ตอน พระอภัภั ภัภั ยมณีณี ณีณี หนีนี นีนี นางผีผี ผีผี เสื้สื้ สื้สื้ อสมุมุ มุมุทร พระอภัภั ภัภั ยมณีณี ณีณีชั้ชั้ชั้ชั้ นมัมั มัมั ธยมศึศึศึศึ กษาปีปีปีปี ที่ที่ ที่ที่ 3 หนันั นันั งสืสื สืสื ออิอิ อิอิ เล็ล็ ล็ล็ กทรอนินิ นินิ กส์ส์ ส์ส์(E-BOOK)
คำ นำ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) เล่มนี้ จัดทำ ขึ้นเพื่อเป็น สื่อการเรียนรู้ที่ช่วยพัฒนาความสนใจในการเรียนวรรณคดีเรื่อง พระอภัยมณี สำ หรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓ โรงเรียน บ้านบุ่งคล้า เพื่อเสริมสร้างและพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางวรรณคดี และวรรณกรรมให้แก่ผู้เรียน ผู้วิจัยหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) เล่มนี้ จะเป็นแนวทางในการพัฒนาผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน วรรณคดีและวรรณกรรมเรื่องพระอภัยมณี และสามารถนำ ไป ปรับใช้ในการศึกษาหรือชีวิตประจำ วันในอนาคตได้
สารบับับั ญ บั ญ เรื่อง หน้าความเป็นมาเนื้อเรื่องย่อบทวิเคราะห์คุณค่าข้อคิดลักษณะตัวละคร๑-๓๕-๑๒แบบฝึกหัดเรื่องความเป็นมาแบบฝึกหัดเรื่องตัวละครแบบฝึกหัดเนื้อเรื่องย่อแบบฝึกหัดบทวิเคราะห์คุณค่า๔๑๓๑๔-๑๙๒๐๒๑-๓๑๓๒-๓๔๓๕
ความรักเป็นสิ่งที่ดีและสวยงาม ชักนำ คน ๒ คนมาใช้ชีวิตคู่ร่วมกัน แต่ถ้าหากความรักครั้งนั้น มิได้เกิดจากความสมัครใจของทั้งสองฝ่าย ก็ยากที่จะครองชีวิตร่วมกันได้อย่างปกติสุข ดั่งผีเสื้อสมุทรและพระอภัยมณี
หน่น่ น่ ว น่ วยที่ที่ ที่ที่ ๑ ความเป็นมา เรื่องพระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร ความเป็นมา เรื่องพระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร ๑
ในการแต่งบทประพันธ์ เรื่องพระอภัยมณี ของสุนทรภู่นั้น มีจุดมุ่งหมายเพื่อขายฝีปากเลี้ยงชีวิตในระหว่างที่ตนติดคุกอยู่ แต่แต่งได้เพียงไม่กี่ตอนแล้วหยุดไว้ไม่ได้แต่งต่อจนสิ้นรัชกาล เนื่องจากในสมัยรัชกาลที่ ๒ สุนทรภู่ต้องตามเสด็จอย่างใกล้ชิด แทบจะไม่มีเวลาได้สร้างสรรค์ผลงานของตนเอง ความเป็ป็ป็ น ป็ นมา สุนทรภู่เริ่มแต่งบทประพันธ์กลอนนิทานเรื่อง พระอภัยมณี เมื่อครั้งที่ถูกจำ คุกในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย (รัชกาลที่ ๒ ) มีสาเหตุมาจากการเมาสุราแล้วอาละวาดทำ ร้ายท่าน ผู้ใหญ่ ที่มาของกลอนนิทาน เรื่องพระอภัยมณี ๒
