สื่อ-Power-Point-วิชางานเชื่อมและโลหะแผ่นเบื้องต้น_หน่วยที่-1-งานเชื่อมแก๊ส

โดย
นายวิศาล สมโภชน์
ตาแหน่ง ครู วิทยฐานะ ชานาญการ

1

หน่วยที่ 1 กระบวนการเชื่อมแกส๊ ออกซิ-อะเซทิลีน

หน่วยที่ 1 2

กระบวนการเชื่อมแกส๊ ออกซิ-อะเซทิลีน

1. ความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

หน่วยที่ 1 3

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

1. ความปลอดภยั ในงานเชื่อมแกส๊
2. หลกั การของการเช่ือมแกส๊ ออกซิ – อะเซทิลีน
3. เครอ่ื งมือและอปุ กรณ์สาหรบั งานเชื่อมด้วย
แกส๊ ออกซิเจน - อะเซทิลีน
4. การประกอบและติดตงั้ ชดุ เชื่อมแกส๊
5. ชนิดของแกส๊ เชื้อเพลิง
6. ลวดเชื่อมแกส๊
7. เปลวไฟที่ใช้ในการเช่ือมแกส๊
8. เทคนิควิธีการเช่ือม
9. ตาแหน่งในการเช่ือม
10. ชนิดของรอยต่องานเช่ือม

หน่วยที่ 1 4

ความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

การปฏิบัติงานเช่ือมแก๊ส ผู้ปฏิบัติงานจะต้องศึกษาความปลอดภัย
เก่ยี วกบั สภาพแวดลอ้ มในการทางาน การใชเ้ คร่อื งมอื – อุปกรณ์ในงานเช่อื ม
และวธิ กี ารป้องกนั อนั ตรายทอ่ี าจเกดิ ขน้ึ ในขณะปฏบิ ตั งิ านเชอ่ื มแก๊ส

หน่วยท่ี 1 5

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

หลกั การปฏิบตั ิงานเชื่อมแกส๊ ให้ปลอดภยั

การเคลื่อนยา้ ยและเกบ็ ถงั แกส๊ ตรวจสอบรอยรวั่ ของอปุ กรณ์ ไม่ปล่อยให้มีเปลวไฟเข้าใกล้
ด้วยความระมดั ระวงั ถงั แกส๊ และสายเชื่อม

หน่วยที่ 1 6

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

หลกั การปฏิบตั ิงานเชื่อมแกส๊ ให้ปลอดภยั

ไม่ควรปฏิบตั ิงานเชื่อมใกล้ ต้องแน่ใจว่าผปู้ ฏิบตั ิงานมีความชานาญใน
น้ามนั หล่อลื่น การใช้วาลว์ และอปุ กรณ์ต่างๆ เป็ นอยา่ งดี

หน่วยท่ี 1 7

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

หลกั การปฏิบตั ิงานเชื่อมแกส๊ ให้ปลอดภยั

สวมหน้ากากเชื่อมหรือแวน่ ตา สวมเสือ้ ผา้ ให้มิดชิด และสวมเสือ้ คลมุ หนังให้
เชื่อมท่ีมีสภาพดี เรียบร้อย ปิ ดหรือกนั แสงด้วยฉากกนั้ แสงท่ีเหมาะสม

หน่วยที่ 1 8

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

หลกั การปฏิบตั ิงานเชื่อมแกส๊ ให้ปลอดภยั

ชดุ ปฏิบตั ิงานที่ปลอดภยั

หน่วยที่ 1 9

ความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

หลกั การปฏิบตั ิงานเช่ือมแกส๊ ให้ปลอดภยั

หลีกเลี่ยงอนั ตรายจากควนั ของงานเชื่อม
โดยต้องจดั ระบบการระบายอากาศท่ีเพียงพอ

หน่วยท่ี 1 10

ความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

อนั ตรายจากเปลวไฟและชิ้นงาน

1. ไมค่ วรตอ่ เปลวไฟจากหวั เชอ่ื มแก๊สของเพอ่ื น เพราะเปลวไฟอาจจะไหมม้ อื เพอ่ื นได้

หน่วยที่ 1 11

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

อนั ตรายจากเปลวไฟและชิ้นงาน

2. ไมค่ วรนาเปลวไฟหยอกลอ้ เลน่ กนั อาจเกดิ อนั ตรายจากการถกู ไฟลวกได้

หน่วยที่ 1 12

ความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

อนั ตรายจากเปลวไฟและชิ้นงาน

3. ไมค่ วรเปิดแกส๊ ทง้ิ ไวข้ ณะกาลงั ตดิ ไฟเพอ่ื เตรยี มอุปกรณ์ อาจทาใหเ้ กดิ การลุกไหม้

