หนังสือภาษาสะกอม

ผู้จดั ทา ภาษาสะกอม

 นางสาวศจีมาศ พูลทรพั ย์ ท่ปี รกึ ษาโครงการ ตาบลสะกอม อาเภอเทพา จังหวดั สงขลา
 นางสาวจณิ ัฐตา ตเิ อียดย่อ ผ้จู ัดทา
 นายศกั รนิ ทร์ มะประสิทธ์ิ ผู้จดั ทา
 นายสุรยิ า จะโรจน์มะ ผจู้ ดั ทา

โครงการยกระดับเศรษฐกจิ และสังคมรายตาบลแบบบูรณาการ โครงการยกระดบั เศรษฐกจิ และสงั คมรายตาบลแบบบูรณาการ

(มหาวิทยาลัยสู่ตาบล U2T) (มหาวทิ ยาลยั ส่ตู าบล U2T)

วิทยาลัยชุมชนสงขลา สถาบันวิทยาลัยชุมชน วทิ ยาลัยชมุ ชนสงขลา สถาบนั วทิ ยาลยั ชมุ ชน
กระทรวงการอุดมศกึ ษา วทิ ยาศาสตร์ วจิ ยั และนวัตกรรม กระทรวงการอุดมศกึ ษา วิทยาศาสตร์ วจิ ยั และนวัตกรรม

คานา อ้างอิง

หนังสือภาษาสะกอม อาเภอเทพา จังหวัดสงขลา ฉบับนี้เป็นหนังสือที่ ความเป็นมาของชาวสะกอมและภาษาสะกอม. 2562. (ออนไลน์). แหล่งท่ีมา :
ใช้ในการศึกษาภาษาไทยถ่ินใต้สาเนียงสะกอม ซึ่งเป็นภาษาไทยใต้กลุ่มหนึ่งท่ีมี http://azizstan.info/index.php/89-articles/patanistudies/960-sakom-
ความเป็นเอกลักษณ์ที่แตกต่างจากภาษาใต้อื่น ๆ มีคาศัพท์ที่ได้รับอิทธิพลมาจาก history. สบื คน้ เม่อื วนั ท่ี 26 กรกฎาคม 2564.
ภาษาไทยถ่ินใต้ ภาษามลายูปาตานี เป็นต้น ภาษาไทยถิ่นใต้สาเนียงสะกอมมีใช้
พูดสื่อสารกันในระหว่างสองตาบล ในสองอาเภอในจังหวัดสงขลา ได้แก่ ภาษาสะกอมนาน ๆ สักคา. อับดุลกอนี เต๊ะมะหมัด. 2560. (ออนไลน์).
ตาบลสะกอม อาเภอจะนะ และตาบลสะกอม อาเภอเทพา มีอาณาเขตต้ังแต่ออก แหล่งท่ีมา : https://www.gotoknow.org/posts/376687. สืบค้นเมื่อวันที่ 27
จากตัวเมืองจะนะ 4 กิโลเมตร เร่ือยไปจนถึงชายฝั่งทะเลจรดตาบลปากบาง กรกฎาคม 2564.
อาเภอเทพา ผพู้ ูดมที งั้ ชาวไทยมสุ ลมิ ชาวไทยพุทธ และชาวไทยเช้อื สายจีน
สาเนียงสะกอม. 2563. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : https://th.wikipedia.org/wik.
ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือเล่มนี้จะเป็นประโยชน์กับผู้ท่ีสนใจข้อมูล สืบคน้ เมือ่ วันท่ี 25 กรกฎาคม 2564.
เรื่องน้ีหรือนาไปใช้ในการศึกษา หากผิดพลาดประการใด คณะผู้จัดทาขอน้อมรับไว้
และขออภัยมา ณ ทีน่ ดี้ ้วย

คณะผจู้ ัดทา
พนกั งานจ้างเหมาบริการโครงการ ยกระดับเศรษฐกิจและสังคม

แบบบรู ณาการ (มหาวทิ ยาลัยสตู่ าบล U2T)
กลุ่มที่ 4 การพฒั นาสมั มาชพี และสรา้ งอาชีพใหม่

