วิทยาลัยการอาชีพไชยา

คานา

“โครงการชีววิถีเพ่ือการพัฒนาอย่างย่ังยืน” เป็นโครงการที่มุ่งส่งเสริมการดาเนินชีวิตได้อย่างไม่
เดอื ดรอ้ น มีความเปน็ อยู่อย่างพอประมาณ มีกินมีใช้ตามอัตภาพ และหากมีเหลือจึงจะขายเป็นรายได้ต่อไปซ่ึง
เปน็ แนวทางในการดาเนนิ ชวี ิตตามพระราชดารใิ นพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนารถ
บพิตร เรือ่ ง เศรษฐกจิ พอเพียง

ด้วยความตระหนักถึงพระมหากรุณาธิคุณในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
บรมนารถบพติ ร ทพี่ ระองค์ทรงพระเมตตาห่วงใยประชาราษฎร์ ได้พระราชทานแนวทางในการดาเนินชีวิตท่ีสุข
สันติ ซึ่งเป็นจุดแข็งของวิถีไทยในอดีต ทางข้าพเจ้านายสวาท สุขทา ได้รับคาแนะนาและได้รับความรู้จาก
วิทยาลัยการอาชีพไชยาและได้ดาเนินงานตามโครงการชีววิถีเพ่ือการพัฒนาอย่างย่ังยืนขึ้นในบริเวณบ้านของ
ตนเอง ท่ีบ้านเกาะใหญ่ หมู่ที่ ๑๒ อาเภอวิภาวดี จังหวัดสุราษฎร์ธานี โดยดาเนินงานตามกิจกรรมต่าง ๆ ของ
โครงการชีววิถีเพ่ือการพัฒนาอย่างย่ังยืน ประกอบด้วยกิจกรรม การเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์น้า ปศุสัตว์ และการ
รักษาส่ิงแวดล้อม ท้ังน้ีมีเป้าหมายเพ่ือพัฒนาชาวบ้านและผู้ท่ีสนใจและมุ่งม่ันในการทาเกษตรให้มีคุณลักษณะ
ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง สามารถดาเนินชีวิตอยู่บนพ้ืนฐานของการพ่ึงพาตนเองได้อย่างมี
ความสุข