หน่วยท่ี 1 13

ความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

อนั ตรายจากเปลวไฟและชิ้นงาน

4. ไมค่ วรไปยนื ดูดา้ นหลงั เพอ่ื นขณะเพอ่ื นเชอ่ื ม และผเู้ ชอ่ื มควรงอปลายลวดเชอ่ื มด้านทไ่ี มไ่ ดใ้ ชก้ ่อน
การเชอ่ื ม

หน่วยท่ี 1 14

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

อนั ตรายจากเปลวไฟและชิ้นงาน

5. ไมค่ วรเขา้ ไปเชอ่ื มในทอ่ แคบ ๆ ควรเชอ่ื มดา้ นนอกอาจเกดิ อุบตั เิ หตุไฟลุกไหมไ้ ด้

หน่วยท่ี 1 15

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

ระเบียบปฏิบตั ิเพื่อความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

พืน้ ที่ในการปฏิบตั ิงานเช่ือมแกส๊ ต้องไม่ติดไฟงา่ ย ควรใช้ใยหินหรือวสั ดทุ นความร้อนทาเป็นม่าน

หน่วยท่ี 1 16

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

ระเบียบปฏิบตั ิเพ่ือความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

ควรให้อากาศถา่ ยเทสะดวก ควรยดึ ถงั แกส๊ ออกซิเจนและถงั แกส๊ อะเซทิลีน
ให้แน่นติดกบั ที่ยดึ
หน่วยที่ 1
17

ความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

ระเบียบปฏิบตั ิเพื่อความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

ไม่ใช้น้ามนั หรือจาระบหี ล่อล่ืนอปุ กรณ์เช่ือมแกส๊ เตรียมถงั ดบั เพลิงให้พร้อม

หน่วยท่ี 1 18

ความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

ระเบียบปฏิบตั ิเพ่ือความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

เมื่อขนย้ายถงั แกส๊ ควรปิ ดฝาครอบวาลว์ ก่อน บริเวณปฏิบตั ิงานเชื่อมไม่ควรมีวตั ถไุ วไฟอย่ใู กล้ๆ

หน่วยท่ี 1 19

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

ระเบียบปฏิบตั ิเพ่ือความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

ช่างเชื่อมควรมีอปุ กรณ์ป้องกนั อนั ตรายจากเศษโลหะ ระวงั เปลวไฟ และประกายไฟใกล้ถงั แกส๊ และสายเชื่อม

หน่วยท่ี 1 20

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

ระเบียบปฏิบตั ิเพ่ือความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

ไม่ควรทดสอบการรวั่ ของแกส๊ โดยการสดู กล่ิน ทดสอบรอยรวั่ ด้วยน้าสบกู่ ่อนจดุ เปลวไฟ

หน่วยท่ี 1 21

ความปลอดภยั ในการเช่ือมแกส๊

ระเบียบปฏิบตั ิเพ่ือความปลอดภยั ในการเชื่อมแกส๊

เมื่อทางานเสรจ็ ควรปิ ดวาลว์ ถงั แกส๊ และเปิ ดแกส๊
ท่ีค้างอยใู่ นสายออกให้หมด

ตรวจสอบระบบป้องกนั ไฟย้อนกลบั ก่อนปฏิบตั ิงานเชื่อม

หน่วยที่ 1 22

หลกั การของการเชื่อมแกส๊ ออกซิ – อะเซทิลีน

กระบวนการเช่อื มแก๊สออกซิ – อะเซทลิ นี เป็นกรรมวธิ กี ารเช่อื มประสาน
แบบหลอมเหลว (Fusion Welding) โดยความร้อนได้จากการเผาไหม้ของ
แก๊สผสมระหวา่ งออกซเิ จนและอะเซทลิ นี กบั ชน้ิ งานบรเิ วณรอยต่อใหห้ ลอมเหลว
เป็นเน้ือเดยี วกนั ซง่ึ ในขณะทใ่ี หค้ วามรอ้ นอาจจะเตมิ ลวดเช่อื มหรือไมก่ ไ็ ด้ ขน้ึ อยู่
กบั ชน้ิ งาน

หน่วยท่ี 1 23

เครอื่ งมอื และอปุ กรณ์สาหรบั งานเช่ือมด้วยแกส๊ ออกซิ-อะเซทิลีน

ถงั ออกซิเจน (Oxygen Cylinder) ถงั อะเซทิลีน (Acetylene Cylinder)