2 11

ตวั อย่างประโยค สารบัญ

ภาษาสะกอม คาแปล ความเป็นมาของชาวสะกอม………………………………………………………..4
สาเนียงสะกอม...................………………………………………………………….5
หะ้ ใด๋เอ้อเสาไฟนนั้ มนั ชะเรจงั เออ ทาไมเสาไฟน้นั มันเอียงจงั ประวัติ………………………………………………………………………………………6
ลกั ษณะภาษา…………………………………………………………………………….6
ช่วยสุหรงผา้ มาที ชว่ ยโยนผา้ มาให้หน่อย ตัวอยา่ งคา…………………………………………………………………………………7
ตัวอย่างประโยค…………………………………………………………………………9
ฉันจะตโุ บะเธอแน่คอยถา้ แลต่ะ ฉันจะตีเธอแน่คอยดนู ะ เอกสารอ้างองิ ………………………………………………………………………….11

ผมเปน็ หัวแมต่ ีนระกาเจบ็ สะหมด ผมเป็นเลบ็ ขบเจบ็ มาก 3

แลกเด๋ียวไปเดินในป่ายางหญ้าข้ีตะเหรย เมื่อกี้ไปเดินในสวนยางหญ้าเจ้าชู้ติดเต็ม

ตดิ เตม็ กางเกง กางเกง

กนิ ละโปะหมา้ ยละตัว กินทเุ รยี นกวนไหมหละเธอ

น้องยกข้นึ ตัง้ แต่จะระ นอ้ งตนื่ ตง้ั แต่หวั รุง่

ให้ดีแหละเดินที่เปลี่ยวระวังพบคนบ้ามู เดนิ ทีเ่ ปลีย่ วระวงั เจอคนบ้า

เรียน

ตัวอยา่ การัมแรงตีโถกตบนั้น เธออย่าอารมณข์ น้ึ มาก จะโดนตบน้นั

เด็กนี้มนั ถลาจงั เดก็ คนนี้มันดอ้ื จงั

น้องอยา่ จะกะผมพี่ น้องอยา่ ดงึ ผมพี่

มากอเระประตูใหท้ ี มาแงะประตใู ห้หนอ่ ย

พจี่ ะหราทาการบ้านได้แลว้ พลี่ งมอื ทาการบ้านไดแ้ ล้ว

เจะ๊ ไม่เอาสะแตนขึ้นที พ่อยังไมเ่ อาขาตั้งจักรยานต์ข้นึ เลย

ทาไมห้องเธอบอร้อกจัง ทาไมห้องเธอรกจัง

เอาสาดมาให้ที เอาเสอื่ มาให้หน่อย

ไปหยบิ โคมในครัวให้ที ไปหยิบกะละมงั ในครัวให้หนอ่ ย

สารบัญ

10

ความเป็นมาของชาวสะกอม ตวั อย่างประโยค

ช า ว ส ะ ก อ ม เ ป็ น ช น ก ลุ่ ม ห น่ึ ง ที่ อ พ ย พ ม า จ า ก อ า เ ภ อ ห น อ ง จิ ก ภาษาสะกอม คาแปล
จังหวัดปัตตานี เพ่ือหนีอหิวาตกโรคมาต้ังถ่ินฐานใหม่ท่ีบางพังกา ตาบล
สะกอม อาเภอเทพา จังหวัดสงขลา ตอ่ มาเกิดภาวะฝนแลง้ จนพรกุ ระจดู แห้ง แลต่ะ ดาน้าหิดเดียวเหนอ่ื ย ดสู ิ ดานา้ แค่น้ี เหน่ือยจะตายแล้วเน่ียะ
ผู้นาจึงได้ออกสารวจสถานท่ีมาเรื่อย ๆ จนพบคลองท่ีไหลมาจาก
อาเภอนาทวี ออกสู่อ่าวไทยที่บ้านปากบางสะกอม ซ่ึงเหมาะสาหรับต้ัง แข๋ตายแหล่ว
ถ่ินฐานและทามาหากินโดยเฉพาะการทาประมง จากนั้นจึงได้ชักชวน
ชาวบ้านตัง้ บ้านเรอื นอยู่ในบริเวณดังกล่าว ซึ่งเดิมเรียกกันวา่ “บ้านสะฆ้อร์” ตัวนิ ใหย๋จนหมาเลียโบงไม่ถึงแหล่ว เทียว เธอนี่ โตจนหมาเลียก้นไม่ถึงแล้ว ยังเท่ียว
เป็นภาษามลายถู น่ิ หมายถึงต้นไมช้ นิดหนึ่งใบเล็ก ๆ ผลสีแดง ซ่ึงเป็นต้นไม้ที่
พบในตาบลสะกอม ขณะเข้ามาตั้งถิ่นฐานคร้ังแรก ต่อมาคาว่าสะฆ้อร์ เดิ๋นแกเปลื๋อยโหย่เหลย ไปหาแหน็บเพลา เดินแก้ผ้าอยู่เลย ไปหากางเกงมาใส่ซะ
ได้เพยี้ นเสยี งเปน็ สะกอม จนปัจจุบนั
มาใสซะมงั ไป๊ บา้ งไป
ทีม่ า : U2T ตาบลสะกอม
เรื่องแคน่ ี้ไม่ลา่ ดอก เรื่องแค่น้ีไมถ่ อยหรอก
4
เวาะ ๆ เส่อจะคงตอ๋ มสกั ชอ่ ทิ คีบาทนิ ? ป้า ๆ ซ้ือข้าวโพดต้มสักช่อหนึ่ง ราคา

