ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 2 ความหมายและการคำนวณอัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมีup 5-12-62

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกดิ ปฏิกริ ิยาเคมี หน้า 46

5. ถ้าอัตราการลดลงของ F2 เท่ากับ 2.4 x 10-4 M/s จงคานวณอัตราการเกิด BrF3 และ
อัตราการลดลงของ Br2 จากปฏกิ ริ ยิ าตอ่ ไปน้ี Br2(g) + 3F2(g)  2BrF3(g)

6. ปฏกิ ริ ิยาตอ่ ไปน้ี ( ) ( )→ ถา้ อัตราการสลายตวั
ของไนโตรเจนมีค่าเทา่ กับ 1.7 x 10-5 mol L-1 s –1 จงแสดงการคานวณอัตราการ

ลดลงของแก๊สไฮโดรเจนและอัตราการเกิดแกส๊ แอมโมเนยี

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรียนรู้เร่ือง อตั ราการเกิดปฏิกิรยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกดิ ปฏิกิรยิ าเคมี หน้า 47

7. จากข้อมูลการลดลงของปริมาณ HI เปน็ ไปดงั ตารางข้างล่าง
2HI(g)  H2(g) + I2(g)

[HI] (mol dm-3) 0.100 0.072 0.056 0.046 0.039 0.034 0.030 0.026

Time (s) 0 50 100 150 200 250 300 350

1) จงแสดงการคานวณอตั ราการเกดิ ปฏิกริ ิยาเฉลยี่

2) จงแสดงการคานวณอัตราการเกิดปฏกิ ิริยา ในชว่ ง 100 – 150 วินาที

3) จงแสดงการคานวณอตั ราการเกิดปฏิกิรยิ า ในช่วง 300 – 350 วนิ าที

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรียนรูเ้ ร่ือง อตั ราการเกิดปฏิกิรยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกิดปฏกิ ิริยาเคมี หนา้ 48

4) อตั ราการเกิดปฏกิ ริ ยิ า ณ วินาทที ี่ 120

รายวชิ าเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรยี นรู้เร่อื ง อัตราการเกดิ ปฏิกิริยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกดิ ปฏกิ ิริยาเคมี หนา้ 49

Show
What
You Know

นักเรยี นได้เรียนร้อู ะไรบ้าง

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรยี นรู้เร่อื ง อัตราการเกดิ ปฏกิ ริ ิยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกิดปฏกิ ิริยาเคมี หนา้ 50

คาชแ้ี จง : แบบทดสอบหลงั เรียน เร่ืองความหมายของอัตราการเกดิ ปฏิกิริยาเคมี
เปน็ แบบทดสอบแบบเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จานวน 10 ขอ้ ใชเ้ วลา 10 นาที

คาสัง่ : จงเลอื กคาตอบที่ถกู ต้องท่ีสดุ เพียงคาตอบเดียว แล้วทาเครอื่ งหมายกากบาท (X) ลงใน
กระดาษคาตอบ

1. พิจารณาปฏิกริ ิยาต่อไปน้ี
CH4(g) + 2O2(g)  CO2(g) + 2H2O(g)

ณ อุณหภมู ิท่ีกาหนด เมื่อ CH4 จานวน 1 โมล เกิดการเผาไหมจ้ นหมดภายในเวลา 4.0 นาที
ข้อใดคืออัตราการเกดิ H2O
1. 0.25 mol/min
2. 0.50 mol/min
3. 2.0 mol/min
4. 8.0 mol/min

2. ข้อใดคือความหมายของอัตราการเกดิ ปฏกิ ิรยิ า
1. การลดลงของสารผลิตภัณฑท์ ี่เกดิ ขึ้น
2. ความเขม้ ขน้ ของสารทเ่ี ปลย่ี นแปลงไปเทียบกบั เวลา
3. น้าหนกั ของสารผลติ ภณั ฑท์ ี่เกิดขน้ึ เทยี บกับ นา้ หนกั สารต้ังต้น
4. อัตราการเปลี่ยนสารผลิตภัณฑ์เป็นสารตง้ั ตน้ หลงั จากปฏกิ ิรยิ าสน้ิ สุด

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรยี นรูเ้ ร่ือง อัตราการเกดิ ปฏกิ ิริยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกดิ ปฏกิ ิริยาเคมี หนา้ 51

3. พิจารณากราฟแสดงปริมาตรของก๊าซออกซเิ จนจากการสลายตัวของไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์

ปริมาตร O2 (g), mL

เวลา (วนิ าที)

ข้อใดคอื ตาแหนง่ ทแ่ี สดงวา่ ปฏกิ ิริยาได้สน้ิ สดุ ลง
1. X
2. Y
3. Z
4. W

4. พิจารณาปฏกิ ริ ยิ าเคมีต่อไปน้ี
CaO(s) + 2HCl(aq)  CaCl2(aq) + H2O(l)

ถ้าตอ้ งการวดั อัตราการเกิดปฏิกริ ิยาของปฏกิ ริ ยิ าขา้ งต้น ข้อใดเหมาะสมทีส่ ุด
1. วดั มวลรวม
2. วดั ความเปน็ กรด
3. วัดปริมาตรของสาร
4. วดั ความดันของระบบ

5. พจิ ารณาปฏิกริ ยิ าต่อไปนี้

H2O(g) + CO(g)  H2(g) + CO2(g)
ข้อใดเขียนความสัมพันธ์ของอตั ราการเกิดปฏกิ ิริยากับการเปลีย่ นแปลงของสารได้ถูกต้อง

1. 2. - 3. 4.