สวาท สขุ ทา
๒๐ พฤศจกิ ายน ๒๕๖๔

สารบญั หน้า

๑. มกี ิจกรรมชีววถิ ีฯครบถว้ น ๑
ก. ด้านการเพาะปลกู ๔
๔
๑. มีการสาธติ การปลกู พืชหลากหลายอยา่ งเป็นระบบไม่น้อยกว่า ๗ ชนดิ ๘
๒. มีการแสดงรายไดจ้ ากการปลกู พชื ๙
๓. มกี ารใชจ้ ลุ ินทรีย์ EM และสารชีวภัณฑ์ในกระบวนการปรับปรงุ บารงุ ดนิ ๑๐
๔. มกี ารใช้จุลนิ ทรยี ์ EM และสารชวี ภณั ฑใ์ นการปอ้ งกันกาจัดศัตรูพชื ๑๑
๕. มเี อกสารหรอื บอร์ดอื่นๆท่ีแสดงการเผยแพร่ความรู้ ๑๒
ข. ด้านการเลีย้ งสตั ว์ ๑๒
๑. มีการสาธติ การเลยี้ งสตั ว์ อยา่ งนอ้ ย ๓ ชนิด ๑๓
๒. มีการแสดงรายได้จากการเล้ียงสตั ว์ ๑๔
๓. มีการใช้จลุ นิ ทรยี ์ EM และสารชีวภณั ฑ์ในกระบวนการเล้ยี งสัตว์ ๑๕
๔. มกี ารใชจ้ ลุ ินทรยี ์ EM และสารชีวภณั ฑใ์ นการจัดการของเสียที่เกดิ จากการเล้ยี ง
สตั ว์ ๑๖
๕. มเี อกสารหรือบอร์ดอืน่ ๆท่ีแสดงการเผยแพร่ความรู้ ๑๗
ค. ด้านการประมง ๑๗
๑. มีการสาธิตการเลีย้ งสัตว์นา้ หรือสตั ว์ครง่ึ บกครงึ่ นา้ อย่างนอ้ ย ๒ ชนิด ๑๙
๒. มกี ารแสดงรายได้จากการประมง ๒๐
๓. มีการใช้จุลินทรีย์ EM และสารชีวภณั ฑใ์ นกระบวนการประมง ๒๑
๔. มีการใช้จลุ ินทรยี ์ EM และสารชีวภัณฑใ์ นการจัดการของเสยี ท่ีเกดิ จากการ
ประมง ๒๒
๕. มีเอกสารหรือบอรด์ อืน่ ๆที่แสดงการเผยแพรค่ วามรู้ ๒๓
ง. ดา้ นส่งิ แวดล้อม ๒๓
๑. มกี ารใชจ้ ลุ ินทรีย์ EM ในการจัดการสิ่งแวดลอ้ มในแปลงสาธติ และในครัวเรือน ๒๕
๒. มีขอ้ มูลผลจากการใช้ EM ตามข้อ ๑ ๒๖
๓. มธี นาคารจุลินทรยี ์ EM ท่ีสามารถบรกิ ารให้แก่ผู้อ่ืนได้ ๒๘
๔. มกี ารสาธิตการใชป้ ระโยชนจ์ ากจลุ นิ ทรีย์ EM กบั สงิ่ แวดลอ้ ม ๓๐
๕. มีเอกสารหรอื บอร์ดอื่นๆท่ีแสดงการเผยแพร่องค์ ความรู้ นวัตกรรมในการใช้
จุลนิ ทรีย์ EM กบั ส่งิ แวดล้อม

สารบัญ (ต่อ) หน้า

๒. เป็นแบบอย่าง มผี ลผลติ สามารถพ่ึงตนเองได้ ๓๔
๓๔
๓. มีแปลงสาธิตทเี่ ปน็ แบบอย่างได้ ๔ กิจกรรม ๓๕
๓.๑ กิจกรรมเลี้ยงหอยโขง่ หอยขม กับหอยเชอร่ี ๓๖
๓.๒ กจิ กรรมเลย้ี งปลาดกุ ๓๗
๓.๓ กจิ กรรมเล้ียงไก่ไข่ ๓๘
๓.๔ กจิ กรรมปลูกผกั และเพาะพนั ธ์ุไมป้ า่ ๓๙
๔. มีข้อ ๓ และมบี ญั ชีแสดงรายรับ รายจ่าย กาไร ขาดทุน ทแี่ สดงว่าสามารถ ๓๙
พึ่งตนเองได้
๕. มีขอ้ ๔ และมีหลักฐานแสดงความสาเรจ็ ของโครงการที่เปน็ แบบอย่างได้ ๔๐
๔๐
๓. มกี ารนาหรือคดิ คน้ นวัตกรรม ภมู ปิ ัญญามาใช้ ๔๐
๑. มกี ารนาหรือคดิ คน้ นวตั กรรมภูมิปัญญาทเี่ กย่ี วกบั จุลินทรีย์ EM มาใช้ ๕ อยา่ ง ๔๑
๑.๑ การทาน้ายาลา้ งจาน ๔๒
๑.๒ การทาสารไลแ่ มลงชีวภาพ ๔๓
๑.๓ การทาจลุ นิ ทรยี ท์ ี่มปี ระสิทธภิ าพ EM ใช้ในดา้ นการเกษตร ๔๔
๑.๔ การทาจลุ นิ ทรียท์ ่ีมปี ระสิทธิภาพ EM ใชใ้ นด้านสง่ิ แวดล้อม
๑.๕ การทาจุลนิ ทรยี ท์ มี่ ีประสิทธภิ าพ EM ( ถังพิทักษโ์ ลก) ๔๕
๔๕
๔. การเผยแพร่ มกี ารสร้างเครือขา่ ย ขยายผลสู่ชุมชน
๑. มหี ลักฐานแสดงการเปน็ วทิ ยากรหรือการสร้างเครือข่ายอยา่ งชดั เจนตรวจสอบ ๔๙
ไดจ้ านวนมากกวา่ ๘๐ คน และมหี ลักฐานการขยายผลสู่ชมชนุ หรือครวั เรอื น ๓ ๕๐
ครวั เรอื น ๕๑
๕๑
๒. บนั ทกึ การเขา้ เยยี่ มชมและศึกษาดงู าน ๕๓
๓. ทพี่ ักรบั รองสาหรบั ผู้ที่มาเยีย่ มชมและศึกษาดูงาน (ไอดิน กลน่ิ ป่า)
ภาคผนวก
ภาพกจิ กรรมอื่นๆในบรเิ วณบ้าน
ประวตั ิยอ่ ของการปฏิบัตงิ านของนายสวาท สุขทา

