คำราชาศัพท์ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

คำราชาศพั ท*

ระดบั ชนั' มธั ยมศึกษาปี ที4 ๒

ครเู จตรินทร์ ขาวนุ้ย
กล่มุ สาระการเรียนรภู้ าษาไทย โรงเรียนสตรีศรีสรุ ิโยทยั

หนว่ ยการเรียนร้ทู ี่ ๒ คาํ ราชาศัพท์

+ความรู้พ้ืนฐานเกีย่ วกบั คาํ ราชาศพั ท์สาํ หรับ +
พระมหากษตั รยิ ์
คําราชาศัพท์
คํานาม
ทม่ี าของคาํ ราชาศัพท์ คาํ กรยิ า
ประโยชนข์ องคาํ ราชาศพั ท์ คาํ สรรพนาม

+คาํ ราชาศัพทส์ ําหรบั พระสงฆ์ คาํ ราชาศพั ท์ +คําสุภาพสาํ หรับบคุ คลทวั่ ไป

คาํ นาม คาํ นาม
คาํ กรยิ า คาํ กรยิ า
คาํ สรรพนาม

ความรพู้ ืน้ ฐานเก่ียวกบั คําราชาศพั ท์

คาํ ศพั ท์ทีก่ าํ หนดขึน้ มาเพ่ือใชใ้ หถ้ กู ต้อง
เหมาะสมกับบคุ คลและกาลเทศะ

ท่มี าของคาํ ราชาศพั ท์

สมัยกรงุ สุโขทยั สมัยกรงุ ศรอี ยธุ ยา

ปรากฏในศิลาจารึกหลกั ท๑่ี สมัยสมเด็จพระไตรโลกนาถ
ปรากฏในกฎมณเฑียรบาล ถือเปน็

ตาํ ราคาํ ราชาศัพท์ฉบบั แรก

ประโยชนข์ องคําราชาศพั ท์ ทางออ้ ม

ทางตรง อนรุ กั ษม์ รดกทางวฒั นธรรม
ของชาติ
ใชภ้ าษาในการส่อื สารได้ เสริมสรา้ งบุคลกิ ภาพที่ดี
ถกู ตอ้ งกบั ระดบั บุคคล แก่ตนเอง
รคู้ าํ ศพั ท์มากข้นึ

คาํ ราชาศัพทส์ าํ หรบั พระมหากษตั รยิ ์

คาํ นาม คาํ นามราชาศัพท์

พระอัคร… คาํ นามสาํ คัญ พระบรมอรรคราช… คาํ นามทั่วไป

พระอคั รมเหสี พระบรมราช… พระบรมอรรคราชบุรุษ พระ…

พระมหา… พระบรมราชชนนี พระบรมมหาราช… พระบาท
พระท่นี ่งั
พระมหาปราสาท พระบรม… พระบรมมหาราชวงั
…ต้น …หลวง
พระอัครราช… พระบรมฉายาลกั ษณ์ พระบรมมหา…
ชา้ งตน้
พระอคั รราชฑูต พระราช… พระบรมมหาชนก เรอื หลวง

พระราชดาํ รสั

คาํ กรยิ า คาํ กริยาท่ีใช้ “ทรง”

กริยาทเี่ ปน็ ราชาศัพทใ์ นตวั เอง ทรง+คํากรยิ าทั่วไป ทรง+คํานามท่วั ไป
สรวล ประพาส ทรงยนื ทรงงาน
ประทบั เสดจ็ ทรงกราบ ทรงเรือใบ
สุบนิ
ทรง+คํานามราชาศัพท์
คาํ กรยิ าที่ใช้ “เสด็จ” เสดจ็ + คํากรยิ าราชาศพั ท์
ทรงพระสรวล
เสด็จ + คํากริยาท่วั ไป เสดจ็ ประพาส ทรงพระสบุ ิน
เสดจ็ ประทบั
เสด็จไป ทรง+กริยาทั่วไป+คาํ นามทั่วไป
เสด็จขนึ้
ทรงมีความหว่ งใย
ทรงเรยี กมหาดเล็ก

คาํ สรรพนาม

คาํ สรรพนามทบ่ี คุ คลทัว่ ไปใช้กับพระมหากษตั ริย์

สรรพนามบรุ ษุ ที่ ๑ สรรพนามบุรษุ ท่ี ๒

ขา้ พระพุทธเจ้า ใต้ฝา่ ละอองธุลพี ระบาท
ใต้ฝ่าละอองพระบาท
ใต้ฝา่ พระบาท

เกล้ากระหมอ่ ม/เกล้ากระหม่อมฉนั ฝา่ พระบาท
กระหม่อม/หม่อมฉัน

คาํ ราชาศพั ทส์ ําหรบั พระสงฆ์

คาํ นาม อุโบสถ
ศาลาการเปรียญ
เจดยี ์ กฏุ ิ
วหิ าร
สมภาร
โยม บาตร

คาํ กรยิ า ๑
๓ ณบิ
โจทย์ อฑ
๑ รบั ของใสบ่ าตร า บ
๒ อยปู่ ระจําทีว่ ัดเปน็ เวลา ๓ เดือน ๒ จ า พ ร ร ษ า
๓ เชิญให้แสดงธรรมเทศนา ๕ ธา ต
๔ ทาํ ความเคารพ น
๕ เชิญทั่วไป ๔ น ม ส ก า ร
๖ ถวายของพระภิกษดุ ว้ ยวิธยี กส่งให้ ๖ ป ร ะ เ ค นม
ต์

