หลักการทรงงาน

�้
เป็นสะพานข้ามแม่นาเจ้าพระยาแห่งเดียวในประเทศไทยที่ได้รับการจัดอันดับเป็น
็
สะพานแขวนอสมมาตรที่ยาวเปนอันดับ ๕ ของโลก โดยพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร
มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ก่อสร้างเพื่อบรรเทา
่
้
์
ั
การจราจรติดขัดในพื้นที่กรุงรัตนโกสินทร พรอมกับรองรับการเดินทางเชื่อมตอระหวางฝงพระนคร
่
่
่
่
่
ั
กับฝงธนบุรี และเปนจุดเชื่อมตอโครงการพระราชด�าริตามแนวจตุรทิศ อีกทั้งยังพระราชทานนามวา
็
“สะพานพระราม ๘”
ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรพิเศษเพื่อประสำนงำน
โครงกำรอันเนื่องมำจำกพระรำชด�ำริ (ส�ำนักงำน กปร.)
๒๐๑๒ อาคารส�านักงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�าริ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖
ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยี่ขัน เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐
โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐-๖ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒

พิมพ์ครั้งที่ ๓ เดือน สิงหาคม ๒๕๖๓
จ�านวน ๒๐,๐๐๐ เล่ม
พิมพ์ที่ : บริษัท ธนอรุณการพิมพ์ จ�ากัด โทรศัพท์ ๐ ๒๒๘๒ ๖๐๓๓-๔ www.rdpb.go.th

็
ี
์
ภาพยึกยือ: เปนภาพวาดฝพระหัตถของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร
์
่
่
มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงวาดโครงรางของโครงการพัฒนาลุมน�้าก�่า ภาพวาดฝีพระหัตถของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช
ิ
อันเนื่องมาจากพระราชด�าร จังหวัดสกลนคร-นครพนม ขณะประทับเครื่องบินพระที่นั่ง บรมนาถบพิตร ทรงออกแบบกังหันน�้าชัยพัฒนา เครื่องกลเติมอากาศแบบ RX-5
้
็
เพื่อพระราชทานแนวพระราชด�าริโครงการดานแหลงน�้า เพื่อใชเปนเครื่องมือในการบ�าบัดน�้าเสีย
่
้



หลักการทรงงาน
พ า พ กา าภ พ อ ย า า า พ




































พ ระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภมิพลอดุลยเดชมหาราช
ู
่
บรมนาถบพิตร ทรงเป็นพระมหากษตริยที่ทรงงานเพื่อชวยเหลือราษ ร
์
ั
์
ี่
�
ตลอดระยะเวลา ททรงครองราชยยาวนาน ๗๐ ป ทาใหเกิดเปนโครงการ
็
้
อันเนื่องมาจากพระราชด�าริมากมายในทุกด้าน กระจายไปทั่วทุกพื้นที่
ของประเทศไทย สานกงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงาน
�
ั
โครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�าริ ส�านักงาน กปร ใน านะ
หนวยงานกลางในการประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�าริ
่
ทาให้มีข้อมูลเกี่ยวกับแนวพระราชด�าริในการทรงงานโครงการต่าง
�
2

ั้
ู
จ งได้ศ กษา รวบรวมองค์ความร้มาจัดพิมพ์เอกสารเ ยแพร่ ตงแต่ป
พ ศ ๒๕๒๔ เป็นต้นมา โดยหลักการทรงงานในพระบาทสมเด็จ
พระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

็
เปนเรื่องของหลักธรรม หลักคิด และหลักป ิบัติ ท�าให้ได้รับความสนใจ
มีการน�าไปศ กษาและเ ยแพร่อย่างต่อเนื่อง ที่ ่านมาส�านักงาน กปร
ั
ได้ศ กษา รวบรวม และปรบปรุงเนื้อหาหลักการทรงงานมาโดยตลอด
�
ี
ทาใหมีหลักการทรงงานเพิ่มข ้น จนในป พ ศ ๒๕๔๘ มหลักการทรงงาน
้
รวม ๒๓ ข้อ
เอกสารหลักการทรงงานเล่มดังกล่าว ได้มีการเ ยแพร่
็
้
ประชาสัมพันธมาเปนระยะเวลาหน ่งแลว ในโอกาสน ดร สุเมธ ตันติเวชกุล
ี้
์
ี
กรรมการและเลขาธการมูลนิธิชัยพั นา และอดตเลขาธิการ กปร
ิ
่
ี่
้
ี
็
คนที่ ๑ ทเปน ูริเริ่มจัดท�าหลักการทรงงานข ้น มความเห็นวาควรมีการ
ปรับปรุงหลักการทรงงานในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร
ู
มหาภมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ให้มีความครบถ้วน
ั
ั
สมบูรณ์ ดงนั้นส�านักงาน กปร ได้จดตั้งคณะท�างานเพื่อเข้าพบ
ี่
รับค�าแนะน�าจาก ดร สุเมธ ตันติเวชกุล เกยวกับการปรับปรุงเนื้อหา
ู
หลักการทรงงาน โดยเป็นข้อมลจากประสบการณ์การท�างานสนอง
่
�
้
้
พระราชด�าริที่มีมาตอเนื่องยาวนาน ทาใหไดเนื้อหาหลักการทรงงานที่มี
ความสมบูรณ์ โดยภายหลงการปรับปรุงท�าให้หลักการทรงงานจาก
ั
๒๓ ข้อ เพิ่มเป็น ๒๗ ข้อ เนื้อหารายละเอียดปราก ในเอกสาร บับนี้
ี่
ั
ส�านักงาน กปร ขอขอบคุณ ดร สุเมธ ตนติเวชกุล ทได้ให้
ความกรุณาในการปรับปรุงหลักการทรงงานในพระบาทสมเด็จ
พระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
่
็
ั
้
ี
่
ให้มความถูกตอง และความครบถ้วน ซงส�านักงาน กปร หวงเปนอยางยิ่ง
ว่าจะเป็นประโยชน์ต่อ ู้ที่ได้ศ กษาเรียนรู้ และน�าไปป ิบัติสืบต่อไป
3

หลักการทรงงาน















๑) ซื่อสัตย์ สุจริต ๒) อ่อนน้อม ถ่อมตน ๓) ความเพียร
จริงใจต่อกัน








๔) รู้ รัก สามัคคี ๕) ท�าเรื่อย ๆ ๖) มีความสุขในการ
ท�าแบบสังฆทาน ท�าประโยชน์ให้แก่ผู้อื่น







