การโอนสิทธิเรียกร้อง

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ
วิทยาเขตพั ทลุง

การโอน
สิทธิเรียกร้อง

ยืมได้ ก็ต้องคืนได้

นำ เ ส น อ โ ด ย เสนอ

นางสาวปิยมาส หมุกดี อาจารย์มาตา สินดำ
รหัสนิสิต 612081048 อาจารย์ประจำวิชาหนี้
คณะนิติศาสตร์ คณะนิติศาสตร์

คำนำ

สรุปวิชากฎหมายแพ่งและพาณิชย์ว่าด้วยหนี้ (0801212)
ในหัวข้อเรื่อง การโอนสิทธิเรียกร้อง ซึ่งเป็นสิทธิของเจ้าหนี้
เท่านั้ น ซึ่ง E-book ฉบับนี้ จะรวบรวมบทสรุปของบทเรียนเรื่องนี้ ไว้
โดยได้เน้ นศึกษาเฉพาะหัวเรื่อง การโอนสิทธิเรียกร้อง ตั้งแต่
มาตรา 303-308 นอกจากนี้ ยังแทรกมาตราสำคัญไว้ด้วย เพื่อเป็น
แนวทางให้นิ สิตสนใจใช้เป็นแนวทางในการเรียน การอ่านตำรา
และการเตรียมตัวสอบด้วย

ในการจัดทำ E-bookเล่มนี้ ผู้จัดทำได้รวบรวมข้อมูลจากตำรา
เอกสารประกอบการบรรยาย ประกอบกับคำบรรยายของอาจารย์ผุ้
สอน เพื่อให้นิ สิตเข้าใจในเนื้ อหาได้มากยิ่งขึ้น

อนึ่ ง ผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่า E-book เล่มนี้ จะเป็นประโยชน์
แก่นิ สิตหรือผู้อ่านไ่ม่มากก็น้ อย ดังนั้ น หาก E-book เล่มนี้ มีข้อ
บกพร่องประการใด ผู้จัดทำต้องขออภัยมา ณ ที่นี้ ด้วย

ผู้จัดทำ
นางสาวปิยมาส หมุกดี
รหัสนิ สิต 612081048

การโอนสิทธิเรียกร้อง

"การโอนสิทธิเรียกร้อง" หรือ "การโอนหนี้" หมายถึง
การที่เจ้าหนี้อีกคนนึงโอนสิทธิให้เจ้าหนี้อีกคนนึง โดยเมื่อ
มีการโอนสิทธิแล้วนั้น เจ้าหนี้คนเดิมย่อมหมดสิทธิในหนี้
นั้ น

ซึ่งการโอนสิทธิเรียกร้องนั้น จะกระทำได้เฉพาะเจ้าหนี้
เท่านั้น ลูกหนี้จะโอนสิทธิเรียกร้องหรือโอนหนี้ให้แก่
บุคคลอื่นมาเป็นลูกหนี้ แทนไม่ได้

การโอนสิทธิเรียกร้องนี้ เจ้าหนี้สามารถกระทำได้โดย
ลำพัง ไม่ต้องได้รับความยินยอมจากลูกหนี้ก่อน และจะโอน
ให้แก่ผู้ใดก็ได้ โดยที่ผู้รับโอนไม่จำต้องมีส่วนได้เสีย อาจจะ
เกิดจากการให้เปล่าไม่มีค่าตอบแทน หรือ มีค่าตอบแทน
ก็ได้

สิทธิเรียกร้องที่โอนกันไม่ได้

มาตรา 303 สิทธิเรียกร้องนั้ นท่านว่าจะพึงโอน
กันได้ เว้นไว้แต่สภาพแห่งสิทธินั้ นเองจะไม่เปิดช่องให้
โอนกันได้

ความที่กล่าวมานี้ ย่อมไม่ใช้บังคับ หากคู่กรณีได้
แสดงเจตนาเป็นอย่างอื่น การแสดงเจตนาเช่นว่านี้
ท่านห้ามมิให้ยกขึ้นเป็นข้อต่อสู้ บุคคลภายนอกผู้
กระทำการโดยสุจริต

มาตรา 304 สิทธิเรียกร้องเช่นใด ตามกฎหมาย
ศาลจะสั่งยึดไม่ได้ สิทธฺเรียกร้องนั้ น ท่านว่าจะโอนกัน
หาได้ไม่

