พิกัดภูมิศาสตร์และเวลาของโลก

แบบทดสอบก่อนเรยี น
หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 1

1. จากแผนท่เี มือง A ตง้ั อยู่พกิ ดั ภมู ศิ าสตรข์ อ้ ใด
1. ละตจิ ูดท่ี 40 องศา ลองจจิ ูดท่ี 0 องศา
2. ละตจิ ูดท่ี 0 องศา ลองจจิ ูดท่ี 40 องศาตะวนั ตก
3. ละตจิ ูดท่ี 0 องศา ลองจจิ ูดท่ี 40 องศาตะวนั ออก
4. ละตจิ ูดท่ี 40 องศาเหนอื ลองจจิ ูดท่ี 0 องศา

2. จากแผนทเ่ี มือง B ตงั้ อยูพ่ กิ ัดภมู ิศาสตรข์ ้อใด
1. ละติจดู ท่ี 20 องศาใต้ ลองจิจดู ท่ี 40 องศาตะวนั ตก

2. ละตจิ ดู ท่ี 40 องศาใต้ ลองจิจดู ท่ี 20 องศาตะวนั ตก

3. ละติจดู ท่ี 40 องศาเหนือ ลองจิจดู ท่ี 20 องศาตะวนั ออก

4. ละตจิ ดู ท่ี 20 องศาเหนือ ลองจจิ ดู ท่ี 40 องศาตะวนั ออก

3. ข้อใดกล่าวถูกตอ้ งเกย่ี วกับละตจิ ูด
1. เสน้ สมมตุ ทิ ่ีลากจากขวั้ โลกเหนือไปขวั้ โลกใต้
2. ตาแหน่งท่ีตงั้ ของสถานท่ีตา่ ง ๆ ท่ีมีจดุ ตดั กนั
บนแผนท่ี
3. ระยะทางท่ีวดั เป็นมมุ ไปทางเหนือและทางใต้
ของเสน้ ศนู ยส์ ตู ร
4. ระยะทางท่ีวดั เป็นมมุ ไปทางตะวนั ออกและ
ตะวนั ตกของเมรเิ ดียนแรก

4. ลองจจิ ดู เป็ นเส้นทม่ี ีความสาคัญอยา่ งไร
1. เป็นเสน้ ท่ีใชแ้ บง่ เขตอากาศของโลก

2. เป็นเสน้ ท่ีใชก้ าหนดเวลาบนโลก

3. เป็นเสน้ ท่ีใชแ้ บง่ ขวั้ โลกเหนือและขวั้ โลกใต้

4. เป็นเสน้ ท่ีใชแ้ บง่ เขตการปกครองของแตล่ ะประเทศ

5. เส้นเมริเดยี นท่ี 0 องศา เกี่ยวข้องกับเวลาอยา่ งไร
1. เป็นเสน้ เวลามาตรฐานท่ีใชเ้ ป็นหลกั ในการเทียบเวลาท่วั โลก
2. เป็นเสน้ แบง่ เขตวนั เก่าและวนั ใหม่
3. เป็นเสน้ ท่ีใชแ้ บง่ เวลากลางวนั และกลางคืน
4. เป็นเสน้ ท่ีใชก้ าหนดฤดกู าลของประเทศตา่ ง ๆ

6. ขอ้ ใดไม่ใช่ความสาคญั ของเมืองกรีนิช ประเทศ

สหราชอาณาจกั ร
1. เป็นเมืองหลวงเกา่ ของประเทศสหราชอาณาจกั ร
2. เป็นเมืองท่ีอยใู่ นเสน้ เมรเิ ดียน 0 องศา
3. เป็นเมืองท่ีใชเ้ ทียบเคียงเวลามาตรฐานโลก
4. เป็นเมืองท่ีแบง่ ซีกโลกตะวนั ตกกบั ซีกโลกตะวนั ออก

7. ข้อใดกล่าวถกู ตอ้ งเกีย่ วกบั เส้นแบง่ เวลา
1. ฝ่ังตะวนั ออกของเสน้ วนั ท่ีสากลจะเป็นวนั ใหม่

2. เสน้ เมรเิ ดียนตะวนั ตกเวลาจะเรว็ กวา่ เสน้ เมรเิ ดียนตะวนั ออก

3. เสน้ เวลามาตรฐานแตล่ ะเสน้ มีเวลาตา่ งกนั 30 นาที

4. เสน้ เมรเิ ดียนแตล่ ะเสน้ มีระยะหา่ งกนั 15 องศา

8. ประเทศญ่ปี ่ ุนตงั้ อยูใ่ นโซนเวลา 135 องศาตะวนั ออก
ประเทศญป่ี ่ ุนมเี วลาตา่ งจากประเทศสหราชอาณาจกั ร