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรยี นรูเ้ ร่อื ง อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ิยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกิดปฏกิ ริ ิยาเคมี หน้า 52

6. พจิ ารณาปฏิกริ ิยาเคมตี อ่ ไปนี้
2H2O2(l)  2H2O(l) + O2(g)

ขอ้ ใดคือกราฟแสดงการสลายตวั ของไฮโดรเจนเปอรอ์ อกไซด์ (H2O2)

อตั รา อัตรา

1. เวลา 2. เวลา

อตั รา อัตรา

3. 4. เวลา

เวลา

7. พจิ ารณาปฏกิ ิริยาเคมีและกราฟต่อไปน้ี

CaCO3(s) + 2HCl(aq)  CaCl2(aq) + CO2(g) +H2O(l)

ปริมาตร CO2 (g), mL ขอ้ ใดคอื ช่วงเวลาที่ใช้ในการคานวณ
อัตราการเกดิ ปฏิกิรยิ าเฉล่ียของ
ปฏิกิริยานี้
1. 0 – 1 นาที
2. 0 – 2 นาที
3. 0 – 3 นาที
4. 0 – 4 นาที

เวลา (นาท)ี

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรยี นรู้เร่อื ง อัตราการเกิดปฏกิ ิรยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกิดปฏกิ ิรยิ าเคมี หนา้ 53

8. พิจารณาปฏิกิริยาตอ่ ไปนี้

Ca(s) + 2H2O(l)  Ca(OH)2(aq) + H2(g)

เม่ือเรม่ิ ต้นใชแ้ คลเซยี ม (Ca) จานวน 2.50 กรมั และปฏกิ ริ ยิ าน้ีส้นิ สดุ ลงเม่ือเวลาผ่านไป

30.0 วินาที ข้อใดคืออตั ราการเกิดปฏิกริ ยิ า (มวลอะตอมของ Ca = 40)

1. 0.00208 โมลต่อนาที

2. 0.0833 โมลต่อนาที

3. 0.125 โมลตอ่ นาที

4. 5.00 โมลต่อนาที

9. พิจารณากราฟการดาเนนิ ไปของปฏกิ ริ ิยาต่อไปน้ี

0.2

ความเ ้ขม ้ขน (โมล/ ิลตร) 0.15

0.1

0.05

0
0 10 20 30 40 50 60

เวลา (วนิ าที)

อตั ราการเกิดปฏกิ ริ ิยาเฉลีย่ ในหนว่ ย โมล/ลติ ร/วินาที ในชว่ ง 20 วินาทแี รกคอื ข้อใด
1. 0.0025
2. 0.0036
3. 0.0075
4. 0.0090

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรยี นรู้เร่ือง อัตราการเกิดปฏกิ ริ ยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกิดปฏกิ ริ ิยาเคมี หนา้ 54

10. ปฏกิ ิรยิ าการเกิดแก๊สแอมโมเนยี เป็นไปดังสมการเคมีต่อไปนี้

N2(g) +3H2(g)  2NH3(g)

ถา้ อัตราการลดลงของ H2 เทา่ กบั 3.00 M/s อัตราการเกดิ แก๊สแอมโมเนีย
เทา่ กบั ข้อใด
1. 4.50 M/s
2. 3.00 M/s
3. 2.00 M/s
4. 1.00 M/s

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรยี นรู้เร่อื ง อตั ราการเกดิ ปฏิกริ ยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกดิ ปฏิกริ ยิ าเคมี หน้า 55

ข้อ ก ข ค ง ขอ้ ก ข ค ง
1. 6.
2. 7.
3. 8.
4. 9.
5. 10.

สรุปคะแนนหลังเรยี น

คะแนนเต็ม 10

คะแนนทีส่ อบได้

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรียนรู้เร่ือง อัตราการเกิดปฏิกิริยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกดิ ปฏกิ ิริยาเคมี หน้า 56

บรรณานกุ รม

แก้วตา ด่านชนะ, ประพิณ วไิ ลรัตน์, กาญจนา อไุ รสินธว์ และ Cerda, V. 2558. การตรวจวดั
โบรไมด์ในน้าโดยเทคนิคทางสเปคโทรโฟโตเมทรีโดยใชร้ ะบบมลั ตไิ ซริงโฟลอนิ เจคชันอะนา
ลิซิสร่วมกบั แก๊สดิฟฟิวชนั . วารสารวจิ ัย มข. ปีท่ี 15(3) : (15-24)

คณิตา ตงั คณานุรักษ์. 2549. สรุปเขม้ เคมีพนื้ ฐานและเพม่ิ เติมช้นั มธั ยมศึกษาปีท่ี 5. กรุงเทพฯ :
บรษิ ทั สานักพมิ พ์แม็ค จากัด.

