ลักษณะความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับดินแดนอื่นๆในทวีป ม.2/7

ลักษณะความ
สัมพันธ์ระหว่าง
อยุธยากับดินแดนอื่นๆ

ในทวีป

รายวิชาประวัติศาสตร์4 (ส22106)

ครูญานี อนันตอาจ

วอนยอง:วันมะรืนนี้จะสอบเรื่องความสัมพันธ์ คุณย่า:ก็จะมีประเทศจีน ญี่ปุ่น เปอร์เซีย
ของอยุธยากับประเทศอื่นๆอยู่แล้วน้องวอน โปรตุเกส ฮอลันดา อังกฤษ ฝรั่งเศส สเปน
ยองยังไม่ได้เลยค่ะ คุณย่า น้องวอนยองจะเอาประเทศไหนหรอจ้ะ

คุณย่า:น้องวอนยองไม่ได้ตรงบ้างหรอจ้ะ วอนยอง:เอาทุกประเทศเลยค่ะ ตอนที่เรียน
เดี๋ยวย่าอธิบายให้ฟังได้นะ ย่าพอจะจำได้ตอนที่ หนูไม่ค่อยได้ฟังเริ่มตั้งแต่ประเทศจีนเลยนะ
สอนนักเรียนอยู่ คะ

ประเทศจีนความสัมพันธ์กับจีนอยุธยาดำเนินความสัมพันธ์กับจีน

ลักษณะรัฐบรรณาการซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับการเมืองและ
การค้า โดยถ้ารัฐใดแต่งตั้งทูตพร้อมกับนำ

เครื่องราชบรรณาการไปถวายจักรพรรดินราชสำนักนถือว่า
เข้ามาอ่อนน้อมจีนจะให้การรับรอง

กษัตริย์ของรัฐนั้นๆ และอนุญาตให้ซื้อขายกับจีนได้
สำหรับความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับจีนเริ่มปรากฏชัดเจน
มากขึ้นในสมัยสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๑ (ขุนหลวงพงั่ว)

เป็นต้นมาในสมัยอยุธยา พระมหากษัตริย์ที่ทรงขึ้นครอง
ราชย์มักจะแต่งตั้งคณะทูตนำเครื่องราชบรรณาการไปยังจีน

ตามธรรมเนียมปฏิบัติเพื่อให้จีนรับรอง เพื่อประโยชน์ทาง
ด้านการค้ากับจีน

ญี่ปุ่น

ความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับญี่ปุ่นได้เริ่มต้นอย่างเป็น
ทางการใน พ.ศ.2149 ตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระเอกาทศรถ
ด้วยการทูตและการค้าสำเภา และมีความสัมพันธ์กันอย่างใกล้
ชิดในรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม โดยมีชาวญี่ปุ่นที่มียศ
ขุนนางไทย คือ ออกญาเสนาภิมุข หรือยามาดานากามาสะ เป็นผู้

เชื่อมสัมพันธไมตรีระหว่างสองอาณาจักร

เปอร์เซีย

ปัจจุบันคือ อิหร่าน เป็นรัฐชาวอาหรับ ตั้งอยู่บริเวณ
อ่าวเปอร์เซียในเอเชียตะวันตกเฉียงใต้ ความสัมพันธ์

ระหว่างอยุธยากับเปอร์เซียมักจะเกี่ยวกับทางด้าน
การค้าซึ่งมีมานานแล้วทั้งยังเปิดโอกาสให้ชาว

เปอร์เซียได้เข้ามารับราชการในราชสำนักทั้งยังเปิด
โอกาสให้ชาวเปอร์เซียได้เข้ามารับราชการในราช
สำนักอยุธยาซึ่งเป็นประโยชน์ต่อราชการแผ่นดิน
ของไทยด้วยแต่หลังสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
เป็นแล้วไม่มีหลักฐานถึงการเดินทางเชื่อมพันธะ
ไมตรีระหว่างอยุธยากับเปอร์เซียอีกเลย

โ ปรตุเก ส

โปรตุเกสเป็นชาติตะวันตกชาติแรกที่อยุธยามีความสัมพันธ์ด้วยโดยมี
ความสัมพันธ์ทางด้านการค้าขายด้านการเมืองและด้านวัฒนธรรม
ความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับโปรตุเกสเริ่มต้นใน พ.ศ. ๒๐๕๔ ในสมัย
สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒ เมื่อกองเรือของโปรตุเกสเข้าโจมตีมะละกาและ
ยึดเมืองไว้ได้ แต่เมื่อโปรตุเกสทราบว่ามะละกาเป็นเมืองประเทศราชของ
อยุธยา จึงส่งทูตเดินทางมายังราชสำนักอยุธยาเพื่อทำสัญญาระหว่าง
กันใน พ.ศ.๒๐๖๑ผลของสัญญาทำให้อยุธยามีการติดต่อค้าขายกับ
โปรตุเกสมากขึ้น โปรตุเกสไเด้เข้ามาตั้งสถานีการค้าที่กรุงศรีอยุธยา
นครราชสีมา ปัตตานี มะริด ตะนาวศรี นอกจากนี้ อยุธยายังให้ชาว
โปรตุเกสเข้ามารับสมัครเป็นทหารอาสาประจำอยู่ในกองทัพอยุธยาอีก