ถงั ออกซเิ จนทาจากเหลก็ กลา้ ถงั อะเซทลิ นี จะใชว้ ธิ กี ารมว้ นเหลก็ แผน่
ขน้ึ รปู โดยวธิ กี ารกดอดั ขน้ึ รปู แลว้ นามาเชอ่ื มประกอบ

อปุ กรณ์ควบคมุ ความดนั (Pressure Regulating Valves) สายเช่ือมแกส๊ (Hoses)

เป็นอุปกรณ์ท่ีใชต้ ิดต้งั สำหรับวดั และ มีหนำ้ ที่ส่งแก๊สอะเซทิลีนและออกซิเจน
ควบคุมควำมดนั ของแก๊ส จำกอุปกรณ์ควบคุมควำมดนั ไปยงั หวั เชื่อม

หน่วยที่ 1 24

เครื่องมอื และอปุ กรณ์สาหรบั งานเชื่อมด้วยแกส๊ ออกซิ-อะเซทิลีน

แว่นตาเช่ือมแกส๊ (Gas Goggle) หวั ทิพเช่ือมและหวั เชื่อมแกส๊
(Welding Torch with Assorted Tip)

เป็นอุปกรณ์ป้องกนั ตำจำกแสงเชื่อมและ หวั เชื่อมเป็นท่ีรวมและทำงผำ่ นของแกส๊
สะเกด็ ไฟเชื่อม ท้งั สองชนิดที่ใชใ้ นกำรเชื่อม

ที่จดุ เปลวไฟ (Spark lighter) อปุ กรณ์ทาความสะอาดหวั ทิพ (Tip Cleaner)

เป็นเครื่องมือที่ใชจ้ ุดเปลวไฟท่ีหวั ทิพดว้ ย ลกั ษณะของเครื่องมือทำควำมสะอำดหวั ทิพ
ประกำยไฟที่ไดม้ ำจำกกำรถูหินเหลก็ ไฟ ประกอบดว้ ย ลวดเส้นเลก็ ๆ

หน่วยท่ี 1 25

เครือ่ งมอื และอปุ กรณ์สาหรบั งานเช่ือมด้วยแกส๊ ออกซิ-อะเซทิลีน

ประแจ (Wrench) แปรงลวด

เป็นเคร่อื งมอื ทผ่ี ลติ จากโรงงานมาใช้ แปรงลวดเป็นอปุ กรณ์ขดั ชน้ิ งานให้
รว่ มกบั อปุ กรณ์เชอ่ื มตา่ งๆ สะอาดทงั้ กอ่ นและหลงั การเช่อื ม

ตะไบ สกดั

เป็นเคร่อื งมอื ทใ่ี ชส้ าหรบั ตกแตง่ ผวิ งานเป็นรูปทรงต่าง ๆ เป็นเคร่อื งมอื ทใ่ี ชส้ าหรบั ตดั โลหะชน้ิ งาน
โดยใชค้ มตดั ทเ่ี ป็นลม่ิ ตอก
หน่วยที่ 1
26

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เชื่อมแกส๊

1. นาถงั บรรจแุ ก๊สออกซเิ จนและอะเซทลิ นี วางบนรถเขน็ และยดึ คลอ้ งดว้ ยโซ่ใหแ้ น่น

หน่วยท่ี 1 27

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เช่ือมแกส๊

2. ถอดฝาครอบหวั ถงั บรรจุแกส๊ ออก

หน่วยที่ 1 28

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เช่ือมแกส๊

3.หมนุ เปิดวาลว์ หวั ถงั แลว้ ปิดอยา่ งรวดเรว็

หน่วยที่ 1 29

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เช่ือมแกส๊

4. ตรวจสอบเกลยี วทอ่ ทางออกของแกส๊ กอ่ นทาการประกอบอปุ กรณ์ควบคมุ ความดนั
5. ประกอบอุปกรณ์ควบคุมความดนั แก๊ส เขา้ กบั หวั ถงั ทางดา้ นทอ่ ทางออก

หน่วยท่ี 1 30

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เช่ือมแกส๊

6. แน่ใจวา่ สกรปู รบั ความดนั ของอุปกรณ์ควบคมุ ความดนั คลายอยไู่ มไ่ ดห้ มนุ ปรบั ความดนั ไว้
7. สายแก๊สอะเซทลิ นี จะกาหนดเป็นสแี ดงสาหรบั ตอ่ เขา้ กบั ถงั แกส๊ และปลายอกี ดา้ นหน่งึ ตอ่ เขา้ ทด่ี า้ มเชอ่ื มทม่ี ี
สญั ลกั ษณ์สแี ดงตดิ อยู่

