คำนำ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครพนม เขต ๒ ขับเคลื่อนนโยบายและจุดเน้นของ กระทรวงศึกษาธิการ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๗ นโยบายและจุดเน้นของสำนักงานคณะกรรมการ การศึกษาขั้นพื้นฐาน ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๖๗ – ๒๕๖๘ และได้นำนโยบายดังกล่าวไปสู่การปฏิบัติ ด้วยการกำหนดนโยบายและจุดเน้น “โรงเรียนแห่งความสุข” โดยกำหนดจุดเน้น อ่านออกเขียนได้ทุกคน เพื่อให้การขับเคลื่อนนโยบายและจุดเน้นบรรลุสัมฤทธิ์ผล กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัด การศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครพนม เขต ๒ จึงได้จัดทำคู่มือแนวทางการใช้คำพื้นฐาน อนุบาล เพื่อเตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียนภาษาไทยสำหรับเด็กปฐมวัย และให้ครูผู้สอนระดับปฐมวัยนำ ใช้ในการเตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียนภาษาไทยให้เด็กปฐมวัย สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ประถมศึกษานครพนม เขต ๒ หวังเป็นอย่างยิ่งว่า คู่มือเล่มนี้ จะเป็นเป็นประโยชน์ต่อครูผู้สอนระดับปฐมวัย ในการจัดประสบการณ์ให้กับเด็กปฐมวัยต่อไป กลุ่มนิเทศติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครพนม เขต ๒
สารบัญ หน้า หลักการและเหตุผล............................................................................................................................. ....................๑ วัตถุประสงค์............................................................................................................................. ...............................๑ เป้าหมายของการดำเนินงาน............................................................................................................................. ......๒ ประโยชน์ของบัญชีคำพื้นฐาน............................................................................................................................. .....๒ แนวทางการดำเนินงาน................................................................................................................. ...........................๒ ชุดคำพื้นฐานอนุบาล................................................................................................................ ................................๓ ข้อเสนอแนะในการนำบัญชีคำพื้นฐานอนุบาลไปใช้................................................................................................๔ บัญชีคำพื้นฐานอนุบาล................................................................................................................ .............................๕ บัญชีคำพื้นฐานประกอบภาพ...................................................................................................... ..........................๑๙ คณะผู้จัดทำ................................................................................................................................. ........................ ๓๓
