เอกสารประกอบการเรียนเรื่องระบำกฤดาภินิหาร-รุ่งทิวา-สมบูรณ์-

40

ตัวนาง : หันตัวออกทางด้านหน้าเวที มือขวาถือพานประมาณระดับคาง มือซ้ายตั้งวงหน้าช้อนมือ
เปล่ียนเป็นจีบแล้วคลายมอื กลบั มาต้งั วงประมาณระดบั คางตามจงั หวะ ศรี ษะลกั คอซา้ ย-ขวา ย่าเท้าซ้ายและ
เทา้ ขวาตามจังหวะเพลงโดยเร่ิมยา้ จากเทา้ ขวาแล้วนับเป็น 1 ปฏิบัติไปเรื่อยๆจานวน 5 ครั้ง

หมายเหตุ : ตวั พระ-ตัวนาง ปฏิบตั ทิ ่าราในลักษณะดังกลา่ วซ้าอีก1รอบ

ภาพที่ 53 : ท่าราที่ 2 ทานองเพลงจนี รัว
ทา่ ราท่ี 2 ทานองเพลงจนี รวั

จงั หวะท่ี 2
ตัวพระ : หันตัวไปทางด้านซ้าย จากน้ันหันตัวออกดา้ นหน้า มือขวา ถือพานในลักษณะตั้งวงหน้า
มือซ้าย จีบปรกหน้า เปล่ียนมือซ้าย คลายจีบเปล่ียนเป็นวงในลักษณะวงหน้าระดับเดยี วกับพาน ศีรษะเอียง
ขวา และกลับเอียงซ้าย ก้าวเท้าซ้ายข้ึนหน้าแล้วยกข้างเท้าขวา (ยกข้างตัวพระ) จากน้ันเปลี่ยนก้าวข้างเท้า
ขวา
ตัวนาง : หันตัวไปทางด้านซ้าย จากนั้นหันตัวออกด้านหน้า มือขวา ถือพานในลักษณะตั้งวงหน้า
มือซ้าย จีบปรกหน้า เปลี่ยนมือซ้าย คลายจีบเปลี่ยนเป็นวงในลักษณะวงหน้าระดับเดียวกับพาน ศีรษะเอียง
ขวา และกลับเอียงซ้าย ก้าวเท้าซ้ายขึ้นหน้าแล้วยกหน้าเท้าขวา (ยกหน้าตัวนาง) จากน้ันเปล่ียนก้าวข้างเท้า
ขวา พรอ้ มกบั หลบเข่า
หมายเหตุ : ตัวพระ-ตวั นาง ปฏบิ ัติท่าราในลกั ษณะดังกลา่ วซ้าอีก1รอบ

41

ภาพท่ี 54 : ทา่ ราที่ 3 ทานองเพลงจนี รัว
ท่าราท3่ี ทานองเพลงจนี รวั

จังหวะท่ี 3
ตัวพระ : หันหลัง มอื ขวาถือพานระดับชายพก มอื ซ้ายจบี ปรกข้าง ศีรษะเอยี งขวา ถอนเท้าขวา
ประเทา้ ซา้ ย
ตวั นาง : หันตวั ออกด้านหน้าเวที มือขวาถอื พานระดบั ชายพก มือซ้ายจบี ปรกขา้ ง ศรี ษะเอยี งขวา
ถอนเท้าขวา ประเทา้ ซา้ ย

ภาพที่ 55 : ทา่ ราท่ี 4 ทานองเพลงจนี รัว
ทา่ ราท4่ี ทานองเพลงจนี รัว

จงั หวะท่ี 4
ตวั พระ : หันหลงั มือขวาถือพานระดับชายพก มือซ้าย คลายจบี เปน็ ต้งั วงบนไขวม้ ือกับตวั นาง
ศีรษะเอียงซ้าย ก้าวหน้าเท้าซา้ ย เทา้ ขวาเปิดส้นเทา้ หลงั
ตวั นาง : หันตวั ออกดา้ นหน้าเวที มือขวาถอื พานระดบั ชายพก มือซ้าย คลายจีบเป็นตงั้ วงบนไขวม้ อื
กับตัวนางศีรษะเอยี งซ้าย กา้ วหน้าเท้าซ้าย เท้าขวาเปิดส้นเทา้ หลัง

42

ภาพท่ี 56 : ทา่ ราท่ี 5 ทานองเพลงจนี รวั
ท่าราที่ 5 ทานองเพลงจีนรัว

จังหวะท่ี 5
ตวั พระ : หนั ด้านซา้ ย มือขวาถอื พานลกั ษณะต้ังวงบน มือซ้ายจีบหงายชายพกศีรษะเอยี งซา้ ย
ขยบั เท้าท้งั สองขา้ งไปทางมือถือพาน
ตวั นาง : หันด้านขวา มือขวาถือพานลักษณะตั้งวงบน มือซ้ายจีบหงายชายพกศีรษะเอียงซ้าย
ขยบั เท้าทง้ั สองขา้ งไปทางมอื ถือพาน

