เล่มที่-2 สมบัติของสารในสถานะต่างๆ

1

2ก

คำนำ

ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้วชิ าวิทยาศาสตร์ หนว่ ยการเรียนรู้ สารใน
ชีวิตประจำวนั สำหรับนักเรยี นชน้ั ประถมศึกษาปที ่ี 6 ชดุ นี้ ประกอบดว้ ยชดุ กิจกรรม
การเรียนรู้ จำนวน 8 เลม่ ดังน้ี

เล่มท่ี 1 มารู้จกั สารกนั เถอะ
เล่มที่ 2 สมบัตขิ องสารในสถานะตา่ งๆ
เลม่ ท่ี 3 การแยกสาร
เลม่ ท่ี 4 การเปลี่ยนสถานะของสาร
เลม่ ที่ 5 การละลาย
เล่มท่ี 6 การเกดิ สารใหม่
เลม่ ท่ี 7 สารในชวี ติ ประจำวนั
เล่มที่ 8 การจำแนกสารในชีวติ ประจำวนั
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้เล่มนี้ จัดทำขึ้นด้วยความมุ่งหวังที่จะส่งเสริม
ความสามารถในการเรียนรู้ของนักเรียน โดยการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง การฝึก
ปฏิบัติกิจกรรมการทดลอง โดยชุดกิจกรรมการเรียนรู้ฉบับนี้ได้ผ่านการพัฒนาจนมี
ประสิทธิภาพตามเกณฑท์ ก่ี ำหนด
หวังเปน็ อย่างย่ิงว่า ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้วิชาวทิ ยาศาสตร์ หน่วยการ
เรยี นรู้ สารในชวี ติ ประจำวัน สำหรบั นักเรยี นชนั้ ประถมศึกษาปีที่ 6 เล่มน้ีจะเปน็
ประโยชนต์ อ่ การพัฒนาการเรียนรู้ของนักเรียนได้เปน็ อย่างดี

นิภาพร บญุ จำเนียร

ข3

สารบัญ

เรือ่ ง หนา้
คำนำ ก
คำชีแ้ จงสำหรับครู 1
คำแนะนำสำหรับนักเรยี น 2
มาตรฐานการเรยี นรู้ 3
ตวั ช้ีวัด 3
สาระสำคัญ 3
จุดประสงค์การเรียนรู้ 4
แบบทดสอบก่อนเรยี น 5
กระดาษคำตอบก่อนเรยี น 7
ใบความรู้ท่ี 2.1 สมบตั ิของสารตามสถานะ 8
ใบงานท่ี 2.1 เร่ืองจำแนกสารตามสถานะ 11
กิจกรรมการทดลองท่ี 2.1 เร่ืองสมบัติของของแขง็ ของเหลวและแกส๊ 12
แบบบนั ทกึ ผล กิจกรรมการทดลองที่ 2.1 สมบัติของของแข็ง ของเหลวและแกส๊ 13
ใบงานที่ 2.2 เร่ืองสมบัติของของแขง็ ของเหลวและแกส๊ 14
แบบทดสอบหลงั เรียน 16
กระดาษคำตอบหลงั เรยี น 18
ภาคผนวก 19
เฉลยแบบทดสอบก่อนเรยี นและหลงั เรยี น 20
เฉลยใบความรู้ท่ี 2.1 สมบตั ิของสารตามสถานะ 21
แนวการบนั ทกึ ผลกจิ กรรมการทดลองที่ 2.1 สมบตั ิของของแข็ง ของเหลวและแก๊ส 22
เฉลยใบงานท่ี 2.2 เรอ่ื งสมบัติของของแขง็ ของเหลวและแก๊ส 23
บรรณานุกรม 24

1

คำช้ีแจงสำหรับครู

1. ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้วิชาวิทยาศาสตร์ หน่วยการเรยี นรู้ สารในชีวติ ประจำวนั
สำหรบั นักเรยี นชนั้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 6 ชุดน้ี ประกอบด้วยชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้
จำนวน 8 เลม่ ดังน้ี

