ชุมชนไทลื้อบ้านลวงเหนือ อำเภอดอยสะเก็ด

ส่ง อาจารย์ ดร.ปานแพร เชาวน์ประยูร อุดมรักษาทรัพย์
เรื่อง ประวัติศาสตร์ล้านนา ชุมชนไทลื้อ บ้านลวงเหนือ

อำเภอดอยสะเก็ด

รายวิชา พท 330 ประวัติศาสตร์ไทยเพื่อการท่องเที่ยว
ภาคการเรียนศึกษาที่ 2 ปีการศึกษาที่ 2564

จัดทำโดย
นางสาวกัญญารัตน์ สถานกอง 6209101305

นางสาวปรียาธิดา วงค์แปง 6209101346

นางสาวปิยะฉัตร ศรีคำ 6209101347
นางสาวมากีตาร์ แสนสุภา 6209101365
นางสาวมาริสา มาเยอะ 6209101366
สาขาพัฒนาการท่องเที่ยว คณะพัฒนาการท่องเที่ยว

ก

คำ นำ

ประวัติ ชุมชนไทลื้ อบ้ านลวงเหนื ออำเภอ
ดอยสะเก็ดจั งหวัดเชี ยงใหม่ ฉบั บนี้ เกิ ดจากการ
ทำรายงานของนั กศึ กษามหาวิ ทยาลัยแม่ โจ้ ที่
อยากรู้ เกี่ยวกับประวัติ ความเป็นมาของชุมชนไท
ลื้ อบ้ านลวงเหนื อ

ขอบคุณเจ้ าของเอกสารที่เกี่ยวข้องทุ กท่าน
ที่เป็นแหล่งข้อมู ลให้ ผู้วิ จั ยได้นำมาสื บสานและ
เผยแพร่ ความเป็นไทลื้ อของบ้ านลวงเหนื อให้ ทุ ก
ท่ า น ไ ด้ ท ร า บ

สารบัญ ข

เรื่อง หน้า
คำนำ ก
สารบัญ ข
ประวัติล้านนา 1
การก่อตั้งอาณาจักรล้านนา 2
อาณาจักรสิ บสองปันนา 3
ประวัติชุมชนไทลื้อ 4
ประวัติการก่อตั้งกลุ่มท่องเที่ยว 5
วัฒนธรรมและมรดกภูมิปัญญาท้องถิ่น 6
ฐานกิจกรรมการท่องเที่ยวในชุมชน 7
อาหารในชุมชน 8
สิ นค้าในชุมชน 8
โฮมสเตย์ชุมชน 8
การท่องเที่ยวกับการพัฒนาชุมชน 9
ฤดูกาล/ช่วงเวลาในการท่องเที่ยว 9
การรองรับนักท่องเที่ยว 9
โปรแกรมการท่องเที่ยว CBT SPECLAL 9
มาตราการป้องกันโควิด 10
บรรณานุกรม ค

1

ประวัติล้านนา

อาณาจักรล้านนา ตั้งอยู่บริเวณภาคเหนือตอนบน
ของประเทศไทย ตลอดจนสิบสองปันนา เช่น เมือง
เชียงรุ่ง (จิ่งหง) มณฑลยูนนาน ประเทศจีน ภาคตะวัน
ออกของประเทศพม่า เช่น ฝั่ งตะวันออกของแม่น้ำ
สาละวิน ซึ่งมีเมืองเชียงตุงเป็นเมืองเอก ฝั่ งตะวันตก
แม่น้ำสาละวิน มีเมืองนายเป็นเมืองเอก และครอบคลุม
8 จังหวัดภาคเหนือตอนบนในปัจจุบัน ได้แก่ จังหวัด
เชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง เชียงราย พะเยา แพร่ น่าน
และแม่ฮ่องสอน โดยมีเมืองเชียงใหม่ เป็นราชธานี มี
ภาษา ตัวหนังสือ วัฒนธรรม และประเพณีเป็นของ
ตนเอง เคยถูกปกครองในฐานะรัฐบรรณาการหรือรัฐ
ส่วยของอาณาจักรตองอู อาณาจักรอยุธยา และ
อาณาจักรล้านช้าง จนสิ้นฐานะอาณาจักร กลายเป็น
เมืองส่ วนหนึ่งของอาณาจักรตองอูสมัยญองยานไปใน
ที่สุดและรวมเข้ากับสยามจนเป็นภาคเหนือตอนบนของ
ประเทศไทยจนถึงปัจจุบัน