๑ หลักการและเหตุผล หลังจากที่กระทรวงศึกษาธิการได้กำหนดนโยบายการจัดการศึกษาและนโยบายเร่งด่วนของ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ และนโยบายสานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ปีงบประมาณ ๒๕๖๔ –๒๕๖๕ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครพนม เขต ๒ จึงได้ ประกาศจุดเน้นและเป้าหมายในการพัฒนาคุณภาพการศึกษาในปีการศึกษา ๒๕๖๗ ด้านการพัฒนา คุณภาพการศึกษาอย่างยั่งยืนโดยมุ่งเน้นให้ “ผู้เรียนอ่านออกเขียนได้ เพื่อเป็นการส่งเสริมการเตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียนภาษาไทยให้กับเด็กปฐมวัย กลุ่มนิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครพนม เขต ๒ จึงได้จัดทำ คู่มือแนวทางการใช้คำพื้นฐานอนุบาล เพื่อเตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียนภาษาไทยของเด็กปฐมวัยขึ้น ซึ่งอ้างอิงเอกสารบัญชีคำพื้นฐานมาจากสำนักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการศึกษา ขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ โดยคู่มือแนวทางการใช้คำพื้นฐานอนุบาล เพื่อเตรียมความพร้อมด้านการอ่าน การเขียนภาษาไทยสำหรับเด็กปฐมวัย ประกอบด้วย ๑. บัญชีคำพื้นฐานอนุบาลที่ใช้ในการเรียนการสอนภาษาไทยชั้นอนุบาล มีจำนวน ๒๔๒ คํา จําแนก เป็นคํานาม จำนวน ๑๗๕ คํา จัดประเภทของคําได้ ๑๒ หมวด คือ หมวดที่เกี่ยวกับตำแหน่ง + อาชีพ มี ๑๕ คำ หมวดที่เกี่ยวกับเครือญาติ มี ๑๔ คํา หมวดที่เกี่ยวกับอวัยวะ มี ๒๒ คํา หมวดที่เกี่ยวกับเครื่องแต่งกาย + เครื่องนอน มี ๑๑ คํา หมวดที่เกี่ยวกับดอกไม้มี ๔ คํา หมวดที่เกี่ยวกับผลไม้มี ๑๘ คํา หมวดที่เกี่ยวกับสถานที่ มี๑๒ คํา หมวดที่เกี่ยวกับสิ่งของ มี ๒๗ คํา หมวดที่เกี่ยวกับพาหนะ มี ๔ คํา หมวดที่เกี่ยวกับสถานที่ มี ๑๒ คํา และหมวดที่เกี่ยวกับคำกริยา คำเชื่อม และคําอื่นๆ อีก ๖๑ คํา ๒. คำพื้นฐานอนุบาลประกอบภาพ แบ่งตามประเภทของคำ จำนวน ๑๓ หมวด วัตถุประสงค์ ๑. เพื่อเตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียนภาษาไทยสำหรับเด็กปฐมวัย ๒. เพื่อสร้างรอยเชื่อมต่อด้านการอ่านการเขียนระหว่างชั้นอนุบาลและชั้นประถมศึกษาของโรงเรียนใน สังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครพนม เขต ๒
๒ เป้าหมายของการดำเนินงาน เด็กปฐมวัยของโรงเรียนในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษานครพนม เขต ๒ มีความพร้อมด้านการอ่านการเขียนภาษาไทยและพร้อมที่จะเรียนรู้ในระดับชั้นประถมศึกษา ประโยชน์ของบัญชีคําพื้นฐาน ๑. ครูผู้สอนระดับปฐมวัยใช้เตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียนของเด็กปฐมวัย ๒. ครูผู้สอนระดับปฐมวัยใช้ในการจัดทำและพัฒนาสื่อการเรียนการสอนภาษาไทยที่จําเป็น เช่น บัตรคํา แผนภูมิเสริมประสบการณ์ การสร้างเรื่องราวในการแสดงหุ่น การเล่นเลียนแบบ บทบาทสมมุติ เกมการศึกษา ป้ายนิเทศ ฯลฯ ๓. เด็กปฐมวัยรู้จัก และเข้าใจความหมายของคำพื้นฐาน สามารถนำคำพื้นฐานไปใช้ในชีวิตประจำวันได้ แนวทางการดำเนินงาน ระดับเขตพื้นที่การศึกษา ๑. จัดทำคู่มือแนวทางการใช้คำพื้นฐานอนุบาล สำหรับโรงเรียนในสังกัดใช้ในการเตรียมความพร้อม ด้านการอ่านการเขียนภาษาไทย ๒. จัดส่งคู่มือแนวทางการใช้คำพื้นฐานอนุบาลให้โรงเรียนในสังกัด เพื่อเตรียมความพร้อม ด้านการอ่านการเขียนภาษาไทยของเด็กปฐมวัย ๓. นิเทศ ติดตาม การดำเนินการเตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียนภาษาไทย และส่งเสริม สนับสนุนให้โรงเรียนในสังกัดเตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียนภาษาไทย ด้วยบัญชีพื้นฐานอนุบาล ๔. จัดกิจกรรมการแข่งขันที่ส่งเสริมสนับสนุนการใช้คำพื้นฐานอนุบาล เพื่อส่งเสริมเตรียมความพร้อม ด้านการอ่านการเขียนภาษาไทยของเด็กระดับปฐมวัย ๕. สร้างขวัญกำลังใจให้กับผู้บริหาร ครู และนักเรียน ด้วยการมอบรางวัลยกย่องเชิดชูเกียรติ ระดับสถานศึกษา ๑. ประชุม ชี้แจง สร้างความเข้าใจกับครูผู้สอนระดับปฐมวัยเพื่อ กำหนดแนวทางการส่งเสริม การเตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียนภาษาไทยให้กับเด็กปฐมวัย ๒. ประชุมผู้ปกครองและชี้แจงแนวทางในการส่งเสริมการเตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียน ภาษาไทย โดยใช้บัญชีคำพื้นฐานอนุบาล เพื่อให้ผู้ปกครองรับทราบและมีส่วนร่วม
๓ ๓. จัดทำข้อมูลเด็กปฐมวัยที่มีปัญหาความพร้อมด้านการอ่านการเขียนภาษาไทยเพื่อพัฒนาให้มี ความพร้อมเต็มศักยภาพ ๔. ส่งเสริมสนับสนุนการเข้าร่วมกิจกรรมการแข่งขัน เพื่อเตรียมความพร้อมพร้อมด้านการอ่าน การเขียนภาษาไทยของเด็กระดับปฐมวัย ในระดับเขตพื้นที่การศึกษา ระดับห้องเรียน ๑. นำคำพื้นฐานอนุบาลมาจัดทำสื่อที่ส่งเสริมการเตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียนสำหรับ เด็กปฐมวัย ๒. จัดทำแหล่งเรียนรู้หรือป้ายนิเทศที่เอื้อต่อการจัดประสบการณ์การเรียนรู้เกี่ยวกับคำพื้นฐาน อนุบาลที่เหมาะสมกับเด็กปฐมวัย ๓. จัดกิจกรรมเพื่อส่งเสริมการเตรียมความพร้อมด้านการอ่านการเขียนสำหรับเด็กปฐมวัยโดยใช้คำ พื้นฐานอนุบาลอย่างต่อเนื่อง และส่งตัวแทนเข้าร่วมกิจกรรมการแข่งขันในระดับเขตพื้นที่การศึกษา ชุดคำพื้นฐานอนุบาล ชุดที่ ๑ หมวดเครือญาติ จำนวน ๑๔ คำ ชุดที่ ๒ หมวดดอกไม้ จำนวน ๔ คำ ชุดที่ ๓ หมวดผลไม้ จำนวน ๑๘ คำ ชุดที่ ๔ หมวดผัก จำนวน ๑๐ คำ ชุดที่ ๕ หมวดพาหนะ จำนวน ๔ คำ ชุดที่ ๖ หมวดสถานที่ จำนวน ๑๓ คำ ชุดที่ ๗ หมวดสัตว์ จำนวน ๒๕ คำ ชุดที่ ๘ หมวดสิ่งของ จำนวน ๒๗ คำ ชุดที่ ๙ หมวดเครื่องแต่งกาย จำนวน ๑๑ คำ ชุดที่ ๑๐ หมวดอวัยวะ จำนวน ๒๑ คำ ชุดที่ ๑๑ หมวดตำแหน่ง -อาชีพ จำนวน ๑๑ คำ ชุดที่ ๑๒ หมวดอาหาร จำนวน ๑๑ คำ ชุดที่ ๑๓ หมวดอื่น ๆ (คำกริยา) จำนวน ๖๑ คำ