ด้วย



นอกจากความสัมพันธ์ทางการค้าแล้ว อยุธยายังมี
ความสัมพันธ์กับโปรตุเกสทางด้านการทหารและด้าน
วัฒนธรรม ด้านการทหาร อยุธยาซื้อปืนจากโปรตุเกส
มาใช้และจ้างทหารโปรตุเกสมาเป็นทหารอาสาอยู่ใน

กองทัพอยุธยา ส่วนด้านวัฒนธรรม บาทหลวง
โปรตุเกสได้เข้ามาเผยแผ่คริสต์ศาสนานิกาย
โรมันคาทอลิกในกรุงศรีอยุธยาจนมั่นคงสืบมา
นอกจากนี้ อยุธยายังได้รับวัฒนธรรมการทำขนม
หวานจากโปรตุเกสอันเป็นที่มา ของขนมหวานไทยใน
ปัจจุบันด้วย เช่น ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง

ขนมหม้อแกง ขนมผิง เป็นต้น

ฮ อลันด า

สำหรับความสำพันธ์ระหว่างอยุธยากับฮอลันดาเกี่ยวข้องกับทางด้านการค้าขาย
และด้านการเมืองอยุธยาเริ่มมีความสำพันธ์กับฮอลันดาในสมัยสมเด็จพระ
นเรศวรมหาราชเมื่อฮอลันดาส่งขณะทูตเดินทางมาเจรจาทางไมตรีและ

ขอตั้งสถานีการค้าที่ปัตตานีอย่างเป็นทางการในปีพ.ศ.2146เป็นผลสำเร็จนก
ระทั่งถึงสมัยสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม

อยุธยากับฮอลันดาได้มีการนำมนธิสัญญาการค้าระหว่างกันในพ.ศ.2160โดย
ฮอลันดาได้สิทธิพิเศษในการซื้อหนังกวางซื้อหนังสัตว์

ไม้หอมและไม้ฝางจากอยุธยาแต่เมื่อถึงสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง
ฮอลันดาส่งเรือรบปิดท่าเรือเมืองตะนาวศรีในพ.ศ.2191

อยุธยาจึงตัดสิทธิพิเศษทางการค้าที่ฮอลันดาเคยได้รับภายหลังในสมัยสมเด็จ
พระนารายณ์มาหาราชเกิดความบาดหมางเรื่องผลประโยชน์การค้าของทั้ง2ฝ่าย




จนกระทั่งเกิดเหตุการณ์ชาวจีนได้เข้าล้อมสถานี โดย การค้าของ
ฮอลันดาที่กรุงศรีอยุธยา ทำให้ ฮอลันดาเข้าใจว่าอยุธยาให้การ
สนับสนุนชาวจีน เหล่านี้ จึงส่งเรือรบของฮอลันดาปิดอ่าวไทย จนใน
ที่สุดสมเด็จพระนารายณ์มหาราชได้ทรง เปิดการเจรจาและทำสัญญา
กับฮอลันดาเมื่อ วันที่ ๒๒ สิงหาคม พ.ศ๒๒๐๗แต่สาระที่สำคัญของ
สัญญาว่า ฮอลันดาได้สิทธิผูกขาดการส่งหนังกวางและหนังสัตว์อื่นๆ
จากความสัมพันธ์ที่ส่งผลกระทบต่อความมั่นคงและปลอดภัยของ
อาณาจักอยุธยา ซึ่งเกิดขึ้นจากการกระทำของฮอลันดา ทำให้สมเด็จ
พระนารายณ์มหาราชต้องทรงดำเนินนโยบาย หันไปกระชับความ
สัมพันธ์กับฝรั่งเศสให้มากขึ้นเพื่อดึงฝรั่งเศสมาถ่วงดุลอำนาจ

อั งกฤษ

ลักษณะความสัมพันธ์ระหว่างอยุธยากับอังกฤษจะเกี่ยวกับ

ทางด้านการค้าขาย และในบางช่วงมีความสัมพันธ์ทางด้าน

การเมืองด้วย อยุธยาเริ่มมีความสัมพันธ์กับอังกฤษในสมัย

สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม พระองค์ทรงอนุญาตให้อังกฤษมา