ทบวงมหาวทิ ยาลยั . 2549. เคมี เลม่ 1. พมิ พค์ ร้งั ท่ี 9. กรงุ เทพฯ : อกั ษรเจรญิ ทัศน.์

พนิ ิติ รตะนานุกลุ , เทพจานง แสงสนุ ทร, นัยนา ชวนเกริกกุล, พรพรรณ อุดมกาญจนนนั ท์, สุชาดา
จอู นุวฒั นกุล. 2551. เคมี 3. พมิ พค์ ร้ังที่ 2. กรงุ เทพฯ : บรษิ ทั ดา่ นสุทธาการพิมพ์ จากัด

มัณฑนา ส่งเสรมิ มงคล. 2551. การเปรยี บเทียบวธิ ีวิเคราะห์ซัลเฟตด้วยเทคนคิ วิเคราะหโ์ ดย
น้าหนักกับเทคนคิ ยูวี วิสิเบลสเปกโตรสโกป.ี กรุงเพทฯ : กองวเิ คราะห์และตรวจสอบ
ทรพั ยากรธรณี กรมทรัพยากรธรณี

มลู นธิ ิ สอวน. 2555. เคมี 3 แกส๊ เทอรโ์ มไดนามิกส์ สมดุลเคมี ไฟฟ้าเคมี จลนศาสตรเ์ คมี. กรุงเทพฯ
: โรงพมิ พ์ด่านสุทธาการพมิ พ์

สถาบนั สง่ เสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. กระทรวงศึกษาธิการ. 2556. หนังสอื เรยี น
รายวชิ าเคมเี พิ่มเตมิ เล่ม 3 ช้ันมธั ยมศึกษาปีที 4 – 6 กล่มุ สาระการเรยี นรู้วิทยาศาสตร์
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศกั ราช 2551. พิมพ์ครั้งท่ี 4. กรุงเทพฯ :
สกสค. ลาดพร้าว

สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี. กระทรวงศึกษาธิการ. 2554. คมู่ อื ครู รายวชิ า
เคมเี พ่ิมเตมิ เล่ม 3 ชั้นมัธยมศึกษาปที ี 4 – 6 กลมุ่ สาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ตาม
หลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขัน้ พืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551. พมิ พค์ รง้ั ท่ี 1. กรุงเทพฯ :
สกสค. ลาดพร้าว

สุทัศน์ ไตรสถิตวร และ สมศักด์ิ วรมงคลชัย. 2537. Modern Compact Chemistry เคมี ม.5
เล่ม 3. กรงุ เทพฯ : บรษิ ัท ไทเนรมติ กจิ อนิ เตอร์ โปรเกรสซิฟ จากัด

ศรลี กั ษณ์ ผลวฒั นะ และคณะ. 2548. อตั ราการเกิดปฏิกริ ยิ าเคมี. กรงุ เทพฯ : แมค็ .

อรวรรณ ศริ ิโชติ. 2543. เคมเี ชงิ ฟสิ ิกส์เบ้อื งตน้ . สงขลา : คณะวทิ ยาศาสตร์
มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์

รายวชิ าเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรียนรูเ้ ร่อื ง อตั ราการเกิดปฏิกิรยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกดิ ปฏกิ ริ ิยาเคมี หนา้ 57

บรรณานกุ รม (ต่อ)

Chang, Raymond. 2008. 9th ed. Chemistry. Singapore: McGraw-Hill. 

Chang, Raymond. and Overby, Jason. 2011. 6th ed. General chemistry: the essential
concepts. New York : McGraw-Hill.

Mishra, A. and Sahay, A.S. 2008. 3rd ed. ICSE Chemistry for class 9. NEW DELHI : B.B.
Printers.

Monitoring Reaction Rates. 2012. Retrieved from
https://www.youtube.com/watch?v=JCXHLZpSWjo

Reaction Kinetics. Retrieved from
http://www.colgurchemistry.com/Chem12/pdfs/Unit1notes.pdf

Tro, Nivaldo J. 2007. 3rd ed. Chemistry in Focus: A molecular view of our world.
USA: Broks/Cole Publishing Co.