ลองเตมิ คํากรยิ าใหถ้ กู ต้อง

คําสรรพนาม คาํ สรรพนามที่พระภกิ ษใุ ชก้ บั พระภกิ ษุ

สรรพนามบรุ ุษที่ ๑ สรรพนามบรุ ษุ ท่ี ๒

อาตมาภาพ พระมหากษตั ริย์ มหาบพติ ร
เกล้ากระผม
กระผม, ผม พระราชวงศ์ บพติ ร
พระภกิ ษุที่ดํารงสมณศักด์ิสูงกว่า ท่าน
อาตมา คณุ , เธอ
พระภกิ ษรุ ะดบั เดยี วกัน

บคุ คลทัว่ ไป โยม ใชก้ บั บดิ า, มารดา, ผ้อู าวุโส
คุณ, เธอ ใชก้ บั บคุ คลท่มี ีอายุเทา่ กนั

หรอื นอ้ ยกวา่ ตน

คําสรรพนาม คําสรรพนามทบี่ ุคคลทั่วไปใช้กบั พระภกิ ษุ

สรรพนามบุรุษท่ี ๑ สมเดจ็ พระสงั ฆราชเจ้า สรรพนามบุรษุ ที่ ๒
(ท่เี ป็นพระราชวงศ)์
ข้าพระพทุ ธเจ้า สมเดจ็ พระสังฆราช ใตฝ้ า่ พระบาท
เกลา้ กระหมอ่ ม ฝ่าพระบาท
สมเดจ็ พระราชาคณะ พระคณุ เจา้
กระผม,ดฉิ นั (เช่น สมเดจ็ พระวันรตั )
พระคณุ ท่าน
พระราชาคณะ
(ขน้ั พเิ ศษ, ธรรม, เทพ, ราช) ท่าน

พระภกิ ษทุ ัว่ ไป

คาํ สุภาพสําหรับบุคคลทว่ั ไป

เป็นคําที่ใช้สื่อสารเพื่อให้เกิดความสุภาพ
ไมใ่ ช้คาํ หยาบคาย ไมใ่ ชค้ าํ ผวน และคะนอง

คาํ นาม ผกั ผลไม้ อาหาร

สัตว์ ผลอลุ ิด แตงโม เยอ่ื เคย กะปิ

มจั ฉา ปลา ผกั ทอดยอด ผักบงุ้ นารจี าํ ศลี กล้วยบวชชี
วานร ลิง
วฬิ าร์ แมว ผกั รนู้ อน ผักกระเฉด ขนมเส้น ขนมจนี
นกกา อกี า
ฟกั เหลอื ง ฟกั ทอง ขนมสอดไส้ ขนมใส่ไส้

ลองเตมิ คาํ สามัญให้ถูกต้อง

คาํ กรยิ า

อยาก ตอ้ งการ เอามา นํามา
รู้ ทราบ ติดคุก จําคุก
กนิ รับประทาน ตาย เสยี ชวี ิต
คลอดลูก คลอดบตุ ร ตากแดด ผึ่งแดด

ลองเติมคําสุภาพให้ถูกต้อง

ประโยชนข์ องคําราชาศพั ท์ สรปุ บทเรียน

• ใช้ภาษาในการสอ่ื สารไดถ้ กู ต้องกับระดับบคุ คล คําราชาศัพทส์ าํ หรับพระมหากษัตรยิ ์
• รคู้ ําศัพทม์ ากขน้ึ
• อนุรักษ์มรดกทางวฒั นธรรมของชาติ คาํ ราชาศัพท์ คําราชาศัพท์สาํ หรบั พระสงฆ์
• เสรมิ สร้างบคุ ลกิ ภาพทีด่ ีแกต่ นเอง
คาํ สุภาพสาํ หรบั บคุ คลทั่วไป
ความรูพ้ ้ืนฐานเกี่ยวกบั คาํ ราชาศัพท์
การใชค้ าํ ราชาศพั ทเ์ ปน็ ระเบียบแบบแผนการใชภ้ าษาไทยทส่ี อดคลอ้ งกบั วฒั นธรรมไทย
ท่ีมาของคาํ ราชาศพั ท์ แสดงถึงการยกยอ่ งใหเ้ กียรตบิ คุ คลในแต่ระดับโดยการใช้ถ้อยคาํ ที่ถูกต้องและเหมาะสม

• สมัยกรงุ สโุ ขทยั ปรากฏในศลิ าจารึกหลกั ท่ี ๑
• สมัยกรงุ ศรีอยธุ ยา สมัยสมเดจ็ พระไตรโลกนาถ
ปรากฏในกฎมณเฑียรบาลถอื เป็นตําราคาํ ราชา
ศพั ท์ฉบบั แรก

ครเู จตรินทร์ ขาวนุ้ย
กล่มุ สาระการเรียนร้ภู าษาไทย โรงเรียนสตรีศรีสรุ ิโยทยั