แม่ไม่ ม้ม ม้ วยไทย ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่4 จัดทำ โดย พริศวร์ ช้างสมุทร
ความหมายแม่ไม้ มวยไทย
ท่าของการใช้ศิลปะมวยไทยที่สำ คัญ ที่สุด อันเป็นพื้นฐานของการใช้ไม้ มวยไทย ซึ่งผู้ฝึกมวยไทยต้องเรียนรู้ และปฏิบัติให้ได้ก่อนที่จะฝึกลูกไม้ถือว่า เป็นการใช้ไม้มวยไทยที่ละเอียดขึ้น บูรพาจารย์ผู้ทรงคุณวุฒิได้จัดแบ่งแม่ ไม้มวยไทยออกเป็น ๑๕ ไม้ แม่ไม่ ม้ม ม้ วยไทย ได้แก่ สลับฟันปลา ปักษาแหวกรัง ชวาซัดหอก อิเหนาแทงกริช ยอเขาพระสุเมรุ ตาเถรค้ำ ฝัก มอญยันหลัก ปักลูกทอย จระเข้ฟาดหาง หักงวงไอยรา นาคาบิดหาง วิรุฬหกกลับ ดับชวาลา ขุนยักษ์จับลิง หักคอเอราวัณ
ท่าสลับฟันปลา (รับด้านนอก) ฝ่ายรุก เดินเข้ามาชกด้วยหมัดซ้าย ตรงไปที่ ใบหน้าของฝ่ายรับ ฝ่ายรับ ใช้มือซ้ายปัดหมัดฝ่ายรุกที่ข้อมือ ส่วน มือขวากระแทกไปที่หัวไหล่ด้านนอก ของ ฝ่ายรุก ท่าปักษาแหวกรัง (รับด้าน ใน) ฝ่ายรุก เดินมวยเข้าชกด้วยหมัดขวาตรงไปที่ใบหน้า มือซ้ายตั้ง มั่นพร้อมที่จะชกหมัด ฝ่ายรับ ก้าวเท้าขวา ทแยงเฉียงด้านขวาสืบเท้าเข้าวงใน ทิ้งน้ำ หนักตัวลงบนเท้าขวา ใช้แขนซ้ายปัดหมัดให้พ้นใบหน้า มือขวากระแทกไปที่หัวไหล่ด้านในของฝ่ายรุกทันที ท่าอิเหนาแทงกริช ฝ่ายรุก เดินมวยเข้าชกด้วยหมัดขวาตรงไปที่ บริเวณหน้า ของฝ่ายรับ มือซ้ายตั้งมั่น ฝ่ายรับ รีบก้าวเท้าขวาทแยงเข้าวงใน ทิ้งน้ำ หนัก ลงบนเท้าขวา ยกแขนซ้ายขึ้นปัดหมัดให้ พ้นตัว แขนขวางอศอก เพื่อส่งศอก กระแทกที่ชายโครงของฝ่ายรุก
ท่ายอเขาพระสุเมรุ ฝ่ายรุก เดินมวยชกด้วยหมัดขวา ตรงเข้าบริเวณหน้า ของฝ่ายรับ มือซ้ายตั้งมั่น ฝ่ายรับ รีบก้มศีรษะให้หมัดผ่านศีรษะไป พร้อมกับสืบ เท้าขวาไปข้างหน้าเล็กน้อย ให้ได้จังหวะหมัด แล้วชกหมัดขวา เข้าสู่ปลายคาง ของฝ่ายรุก ทันที ท่าตาเถรค้ำ ฝัก ฝ่ายรุก เดินมวยชกด้วยหมัดขวาตรงเข้าบรเวณหน้าของ ฝ่ายรับ มือซ้ายตั้งมั่น ฝ่ายรับ รีบสืบเท้าขวาไปข้างหน้าเข้าวงในของฝ่ายรุก ทิ้ง น้ำ หนักตัวลงบนเท้าขวา พร้อมกับงอแขนซ้ายยก ขึ้นตรงหน้า