ภาพที่ 57 : ทา่ ราที่ 6 ทานองเพลงจนี รัว
ท่าราที่ 6 ทานองเพลงจีนรัว

จงั หวะที่ 6
ตวั พระ : หันด้านซ้าย มอื ขวาถือพานระดบั ชายพก มอื ซา้ ยตัง้ วงบน ศรี ษะเอียงขวา และขยับเท้า
ทัง้ สองขา้ งไปทางมอื ต้งั วง
ตัวนาง : หันด้านซา้ ย มือขวาถือพานระดับชายพก มือซา้ ยต้ังวงบน ศีรษะเอียงขวา และขยบั เทา้
ท้ังสองขา้ งไปทางมอื ต้งั วง
หมายเหตุ : ขยบั เทา้ สลบั กนั ระหว่างพระกับนาง

43

ภาพท่ี 58 : ท่าราท่ี 7 ทานองเพลงจนี รวั
ท่าราที่ 7 ทานองเพลงจนี รวั

จงั หวะท่ี 7
ตัวพระ : หันตวั ออกดา้ นหน้าเวที เปลย่ี นมอื ขวาถือพานระดับชายพก มอื ซา้ ยจีบปรกข้าง ศรี ษะ
เอยี งขวา ถอนเท้าขวาและประเท้าซา้ ย
ตัวนาง : หันหลงั เปลีย่ นมอื ขวาถือพานระดับชายพก มอื ซา้ ยจบี ปรกขา้ ง ศีรษะเอียงขวา ถอนเท้า
ขวาและประเท้าซ้าย

ภาพที่ 59 : ทา่ ราที่ 8 ทานองเพลงจนี รวั
ทา่ ราท8ี่ ทานองเพลงจนี รัว

จังหวะที่ 8
ตวั พระ : หนั ตวั ออกดา้ นหนา้ เวที มือขวาถอื พานระดับชายพก มอื ซ้ายคลายจีบเปล่ียนเปน็ ต้งั วงบน
ศรี ษะเอียงซ้าย และเทา้ ซา้ ยกา้ วหน้า
ตัวนาง : หนั หลงั มือขวาถือพานระดบั ชายพก มือซ้ายคลายจบี เปลี่ยนเปน็ ตัง้ วงบน
ศรี ษะเอียงซ้าย และเทา้ ซ้ายก้าวหนา้

44

ภาพท่ี 60 : ท่าราที่ 9 ทานองเพลงจนี รวั
ท่าราท9ี่ ทานองเพลงจนี รัว

จงั หวะที่ 9
ตัวพระ : หันด้านขวา มือขวาถือพานระดับชายพก มอื ซา้ ยต้ังวงบน ศีรษะเอียงขวา ขยับเทา้ ท้ังสอง
ข้างไปทางมอื ตง้ั วง
ตัวนาง : หนั ด้านซา้ ย มือขวาถือพานระดับชายพก มือซ้ายตง้ั วงบน ศีรษะเอยี งขวา ขยับเทา้ ทัง้ สอง
ขา้ งไปทางมอื ตง้ั วง

ภาพท่ี 61 : ทา่ ราที่ 10 ทานองเพลงจีนรวั
ท่าราท1ี่ 0 ทานองเพลงจีนรัว

จังหวะที่ 10
ตัวพระ : หนั ดา้ นขวา มือขวาถอื พานในลักษณะตัง้ วงบน มือซ้ายจีบหงายชายพก ศรี ษะเอียงซ้าย
ขยบั เท้าท้ังสองขา้ งไปทางมือถอื พาน
ตัวนาง : หนั ด้านซ้าย มือขวาถือพานในลกั ษณะต้ังวงบน มอื ซา้ ยจบี หงายชายพก ศีรษะเอียงซา้ ย
ขยับเท้าท้ังสองขา้ งไปทางมอื ถอื พาน
หมายเหตุ : ขยับเทา้ สลับกนั ระหวา่ งพระและนาง

45

ภาพที่ 62 : ท่าราที่ 11 ทานองเพลงจีนรวั
ทา่ ราท1ี่ 1 ทานองเพลงจีนรัว

จงั หวะท่ี 11
ตัวพระ : หันหลงั เปล่ยี นเป็นมือทั้งสองข้างจบี เขา้ หาหนา้ อกศรี ษะเอียงขวา ถอนเทา้ ขวาและ
ประเทา้ ซา้ ย
ตวั นาง : หนั ตัวออกด้านหน้าเวที เปลยี่ นเป็นมอื ท้ังสองข้างจบี เขา้ หาหน้าอกศีรษะเอยี งขวา ถอน
เท้าขวาและประเท้าซา้ ย