เทา่ ไหร่?

เจ๊ะเอากะปะไปฟันตน้ ยารว่ งทอ่ี ยู่ในสาลุด พ่อเอาขวานไปฟันต้นมะม่วงหิมพานต์ที่

อยู่ในโคลน

เมาะแกราเยนเอาพะจนี ใส่ตะหลา ยายขยนั เอาพรกิ ใส่ถาดไปตากแดด

ไปตากแดด

เปาะนงั่ ยากับกับเมาะเรอ่ื งปิตใู หม่ ตานง่ั พดู กบั ยายเรือ่ งประตใู หม่

แมะใส่ตะพงั ทองงามจาน แม่ใส่ต่างหทู องสวยมาก

แตหลาตั้งบนกระดานลาฆันสับให้ละอิด มะละกอตั้งบนเขียงสบั ให้ละเอยี ด

ปดิ้ ปดั

นิแกด จะคง แต่น้องแกดยานัส พก่ี ดั ขา้ วโพด แต่น้องกัดสับปะรด

นิผมการูปิดเหมอื นเจ๊ะ พผี่ มหยกิ เหมอื นพอ่

น้องบ่าวเลน่ กลางแดดสาอดิ ทั้งตวั น้องชายเลน่ กลางแดดเหนยี วทง้ั ตวั

เจะ๊ โปกจะไคใ้ นปา่ กะพร้าวกองลยุ พ่อปลูกตะไคร้ในป่ามะพรา้ วเยอะแยะ

คนสะกอมแถลงภาษากลางไม่ค่ายชัดนิ คนสะกอมพดู ภาษากลางไมค่ ่อยชัด

เปาะชอบสูบรอเกาะแต่หวั เชา้ ตาชอบสูบบุหรี่ตั้งแตต่ อนเช้า

โบเ๋ ดก็ พายาหมไู ปนง่ั กินเท่ตะพาน พวกเด็กพาฝร่งั ไปนั่งกนิ ทีส่ ะพาน

คนท่ีโถกรถชุนเหลกวาทาท่าตะโระซะแล้ว คนท่ีถูกรถชนเมื่อวานอาการหนักแล้ว

(เหมือนจะไม่รอด)

9

ภาษาสะกอม ตวั อย่างคา หมายเหตุ สาเนียงสะกอม
กะปะ
ยารว่ ง คาแปล ภาษาไทยถิ่นใต้สาเนียงสะกอม เป็นภาษาไทยใต้กลุ่มหนึ่งท่ีมี
สาลุด ขวาน ความเปน็ เอกลกั ษณ์ที่แตกตา่ งจากภาษาใตอ้ ่นื ๆ มีคาศัพท์ทไ่ี ด้รับอิทธิพลมา
ราเยน มะมว่ งหิมพานต์ จากภาษาไทยถน่ิ ใต้ ภาษามลายปู ตั ตานี เปน็ ต้น
พะจีน โคลน
ตะหลา ขยัน ภาษาไทยถ่ินใตส้ าเนียงสะกอมมีใช้พูดส่ือสารกันในระหว่าง 2 ตาบล
ยากับ พริก ใน 2 อาเภอในจังหวัดสงขลา ได้แก่ ตาบลสะกอม อาเภอจะนะ และตาบล
ปติ ู ถาด สะกอม อาเภอเทพา มีอาณาเขตต้ังแต่ออกจากตัวเมืองจะนะ 4 กิโลเมตร
ตะพงั พดู เร่อื ยไปจนถึงชายฝงั่ ทะเลจรดตาบลปากบาง อาเภอเทพา ผู้พูดมีท้ัง ชาวไทย
งาม ประตู มสุ ลมิ ชาวไทยพุทธ และชาวไทยเชอ้ื สายจีน
แตหลา ตา่ งหู
สวย แผนทีเ่ ดนิ ดนิ แสดงทตี่ ้ังหมู่ 1 บ้านปากบางสะกอม
กระดานลาฆัน มะละกอ ทม่ี า : U2T ตาบลสะกอม
ละอดิ เขียง
แกด ละเอยี ด 5
จะคง กดั
ยานัด ขา้ วโพด
การปู ิด สัปปะรด
สาอดิ ผมหยกิ
โปก เหนยี ว
จะไค้ ปลกู
กะพรา้ ว ตะไคร้
แถลง มะพร้าว
รอเกาะ พูด
บหุ รี่
8