๑

การประเมินโครงการชวี วถิ ีเพอ่ื การพัฒนาอยา่ งย่ังยืน
ประเภทท่ี ๔ ราษฎรที่ไดร้ บั ความรูจ้ ากวิทยาลยั และใชไ้ ดผ้ ลดเี ด่น

นายสวาท สุขทา

บ้านของนายสวาท สขุ ทา กาหนดกจิ กรรมโครงการชีววิถีเพ่ือการพัฒนาอย่างย่ังยืนได้น้อมนาปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียง โดยได้รับความรู้จากวิทยาลัยการอาชีพไชยา มาดาเนินการอย่างเป็นรูปธรรม ใน ๔ ด้าน
ในบริเวณที่อยู่อาศัย โดยใช้จุลินทรีย์ ที่มีประสิทธิภาพเป็นเครื่องมือ ได้แก่ ด้านท่ี ๑. การเพาะปลูก ด้านท่ี ๒.
การเล้ียงสัตว์น้า ด้านท่ี ๓. ปศุสัตว์ และด้านท่ี ๔. การรักษาส่ิงแวดล้อม โดยกาหนดพื้นที่ในแต่ละด้านตามที่
กาหนดรายละเอียดตามแผนผังแสดงการดาเนินกจิ กรรม

๒

ภาพแผนผังแสดงการดาเนนิ กิจกรรมโครงการชวี วิถีเพ่ือการพัฒนาอยา่ งย่งั ยืน
ของนายสวาท สุขทา

ภาพบรรยากาศภายในบริเวณบา้ นนายสวาท สุขทา

๓
๓

๔

๑. มกี ิจกรรมชีววถิ ฯี ครบถว้ น

ก. ดา้ นการเพาะปลูก

ขอ้ ๑ มกี ารสาธิตการปลูกพืชหลากหลายอยา่ งเป็นระบบ ไม่นอ้ ยกวา่ ๗ ชนิด

ผลการดาเนนิ งาน

นายสวาท สขุ ทา ไดด้ าเนนิ งานภายใต้โครงการชวี วิถีเพ่ือการพัฒนาอยา่ งยั่งยนื มีการ

จดั ทาแปลงสาธติ การปลูกพืช จานวนมากกว่า ๒๐ ชนดิ ดังนี้

๑. กลว้ ย ๒.พรกิ

๓. ผักเหลยี ง ๔. มันสาปะหลัง

๕. มะละกอ ๖. อญั ชญั

๗. ใบชะพลู ๘.ชะอม

๙. มะเขอื ๑๐. มะอึก

๑๑. สกั ปะรด ๑๒. กระเพรา

๑๓. หวั กลอย ๑๔. มงั คุด

๑๕. ทุเรียน ๑๖. ละมุด

๑๗. อะโวคาโด ๑๘. มะไฟป่า

๑๙. ขนนุ ๒๐. ตน้ ไผ่

๕

๖

๗

๘

ข้อ ๒ มกี ารแสดงรายได้จากการปลกู พชื
ผลการดาเนินงาน
นายสวาท สุขทา ได้ดาเนนิ งานภายใตโ้ ครงการชีววถิ ีมกี ารจัดทาบญั ชแี สดงรายได้