๗) ศึกษาข้อมูลอย่างเป็น ๘) ระเบิดจากข้างใน ๙) ท�าตามล�าดับขั้น
ระบบ ท�างานอย่างผู้รู้จริง








๑๐) ภูมิสังคม ๑๑) องค์รวม ๑๒) ประหยัด เรียบง่าย
ได้ประโยชน์สูงสุด
4

๑๓) ขาดทุนคือก�าไร ๑๔) ปลูกป่าในใจคน ๑๕) ใช้ธรรมชาติ
ช่วยธรรมชาติ







๑๖) อธรรมปราบอธรรม ๑๗) ประโยชน์ส่วนรวม ๑๘) การพึ่งตนเอง




พอประมำณ
ม เ ม มิค มกัน
น ั ่ด
ค ำมร ค ณ รรม
รอ ร รอ คอ ื่อสั ันอด น
ระมัดระ ัง ส ิป ำ งป น
๑๙) เศรษฐกิจพอเพียง ๒๐) เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา ๒๑) แก้ปัญหาที่จุดเล็ก
คิด Macro เริ่ม Micro







๒๒) ไม่ติดต�ารา ท�าให้ง่าย ๒๓) การมีส่วนร่วม ๒๔) พออยู่พอกิน









๒๕) บริการรวมที่จุดเดียว ๒๖) ราเริง รื่นเริง คึกคัก ครึกครื้น ๒๗) ชัยชนะ
่
ั
กระฉับกระเฉง มีพลัง เปนปจจัย ของการพัฒนา
็
ของการท�างานที่มีประสิทธิภาพ
5

๑


ซื่อสัตย์ สุจริต จริงใจต่อกัน
่
์
ุ
ิ
่
ทรงมีพระราชด�ารัสเรื่อง ความซอสัตย สจริต จรงใจตอกันอยาง
ื่
็
้
ตอเนื่องตลอดมา เพราะเหนวาหากคนไทยทุกคนไดรวมมือกันชวยชาติ
่
่
่
่
พั นาชาติด้วยความซื่อสัตย์ สุจริต จริงใจต่อกันแล้ว ประเทศไทยจะ
เจริ ก้าวหน้าอย่างมาก ดังพระราชด�ารัสความตอนหน ่งว่า
า า อ ก าย
า ย า อ า า
า ึ า า า ย ย
า
พระบรมราโชวาทในพิธีพระราชทานปริ าบัตรแก่
นิสิตจุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ณ จุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันพ หัสบดีที่ กรก าคม


า ย ก อ อ พ อย า


ยา าย า อ อ า า า





อ ออาย ึ าอาย าก ก ย
อ พ อ ายอย า าก
พระบรมราโชวาทพระราชทานแก่
ู้ว่าราชการจังหวัดที่ ่านการอบรมหลักสูตร ู้ว่าราชการจังหวัดบูรณาการ
ณ วัง กลกังวล วันอาทิตย์ที่ ตุลาคม









6

๒


อ่อนน้อม ถ่อมตน































ุ
ก า ร อ ่ อ น น ้ อ ม ถ่อมตน เป็นคณสมบัติที่ทุกคนพ งมีพ งป ิบัติ
ให้เป็นปกติวิสัยซ ่งท�าให้สังคมมีความสมาน ันท์ ทรงป ิบัติให้เห็น
มาโดยตลอด ทรงอ่อนน้อมมาก เวลาที่เสด็จฯ ไปทรงเยี่ยมราษ ร
์
ทรงโน้มพระวรกายไปหาประชาชน คุกเข่าหน้าประชาชน ถามทุกขสุข
็
ั่
ปรกษาหารือเปนชั่วโมง ประชาชนนงพับเพียบ พระองค์ท่านกทรงทรุด

็
พระวรกายนั่งพับเพียบบนพื้นเดียวกัน




7

๓



ความเพียร






















็
่
ี
้
ความเพียรเปนคุณสมบัติที่จะท�าใหงานส�าเร็จ ต้องมความมุงมั่น
ิ
�
โดยเ พาะการทางานเพื่อประโยชน์ส่วนรวม ทรงป บัติให้เห็นโดย
ทรงเรือใบจากวังไกลกังวลข้ามอ่าวไทยข ้นฝั่งที่สัตหีบ ทรงใช้เวลา
เดินทาง ๑๗ ชั่วโมงบนเรือขนาดยาวเพียง ๑๓ ุต ลาเรือแคบ
�
้
้
ทรงแสดงให้เหนถ งการใชความเพียรในการท�างานใหส�าเร็จ นอกจากน ี้
็
ยังทรงแสดงเรื่องความเพียร ่านพระราชนิพนธ์พระมหาชนก ซง
่
ิ
พระราชนิพนธ์นี้ทรงใช้เวลาค่อนข้างนาน ในการคดประดิษ ์ ทาให้
�
เข้าใจง่าย และปรับเปลี่ยนให้เข้ากับสภาพสังคมปัจจุบัน อกทั้ง
ี
ภาพประกอบและคติธรรมต่าง ได้ส่งเสรมให้หนังสือเล่มนี้มีความ
ิ
ศักดิ สิทธิ ที่หากคนไทยน้อมรับมาศ กษาวิเคราะห์และป ิบัติตามรอย
็
ั
พระมหาชนก กษตริย์ ู้เพียรพยายาม แม้จะไม่เห็นฝั่ง กยังว่ายน�้า
ี
ต่อไป เพราะถ้าไม่เพยรว่ายก็จะตกเป็นอาหาร ป ปลา จมน�้าตาย
ู
ก่อนถ งฝั่ง
8

๔



รู้ รัก สามัคคี

�
ร รัก สำมัคค เป็นพระราชดารัสที่มีค่าและมีความหมาย
ล กซ ้ง พร้อมทั้งสามารถปรับใช้ได้กับทุกยุคทุกสมัย
ร การที่เราจะลงมือท�าสิ่งใดนั้น จะต้องรู้เสียก่อน รู้ถ งปัจจัย
ทั้งหมด รู้ถ งปั หา และรู้ถ งวิธีการแก้ปั หา
รัก คือความรัก เมื่อเรารู้ครบถ้วนกระบวนความแล้วจะต้องมี
ความรักเป็นพลัง ลักดันที่จะเข้าไปลงมือป ิบัติแก้ไขปั หานั้น
ถ้าเรามีความรักแล้วจะมีแรงกระตุ้นให้ท�างานด้วยความเต็มใจ

