มหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์ที่ ๙ มัทรี - ตอนลักษณะคำประพันธ์

มหาเวสสันดรชาดก

กณั ฑท์ ี่ ๙ (กณั ฑ์มทั รี)

เจา้ พระยาพระคลงั (หน)

ตอนลักษณะคาประพันธ์

ลกั ษณะคำประพนั ธ์ ร่ายยาว

ลักษณะคำประพนั ธ์ รา่ ยยาว

แต่งเป็นร่ายยาว มีพระคาถาภาษาบาลีนา และพรรณนาเน้ือความโดยมี
พระคาถาสลับเป็นตอน ๆ ไปจนจบกัณฑ์ คาประพันธ์ประเภทร่ายยาว หน่ึงบทจะมีก่ี
วรรคก็ได้ แต่ส่วนมากมี ๕ วรรคขึ้นไป วรรคหน่ึง ๆ มีตั้งแต่ ๖ คาขึ้นไป ถึง ๑๐ คาหรือ
มากกว่า มีบังคับเฉพาะระหว่างวรรค คือ คาสุดท้ายของวรรคจะส่งสัมผัสไปที่คาท่ี ๑
ถึง ๕ ของวรรคตอ่ ไป

ลกั ษณะคำประพันธ์ ร่ายยาว

เมื่อจบตอนมักมีคาสร้อย เช่น “นั้นแล” “น้ีแล” ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก
เป็นร่ายยาวสาหรับเทศน์ จะมีคาศัพท์บาลีขึ้นก่อน แล้วแปลเป็นภาษาไทย แล้วจึง
มีร่ายตาม ในระหว่างการดาเนินเร่ืองจะมีคาบาลีค่ันเป็นระยะ ๆ คาบาลีนั้น
มคี วามหมายเก่ยี วเนื่องกับขอ้ ความท่ตี ามมา

ลักษณะคำประพันธ์ รา่ ยยาว

ร่ายยาว คือ ร่ายท่ีไม่กาหนดจานวนคาในวรรคหน่ึง ๆ แต่ละวรรคจึงอาจมีคา
น้อยมากแตกต่างกันไป การสัมผัส คาสุดท้ายของวรรคหน้าสัมผัสกับคาหน่ึงคาใด
ในวรรคถัดไป จะแต่งส้ันยาวเท่าไรเมื่อจบนิยมลงท้ายด้วยคาว่า แล้วแล น้ันแล
นเ้ี ถิด โน้นเถิด ฉะนี้ ฉะนั้น ฯลฯ เปน็ ตน้