เครื่องมือช่างพื้นฐาน

หนว่ ยท่ี 1

วสั ดุและเคร่อื งมือชา่ งพื้นฐาน

เคร่ืองมือชา่ งพ้นื ฐาน

บทเรียน เครื่องมือชา่ งพื้นฐาน

หวั ข้อที่จะศกึ ษา เคร่ืองมือช่ำงพื้นฐำนเป็นส่ิงจำเป็นในกำรสร้ำงชิ้นงำนเพ่ือช่วยในกำรผ่อน
• เคร่ืองมือสำหรับกำรวัด แรง ช่วยให้ทำงำนได้เร็วขึ้น ละเอียด แม่นยำมำกขึ้น ช่วยปรับแต่งชิ้นงำนให้ได้รูปร่ำง
• เครื่องมือสำหรบั กำรตดั ลักษณะท่ีต้องกำรและเรียบร้อยสวยงำม กำรรู้จักเลือกใช้เคร่ืองมือให้เหมำะสมกับงำน
• วสั ดุและเครื่องมือสำหรบั กำรตดิ ยดึ ใช้อย่ำงถูกต้องและปลอดภัยจงึ มีควำมสำคัญท้ังต่อผู้ปฏิบัติงำนเองและควำมสำเร็จของ
• เครอ่ื งมอื สำหรับกำรเจำะ งำน

เคร่ืองมือช่ำงพ้ืนฐำนมีต้ังแต่เคร่ืองมืออย่ำงง่ำย ไม่มีกลไกซับซ้อน ไปจนถึง
เคร่ืองมือช่ำงท่ีมีกลไกซับซ้อน มีระบบไฟฟ้ำอิเล็คทรอนิกส์เป็นส่วนประกอบซ่ึงต้องใช้
ควำมรู้และทักษะท่ีมำกขึ้นในกำรใช้งำน สำหรับเครื่องมือช่ำงพ้ืนฐำนในระดับช้ันนี้
ประกอบดว้ ยเครอ่ื งมอื สำหรับกำรวัด กำรตดั กำรติดยึด และกำรเจำะ

1. เครอื่ งมือสาหรบั การวัด เคร่ืองมอื ช่างพื้นฐาน

เคร่ืองมอื ในกำรวัดมอี ยู่หลำยประเภทดว้ ยกัน ข้นึ อยู่กบั ลกั ษณะของงำน เช่น ไมบ้ รรทดั ตลบั เมตร สำยวดั ไม้โพรแทรกเตอร์

1.1 วัดความยาว การใช้งาน : ใช้วัดควำมยำวและขีดเส้นให้ตรงในระยะส้ัน ๆ มีหลำยขนำดและทำจำกวัสดุ

หลำยประเภท เชน่ พลำสติก ไม้ อะลูมเิ นียม และเหลก็ ไมบ้ รรทัด

ตลับเมตร การใช้งาน : ใช้วัดควำมยำวหรือระยะทำงได้จนถึง 10 เมตร สำยวัดทำจำกแผ่นเหล็กบำง สำมำรถ
มว้ นเกบ็ ได้ ปลำยสำยมีขอเกีย่ วสำหรับเก่ยี วให้ตดิ กับวัตถุท่ีต้องกำรวัด
ข้อควรระวัง : กำรม้วนสำยเข้ำเก็บในตลับ ควรใช้มือช่วยจับ เพ่ือไม่ให้สำยวัดหมุนเข้ำตลับเร็ว
จนเกินไป เพรำะอำจทำใหเ้ กิดอนั ตรำยต่อผ้ใู ชไ้ ด้
ส่อื เสรมิ เพม่ิ ความรู้ : https://youtu.be/5d5IDekuXtg

1.2 วัดมุม ไมโ้ พรแทรกเตอร์

การใชง้ าน : อำ่ นค่ำมมุ จำกกำรวำงไมโ้ พรแทกเตอร์ทับมมุ ที่ต้องกำรวัด มี
ทง้ั แบบครึง่ วงกลมและสเี่ หลีย่ มผนื ผำ้ มหี หน่วยเป็นองศำ