ตั้งสถานีการค้าที่กรุงศรีอยุธยาได้ แต่ได้รับการขัดขวาง

จากฮอลันดา ในที่สุดอังกฤษ จึงปิดกิจการบิษัทอินเดีย

ตะวันออกของอังกฤษในกรุงศรีอยุธยาเมื่อพ.ศ.๒๑๖๗ต่อ

มาในสมเด็จพระนารายณ์มหาราชฟื้ นฟูความสัมพันธ์กับ บ้านเมืองของอยุธยา อังกฤษจึงเข้ามาตั้งสถานีการค้าใน อยุธยาอีก

อังกฤษอีกครั้งนึงเพราะพระองค์ต้องการให้อังกฤษเข้ามา ในพ.ศ. 2204 โดยมุ่งค้าขายเพียงอย่างเดียวไม่เข้าเกี่ยวข้องกับความขัด

ถ่วงดุลอำนาจกับฮอลันดาซึ่งกำลังเข้ามามีอิทธิพลและ แย้งระหว่างอยุธยาและฮอลันดา สืบเนื่องมาจาก อังกฤษไม่ประสบความ

พยายามครอบงำการบริหาร สำเร็จในการแข่งขัน ค้าขายกับฮอลันดา อย่างไรก็ตามอังกฤษมุ่ง

ประโยชน์ทางด้านการค้ากับอยุธยาเป็นหลักสำคัญดังนั้นอังกฤษจึงไม่

ฝรั่งเศส เกี่ยวข้องกับการเผยแพร่ศาสนา

อยุธยาเริ่มมีความสัมพันธ์กับฝรั่งเศสด้านศาสนา แล้วก็ขยาย
ไปถึงด้านการค้าและการเมือง โดยเฉพาะอยุธยาต้องการให้
ฝรั่งเศสถ่วงดุลอำนาจกับฮอลันดาที่เคยคุกคามอยุธยามา
อยุธยาเริ่มมีความสัมพันธ์กับฝรั่งเศสในสมัยพระนารายณ์ที่

ต้องการอาศัยฝรั่งเศสถ่วงดุลอำนาจกับฮอลันดา ท่าทีเป็นมิตร
ของอยุธยาจึงมีพ่อค้าชาวฝรั่งเศสมาติดต่อค้าขาย จนบริษัท
อินเดียตะวันออกของฝรั่งเข้ามาตั้งสถานีการค้าแห่งแรกใน
อยุธยาเมื่อ พศ2223 ต่อมาฝรั่งเศสส่งคณะทูตซึ่งมีเชอวาเลีย
ร์ แอโชมองค์เป็นหัวหน้าเดินทางมาเยือนอยุธยาเป็นครั้งแรก
พศ2228เพื่อเจริญสัมพันธไมตรีแล้วโน้มน้าวให้พระนารายณ์

นับถือคริสต์

ฝรั่งเศส (2เพื่อให้ราชสำนักอยุธยาอุปถัมภ์การเผยแพร่คริสต์ศาสนาและขอสิทธิ))

พิเศษการทางค้า ขณะที่อยุธนามีวัตถุประสงค์ที่จะดึงฝรั่งเศสเข้ามาลงทุน
ให้มากขึ้นมากขึ้นจนกระทั่งนำไปสู่การทำสัญญาต่อกันใน พศ2228 ส่วน
ใหญ่เป็นเรื่องเกี่ยวกับการเผยแพร่ศาสนาและความสะดวกในการค้าของ
ฝรั่งเศสการที่ฝรั่งเศสส่งทหารเข้ามาประจำการที่อยุธยานั้น แท้จริงแล้ว
ฝรั่งเศสมีแผนจะยึดเมืองมะริดและเมืองบางกอกไว้เป็นของตน แต่พระ
เพทราชาขุนนางคนสำคัญให้ทราบเรื่องนี้เสียก่อน จึงได้ก่อการยึดอำนาจ
ขณะที่สมเด็จพระนารายณ์มหาราชประชวรหนัก พร้อมทั้งจับออกญาวิไช
เยนทร์ประหารชีวิต จากนั้นได้สั่งคุมขังชาวฝรั่งเศสในเมืองลพบุรีเอาไว้
แต่ภายหลังเจรจาสงบศึกกันได้โดยสมเด็จพระเพทราชา ให้ชาวฝรั่งเศสอ

พยพออกไปนอกพระราชอาณาจักร หลังจากนั้นความสัมพันธ์ระหว่าง
อยุธยากับฝรั่งเศสก็ลดน้อยลงและห่างเหินกันในที่สุด