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรียนรู้เร่อื ง อัตราการเกดิ ปฏกิ ิริยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกดิ ปฏิกริ ิยาเคมี หนา้ 58

ภาคผนวก










รายวชิ าเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรยี นรู้เร่ือง อตั ราการเกดิ ปฏิกริ ยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกดิ ปฏิกริ ิยาเคมี หนา้ 59

แนวการตอบกจิ กรรม เวลา
การทดลองท่ี 1 (วินาที)

ตัวอยา่ งผลการทดลอง 0
ปริมาตรของแก๊สไฮโดรเจน 10
(ลกู บาศกเ์ ซนติเมตร) 22
0 35
1 56
2 79
3 104
4 134
5 174
6 225
7
8
9

รายวชิ าเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรียนรู้เร่ือง อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ิยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกิดปฏกิ ริ ิยาเคมี หน้า 60

ป ิรมาตรของ H2 (cm3)ตวั อยา่ งกราฟแสดงการดาเนินไปของปฏิกริ ิยา

10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0

0 50 100 150 200 250

เวลา (วนิ าที)

คาถามเพ่ือการวิเคราะห์ผลการทดลอง
1. ปฏิกริ ิยาระหวา่ งโลหะแมกนีเซียมกับสารละลายกรดไฮโดรครอรกิ เขียนสมการเคมีได้
อย่างไร
..................................M...g..(.s..)...+....2...H..C..l.(.a..q..)...........M..g..C...l2..(.a..q..)...+.....H..2.(.g..)........................ .....................
..................................................................................................................................................
2. เมอ่ื เกิดแกส๊ ไฮโดรเจนขึ้น ทุกๆ 1 ลูกบาศกเ์ ซนตเิ มตร ใช้เวลาเทา่ กนั หรอื ไม่ อยา่ งไร
...........................ไ.ม...เ่ .ท...า่ ..ก..ัน....ช...่ว...ง..แ..ร..ก...ๆ....ใ..ช...เ้ .ว...ล...า.น...้อ...ย...ก..ว...่า..ช...่ว...ง..ห...ล...งั................................... ......
............................................................................................................................. .....................
3. อตั ราการเกดิ ปฏิกิรยิ าในช่วง 1 – 2 ลกู บาศก์เซนติเมตรเท่ากบั เท่าไร
............................................................................................................................. .....................
.............................0...0..8..3....ล...กู ..บ...า..ศ...ก..์เ.ซ...น...ต...ิเ.ม...ต...ร..ต...่อ...ว...ิน...า..ท..ี................... .....................................
............................................................................................................................. .....................
4. อตั ราการเกิดปฏกิ ริ ิยาในช่วง 4 – 5 ลูกบาศกเ์ ซนติเมตรเท่ากับเทา่ ไร
.......................................................................................................... ........................................
.............................0....0..4..3....ล...กู..บ...า..ศ...ก..์เ.ซ...น...ต...ิเ.ม...ต...ร..ต...อ่...ว...ิน...า..ท..ี................................... .....................
..................................................................................................................................................

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรียนรูเ้ ร่อื ง อัตราการเกิดปฏกิ ิริยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกดิ ปฏิกริ ยิ าเคมี หนา้ 61

5. อตั ราการเกดิ ปฏกิ ิริยาในชว่ ง 7 – 8 ลกู บาศก์เซนติเมตรเท่ากับเท่าไร
............................................................................................................................. .....................
.............................0....0..2..5....ล...ูก...บ..า..ศ...ก..์เ.ซ...น...ต...เิ.ม....ต...ร.ต...่อ....ว...ิน..า..ท...ี .................................. .....................
............................................................................................................. .....................................

6. อัตราการเกดิ ปฏกิ ริ ิยาเฉล่ยี เท่ากับเท่าไร
..................................................................................................................................................
.............................0.....0..4..0....ล...ูก...บ..า..ศ...ก..์เ.ซ...น...ต...ิเ.ม....ต...ร.ต....่อ...ว...นิ ..า..ท...ี ................................. .....................
............................................................................................................................. .....................

7. นอกจากการวดั อตั ราการเกดิ ปฏกิ ิริยาเคมรี ะหวา่ งโลหะแมกนีเซยี มกบั สารละลายกรดไฮโดร-
คลอรกิ ด้วยวธิ ีวัดปริมาตรแก๊สไฮโดรเจนทีเ่ กิดขึน้ นักเรยี นคิดวา่ มีวิธีใดอีกบ้างนอกจากวธิ นี ้ี
............................................................................................................................. .....................
..............................ก..า..ร..ว...ัด...ค..่า..ค...ว...า..ม...เ.ป...น็ ...ก..ร..ด....–.....เ.บ...ส.....(.ค...่า....p..H..)...ข..อ...ง..ส....า.ร..ล...ะ..ล...า..ย.....................
.............................................................................................................. ....................................