จากการปลกู พชื

๙

ข้อ ๓ มกี ารใชจ้ ุลนิ ทรยี ์ EM และสารชวี ภณั ฑ์ในกระบวนการปรบั ปรุงบารุงดิน ปลกู พืช
ผลการดาเนินงาน
นายสวาท สขุ ทา ได้ดาเนนิ งานภายใตโ้ ครงการชีววถิ ีมีการใชจ้ ุลนิ ทรีย์EM ในกระบวนการปรบั ปรงุ

บารุงดนิ ปลูกพชื

๑๐

ข้อ ๔ มีการใชจ้ ลุ นิ ทรีย์ EM และสารชีวภณั ฑใ์ นการจัดการป้องกันกาจดั ศตั รูพชื
ผลการดาเนนิ งาน
นายสวาท สุขทา ไดด้ าเนินงานภายใต้โครงการชวี วิถีมีการใช้จุลนิ ทรยี ์EM และสาร

ชวี ภณั ฑ์ในการจดั การป้องกนั กาจัดศัตรูพชื

๑๑

ข้อ ๕ มเี อกสารหรือบอร์ดหรืออน่ื ๆ ทแ่ี สดงการเผยแพร่ความรู้
ผลการดาเนินงาน
นายสวาท สุขทา ได้ดาเนนิ งานภายใตโ้ ครงการชีววถิ ี มกี ารจดั บอรด์ วธิ กี ารปลูกพชื

วธิ ีการทาปุ๋ยหมัก วิธีการน้าหมักชีวภาพ และการทาสารปราบศตั รูพืช

๑๒

ข. ดา้ นการเลี้ยงสตั ว์

ขอ้ ๑ มกี ารสาธิตการเลย้ี งสัตว์อยา่ งนอ้ ย ๓ ชนิด
ผลการดาเนนิ งาน
นายสวาท สขุ ทา มีการสาธิตการเล้ยี งสัตว์ จานวน ๓ ชนดิ คอื ไกไ่ ข่ และ ไกบ่ า้ น และ หา่ น

๑๓

ขอ้ ๒ มีการแสดงรายได้และลดตน้ ทุนจากการเลี้ยงสัตว์
ผลการดาเนินงาน
นายสวาท สุขทา ภายใต้โครงการชีววิถมี กี ารแสดงรายไดจ้ ากการเลี้ยงสตั ว์

จานวน ๓ ชนดิ คือ ไก่ไขแ่ ละไก่บ้าน และ ห่าน

๑๔

ขอ้ ๓ มีการใชจ้ ุลินทรีย์ EM และสารชีวภณั ฑ์ในกระบวนการเลยี้ งสตั ว์
ผลการดาเนินงาน
นายสวาท สุขทา ภายใต้โครงการชวี วถิ ีมีการใชจ้ ุลินทรีย์ EM ในกระบวนการเล้ยี ง

ไก่ไขแ่ ละไก่บา้ นและหา่ น

๑๕

ข้อ ๔ มกี ารใชจ้ ลุ ินทรีย์ EM และสารชวี ภณั ฑ์ในการจดั การของเสียที่เกิดจากการเลยี้ งสตั ว์
ผลการดาเนินงาน
นายสวาท สขุ ทา ภายใต้โครงการชวี วถิ ีมกี ารใช้จลุ นิ ทรีย์ EM และสารชีวภัณฑใ์ นการ

จัดการของเสียท่ีเกิดจากการเลีย้ งสตั ว์

๑๖

ขอ้ ๕ มเี อกสารหรือบอร์ดหรืออื่นๆ ทีแ่ สดงการเผยแพร่ความรู้การใช้จลุ ินทรยี ์ EM ในการจดั การ
ของเสียทเี่ กิดจากการเล้ียงสัตว์