หน่วยที่ 1 31

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เชื่อมแกส๊

8. สายออกซเิ จนจะกาหนดใหเ้ ป็นสเี ขยี ว สฟี ้า หรอื สดี า สาหรบั ต่อเขา้ ทถ่ี งั แก๊สและปลายสายอกี ดา้ นต่อเขา้ ท่ี
หวั เชอ่ื มทม่ี สี ญั ลกั ษณ์สฟี ้าตดิ แสดงอยู่

หน่วยท่ี 1 32

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เช่ือมแกส๊

9. ตรวจสอบขอ้ ตอ่ ทุกจุดและขนั ใหแ้ น่นดว้ ยประแจ

หน่วยท่ี 1 33

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เช่ือมแกส๊

10. ทาการตรวจสอบการรวั่ ของแกส๊ โดยเปิดวาลว์ แลว้ ใชน้ ้าสบู่

หน่วยท่ี 1 34

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เช่ือมแกส๊

11. คลายสกรปู รบั ความดนั แก๊สทงั้ 2 ชนิด

หน่วยที่ 1 35

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เชื่อมแกส๊

12. เปิดวาลว์ ทห่ี วั ถงั แกส๊ ออกซเิ จนจนสดุ เกลยี วเพอ่ื ป้องกนั การรวั่ ทก่ี า้ นลน้ิ โดยหมนุ ทวนเขม็ นาฬกิ า

หน่วยท่ี 1 36

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เช่ือมแกส๊

13. เปิดวาลว์ ทถ่ี งั แก๊สอะเซทลิ นี ประมาณ ¼ - 1 รอบ และคาประแจไวเ้ พอ่ื ปิด เมอ่ื มเี หตุฉุกเฉิน

หน่วยท่ี 1 37

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เช่ือมแกส๊

14. หมนุ สกรปู รบั ความดนั ทอ่ี ุปกรณ์ควบคุมความดนั แกส๊ ตามตอ้ งการ

หน่วยท่ี 1 38

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เช่ือมแกส๊

15. เปิดวาลว์ อะเซทลิ นี ทห่ี วั เชอ่ื มประมาณ ½ รอบกอ่ น (อาจทดสอบการไหลโดยพน่ ใสท่ ห่ี ลงั มอื ) เพอ่ื จดุ
เปลวไฟ โดยใชอ้ ุปกรณ์จดุ ไฟ เทา่ นนั้

หน่วยที่ 1 39

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เชื่อมแกส๊

16. เมอ่ื จุดเปลวแลว้ ใหเ้ พมิ่ แกส๊ อะเซทลิ นี จนทาใหค้ วนั หายไป

หน่วยท่ี 1 40

การประกอบและติดตงั้ ชดุ เชื่อมแกส๊

17. เปิดวาลว์ ออกซเิ จนทห่ี วั เชอ่ื ม เพอ่ื ปรบั เปลวไฟตามตอ้ งการ

หน่วยท่ี 1 41

ชนิดของแกส๊ เชื้อเพลิง

การเปรียบเทียบอณุ หภมู ิของแกส๊ เชื้อเพลิงชนิดต่าง ๆ

แกส๊ เชื้อเพลิง เปลวกลาง เปลวปฐม เปลวรอง รวมปริมาณ
(Primary Flame) (Secondary Flame) ความรอ้ นทงั้ หมด
(Neutral Flame)
อณุ หภมู ิ OF Btu/ft3 Btu/ft3 Btu/ft3
(OC) (kg-cal/m3) (kg-cal/m3) (kg-cal/m3)

อะเซทลิ นี 5,589 507 963 1,470
(Acetylene) (3,087) (4,510) (8,570) (13,090)
5,301 517 1,889 2,406
MAPP (2,927) (4,600) (16,820) (21,420)
4,600 989 1,000
แก๊สธรรมชาติ (2,538) 11 (8,810) (8,900)
(Natural gas) 4,579 (98) 2,243 2,498
(2,526) 255 (19,970) (22,240)
โพรเพน 5,193 (2,270) 1,962 2,371
(Propane) (2,867) 438 (17,470) (21,110)
โพรพลี นี (3,900)
(Propylene)

หน่วยที่ 1 42

ชนิดของแกส๊ เชื้อเพลิง

แกส๊ อะเซทิลีน

1. ลกั ษณะของแกส๊ อะเซทิลีน
การนาแคลเซียมคารไ์ บดร์ วมกบั น้า

CaC2 + 2H2O C2H2 + Ca (OH)2
แคลเซียมคารไ์ บด์ + น้า อะเซทิลีน + แคลเซียมไฮดรอกไซต์

แคลเซียมคารไ์ บดผ์ ลิตได้จากการนาหินปนู (Calcium Oxide)