กลอนนิทานเรื่อง พระอภัยมณี เป็นวรรณกรรมที่นอกจากจะให้ ความบันเทิงแล้ว ยังเป็นวรรณกรรมที่แฝงแง่คิดในหลาย ๆ ด้าน ซึ่งล้วนเป็นแต่แง่คิดที่ผู้คนสามารถนำ มาประยุกต์ใช้เป็นแนวทาง แห่งการดำ เนินชีวิตได้เป็นอย่่างดี เมื่อเริ่มต้นสมัยรัชกาลใหม่สุนทรภู่ได้ตัดสิ้นใจลาออกจากงาน ราชการแล้วออกบวชจึงได้มีโอกาสแต่ง เรื่อง พระอภัยมณี อีกครั้ง โดยแต่งต่อเป็นระยะ ๆ จนจบ โดยมีทั้งหมด ๖๔ ตอน นอกจากนี้ แล้วเนื้อหาของเรื่อง พระอภัยมณี เป็นการผสมระหว่างจินตนาการ ต่าง ๆ และประสบการณ์ชีวิตของตัวสุนทรภู่เอง ความเป็ป็ป็ น ป็ นมา (ต่ต่ ต่ อ ต่ อ) ๓
เรื่องพระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร ๑. ผู้แต่งเรื่องพระอภัยคือใคร …………………………………………………………………………………… ๒. พระอภัยมณีมีลักษณะคำ ประพันธ์แบบใด …………………………………………………………………………………… ๓. วรรณคดีเรื่องพระอภัยมีเนื้อหาทั้งหมดกี่ตอน …………………………………………………………………………………… ๔. จุดประสงค์ในการแต่งเรื่องพระอภัยมณีคืออะไร …………………………………………………………………………………… ๕. ที่มาของเรื่องพระอภัยมณีคืออะไร …………………………………………………………………………………… ชื่อ……………………………………………… ชั้น………… เลขที่………… คำ ชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคำ ถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง แบบฝึกหัด ๔
เรื่องพระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร ๑. ผู้แต่งเรื่องพระอภัยคือใคร - พระสุนทรโวหาร (สุนทรภู่) ๒. พระอภัยมณีมีลักษณะคำ ประพันธ์แบบใด - ประเภทกลอน ๘ ๓. วรรณคดีเรื่องพระอภัยมีเนื้อหาทั้งหมดกี่ตอน - มีเนื้อหาทั้งหมด ๖๔ ตออน ๔. จุดประสงค์ในการแต่งเรื่องพระอภัยมณีคืออะไร - แต่งเพื่อขายฝีปากเลี้ยงชีพในระหว่างติดคุก ๕. ที่มาของเรื่องพระอภัยมณีคืออะไร - สุนทรภู่แต่งบทประพันธ์เรื่องพระอภัยมณี เมื่อครั้งที่ถูกจำ คุกอันมี สาเหตุมาจากเมาสุราแล้วอาละวาดทำ ร้ายท่านผู้ใหญ่ ชื่อ……………………………………………… ชั้น………… เลขที่………… คำ ชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคำ ถามต่อไปนี้ให้ถูกต้อง แบบฝึกหัด
หน่น่ น่ ว น่ วยที่ที่ ที่ที่ ๒ ลักษณะตัวละคร ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร ลักษณะตัวละคร ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร ๕
แนะนำนำนำนำตัตั ตั ว ตั วละคร ๖
เป็นผู้เชี่ยวชาญเพลงปี่ มีจิตใจดี ชอบให้อภัยผู้อื่น มีความสุภาพ อ่อนหวาน เป็นโอรสของทาวสุทัศน์และนางปทุมเกสร แห่ง เมืองรัตนา เป็นเจ้าชายรูปงาม แต่เจ้าชู้มีภรรยาหลายคน รักและหลงไหลในดนตรี ไม่แสดงตนว่าเป็นกษัตริย์อยู่เหนือใคร พระอภัภั ภั ย ภั ยมณีณี ณีณี ๗