2. เครื่องมือสาหรับการตัด เครอื่ งมอื ชา่ งพืน้ ฐาน

เครอื่ งมอื ท่ีใช้ในกำรตดั มีอย่หู ลำยประเภท เชน่ คัตเตอร์ กรรไกร เลื่อยมือ คมี ตดั เป็นต้น

การใชง้ าน : ใช้ตดั วัสดุประเภทกระดำษ พลำสตกิ ลูกฟกู ไมบ้ ลั ซำ คัตเตอร์
ข้อควรระวัง : ใบมีดคัตเตอร์เป็นของมีคม ควรใช้งำนอย่ำงระมัดระวัง เมื่อใช้เสร็จควรเลื่อนใบมีดเข้ำที่เก็บให้
เรียบร้อย
เกรด็ น่ารู้ : ที่มำของใบมดี คตั เตอรท์ ี่หกั ได้มีแนวคดิ ดมำจำกกำรหักแทง่ ช็อกโกแลตทม่ี ีรอยบำก

กรรไกร การใช้งาน : ใช้ตัดวัสดุให้เป็นเส้นตรง เส้นโค้ง หรือเส้นหยัก กรรไรมีหลำยประเภท เช่น กรรไกรตัด
กระดำษ กรรไกรตดั ผำ้ กรรไกรตดั โลหะ
ขอ้ ควรระวัง : ควรเลือกใชก้ รรไกรใหเ้ หมำะสมกับประเภทของวสั ดุท่ีตอ้ งกำร
ตดั อกี ทงั้ กรรไกรเป็นของมคี ม ควรใช้งำนด้วยควำมระมดั ระวงั ทั้งตนเอง
และผอู้ นื่

2. เคร่อื งมือสาหรบั การตัด เครอ่ื งมอื ชา่ งพนื้ ฐาน

เลื่อยมือ เล่ือยมือมหี ลำยประเภท ขน้ึ อยกู่ บั ลักษณะของงำน

การใชง้ าน : เป็นเคร่ืองมอื สำหรับงำนไม้ เหมำะสำหรบั ตดั หรือฉลชุ ้นิ งำนไม้ทไี่ มห่ นำและไมใ่ หญ่มำก

ข้อควรระวงั : เม่อื เลิกใช้งำนควรถอดใบเลอ่ื ยออกจำกโครงเล่อื ยฉลุทนั ที เล่ือยฉลุ

เลื่อยลันตา การใชง้ าน : เหมำะสำหรบั ตดั ไมท้ ่ัวไป ตัวเลือ่ ยทำจำกเหล็ก ส่วนมอื จบั ทำด้วยไมห้ รือพลำสตกิ
ข้อควรระวงั : ใบเลอื่ ยเป็นของมีคม ดงั นนั้ ควรใชง้ ำนดว้ ยควำมระมดั ระวงั ทั้งตอ่ ตนเองและผ้อู ่ืน

การใช้งาน : ใชต้ ดั วัสดุประเภทโลหะที่มีขนำดเลก็ และไม่แขง็ มำก เชน่ สำยไฟ เสน้ ลวด
ข้อควรระวัง : ไม่ควรใช้คีมตัดโลหะท่ีมีขนำดใหญ่หรือแข็งเกินไป เมื่อเลิกใช้งำนควร
หยอดน้ำมนั และเก็บเข้ำท่ี
เกร็ดน่ารู้ : คมี บำงประเภทออกแบบมำใหส้ ำมำรถใชง้ ำนได้
ทง้ั กำรจับยึด ตดั และดัดช้ินงำนขนำดเล็ก เช่น คีมปำกแหลม

