กิจกรรมการทดลอง เรื่อง จีโนไทป์และฟีโนไทป์ของสัตว์ประหลาดเป็นอย่างไร

พันธุศาสตร์

กจิ กรรมที่ 2.4

เร่อื ง จีโนไทปแ์ ละฟีโนไทปข์ องสัตวป์ ระหลาดเป็นอยา่ งไร

พันธศุ าสตร์

จดุ ประสงค์ : 1. หาจีโนไทป์และฟโี นไทป์ของสตั วป์ ระหลาด คาถามก่อนเขา้ สู่กจิ กรรม

2. คานวณและอธบิ ายอัตราส่วนการเกดิ จีโนไทป์และฟีโนไทป์ของ ▪ กิจกรรมนี้นักเรยี นจะได้ศึกษาเกีย่ วกับเรอ่ื งอะไร
ร่นุ ลูกสตั ว์ประหลาด จีโนไทปแ์ ละฟีโนไทป์ของสัตวป์ ระหลาด

วัสดแุ ละอปุ กรณ์ : ▪ นกั เรยี นตอ้ งสังเกตหรือรวบรวมข้อมลู อะไรบ้าง

1. เหรยี ญบาท รวบรวมฟโี นไทป์ของแตล่ ะลักษณะ
แลว้ นามาวาดเป็นภาพสัตว์
▪ วิธดี าเนินกจิ กรรมมขี ั้นตอนโดยสรปุ อยา่ งไร

โยนเหรียญ 2 เหรียญพร้อม ๆ กันเพ่ือหาจีโนไทป์และฟีโนไทป์ในแต่
ละลักษณะของสัตว์ประหลาด แล้วนาฟีโนไทป์ท้ังหมดมาวาดเป็น
ภาพสัตว์ประหลาด จากนั้นเลือกจีโนไทป์ของลักษณะ 1 ลักษณะจาก
การทากิจกรรมโดยกาหนดให้เป็นพ่อมาผสมพันธ์ุกับแม่ที่มีลักษณะ
เดียวกันตามที่โจทย์กาหนดให้ แล้วเขียนแผนภาพเพ่ือหาอัตราส่วน
ของจีโนไทป์และฟโี นไทป์ของลูก

พนั ธศุ าสตร์

สถานการณ์ สัตวป์ ระหลาดมีลกั ษณะภายนอกทแี่ ตกตา่ งกัน 7 ลักษณะ แต่ละลกั ษณะถูกควบคมุ ดว้ ยยีนทมี่ ี 2 แอลลีล และ

แอลลลี เด่นสามารถข่มแอลลลี ดอ้ ยอยา่ งสมบรู ณ์ โดยมลี ักษณะต่าง ๆ ของสตั วป์ ระหลาด ดงั น้ี

1. รูปรา่ งของหวั
2. จานวนตา
3. การมีรจู มกู
4. จานวนเขา
5. จานวนขา
6. จานวนแขน
7. การมีฟัน

พันธุศาสตร์

วิธีการดาเนนิ กจิ กรรม :

1. โยนเหรียญบาท 2 เหรียญพรอ้ มกนั เพื่อหาจโี นไทป์ในแต่ละลักษณะของสัตว์ประหลาด กาหนดให้ด้านหัวของเหรยี ญแทนแอล

ลลี เด่น และดา้ นกอ้ ยแทนแอลลลี ด้อย โดยใช้สญั ลกั ษณต์ วั อกั ษรภาษาอังกฤษท่ใี หไ้ วใ้ นตารางแทนแอลลีลเด่นและแอลลลี ด้อย

บันทึกผล ลักษณะ ลักษณะทค่ี วบคมุ โดยแอลลีลเดน่ (สญั ลกั ษณ)์ ลักษณะทค่ี วบคมุ โดยแอลลีลด้อย(สญั ลกั ษณ)์

รปู ร่างของหวั หัวกลม (A) หัวสเ่ี หลีย่ ม (a)

จานวนตา 2 ตา (B) 1 ตา (b)

การมีรจู มกู มรี จู มกู (C) ไมม่ ีรูจมกู (c)

จานวนเขา 2 เขา (D) ไม่มีเขา (d)

จานวนขา 3 ขา (E) 2 ขา (e)

จานวนแขน 4 แขน (F) 2 แขน (f)

การมฟี นั มฟี ัน (G) ไม่มีฟนั (g)