2

การก่อตั้ง
อาณาจักร
ล้านนา

อาณาจักรล้านนา เริ่มก่อตั้งขึ้นเมื่อพญามังรายทรงสร้างเมืองเชียงใหม่ใน พ.ศ. 1839 เพื่อให้เป็น
ศูนย์กลางการปกครองของเมืองที่อยู่ภายใต้พระราชอำนาจของพระองค์ และได้ดำรงอยู่ต่อมา 600
ปีเศษจนถึง พ.ศ. 2442 เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงประกาศยกเลิกหัวเมือง
ประเทศราชให้อาณาจักรล้านนาซึ่งอยู่ในฐานะเมืองประเทศราชเปลี่ยนฐานะเป็นมณฑลพายัพ

ผู้ก่อตั้งอาณาจักรล้านนาได้แก่ พญามังราย (พ.ศ. 1782 – 1854) ซึ่งตามตำนานพื้นเมือง
เชียงใหม่กล่าวว่า เป็นโอรสของลาวเมง กษัตริย์องค์ที่ 24 แห่งแคว้นหิรัญนคร หรือเงินยาง
เชียงแสน พระมารดาคือ นางอั้วมิ่งจามเมือง หรือ นางเทพคำข่าย ซึ่งเป็นธิดาของท้าวรุ่งแก้นชาย
กษัตริย์ไทลื้อแห่งเมืองเชียงรุ้งเขตสิบสองปันนา พญามังรายประสูติเมื่อ พ.ศ. 1782 ต่อมาเมื่อพระ
บิดาสวรรคตก็ได้เสวยราชย์แทนใน พ.ศ. 1804 เป็นกษัตริย์ราชวงศ์ลวจังกราชองค์ที่ 25 ซึ่งเป็น
องค์สุดท้าย

พญามังรายแห่งล้านนา พญางำเมืองแห่งพะเยา และพ่อขุนรามคำแหงแห่งสุโขทัยเป็นสหายร่วม
สาบานกัน เมื่อจะสร้างเมืองเชียงใหม่พญามังรายได้เชิญสหายทั้งสองพระองค์มาปรึกษาหารือด้วย
การที่กษัตริย์ชาวไทย 3 พระองค์มีความสัมพันธ์อันดีต่อกันเช่นนี้ ทำให้รัฐของคนไทยมีความมั่นคง
และสามารถขยายอาณาเขตออกไปได้ เพราะไม่ต้องห่วงหน้าพะวงหลัง และเพื่อป้องกันการรุกราน
ของชาวจีนสมัยราชวงศ์มองโก (เจ็งกีสข่าน) ที่ขยายอำนาจลงมาในภูมิภาคนี้

3

อาณา
จักร
สิ บสอง
ปันนา

อาณาจักรสิบสองปันนา ประกอบด้วย
เมืองต่างๆ 44 เมืองมีเมืองสำคัญ 28
เมือง เช่น เมืองลวง เมืองวะ เมืองพ
ยาก เป็นต้น มีเมืองเชียงรุ่งเป็นเมือง
หลวง มีการปกครองเป็นระบบปันนาคือ
การแบ่งพื้นที่นาในการปกครองโดย
แบ่งหัวเมืองออกเป็น 12 เขตหรือ 12
พันนา (ปันนา) เพื่อสะดวกในการจัด
เก็บส่วยหรือผลประโยชน์ของรัฐใน 1
เขตมี 1 พันหัวนา (พันนา) มีการเก็บ
ภาษีข้าวสาร 1 พันต๋าง (1 พันถัง) ดัง
นั้นจึงเรียกอาณาจักรไทลื้อนี้ว่า“ สิบ
สองพันนา” หรือ“ สิบสองปันนา”