คีมตดั คีมปำกจระเข้

เครอ่ื งมือชา่ งพื้นฐาน3. วสั ดุและเคร่อื งมอื สาหรบั การยดึ ติด

วสั ดแุ ละเคร่อื งมอื ในกำรติดยดึ มหี ลำยประเภท ขน้ึ อย่กู ับประเภทของวัสดแุ ละลกั ษณะของงำน เชน่ กำว ปีนกำว สกรู ไขควง

กาว กำวมีหลำยประเภท เชน่ กำวลำเทก็ ซ์ กำวรอ้ น กำวยำง กำวแท่ง กำรใชง้ ำนข้นึ อยู่กับวัสดทุ ี่ต้องกำรใหต้ ดิ ยดึ เข้ำด้วยกนั

กาวลาเท็กซ์ การใชง้ าน : สำหรบั ยดึ ติดวสั ดปุ ระเภทไม้ กระดำษ ผ้ำ กำวชนิดน้ีแห้งช้ำ เมื่อทำวัสดุแล้วควรท้ิงไว้
สกั ระยะหนงึ่ สำหรบั ไม้ควรทงิ้ ไวข้ ้ำมคนื เม่ือกำวแห้งแล้วจะยึดติดวัสดุไดแ้ น่นมำก
ข้อควรระวงั : ใชง้ ำนเสรจ็ ควรปดิ ฝำเพ่อื ป้องกันกำวแหง้

กาวร้อน การใช้งาน : ยดึ ตดิ วัสดุได้เกอื บทุกชนิด แห้งเรว็ มำก เหมำะสำหรบั วสั ดปุ ระเภทยำง พลำสติก โลหะ เซรำมิก
ข้อควรระวัง: ไม่ควรให้สัมผัสกับผิวหนัง หำกสัมผัสผิวหนังให้ล้ำงออกโดยเร็วด้วยน้ำอุ่นหรือน้ำยำล้ำงเล็บซึ่งมี
ส่วนประกอบของอะซโิ ตน (acetone) เป็นตัวทำละลำยท่ดี ี เม่ือใช้งำนเสรจ็ ควรปดิ ฝำเก็บให้มดิ ชิด
เกรด็ น่ารู้ : กำวร้อนเกิดจำกกำรคน้ พบโดยบงั เอญิ ของแฮร์รี คูเวอรแ์ ละอสี ตแ์ มน โคแดก็
ในช่วงสงครำมโลกคร้งั ทีส่ อง ขณะกำลังวจิ ัยเกีย่ วกับกำรผลติ เลนส์พลำสติกติดลำกลอ้ งปืน
ปรำกฏวำ่ วัสดทุ ่จี ะทำเป็นเลนสน์ ้ันกลบั ยึดตดิ แน่นกบั อปุ กรณต์ ำ่ ง ๆ พวกเขำจงึ ได้แนวคิด
นำมำใช้เป็นกำว ซง่ึ วัสดุนั้นคอื ไซยำโนอะครเิ ลต (cyanoacrylate) หรือกำวร้อนในปจั จบุ นั นัน่ เอง

เครือ่ งมอื ช่างพืน้ ฐาน3. วัสดแุ ละเครื่องมอื สาหรับการยดึ ตดิ

กาวยาง การใช้งาน : ใช้ยึดติดวัสดุได้เกือบทุกประเภท เน้ือกำวมีลักษณะเป็นของเหลวมีท้ังท่ีเป็นสีเหลืองและสีใส เม่ือทำกำว
แล้วควรท้งิ ไวอ้ ยำ่ งนอ้ ย 1 ชวั่ โมง เหมำะสำหรับงำนเฟอรน์ ิเจอรห์ รอื งำนซอ่ มแซมตำ่ ง ๆ
ข้อควรระวงั : กำวชนิดน้ีเมื่อโดนน้ำจะสูญเสียสมบตั กิ ำรยดึ ตดิ ของกำว จงึ ไมเ่ หมำะสมกบั
กำรยดึ ตดิ วัสดทุ ต่ี อ้ งใช้กลำงแจง้ หรอื ท่ตี อ้ งสมั ผัสกับนำ้ หลังใช้งำนควรปดิ ฝำใหส้ นทิ เน่ืองจำก
กำวยำงบำงชนดิ มีเบนซินหรอื อทินเนอร์เป็นตวั ทำละลำยท่ีระเหยได้