พันธศุ าสตร์

2. นาฟีโนไทป์ของลกั ษณะทงั้ หมดทไ่ี ดจ้ ากข้อ 1 มาวาดภาพเปน็ สตั วป์ ระหลาด
3. กาหนดใหส้ ัตว์ประหลาดที่ได้ในข้อ 2 เปน็ พ่อ จากนน้ั เลอื กจีโนไทป์ของสัตวป์ ระหลาดที่เปน็ พ่อลักษณะใดก็ไดจ้ านวน 1

ลักษณะ เชน่ เลอื กสตั ว์ประหลาดท่มึ ีหัวกลมทอี่ าจมจี ีโนไทป์เป็นฮอมอไซกสั หรือเฮเทอโรไซกัส
4. เลือกลักษณะของแม่ทเ่ี ปน็ ลักษณะเดียวกับทเี่ ลอื กจากพ่อ จากลกั ษณะที่กาหนดใหเ้ พียง 1 ลกั ษณะ ดังน้ี

1. หัวกลมทีม่ ีจีโนไทป์เปน็ ฮอมอไซกสั
2. ตา 2 ตา ที่มจี โี นไทป์เปน็ เฮเทอโรไซกัส
3. ไมม่ รี ูจมกู
4. เขา 2 เขา ท่ีมจี โี นไทป์เปน็ ฮอมอไซกสั
5. ขา 2 ขา
6. แขน 4 แขนทม่ี จี โี นไทป์เป็นเฮเทอโรไซกัส
7. ไม่มฟี ัน
เขียนจนี โนไทป์ของแมจ่ ากลักษณะที่เลอื กไว้ พรอ้ มนาพอ่ มาผสมพนั ธก์ุ บั แม่ แลว้ เขยี นแผนภาพเมือ่ หาอัตราส่วนของจีโนไทป์
และฟีโนไทป์ของลกั ษณะดังกลา่ วในลกู ทเ่ี กดิ ขนึ้

พนั ธุศาสตร์

กระดานทดลอง

พันธุศาสตร์

คาถามทา้ ยกิจกรรม

▪ จโี นไทปแฺ ละฟีโนไทป์ของแตล่ ะลกั ษณะเปน็ อย่างไร
▪ สงิ่ ใดกาหนดฟีโนไทปข์ องสตั ว์ประหลาดในแตล่ ะลกั ษณะ
▪ เม่ือนาพ่อมาผสมพันธุก์ ับแม่ ลกู ที่เกดิ ขน้ึ มีอตั ราส่วนการเกิดจีไทปแ์ ละฟโี นไทป์เปน็ อยา่ งไร
▪ จากกิจกรรม สรปุ ไดว้ า่ อยา่ งไร

ลักษณะของสัตว์ประหลาดท่ีปรากฏให้เห็นหรือฟีโนไทป์นั้นอาจแจกต่างกัน ข้ึนอยู่กับการเข้าคู่ของแอลลีล ซึ่งทาให้เกิดจีโน
ไทป์ที่มีรูปแบบแตกต่างกัน และเมื่อนาฟีโนไทป์ของแต่ละลักษณะท่ีแตกต่างกันนั้นมาประกอบกันขึ้นเป็นสัตว์ประหลาด จะทาใหไ้ ด้สัตว์
ประหลาดท่ีมีลักษณะแตกต่างกันไป สาหรับการหาจีโนไทป์และฟีโนไทป์ของลูกที่เกิดขึ้นนั้น ทาได้โดยการเขียนแผนภาพแสดงการผสม
พันธุ์ระหว่างเซลลส์ ืบพันธุท์ ม่ี าจากจโี นไทป์ของพ่อและแม่

ความรู้ท่ีเมนเดลคน้ พบสามารถนามาใชใ้ นการอธบิ ายเกี่ยวกับการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตที่มีการสืบพันธุ์
แบบอาศัยเพศ นอกจากนี้ยังสามารถนาความรู้มาใช้ประโยชน์ในการวินิจฉัย ป้องกันและแก้ปัญหาเกี่ยวกับความผิดปกติทางพันธุกรรมท่ี
เกิดขึ้นในมนุษย์ ปญั หาดงั กล่าวส่งผลตอ่ คณุ ภาพชวี ติ ของประชากรในประเทศ ซึ่งนกั เรยี นจะได้ศึกษาในเร่อื งตอ่ ไป