เลม่ ที่ 1 มารู้จกั สารกนั เถอะ
เล่มที่ 2 สมบตั ขิ องสารในสถานะต่างๆ
เล่มท่ี 3 การแยกสาร
เลม่ ท่ี 4 การเปลยี่ นสถานะของสาร
เลม่ ที่ 5 การละลาย
เลม่ ที่ 6 การเกดิ สารใหม่
เลม่ ที่ 7 สารในชวี ิตประจำวนั
เลม่ ที่ 8 การจำแนกสารในชวี ติ ประจำวนั
2. ชดุ กิจกรรมการเรยี นร้เู ล่มท่ี 2 เรื่อง สมบัติของสารในสถานะตา่ งๆ ประกอบด้วย
เนื้อหาสมบตั ขิ องของแขง็ ของเหลวและแกส๊
3. เพื่อให้การจัดกจิ กรรมเรยี นร้โู ดยใช้ชดุ กิจกรรมการเรยี นรู้วิชาวิทยาศาสตร์
หน่วยการเรยี นรู้ สารในชวี ติ ประจำวนั สำหรบั นักเรยี นชัน้ ประถมศึกษาปที ่ี 6
ประสบความสำเร็จบรรลตุ ามวัตถปุ ระสงค์ ครูควรปฏิบัติ ดงั นี้
3.1 ศึกษาขั้นตอนการการจดั กิจกรรมการเรียนรจู้ ากแผนการจดั การเรียนรู้
3.2 จัดเตรียมสอื่ วสั ดุ อปุ กรณ์ เพอ่ื ใชใ้ นการจดั กิจกรรม
3.3 ศึกษาข้ันตอนการใชช้ ุดกิจกรรม และปฏบิ ัติตามขนั้ ตอนทกี่ ำหนด
3.4 ระหวา่ งการดำเนินการจัดกจิ กรรม ครูควรมีสว่ นรว่ มในการให้
คำแนะนำกระตุน้ ให้นักเรียนทำกจิ กรรมอย่างใกล้ชิด
3.5 ศึกษาเกณฑก์ ารใหค้ ะแนนในแต่ละกจิ กรรม เพ่อื แจง้ ใหน้ ักเรยี นทราบ
เสริมสรา้ งขวญั กำลังใจ กระตุ้นใหน้ กั เรยี นทุกคนมีสว่ นร่วมในกจิ กรรม

2

คำชแี้ จงสำหรบั นกั เรยี น

1. ศึกษามาตรฐานการเรียนรู้ ตัวช้ีวัด สาระสำคัญ และจดุ ประสงคก์ าร
เรียนรู้
2. ทำแบบทดสอบก่อนเรยี นจำนวน 10 ขอ้ โดยทำเครื่องหมาย X ใน
กระดาษคำตอบก่อนเรยี น ใช้เวลา 10 นาที
3. ทำกจิ กรรมตามข้ันตอนการเรียนรดู้ ังนี้

3.1 ศกึ ษาใบความรู้ที่ 2.1 เรือ่ ง สมบตั ิของสารตามสถานะ
3.2 ทำใบงานที่ 2.1 เร่ือง จำแนกสารตามสถานะ
3.3 ทำกจิ กรรมการทดลองท่ี 2.1 เรอ่ื ง สมบตั ขิ องของแข็ง ของเหลวและ
แก๊ส
3.4 ทำใบงานท่ี 2.2 เรื่อง สมบตั ิของของแขง็ ของเหลว และแก๊ส
4. ทำแบบทดสอบหลงั เรียน จำนวน 10 ขอ้ โดยทำเครอ่ื งหมาย X ใน
กระดาษคำตอบหลงั เรยี น ใช้เวลา 10 นาที

พรอ้ มหรือยังคะเพ่อื นๆ

3

มาตรฐานการเรียนรู้

มาตรฐาน ว 2.1
เขา้ ใจสมบตั ิของสสาร องคป์ ระกอบของสสาร ความสัมพนั ธ์ระหว่างสมบตั ขิ องสสารกับโครงสรา้ ง
และแรงยดึ เหนีย่ วระหวา่ งอนุภาค หลักและธรรมชาตขิ องการเปล่ยี นแปลงสถานะของสสาร
การเกดิ สารละลาย และการเกดิ ปฏิกิรยิ าเคมี

ตวั ชวี้ ัด

ว 2.1 ป.6/1 อธิบายและเปรียบเทยี บการแยกสารผสมโดยการหยิบออก การร่อน การใช้
แม่เหล็กดงึ ดดู การรินออก การกรอง และการตกตะกอนโดยใชห้ ลักฐานเชิงประจักษร์ วมท้ัง
ระบวุ ธิ ีแก้ปัญหาในชีวิตประจำวันเกี่ยวกบั การแยกสาร

สาระสำคัญ

การจำแนกประเภทสาร เมื่อใชส้ ถานะเปน็ เกณฑ์ จำแนกได้ 3 กลมุ่ คอื ของแขง็ ของเหลว
และ แกส๊

ของแข็ง มีมวล ต้องการที่อยู่และสามารถสัมผสั ไดม้ รี ปู รา่ งแน่นอน และมปี ริมาตรคงท่ี
มีอนภุ าคจับตัวกนั แนน่ จนไม่สามารถเคล่ือนที่ได้

ของเหลว มีมวล ตอ้ งการท่ีอยู่และสัมผสั ไดม้ ีรปู ร่างตามภาชนะทีบ่ รรจุ และมีปริมาตรคงท่ี
มอี นภุ าคจับตัวกันอย่างหลวมๆมชี ่องว่างสามารถเคล่ือนที่ได้

แกส๊ มมี วล ตอ้ งการท่ีอยแู่ ละสามารถสัมผัสไดม้ รี ูปร่างตามภาชนะทบ่ี รรจแุ ละมีปริมาตร
ไม่คงท่มี ีอนุภาคอยูห่ า่ งกนั มาก ทำให้เคล่ือนทไี่ ด้อย่างอสิ ระ