การใช้งาน : ใช้ยึดติดวัสดุประเภทกระดำษ เนื้อกำวมีลักษณะเหนียวเป็นก้อน จึงไม่ทำให้เลอะใน กาวแทง่
กำรใช้งำนและไมท่ ำให้กระดำษยน่
ขอ้ ควรระวงั : หลังใชง้ ำนเสรจ็ ควรปิดฝำใหเ้ รียบร้อย

ปนื กาว ปนื กำวมสี ่วนประกอบสำคญั 2 ส่วน คอื สว่ นท่มี ลี กั ษณะคล้ำยปนื มีสำยไฟต่อกบั ปลก๊ั ไฟ
ทำหนำ้ ทเ่ี ปน็ ตัวใหค้ วำมรอ้ น และสว่ นทส่ี องคือกำว มลี ักษณะเป็นแท่งใสหรือขำวขุน่
เม่ือใสแ่ ท่งกำวลงไปในตัวปืน ควำมรอ้ นจะทำให้แท่งกำวละลำยเปน็ เน้ือกำวทม่ี คี วำมเหนียว
การใช้งาน : ใชส้ ำหรบั งำนยึดตดิ วสั ดปุ ระเภทกระดำษ ไม้ ยำง พลำสตกิ
ข้อควรระวัง : ระหว่ำงกำรใช้งำน ควรระวงั ไม่ใหม้ อื สัมผสั กำวทล่ี ะลำย เนอ่ื งจำกมีควำมร้อนสงู

เครื่องมือช่างพนื้ ฐาน3. วสั ดุและเคร่ืองมือสาหรบั การยึดติด

สกรู มีลักษณะคล้ำยตะปูแต่มีเกลียวโดยรอบ จึงมีช่ือเรียกอกี อย่ำงว่ำ ตะปูควง หรือ ตะปูเกลียว ใช้ยึดวัตถุสสองช้ินเข้ำด้วยกันโดย

ใช้เกลยี วเปน็ ตวั หมนุ เจำะเข้ำไปในเน้ือวสั ดุ สกรมู ีหลำยชนิด ในทนี่ ี้จะยกตวั อย่ำงกำรใช้งำนทั่วไป 2 ชนดิ

เป็นสกรทู ีม่ ีปลำยแหลม ใช้ยึดชิ้นงำนที่ต้องกำรแรงยึดตรึงสูง โดยส่วนเกลียวจะเข้ำไปฝังในเน้ือวัสดุ สำมำรถ

ทนแรงดงึ ได้ดี หัวสกรูมีหลำยแบบ เชน่ แบบหัวกลม แบบหวั เรยี บ แบบหวั แฉก แบบหัวผำ่

การใชง้ าน : ใชย้ ดึ ช้ินงำนไม้เขำ้ ด้วยกัน โดยใช้ไขควงชว่ ยในกำรขันเกลียวเขำ้ ไปในเนือ้ วสั ดโุ ดยตรง สกรเู กลียวปล่อย
ข้อควรระวัง : กำรขันสกรเู ขำ้ และคลำยออกหลำยคร้งั อำจทำใหช้ นิ้ งำน

