Unit 9

บทท่ี 9

ปญั หาและอปุ สรรคในการปรบั ปรงุ พันธสุ์ ัตว์

ครคู ธั รยี า มะลวิ ลั ย์

แผนกวชิ าสตั วศาสตร์
วทิ ยาลยั เกษตรและเทคโนโลยฉี ะเชงิ เทรา

บทที่ 9

ปญั หาและอุปสรรคในการปรบั ปรงุ พันธส์ุ ตั ว์

หัวข้อเรื่อง
1. ข้อจำกดั ในกำรปรบั ปรุงพันธ์สุ ตั ว์
2. ปัญหำกำรปรับปรงุ พนั ธสุ์ ัตว์
3. กำรแก้ปญั หำในกำรปรับปรุงพนั ธ์ุสตั ว์

จุดประสงคก์ ารเรียนรู้(นาทาง)
1. เพ่ือให้มีควำมรู้และเขำ้ ใจเกีย่ วกบั ข้อจำกดั ในกำรปรับปรงุ พนั ธ์ุสัตว์
2. เพื่อให้มีควำมรแู้ ละเขำ้ ใจเกยี่ วกบั ปญั หำกำรปรับปรงุ พันธ์สุ ัตว์
3. เพือ่ ใหม้ ีควำมรู้และเขำ้ ใจเกยี่ วกบั กำรแกป้ ัญหำในกำรปรบั ปรุงพนั ธุส์ ตั ว์

จุดประสงค์การเรยี นรู้(ปลายทาง)
1. อธบิ ำยข้อจำกัดในกำรปรบั ปรุงพนั ธสุ์ ตั ว์ได้
2. บอกปญั หำกำรปรบั ปรุงพันธ์ุสัตว์ได้
3. อธิบำยกำรแก้ปญั หำในกำรปรับปรงุ พันธ์ุสตั ว์ได้

เนอื้ หาการสอน
ในกำรปรับปรุงพันธส์ุ ัตวม์ ีข้อจำกัดหลำยประกำร ไดแ้ ก่ ปัจจยั เกยี่ วกับตัวสัตว์ ปัจจัยทำงวิชำกำร

และปัจจัยทำงงบประมำณ ปัญหำกำรปรับปรุงพันธุ์สัตว์ ได้แก่ ปัญหำด้ำนกำรคัดเลือกพันธุ์และผสมพันธ์ุ
ปัญหำด้ำนสภำพแวดล้อมและปัญหำอื่น ๆ เช่น งบประมำณมีจำกัด กำรแก้ไขปัญหำกำรปรับปรุงพันธุ์
สัตวใ์ นด้ำนตำ่ ง ๆ ต้องอำศยั รฐั บำลเปน็ ผู้นำ

1. ข้อจากัดในการปรบั ปรงุ พันธสุ์ ตั ว์
กำรปรบั ปรงุ พันธส์ุ ัตวใ์ นฟำร์มเกษตรกรหรือในประเทศ มีขอ้ จำกดั ในปัจจยั ตำ่ ง ๆ ดังน้ี
1.1 ปัจจัยเกี่ยวกับสัตว์ ได้แก่
1) วงจรชวี ิต วงจรชีวิตของสัตว์มีระยะเวลำนำนกว่ำวงจรชีวติ ของพืช ทำใหก้ ำรปรบั ปรุง

พนั ธ์ุสตั ว์ตอ้ งใชร้ ะยะเวลำมำกกว่ำกำรปรับปรงุ พันธ์ุพืช
2) กำรขยำยประชำกรสัตว์มีจำนวนน้อย เช่น โคเนื้อ และโคนมจะให้ลูกได้คร้ังละตัว

ทำให้กำรเพิ่มจำนวนสัตว์ที่ได้รับกำรปรับปรุงยังมีน้อยเช่น ประเทศไทยได้สร้ำงโคเนื้อพันธ์ุกำแพงแสนได้
แล้วแตก่ ำรขยำยพนั ธ์ุไปสเู่ กษตรกรมไี มท่ ่วั ถงึ

3) สัตวบ์ ำงชนิดขยำยพันธห์ุ รือผสมพันธ์ุได้ปลี ะ 1 คร้งั เช่น โคเนือ้ และโคนม

4) กำรคัดสัตว์ท้ิงปริมำณน้อย มีผลทำให้ควำมก้ำวหน้ำของกำรปรับปรุงพันธุ์สัตว์ น้อย
ตำมไปดว้ ย ปริมำณสัตว์ท่คี ัดทิง้ ขนึ้ อย่กู บั จำนวนสตั ว์ท่ีมีอยใู่ นฝงู หรอื ประชำกรสัตวใ์ นโครงกำร