ภาพที่ 63 : ท่าราท่ี 12 ทานองเพลงจีนรัว
ท่าราท1ี่ 2 ทานองเพลงจีนรัว

จังหวะท่ี 12
ตัวพระ : หันหลงั มอื ขวาถอื พานเหยยี ดแขนตงึ ระดบั ไหล่ มือซา้ ยตง้ั วงบนระดับแหงศ่ ีรษะ ศีรษะ
เอียงซา้ ย ก้าวหนา้ เทา้ ซา้ ย เทา้ ขวาเปิดส้นเทา้ หลัง
ตวั นาง : หนั ตัวออกด้านหนา้ เวที มอื ขวาถือพานเหยยี ดแขนตึงระดบั ไหล่ มอื ซ้ายตัง้ วงบนระดับ
แหง่ศรี ษะ ศรี ษะเอยี งซ้าย กา้ วหน้าเท้าซ้าย เท้าขวาเปดิ ส้นเท้าหลัง

46

ภาพที่ 64 : ทา่ ราท่ี 13 ทานองเพลงจนี รัว
ท่าราท1ี่ 3 ทานองเพลงจนี รัว

จังหวะท่ี 13
ตวั พระ : หนั ตวั ออกด้านหน้าเวที มือขวาถือพานเหยียดแขนตงึ ระดับไหล่ มอื ซา้ ยตัง้ วงระดบั วงบน
ศรี ษะเอียงขวา และขยบั เท้าท้งั สองขา้ งไปทางมือตั้งวง
ตัวนาง : หันตัวออกดา้ นหน้าเวที มอื ขวาถือพานเหยียดแขนตงึ ระดบั ไหล่ มือซ้ายต้งั วงระดับวงบน
ศีรษะเอยี งขวา และขยับเท้าทงั้ สองข้างไปทางมอื ตัง้ วง

ภาพที่ 65 : ทา่ ราที่ 14 ทานองเพลงจนี รัว
ทา่ ราท1ี่ 4 ทานองเพลงจีนรัว

จังหวะที่ 14
ตวั พระ : หนั ตัวออกดา้ นหน้าเวที มอื ขวาถือพานในลกั ษณะตั้งวงบน มือซ้ายต้งั วงกลางเหยยี ดแขน
ตึง ศีรษะเอียงซา้ ย และขยบั เท้าทง้ั สองขา้ งไปทางมือถอื พาน
ตวั นาง : หนั ตวั ออกด้านหนา้ เวที มือขวาถอื พานในลกั ษณะตั้งวงบน มือซา้ ยต้ังวงกลางเหยยี ดแขน
ตึง ศีรษะเอยี งซ้าย และขยบั เท้าท้ังสองขา้ งไปทางมอื ถอื พาน

47

ภาพที่ 66 : ทา่ ราท่ี 15 ทานองเพลงจีนรวั
ทา่ ราท1่ี 5 ทานองเพลงจีนรัว

จังหวะที่ 15
ตัวพระ : หนั ตัวออกดา้ นหน้าเวที มอื ท้งั สองขา้ งจีบเข้าหาหน้าอก ศรี ษะเอียงขวา ถอนเทา้ ขวาและ
ประเทา้ ซ้าย
ตวั นาง : หนั หลัง มอื ท้ังสองขา้ งจบี เขา้ หาหนา้ อก ศีรษะเอยี งขวา ถอนเท้าขวาและประเท้าซ้าย

ภาพท่ี 67 : ท่าราที่ 16 ทานองเพลงจีนรัว
ทา่ ราท1ี่ 6 ทานองเพลงจนี รวั

จังหวะท่ี 16
ตวั พระ : หนั ตวั ออกดา้ นหนา้ เวที มือขวาถอื พานเหยียดแขนตงึ ระดับไหล่ มอื ซ้ายตัง้ วงระดับวงบน
ศรี ษะเอยี งซา้ ย กา้ วหนา้ เทา้ ขวา เท้าซ้ายเปดิ ส้นเท้าหลงั
ตัวนาง : หันหลงั มอื ขวาถอื พานเหยยี ดแขนตึงระดับไหล่ มอื ซ้ายต้ังวงระดบั วงบน
ศีรษะเอียงซ้าย ก้าวหนา้ เทา้ ขวา เท้าซา้ ยเปิดสน้ เทา้ หลงั

48

ภาพท่ี 68 : ทา่ ราที่ 17 ทานองเพลงจนี รวั
ทา่ ราท1ี่ 7 ทานองเพลงจีนรวั

จังหวะที่ 17
ตัวพระ : หันตัวออกดา้ นหนา้ เวที มือขวาถือพานเหยียดแขนตึงระดบั ไหล่ มือซ้ายตั้งวงระดบั วงบน
ศรี ษะเอยี งขวา และขยับเทา้ ท้งั สองขา้ งไปทางมอื ต้ังวง
ตวั นาง : หันตวั ออกดา้ นหนา้ เวที มอื ขวาถือพานเหยียดแขนตึงระดบั ไหล่ มอื ซ้ายต้ังวงระดับวงบน
ศรี ษะเอียงขวา และขยับเทา้ ทง้ั สองข้างไปทางมือตัง้ วง