สกรูและนอต เป็นสกรูท่มี ีปลำยตัด ตอ้ งใช้รว่ มกับนอตทม่ี ีขนำดเกลยี วทีเ่ ข้ำกนั ได้ ใชห้ ลักกำรบบี อดั วัตถุ 2 ช้ินข้ำ
ดว้ ยกัน โดยกำรขนั นอตให้แน่น หัวสกรูมีหลำยแบบ เช่น สกรหู วั แฉก สกรูหัวผำ่ สกรแู ฉกเรยี บ
การใช้งาน : ใชย้ ึดช้นิ งำนทีเ่ ป็นโลหะเขำ้ ดว้ ยกนั โดยตอ้ งเจำะรชู ้นิ งำน
ขนำดพอดีกับสกรู แลว้ จึงขันสกรแู ละนอต สำมำรถออกและยึด
เพือ่ ประกอบชน้ิ งำนใหมไ่ ด้
ขอ้ ควรระวัง : กำรขันสกรูเข้ำกบั นอต ต้องวำงตำแหนง่ ให้ตรงกนั ก่อนขนั
เพรำะอำจทำใหเ้ กลียวชำรุดได้

เคร่ืองมือช่างพน้ื ฐาน3. วสั ดุและเคร่อื งมือสาหรบั การยดึ ตดิ

ใชข้ ันหรอื คลำยสกรู ไขคควงประกอบดว้ ยดำ้ มจบั ลำตวั หรอื ก้ำน และแกไขควง โดยสำมำรถแยกประเภทของไขควงได้ 2 ประเภท ไขควง

ไขควงปากแบน มลี กั ษณะปำกแบนแบบเสน้ ตรงคลำ้ ยคมมดี สำหรับใช้ขนั หรอื คลำยสกรูทีห่ ัวสกรูเปน็ รอ่ งเสน้ เดยี ว
การใชง้ าน : ใช้ขันหรือคลำยสกรูท่มี ลี ักษณะหัวผ่ำ
ขอ้ ควรระวัง : เลอื กขนำดและประเภทของไขควงให้เหมำะสมกับหวั สกรู

ไขควงปากแฉก

มีลักษณะปำกเป็นส่ีแฉก ใช้ขันสกรูท่ีมีหัวสี่แฉก เวลำบิดจะต้องใช้แรงกดที่ด้ำม
มำกกว่ำไขควงปำกแบน เพ่อื ไมใ่ ห้เหล่ยี มของไขควงหลุดออกจำกรอ่ ง
การใชง้ าน : ใชข้ ันหรอื คลำยนอตท่มี ีลกั ษณะหัวแฉก
ขอ้ ควรระวัง : เลือกขนำดและประเภทของไขควงใหเ้ หมำะสมกับหัวสกรู

เคร่อื งมอื ชา่ งพน้ื ฐาน

4. เครอ่ื งมือสาหรบั การเจาะ เครอ่ื งมอื สำหรับกำรเจำะมหี ลำยประเภท ในที่นจ้ี ะขอยกตัวอยำ่ ง ได้แก่ ท่เี จำะกระดำษ สวำ่ นมอื สวำ่ นไฟฟ้ำ

ทีเ่ จาะกระดาษ ใช้สำหรับเจำะกระดำษ มหี ลำยขนำด ทำมำจำกเหล็ก

การใชง้ าน : ใชเ้ จำะรูขนำดเลก็ บนกระดำษ
ข้อควรระวงั : ไมค่ วรเจำะกระดำษที่หนำจนเกนิ ไป

สวา่ นมอื ใช้ร่วมกับดอกสว่ำน มีเฟอื งเป็นเป็นเครื่องผ่อนแรงช่วยขับดอกสว่ำนให้หมุนเจำะรู ปลำยดอกสว่ำนจะเป็นตัวเจำะวัสดุและนำ

เศษวสั ดุทีถ่ ูกเจำะออกไปจำกรู โดยใชเ้ จำะรูวัสดปุ ระเภทไม้ โลหะ พลำสตกิ ที่ชนิ้ งำนไมห่ นำมำก
ขอ้ ควรระวงั : กำรใสด่ อกสว่ำนควรจบั ยึดใหแ้ น่น เพือ่ ไมใ่ หด้ อกสวำ่ นหลดุ