5) กำรปรับตัวของสัตว์เข้ำกับสภำพแวดล้อมต้องใช้ระยะเวลำนำน และบำงคร้ังก็ไม่
สำมำรถทำได้ โดยเพพำะควำมทนทำนต่อลักษณะภูมิอำกำศ โรคและพยำธิ สัตว์บำงสำยพันธ์ุที่มีถ่ิน
กำเนิดจำกเขตหนำว เช่น โคนมพันธ์ุโฮลสไตน์ - ฟรีเชียน โคเนื้อพันธ์ุชำร์โรเล่ส์ ไม่สำมำรถนำมำเลี้ยงใน
ทอ้ งท่งุ ของประเทศไทยได้ เพรำะไมท่ นตอ่ สภำพอำกำศแบบร้อนชื้นและโรคไข้เหบ็

6) อัตรำพันธุกรรมและสหสัมพันธ์ระหว่ำงลักษณะ ลักษณะท่ีเก่ียวกับกำรสืบพันธ์ุ เช่น
ช่วงกำรให้ลูกของโค จำนวนลูกต่อครอกของสุกร เปอร์เซ็นต์กำรฟักออกของไก่ เป็นลักษณะท่ีมีอัตรำ
พันธุกรรมต่ำ ส่วนสหสัมพันธ์ระหว่ำงลักษณะบำงลักษณะเป็นไปในทำงลบ เมื่อต้องกำรให้ลักษณะหนึ่ง
เพิ่มแต่อีกลักษณะหนึ่งกลับลดลง เช่น ลักษณะปริมำณน้ำนมกับปริมำณไขมันในนมของโคนม ล้วนเป็น
อปุ สรรคในกำรปรบั ปรงุ พนั ธสุ์ ัตว์

1.2 ปัจจัยทางวิชาการ กำรปรับปรุงพันธุ์สัตว์ต้องอำศัยนักวิชำกำรทำงด้ำนกำรปรับปรุงพันธุ์
สัตว์มำร่วมมือกันพัฒนำพันธุ์สตั ว์ของประเทศ ซึ่งนกั วิชำกำรทำงด้ำนนีม้ จี ำนวนจำกัด และกำรทำงำนตอ้ ง
ใช้ระยะเวลำนำนทำให้ไมส่ ำมำรถทำกำรพฒั นำพนั ธ์ุสตั ว์รว่ มกนั ได้

1.3 ปจั จยั ทางงบประมาณ กำรปรับปรุงพนั ธุ์สัตวต์ ้องใช้งบประมำณจำนวนมำก และตอ้ งกระทำ
ต่อเนื่อง โดยมีแผนกำรปรับปรุงพันธุ์สัตว์แต่ละชนิดที่แน่นอน และใช้ระยะเวลำนำนจึงทำให้กำรดำเนิน
โครงกำรไม่มคี วำมแนน่ อน

2. ปัญหาการปรับปรุงพนั ธส์ุ ตั ว์
กำรปรบั ปรงุ พันธุส์ ัตว์ในประเทศไทย ประสบปญั หำหลำยประกำร ทัง้ ปัญหำเกยี่ วกับกำรคดั เลือก

พันธแุ์ ละกำรผสมพันธ์ุ ปญั หำเกีย่ วกับสง่ิ แวดล้อม และปญั หำอน่ื ๆ ดังน้ี
2.1 ปัญหาเกยี่ วข้องกบั การคดั เลือกพันธ์ุและการผสมพันธุ์ มีดงั น้ี
1) พันธุ์สัตว์ในประเทศมีคุณภำพต่ำ ส่วนมำกเป็นสัตว์พื้นเมืองที่มีอยู่ดั้งเดิม ซ่ึงมีขนำด

เลก็ เจรญิ เติบโตชำ้ ให้ผลผลิตตำ่ ซงึ่ กล่ำวไดว้ ่ำมพี ันธุกรรมไม่ดี
2) ควำมผันแปรของสัตว์ภำยในแต่ละสำยพันธ์ุมีน้อย ทำให้กำรคัดเลือกภำยในพันธ์ุทำ