ภาพที่ 69 : ทา่ ราท่ี 18 ทานองเพลงจนี รัว
ท่าราท1่ี 8 ทานองเพลงจนี รวั

จังหวะที่ 18
ตัวพระ : หันตวั ออกด้านหนา้ เวที มือขวาถอื พานเหยียดแขนตงึ ระดับไหล่ มอื ซ้ายต้ังวงระดับวงบน
ศรี ษะซ้าย และขยบั เทา้ ทง้ั สองข้างไปทางมอื ตัง้ วง
ตัวนาง : หนั ตวั ออกด้านหน้าเวที มือขวาถือพานเหยยี ดแขนตงึ ระดับไหล่ มือซ้ายตง้ั วงระดบั วงบน
ศรี ษะซา้ ย และขยบั เท้าทั้งสองขา้ งไปทางมือตงั้ วง

49

ภาพที่ 70 : ท่าราที่ 19 ทานองเพลงจีนรวั
ท่าราท1่ี 9 ทานองเพลงจีนรัว

จังหวะที่ 19
ตัวพระ : หันตัวไปทางด้านขวา มือขวาถือพานในลักษณะจีบส่งหลังแขนตึง มือซ้ายจีบส่งหลังแขน
ตงึ ศรี ษะหน้าตรง ซอยเท้าถอยหลงั แล้วยืดยุบตามจงั หวะเพลง
ตัวนาง : หันตวั ไปทางด้านขวา มือขวาถือพานในลักษณะจีบส่งหลังแขนตึง มือซ้ายจีบส่งหลังแขน
ตงึ ศรี ษะหนา้ ตรง ซอยเท้าถอยหลังแลว้ ยดื ยบุ ตามจังหวะเพลง
หมายเหตุ : ตัวพระ-ตัวนางปฏิบตั ิท่าราซ้าในลักษณะนี้จนครบ 4 ทศิ

ภาพท่ี 71 : ท่าราที่ 20 ทานองเพลงจนี รวั
ทา่ ราท2่ี 0 ทานองเพลงจนี รวั

จงั หวะที่ 20
ตวั พระ : หนั ตวั ไปทางด้านขวา มอื ขวาถือพาน มือซา้ ยประกบกบั มอื ถอื พานในลกั ษณะท่าไหว้ หัว
แม่มือจรดระหว่างควิ้ หนา้ ตรง เงยหนา้ ขนึ้ เลก็ นอ้ ย ซอยเทา้ ไปขา้ งหน้า ยืดยบุ ตามจงั หวะเพลง
ตัวนาง : หันตัวไปทางดา้ นขวา มือขวาถอื พาน มือซ้ายประกบกบั มือถอื พานในลกั ษณะท่าไหว้ หวั
แมม่ อื จรดระหวา่ งค้ิว หน้าตรง เงยหนา้ ขนึ้ เล็กนอ้ ย ซอยเท้าไปขา้ งหน้า ยดื ยุบตามจังหวะเพลง
หมายเหตุ : ตัวพระ-ตัวนางปฏบิ ัตทิ า่ ราซ้าในลกั ษณะนจ้ี นครบ 4 ทิศ

50

ภาพที่ 72 : ท่าราท่ี 21 ทานองเพลงจนี รัว
ท่าราท2่ี 1 ทานองเพลงจนี รัว

จังหวะที่ 21
ตัวพระ : หนั ตวั มาด้านหน้า มือขวาถอื พานระดบั หนา้ อก มอื ซ้ายตั้งวงระดับหน้าอก วาดมือถือพาน
ข้ึนไปต้งั วงบน ศีรษะเอียงซ้าย ก้าวไขวเ้ ทา้ ซ้ายและเทา้ ขวาเปดิ สน้ เทา้ หลงั
ตัวนาง : หันตวั มาดา้ นหนา้ มือขวาถือพานระดับหนา้ อก มอื ซ้ายต้ังวงระดับหน้าอก วาดมือถอื พาน
ขนึ้ ไปตัง้ วงบน ศีรษะเอียงซ้าย กา้ วหนา้ เท้าซ้ายและเทา้ ขวาเปิดสน้ เท้าหลัง

ภาพที่ 73 : ท่าราท่ี 22 ทานองเพลงจนี รัว
ทา่ ราท2ี่ 2 ทานองเพลงจีนรวั

จังหวะท่ี 22
ตัวพระ : หมนุ ตัวไปทางด้านขวา แล้วหมนุ กลับมาด้านหน้า มือขวาถอื พานในลกั ษณะต้ังวงบน มอื
ซ้ายจบี ส่งหลงั แขนตึง ศรี ษะเอยี งขวา กา้ วหนา้ เทา้ ซ้าย กระดกเทา้ ขวา และเปลย่ี นเป็นวางเทา้ ท่กี ระดกลง
เปดิ สน้ เท้า
ตัวนาง : หมุนตวั ไปทางดา้ นขวา แล้วหมุนกลับมาด้านหนา้ มือขวาถอื พานในลักษณะต้งั วงบน มือ
ซ้ายจีบส่งหลังแขนตึง ศรี ษะเอียงขวา กา้ วหนา้ เทา้ ซา้ ย กระดกเทา้ ขวา และเปลย่ี นเปน็ วางเท้าที่กระดกลง
เปิดส้นเทา้
หมายเหตุ : ตัวพระ-ตวั นาง หมนุ ตวั ไปทางมือวง ทางขวา