ั
�
สำมคค การที่จะลงมือป ิบัตินั้น ควรคาน งเสมอว่าเราจะ
่
็
์
่
่
ท�างานคนเดียวไมได ต้องทางานรวมมือรวมใจเปนองคกร เป็นหมู่คณะ
�
้
จ งจะมีพลังเข้าไปแก้ปั หาให้ลุล่วงไปได้ด้วยดี




















9

๕



ท�าเรื่อย ๆ ท�าแบบสังฆทาน

ปั หาต่าง ของประเทศชาติเกิดข ้นอย่างไม่รู้จบ จ�าเป็นต้อง
ทุ่มเทก�าลังความสามารถเข้าไปแก้ไข จะหยุดการท�างานไม่ได้ จ งต้อง
�
ทาเรื่อย ไม่สามารถหยุดงานช่วยเหลือประชาชนได้ โดยพระองค์
ทรงงานมาตลอด ๗๐ ป

ี
ักสัง ำน มความหมายคือ เพื่อ เป็นการให้โดย

ไม่เลือก ไม่หวัง ลตอบแทน และไม่เลือกป ิบัติ
การท�างานช่วยเหลือประชาชนจะไม่ทรงเลือก ไม่กาหนดว่า
�
เป็นใคร มีเชื้อชาติศาสนาใด จ งเป็นการท�าลักษณะคล้ายสัง ทานที่ให้
โดยไม่ต้องระบุ ู้รับ ดังมีพระราชด�ารัสครั้งหน ่งความว่า


กา พ า อ พ อ
อย ยอ อ ย ก























10

๖



มีความสุขในการท�าประโยชน์ให้แก่ผู้อื่น

่
ความสุขเป็นเรื่องของการท�าประโยชน์ให้เกิดข ้น ซงความสุข
ที่แท้จริงคือ การท�าประโยชน์ให้ ู้อื่น มิใช่ท�าให้ตนเองเพียงเท่านั้น
ต้องสร้างประโยชน์กับคนอื่น เมื่อคนอื่นมีความสุขแล้วเราก็มีความสุข
ื
ด้วย โดยความสุขของ ู้อื่น คอความสุขส่วนรวมนั่นเอง เราต้องย ด
ประโยชน์ส่วนรวมมาก่อนประโยชน์ส่วนตน ดังมีพระราชด�ารัสครั้งหน ่ง
ความว่า





... อ จนะ ่มำช ัน �ำงำน ัน อ อกกอนนะ ช ัน
�ำงำน มม อะ รจะ นอกจำกม ค ำมส ร มกัน นกำร �ำประโ ชน




ก อื่น...























11

๗



ศึกษาข้อมูลอย่างเป็นระบบ ท�างานอย่างผู้รู้จริง


































้
การที่จะพระราชทานโครงการใดโครงการหน ่งจะทรงศ กษาขอมูล
รายละเอียดอยางเปนระบบ ทงข้อมูลเบื้องต้นจากเอกสาร และแ นท ี่
็
่
ั้
ตลอดจนสอบถามจากเจ้าหน้าที่ นกวิชาการ และราษ รในพนที่
ื้
ั
ให้ได้รายละเอียดที่ถูกต้อง รวมทั้งศ กษาตรวจสอบและทอดพระเนตร
ในพนที่จริง เพอที่จะพระราชทานความช่วยเหลือได้อย่างถูกต้อง
ื้
ื่
รวดเร็วตรงตามความต้องการของประชาชน และสอดคล้องกับ
สภาพแวดล้อม
12

๘



ระเบิดจากข้างใน


































ทรงมุ่งเน้นเรื่องการพั นาคน ดังพระราชด�ารัสว่า “ระเบิด
จากข้างใน” หมายความว่า ต้องสร้างความเข้มแข็งให้คนในชุมชน

ที่เราเข้าไปพั นาให้มีสภาพพร้อมที่จะรับการพั นาเสียก่อน แล้วจ ง
ค่อยออกมาสู่สังคมภายนอก มใช่การน�าเอาความเจริ หรือบุคคล
ิ
จากสังคมภายนอกเข้าไปหาชุมชนที่ยังไม่ทันได้มีโอกาสเตรียมตัว
หรือตั้งตัว อย่าให้โดยที่ ู้รับยังไม่พร้อมที่จะใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่


13

๙



ท�าตามล�าดับขั้น

ในการทรงงานจะทรงเริ่มต้นจากสิ่งจ�าเป็นที่สุดของประชาชน
์
ื่
้
่
ก่อน ได้แก่ สาธารณสุข เมอมีรางกายสมบูรณแข็งแรงแลว ก็จะสามารถ
ท�าประโยชน์ด้านอื่น ต่อไปได้ จากนนจะเป็นเรื่องสาธารณูปโภค
ั้
ขั้นพื้น าน และสิ่งจ�าเป็นในการประกอบอาชีพ อาทิ ถนน แหล่งน�้า
เพื่อการเกษตร การอุปโภคบริโภค ทเอื้อประโยชนตอประชาชนโดยไม ่
่
์
ี่
ท�าลายทรัพยากรธรรมชาติ รวมถงการให้ความรู้ทางวิชาการและ

เทคโนโลยีที่เรียบง่าย เน้นการปรับใช้ภูมิปั าท้องถิ่นที่ราษ ร
สามารถน�าไปป ิบัติได้และเกิดประโยชน์สูงสุด ดังพระบรมราโชวาท
ความตอนหน ่งว่า
กา พ า า อ า า า อ า พื า
ือ า พอ พอก พอ อ า ื อ ก อ ย
กา อ ก ย ก อ า ก า ื อ พื า
พ อ พอ ึ อย า อย า
า ก ึ ย า อ าก า า
ยก ก ึ กา ย ย กา พ
ก ภา อ อ า ย อ อ ย ก ก า

ื อ า ึ ึ อา ก าย า ย ยาก
อา ย าย ก า า า ก
อย า า


พระบรมราโชวาทในพิธีพระราชทานปริ าบัตร
ของมหาวิทยาลัยเก ตรศาสตร์
ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยเก ตรศาสตร์
วันพ หัสบดีที่ กรก าคม
14