ผลการดาเนินงาน
นายสวาท สขุ ทา ภายใต้โครงการชวี วิถีมกี ารจดั ทาบอร์ดหรืออ่นื ๆ ที่แสดงการ

เผยแพร่ความรู้การใชจ้ ลุ นิ ทรีย์ EM ในการจัดการของเสยี ทเ่ี กิดจากการเลย้ี งสัตว์

๑๗

ค. ดา้ นการประมง

ข้อ ๑ มกี ารสาธติ การเลยี้ งสัตว์น้าหรือสตั ว์คร่ึงบกคร่งึ นา้ อย่างน้อย ๒ ชนดิ
ผลการดาเนนิ งาน
นายสวาท สขุ ทา ภายใต้โครงการชวี วิถีมกี ารสาธติ การเลี้ยงสัตวน์ ้า ๑ ชนิด คือปลาดกุ และ

สตั วค์ ร่งึ บกคร่ึงน้าจานวน ๒ ชนิด คือ หอยโขง่ และหอยเชอรี่

๑๘

๑๙

ขอ้ ๒ มีการแสดงรายได้จากการประมง
ผลการดาเนินงาน
นายสวาท สุขทา ภายใต้โครงการชวี วถิ ีมกี ารแสดงรายไดจ้ ากการเล้ียงปลาดุก หอยโข่ง และ

หอยเชอรี่

๒๐

ข้อ ๓ มีการใช้จลุ ินทรยี ์ EM และสารชวี ภณั ฑ์ในกระบวนการประมง
ผลการดาเนินงาน
นายสวาท สุขทา ภายใต้โครงการชีววิถีมกี ารใชจ้ ลุ นิ ทรยี ์ EM ในกระบวนการเล้ยี ง

ปลาดกุ หอยโข่ง และหอยเชอรี่

๒๑

ข้อ ๔ มีการใช้จลุ นิ ทรีย์ EM และสารชีวภณั ฑใ์ นการกาจัดของเสียท่เี กดิ จากการประมง
ผลการดาเนินงาน
นายสวาท สขุ ทา ภายใต้โครงการชวี วิถมี ีการใชจ้ ลุ ินทรีย์ EM และสารชวี ภณั ฑ์ในการ

กาจัดของเสยี ทีเ่ กิดจากการประมง

๒๒

ข้อ ๕ มเี อกสารหรือบอร์ดหรืออ่นื ๆ ทแี่ สดงการเผยแพร่ความรู้
ผลการดาเนินงาน
นายสวาท สขุ ทา ภายใตโ้ ครงการชวี วิถี มเี อกสารหรือบอร์ดหรืออ่นื ๆ ท่ีแสดงการ

เผยแพร่ความรู้

๒๓

ง. ดา้ นสิ่งแวดล้อม

ข้อ ๑ มีการใชจ้ ุลนิ ทรยี ์ EM ในการจดั การสิ่งแวดล้อมในแปลงสาธิตและในครัวเรือน
ผลการดาเนนิ งาน
นายสวาท สขุ ทา ภายใต้โครงการชีววิถีมีการใชจ้ ุลินทรีย์ EM ในการจัดการส่งิ แวดล้อมใน

แปลงสาธติ และในครัวเรือน

๒๔

๒๕

ขอ้ ๒ มขี ้อมลู ผลจากการใช้ EM ตามข้อ ๑
ผลการดาเนนิ งาน
นายสวาท สุขทา ภายใตโ้ ครงการชวี วิถมี ขี อ้ มูลผลจากการใช้ EM ตามข้อ ๑

๒๖

ขอ้ ๓ มีธนาคารจลุ ินทรีย์ EM ทส่ี ามารถบรกิ ารแก่ผู้อ่นื ได้
ผลการดาเนินงาน

นายสวาท สุขทา ภายใต้โครงการชีววิถมี ีธนาคารจุลินทรีย์ EM ทส่ี ามารถบรกิ ารแกผ่ อู้ ืน่ ได้