ปัดกระแทกขึ้น ให้หมัดฝ่ายรุกพ้น ศีรษะไป มือขวาชกเข้าสู่ปลายคางของฝ่ายรุก ทันที ท่ามอญยันหลัก ฝ่ายรุก เดินมวยชกด้วยหมัดซ้ายตรงเข้า บริเวณหน้าของฝ่ายรับ ฝ่ายรับ รีบยกแขนทั้งสองขึ้นป้องกันหน้า พร้อมกับยกเท้าขวาถีบเข้าที่ยอด อกหรือท้องของฝ่ายรุก ให้กระเด็น ไป
ท่าปักลูกทอย ฝ่ายรุก เดินมวยเข้าเตะเหวี่ยงด้วยเท้าซ้ายเป้าหมายคือ ศีรษะฝ่ายรับ มือทั้งสองตั้งมั่น ฝ่ายรับ รีบสืบเท้าเข้าหาครึ่งก้าว พร้อมกับหมุนตัว เอา เท้าzวาเป็นแกน หันหน้าเข้าหาทิศทางที่เท้าเตะ มา ยกศอกขวาตั้งขึ้นระดับหน้าแข้ง มือซ้ายตั้ง การ์ดปิดระดับต้นคอให้มั่น เพื่อป้องกันพลาดถูก ใบหน้า ท่าจระเข้ฟาดหาง ฝ่ายรุก เดินมวยเข้าชกด้วยหมัดขวาตรงสุดแรง จนตัวเสีย หลักถลันเข้าไปข้างหน้า ฝ่ายรับ ก้าวเท้าซ้ายทแยงออกวงนอก เอี้ยวตัวให้หมัดผ่าน ทางไหล่ขวา ในระยะ ๑ คืบ แล้วใช้เท้าซ้ายเป็นหลัก หมุนให้ส้นเท้ากระแทกที่ศีรษะ ของฝ่ายรุก ท่านาคาบิดหาง ฝ่ายรุก เดินมวยเข้าหา พร้อมเตะเหวี่ยงด้วยเท้าขวา มือทั้งสอง ตั้งมั่น ฝ่ายรับ รีบพลิกตัวหันหน้าไปทางเท้าที่กำ ลังเตะมา น้ำ หนักตัวทิ้ง บนเท้าซ้าย เท้าขวาอยู่ในหลักยืนมวย แบบสิงหยาตร มือขวาตั้งฝ่ามือปะทะปลายเท้า มือซ้ายแบหงาย ตะปบส้น เท้า แล้วใช้มือที่จับปลายเท้า พลิกบิดออกด้านนอก มือ ซ้ายจับส้นเท้าฝ่ายรุก ดึงเข้าหาตัว พร้อมกับใช้เข่า กระแทกไปที่น่อง
ท่าหักงวงไอยรา ฝ่ายรุก เดินมวยเข้าหาพร้อมยกเท้าเข้าเตะกราดบริเวณชาย โครง มือทั้งสองตั้งมั่น ฝ่ายรับ ก้าวเท้าซ้ายเข้าหาฝ่ายรุกในระยะเกือบชิดตัวอย่าง รวดเร็ว หันหน้าเข้าหาทิศทาง ที่ฝ่ายรุกเตะมา กระแทก ศอกขวาสู่บริเวณโคนขาฝ่ายรุก พร้อมแขนซ้ายโอบจับ ตรงบริเวณน่อง ยกขาให้สูง เพื่อให้เสียหลัก ป้องกันฝ่าย รุกใช้ศอกถองที่ศีรษะ ท่าวิรุฬหกกลับ ฝ่ายรุก เดินมวยเข้าหา พร้อมทั้งยกเท้าเตะกราดตรง บริเวณชายโครง ฝ่ายรับ รีบพลิกตัวทแยงหันหน้าสู่ทิศทางที่เท้าเตะมา ใช้เท้า ซายเป็นหลักยืนให้มั่น ยกเท้าขวากระแทกด้วยส้น เท้าที่ต้นขาให้สะท้อนกลับไป มือทั้งสองตั้งให้มั่น เพื่อป้องกันพลาดถูกชายโครง ท่าหักคอเอราวัณ ฝ่ายรุก เดินมวยเข้าหา ชกด้วยหมัดขวาตรง บริเวณหน้าของฝ่ายรับ ฝ่ายรับ ก้าวเท้าซ้ายไปข้างหน้า ใช้หมัดทั้งสองจับ ที่ต้นคอฝ่ายรุก จากนั้นก็กระแทกเข่าขวา ไปที่หน้า ของฝ่ายรุก