ประชวัุติมชนไทลื้อ
บ้านลวงเหนือ
อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่

4

ประวัติชุมชนไทลื้ อ

เล่าขานสื บต่อกันมาว่า “บรรพบุรุษของเรา ได้อพยพลี้หนีภัยสงคราม มาจากสิ บสองปัน
นา” จากหลักฐานที่พบเสื้ อบ้าน(หลักใจกลางหมู่บ้าน)ได้จารึก วันเดือนปีที่สร้างหมู่บ้าน
นั้นไว้เมื่อ วันเสาร์ที่ 3 เม.ย. พ.ศ. 1932
จนได้ตั้งถิ่นฐานอยู่ในพันนาฝั่ งแกน และสร้างบ้านสานเมืองจนเป็นปึกแผ่นเรียบร้อยแล้ว
จึงได้ตั้งชื่ อหมู่บ้านว่า “บ้านเมืองลวงเหนือ” ซึ่งแต่เดิมบางคนเรียกว่า “บ้านลวงเหนือ”
สั นนิษฐานว่าคงได้ตั้งชื่ อตามชื่ อถิ่นฐานเดิมที่เคยได้อาศั ยในสิ บสองปันนา และยังพบว่าใน
สิ บสองปันนาก็มีชื่ อ “เมืองลวง”
ศูนย์รวมจิตใจของชาวไทลื้อเมืองลวงเหนือก็คือ วัดศรีมุงเมือง เป็นวัดเก่าแก่มาตั้งแต่
พ.ศ.๑๙๕๔ ซึ่งพระเจ้าสามฝั่ งแกนเป็นผู้สร้าง และทำนุบำรุงโดยให้ค่ากัลปนาจากวัดต่างๆ
ทั้ง 4 วัดรายรอบมาให้แก่วัดนี้

ประวัติการก่อตั้งกลุ่มท่องเที่ยว 5

เริ่มตั้งแต่ พ.ศ. 2555 โดยมีงาน
ส ถ า บั น ก า ร ท่ อ ง เ ที่ ย ว โ ด ย ชุ ม ช น เ ข้ า ม า

เป็นพี่เลี้ ยงและได้งบประมาณจาก
เ ท ศ บ า ล ล ว ง เ ห นื อ ม า ทำ H O M E
S T A Y แ ล ะ จ า ก ง บ สำ นั ก ง า น ก อ ง ทุ น
สนับสนุนการวิจัย (สกว.) จึงก่อให้
เกิดงานวิจัยชื่ อเรื่องแนวทางในการ
จั ด ก า ร ก า ร ท่ อ ง เ ที่ ย ว โ ด ย ชุ ม ช น ใ น
ปีงบประมาณ 2555-2556 จากนั้นได้
งบประมาณมาทำหมู่บ้าน OTOP เพื่อ
ก า ร ท่ อ ง เ ที่ ย ว แ ล ะ พั ฒ น า ชุ ม ช น ไ ด้ เ ข้ า
มาส่ งเสริมอีกหลังจากจึงเปลี่ยนเป็น
ห มู่ บ้ า น วั ฒ น ธ ร ร ม เ พื่ อ ก า ร ท่ อ ง เ ที่ ย ว