51

ภาพท่ี 74 : ทา่ ราท่ี 23 ทานองเพลงจีนรัว
ทา่ ราท2่ี 3 ทานองเพลงจนี รัว

จังหวะท่ี 23
ตวั พระ : หันตัวไปทางด้านขวา มือขวาถอื พานลักษณะตง้ั วงบนประมาณระดับจมูก มอื ซ้ายตง้ั วงไป
ฝงั่ ขวาคู่กับพานประมาณระดับจมูก ศรี ษะเอยี งซา้ ย ก้าวเทา้ ขวา เท้าซ้ายยกขา้ ง (ยกขา้ งตวั พระ)
ตัวนาง : หันตัวไปทางดา้ นขวา มอื ขวาถอื พานลกั ษณะต้ังวงบนประมาณระดบั จมูก มอื ซา้ ยตงั้ วงไป
ฝั่งขวาคูก่ บั พานประมาณระดบั จมกู ศีรษะเอยี งซ้าย กา้ วเท้าขวา เท้าซ้ายยกหน้า (ยกหน้าตัวนาง)

ภาพท่ี 75 : ทา่ ราท่ี 24 ทานองเพลงจนี รวั
ท่าราท2่ี 4 ทานองเพลงจีนรัว

จังหวะที่ 24
ตัวพระ : หนั ตวั ออกดา้ นหนา้ มอื ขวาถือพานลักษณะตง้ั วงประมาณระดบั วงกลาง มือซ้ายชอ้ นมอื
เปลย่ี นจากวงเป็นจบี (ทา่ ภมรเคลา้ ) ศีรษะเอียงขวาก้าวข้างลง (ก้าวขา้ งตัวพระ)
ตัวนาง : หันตัวออกด้านหน้า มอื ขวาถือพานลักษณะตง้ั วงประมาณระดบั วงกลาง มอื ซา้ ยชอ้ นมือ
เปล่ียนจากวงเป็นจบี (ทา่ ภมรเคล้า) ศีรษะเอยี งขวา ก้าวข้างลงและหลบเขา่

52

ภาพที่ 76 : ท่าราที่ 25 ทานองเพลงจนี รัว
ทา่ ราท2ี่ 5 ทานองเพลงจีนรัว

จังหวะที่ 25
ตวั พระ : ด้านหนา้ ในครั้งแรกเปลี่ยนมือถือพานเปน็ มอื ซา้ ย มือขวาโปรยดอกไม้ คร้ังทสี่ องสลับมอื
ขวาถือพาน มือซ้ายโปรยดอกไม้ ปฏิบัติแบบเดิมจนหมดทานองเพลง ศรี ษะในคร้ังแรกเอียงขวาสลบั กลบั มา
เอียงซา้ ยปฏบิ ัตแิ บบเดิมจนหมดทานองเพลง วง่ิ ซอยเทา้ เขา้ หลังเวที
ตวั นาง : ด้านหน้า ในครั้งแรกเปลี่ยนมอื ถือพานเป็นมอื ซ้าย มอื ขวาโปรยดอกไม้ ครัง้ ทส่ี องสลับมอื
ขวาถอื พาน มือซ้ายโปรยดอกไม้ ปฏบิ ตั ิแบบเดิมจนหมดทานองเพลง ศีรษะในครง้ั แรกเอยี งขวาสลับกลบั มา
เอียงซา้ ยปฏบิ ัติแบบเดมิ จนหมดทานองเพลง วง่ิ ซอยเทา้ เข้าหลงั เวที