ได้ยำก ระดับกำรให้ผลผลติ สูงสุดของสัตว์พื้นเมืองยังไมส่ ูงพอที่จะให้ควำมคุ้มค่ำกับกำรเลี้ยงท่ีถูกต้องตำม
หลกั วิชำกำรเพ่ือผลติ เปน็ กำรคำ้

3) หน่วยงำนของรัฐท่ีจะปรับปรุงพันธ์ุสตั ว์ข้นึ มำใช้เองทั้งในรูปของสัตว์พันธุ์และน้ำเช้ือ
ในประเทศมีจำกดั ใช้เวลำปรับปรุงพันธ์ุสัตว์นำน เมอ่ื ได้สัตว์พันธุ์ดีแล้วขยำยพันธ์ุให้เกษตรกรไดช้ ้ำและไม่
เพียงพอกบั ควำมต้องกำรของเกษตรกร

4) กำรนำเขำ้ สัตวพ์ นั ธุด์ ีหรือนำ้ เชอ้ื สัตว์พันธ์ุดตี ้องเสียค่ำใช้จ่ำยมำก และสว่ นมำกจำกัด
อยู่ในหน่วยงำนรฐั บำล ซึ่งนำมำใช้ปรับปรุงสตั ว์ในฟำร์มหรือบริกำรเกษตรกรในรำคำย่อมเยำ แตค่ ุณภำพ

มักไม่สูงพอและไม่พอเพียง ในส่วนของเอกชนก็มีจำนวนน้อย เน้นสัตว์พันธุ์ดีแต่รำคำก็สูงมำก ทำให้กำร
พัฒนำสำยพนั ธสุ์ ตั ว์เป็นไปอยำ่ งเชอ่ื งชำ้

5) เอกชนนิยมกำรนำเข้ำสัตว์พันธ์ุแท้หรือน้ำเช้ือสัตว์พันธ์ุดีจำกต่ำงประเทศ เพรำะ
ต้นทุนกำรผลิตน้อยกว่ำกำรปรับปรุงพันธ์ุสัตว์ข้ึนมำใช้เอง ทำให้องค์ควำมรู้ทำงกำรคัดเลือกพันธุ์และกำร
ผสมพนั ธุ์สตั วใ์ นประเทศไมไ่ ด้รบั กำรสง่ เสริมสนบั สนุนจำกภำคเอกชน

6) มีสมำคมหรือองค์กรที่เกี่ยวข้องกับกำรปรับปรุงพันธ์ุสัตว์ หรือผดุงพันธ์ุสัตว์น้อยทำ
ใหก้ ำรพัฒนำพันธ์ุสัตว์ชำ้

7) เกษตรกรขำดควำมรู้เกี่ยวกับกำรปรับปรุงพันธุ์สัตว์ ทำให้เกิดกำรผสมเลือดชิดและ
กำรคัดเลือกสัตว์บำงประเภทเพ่ือทำงำนหรือจำหน่ำย เชน่ กำรตอนโคหรอื กระบอื เพ่อื ทำงำนมักเลอื กตวั ท่ี
มีขนำดใหญ่ และเหลือตัวที่มีขนำดเล็กมีลักษณะไม่ดีไว้ทำพันธ์ หรือกรณีจำหน่ำยเกษตรกรจะเลือก
จำหน่ำยตัวที่มีขนำดใหญ่ (ภำพที่ 9.1) น้ำหนักมำกเพ่ือจะขำยได้เงินมำก เหลือตัวท่ีมีขนำดเล็ก น้ำหนัก
น้อยไว้ทำพันธุ์ ทำให้โค กระบือของประเทศมีขนำดเล็กลง และปัจจุบันเกษตรกรนิยมผสมพันธุ์สัตว์ตำม
ค่ำนิยม เช่น กำรผสมพันธุ์โคเนื้อ นิยมผสมโคพันธุ์ฮินดูบรำซิล เม่ือรำคำโคพันธ์ุฮินดูบรำซิลต่ำลงก็เลิก
นิยม ทำใหก้ ำรปรบั ปรุงพันธุ์โคเนอื้ ไม่แน่นอนหรือไม่เป็นตำมแผนกำรปรบั ปรุงพนั ธโุ์ คเนอ้ื ของประเทศ