๑๐



ภูมิสังคม
























การพั นาใด ต้องค�าน งสภาพภูมิประเทศของบริเวณนั้น

ั
ว่าเป็นอย่างไร และสงคมวิทยาเกี่ยวกับลักษณะนิสัยใจคอของคน
ี
ตลอดจนประเพณวั นธรรมในแต่ละท้องถิ่นที่มีความแตกต่างกัน
ั
และใช้หลักในการปรับตัวให้อยู่กับธรรมชาติให้ได้ ดงพระราชด�ารัส
ความตอนหน ่งว่า


กา พ า อ า ภ า ภ า

ภ า า ยา ือ ย อ อ า
อื อย า อื า อ า า า ย ย า
าก า า า า า า า า อ กา อ
ก อ าย า า กกา อ กา พ า ก ก ย อย า ย



15

๑๑



องค์รวม

ในการที่จะพระราชทานพระราชด�าริเกี่ยวกับโครงการหน ่งนั้น
จะทรงมองเหตุการณ์ที่จะเกิดข ้นและแนวทางแก้ไขอย่างเชื่อมโยง
อย่างครบวงจร ทรงเรียกวิธีนี้ว่า องค์รวม หมายถ ง การมอง
ุ
�
เหตการณ์ที่จะเกิดข ้นแบบบูรณาการ และกาหนดแนวทางแก้ไข
อย่างเชื่อมโยง โดยพิจารณาครบทุกด้านของปั หาพร้อมแนวทาง
็
ี
้
แกไขอยางเชื่อมโยงกันเปนระบบ เช่น กรณีของ “ท ษ ีใหม่” ม ๓ ขั้น
่
ดังนี้
ั น ่ คือ การมองในเรื่องของการบริหารจัดการที่ดินตั้งแต่
การถือครองที่ดินของประชากรไทยโดยเ ลี่ยที่ดินประมาณ ๑๐ - ๑๕ ไร่
และแหล่งน�้าอันเป็นปัจจัยพื้น านที่ส�าคั ในการประกอบอาชีพ และ
เป็นเรื่องพื้น านของเกษตรกรในการพ ่งตนเองคือ พออยู่ พอกินก่อน
ั น ่ คือ การให้เกษตรกรรวมพลงกันในรูปกลุ่ม หรือ
ั
ื่
สหกรณ์เพอการจัดการและการตลาดส�าหรับ ล ลิตที่เหลือกินเหลือใช ้
ั น ่ คือ การรวมกลุ่ม รวมพลงชุมชนให้มีความเข้มแข็ง
ั
่
้
เพอพรอมที่จะออกไปสูกับการเปลี่ยนแปลงของสังคมภายนอกไดอยาง
้
้
ื่
ครบวงจร เพื่อยกระดับไปสู่ธุรกิจชุมชนต่อไป











16

พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช
บรมนาถบพิตร พระราชทานเอกสารเรื่องท ีใหม่ ทรงแนะน�าหลักการ
่

้
่
ข้อมูลวิธีป ิบัติ และการแก ขป หาตาง เพื่อชวยใหเก ตรกร
้
ดน�าหลักการ ปประยุกตใช ้
้
์
17

๑๒



ประหยัด เรียบง่าย ได้ประโยชน์สูงสุด

ในเรื่องของความประหยัดนี้ ประชาชนชาวไทยทราบกนดีว่า
ั
เรื่องส่วนพระองค์ก็ทรงประหยัดมากดังที่เราเคยเห็นว่า หลอด
ยาสีพระทนต์นั้นทรงใช้อย่างคุ้มค่าอย่างไร หรือ ลองพระองค์
แต่ละองค์ทรงใช้อยู่เป็นเวลานาน
้
ขณะเดียวกันการพั นาและชวยเหลือราษ รทรงใชหลักในการ
่
แก้ไขปั หาด้วยความเรียบง่ายและประหยัด ราษ รสามารถท�าได้เอง
ิ่
์
้
่
หาได้ในท้องถนและประยุกตใชสิ่งที่มีอยูในภูมิภาคนั้น มาแก้ไขปั หา
โดยไม่ต้องลงทุนสูง หรือใช้เทคโนโลยีที่ไม่ยุ่งยากนัก ทรงให้ใช้หลัก
คุ้มค่า ไม่ใช่ คุ้มทุน เสมอไป
ซ ่งหมายถ งปั หาของมนุษย์คิดเป็นราคาไม่ได้ อย่าไปเน้นก�าไร
หากแต่เราต้องจัดการให้ความทุกข์ของเขาหมดไปให้ได้ โดยเน้นความ
ยั่งยืนและประโยชน์สุข























18

๑๓



ขาดทุนคือก�าไร

การพั นาเพื่อการอยู่ดีกินดีของประชาชนนั้น อย่าไปนกหวัง

�
่
ั
่
้
ก�าไรหรือ ลตอบแทนแตอยางเดียว ทาอะไรตองลงทุนลงแรงและปจจัย
บางอย่างเสียก่อนเพื่อสร้าง ลก�าไรในอนาคต คือ ความอยู่ดีมีสุขของ
ประชาชน ดังพระราชด�ารัสความตอนหน ่งว่า
า าก าอยาก า อย ก อ อ า
กา ึ อ า อย พ ื า า า ก



กา ย กา า กา าย ือ า อ า


าย าย ึ า าก อ า า า กา า า
ก ก า า อย ก ึ ย า
อ อ า า า า อย ก าย า
ก ก ภา ก กา ภา พ า ื อ าย ึ าก า า
ยภา าก ึ

่
้
่
พระราชด�ารัสพระราชทานแกคณะบุคคลตาง ที่เขาเฝา ถวายพระพรชัยมงคล
เนื่องในโอกาสวันเ ลิมพระชนมพรร า ณ ศาลาดุสิดาลัย
วันพุธที่ ธันวาคม














19

๑๔



ปลูกป่าในใจคน

์
็
่
้

ปาไมเปนปจจัยส�าคั ของชีวิตมนุษย หากไมมีการปลูกจิตส�าน ก
ั
ในการรักษาป าไม้ให้กับทุกคนแล้ว จะทาให้การด�ารงชีวิตของมนุษย์
�
้
้
้
้
้
เปนไปดวยความยากล�าบาก เจาหนาที่ของรั ดูแลรักษาปาไมดวยหนาที่
้

็

พ งกระท�า แต่ชาวบ้านจะสามารถดแลและหวงแหนปาไมดวยจิตส�าน ก
้
้
ู
ี
่
่
ั
เพื่อรักษาปจจัยแหงชีวิตของตนเอง ทรงมพระราชด�ารัสวา ควรจะมีป าไม้
ู
หม่บ้านเสียที ป าจะได้กลับมา หมายถงชาวบ้านลุกข ้นดูแลและ น ู