53

สรุป

ระบากฤดาภินิหาร เป็นการแสดงท่ีกรมศิลปากรปรับปรุงข้ึนใช้ในการแสดง ละครเร่ืองเกียรตศิ ักดิ์
รักไทย นาออกแสดงใหป้ ระชาชน ณ โรงละครศิลปากร เม่ือ พ.ศ. 2486 โดยใชว้ งดุริยางค์สากลบรรเลง โดย
มีพระเจนดุริยางค์เป็นผู้เรียบเรียงเสียงประสานด้วยต้องการให้มีรูปแบบการแสดงท่ีแตกต่างไปจากระบา
มาตรฐานที่ได้เคยแสดงมาและต้องการให้ทันสมัยเหมาะสมกับสถานการณ์ในยุคนั้น ส่วนท่ารานั้นครูลมุล-
ยะมะคุปต์ กับหม่อนต่วน ภัทรนาวิก (นางศุภลักษณ์ ภัทรนาวิก) เป็นผู้รวมกันท่ีประดิษฐ์ข้ึน นับเป็นระบา
ชดุ หน่ึงท่ีนิยมแสดงในงานมงคล โดยเฉพาะนามาเป็นชุดอวยพร ท้ังน้ีเพราะบทร้องแสดงถึงเทพบุตรนางฟ้า
มาอานวยอวยพรพร้อมทั้งพรมน้าทิพย์และในมือถือพานดอกไม้โปรย การราแบ่งเป็นขั้นตอนต่าง ๆ ได้แก่
ออกท่าราในท่าราสอดสร้อย เพลงรัวดึกดาบรรพ์ ราตามบทเพลงในเพลงครวญหา และราเข้าตามทานอง
ดนตรีในเพลงจีนรัว องค์ประกอบของระบากฤดาภินิหาร ได้แก่ ผู้แสดง ประกอบดว้ ยตวั พระคือ นักแสดงที่
เป็นผู้ชาย จะต้องเป็นผู้ที่มีลักษณะใบหน้ารูปไข่สวยงาม คมคาย ตามลักษณะชายงามในวรรณคดีไทย และ
ตัวนาง คือ นักแสดงท่ีเป็นผู้หญิง จะต้องเป็นผู้หญิงท่ีมีลักษณะใบหน้ารูปไข่สวยงาม คมคาย เด่นสะดุดตา
ขนาดลาตัวเรียวเอวเล็กกิ่ว รูปร่างใกล้เคียงกับตัวพระ การแต่งกาย ระบากฤดาภินิหารแต่งกายยืนเครื่อง
พระ-นาง บทร้องและเคร่ืองดนตรีในการแสดงครั้งแรกใช้วงดุริยางค์สากลบรรเลง ต่อมานาออกแสดงเป็น
ระบาชุดเอกเทศ ใช้วงป่ีพาทย์ไม้นวม ทานองเพลง ได้แก่ เพลงรัวดึกดาบรรพ์ เพลงครวญหา เพลงจีนรัว
อุปกรณ์การแสดงชุดน้ีมีอุปกรณ์ที่ใช้ในการแสดงคือ พานดอกไม้ เพราะผู้แสดงมีการถือพานสาหรับโปรย
ดอกไม้ แสดงถึงการอวยพรยินดีในเกียรตยิ ศโอกาสท่ีใช้ในการแสดง สามารถแสดงในงานมงคลร่ืนเริงทั่วไป
โดยมีท่ายากของระบากฤดาภินิหารที่สาคัญก่อนฝึก 5 ท่า ท่ารามีทั้งหมด 64 ท่า แบ่งตามเนื้อเพลง คือ
เพลงรวั ดกึ ดาบรรพ์ 3 ท่า เพลงครวญหา 36 ทา่ และเพลงจีนรัว 25 ทา่ ดังกล่าวแล้วขา้ งต้น

54

คาถามทบทวน ระบากฤดาภนิ หิ าร

***************************************************************************
แบบฝึกหดั ท่ี 1 เรอ่ื ง ประวตั คิ วามเปน็ มาของระบากฤดาภนิ หิ าร

คาชแ้ี จง : ให้นักเรียนตอบคาถามและอธิบายตามสิ่งกาหนดให้ต่อไปน้ี (10 คะแนน)
1. ใหน้ ักเรียนสรปุ ประวตั ิความเป็นมาของระบากฤดามาให้ถกู ต้องมาให้ถกู ต้อง
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
2. ใหน้ กั เรยี นบอกองคป์ ระกอบของระบากฤดามาใหถ้ กู ตอ้ งมาให้ถกู ต้อง
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................

แบบฝึกหัดที่ 2 เร่อื ง องคป์ ระกอบของระบากฤดาภนิ หิ าร (เพลงและดนตรี)
คาชแี้ จง: นกั เรยี นสอบปฏิบตั ิขบั ร้องเพลงระบากฤดาภินิหาร

55

แบบฝกึ หดั ที่ 3 เรื่อง องคป์ ระกอบของระบากฤดาภินหิ าร (ท่ายากของระบากฤดาภินหิ าร)
คาช้ีแจง : ใหน้ กั เรยี นปฏบิ ตั ติ ามสงิ่ กาหนดใหต้ ่อไปนี้ (5 คะแนน)
1. จัดกลุ่มๆละ 2 คน (ชาย-หญิง)
2. ฝกึ ปฏบิ ัตทิ า่ ยากของระบากฤดาภนิ หิ าร
3. นาเสนอท่าราหน้าชั้นเรียน และให้เพ่ือนชว่ ยกนั วพิ ากย์