4

จดุ ประสงค์การเรียนรู้

1. จำแนกประเภทสารในชีวิตประจำวันโดยใช้สถานะของสารเปน็ เกณฑไ์ ด้
2. ทดลองเพ่ือศึกษาสมบัติของของแขง็ ของเหลว และแก๊สได้
3. บอกสมบัติของสารในสถานะตา่ งๆได้

เพ่ือนๆต้องอา่ นจดุ ประสงค์การทดลองให้เขา้ ใจนะคะ ถา้
อ่านเสรจ็ แล้ว เราไปเรียนรู้กิจกรรมในเล่มเลยค่ะ

5

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น

เรอื่ ง สมบตั ขิ องสารในสถานะต่างๆ วชิ าวิทยาศาสตร์
ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 6 เวลา 10 นาที

คำชี้แจง
1. แบบทดสอบเปน็ แบบปรนัย 4 ตวั เลือก จำนวน 10 ขอ้ คะแนนเต็ม 10 คะแนน ใชเ้ วลา 10 นาที
2. ใหน้ ักเรียนทำเครื่องหมาย X ลงในกระดาษคำตอบแบบทดสอบก่อนเรยี น
3. นกั เรียนต้องไดค้ ะแนน 8 คะแนนข้นึ ไปจึงจะผา่ นเกณฑ์
*****************************************************************

1. กลุ่มที่ 1 เกลือ น้ำตาลทราย กอ้ นหนิ
กลุ่มท่ี 2 นำ้ หวาน ซีอ๊ิว น้ำยาล้างจาน
กลุ่มที่ 3 ควันไฟ อากาศ
จากการจดั กลุม่ สารดา้ นบนใช้สง่ิ ใดเปน็ เกณฑใ์ นการจำแนกสาร
ก. สถานะ
ข. การนำไฟฟ้า
ค. การละลายน้ำ
ง. ความเป็นกรด-เบส

2. สารในขอ้ ใดมีรปู รา่ งคงที่
ก. นมสด
ข. อากาศ
ค. น้ำอบ
ง. กอ้ นหิน

3. สารในขอ้ ใดมสี ถานะต่างจากข้ออืน่
ก. น้ำหวาน
ข. นำ้ ตาล
ค. น้ำเกลือ
ง. นำ้ สม้ สายชู

4. เหตุผลในขอ้ ใดสนับสนนุ ว่าของแข็งรกั ษารูปรา่ งและปริมาตรให้คงที่ได้
ก. ไมม่ ีอนภุ าคท่ชี ดั เจน
ข. มีอนุภาคอยู่ชิดกนั มาก

6

ค. มอี นุภาคเรยี งตัวกันอยูห่ า่ ง ๆ
ง. มีอนุภาคท่ีเคลือ่ นตวั ไดอ้ ย่างอิสระ
5. นายวนิ ยั เป็นชา่ งก่อสร้าง เขานำความรเู้ กีย่ วกับสมบตั ิของสารไปใชป้ ระโยชน์ในการก่อสรา้ งอฐิ ให้อยู่
ในแนวระดบั เดียวกันได้อยา่ งไร
ก. ใช้การคาดคะเนดว้ ยความชำนาญ
ข. ใชต้ ลบั เมตรวดั ความสงู จากพ้ืนดนิ
ค. ใชเ้ หลก็ เสน้ งอใหเ้ ทา่ กัน แลว้ นำมาวดั
ง. ใชร้ ะดบั นำ้ ทปี่ ลายทั้งสองข้างดา้ นในสายยาง
6. ผลการทดลองใดที่แสดงว่าแก๊สมีมวล
ก. เป่าลกู โปง่ แลว้ ลกู โป่งพองข้นึ
ข. ปลอ่ ยลกู โป่งลอยในอากาศ
ค. เปา่ ลูกโปง่ ทม่ี ีรปู รา่ งหลากหลาย
ง. เป่าลูกโปง่ แล้วลูกโปง่ หนักขึ้น
7. ขอ้ ใดกล่าวถึงสมบตั ิของของแข็งไดถ้ กู ตอ้ ง
ก. ปริมาตรไมค่ งท่ี
ข. มวลเปลี่ยนแปลง
ค. มีรปู รา่ งไมเ่ ปลี่ยนแปลง
ง. รูปร่างเปลีย่ นแปลงตามภาชนะที่บรรจุ
8. ขอ้ ใดที่กลา่ วถึงสมบัติของของเหลวได้ถูกต้อง
ก. ของเหลวมปี รมิ าตรไมแ่ น่นอน
ข. ของเหลวมีรปู ร่างตามภาชนะทบ่ี รรจุ
ค. อนภุ าคของของเหลวอยู่ชิดกันอยา่ งเป็นระเบียบ
ง. อนุภาคของของเหลวฟุ้งกระจายทัว่ ภาชนะท่บี รรจุ
9. การทดลองในขอ้ ใดเป็นการทดสอบรปู ร่างของของเหลว
ก. นำน้ำไปต้มให้กลายเป็นไอ
ข. เทนำ้ ใสภ่ าชนะที่มีรปู ร่างแตกตา่ งกนั
ค. นำนำ้ ไปแชใ่ นช่องแช่แขง็ เพ่ือใหน้ ้ำแข็งตัว
ง. เทน้ำใส่ในกระบอกตวง บกี เกอร์ และกระบอกฉดี ยาเพ่ือดูปริมาตร
10. สารที่มีสถานะเปน็ ของแข็งมีลักษณะอย่างไร
ก. อนภุ าคของสารอัดกนั แน่น
ข. เปล่ยี นแปลงตามภาชนะทบ่ี รรจุ
ค. อนภุ าคอยู่อย่างกระจดั กระจาย
ง. อนุภาคของสารอยู่อยา่ งหละหลวม