อยา่ งไร
1. มีเวลาเรว็ กวา่ ประเทศสหราชอาณาจกั ร 8 ช่วั โมง
2. มีเวลาชา้ กวา่ ประเทศสหราชอาณาจกั ร 8 ช่วั โมง
3. มีเวลาเรว็ กวา่ ประเทศสหราชอาณาจกั ร 9 ช่วั โมง
4. มีเวลาชา้ กวา่ ประเทศสหราชอาณาจกั ร 9 ช่วั โมง

9. ถ้ามกี ารแข่งขันฟุตบอลทป่ี ระเทศสหราชอาณาจกั ร
ในเวลา 18.00 น. ตามเวลาทอ้ งถน่ิ ผู้ชมในประเทศไทย
จะตอ้ งเปิ ดโทรทศั นเ์ พอ่ื รับชมการถ่ายทอดสดในเวลาใด

1. 24.00 น.
2. 11.00 น.
3. 12.00 น.
4. 01.00 น.

10. ประเทศใดไม่ไดต้ งั้ อยูใ่ นโซนเวลา

เดยี วกับประเทศฟิ ลปิ ปิ นส์
1. ลาว
2. ไตห้ วนั
3. บรูไนดารุสซาลาม
4. อนิ โดนีเซยี

“ผงั สาระการเรียนรู”้

พกิ ัดภมู ศิ าสตร์
และเวลาของโลก

พกิ ัดภูมศิ าสตร์ เวลากับพกิ ัด
ภมู ศิ าสตร์

การเขา้ ใจระบบ ความสาคญั เวลา เสน้ วนั ท่ี เวลา การเปรียบเทียบ
พิกดั ภมู ศิ าสตร์ ของการเรียนรูพ้ กิ ดั มาตรฐาน สากล ทอ้ งถ่ิน วนั เวลาของโลก

ภมู ิศาสตร์

ละติจดู ลองจิจดู

พิกดั ภูมิศาสตร์

1. การเข้าใจระบบพกิ ัดภมู ศิ าสตร์

พิกัดภูมิศาสตร์ (geographic coordinate) หมายถึง ระบบบอก
ตาแหน่งบนพืน้ โลก โดยใชจ้ ดุ ตดั ของละติจดู และลองจิจูดในการ
บอกตาแหนง่ พิกดั ภมู ศิ าสตร์

พิกดั ภมู ิศาสตร์ เกิดจากการใชจ้ ดุ ตดั ของเสน้ โครง 2 ชดุ คอื
1) ละตจิ ูด อย่ใู นแนวนอน (การเรยี กช่ือกาหนดเป็นองศา ลปิ ดา

ฟิลปิ ดา และตอ้ งบอกเหนือ/ใตเ้ สมอ)
2) ลองจิจูด อย่ใู นแนวตงั้ (การเรยี กช่ือกาหนดเป็นองศา ลิปดา

ฟิลปิ ดา และตอ้ งบอกตะวนั ออก/ตะวนั ตกเสมอ)

ละตจิ ูด (latitude)

ละติจูด คือ ระยะทางท่ีวดั เป็นมุมไปทาง
เหนือและทางใตข้ องเสน้ ศนู ยส์ ตู ร โดย

เสน้ ขนานละติจูดมีความสาคญั ในการแบง่
เขตอากาศของโลก เสน้ ขนานละติจูดมี
ทั้งหมด 180 เสน้ แต่ละเสน้ ห่างกัน 1
องศา
- วัดไปทางขั้วโลกเหนือได้ 90 องศา
จะไดล้ ะติจดู 90 แนว
- วดั ไปทางขั้วโลกใตไ้ ด้ 90 องศา จะได้
ละตจิ ดู 90 แนว

เส้นขนานละตจิ ูดทส่ี าคญั มี 5 เส้น ประกอบด้วย

เส้นทรอปิ กออฟแคนเซอร์ (Tropic of เส้นอารก์ ตกิ เซอรเ์ คลิ (Arctic Circle)
Cancer) คือ เสน้ ขนานท่ี 23.5 องศาเหนือ คือ เสน้ ขนานท่ี 66.5 องศาเหนือ

เส้นศูนยส์ ูตร (Equator) คือ เสน้ ละติจดู
0 องศา ลากผ่านก่งึ กลางของโลก แบง่ โลก
ออกเป็น 2 ซีก คือ ซีกโลกเหนือกบั ซีกโลกใต้

เส้นทรอปิ กออฟแคปริคอรน์ เส้นแอนตารก์ ตกิ เซอรเ์ คลิ
(Tropic of Capricorn) คือ (Antarctic Circle) คือ