สิทธิเรียกร้องทุกชนิ ดสามารถโอนกันได้ ไม่
ว่าจะเกิดจากมูลหนี้ อะไร และวัตถุแห่งหนี้ เป็น
ประการใด แม้จะเป็นสิทธิเรียกร้องที่มีเงื่อนไขหรือ
เงื่อนเวลาก็ตาม แต่สิทธิของผู้รับโอนย่อมมีเท่าที่เจ้่
หนี้ เดิมมีอยู่ (มาตรา 303 วรรคแรก)

แต่อย่างไรก็ตาม ก็มีข้อยกเว้นอยู่ 3 กรณีที่
กฎหมายห้ามมิให้มีการโอนสิทธิเรียกร้องแก่กัน คือ

1. สภาพแห่งสิทธิไม่เปิดช่องให้โอนกันได้ กล่าว
คือ สิทธิเรียกร้องนั้ นจะต้องมีการชำระเฉพาะให้แก่
เจ้าหนี้ คนนั้ น

2. คู่กรณีตกลงกันห้ามโอน ถ้าเจ้าหนี้ และลูกหนี้
ตกลงกันห้ามเจ้าหนี้ โอนสิทธิเรียกร้องไปให้ผู้ใดแล้ว
เจ้าหนี้ จะโอนไปไม่ได้

3. สิทธิเรียกร้องที่ศาลยึดไม่ได้ เช่น สิทธิในการ
ถอนการวางทรัพย์ (มาตรา 335) เป้นสิทธิเรียกร้องที่
โอนกันไม่ได้ตามมาตรา 304

วิธีการโอนสิทธิเรียกร้อง
(โอนหนี้)

1. การโอนสิทธิเรียกร้องในหนี้ อันพึงต้องชำระหนี้
แก่เจ้าหนี้ โดยเฉพาะเจาะจง

มาตรา 306 การโอนหนี้ อันจะพึงต้องชำระแก่เจ้า
หนี้ คนหนึ่ งโดยเฉพาะเจาะจงนั้ นถ้าไม่ทำเป็นหนั งสือ
ท่านว่าไม่สมบูรณ์ อนึ่ งการโอนหนี้ นั้ นท่านว่าจะยกขึ้น
เป็นข้อต่อสู้ลูกหนี้ หรือบุคคลภายนอกได้แต่เมื่อได้
บอกกล่าวการโอนไปยังลูกหนี้ หรือลูกหนี้ จะได้ยิน
ยอมด้วยในการโอนนั้ น คำบอกกล่าวหรือความ
ยินยอมเช่นว่านี้ ท่านว่าต้องทำเป็นหนั งสือ

ถ้าลูกหนี้ ทำให้พอแก่ใจผู้โอนด้วยการใช้เงิน
หรือด้วยประการอื่นเสียแต่ก่อนได้รับบอกกล่าว หรือ
ก่อนได้ตกลงให้โอนไซร้ ลูกหนี้ นั้ นก็เป็นอันหลุดพ้น
จากหนี้

มาตรา 307 ถ้าพิพาทอ้างสิทธิในการโอนต่างราย
โอนรายใดได้บอกกล่าวหรือตกลงกันก่อน โอนราย
นั้ นมีสิทธิดีกว่าโอนรายอื่น ๆ

หนี้ ที่ต้องชำระแก่เจ้าหนี้ คนหนึ่ งโดยเฉพาะ
เจาะจง เป็นหนี้ ที่รู้ตัวเจ้าหนี้ ที่มีสิทธิบังคับชำระหนี้
เป็นที่แน่ นอน หนี้ ประเภทนี้ มีวิธีการโอนสิทธิเรียก
ร้องแบ่งเป็น 2 ขั้นตอน คือ

1. การโอนระหว่างเจ้าหนี้ กับผู้รับโอน เจ้า
หนี้ ต้องทำสัญญาโอนสิทธิเรียกร้องกับผู้รับโอน
และจะต้องทำเป็นหนั งสือเท่านั้ น หากกระทำด้วย
วาจาแล้ว การโอนนั้ นย่อมไม่สมบูรณ์ หนั งสือโอน
สิทธิเรียกร้องดังกล่าว เพียงแต่ลงลายมือชื่อผู้โอน
ฝ่ายเดียวก็สมบูรณ์ ใช้บังคับได้