CaO + 3C CaC2 + CO
แคลเซียมคารไ์ บด์ + ถา่ นโค้ก แคลเซียมคารไ์ บด์ + คารบ์ อนมอนอกไซด์

หน่วยท่ี 1 43

ชนิดของแกส๊ เชื้อเพลิง

แกส๊ อะเซทิลีน

2. คณุ สมบตั ิของแกส๊ อะเซทิลีน
1) ตดิ ไฟได้
2) เบากวา่ อากาศ
3) ไมม่ สี ี
4) มกี ลน่ิ ฉุนรนุ แรงคลา้ ยกลนิ่ กระเทยี ม
5) สามารถละลายในของเหลวได้
6) ไมส่ ามารถควบคุมไดเ้ มอ่ื มคี วามดนั เกนิ 30 ปอนด/์ ตารางน้วิ (30 psi หรอื เทา่ กบั 2.1 Kg/cm2)
7) เป็นสารประกอบไฮโดรคารบ์ อน ซง่ึ ประกอบดว้ ยคารบ์ อน 92.3% และไฮโดรเจน 7.7%

หน่วยท่ี 1 44

ชนิดของแกส๊ เชื้อเพลิง 45

แกส๊ อะเซทิลีน

3. เครื่องกาเนิดแกส๊ อะเซทิลีน
- แบบเตมิ น้าลงในแคลเซยี มคารไ์ บด์

หน่วยที่ 1

ชนิดของแกส๊ เชื้อเพลิง 46

แกส๊ อะเซทิลีน

3. เครอ่ื งกาเนิดแกส๊ อะเซทิลีน
- แบบเตมิ แคลเซยี มคารไ์ บดล์ งในน้า

หน่วยที่ 1

ชนิดของแกส๊ เชื้อเพลิง

แกส๊ ออกซิเจน

1. คณุ สมบตั ิของแกส๊ ออกซิเจน
1) ไมม่ สี ี ไมม่ กี ลน่ิ ทอ่ี ยใู่ นสภาพเป็นแก๊ส แตใ่ นสภาพของเหลวจะมสี นี ้าทะเลออ่ น
2) เป็นไดท้ งั้ 3 สถานะคอื กา๊ ซ ของเหลว และของแขง็
3) มปี ระมาณ 21% โดยปรมิ าตรในบรรยากาศ
4) มสี ถานะเป็นของเหลวทอ่ี ุณหภมู ิ – 183 องศาเซลเซยี ส

หน่วยที่ 1 47

ชนิดของแกส๊ เชื้อเพลิง 48

แกส๊ ออกซิเจน

2. การผลิตแกส๊ ออกซิเจน
- การผลติ ออกซเิ จนจากอากาศ
- การผลติ ออกซเิ จนจากน้า

หน่วยท่ี 1

ลวดเชื่อมแกส๊

โลหะทน่ี ามาเชอ่ื มต่อกนั เรยี กวา่ “Base Metal” เมอ่ื เน้ือโลหะหลอมเหลวและเตมิ ลวดเชอ่ื มลง
ไปเกดิ เป็นแนวเชอ่ื มทเ่ี รยี กวา่ “Weld Metal”ลวดเชอ่ื มทใ่ี ชส้ ามารถแบ่งเป็น 2 ประเภท คอื

1. ลวดเชอ่ื มทเ่ี ป็นเหลก็ (Ferrous Rod)
2. ลวดเชอ่ื มทไ่ี มใ่ ชเ่ หลก็ (Non Ferrous Rod)

มาตรฐาน AWS (American Welding Society) ไดก้ าหนดชนิดและคณุ สมบตั ขิ องลวดเชอ่ื มแกส๊ เป็น
ตวั อกั ษรและตวั เลข เชน่

GA – 50 GA – 60
GB – 60 GB – 65

อกั ษร G หมายถงึ ลวดเชอ่ื มแกส๊
A หมายถงึ ลวดเชอ่ื มทม่ี คี ณุ สมบตั ยิ ดื ตวั สงู (High Ductility)
B หมายถงึ ลวดเชอ่ื มทม่ี คี ุณสมบตั ยิ ดื ตวั ต่า (Low Ductility)

ตวั เลข 50 และ 60 หมายถงึ คา่ ความเคน้ แรงดงึ ต่าสดุ ทแ่ี นวเชอ่ื มทนไดค้ ณู ดว้ ย 1,000 มหี น่วย
เป็น ปอนดต์ ่อตารางน้วิ ซง่ึ เป็นคา่ โดยประมาณ

หน่วยที่ 1 49

ลวดเช่ือมแกส๊ 50

หน่วยที่ 1