7

กระดาษคำตอบก่อนเรียน

ขอ้ ที่ ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

คะแนนเต็ม 10 คะแนน
คะแนนได้ ............ คะแนน

8

ใบความรู้ที่ 2.1 เรื่อง สมบตั ิของสารตามสถานะ

คำชี้แจง

ให้นักเรียนศึกษาใบความร้ทู ี่ 2.1 ดว้ ยตนเอง

สารรอบตัวเรามมี ากมายหลายชนิด สารแต่ละชนดิ อยูใ่ นสถานะของแขง็ เช่น น้ำแข็ง น้ำตาลทราย
ลกู เหมน็ สารบางชนิดอยูใ่ นสถานะของเหลว เชน่ นำ้ นมสด นำ้ หวาน นำ้ มันพืช และสารบางชนิดอยู่ใน
สถานะแก๊ส เช่น ไอนำ้ ควันไฟ แก๊สออกซเิ จน เปน็ ตน้

สมบตั ิของสารในสถานะต่างๆ

เราทราบมาแล้ววา่ สารตา่ งๆรอบตัวเรามี 3 สถานะ คอื ของแข็ง ของเหลว และแก๊ส สารทัง้ 3
สถานะ มสี มบัติเหมือนหรือต่างกันอย่างไรบา้ ง

ภาพท่ี 1 ก้อนอฐิ มอญทอี่ ยู่ในสถานะของแข็ง
ทีม่ า www.selectcon.com

ภาพที่ 2 นำ้ หวานทอี่ ยู่ในสถานะของเหลว ภาพท่ี 3 แกส๊ ในลูกโปง่ ที่อย่ใู นสถานะแก๊ส
ทม่ี า www. aofmint.blogspot.com ที่มา www.neutron.rmutphysics.com

9

สมบัติของของแข็ง

ภาพที่ 4 การเรียงตัวของอนุภาคของแข็ง อนุภาคในของแขง็ มีการเรียงตวั อยา่ ง
ท่ีมา www.neutron.rmutphysics.com เปน็ ระเบียบและอยู่ชดิ กันมาก ทำให้
เคลอื่ นท่ีไดน้ อ้ ยมาก ของแขง็ จงึ
สามารถรกั ษารปู รา่ งและปรมิ าตรให้
คงที่ได้

ภาพที่ 5 ถา่ นไมท้ ่ีอยใู่ นสถานะของแข็ง
ท่ีมา www.uantanawat.com

สมบตั ขิ องของเหลว

ภาพที่ 6 การเรียงตวั ของอนุภาคของเหลว อนุภาคในของเหลว มกี ารจัดเรยี งตวั
ที่มา www.neutron.rmutphysics.com ไมเ่ ป็นระเบยี บและอยู่ห่างกนั มากกว่า
ในของแข็ง ทำใหอ้ นภุ าคเคลื่อนท่ไี ด้
มากกวา่ ในของแข็ง ของเหลวจงึ ไม่
สามารถรกั ษารูปร่างให้คงเดมิ ได้
รปู ร่างจะเปล่ียนแปลงไปตามภาชนะที่
บรรจุโดยปรมิ าตรยังคงท่ี

ภาพท่ี 7 น้ำที่อย่ใู นสถานะของเหลว
ทมี่ า www.posttoday.com

สมบัตขิ องแกส๊ 10

ภาพที่ 8 การเรียงตวั ของอนภุ าคแกส๊ อนุภาคในแก๊ส อยูห่ า่ งกนั มากกวา่ ใน
ที่มา www.neutron.rmutphysics.com ของเหลวและของแข็ง จงึ ทำให้อนภุ าค
เคลอ่ื นที่ได้อย่างอสิ ระทุกทิศทาง แกส๊
จงึ ไมส่ ามารถรักษารปู รา่ งและปรมิ าตร
ให้คงที่ได้ โดยแก๊สจะฟุง้ กระจายเตม็
ภาชนะท่ีบรรจุเสมอ จึงทำให้รปู ร่าง
และปริมาตรของแกส๊ เปลย่ี นแปลงไป
ตามรูปร่างและขนาดของภาชนะที่

ภาพท่ี 9 ไอน้ำท่ีอยู่ในสถานะแกส๊
ท่มี า www.dhammada.net

เราสามารถสรปุ สมบตั ขิ องสารในสถานะ ของแขง็ ของเหลว และแกส๊ ได้ดงั น้ี

สถานะ สมบัติ ภาพอนุภาค
ของแข็ง มมี วล ตอ้ งการท่ีอยู่และสามารถสมั ผัสได้
มรี ูปรา่ งแน่นอน และมีปริมาตรคงที่
มีอนภุ าคจบั ตัวกนั แนน่ จนไม่สามารถเคล่ือนท่ีได้