แนวการสรปุ ผลการทดลอง

จากการศึกษาอตั ราการเกิดปฏิกิริยาระหว่าง
โลหะแมกนีเซยี ม (Mg) กบั สารละลายกรดไฮโดรคลอรกิ (HCl)

ซึ่งเกิดปฏกิ ิริยาเคมี ดังสมการ

Mg(s) + 2HCl(aq)  MgCl2(aq) + H2(g)
เมอื่ ท้าการวัดปริมาตรแกส๊ ไฮโดรเจนทเี่ กิดข้นึ ด้วยการแทนที่น้า พบว่า
ชว่ งแรกๆ ปฏกิ ิริยาเกดิ เรว็ ใช้เวลาน้อย นั่นคืออัตราการเกิดปฏกิ ิรยิ าสูง

สว่ นช่วงหลังๆ ปฏกิ ริ ิยาเกิดช้าลง ใช้เวลานานขน้ึ
นน่ั คืออัตราการเกดิ ปฏิกิรยิ าตา้่

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรยี นรู้เร่อื ง อัตราการเกดิ ปฏิกริ ยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกิดปฏิกริ ยิ าเคมี หนา้ 62

เฉลยแบบฝึกหัดที่ 1

1. นกั เรียนสามารถวดั ปริมาณของสารที่เปล่ยี นแปลงไปได้อย่างไรบา้ ง

…………………………………………………………………………………………………………………………………
………ว…ดั …ก…าร…เ…ปล…ยี่…น…แ…ป…ล…ง…ขอ…ง…ส…า…ร…ทสี่…า…ม…า…รถ…ท…า้ …ได…ง้ …า่ ย……เช…น่……ก…าร…ว…ดั …ก…าร…น…า้ ไ…ฟ…ฟ…้า……………
……………ค…ว…าม…เ…ป…็นก…ร…ด……–…เบ…ส……ค…ว…า…ม…เข…้ม…ส…ี …ม…ว…ล…ค…ว…า…ม…ด…นั …ห…ร…อื …ป…ร…มิ …าต…ร…………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………

2. จากปฏกิ ริ ยิ าต่อไปนี้ จงระบุชนดิ ของสารทีใ่ ช้หาอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ิยาเคมีพร้อมอธบิ าย

พอสงั เขป
1) Cl2(g) + Br-(aq)  Br2(l) + 2Cl-(aq)

สีเหลืองอ่อน ไมม่ ีสี สีส้มแดง ไมม่ สี ี

ตอบ ...........ว...ัด...ค...ว...า.ม...เ.ข..ม้...ส...ขี..อ...ง....B..r.2....................................................................
2) Mg(s) + H+(aq)  Mg2+(aq) + H2(g)

ตอบ ............ว..ัด...ป...ร..มิ ...า.ต...ร..แ..ก..ส๊.....H..2...ท..ี่เ.ก...ดิ ..ข..้นึ.............................................................
3) 3H2(g) + N2(g)  2NH3(g)

ตอบ ............ว..ัด...ค...ว...า.ม...ด...นั...ข.อ...ง...ร.ะ..บ...บ......................................................................
4) CO2(g) + 2H2O(g)  2HCO3-(aq) + H+(aq)

ตอบ ............ว..ดั...ค...ว...า.ม...เ.ป...็น...ก..ร.ด...............................................................................

3. อตั ราการเกิดปฏกิ ิรยิ าเคมหี มายถึงอะไร และสามารถคดิ อตั ราการเกิดปฏกิ ริ ิยาไดก้ ่ีแบบ

……………อ…ัต…ร…าก…า…รเ…ก…ดิ …ปฏ…กิ…ิร…ยิ …าเ…ค…ม…ี ห…ม…า…ย…ถ…งึ …ก…า…รเ…ป…ล่ีย…น…แ…ป…ล…ง…ป…รมิ…า…ณ…ข…อ…ง…ส…าร…………………
……………เท…ยี…บ…ก…บั …เว…ล…า…ท…ใ่ี ช…ใ้…น…ก…าร…ท…า้ ป…ฏ…กิ …ริ ิย…า……ส…าม…า…ร…ถค…ิด…ไ…ด…้ 3……รปู…แ…บ…บ…ค…อื…………………………
……………1…. …อ…ัต…ร…า…กา…ร…เก…ิด…ป…ฏ…กิ …ิรยิ …า…เฉ…ล…ยี่ ……………………………………………………………………………
……………2…. …อ…ตั…ร…า…กา…ร…เก…ดิ …ป…ฏ…กิ …ริ ยิ …า…ใน…ช…ว่ …ง…เว…ล…า…ใด…เ…ว…ล…าห…น…ึ่ง………………………………………………
……………3…. …อ…ัต…ร…า…กา…ร…เก…ดิ …ป…ฏ…ิก…ริ ิย…า…ณ……เว…ล…า…ใ…ด…เว…ล…า…ห…น…ึ่ง…………………………………………………

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรียนรู้เร่ือง อตั ราการเกดิ ปฏกิ ิริยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ิยาเคมี หน้า 63

4. จงเขียนความสัมพันธ์ระหวา่ งอตั ราการเกิดปฏิกิรยิ ากับความเข้มข้นของสารในสมการเคมี
ตอ่ ไปนี้