ท่าดับชวาลา ฝ่ายรุก เดินมวยเข้าชกหมัดขวาตรงไปที่ใบหน้า ของฝ่ายรับ ฝ่ายรับ ก้าวเท้าซ้ายทแยงเฉียงออกวงนอก ทิ้งน้ำ หนักตัวบนเท้าซ้าย ใช้มือซ้ายกดแขนขวา ของฝ่ายรุกให้เบนและลงต่ำ รีบชกด้วย หมัดขวาตรงไปที่ใบหน้า ให้เป็นจังหวะเดียว กับมือซ้ายที่กดลงนั้นอย่างรวดเร็ว ท่าขุนยักษ์จับลิง ฝ่ายรุก เดินมวยเข้าชกหมัดซ้ายตรงเข้าที่บริเวณหน้า ของฝ่ายรับ พร้อมกับเตะเท้าขวา ตรงบริเวณ ชายโครง ตามด้วยศอกขวาอย่างรวดเร็ว ฝ่ายรับ รีบก้าวเท้าซ้ายสืบเข้าหาตัว ก้าวเท้าขวา ยก แขนทั้งสองข้างปัดการเตะที่แข้งขวาของฝ่าย รุก พร้อมยกแขนซ้ายป้องกันศอกขวาของฝ่าย รุก แม่ไม้นี้เป็นการหลบหมัด หลบเตะ หลบศอก ในเวลาเดียวกัน
การตั้งท่าจดมวย การตั้งท่าจดมวย หมายถึง การวางเข่า การวางมือให้ถูกต้อง ตามหลักการฝึก ซึ่งในการจดมวยนั้น ต้องทราบเหลี่ยมมวย ด้วย เหลี่ยมมวย หมายถึง การแสดงการใช้มือและเท้าที่ถนัด ออกมาให้เห็น โดยปกติมวยจะมี ๒ เหลี่ยม คือ เหลี่ยมซ้าย และ เหลี่ยมขวา เหลี่ยมซ้าย หมายถึง การยื่นหมัดขวาไปข้างหน้าสูงเหนือระดับ หางคิ้ว ในขณะที่เท้าขวายื่นไปข้างหลัง หมัดซ้ายชิดคาง เท้า ซ้ายอยู่ด้านหลัง ลำ ตัวเหยียดตรง ไม่เกร็งปล่อยตัวตามสบาย โดยให้น้ำ หนักอยู่ที่เท้าซ้าย ระยะห่างของเท้าทั้งสองข้าง ๑ ช่วง ตัว สายตามองผ่านมือไปยังคู่ต่อสู้ตลอดเวลา เหลี่ยมขวา หมายถึง การยื่นหมัดซ้ายไปข้างหน้าสูงเหนือระดับ หางคิ้ว ในขณะที่เท้าซ้ายยื่นไปข้างหลัง แขนซ้ายขนานกับลำ ตัว หมัดขวาชิดคาง เท้าขวาอยู่ด้านหลัง ลำ ตัวเหยียดตรง ไม่ เกร็งปล่อยตัวตามสบาย ให้น้ำ หนักอยู่ที่เท้าขวา สายตามอง ผ่านมือไปยังคู่ต่อสู้ตลอดเวลา
การใช้หมัด