ของเหลว มีมวล ตอ้ งการทอี่ ยแู่ ละสมั ผัสได้
แก๊ส มีรปู ร่างตามภาชนะท่ีบรรจุ และมปี รมิ าตรคงท่ี
มอี นุภาคจบั ตวั กนั อย่างหลวมๆมชี ่องวา่ ง
สามารถเคลื่อนที่ได้
มมี วล ตอ้ งการทีอ่ ยูแ่ ละสามารถสมั ผสั ได้
มรี ูปร่างตามภาชนะท่บี รรจุและมปี รมิ าตรไม่คงที่
มอี นภุ าคอยูห่ ่างกันมาก ทำใหเ้ คลอ่ื นที่ไดอ้ ย่าง
อสิ ระ

11

ใบงานท่ี 2.1 เรอื่ ง จำแนกสารตามสถานะ

คำชแี้ จง
ใหน้ ักเรียนทำเครือ่ งหมาย  ลงในช่องทตี่ รงกับสถานะของสารที่กำหนดให้

สาร สถานะของสาร แกส๊
ของแข็ง ของเหลว
1. น้ำแข็ง
2. ควันไฟ
3. นำ้ หวาน
4. ถา่ นไม้
5. หมอก
6. น้ำตาล
7. นำ้ เชอ่ื ม
8. เกลือ
9. น้ำยาล้างจาน
10.ลมหายใจ

12

กจิ กรรมการทดลองที่ 2.1
เรอ่ื ง สมบตั ขิ องของแข็ง ของเหลว และแก๊ส

คำชแี้ จง

ใหน้ กั เรียนทำการทดลองเร่ือง สมบตั ขิ องแขง็ ของเหลว และแกส๊

จุดประสงค์การทดลอง

เพือ่ ศกึ ษาสมบัติของของแข็ง ของเหลว และแกส๊

วสั ดุ อปุ กรณ์

1. นำ้ แข็ง 1 แกว้

2. บีกเกอร์ 1 ใบ

3. แทง่ แก้วคนสาร 1 แทง่

4. หนงั ยาง 1 เสน้

5. ถุงพลาสติก 1 ใบ

6. ชุดตะเกยี งแอลกอฮอล์ 1 ชุด

วธิ ที ำการทดลอง

1. นำนำ้ แขง็ ใสใ่ นบีกเกอร์ สังเกตน้ำแขง็ ก่อนการละลายว่ามสี มบัตอิ ย่างไร แลว้ บนั ทึกผลการทดลอง
2. นำนำ้ แขง็ ใสใ่ นบีกเกอร์ท้ิงไวป้ ระมาณ 5 – 10 นาที แลว้ ใช้แทง่ แก้วคนสารคนตลอดเวลา สงั เกต
การเปลย่ี นแปลงและบนั ทกึ ผลการทดลอง
3. นำนำ้ แข็งทีล่ ะลายในบีกเกอร์ วางบนตะแกรง จากนั้นจุดตะเกียงแอลกอฮอล์ รอจนกระท่ังเดอื ด
จากนน้ั ดับตะเกยี งแอลกอฮอล์ นำบีกเกอรว์ างบนโต๊ะ แลว้ ใช้ถงุ พลาสตกิ ใส่ครอบปากบีกเกอร์ให้
สนทิ แลว้ รัดดว้ ยหนังยางให้แนน่ สงั เกตการเปลย่ี นแปลงทเี่ กิดขน้ึ ภายในถุง และบันทึกผลการ
ทดลอง

13

แบบบันทกึ กจิ กรรมการทดลองท่ี 2.1
เรื่อง สมบตั ขิ องของแข็ง ของเหลว และแกส๊

สมาชกิ ในกลุ่ม

1. ...................................................................................... เลขท่ี..............
2. ...................................................................................... เลขที่................
3. ...................................................................................... เลขที่................
4. ...................................................................................... เลขที.่ ...............
5. ...................................................................................... เลขที่................

ผลการทดลอง

................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ...................................
............................................................................................................................. ...................................
............................................................................................................................. ...................................

สรุปผลการทดลอง

................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ...................................

14

ใบงานท่ี 2.2 เรอื่ ง สมบัติของของแข็ง ของเหลว และแก๊ส

คำชแ้ี จง
จงเติมคำตอบลงในชอ่ งวา่ งให้ถูกต้องและสมบรู ณ์

1. ของแขง็ มรี ูปร่างและปริมาตรคงท่หี รือไม่ ทราบได้อย่างไร
............................................................................................................................. ...................................
.............................................................................................. ..................................................................

2. การท่ีมนี ้ำลน้ จากถ้วยยเู รกาเม่ือหย่อนดินน้ำมันลงไป เกี่ยวข้องกับสมบตั ิของของแขง็ อยา่ งไร
.................................................................................................... ............................................................
............................................................................................................................. ...................................