1) H2O2 + 2HI  2H2O + I2

[] [] [ ]

2) 2NO2 + F2  2NO2F [] [ ]
[]

3) 2Al2O3  4Al + 3O2 ] [] [ ]
[

4) 3Fe + 4H2O  Fe3O4 + 4H2 [ ] []
[] [ ]

5) 2 Al (s) + 6 HCl (aq)  3 H2 (g) + 2 AlCl3 (aq) []
[] [ ] [ ]

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรยี นรู้เร่อื ง อตั ราการเกดิ ปฏิกิรยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกิดปฏิกริ ิยาเคมี หน้า 64

5. ถ้าอัตราการลดลงของ F2 เทา่ กบั 2.4 x 10-4 M/s จงคานวณอัตราการเกิด BrF3 และ
อัตราการลดลงของ Br2 จากปฏกิ ิริยาต่อไปนี้ Br2(g) + 3F2(g)  2BrF3(g)
วธิ คี ิด [ ] [ ] [ ]

โจทย์ = - [ ] = 2.4 x 10-4 M/s
กาหนด
[] [ ]

x 2.4 x 10-4 M/s

= 1.6 x 10-4 M/s

[ ] []

= x 2.4 x 10-4 M/s
= 8 x 10-5 M/s

ค้าตอบ

อัตราการเกิด BrF3 เทา่ กับ 1.6 x 10-4 M/s

อัตราการลดลงของ Br2 เทา่ กับ 8 x 10-5 M/s

รายวชิ าเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรียนรู้เร่อื ง อตั ราการเกิดปฏิกริ ยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกดิ ปฏิกริ ยิ าเคมี หน้า 65

6. ปฏิกริ ิยาต่อไปน้ี → ถา้ อัตราการสลายตัว
ของไนโตรเจนมคี ่าเท่ากบั 1.7 x 10-5 mol L-1 s –1 จงแสดงการคานวณอัตราการ

ลดลงของแกส๊ ไฮโดรเจนและอตั ราการเกิดแก๊สแอมโมเนีย

วิธคี ดิ - -

โจทย์ = 1.7 x 10-5 M/s
กาหนด

= 3 x 1.7 x 10-5 M/s
= 5.1 x 10-5 M/s

= 2 x 1.7 x 10-5 M/s
= 3.4 x 10-5 M/s

ค้าตอบ
อัตราการลดลงของ H2 เทา่ กบั 5.1 x 10-5 M/s
อัตราการเกิดแก๊ส NH3 เทา่ กบั 3.4 x 10-5 M/s

รายวชิ าเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรยี นรู้เร่ือง อตั ราการเกดิ ปฏิกิริยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี หน้า 66

7. จากข้อมลู การลดลงของปริมาณ HI เป็นไปดงั ตารางข้างล่าง
2HI(g)  H2(g) + I2(g)

[HI] (mol dm-3) 0.100 0.072 0.056 0.046 0.039 0.034 0.030 0.026

Time (s) 0 50 100 150 200 250 300 350

1) จงแสดงการคานวณอัตราการเกิดปฏกิ ิริยาเฉลย่ี

วิธีทา

ปริมาณสารท่เี ปลย่ี นแปลงทงั้ หมด
อัตราการเกิดปฏิกิริยาเฉลย่ี =

เวลาทใ่ี ช้ในการเกิดปฏิกิริยาท้ังหมด

จากตาราง

[HI]initial = 0.026 mol/L. [HI]final = 0.100 mol/L

tinitial = 0 t final = 350 s

เขยี นความสมั พนั ธข์ องอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ิยากับ [HI] ไดด้ ังนี้

Rate = -

แทนคา่ Rate = - [ ] -[ ]

2) ตอบ -

Rate = - - mol L-1 s-1

-

Rate = 1.06 x 10-4 mol L-1 s-1
อตั ราการเกดิ ปฏกิ ิรยิ าเฉลย่ี เทา่ กบั 1.06 x 10-4 mol L-1 s-1

รายวชิ าเคมี 3 ว32223 หน่วยการเรยี นรูเ้ ร่ือง อัตราการเกดิ ปฏิกิริยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกิดปฏิกิรยิ าเคมี หนา้ 67

3) จงแสดงอัตราการเกิดปฏกิ ิริยา ในชว่ ง 100 – 150 วนิ าที

วิธีทา

Rate = -

Rate = - [ ] -[ ]

-

=- -

-

Rate = 1.00 x 10-4 mol L-1 s-1

4) ตอบ อตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ิยาในช่วง 100 -150 วินาที
เทา่ กับ 1.00 x 10-4 mol L-1 s-1

4) จงแสดงอัตราการเกิดปฏิกิรยิ า ในช่วง 300 – 350 วินาที

วธิ ที า

Rate = -

[] -[ ]