เสน้ ขนานท่ี 23.5 องศาใต้ เสน้ ขนานท่ี 66.5 องศาใต้



ลองจจิ ูด (longitude)

ลองจจิ ูด คอื ระยะทางท่ีวดั เป็นมุมไปทาง
ตะวันออกและทางตะวนั ตกของเมริเดียน

แรก แตล่ ะเสน้ หา่ งกนั 1 องศา โดยเสน้ 180

องศาจะทบั กนั และอยู่ตรงขา้ มกบั เม

ริเดียน 0 องศา
เสน้ เมรเิ ดียนมีทงั้ หมด 360 เสน้
- วดั ไปทางตะวนั ออก 180 องศา
- วดั ไปทางตะวนั ตก 180 องศา
โดยเส้นเมริเดียน มีความสาคัญในการ
กาหนดเวลาบนโลก

เส้นเมริเดยี นทส่ี าคัญ มี 2 เส้น ประกอบด้วย

เส้นเมริเดยี นแรก (prime meridian) เส้นวันทสี่ ากล (International Date Line)

คือ เสน้ เมรเิ ดียนท่ี 0 องศา (ลากผา่ น คือ เสน้ เมรเิ ดียนท่ี 180 องศา มีหนา้ ท่ีในการ
เมืองกรนี ิช) ใชก้ าหนดเวลา แบง่ วนั ของโลก มีลกั ษณะเป็นเสน้ สมมตุ ิ ไม่
ลากเป็นเสน้ ตรงเหมือนเสน้ อ่ืน ๆ แตจ่ ะลาก
มาตรฐานสากล และใชแ้ บง่ โลก วกไปตามหมเู่ กาะตา่ ง ๆ เพ่ือไมใ่ หเ้ กิดความ
ออกเป็น 2 ซีก คือ ซีกโลกตะวนั ออก สบั สนในการกาหนดวนั ของประเทศตา่ ง ๆ

และซกี โลกตะวนั ตก



2. ความสาคัญของการเรียนรู้พกิ ัดภมู ศิ าสตร์

ทำใหร้ ทู้ ี่ตง้ั ของสถำนที่ต่ำง ๆ บน พ้ืน ทำใหร้ คู้ วำมสมั พนั ธเ์ รื่องเวลำบนโลก
โลก ว่ำตงั้ อย่ทู ่ีใด เพ่ือใหผ้ ูเ้ ดินทำง ในรอบวนั
สำมำรถไปยงั จุดหมำยไดถ้ กู ตอ้ ง

ควำมสำคญั ของกำรเรียนรู้
พิกดั ภูมิศำสตร์

ทำใหร้ รู้ ะบบเครือข่ำย ระยะทำง และ ทำใหร้ คู้ วำมสมั พนั ธข์ องลำแสงจำก
ระยะเวลำกำรเดินทำงระหว่ำงท่ีตง้ั ต่ำงๆ ดวงอำทิตยท์ ่ีตงั้ ฉำกกบั ผิวโลก ทำ
ใหร้ ฤู้ ดกู ำล และลกั ษณะภมู ิอำกำศใน
ที่ตง้ั บนพ้ืนโลกอย่ำงชดั เจน
รอบปี

เวลากบั
พิกดั ภูมิศาสตร์

เวลากับพกิ ัดภมู ศิ าสตร์

โลกหมนุ รอบตวั เอง 1 รอบ เสน้ ลองจิจดู เป็นปัจจยั
หรอื 360 องศา ใชเ้ วลา 1 วนั กาหนดเวลา ทาใหท้ ราบเวลา
ของตาแหนง่ ตา่ ง ๆ บนโลก
หรอื 24 ช่วั โมง

15 องศาลองจิจดู = 1 ช่วั โมง 15 ลิปดาลองจิจดู = 1 นาที
1 องศาลองจิจดู = 4 นาที 1 ลปิ ดาลองจิจดู = 4 วินาที

1. เวลามาตรฐาน (Standard Time)

เวลามาตรฐาน คอื เวลาทก่ี าหนดขึน้
ใช้ในเขตภาคเวลาต่างๆ (Time Zone)

• เสน้ เมรเิ ดียน 0 องศาเป็นเขตแรก
• ทกุ ๆ 15 องศาลองจิจดู เป็นระยะเวลา 1 ช่วั โมง

เวลาของโลกแบง่ ออกเป็ น 24 เขต

• เมรเิ ดยี นท่ีเป็นเสน้ เขตกลาง คือ เมรเิ ดยี นท่ี 0, 15, 30, 45, 60, 75,
90, 105, 120, 135, 150, 165, 180 องศา ทงั้ ตะวนั ออกและ
ตะวนั ตก