ชุ ม ช น

6

วั ฒ น ธ ร ร ม แ ล ะ ม ร ด ก ภู มิ ปั ญ ญ า ท้ อ ง ถิ่ น

ศิ ล ป ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม ล้ า น น า ที่ ผ ส ม ผ ส า น กั บ ศิ ล ป ส ถ า ปั ต ย ก ร ร ม
ไ ท ลื้ อ แ ล ะ วิ ถี ชี วิ ต ข อ ง ช า ว ไ ท ลื้ อ อั น เ ป็ น เ อ ก ลั ก ษ ณ์ ทั้ ง ป ร ะ เ พ ณี
ค ว า ม เ ชื่ อ วั ฒ น ธ ร ร ม ก า ร แ ต่ ง ก า ย แ ล ะ อ า ห า ร ม ร ด ก
ภู มิ ปั ญ ญ า ท้ อ ง ถิ่ น คื อ วิ ธี ก า ร ต ก แ ต่ ง ย่ า ม ด้ ว ย ลู ก ป ร ะ ค บ ผ ง ถ่ า น
ซึ่ ง เ ป็ น วิ ธี ก า ร ล อ ก ล า ย แ บ บ ดั้ ง เ ดิ ม

ฐานกิจกรรมการท่องเที่ยวในชุมชน 7

1.วัดศรีมุงเมือง:ไหว้พระ ทำบุญ ตานตุน

2.เสื้ อบ้าน:ไหว้ขอพรเสื้ อบ้าน

3.โรงเรียนบ้านลวงเหนือ: ร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับนักเรียน

4.เฮื อนผีหม้อนึ่ง: ถามสาเหตุของการเจ็บป่วย และวิธีการรักษา

5.ผามข้าวแคบ: ทำข้าวแคบ แอนข้าวแคบและกินข้าวแคบ

6.ทุ่งนาฟ้ากว้าง: หาปลา เก็บไข่เป็ด เก็บผัก

7.ตุ๊กตาไม้โถ: เพ้นท์ตุ๊กตาไม้


8.เฮื อนปอกระดาษสา: ทำกระดาษสา แ
ละดอกกระดาษสา

9.ศูยน์การเรียนรู้ภูมิปัญญาไทยไตลื้อบ้านใบบุญ: ผูกข้อมือ ขับซอ อีตฝ้าย ปั่ นฝ้าย

ปรุลายถุงย่าม ทำอาหารท้องถิ่น ตำข้าวครกมอง และชมพิพิธพัณฑ์บนหลวงข้าว

10.เฮื อนสมุนไพรไตลื้อ: ทำสมุนไพร

11.บ้านสวนพอเพียงทรัพย์ทองศรี: ซอยหยวกให้ไก่ประดู่หางดำ

8

อาหารในชุมชน



อาหารจานเดี่ยว: (มื้อกลางวัน) ผัดไทยไทลื้อ

อาหารสำรับ: (มื้อค่ำ) แกงผักแว่น / แกงขนุน / ข้าวส้ม

ของว่าง: มะพร้าวโซะน้ำอ้อย

ขนมหวาน: เมี่ยงคำไทลื้อ / ข้าวแต๋น

เครื่องดื่ม: น้ำสมุนไพรไทลื้อ (ขิง ข่า ตะไคร้ ใบมะกรูด)

สิ นค้าในชุมชน

สินค้าที่ขึ้นชื่ อของที่นี่นอกจากตุ๊กตาไม้แล้วยังมีผ้าทอ เสื้ อผ้าและรองเท้า
ที่นำเอาเอกลักษณ์ของชาวไทลื้อมาออกแบบปรับใช้ให้มีความร่วมสมัย
กระเป๋าเสื้ อลื้อใส่สตางค์, ชุดไทลื้อชาย/หญิง, ถุงหุ้มพวงกุญแจไทลื้อ,
กระเป๋าเป้แต่งลายผ้าทอตาหมาควายหลวง,หมวกทรงทิวลิปลายตา
หมาควายหลวง