Rate = - -

=- -
-

Rate = 4.00 x 10-5 mol L-1 s-1

5) ตอบ อตั ราการเกิดปฏิกริ ิยาในชว่ ง 300 – 350 วนิ าที
เทา่ กบั 4.00 x 10-5 mol L-1 s-1

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรยี นรูเ้ ร่ือง อตั ราการเกิดปฏิกริ ยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอัตราการเกดิ ปฏกิ ริ ยิ าเคมี หน้า 68

5) อตั ราการเกิดปฏกิ ริ ิยา ณ วินาทที ี่ 120

[HI], mol L-1 0.1 (70, 0.06)
0.09 (150, 0.044)
0.08
0.07 50 100 150 200 250 300 350 400
0.06
0.05 เวลา (วินาท)ี
0.04 120 วินาที
0.03
0.02
0.01

0
0

หาความชนั ของเส้นตรง

Slope = -
-
Rate = -
= -2 x 10-4 mol L-1 s-1
= -2 x 10-4 mol L-1 s-1

=-

= - (-2 x 10-4 mol L-1 s-1)

= 1 x 10-4 mol L-1 s-1

ตอบ อัตราการเกิดปฏิกริ ิยา ณ วนิ าทที ่ี 120 เท่ากบั 1 x 10-4 mol L-1 s-1

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรียนรูเ้ ร่ือง อัตราการเกดิ ปฏิกิรยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกิดปฏกิ ริ ิยาเคมี หน้า 69

เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น

1. 2
2. 2
3. 4
4. 1
5. 4
6. 1
7. 2
8. 3
9. 3
10. 1

1. 2
2. 2
3. 4
4. 2
5. 1
6. 1
7. 4
8. 1
9. 3
10. 3

รายวชิ าเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรยี นรู้เร่ือง อัตราการเกิดปฏกิ ริ ิยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกดิ ปฏกิ ริ ิยาเคมี หนา้ 70

1. ประวตั ิส่วนตัว สธุ าทิพย์ ทวเี มือง
5 กันยายน 2523
ช่ือ – สกลุ จงั หวดั สตูล
วนั เกิด 961 หมู่ 4 ต.คลองขุด อ.เมือง จ.สตลู
สถานท่เี กดิ ครู กล่มุ สาระการเรียนรวู้ ิทยาศาสตร์ โรงเรียนปาลม์ พฒั นวิทย์
ทอี่ ยูป่ จั จบุ นั สานกั งานเขตพืน้ ที่การศึกษามัธยมศกึ ษาเขต 16
ตาแหนง่ ปัจจบุ นั [email protected]

E-mail

2. ประวตั ิการศึกษา

พ.ศ. 2541 ประกาศนยี บตั รมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย

แผนการเรยี นวทิ ยาศาสตร์ – คณติ ศาสตร์

โรงเรียนวรนารเี ฉลิม จังหวัดสงขลา

พ.ศ. 2545 วิทยาศาสตรบัณฑติ (ศึกษาศาสตร)์ วิชาเอกเคมี วิชาโทคณิตศาสตร์
คณะศกึ ษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครนิ ทร์ วทิ ยาเขตปตั ตานี

พ.ศ. 2548 วิทยาศาสตรมหาบณั ฑติ สาขาเคมศี ึกษา
คณะวทิ ยาศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ วทิ ยาเขตหาดใหญ่

รายวิชาเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรยี นรูเ้ ร่อื ง อัตราการเกดิ ปฏิกิริยาเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกิดปฏกิ ิริยาเคมี หนา้ 71

3. ประวัติการทางาน อาจารย์จ้างสอน วิชาเคมี คณะวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี
พ.ศ. 2548 – 2550 มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชยั
วทิ ยาเขตนครศรธี รรมราช (ไสใหญ)่
พ.ศ. 2551 – 2552 ครผู ูส้ อน วิชาเคมี โรงเรยี นมอ.วิทยานสุ รณ์
พ.ศ. 2553 – ปัจจุบัน อาเภอหาดใหญ่ จังหวดั สงขลา
บรรจเุ ข้ารับราชการครู ตาแหน่งครูผูช้ ่วย
โรงเรยี นห้วยนางราษฎร์บารุง อาเภอห้วยยอด จังหวดั ตรงั
สานักงานเขตพื้นท่ีการศึกษาตรัง เขต 2
เมื่อวนั ที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ.2553
ปจั จุบัน ดารงตาแหน่งครู วิทยฐานะครูชานาญการ
โรงเรียนปาลม์ พฒั นวทิ ย์ อาเภอมะนงั จังหวดั สตูล
สานักงานเขตพ้นื ที่การศึกษามัธยมศึกษาเขต 16
เมอ่ื วันท่ี 24 สงิ หาคม พ.ศ.2559