3. สมบัติของของแข็งที่ เกย่ี วข้องกบั มวล ปรมิ าตรและรปู ร่างอย่างไร
............................................................................................................................. ...................................
.............................................................................................. ..................................................................

4. รปู ร่างของของเหลวเปน็ อยา่ งไรเมื่อเทใสภ่ าชนะอ่ืน
............................................................................................................................. ...................................
............................................................................................................................. ...................................

5. ปริมาตรของของเหลวเปลยี่ นแปลงหรือไม่ ทราบได้อย่างไร
............................................................................................................................. ...................................
.............................................................................................. ..................................................................

6. ของเหลวมสี มบัติอยา่ งไร
............................................................................................................................. ...................................
................................................................................................................................. ...............................

7. อากาศมีมวลหรือไม่ ทราบได้อย่างไร
................................................................................................................................................................
............................................................................................................................. ...................................

8. รูปรา่ งของอากาศคงท่ีหรือไม่ ทราบได้อยา่ งไร
............................................................................................................................. ...................................

9. แก๊สมสี มบตั ิอย่างไร
......................................................................................................................................................... .......
........................................................................................................................... .....................................

15

10. วาดรูปแสดงอนภุ าคของของแข็ง ของเหลว และแกส๊ ในกรอบที่กำหนดให้

ของแข็ง ของเหลว แกส๊

16

แบบทดสอบหลงั เรียน

เรือ่ ง สมบัติของสารในสถานะต่างๆ วชิ าวิทยาศาสตร์
ชนั้ ประถมศึกษาปีท่ี 6 เวลา 10 นาที

คำชแ้ี จง
1. แบบทดสอบเปน็ แบบปรนัย 4 ตวั เลอื ก จำนวน 10 ขอ้ คะแนนเต็ม 10 คะแนน ใชเ้ วลา 10 นาที
2. ให้นักเรยี นทำเครื่องหมาย X ลงในกระดาษคำตอบแบบทดสอบก่อนเรียน
3. นกั เรยี นตอ้ งไดค้ ะแนน 8 คะแนนขึ้นไปจงึ จะผ่านเกณฑ์
*****************************************************************

1. สารในข้อใดมสี ถานะตา่ งจากข้ออ่นื
ก. น้ำหวาน
ข. น้ำตาล
ค. นำ้ เกลอื
ง. น้ำสม้ สายชู

2. กล่มุ ท่ี 1 เกลอื น้ำตาลทราย ก้อนหนิ
กลุม่ ที่ 2 นำ้ หวาน ซีอ๊ิว นำ้ ยาลา้ งจาน
กลมุ่ ท่ี 3 ควันไฟ อากาศ
จากการจัดกลมุ่ สารดา้ นบนใช้สง่ิ ใดเป็นเกณฑใ์ นการจำแนกสาร
ก. สถานะ
ข. การนำไฟฟ้า
ค. การละลายน้ำ
ง. ความเปน็ กรด-เบส

3. สารในข้อใดมีรูปรา่ งคงท่ี
ก. นมสด
ข. อากาศ
ค. นำ้ อบ
ง. กอ้ นหนิ

4. ผลการทดลองใดที่แสดงวา่ แก๊สมีมวล
ก. เป่าลกู โป่งแล้วลกู โปง่ พองขนึ้
ข. ปลอ่ ยลูกโปง่ ลอยในอากาศ

17

ค. เปา่ ลูกโป่งท่ีมีรปู รา่ งหลากหลาย
ง. เป่าลกู โป่งแลว้ ลูกโป่งหนกั ขนึ้
5. เหตุผลในข้อใดสนับสนุนวา่ ของแข็งรกั ษารปู รา่ งและปริมาตรให้คงที่ได้
ก. ไมม่ ีอนุภาคทช่ี ดั เจน
ข. มีอนุภาคอยู่ชดิ กันมาก
ค. มอี นภุ าคเรียงตัวกนั อยู่ห่าง ๆ
ง. มีอนุภาคท่ีเคล่ือนตวั ได้อย่างอิสระ
6. นายวินัยเป็นชา่ งก่อสรา้ ง เขานำความรูเ้ กยี่ วกับสมบตั ขิ องสารไปใชป้ ระโยชน์ในการกอ่ สรา้ งอฐิ ใหอ้ ยู่
ในแนวระดับเดยี วกนั ได้อยา่ งไร
ก. ใชก้ ารคาดคะเนดว้ ยความชำนาญ
ข. ใชต้ ลบั เมตรวัดความสูงจากพ้ืนดิน
ค. ใชเ้ หล็กเสน้ งอให้เทา่ กัน แลว้ นำมาวัด
ง. ใช้ระดบั น้ำท่ีปลายทั้งสองขา้ งด้านในสายยาง
7. ขอ้ ใดกล่าวถงึ สมบตั ิของของแข็งไดถ้ ูกต้อง
ก. ปรมิ าตรไม่คงท่ี
ข. มวลเปลีย่ นแปลง
ค. มรี ูปรา่ งไม่เปลี่ยนแปลง
ง. รูปร่างเปลี่ยนแปลงตามภาชนะทบ่ี รรจุ
8. ข้อใดท่ีกล่าวถึงสมบตั ิของของเหลวได้ถกู ตอ้ ง
ก. ของเหลวมปี รมิ าตรไม่แนน่ อน
ข. ของเหลวมีรปู รา่ งตามภาชนะท่บี รรจุ
ค. อนภุ าคของของเหลวอยู่ชิดกนั อยา่ งเป็นระเบียบ
ง. อนุภาคของของเหลวฟุ้งกระจายทัว่ ภาชนะท่บี รรจุ
9. สารทีม่ สี ถานะเป็นของแข็งมลี ักษณะอยา่ งไร
ก. อนภุ าคของสารอดั กนั แน่น
ข. เปลยี่ นแปลงตามภาชนะทีบ่ รรจุ
ค. อนุภาคอยู่อย่างกระจดั กระจาย
ง. อนภุ าคของสารอยู่อย่างหละหลวม
10. การทดลองในข้อใดเปน็ การทดสอบรปู รา่ งของของเหลว
ก. นำน้ำไปต้มให้กลายเป็นไอ
ข. เทน้ำใสภ่ าชนะท่มี ีรปู รา่ งแตกตา่ งกนั
ค. นำนำ้ ไปแช่ในช่องแชแ่ ข็งเพอ่ื ให้น้ำแขง็ ตวั
ง. เทน้ำใสใ่ นกระบอกตวง บีกเกอร์ และกระบอกฉดี ยาเพ่อื ดปู ริมาตร