ทรัพยากรป าด้วยตนเอง ดังพระราชด�ารัสความตอนหน ่งว่า
า า า ก ยก อ
า ก พาก ก ก า ย อ
พระราชด�ารัสพระราชทานแก่เจ้าหน้าที่ป า ม้
ณ หน่วยจัดการต้นน�้าทุ่งจ อ อ�าเภอแม่แตง จังหวัดเชียงใหม่
วันเสาร์ที่ มกราคม










20

๑๕



ใช้ธรรมชาติช่วยธรรมชาติ

ทรงเข้าใจถ งธรรมชาติและต้องการให้ประชาชนใกล้ชิดกับ
้
่
ั
็
ธรรมชาติ ทรงมองเหนถ งป หาของธรรมชาติไดอยางละเอียด หากเรา
ต้องการแก้ไขปั หาธรรมชาติ จ งจ�าเป็นต้องใช้ธรรมชาติเข้าช่วยเหลือ
ไม่ว่าจะเป็นการบาบัดน�้าเสีย ด้วยการใช้ า า ย โดยอาศัย
�
หลักแรงโน้มถ่วงตามธรรมชาติ หรือการใช้ พื
ก อ า ย การแก้ไขปั หาป าเสื่อมโทรม ด้วยพระราชด�าริ ก า
ิ
ย อ ก ปล่อยให้ธรรมชาตช่วย น ูธรรมชาติ รวมถ ง
ั
กา กา ย ด้วยการหมกเพื่อให้จุลินทรีย์ที่มีอยู่ในธรรมชาติ

ย่อยสลาย ดังพระราชด�ารัสความตอนหน ่งว่า

อย า า ก าก อ




า า ึ ก า า า า า า ก



อา า ก อย า ึ อา อย า า า ก พ
ือ า า ก อ า
พระราชด�ารัส เมื่อวันพุธที่ กรก าคม














21

ก าก า ือ า ก า อย อ
า า า ึ อก ือ า ก ก
กก าย ก ื อ อ ก า อา
พ ก ื อ าย ย อย ก ก ก าย
อา า าก ย อ า
ย า า า ก อ พยายา พ า า า า
อ อ


พระราชด�ารัสเสด็จออกมหาสมาคม เนื่องในวันเ ลิมพระชนมพรร า
วันอังคารที่ ธันวาคม



22

๑๖



อธรรมปราบอธรรม































ทรงน�าความจริงในเรื่องความเป็นไปแห่งธรรมชาติและ
็
ั
้
ก เกณ ์ของธรรมชาติมาเปนหลักการแนวป ิบัติที่ส�าคั ในการแกป หา
่
้
้
และเปลยนแปลงสภาวะที่ไมปกติใหเขาสูปกติ ทรงคดคนวิธีบ�าบัดน�้าเสีย
้
ิ
ี่
่
ี่
โดยใช้ ักตบชวาดูดซ มสิ่งสกปรกปนเป อนในน�้า และเป็นทมาของ
อ รรมปรำ อ รรม ดังพระราชด�ารัสความตอนหน ่งว่า
า า า ก อ ก า า อ กา

ก อ ือ ก อาอ ก อ ออก า

23

๑๗



ประโยชน์ส่วนรวม

ทรงเห็นว่าการท�างานทุกอย่างของเรานั้นมี ลเกี่ยวเนื่องถ ง
ประโยชน์ส่วนรวมของบ้านเมืองและประชาชนทุกคน เพราะ ะนั้น
จ งจ�าเป็นที่จะต้องป ิบัติหน้าที่ทุก ประการให้บริสุทธิ บริบูรณ์ โดย
ู้
ิ
ั
็
เตมก�าลังสติป า ความร ความสามารถ การป บัติพระราชกรณียกิจ
และการพระราชทานพระราชดาริในการพั นาและชวยเหลือพสกนิกร
�
่

ทรงระลกถ งประโยชน์ของส่วนรวมเป็นส�าคั ดงพระราชด�ารัส
ั
ความตอนหน ่งว่า
อ อก า อ ย พื อ อ








ื อ อา า า ย า า อ าก อก า อ ึ ย
อา า ึก า อย ื อย อ อ า


พื อ อยา ย กา พื อ อ า า







อา ย
พระบรมราโชวาทพระราชทานแก่ นิสิต นักศ ก ามหาวิทยาลัยขอนแก่น
ณ มหาวิทยาลัยขอนแก่น วันจันทร์ที่ ธันวาคม





24

ื



า อ อ า ก ย ื า า า

พ า า า ยึ า า า พ ก ยก า า อ อ






กื อก ก พื อ ย อ า ย ก ึ ก



อ าก พ า ก า า พื อ



า ย ือ า อ ภ ย อ า า ือ ย




พระราชด�ารัสในการเสด็จออกมหาสมาคม
ในงานพระราชพิธีเ ลิมพระชนมพรร า
ณ ท้องพระโรง ศาลาราชประชาสมาคม วัง กลกังวล
วันพ หัสบดีที่ ธันวาคม
25

๑๘



การพึ่งตนเอง

็
้
ื้
้
ั
การพั นาตามแนวพระราชด�าริ ในเบองตนเปนการแกไขป หา
เ พาะหน้า เพื่อให้ประชาชนมีความแข็งแรงพอที่จะด�ารงชีวิตได้ และ
ั
ั้
ขนตอนต่อไปคือ การพ นาให้ประชาชนสามารถอยู่ในสังคมได้ตาม
สภาพแวดล้อม สามารถพ ่งตนเองได้อย่างยั่งยืน โดยใช้หลักคิดปรัช า
ของเศรษ กิจพอเพียง คือ การวางเส้นทางชีวิตของตนเองให้เรียบง่าย
ธรรมดา และเดินสายกลางด้วยปั าพร้อมคุณธรรมในจิตใจ เพื่อน�า
่
ิ
ี
ชวิตไปสูความสมดุลของทรัพยากร ให้มีความมั่นคง และเกดความยั่งยืน
ในที่สุด เปรียบเสมือนเป็นการวางราก านของอาคารให้แข็งแรง
ดังพระราชด�ารัสความตอนหน ่งว่า