4. ผลงานดเี ด่นด้านการจัดการเรยี นการสอน

1) เกียรตบิ ัตรครูดเี ด่น ประจาปีการศกึ ษา 2554
จากสานกั งานเขตพืน้ ทีก่ ารศกึ ษามธั ยมศึกษาเขต 13

2) เกียรติบัตรรางวลั หนึ่งแสนครูดี (ครุ ุสภา) ประจาปีการศึกษา 2555
3) เกยี รตบิ ตั รครผู ู้ได้พฒั นาการเรยี นการสอนกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ช้นั

มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 3 ปีการศึกษา 2555 สามารถยกระดบั ผลสัมฤทธ์ิจากการสอบทาง
การศกึ ษาระดับชาติขนั้ พ้นื ฐาน (O-Net) สงู กว่าปกี ารศกึ ษา 2554 ร้อยละ 5 ขึน้ ไป จาก
สานกั งานเขตพื้นท่ีการศึกษามธั ยมศกึ ษาเขต 13
4) เกยี รติบตั รรางวลั ชมเชยกจิ กรรมการนาเสนอผลงานการดาเนินงานห้องเรียน
iClassroom ปีการศกึ ษา 2556
5) เกียรตบิ ัตรนาเสนอผลงานทางวชิ าการในการพัฒนาคุณภาพผู้เรยี น กลมุ่ สาระการเรียนรู้
วทิ ยาศาสตร์ ดเี ด่น ระดบั สพม.16 ประจาปกี ารศกึ ษา 2558
6) เกียรติบัตรครูผูส้ อนดีเดน่ กลุม่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตร์ ปีการศึกษา 2558
ระดับโรงเรยี น

รายวชิ าเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรียนรูเ้ ร่ือง อตั ราการเกดิ ปฏิกิรยิ าเคมี

ชุดท่ี 2 ความหมายและการคานวณอตั ราการเกิดปฏกิ ริ ยิ าเคมี หน้า 72

4. ผลงานดเี ดน่ ดา้ นการจัดการเรียนการสอน (ตอ่ )

7) เกยี รติบัตรครผู สู้ อนกลุ่มสาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตรร์ ะดบั ชัน้ มัธยมศกึ ษาตอนปลาย
ดีเด่น มคี ่าพัฒนาจาการทดสอบระดบั ชาติขนั้ พน้ื ฐาน (O-NET) ตอ่ เน่ือง 3 ปีการศกึ ษา

8) เกียรตบิ ัตรครูผู้สอนกลมุ่ สาระการเรยี นรวู้ ทิ ยาศาสตรร์ ะดบั ชน้ั มธั ยมศึกษาตอนต้นดีเดน่
มคี ่าพัฒนาจาการทดสอบระดับชาติขน้ั พ้นื ฐาน (O-NET) ตอ่ เนื่อง 3 ปีการศกึ ษา

9) เกยี รติบัตร โรงเรียนทมี่ ีคะแนนเฉลย่ี การทดสอบระดับชาติขัน้ พ้นื ฐาน (O-NET) พฒั นา
ต่อเนอ่ื ง 3 ปีการศึกษา (2556-2558) กลุ่มสาระการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ ระดับชั้น
มัธยมศึกษาปีที่ 6

10) เกยี รตบิ ัตร โรงเรยี นทม่ี คี ะแนนเฉล่ียการทดสอบระดับชาติขน้ั พน้ื ฐาน (O-NET) พฒั นา
ต่อเนอื่ ง 3 ปีการศึกษา (2556-2558) กลมุ่ สาระการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์ ระดับช้ัน
มัธยมศึกษาปที ่ี 3

11) เกียรตบิ ตั รและโล่เกยี รติยศ รางวัลการนาเสนอผลงานการปฏบิ ตั ทิ ด่ี ี ระดบั ดเี ยีย่ ม
ระดบั ภาค (ภาคใต้) ในการจดั แสดงผลงานทางวชิ าการ“ S h F v W
E u ” ประจาปีการศึกษา 2559

12) เกยี รติบตั รครผู ูส้ อนดีเดน่ กลุ่มสาระการเรยี นร้วู ิทยาศาสตร์ ประจาปกี ารศึกษา 2559
ศนู ย์เครอื ขา่ ยมะนัง

13) รางวลั ระดับคุณภาพดี ประเภทครูผสู้ อนกลุ่มสาระการเรยี นร้วู ิทยาศาสตร์ ในการ
ประกวดผลงานงานวจิ ยั และนวัตกรรม/Best Practice โครงการโรงเรยี นในฝัน
ระดับประเทศ ประจาปี 2560

14) รางวลั ครูผู้สอนกล่มุ สาระการเรยี นรูว้ ทิ ยาศาสตรด์ ีเดน่ ครุ ุสภา ระดับจังหวดั
ประจาปีการศึกษา 2560

รายวชิ าเคมี 3 ว32223 หนว่ ยการเรียนรูเ้ ร่ือง อตั ราการเกิดปฏิกิริยาเคมี