ใช้งำนรว่ มกบั ดอกสว่ำน ใช้กำลังขบั จำกมอเตอร์ไฟฟ้ำ สวำ่ นไฟฟำ้ เปน็ ท่ีนยิ มใชก้ นั มำก เพรำะ สว่านไฟฟ้า
ใชง้ ำนสะดวก รวดเร็วและประหยัดเวลำ โดยใชเ้ จำะรูวัสดปุ ระเภทไม้ โลหะ พลำสตกิ
ข้อควรระวงั : ไม่ควรใช้ดอกสว่ำนผิดประเภท เช่น ดอกสว่ำนเจำะคอนกรีตไม่ควรนำไปเจำะ
เหลก็ เพรำะจะทำให้ดอกสว่ำนชำรุด

4. เครื่องมอื สาหรับการเจาะ เครอ่ื งมอื ชา่ งพน้ื ฐาน

ดอกสว่าน ดอกสวา่ นเจาะไม้

เปน็ อุปกรณ์ทต่ี อ้ งใช้ร่วมกบั สว่ำน ดอกสว่ำนมหี ลำยขนำดและหลำยรูปแบบตำมวัตถุประสงค์กำรใช้
ดอกสวา่ นเจาะเหลก็
งำน เชน่ ดอกสวำ่ นเจำะไม้ ดอกสวำ่ นเจำะปนู ดอกสว่ำนเจำะเหลก็

ดอกสวา่ นเจาะปูน

เคร่ืองมือช่ำงพื้นฐำนสำหรับกำรวัด กำรตัด กำรยึดติด และกำรเจำะ เป็นเคร่ืองมือที่ช่วยเพิ่ม
ควำมสำมำรถในกำรทำงำน กำรใช้เครื่องมือช่ำงพ้ืนฐำนประเภทต่ำง ๆ ต้องเลือกใช้ให้เหมำะสมกับประเภท
ของงำน ใช้อย่ำงถกู ตอ้ ง และคำนึงถึงควำมปลอดภยั ในกำรทำงำนผู้ปฏิบัติงำนนอกจำกจะต้องมีควำมรเู้ ก่ียวกับ
กำรใช้เคร่ืองมือเป็นอย่ำงดีแล้ว ยังต้องมีกำรเตรียมควำมพร้อมก่อนกำรลงมือปฏิบัติงำน โดยตรวจสอบควำม
พร้อมของเคร่ืองมือให้อยู่ในสภำพพร้อมใช้งำน แต่งกำยให้เหมำะสมกับงำน รวมท้ังสวมอุปกรณ์เพื่อป้องกัน
อันตรำยท่ีอำจเกิดขึ้นระหว่ำงปฏิบัติงำนด้วย ทั้งน้ีเพ่ือให้สำมำรถปฏิบัติงำนได้อย่ำงปลอดภัยและช่วยให้กำร
ทำงำนมีประสทิ ธภิ ำพยิง่ ขึ้น

เคร่อื งมอื ชา่ งพื้นฐาน

สรปุ

วัสดุและเครื่องมือช่ำงพืน้ ฐำนมีหลำยประเภท แต่ละประเภทมีจดุ ประสงค์ในกำรนำไปใช้งำนท่ีแตกต่ำงกัน ดังน้ันในกำรสร้ำง
ชนิ้ งำนจำเปน็ ตอ้ งพจิ ำรณำสมบัติของวัสดุให้เหมำะสมกบั กำรนำไปใช้งำน รวมถึงควรเลือกใช้เครอ่ื งมือช่ำงพน้ื ฐำนให้เหมำะสมกับประเภทของ
งำน ใช้ให้ถกู ต้องและคำนึงถงึ ควำมปลอดภัย

หนว่ ยท่ี 1

วสั ดุและเคร่อื งมือชา่ งพื้นฐาน

เคร่ืองมือชา่ งพ้นื ฐาน