๔ ข้อเสนอแนะในการนำบัญชีคำพื้นฐานอนุบาลไปใช้ ๑. บัญชีคำพื้นฐานอนุบาลมีจำนวนคำทั้งสิ้น ๒๔๒ คำ เป็นคำที่ทดสอบความยากง่ายโดยคัดเลือกจาก จำนวนคำของบัญชีแต่ละชั้นซึ่งนักเรียนใช้พูดในชีวิตประจำวันที่มีความถี่สูง ดังนั้น คำเหล่านี้จึงเป็นคำที่ควรเรียนรู้ ในชั้นอนุบาลตามที่กำหนด แต่การพิจารณานำคำไปใช้ในแต่ละชั้นควรพิจารณาคัดเลือกอีกครั้งหนึ่งโดยพิจารณา คำที่จำเป็นต้องใช้ในท้องถิ่นนั้น ๆ ตามสถานการณ์ต่าง ๆ รวมทั้งพิจารณากำหนดจำนวนคำให้เหมาะสม ๒. การใช้ในบัญชีคำพื้นฐานอนุบาลไม่ควรถือเป็นหลักตายตัวมากนักควรปรับปรุงได้ตามความเหมาะสม บัญชีคำพื้นฐานอนุบาลอาจปรับมาใช้ในชั้นอนุบาล ๑-๓ ได้ตามภูมิชั้น ทั้งนี้ควรพิจารณาความยากง่ายของคำ พื้นฐานอนุบาลเพื่อให้การใช้คำพื้นฐานอนุบาลเหมาะสมกับวัยและระดับขั้นของการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย สำหรับ คำบางคำที่ยากมากแต่มีความจำเป็นต้องใช้ในระดับชั้นนั้นก็อาจนำมาใช้ได้แต่ควรชี้แจงให้นักเรียน ผู้ปกครอง ผู้บริหาร และผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียทราบว่าเป็นคำที่ยากสำหรับชั้นนั้น ๆ
๕ บัญชีคำพื้นฐานอนุบาล
๖
๗
๘
๙
๑๐
๑๑
๑๒
๑๓ โทรทัศน์
๑๔
๑๕
๑๖
๑๗ ขนมปัง
๑๘ ใส่ เปิด
๑๙ คำพื้นฐานอนุบาลประกอบภาพ
๒๐
๒๑
๒๒
๒๓
๒๔
๒๕
๒๖
๒๗
๒๘
๒๙
๓๐
๓๑
๓๒
๓๓ คณะผู้จัดทำ คณะกรรมการที่ปรึกษา ดร.อมรรัตน์ เชิงหอม ผู้อำนวยการ สพป.นครพนม เขต ๒ ประธานที่ปรึกษา นายธงชัย นนทสันต์ รองผู้อำนวยการ สพป.นครพนม เขต ๒ ที่ปรึกษา นายนิรันดร์ แก้วฝ่าย รองผู้อำนวยการ สพป.นครพนม เขต ๒ ที่ปรึกษา นายประจบ ดีพรม รองผู้อำนวยการ สพป.นครพนม เขต ๒ ที่ปรึกษา คณะกรรมการ ก.ต.ป.น. สังกัด สพป.นครพนม เขต ๒ ที่ปรึกษา ประธานกลุ่มโรงเรียนเครือข่าย สังกัด สพป.นครพนม เขต ๒ ที่ปรึกษา คณะกรรมการดำเนินงาน นายพงศักดิ์ เอกจักรแก้ว ผู้อำนวยการกลุ่มนิเทศ ฯ ประธานกรรมการ สิบเอกไกรทอง ต่ออำนาจ ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางอุไรวรรณ เคนไชยวงศ์ ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางรุ่งฤดี บุญจันทร์ ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางณัฎฐ์ชญา วีระชานนท์ ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางสาวสัญทิตย์ ชอนบุรี ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางรัชนี สมรฤทธิ์ ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางสาวอรปรภา กวดวงศ์ษา ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางสาวอิสระ ชอนบุรี ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางสาวกาญจนา โฮกอ่อน ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางจรัญญา ไชยศล ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางสาวอังสนา สุพร ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นายอดิศร มิ่งวงศ์ธรรม ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางเพ็ญพักตร์ มิ่งวงศ์ธรรม ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางสาวพัชริดา ติยะบุตร ศึกษานิเทศก์ กรรมการ นางนิภาวรรณ เดชบุญ ศึกษานิเทศก์ กรรมการและเลขานุการ
๓๔