ฝรั่งเศส (3
อยุธยาเริ่มมีความสัมพันธ์กับฝรั่งเศสด้านศาสนา แล้วก็ขยาย
ไปถึงด้านการค้าและการเมือง โดยเฉพาะอยุธยาต้องการให้ นอกจากนี้ยังเสนอให้ฝรั่งเศสส่ง ทหารมาประจำการอยู่ที่
ฝรั่งเศสถ่วงดุลอำนาจกับฮอลันดาที่เคยคุกคามอยุธยามาต่อ อยุธยาด้วย ดังนั้น เมื่อออกพระวิสุทธสุนทร (ปาน) เดินทาง
มาภายหลัง อยุธยาได้แต่งคณะทูตออกพระวิสุทธทร(ปาน) กลับ อยุธยาใน พ.ศ. ๒๒๓๐ ฝรั่งเศสจึงส่ง ลา ลูแบร์ และเซ
เดินทางไปฝรั่งเศสอีกเพื่อเชื่อมสำพันธไมตรีกับฝรั่งเศสให้ เบเรต์ พร้อมทหารจำนวนหนึ่งเดินทาง มายังอยุธยาเพื่อทำ
แน่นแฟ้นมากขึ้น แต่ราชสำนักฝรั่งเศสก็ยังไม่พอใจกับผล สัญญาฉบับใหม่กับอยุธยา เมื่อ พ.ศ. ๒๒๓๐ สัญญาฉบับนี้
ประโยชน์ที่ได้จากอยุธยา ประกอบกับออกญาวิไชเยนทร์ ทำให้ฝรั่งเศส เป็นผู้ผูกขาดการค้าดีบุกที่เมืองถลาง ได้รับ
สิทธิสภาพนอกอาณาเขต รวมทั้งได้รับการ ยกเว้นภาษีการค้า
ตำแหน่งเสนาบดีกรมคลังได้มีจดหมายส่วนตัวไปยังราชสำนัก
ฝรั่งเศส ชี้แจงให้เห็นความสำคัญของเมืองมะริด พร้อมทั้ง เป็นต้น
แสดงตนว่าจะช่วยฝรั่งเศสให้มีอิทธิพลเหนือเมืองมะริดเพื่อ
แข่งขันอำนาจกับฮอลันดา

สเปน

ความสัมพันธ์กับสเปนค่อนข้างน้อย

สรุป

อยุธยามีความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ทั้งรัฐที่อยู่ใกล้เคียง อยุธยาจึงต้องใช้นโยบายการเผชิญหน้าทางทหารเพื่อป้องกันราชอาณาจักรให้
และรัฐที่อยู่ห่างไกลออกไปทั้งทวีปเอเชียและทวีปยุโรป พ้นจากการคุกคามมากกว่าที่จะเข้าไปรุกราน ส่วนความสัมพันธ์ประเทศตะวัน
ส่วนใหญ่ก็เป็นไปเพื่อผลประโยชน์ทางด้านเศรษฐกิจและ ตก เพราะมีมหาอำนาจหลายประเทศติดต่ออยุธยา อยุธยาจึงใช้นโยบายการ
ถ่วงดุลอำนาจอย่างได้พอสมควร แต่บางครั้งเมื่อการถ่วงดุลอำนาจไม่ได้ผล
การค้า ความมั่นคงของอาณาจักรและวัฒนธรรม นโยบาย อยุธยาต้องอาศัยการป้องกันการคุกคามจากมหาอำนาจก่อนเกิดสถานการณ์
ส่วนใหญ่มีลักษณะของความสร้างความเป็นมิตรไมตรี การ
ร้ายแรง
ถ่วงดุลอำนาจ และการเผชิญหน้าทหารอย่างไรก็ตาม
อยุธยาต้องเผชิญปัญหาถูกรุกรานจากรัฐที่อยู่ใกล้เคียงกับ

อยุธยาแนวพระราชอาณาเขตทางด้านตะวันตก ดังนั้น

คุณย่า:น้องวอนยองพอเข้าใจกับเนื้อหาที่ย่า วันที่สอบ
เล่าไปเมื่อกี้ไหมจ้ะ

หนิงหนิง วอนยอง จอนนี่

วอนยอง:พอเข้าใจค่ะ ขอบคุณคุณย่ามากเลย
นะคะที่สอน

ฉันทำได้คุณย่าสอนฉันมา

ฉันทำไม่ได้เลยอ่ะ ดีอ่ะ คราวชวนพวกเราไปติว
ด้วยสิ

คนที่ได้คะแนนเยอะสุดคือ หนูทำได้คะแนนเยอะที่สุดในห้องเลยค่ะ
เด็กหญิงวอนยองครับ เก่งมากจ้ะ

สมาชิกกลุ่ม

1.ด.ช.กวิน ปิ่ นมาศ ม.2/7 เลขที่ 1
2.ด.ช.ปฐวี ทองประเทศ ม.2/7 เลขที่ 9
3.ด.ญ.กชพรรณ ต่อศรี ม.2/7 เลขที่ 21
4. ด.ญ.ธัญพิชชา กล้ากสิกิจ ม.2/7 เลขที่ 26
5.ด.ญ.รัตนกัล ฝนทั่ง ม.2/7 เลขที่ 35