2.การโอนอันเกี่ยวกับลูกหนี้ และบุคคล
ภายนอก ผู้โอนหรือผู้รับโอนจะยกเอาการโอนขึ้น
ยันต่อลูกหนี้ หรือบุคคลภายนอกได้นั้ นจะต้อง

2.1) บอกกล่าวการโอนไปยังลูกหนี้ เป็น
หนั งสือ

2.2) ลูกหนี้ จะต้องให้ความยินยอมเป็น
หนั งสือแล้ว

2. การโอนสิทธิเรียกร้องในหนี้ อันพึงต้องชำระ ตาม
เขาสั่ง หนี้ อันพึงชำระตามเขาสั่งนี้ เป็นหนี้ ตามตราสาร
ที่ระบุชื่อผู้ทรงสิทธิตามตราสารไว้โดยเฉพาะแล้ว เช่น
ตั๋วแลกเงิน เช็ค กรมธรรม์ประกันภัย เป็นต้น การโอน
สทิธิเรียกร้องตามตราสารดังกล่าว มาตรา 309 ให้ทำ
โดยการสลักหลังและส่งมอบให้แก่ผู้รับโอน โดยไ่ม่
จำเป็นต้องมีการบอกกล่าวหรือได้รับการยินยอมจาก
ลูกหนี้

3. การโอนสิทธิเรียกร้องในหนี้ อันพึงต้องชำระแก่ผู้
ถือ หนี้ อันพึงชำระแก่ผู้ถือเป็นหรชนี้ ตราสารฉบับเดียว
กับข้อ 2 แต่เป็นตราสารไม่ได้ระบุผู้ทรง รวมทั้งตั๋ว
โดยสาร ตั๋วชมการแสดงหรือคูปองด้วย ตราสารดัง
กล่าวจึงทำการโอนสิ ทธิเรียกร้องได้เพียงแค่ส่ งมอบ
ตราสารนั้ นให้แก่ผู้รับโอนก็สมบูรณ์ตามมาตรา 311
แล้ว

ผลของการโอนสิทธิเรียกร้อง

1. ผู้รับโอนสิทธิเรียกร้องมีฐานะเป็นเจ้าหนี้
แทนเ้จาหนี้ คนเดิม กล่าวคือ การโอนสิทธิเรียก
ร้องนั้ นเป็นการโอนสิทธิตามที่อยู่ตามสภาพเดิม
ให้แก่ผู้รับโอนเข้ามาเป็นเจ้าหนี้ แทน มิได้
เปลี่ยนแปลงสิ ทธิแต่อย่างใด

2. เจ้าหนี้ ผู้โอนจะขอยกเลิกโอนสิทธิเรียก
ร้องโดยผู้รับโอนไม่ได้ตกลงยินยอมด้วยไม่ได้

3. ผู้รับโอนสิทธิเรียกร้องมีสิทธิเหนื อประกัน
แห่งหนี้ นั้ นด้วย

มาตรา 305 เมื่อโอนสิทธิเรียกร้องไป สิทธิ
จำนอง จำนำ หรือหลักประกันทางธุรกิจที่มีอยู่
เกี่ยวพันกับสิทธิเรียกร้องนั้ นก็ดี สิทธิอันเกิดขึ้น
แต่การค้ำประกันที่ให้ไว้เพื่อสิทธิเรียกร้องนั้ นก็ดี
ย่อมตกไปได้แก่ผู้รับโอนด้วย

อนึ่ งผู้รับโอนจะใช้บุริมสิทธิใด ๆ ที่ตนมีอยู่
เกี่ยวด้วยสิ ทธิเรียกร้องในกรณี บังคับยึดทรัพย์
หรือล้มละลายนั้ นก็ได้