กา ย อ า กา กอ อา พ
ื


า พอก พอ กอ อื า ย ย พ า อา พ า พ ย พอ


พึ พา อ ย อ า า า า อ
พระบรมราโชวาทในพิธีพระราชทานปริ าบัตรของมหาวิทยาลัยเก ตรศาสตร ์
ณ หอประชุมมหาวิทยาลัยเก ตรศาสตร วันศุกรที่ กรก าคม
์
์














26

๑๙



เศรษฐกิจพอเพียง

็
่
เศรษ กิจพอเพียงเปนหลักความคิดที่จะด�าเนินการเรื่องตาง
่
็
เพื่อน�าชีวิตไปสูความสมดุลมั่นคง และยั่งยืน เสมือนเปนการวาง านราก
้
้
ั
ของตัวอาคาร ดังปรัช าของเศรษ กิจพอเพียงที่ไดพระราชทานไว ดงนี้
็
่
“เศรษ กิจพอเพียงเปนปรัช าชี้ถ งแนวทางด�ารงอยูและป ิบัติ
ตนของประชาชนในทุกระดับครอบครัว ระดบชุมชนจนถ งระดับรั
ั
ั้
ทงในการพั นาและบริหารประเทศให้ด�าเนินไปในทางสายกลาง
ั
โดยเ พาะการพ นาเศรษ กิจ เพอให้ก้าวหน้าต่อโลกยุคโลกาภิวัตน์
ื่
ความพอเพียง หมายถ ง ความพอประมาณ ความมเหตุ ล รวมถ ง
ี
ความจ�าเป็นที่จะต้องมีระบบภูมิคุ้มกันในตัวที่ดีพอสมควร ต่อการมี
ลกระทบใด อนเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน
ั
ั
ั้
ทงนี้จะต้องอาศัยความรอบรู้ ความรอบคอบ และความระมดระวัง
่
�
่
อยางยิ่งในการน�าวิชาการตาง มาใช้ในการวางแ น และการดาเนินการ
ุ
ทกขั้นตอน และขณะเดียวกันจะต้องเสริมสร้างพื้น านจิตใจของคน
ในชาติ โดยเ พาะเจาหนาที่ของรั นกท ษ ี และนกธุรกิจในทุกระดับ
ั
ั
้
้
ุ
ให้มีส�าน กในคุณธรรม ความซอสัตย์ สจริตและให้มีความรอบรู้
ื่
ที่เหมาะสม ด�าเนินชีวิตด้วยความอดทน ความเพียร มีสติปั า และ
้
ื่
ความรอบคอบ เพอใหสมดุลและพรอมตอการรองรับการเปลี่ยนแปลง
่
้
อย่างรวดเร็ว และกว้างขวางทง ั้
้
ดานวัตถุ สังคม สงแวดลอม และ
้
ิ่
วั นธรรมจากโลกภายนอกได้
เป็นอย่างดี”
27

๒๐



เข้าใจ เข้าถึง พัฒนา


























�
เ ำ จ ทาอะไรต้องเข้าใจปั หา เข้าใจหนทางแก้ไข เข้าใจ
ู
ั
กระบวนการจัดการ และปรบความเข้าใจระหว่าง ู้ให้ ้รับเสียก่อน
ให้เข้าใจซ ่งกันและกัน
เ ำ ง เมื่อเข้าใจระหว่างกันทุกประการครบถ้วนแล้ว ต้อง
เข้าถ งการกระท�า สร้างความร่วมมอจาก ู้เกี่ยวข้องเข้าถ งเครื่องไม้
ื
ั
่
่
์
เครื่องมือและวัสดุอุปกรณ และความสามคคีรวมจิตรวมใจของ ูป ิบัติ
้
ร่วมมือร่วมไม้กันท�างาน
พั นำ เมื่อต่างฝ ายเข้าใจกันแล้ว เข้าถ งกันแล้ว การพั นา
ก็จะด�าเนินการไปอย่างยั่งยืน ไม่ส่ง ลกระทบที่ติดลบต่อระบบ
เศรษ กิจ สังคม สิ่งแวดล้อมและการเมือง หากแต่น�าไปสู่ความสมดุล
มั่นคง และยั่งยืน
28

๒๑



แก้ปัญหาที่จุดเล็ก คิด Macro เริ่ม Micro
























ท ร ง ม อ ง ป ั ห า ใ น ภ า พ ร ว ม ก่อนเสมอ แต่การแก้ไข
ปั หาของพระองค์จะเริ่มจากจุดเล็ก คือ การแก้ไขปั หา

เ พาะหน้าที่คนมักจะมองข้าม ดังพระราชด�ารัสความตอนหน ่งว่า


า ก อ ออก อย า อ ก กา
ก อ







กา กอากา อ ก กอ พื อ อย



ภาพ
า า ื อ ย


อย า า อย า อก า อ




อา ก ื อ า ย า อย อย
า อ อย า
29

๒๒



ไม่ติดต�ารา ท�าให้ง่าย

การพั นาตามแนวพระราชด�าริมีลักษณะของการพั นา
ทอนุโลม และรอมชอมกบสภาพธรรมชาติสิ่งแวดลอมและสภาพของสังคม
ี่
้
ั
จิตวิทยาแห่งชุมชน คือ ม ด �ำรำ ไม่ กมัดติดกับวิชาการและ
ู
ิ
่
่
้
เทคโนโลยีที่ไมเหมาะสมกับสภาพชีวิตความเปนอยูที่แทจริงของคนไทย
็
ั
เพราะสภาพป หามีไมเหมือนกัน หากใช้ปั าไตร่ตรองให้รอบคอบ
่
่
ครบถวนจะพบวิธีการพั นาใหม ในการแก้ไขปั หาของประชาชน
้
ทรงโปรดที่จะท�าสิ่งที่ยากให้กลายเป็นสิ่งที่ง่าย ทาสิ่งที่สลับ
�
ั
้
ซับซ้อนให้เข้าใจง่าย อนเป็นการแกป หาดวยการใชก แหงธรรมชาติ
้
้
ั
่
็
ั้
็
เปนแนวทางนั่นเอง แต่การทาสิ่งยาก ให้กลายเป็นง่ายนนเปนของยาก
�
ะนนค�าว่า �ำ ง ำ หรือ จ งเป็นหลักคิดส�าคั
ั้
ที่สุดของการพั นาประเทศในรูปแบบของโครงการอันเนื่องมาจาก
พระราชด�าริ