แบบฝึกหดั ที่ 4 เรื่อง การแสดงผลงานเพลงระบากฤดาภินหิ าร
คาช้ีแจง : ใหน้ กั เรียนปฏิบตั ติ ามส่ิงกาหนดให้ต่อไปน้ี (10 คะแนน)
1. จดั กลมุ่ ๆละ 2 คน (ชาย-หญงิ )
2. ฝึกปฏิบัตทิ า่ ราเพลงระบากฤดาภินหิ าร
3. นาเสนอท่าราหน้าชั้นเรียน และให้เพอื่ นชว่ ยกนั วิพากย์

56

กระดาษคาตอบ

โรงเรียน......................................................................ปีการศึกษา...........................
ชอ่ื ..........................................................................ชัน้ ...................เลขท่.ี ...............
กลุ่มสาระการเรียนร.ู้ ....................วันท.ี่ .............เดือน...................พ.ศ..................

ข้อ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง
16
27
38
49
5 10

ประเมนิ ผล
เต็ม

ได้

57

แบบทดสอบหลงั เรียน

กล่มุ สาระการเรยี นรู้ศลิ ปะ สาระนาฏศลิ ป์ ชั้นมธั ยมศกึ ษาปีที่ 4

เร่อื ง ระบากฤดาภนิ หิ าร รหัสวิชา 2052219 เวลา 10 นาที คะแนน 10 คะแนน

**********************************************************************************

คาช้ีแจง : ให้นกั เรยี นเลือกคาตอบท่ีถูกทส่ี ดุ แล้วทาเครอ่ื งหมาย (×) ลงในกระดาษคาตอบ

1. “องค์อปั สร”จากบทร้องนา่ จะหมายถึงผแู้ สดงในตวั เลือกใด
ก. เทพบตุ ร-นางมณโฑ
ข. พระราม-นางสีดา
ค. พระอศิ วร-นางเบญจกาย
ง. เทพบุตร-นางฟ้า

2. จากภาพ นาฏยศัพท์ทีใ่ ช้ปฏบิ ตั ิคือนาฏยศพั ทใ์ ด
ก. สอดสร้อยมาลาและซอยเท้า
ข. สอดสูงและกระดกเท้า
ค. ปอ้ งหน้าและประเท้า
ง. สอดสร้อยมาลาและกระทงุ้ เท้า

3. เคร่ืองประดับศีรษะของนักแสดงระบากฤดาภินิหารคอื ตัวเลอื กใด

ก. ตัวพระ-ปญั จเุ หรจ็ ตัวนาง-ยอดแบบมีกระบังหนา้

ข. ตวั พระ-มงกุฏ ตัวนาง-ชฎา

ค. ตวั พระ-ชฎา ตัวนาง-มงกฏุ

จ. ตวั พระ-เทรดิ ตัวนาง-รัดเกล้ายอด

4. ตัวเลอื กใดตรงกบั ความหมายของเพลงระบากฤดาภนิ ิหารมากท่ีสุด
ก. ระบามาตรฐานที่ปรับปรงุ ขึ้นใหมเ่ พอ่ื ใชใ้ นการแสดงละครเกียรตศิ ักดไิ์ ทย
ข. สมเด็จเจา้ ฟา้ กรมพระยานรศิ รานวุ ตั ติวงศ์เป็นผนู้ พิ นธบ์ ทรอ้ ง
ค. ระบาทปี่ ระดษิ ฐ์ขนึ้ ใหม่ เมอื่ ปี พ.ศ. 2499 แทรกในละครในเรื่องอเิ หนา
ง. ระบาที่ประดษิ ฐข์ ึน้ จากลักษณะทป่ี รากฏอยบู่ นภาพจาหลักผสมกบั ทว่ งทา่ ของนาฏศลิ ปช์ วา

58

5. มอื -ปฏบิ ัติท่าผาลา เทา้ -ปฏิบัตทิ า่ กระดกเสย้ี ว ตรงกับภาพในตวั เลือกใด

ก.

ข.

ค.

ง.
6. . ตวั เลือกใดคืออุปกรณป์ ระกอบการแสดงกฤดาภนิ ิหาร

ก. ตะแกรง
ข. คันฉ่อง
ค. พานดอกไม้
ง. กริช
7. บทรอ้ งของระบากฤดาภนิ ิหาร มคี วามหมายในลกั ษณะใด
ก. พรรณาถึงสายฝน ท่ีมอบความชมุ่ ฉ่า และความอดุ มสมบรู ณ์
ข. บรรยายถึงความงดงามของธรรมชาติ
ค. ปลุกใจใหค้ นไทยรูส้ กึ รกั ชาตแิ ละเตือนสติให้ทุกคนทาความดีอย่างไม่ทอ้ ถอย
ง. ร่นื เริงยินดีเฉลิมฉลองแก่ชาติชาติไทย และเปน็ การอานวยอวยพรของเหลา่ เทวดา-นางฟา้
8. วงดนตรที ีเ่ หมาะกับการบรรเลงเพลงประกอบการแสดงระบากฤดาภินิหารคอื ตัวเลอื กใด
ก. วงปี่พาทยด์ กึ ดาบรรพ์
ข. วงปพี่ าทยน์ างหงส์
ค. วงป่ีพาทย์เครอ่ื งใหญ่
ง. วงป่พี าทยไ์ ม้นวม