แผนท่ีแสดงเขตภาคเวลารอบโลก

ประเทศไทยตงั้ อย่รู ะหว่ำงลองจิจูด 98-106 องศำตะวนั ออก

อยู่ในเขตภาคเวลามาตรฐาน 105 องศาตะวนั ออก
เน่ืองจากอยูท่ างตะวันออกของกรีนิช ประเทศไทยจงึ มี
เวลาต่างจากสหราชอาณาจกั ร +7 (เวลาเร็วกว่า 7 ช่ัวโมง)



2. เส้นวันทส่ี ากล (International Date Line)

เส้นเมริเดยี น 180 องศา
ถูกกาหนดใหเ้ ป็ นเส้นวันทสี่ ากล

• ประเทศทอี่ ย่ฝู ่ังเมริเดยี นตะวันออกจะเหน็
ดวงอาทติ ยก์ ่อน

• จุดเริ่มต้นวันใหม่กับจุดสนิ้ สุดวันเก่าอยทู่ จ่ี ุด
เดยี วกัน

• หากเดนิ ทางผ่านเส้นเมริเดยี น 180 องศา
จากตะวันตกไปตะวันออก จะเป็ นวนั ใหม่

• หากเดนิ ทางผ่านเส้นเมริเดยี น 180 องศา
จากตะวันออกไปตะวันตก จะยอ้ นเป็ นวนั เก่า

เส้นวันที่สากลบางช่วงจะไม่ตรงตาม
แนวเส้นเมริเดียน 180 องศา เพ่ือ
ป้องกันการมี 2 วันในพื้นท่ีเดียวกัน
จงึ ตอ้ งลากเส้นผ่านผนื นา้ เทา่ นั้น

3. เวลาทอ้ งถนิ่ (Local Time)

เวลาท้องถ่ิน คือ เวลาที่ใช้เส้นเมริเดียนที่ผ่านท้องถ่ินนั้นๆ
เป็ นเกณฑใ์ นการกาหนดเวลา หรือคานวณเวลาตามเป็ นจริง
คือ ไม่ใช้เวลาของเส้นเมริเดียนมาตรฐาน (เวลามาตรฐาน
ของไทยคอื เร็วกว่ากรีนิช 7 ช่ัวโมง) เช่น

จั ง ห วั ด เ ชี ย ง ใ ห ม่ ตั้ง อยู่ ล อ ง จิจู ด 9 9
องศาตะวันออก มีเวลาท้องถ่ินเร็วกว่า
กรีนิช 6 ช่ัวโมง 36 นาที (4 x 99/60 = 6.6)

จังหวัดอุบลราชธานี ตั้งอยู่ลองจิจูด 105
องศาตะวันออก มีเวลำทอ้ งถิ่นเร็วกว่ากรีนิช
7 ช่ัวโมง (4 x 105/60 = 7)

ดังนั้นจังหวัดอุบลราชธานี มีเวลาท้องถ่ิน
เร็วกว่าจงั หวัดเชยี งใหม่ 24 นาที

ประเทศไทยอย่ใู นเขตภาคเวลามาตรฐาน 105 องศาตะวนั ออก

4. การเปรียบเทยี บวัน เวลาของโลก

เวลามาตรฐานทอ้ งถ่ินบนโลกแตกตา่ งกัน
ตามเขตมาตรฐานทอ้ งถนิ่ ต่าง ๆ สามารถ
คา นว ณเ ปรี ยบ เทียบ ได้โดยใช้เส้ น
เมริเดียนของเขตเวลามาตรฐานท้องถ่ิน
เป็ นเกณฑใ์ นการคานวณ

วธิ ีการหาเวลามาตรฐาน

• เอาลองจิจดู เวลามาตรฐานทอ้ งถ่ินตงั้ แลว้ หารดว้ ย 15

หากเป็ นลองจจิ ูดตะวันออก จะมเี วลา
เร็วกว่าเวลาปานกลางกรีนิช

หากเป็ นลองจจิ ูดตะวันตก จะมเี วลา
ช้ากวา่ เวลาปานกลางกรีนิช



ประเทศท่ีมีขนาดใหญ่ เช่น สหรัฐอเมริกา
แคนาดา รัสเซีย ออสเตรเลีย ใช้เวลา
มาตรฐานทอ้ งถน่ิ หลายเขตภาคเวลา

แต่จีน อินเดีย แม้จะเป็ นประเทศที่มีขนาด
ใหญ่ แต่ประกาศใช้เวลามาตรฐานท้องถิ่น
เขตภาคเวลาเดยี วกันท่วั ประเทศ

ดังนั้น แต่ละประเทศต่างมีเหตุผลในการ
กาหนดใช้เวลาทแี่ ตกตา่ งกันไป