30

๒๓



การมีส่วนร่วม





























้

์
ั้
ในการทรงงานพระองคทรงเปดโอกาสใหทุกฝาย ทงประชาชน

ื
หรอเจ้าหน้าที่ทุกระดับได้มาร่วมแสดงความคิด หรอที่เรียกประชา
ื
ั
้
์
พิจารณเพื่อรับทราบป หาและความตองการของประชาชน โดยให้เอา
ชาวบ้านเป็นครู ดังพระราชด�ารัสความตอนหน ่งว่า
า อ า ก า า ก ก

า ก า พาก า าก อื อยา า พ า กา ก







อย า า ือ กา า กา อ
าก าย าอ า ยกา า า า า
อ
31

๒๔


พออยู่พอกิน

ให้ประชาชนสามารถอยู่อย่าง “พออยู่พอกิน” ให้ได้เสียก่อน
แล้วจ งค่อยขยับขยายให้มีขีดสมรรถนะที่ก้าวหน้าต่อไป
การด�าเนินชีวิตให้พออยู่พอกินนั้น ต้องมีทรัพยากรให้เพียงพอ
์
�
ต่อการดารงชีวิต ต้องอาศัยความอุดมสมบูรณของทรัพยากรธรรมชาติ
้
็
่
และสิ่งแวดลอมเปนส�าคั หากขาดแคลนจะท�าใหไมเพียงพอ อดอยาก
้
ไม่มนคงในชีวิต จานวนประชากรเพิ่มข ้นทุกวันแตทรัพยากรลดลงทุกที
่
ั่
�
ิ
ภาวะขาดแคลนย่อมเกดข ้น ทรงแก้ไขป หาทุกดานเกี่ยวกับทรัพยากร
้
ั
ิ
ู
ธรรมชาต ทรง น และรักษาความสมดุลของทรัพยากรธรรมชาติที่เสียไป
ื่
เพอสรางความยั่งยืนใหเกิดข ้น เพราะเปนพื้น านการด�ารงชีวิต
็
้
้
ของมนุษย ์

















32

33

อื าอย า ก า า า ือ ย า ย า ือ ย






ย า ือ ย ย าอย พอ พอก อ ก า
า า ือ ยพออย พอก า า า อ า


า า ือ ยอย พออย พอก า ือ

อยา ยอ า า พออย พอก า ย ย ก อื



า า ก า า พออย พอก าก ยอ ย ย ก ือ ย
ก ือ า พอ พอก พออย อ ภ ย อ า
พระราชด�ารัสเนื่องในโอกาสวันเ ลิมพระชนมพรร า
ณ ศาลาดุสิดาลัย วันพุธที่ ธันวาคม






























34

๒๕



บริการรวมที่จุดเดียว

การบริการรวมที่จุดเดียวส�าหรับเกษตรกรเป็นรูปแบบการ
บริการแบบเบ็ดเสร็จ หรือ ที่เกิดข ้นเป็นครั้งแรก
ในระบบบริหารราชการแ ่นดินของประเทศไทย เพอประโยชน์แก่
ื่
ประชาชนที่จะมาขอใช้บริการ จะประหยัดเวลาและค่าใช้จ่าย โดยทรง
ั้
ให้ตงศูนย์ศ กษาการพั นาอันเนื่องมาจากพระราชด�าริเป็นต้นแบบ
ในการบริการรวมที่จุดเดียว ซงมีหนวยงานราชการตาง มาร่วมดาเนินการ
่
่
�
่
ี่
และให้บริการประชาชน ณ ทแหงเดียว ดงพระราชด�ารัสความตอนหน ่งวา ่
ั
่







ก กอ า ก ย อ ก า ก า า า

ก ย า อ อ ก า ก า า าย อ


ย อ าอา า ือ า ย อ อ อื ก ย อ
ย ึก ากา พ า ย ก า อ า า ก




ก กอ า ก ือ า า า า กา กา
ึก า าอย ยก ก าย า า า ึ อ ากา าย
ก า า า า า า อ า ก า ก าอย
พ อ ก ย ก ือ ก ึ อ า ก าย ึ า า
าย า ือ า ย า อ า า
ย
พระราชด�ารัส เมื่อวันอาทิตย์ที่ กันยายน
35

๒๖



ร่าเริง รื่นเริง คึกคัก ครึกครื้น กระฉับกระเฉง มีพลัง

เป็นปัจจัยของการท�างานที่มีประสิทธิภาพ






















็
้
การท�างานใหส�าเร็จและมีประสิทธิภาพตองอาศัยจิตใจเปนเรื่อง
้
ั
ส�าคั ต้องสร้างบรรยากาศรอบตวให้มีความสุข ไม่เครียด ทรงม ี
พระราชด�ารัสว่า ทางานต้องสนุกกับงานมิ ะนั้นเราจะเบื่อและหยุด
�
ั
ท�างานในระยะต่อมา ดงนั้นปัจจัยของการท�างานที่มีประสิทธิภาพ
คือ ร่าเริง รื่นเริง ค กคัก คร กครื้น
ร ำเริง รื่นเริง เวลาท�างานตัวเราเองก็ต้องร่าเริง และระหว่าง
ท�างานก็ต้องสร้างบรรยากาศให้ ู้เข้าร่วมในการท�างานมีความรื่นเริง

คกคัก คร กครื น คือ ตัวเองต้องค กคักกระ ับกระเ งมีพลัง
่
เสียกอน และตองสรางบรรยากาศในการท�างานใหคร กครื้นสนุกสนาน
้
้
้
พระบรมราโชวาทพระราชทาน
ในงานประชุมสโมสร ลออนส์สากล ประจ�าปี
36

๒๗




























ชัยชนะของการพัฒนา
การแก้ไขปั หาชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชน ปั หา

ั
ื
ทรพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นเหมอนการเข้าสู่สงคราม
ที่ไม่ใช้อาวุธในการแก้ไขปั หา แต่ใช้การพั นาเป็นเครื่องมือแก้ไข

ุ
ปั หาต่าง และทกครั้งที่สามารถแก้ไขปั หาได้ส�าเร็จ จงถือเป็น
การได้รับชัยชนะโดยการพั นา
พระ สง รรค ชั ศร หมายถ ง จะทรงน�าทัพเอง
งกระ ่ ช หมายถ ง ทรงปรารถนาอยากจะให้ทุกคนติดตาม
และช่วยรบอยู่ในกองทัพของพระองค์ด้วย
ื่
พระม ำสัง หมายถ ง เพอให้เกิดความร�่ารวย งอกงาม
เจริ ก้าวหน้า