18

กระดาษคำตอบหลงั เรียน

ข้อที่ ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

คะแนนเต็ม 10 คะแนน
คะแนนได้ ............ คะแนน

19

ภาคผนวก

20

เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรยี นและหลังเรียน

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น แบบทดสอบหลังเรียน

ข้อที่ คำตอบ ขอ้ ท่ี คำตอบ
1ก 1ข
2ง 2ก
3ข 3ง
4ข 4ง
5ง 5ข
6ง 6ง
7ค 7ค
8ข 8ข
9ข 9ก
10 ก 10 ข

21

เฉลยใบงานที่ 1 เร่ือง จำแนกสารตามสถานะ

คำช้แี จง
ใหน้ กั เรียนทำเครอื่ งหมาย  ลงในช่องทีต่ รงกับสถานะของสารท่กี ำหนดให้

สาร ของแขง็ สถานะของสาร แก๊ส
 ของเหลว 
1. นำ้ แขง็ 
2. ควนั ไฟ 
3. น้ำหวาน  
4. ถ่านไม้
5. หมอก 
6. น้ำตาล 
7. นำ้ เชอ่ื ม
8. เกลือ 
9. นำ้ ยาล้างจาน 
10. ลมหายใจ

22

แนวการบันทึกกจิ กรรมการทดลองที่ 2.1
เร่อื ง สมบตั ิของของแขง็ ของเหลว และแก๊ส

ผลการทดลอง

1. นำ้ แข็ง มีลักษณะเป็นก้อนแขง็ เมอื่ วางไว้ จะยังคงวางอยู่ท่เี ดมิ รปู รา่ งเหมือนเดิม
2. เมอ่ื ตง้ั ท้ิงไว้ 5 – 10 นาที ใช้แท่งแก้วคน นำ้ แข็งละลายกลายเป็นน้ำ มีรปู ร่างเหมอื น

บีกเกอร์
3. เม่ือให้ความร้อนกบั นำ้ น้ำกลายเปน็ ไอน้ำ ฟุง้ กระจายทว่ั ถงุ พลาสติก ตามผนังของถุง

มไี อน้ำเกาะอยู่

สรุปผลการทดลอง

นำ้ แขง็ เป็นของแข็ง รปู รา่ งคงท่ี มขี นาดทีแ่ น่นอน นำ้ เปน็ ของเหลว รปู ร่างเหมือนบกี เกอร์
ท่ใี ส่ ไอน้ำ เปน็ แกส๊ มกี ารฟงุ้ กระจายเต็มถงุ พลาสติก

ข้างตน้ เปน็ เพียงแนวการตอบเท่านั้น คำตอบอยู่ในดุลยพนิ จิ ของครูผู้สอน

23

เฉลยใบงานท่ี 2.2 เรอื่ ง สมบัติของของแขง็ ของเหลว และแก๊ส

คำช้ีแจง จงเติมคำตอบลงในช่องว่างให้ถูกต้องและสมบูรณ์

1. ของแข็งมรี ปู รา่ งและปริมาตรคงที่หรือไม่ ทราบได้อย่างไร

คงท่ี เนือ่ งจากของแขง็ มรี ปู ร่างที่แน่นอนไม่เปลยี่ นแปลงไม่ว่าจำนำไปวางไวท้ ่ใี ดๆกต็ าม

ของแขง็ จะยังคงมปี ริมาตรและรปู รา่ งคงที่ เนอ่ื งจากของแข็งมอี นภุ าคทเ่ี รยี งตัวกนั อยา่ งเป็นระเบยี บ