ประวัติ ตัวอยา่ งคา

คาว่า สะกอม มาจากภาษามลายูผสมอาหรับคาว่า "สกาโฮม"‫سقوم‬ ภาษาสะกอม คาแปล หมายเหตุ
(อ่านว่า เซอ-กาโฮม) และเพ้ียนเป็นสะกอมในภายหลัง โดยเชื่อว่าภาษาไทย ปะ พ่อ
ถนิ่ ใต้สาเนยี งสะกอมซ่งึ เป็นภาษาทใ่ี ช้ศัพท์สงู สันนษิ ฐานว่ามาจากการใช้ราชา เวาะ ลงุ มาจากคาวา่ มลายู คาวา่ Timba
ศัพทก์ ับนายหวั เมือง คอื เจ้าขนุ สะกอมไกร และมาจากภาษามลายู บ้าง แขบ เรง่ รบี
มาจากคามลายู คาว่า กาอิง เลอปะฮฺ
ลักษณะภาษา ตีหมาตักน้า ถัง,ถงั น้า,ถงั ตักน้า (‫)كائن لفس‬
ขา้ วเปยี ก ขา้ วตม้
เนื่องจากเป็นภาษาท่ีอยู่ระหว่างรอยต่อของภาษาไทยถิ่นใต้ ข้าวต้ม ขา้ วต้มมดั
กับภาษามลายูปัตตานี ทาให้ชุมชนชาวสะกอมได้รับอิทธิพลดังกล่าวน้ีมา
ผสมผสานเข้าด้วยกัน จนเป็นภาษาที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเอง โดยเฉพาะ กะต้ม ข้าวตม้ ใบกะพอ้
คาศัพท์ และสาเนียงการพูด โดยภาษาไทยถ่ินใต้สาเนียงสะกอมจะใช้เสียงดัง พาปลอ๋ ย ผา้ ขาวมา้
เนื่องจากตอ้ งพูดแข่งเสยี งทะเล ไม่สภุ าพนมุ่ นวล และพดู อยา่ งตรงไปตรงมา
แหนบ็ เพลา กางเกง มาจากคาเขมรคาว่า สนาบ่เภฺลา อา่ นว่า
นอกจากนี้ภาษาไทยถ่ินใต้สาเนียงสะกอม ยังมีความใกล้เคียงกับ สนับเภลิว แปลวา่ รอ่ งขาแตช่ าวใตท้ ั่วไป
ภาษาไทยถ่ินใต้สาเนียงตากใบ มากกว่าภาษาไทยถิ่นใต้สาเนียงสงขลา แต่มี
ลักษณะอันเป็นเอกลักษณ์คือ คาที่มี 2 พยางค์ จะไม่นิยมตัดคาเหมือน เรียกวา่ หนับเพลา หรือ หนา้ เพลา
ภาษาไทยถิ่นใต้ท่ัวไป มีการเติมเสียงพยางค์หน้า และยังมีการเรียงคาสับ ที่
เป็นภาษาถิ่นใต้ทว่ั ไปเช่น พุงขึ้น (ท้องขน้ึ ) จะเป็นขึ้นพงุ เปน็ ต้น จะคง ขา้ วโพด มาจากคามลายวู า่ ญาฆง (Jagong) ชาวใต้
ทวั่ ไปนิยมเรยี กสน้ั ๆ วา่ คง
6 ดหู ลา คนฟงั เสยี ง
ภาษามลายูปตั ตานีเรียกวา่ ยูสะแล บาง
ปลาลามา ปลาจวด ท้องถ่ินเรียกว่า ยสู ะหลา
ปลาลามาสองซี ปลาจวดเทียน
ปลาลามาคลอง ปลาจวดคอม
ปลาลามาจีน ปลาหางไก่
ปลาลามาจูหวา ปลาปากกว้าง
ปลาลามาแดง ปลาจวดขีแ้ ตก

ปลาขเี้ กะ ปลาแปน้
อวนตาเระ อวนเข็น

7