ดอก ั หมายถ ง ความบริสุทธิ ความสงบ มีคุณธรรม
37

ย อ พึ อ กา พ า ก ือ า า ก


า อ า า กา พ า
ย ก า า อ พ า า า อย อ







า อย ก ื อ กอ พ า า า อย อ า
ือ าก า อยา า อ า า า า


ก า า อย า า ย อ



กอ ก อ า าอยา อ ึ อา พ า กา พ าก ือกา า า



ก า ยาก พื อ า อย ก อ า ย ื อ ก า
า า อย ก า า า ื อ
กา พ า ึ ือ า า า ย อ กา พ า
อย า
พระบรมราโชวาทในพิธีพระราชทานปริ าบัตร
ของมหาวิทยาลัยเก ตรศาสตร์
ณ อาคารจักรพันธ์เพ็ ศิริ วันศุกร์ที่ กรก าคม




















38

บทสรุป

หลักการทรงงานในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร
มหาภมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เปรยบเสมือน “เข็มทิศ”
ี
ู
�
นาทางให้ราษ รน�าไปปรับใช้ในชีวิตประจ�าวนและในการป ิบัติงาน
ั
ของตนเอง เพื่อให้งานส�าเร็จลุล่วง และประสบความส�าเร็จในชีวิต
เพอให้ง่ายต่อความเข้าใจ สามารถแยกหลักการทรงงานออกเป็น
ื่
๓ แนวทาง ดังนี้
แนวทางที่ ๑ ัก รรม หรือ ัก องจิ จ หมายถ ง การน�า
หลักการทรงงานมาเป็น านคิดในการที่จะลงมือป ิบัติงานหรือการ
ด�ารงตน ให้อยู่บนพื้น านของความถูกต้อง ชอบธรรม
แนวทางที่ ๒ กคิด หมายถ ง การน�าหลักการทรงงาน
ั
ิ
�
มาเป็นแนวคิดในการด�ารงตน และการป บัติงาน โดยสามารถนามา
ปรับใช้ให้สอดคล้องกับบริบท หรือภูมิสังคมของตนเอง
�
แนวทางที่ ๓ กป ิ ั ิ หมายถ ง การนาหลักการทรงงาน
ั
ู
มาปรับใช้กับการด�าเนินชีวิตหรือการป ิบัติงาน ให้ไปส่ความส�าเร็จ
ที่ยั่งยืน


















39

หลักการทรงงาน



หลักธรรม หลักคิด หลักปฏิบัติ
๑ ซื่อสัตย์ สุจริต ๗ ศ กษาข้อมูลอย่างเป็น ๒๐ เข้าใจ เข้าถ ง พั นา
จริงใจต่อกัน ระบบ ท�างานอย่าง ู้รู้จริง ๒๑ แก้ปั หาที่จุดเล็ก
๒ อ่อนน้อม ถ่อมตน ๘ ระเบิดจากข้างใน คิด เริ่ม
๓ ความเพียร ท�าตามล�าดับขั้น ๒๒ ไม่ติดต�ารา ท�าให้ง่าย
๔ รู้ รัก สามัคคี ๑๐ ภูมิสังคม ๒๓ การมีส่วนร่วม
๕ ท�าเรื่อย ท�าแบบ ๑๑ องค์รวม ๒๔ พออยู่พอกิน
สัง ทาน ๑๒ ประหยัด เรียบง่าย ๒๕ บริการรวมที่จุดเดียว
๖ มีความสุข ได้ประโยชน์สูงสุด ๒๖ ร่าเริง รื่นเริง ค กคัก
ในการท�าประโยชน์ ๑๓ ขาดทุนคือก�าไร คร กครื้น กระ ับกระเ ง
ให้แก่ ู้อื่น มีพลัง เป็นปัจจัยของการ
๑๔ ปลูกป าในใจคน ท�างานที่มีประสิทธิภาพ
่
้
๑๕ ใชธรรมชาติชวยธรรมชาติ ๒๗ ชัยชนะของการพั นา
๑๖ อธรรมปราบอธรรม
๑๗ ประโยชน์ส่วนรวม
๑๘ การพ ่งตนเอง
๑ เศรษ กิจพอเพียง


40

็
ี
์
ภาพยึกยือ: เปนภาพวาดฝพระหัตถของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร
์
มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงวาดโครงรางของโครงการพัฒนาลุมน�้าก�่า ภาพวาดฝีพระหัตถของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช
่
่
ั
ิ
อนเนื่องมาจากพระราชด�าร จังหวัดสกลนคร-นครพนม ขณะประทับเครื่องบินพระที่นั่ง บรมนาถบพิตร ทรงออกแบบกังหันน�้าชัยพัฒนา เครื่องกลเติมอากาศแบบ RX-5
้
็
เพื่อพระราชทานแนวพระราชด�าริโครงการดานแหลงน�้า เพื่อใชเปนเครื่องมือในการบ�าบัดน�้าเสีย
้
่

เป็นสะพานข้ามแม่น�้าเจ้าพระยาแห่งเดียวในประเทศไทยที่ได้รับการจัดอันดับเป็น
็
สะพานแขวนอสมมาตรที่ยาวเปนอันดับ ๕ ของโลก โดยพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร
มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ก่อสร้างเพื่อบรรเทา
่
้
์
ั
การจราจรติดขัดในพื้นที่กรุงรัตนโกสินทร พรอมกับรองรับการเดินทางเชื่อมตอระหวางฝงพระนคร
่
่
็
่
กับฝงธนบุรี และเปนจุดเชื่อมตอโครงการพระราชด�าริตามแนวจตุรทิศ อีกทั้งยังพระราชทานนามวา
ั
่
่
“สะพานพระราม ๘”
ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรพิเศษเพื่อประสำนงำน
โครงกำรอันเนื่องมำจำกพระรำชด�ำริ (ส�ำนักงำน กปร.)
๒๐๑๒ อาคารส�านักงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�าริ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖
ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยี่ขัน เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐
โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐-๖ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒

พิมพ์ครั้งที่ ๓ เดือน สิงหาคม ๒๕๖๓
จ�านวน ๒๐,๐๐๐ เล่ม
พิมพ์ที่ : บริษัท ธนอรุณการพิมพ์ จ�ากัด โทรศัพท์ ๐ ๒๒๘๒ ๖๐๓๓-๔ www.rdpb.go.th