59

9. ตัวเลือกใดเป็นทานองเพลงที่บรรจใุ นบทรอ้ งกฤดาภินหิ ารครบทกุ เพลง
ก. เพลงลาวเจ้าชู เพลงเชดิ เพลงตะเข่ิง
ข. เพลงจีนรัว เพลงตะเขง่ิ เพลงเหาะ
ค. เพลงรัวดึกดาบรรพ์ เพลงครวญหา เพลงจนี รวั
ง. เพลงเชดิ ฉิง่ เพลงแขกเชญิ เจา้ เพลงรวั ดกึ ดาบรรพ์

10. ตวั เลือกใดกลา่ วเก่ยี วกับเพลงระบากฤดาภินิหารถูกตอ้ งทส่ี ดุ
ก. ระบากฤดาภินิหาร มีอปุ กรณ์ประกอบการแสดงทสี่ าคญั คือ พานดอกไม้
ข. ระบากฤดาภนิ หิ ารเปน็ การแสดงทอี่ ยู่ในละคร เร่อื งอณุ รุท ตอนศภุ ลักษณว์ าดรปู
ค. ระบากฤดาภินิหารผู้ประดิษฐค์ ดิ ท่าราคอื คณุ ครลู มุล ยมะคุปต์ และหมอ่ มตว่ น ภทั รนาวกิ
ง. ระบากฤดาภินหิ าร เริ่มด้วยเพลงรัวดึกดาบรรพ์ เพลงครวญหา และเพลงจีนรวั ติดต่อกนั

60

บรรณานกุ รม

61

บรรณานกุ รม

นางสาว สภุ คนิ ี ปานแป้น. (2560). การคดั เลือกนกั แสดง. สบื คน้ เมอ่ื วนั ที่ 1 กุมภาพนั ธ์ 2565
จาก https://sites.google.com

เรณู โกศนิ านนท์ (2544,51).ประวัตริ ะบากฤดาภนิ ิหาร.สืบคน้ วันท่ี 1 กุมภาพนั ธ์ 2565 .จาก
http://www.banramthai.com/html/kridda.html

สมบูรณ์ สวุ รรณรตั น์ (2528).ประวัติของระบากฤดาภนิ หิ าร.สบื คน้ วันที่ 1 กุมภาพนั ธ์ 2565.จาก
https://www.bloggang.com/m/viewdiary.php?id=banrakthai&month=08-
2008&date=22&group=7&gblog=1

สุมิตร เทพวงษ์ (2537).ประวัติของระบากฤดาภนิ ิหาร.สบื ค้นวนั ที่ 1 กมุ ภาพนั ธ์ 2565.จาก
https://www.bloggang.com/m/viewdiary.php?id=banrakthai&month=08-
2008&date=22&group=7&gblog=1

สุกรี เจรญิ สขุ . (2561). ความหมายของดนตร.ี สืบคน้ เมอ่ื วันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2565
จาก http://music-mis.blogspot.com

อมรา กล่าเจรญิ . (2535). สนุ ทรยี ภาพทางด้านนาฏศลิ ป.์ คน้ เมือ่ วนั ท่ี 1 กุมภาพนั ธ์ 2565
จาก https://thaifolk.com

62

ภาคผนวก

63

ภาคผนวก

ประวตั สิ ว่ นตัว
นางสาวรุ่งทวิ า เบญจาธิกุล ชื่อเล่น ปอ๊ ป เกิดวันอังคารท2ี่ 3 พฤษภาคม 2543 บ้านเลขที่309 หมู่9

ตาบลทา่ ศาลา อาเภอทา่ ศาลา จงั หวัดนครศรีธรรมราช 80160
การศกึ ษา

จบการศึกษาระดับประถมศึกษาปีท่ี6 โรงเรียนท่าศาลา ตาบลท่าศาลา อาเภอท่าศาลา จังหวัด
นครศรธี รรมราช 80160

จบการศึกษาระดับมัธยมต้น (1-3) โรงเรียนท่าศาลาประสิทธิ์ศึกษา ตาบลท่าศาลา อาเภอท่าศาลา จังหวัด
นครศรีธรรมราช 80160

จบการศึกษาระดับช้ันมัธยมปลาย (ม.4-6) แผนการเรียนศิลป์-คานวณ โรงเรียนท่าศาลาประสิทธ์ิศึกษา
ตาบลทา่ ศาลา อาเภอทา่ ศาลา จงั หวดั นครศรีธรรมราช 80160

กาลังศึกษาระดับปริญญาตรีช้ันปีท่ี 3 มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช สาขานาฏศิลป์ ครุศาสตร์
มหาวทิ ยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช

64