หมัดตรง หมายถึง การใช้หมัดที่ ถนัดมุ่งไปยังเป้าหมาย โดยอาศัยแรงจากหัวไหล่ ลำ ตัว และเท้ายันพื้น โดย น้ำ หนักตัวอยู่ที่เท้าหน้า ใช้ แรงส่งจากเท้าหลังและ สะโพก หัวไหล่ หมายถึง การใช้หมัดเหวี่ยงในลักษณะ โค้งเป็นครึ่งวงกลม บริเวณลำ ตัว ใบหน้า หรือศีรษะของคู่ต่อสู้ ผู้รู้บาง คนเรียกว่า "หมัดเหวี่ยง" แบ่งออก เป็น หมัดเหวี่ยงสั้น และหมัดเหวี่ยง ยาว หมัดเหวี่ยงสั้น หมายถึง การเหวี่ยงวงแคบ หมัดเหวี่ยงยาว หมายถึง การเหวี่ยงวงกว้าง หมัดตัด หมัดเสย หมายถึง การใช้ หมัดชกเข้าหาคู่ต่อสู้โดยงอ ศอก เกร็งข้อศอกหงาย หมัด แล้วพุ่งหมัดยกขึ้นสู่ เป้าหมาย ได้แก่ ปลายคาง ดั้งจมูก หรือใบหน้าคู่ต่อสู้
การใช้เท้า
การใช้เท้าจะแบ่งออกเป็น ๒ ไม้ คือ การเตะ และ การถีบ การเตะ หมายถึง การใช้อวัยวะส่วนขาตั้งแต่เอวลงไป จนถึงปลายเท้า เตะตรง หมายถึง การเตะเสยจากพื้นขึ้นไปส่วนบน ในลักษณะตั้งฉากกับพื้น เตะตัด หมายถึง การเตะที่ใช้เท้าวาดขึ้นขนานกับ พื้น สามารถเตะตัดได้ทั้งส่วนล่างของลำ ตัว และ ส่วนบนของอวัยวะ เตะตวัด หรือเตะเฉียง หมายถึง การเตะที่ทิศของ การเตะจะเฉียงลงพื้นสู่เป้าหมาย กลับหลังเตะ หมายถึง การหมุนตัวหันหลังให้คู่ ต่อสู้ แล้วเหวี่ยงขาที่วางอยู่ด้านหลัง ให้ส้นเท้า ปะทะเป้าหมาย
การถีบ หมายถึง การใช้ปลายเท้า ฝ่าเท้า หรือส้น เท้าปะทะคู่ต่อสู้ ปลายเท้าปะทะคู่ต่อสู้ การถีบตรง หมายถึง การถีบออกไปตรงๆ ให้ ปลายเท้า ส้นเท้า หรือฝ่าเท้าปะทะเป้าหมายใน ส่วนต่างๆ ของคู่ต่อสู้ โดยอาจเหยียดเท้าตรง หรืองอเท้าเข้าถีบก็ได้ การถีบข้าง หมายถึง การใช้ปลายเท้าถีบออกไปด้าน ข้างของลำ ตัว โดยเอียงศีรษะออกไปห่างจากลำ ตัว การกลับหลังถีบ หมายถึง การถีบตรงออกไปด้านหลัง อาจเหยียดขาตรง หรืองอขาแล้วเหยียดตรงออกไปยัง เป้าหมาย การกระโดดถีบ หมายถึง การสืบเท้าที่ไม่ถนัดออกไป ๑ จังหวะ แล้วลอยตัวใช้เท้าที่ถนัดพุ่งไปยังเป้าหมายของ คู่ต่อสู้ การถีบจิก หมายถึง การใช้ปลายเท้าที่ถนัดจิกไป บริเวณหน้าท้อง หรือลิ้นปี่ของคู่ต่อสู้ โดยอาศัยแรงส่ง จากเท้าที่ไม่ถนัด
จบสื่อเรียนรู้