โฮมสเตย์ชุมชน

โฮมสเตย์ จำนวน 6 หลัง รองรับนักท่องเที่ยวได้ 30 คน
ราคาห้องพัก คนละ 350 บาท พร้อมอาหารเช้า

การท่องเที่ยวกับการพัฒนาชุมชน 9

ด้านสั งคม การท่องเที่ยวโดยชุมชนทำให้เกิดการลื้อฟื้ นวิถีชีวิตและวัฒนธรรมจากอดีต-

ปัจจุบัน ได้สื บประวัติศาสตร์ชาติพันธ์ของตน มีโอกาสได้พัฒนาชุมชนรวมถึงสามารถทำให้

เด็กและชาวบ้านในชุมชนได้มีโอกาสเรียนรู้ทางด้านภาษาจากนักท่องเที่ยวทำให้มีการพัฒนา

ศั กยภาพเพิ่มขึ้น

ด้านเศรษฐกิจ เกิดการมีเงินหมุนเวียนภายในชุมชนจากการซื้ อขายสิ นค้าภายในตลาดของ

ชุมชน มีรายได้เพิ่มมากขึ้น

ด้านสิ่งแวดล้อม ชุมชนมีกฎระเบียบในข้อปฏิบัติของนักท่องเที่ยวซึ่งก่อนเข้ามายังชุมชน

จะมีการทำความเข้าใจกับนักท่องเที่ยวก่อน เช่น เรื่องขยะ จึงมองว่าไม่ได้สร้างผลกระทบ

แก่ชุมชน

ฤดูกาล/ช่ วงเวลาในการท่องเที่ยว

กิจกรรมสามารถทำได้ทุกฤดูกาล แต่ฤดูหนาวในช่วงเดือนพฤศจิกายน-กุมภาพันธ์

บรรยากาศจะดีมาก

การรองรับนักท่องเที่ยว
วันธรรมดาก่อนเกิดโควิดรับ ครั้งละ 100 คน
ช่วงโควิด ครั้งละ 30 คน

โปรแกรมการท่องเที่ยว CBT SPECLAL ไทลื้อเมืองลวงเหนือ
1 วัน ต่ำกว่า 10 คน ราคา คนละ 820-3600 บาท 10 คนขึ้นไป ราคา คนละ 750 บาท
2 วัน 1 คืน ต่ำกว่า 10 คน ราคา 1690-7500 บาท 10 คนขึ้นไป ราคาคนละ1590 บาท

10

มาตราการป้องกันโควิด

สำหรับนักท่องเที่ยว ต้องเตรียมตัวอย่างไร
1.สแกนตัวเองว่าเป็นมี ไข้ ไอ จาม ก่อนจะมาเที่ยว
2.มีผลตรวจ ATK เพื่อใช้แสดงต่อเจ้าหน้าที่
3. ต้องฉีดวัคซีนครบ 2 เข็มขึ้นไป จัดเตรียมเอกสารแสดงการฉีดวัคซีนเอาไว้ให้พร้อม
4. สวมหน้ากากอนามัยตลอดเวลา
5. เว้นระยะห่างทางสังคม อย่างน้อย 1-2 เมตร
6. ล้างมือให้บ่อย ๆ ด้วยแอลกอฮอล์ ตลอดเวลา
7. เมื่อเข้าที่พักควรอาบน้ำ ชำระร่างกายทันที

บรรณานุกรม ค

https://www.xn--12cr3baig9d1f8azp.com/mueang-luang-nuea-tai-
lue-community/
http://www.humanlibrary.cmru.ac.th/ebook/_tailue/mobile/index.
html?
fbclid=IwAR0OQWX6KuwjSxocjxi0SnMW8G1FVBsTL_xcvRxes
vlxr5S23U35JWVwFwk#p=31
http://cbtchiangmai.org/detail.php?id=17
https://docs.google.com/document/preview?hgd=1&id=1J68hTf9-
63yatSczqMOVKd5S1KF_lDvXp4gLlCJTNK8