และชิดกันมากทำให้เคลื่อนท่ไี ด้น้อยจงึ รักษารูปร่างและปริมาตรให้คงที่ได้

2. การที่มนี ้ำล้นจากถว้ ยยเู รกาเมื่อหยอ่ นดนิ นำ้ มนั ลงไป เก่ยี วข้องกับสมบตั ิของของแขง็ อยา่ งไร

ปริมาตรของของแข็งคงที่

3. สมบตั ิของของแข็งที่ เกย่ี วข้องกบั มวล ปริมาตรและรปู ร่างอย่างไร

ของแขง็ มีมวลคงท่ี ปรมิ าตรคงที่ และรปู ร่างคงท่ี

4. รปู รา่ งของของเหลวเป็นอยา่ งไรเม่ือเทใส่ภาชนะอน่ื

รูปรา่ งของของเหลวจะเปลี่ยนไปตามภาชนะท่บี รรจุ

5. ปรมิ าตรของของเหลวเปลยี่ นแปลงหรอื ไม่ ทราบได้อย่างไร

ปรมิ าตรของของเหลวจะคงที่ไม่เปลยี่ นแปลง เนือ่ งจากเมื่อเราเทของเหลวใส่ในภาชนะอน่ื

เมื่อเทกลบั ใสก่ ระบอกตวง ปรมิ าตรของของเหลวจะยงั คงเทา่ เดิม

6. ของเหลวมีสมบตั ิอย่างไร

ของเหลวมีมวลคงที่ ปรมิ าตรคงท่ี รูปรา่ งเปล่ียนแปลงตามภาชนะทบี่ รรจุ

7. อากาศมมี วลหรอื ไม่ ทราบได้อย่างไร

อากาศมมี วล เน่อื งจากเมื่อเป่าลูกโปง่ ให้พองขึ้นลูกโป่งจะมนี ำ้ หนักมากขนึ้

8. รูปรา่ งของอากาศคงท่หี รือไม่ ทราบได้อย่างไร

อนภุ าคของอากาศจะฟงุ้ กระจายเต็มภาชนะทบี่ รรจจุ ึงรปู ร่างเหมอื นภาชนะทบ่ี รรจุ

9. แกส๊ มสี มบตั ิอย่างไร

แก๊สมีมวล ปรมิ าตรไมค่ งที่ รปู รา่ งไม่คงที่

10. วาดรปู แสดงอนุภาคของของแขง็ ของเหลว และแก๊สในกรอบทก่ี ำหนดให้

ของแข็ง ของเหลว แก๊ส

24

บรรณานกุ รม

กรมวชิ าการ กระทรวงศึกษาธกิ าร. ผงั มโนทัศน์ และสาระการเรยี นรูแ้ กนกลาง กลุ่มสาระ
การเรยี นรวู้ ิทยาศาสตร์ หลกั สูตรการศึกษาขัน้ พน้ื ฐานพุทธศักราช 2544. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พ์
ครุ สุ ภาลาดพร้าว, 2544.

บญั ชา แสนทวี และคณะ. หนังสือเรียนรายวิชาพ้ืนฐานวิทยาศาสตร์ช้นั ประถมศึกษาปีที่ 6. กรุงเทพฯ :
วัฒนาพานชิ , 2551.

วินัย พัฒนรัฐ และคณะ. กิจกรรมวิทยาศาสตร์ ชัน้ ประถมศึกษาปที ่ี 6. กรุงเทพฯ : ประสานมิตร, 2547.
สถาบันสง่ เสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธกิ าร. คู่มอื วดั ผลประเมนิ ผล

วิทยาศาสตร์. กรุงเทพฯ : ครุ ุสภาลาดพร้าว, 2546.
. คูม่ ือครูสาระการเรียนรู้พ้นื ฐานวิทยาศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรวู้ ทิ ยาศาสตร์
ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ 6. กรุงเทพฯ : ครุ สุ ภาพลาดพรา้ ว, 2550.
. หนังสอื เรยี นสาระการเรยี นรู้พื้นฐานวิทยาศาสตร์กลุ่มสาระการเรยี นรู้วทิ ยาศาสตร์
ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 6. กรุงเทพฯ : ครุ ุสภาลาดพรา้ ว, 2550.
. หนงั สือเรียนรายวชิ าพน้ื ฐานวิทยาศาสตร์ ชั้นประถมศึกษาปที ่ี 6 กลุ่มสาระการเรียนรู้
วทิ ยาศาสตร์. กรุงเทพ: องค์การคา้ ของ สกสค.ลาดพร้าว, 2555.
สมศกั ดิ์ สนิ ธุระเวชญ์ และคณะ. วทิ ยาศาสตร์สมบรู ณ์แบบชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 6 กลุ่มสาระ
การเรยี นร้วู ทิ ยาศาสตร์. กรุงเทพฯ: วัฒนาพานิช, 2548.
เอกรินทร์ สี่มหาศาล และคณะ. ส่ือการเรียนรู้ รายวิชาพ้ืนฐาน ชดุ แม่บทมาตรฐาน
หลักสูตรแกนกลางฯ วิทยาศาสตร์ชนั้ ป.6 . กรุงเทพฯ : อักษรเจริญทัศน์, 2551