4. ลูกหนี้ มีสิทธิยกข้อต่อสู้ของตนที่มีอยู่ต่อเจ้า
หนี้ ขึ้นต่อสู้ผู้รับโอนได้

มาตรา 308 ถ้าลูกหนี้ ได้ให้ความยินยอมดังกล่าว
มาในมาตรา 306 โดยมิได้อิดเอื้อน ท่านว่าจะยกข้อ
ต่อสู้ที่มีต่อผู้โอนขึ้นต่อสู้ผู้รับโอนนั้ นหาได้ไม่ แต่ถ้า
เพื่อจะระงับหนี้ นั้ นลูกหนี้ ได้ใช้เงินให้แก่ผู้โอนไปไซร้
ลูกหนี้ จะเรียกคืนเงินนั้ นก็ได้ หรือถ้าเพื่อการเช่น
กล่าวมานั้ น ลูกหนี้ รับภาระเป็นหนี้ อย่างใดอย่าง
หนึ่ งขึ้นใหม่ต่อผู้โอน จะถือเสมือนหนึ่ งว่าหนี้ นั้ นมิได้
ก่อขึ้นเลยก็ได้

ถ้าลูกหนี้ เป็นแต่ได้รับคำบอกกล่าวการโอน
ท่านว่าลูกหนี้ มีข้อต่อสู้ผู้โอนก่อนเวลาที่ได้รับคำบอก
กล่าวนั้ นฉันใด ก็จะยกขึ้นเป็นข้อต่อสู้แก่ผู้รับโอนได้
ฉันนั้ น ถ้าลูกหนี้ มีสิทธิเรียกร้องจากผู้โอน แต่สิทธิ
นั้ นยังไม่ถึงกำหนดในเวลาบอกกล่าวไซร้ ท่านว่าจะ
เอาสิทธิเรียกร้องนั้ นมาหักกลบลบกันก็ได้ หากว่า
สิทธินั้ นจะได้ถึงกำหนดไม่ช้ากว่าเวลาถึงกำหนดแห่ง
สิทธิเรียกร้องอันได้โอนไปนั้ น

ก. กรณีลูกหนี้ ให้ความยินยอม (มาตรา 308 วรรค
แรก) หมายความว่า ถ้าลูกหนี้ ให้ความยินยอมด้วยการ
โอนสิทธิเรียกร้องดังกล่าวในมาตรา 306 โดยมิได้อิด
เอื้อน กล่าวคือ ไม่ได้แสดงข้อโต้แย้งหรือสงวนสิทธิที่
จะพึงยกขึ้นต่อสู้ผู้โอนหรือผู้รับโอน กรณีนี้ เท่ากับว่า
ลูกหนี้ ได้รับว่าตนไม่มีข้อต่อสู้อย่างใด ๆ เลย

ข. กรณีลูกหนี้ ได้รับคำบอกกล่าวการโอน
(มาตรา 308 วรรคสอง) เมื่อลูกหนี้ ได้รับคำบอกกล่าว
การโอน หากลูกหนี้ มีข้อต่อสู้ต่อผู้โอนอยู่อย่างไร ก็
สามารถนำมาต่อสู้ผู้รับโอนได้ทั้งสิ้ น แต่ข้อต่อสู้นั้ น
ต้องเป็นข้อต่อสู้ ที่มีอยู่ก่อนได้รับคำบอกกล่าว

ตัวอย่างคำพิ พากษาฎีกา

ฎ.620/2543 ก. มีเจตนายกเงินในบัญชีเงินฝาก
ประจำให้ ข. แต่ถ้าถอนเงินให้ ข. ในขณะนั้ น ก็จะไม่
ได้ดอกเบี้ย เพราะยังไม่ครบกำหนดเวลา ดังนั้ นการ
แจ้งให้ธนาคารเพิ่มชื่อ ข. ให้มีสิทธิถอนเงินและปิด
บัญชีเงินฝากได้ ถือเป็นการโอนสิทธิเรียกร้องแล้ว

ฎ. 653/2514 (ประชุมใหญ่) นาย ก จ้าง นาย ข
ก่อสร้างอาคาร แต่นาย ข ไม่มีเงินใช้ในการก่อสร้าง
จึงไปขอกู้จากธนาคาร โดยธนาคารตกลงให้นาย ก
ชำระเงินค่าจ้างให้กับธนาคารโดยตรงเพื่อธนาคาร
จะได้เอาไปหักกับหนี้ สินที่ นาย ข ผู้รับจ้างกู้จาก
ธนาคารก่อน ส่วนที่เหลือจึงจะเป็นของนาย ข ซึ่ง
นาย ก ตกลงตามนั้ น ข้อตกลงนี้ เป็นการมอบให้
ธนาคารรับเงินแทนนาย ข หาใช่การโอนสิทธิเรียก
ร้องไม่