8) รำคำสัตวเ์ พื่อกำรบรโิ ภค หรอื เพ่ือเป็นสัตว์พนั ธ์ไุ มจ่ ูงใจใหเ้ อกชนสนใจลงทุนพฒั นำ
สำยพันธ์ุ กำรสง่ ออกสตั วไ์ ปต่ำงประเทศก็มีกำรแข่งขันในด้ำนรำคำกบั ผผู้ ลิตในต่ำงประเทศ

9) พ้ืนท่เี ลีย้ งสัตว์ของเกษตรกรและของประเทศมีจำกัด ไม่เหมำะแก่กำรเลี้ยงโคเนอื้ โค
นม เปน็ รำยใหญ่ ๆ กำรเลย้ี งโคเนอ้ื โคนม จงึ จำกดั อยู่แต่ในเกษตรกรหรือผเู้ ลี้ยงรำยย่อย กำรลงทุน
พฒั นำสำยพนั ธ์ุของผ้เู ลี้ยงโคเนอ้ื โคนม รำยยอ่ ยไม่มี หรือมีกแ็ ตเ่ พยี งสว่ นน้อย

ภำพท่ี 9.1 กำรซื้อขำยกันในตลำดนัดโค กระบือ

2.2 ปัญหาเก่ียวข้องกับสภาพแวดล้อม ประเทศไทยอยู่ในเขตร้อนช้ืน ซึ่งมีอำกำศร้อน โรค
แมลง และพยำธิระบำดมำก ดงั นัน้ กำรปรับปรุงพันธุ์สัตว์ใหป้ รับตวั เข้ำกับสภำพแวดล้อมดงั กลำ่ วได้ดี ตอ้ ง
ใช้ระยะเวลำปรับตัวนำน กำรนำสัตว์พันธ์ุแท้ในเขตอบอุ่นมำเล้ียงในเขตร้อนโดยเพพำะสัตว์ใหญ่ เช่น โค
เน้ือ โคนม มักไม่ประสบผลสำเร็จมำกนัก เน่ืองจำกสัตว์พันธ์ุแท้ไม่สำมำรถปรับตัวให้เข้ำกับ
สภำพแวดล้อมเขตร้อนช้ืนได้ สัตว์อำจจะดำรงชีวิตอยู่ได้ด้วยควำมลำบำกหรือไม่สำมำรถสืบพันธ์ุได้ กำร
ใหผ้ ลผลิตลดลงอย่ำงมำก ปัจจุบันมโี รคทส่ี ำคัญทำใหก้ ำรปรับปรุงพันธุ์สัตว์หยุดชะงกั ได้แก่ โรคไขห้ วัดนก
เปน็ ต้น

3. ปัญหาอ่ืน ๆ เช่น งบประมำณมีจำกัด และสินเชอ่ื ทำงเกษตรให้วงเงินจำกัดทำให้เกษตรกรไม่
สำมำรถซื้อสัตว์พันธุ์ดีมำเล้ียงได้จำนวนมำก อำหำรสัตว์มีคุณภำพต่ำ และรำคำแพงพืชอำหำรสัตว์มี
คุณภำพต่ำและขำดแคลนในฤดแู ล้ง สภำพตลำดไม่แน่นอน นอกจำกนี้มีปญั หำเรื่องโจรขโมยในบำงท้องท่ี
ทำให้เกษตรกรขำดควำมม่นั ใจในกำรเลยี้ งสตั ว์ เปน็ ตน้

3. การแก้ปัญหาในการปรับปรุงพนั ธส์ุ ตั ว์
กำรแก้ไขปัญหำในกำรปรับปรุงพันธุ์สัตว์ ควรทำโดยรัฐบำลเป็นผู้นำเพรำะกำรปรับปรุงพันธ์ุสัตว์

เป็นงำนใหญ่ ต้องใช้งบประมำณมำก เกษตรกรและเอกชนต้องให้ควำมร่วมมืออย่ำงจริงจังและต่อเนื่อง
สำมำรถทำได้ดังนี้

3.1 การแก้ไขปัญหาเร่ืองพันธ์ุสัตว์และการปรับปรุงพันธ์ุ ทำได้โดยรัฐบำลต้องให้บริกำรแหล่ง
สำยพนั ธ์ุดี ใหเ้ พียงพอกบั ควำมต้องกำรของเกษตรกร และรัฐบำลควรมีแผนกำรผสมพันธ์สุ ัตว์แตล่ ะชนิดท่ี
แน่นอน มกี ำรดำเนินงำนอย่ำงจริงจังตอ่ เนือ่ ง