๒๗

๒๘

ขอ้ ๔ มีการสาธิตการใชป้ ระโยชนจ์ ากจลุ นิ ทรยี ์ EM กับสิ่งแวดล้อม
ผลการดาเนนิ งาน

นายสวาท สขุ ทา ภายใตโ้ ครงการชวี วถิ ีมีการสาธิตการใช้ประโยชนจ์ ากจลุ นิ ทรยี ์ EM กับส่งิ แวดล้อม

๒๙

๓๐

ข้อ ๕ มเี อกสารหรือบอร์ด หรอื อื่นๆ หรือแสดงรายการเผยแพรอ่ งค์ความรู้ นวตั กรรม ในการใชจ้ ุลนิ ทรยี ์
EM กับสง่ิ แวดล้อม
ผลการดาเนินงาน

นายสวาท สุขทา ภายใตโ้ ครงการชีววิถมี มี ีเอกสารหรือบอร์ด หรอื อ่นื ๆ หรอื แสดงรายการเผยแพร่องค์
ความรู้ นวัตกรรม ในการใช้จลุ นิ ทรีย์ EM กบั สิ่งแวดลอ้ ม

๓๑

๓๒

๓๓

๓๔

๒. เปน็ แบบอยา่ ง มผี ลผลิต สามารถพึ่งตนเองได้

ข้อ ๑ มีแปลงสาธติ เป็นแบบอย่างได้ ๔ กจิ กรรม
กิจกรรมท่ี ๑ เล้ียงหอยโขง่ กับหอยเชอรี่

๓๕

กจิ กรรมท่ี ๒ เล้ยี งปลาดกุ

๓๖

กจิ กรรมท่ี ๓ เล้ยี งไก่ไข่

๓๗

กจิ กรรมท่ี ๔ ปลกู ผักและเพาะปลูกพนั ธ์ไุ ม้ปา่

๓๘

ขอ้ ๔. มี ข้อ ๓ และมบี ญั ชแี สดงรายรบั -รายจ่าย กาไร ขาดทนุ ที่แสดงว่าสามารถพ่งึ พา

ตนเองได้

๓๙

ขอ้ ๕ มี ข้อ ๔ และมีหลกั ฐานแสดงความสาเรจ็ ของโครงการท่เี ปน็ แบบอย่างได้

๔๐

๓. มีการนาหรือคิดคน้ นวัตกรรม ภมู ปิ ญั ญามาใช้

ขอ้ ๑ มกี ารนาหรือคิดคน้ นวัตกรรม ภมู ิปญั ญาทเ่ี ก่ยี วกบั จุลินทรีย์ EM มาใช้
ผลการดาเนนิ งาน

นายสวาท สุขทา ไดค้ ิดค้น นวัตกรรมภู มปิ ัญญาท่ีเกี่ยวกบั จุลินทรีย์ EM มาใช้ ดงั นี้
๑. การทานา้ ยาลา้ งจาน

๔๑

๒. การทาสารไลแ่ มลงชีวภาพ

๔๒

๓. การทาจลุ นิ ทรยี ์ที่มปี ระสิทธภิ าพ EM ใชใ้ นด้านการเกษตร

๔๓

๔. การทาจลุ นิ ทรีย์ท่มี ีประสทิ ธภิ าพ EM ใชใ้ นดา้ นส่งิ แวดลอ้ ม

๔๔

๕. การทาจลุ นิ ทรยี ์ที่มปี ระสิทธภิ าพ EM ( ถงั พิทักษโ์ ลก)

๔๕

๔. การเผยแพร่ มกี ารสร้างเครือข่าย ขยายผลสู่ชุมชน

๑. มหี ลกั ฐานแสดงการเป็นวิทยากรหรือการสร้างเครือข่าย อย่างชดั เจนตรวจสอบได้
นายสวาท สุขทา ได้เป็นวทิ ยากรใหค้ วามรู้แกผ่ ู้ท่มี าเย่ยี มชมและดูงาน

๔๖