3.2 การแก้ไขปัญหาทางวิชาการ และให้ควำมรู้ควำมเข้ำใจในกำรพัฒนำพันธ์ุสัตว์ ทำได้โดยมี
งบประมำณ ส่งเสริมนักวิชำกำรให้มีกำรวิจัยและพัฒนำพันธุ์สัตว์อย่ำงต่อเน่ือง ตลอดจนนำควำมรู้ท่ีได้
จำกกำรวิจยั สง่ เสรมิ ใหเ้ กษตรกรนำไปใชพ้ ฒั นำกำรเลี้ยงสตั วต์ ่อไป

3.3 การแก้ไขปัญหาด้านอื่นๆ เช่น กำรให้สินเชื่อกำรเกษตร กำรประกันรำคำสินค้ำเกษตร
กำรบริกำรขำ่ วสำรทำงกำรเกษตรในรูปแบบต่ำง ๆ ตลอดจนเจ้ำหน้ำท่ีของรัฐทำกำรปอ้ งกันโจรขโมยอยำ่ ง
มปี ระสทิ ธภิ ำพ เป็นต้น

เอกสารอ้างองิ

จรัส สว่ำงทัพ. 2553. เทคนิคกำรปรบั ปรงุ พันธุสัตว์. พิมพ์คร้งั ท่ี 2. สำขำวชิ ำสัตวศำสตร์
คณะเทคโนโลยีกำรเกษตร มหำวทิ ยำลยั รำชภัฏบรุ รี มั ย์, บรุ รี ัมย์.

ชำญชยั รอดอนันต์. 2532. กำรผสมพนั ธุ์สัตว์. ภำควชิ ำสัตวศำสตร์ คณะเกษตรศำสตร์ บำงพระ.
สถำบันเทคโนโลยีรำชมงคล, ชลบรุ .ี

เถลิงศักด์ิ อังกรุ เศรณี. 2553. กำรปรับปรุงพนั ธุสตั ว์. ภำควชิ ำสัตวศำสตร์ คณะทรัพยำกรธรรมชำติ
มหำวทิ ยำลยั สงขลำนครนิ ทร์.

บุญชอบ เฟ่ืองจนั ทร์. 2535. กำรปรับปรุงพันธุสัตว์. คณะวชิ ำสตั วศำสตร์ วิทยำลัยเกษตรกรรมชลบุรี,
ชลบุร.ี

บญุ เริ่ม บญุ นธิ ิ. 2549. กำรปรับปรงุ พนั ธุสัตว์. คณะวชิ ำสัตวศำสตร์ วทิ ยำลัยเกษตรและเทคโนโลยี
นครรำชสมี ำ. นครรำชสมี ำ.

พงษช์ ำญ ณ ลำปำง. 2547. หลักพ้นื ฐำนเก่ียวกบั กำรปรับปรุงพนั ธุ, น. 203 - 239. ในฝ่ำยวิชำกำร
มหำวทิ ยำลยั สุโขทัยธรรมำธิรำช, บรรณำธิกำร. กำรปรบั ปรุงพันธุและกำรสืบพันธุสัตว์.
สำนักพิมพ์มหำวิทยำลัยสุโขทยั ธรรมำธริ ำช, นนทบรุ .ี

สกี ุน นุชชำ. 2554. กำรปรบั ปรุงพันธุสัตว์. คณะวิชำสตั วศำสตร์ วทิ ยำลยั เกษตรและเทคโนโลยีตรัง.
ออนไลน์ : สืบคน้ ได้จำก www. Seekun.net/c-km-an-imp.html . 15 กนั ยำยน 2561.

สมเกียรติ สำยธนู. 2537. หลกั กำรปรบั ปรงุ พันธุสัตว์. พมิ พ์คร้ังที่ 1. ภำควชิ ำสตั วศำสตร์
คณะทรัพยำกรธรรมชำติ มหำวทิ ยำลัยสงขลำนครนิ ทร์, ม.ป.ท.

สมชัย จนั ทร์สว่ำง. 2530. กำรปรบั ปรุงพนั ธุสัตว์. ภำควชิ ำสัตวบำล คณะเกษตร มหำวิทยำลยั
เกษตรศำสตร กรงุ เทพฯ.