รักเดียวใจเดียว ขี้หึงมาก เกรี้ยวกราดโมโหง่าย แปลงกลายเป็นสาวสวยได้ ผีผี ผี เ ผี เสื้สื้ สื้ อ สื้ อสมุมุ มุ ท มุ ทร เป็นนางยักษ์อาศัยอยู่ที่ถ้ำ กลางทะเล มีนิสัยโหดร้าย เกรี้ยวกราด มักโมโหง่าย เป็นผู้ที่มีความรักรุนแรง ขี้หึงเป็นอย่างมาก เป็นผู้แสดงความรู้สึกออกมาอย่างชัดเจน เป็นผู้มั่นคงในความรัก ๘
มีความเมตตา มีความเสียสละ เป็นผู้มั่นคงในความรัก มีร่างกายครึ่งคนครึ่งปลา ท่อนบนเป็นหญิงสาวสวย ท่อนล่างจากเอวลงไป มีหางเป็นปลา อาศัยอยู่ในทะเล นางเงืงื งื อ งื อก ๙
รักพ่อมาก ๆ จนติดพ่อ ชอบการผจญภัยเป็นชีวิต จิตใจ สินสมุทรเป็นบุตรของพระอภัยมณี กับนาง ผีเสื้อสมุทร มีรูปร่างหน้าตางดงามคล้ายพระอภัยมณี มีเขี้ยว ตาแดง มีกำ ลังมากเหมือนกับนาง ผี เสื้อสสมุทร สิสิ สิ น สิ นสมุมุ มุ ท มุ ทร ๑๐
มีหลักธรรมใการตัดสิน ไม่เลือกฝ่ายผิดฝ่ายถูก ให้ข้อคิดอบรมธรรมแก่ทุก คน เป็นนักบวชชรา ถือลัทธิบูชาไฟ บำ เพ็ญศีลอยู่ที่เกาะแก้วพิสดารมาเป็นเวลา นาน มีมนต์วิเศษสามารถปราบภูตผีปีศาจได้ มีอายุประมาณ ๑๐๐๐ ปีเศษ พระฤาษีษี ษีษี ๑๑
มีความเสียสละ มีความจริงใจ รู้จักตอบแทนบุญคุณ มีร่างกายครึ่งคนครึ่งปล ท่อนล่างจากเอวลงไป มีหางเป็นปลา อาศัยอยู่ในทะเล พ่พ่ พ่ อ พ่ อแม่ม่ ม่ น ม่ นางเงืงื งื อ งื อก ๑๒
แบบฝึกหัด เรื่องพระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร คำ ชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคำ ถามจากเรื่องพรอภัยมณี ตอนพระอภัยมณี หนีนางผีเสื้อสมุทร นักเรียนชื่นชอบละครไหนในเรื่องพระอภัยมณี เพราะเหตุใด ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………….……………………………………………………… ……………….……………………………………………………… ……………….……………………………………………………… …………………………………………………………………….… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……….……………………………………………………………… ……….……………………………………………………………… ………………………………………………………………………. ชื่อ……………………………………………… ชั้น………… เลขที่………… ๑๓
หน่น่ น่ ว น่ วยที่ที่ ที่ที่ ๓ เนื้อเรื่องย่อ เรื่องพระอภัยมณี ตอน พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร เนื้อเรื่องย่อ เรื่องพระอภัยมณี ตอน พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร ๑๔
เนื้อเรื่องแบบบทประพันธ์ จากเว็บไซต์ห้องสมุดวัชรญาณ เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่ รื่ อ รื่ อง อนิเมชันการ์ตูน เรื่องพระอภัยมณี ตอน พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร สามารถอ่านบทประพันธ์ฉบับเต็มได้ แสกน QR Code เลย รับชมอนิเมชันการ์ตูนได้ เพียงแค่แสกน QR Code ๑๕
เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่ รื่ อ รื่ องย่ย่ ย่ อ ย่ อ ครั้งที่พระอภัยมณีได้มาอยู่กินกับผีเสื้อสมุทรที่แปลงกลายเป็น หญิงสาวสวยงาม ณ ถ้ำ กลางทะเลจนมีบุตรร่วมกันหนึ่งคนชื่อสิน สมุทร มีรูปร่างหน้าตาเหมือนคน แต่มีดวงตาสีแดงกล่ำ มีพละกำ ลัง อันมหาศาลและมีเขี้ยวยักษ์เหมือนกับผีเสื้อสมุทร เมื่อเวลาผ่านไปจนสินสมุทรอายุได้ ๘ ขวบได้วิ่งเล่นไปเจอ แผ่นหินที่ปิดปากถ้ำ ไว้จึงเปิดออก แล้วพบกับเงือกชราจึงได้จับมา อวดพ่อ เมื่อพระอภัยมณีเห็นก็รู้สึกตกใจมากที่สินสมุทรนั้นสามารถ ออกจากถ้ำ ได้พระอภัยมณีจึงเตือนให้สินสมุทรเก็บเรื่องนี้ไว้เป็น ความลับเพราะนางผีเสื้อสมุทรนั้นกลัวเป็นอย่างมากว่าวันหนึ่งพระ อภัยมณีจะหนีไปจากตน และได้บอกกับสินสมุทรว่าความจริงแล้ว แม่ของเจ้านั้นเป็นยักษ์ ๑๖
เมื่อเงือกเฒ่าได้ยินสินสมุทรและพระอภัยมณีคุยกัน จึงได้ขอ ให้ไว้ชีวิตตนแล้วตนนั้นอาสาจะพาทั้งสองคนหนีไปยังเกาะแก้ว พิสดาร ซึ่งเป็นเกาะที่มีท่านฤาษีที่มีมนต์ปราบนางยักษ์ได้แต่จะ ต้องใช้เวลาว่ายน้ำ นานถึง ๗ วันจึงจะถึง แต่นางยักษ์นั้นใช้เวลา แค่เพียง ๓ วันก็สามารถไปถึงเกาะได้แล้ว ในคืนนั้นเองนางผีเสื้อสมุทรก็ได้ฝันร้ายว่ามีเทวดามาทำ ร้ายถ้ำ เอาค้อนมาทุบตีนางแล้วยังควักลูกตานางไปอีกด้วย จึงได้เล่าความฝันให้พระอภัยมณีฟังแล้วให้ช่วยทำ นายฝันให้ พระ อภัยมณีจึงคิดกลอุบายขึ้นมาได้แล้วทำ นายว่าความฝันนั้น คือมัจจุราชที่จะมาเอาชีวิตของนางไป จึงจะต้องทำ การสะเดาะ เคราะห์ โดยการไปถือศีดอยู่ที่ตีนเขาในป่าคนเดียว และให้ทำ การ อดอาหารเป็นเวลา ๓ วัน ๓ คืน เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่ รื่ อ รื่ องย่ย่ ย่ อ ย่ อ(ต่ต่ ต่ อ ต่ อ) ๑๗
เมื่อนางผีเสื้อสมุทรได้ฟังคำ ทำ นายของพระอภัยมณีแล้วก็ได้ เดินทางไปจำ ศีลอยู่ผู้เดียวพระอภัยมณีและสินสมุทรจึงได้โอกาสหนี โดยความช่วยเหลือจากเงือกผัวเมียและลูกสาวเงือก เพื่อที่จะมุ่งหน้าไปยังเกาะแก้วพิสดาร นางผีเสื้อสมุทรเมื่อรักษาศีลครบ ๓ วัน ๓ คืนแล้ว ร่างกายของ นางก็อ่อนแรงลงและจิตใจคิดถึงแต่พระอภัยมณี นางจึงรีบเดินทาง กลับไปที่ถ้ำ แต่ปรากฏว่าไม่มีใครอยู่ที่ถ้ำ เลยสักคน ทำ ให้นางได้รู้ ว่าพระอภัยมณีกับสินสมุทรนั้นได้หนีนางไปแล้ว นางจึงรีบออกเดิน ทางเพื่อตามหาพระอภัยมณี ในระหว่างนัั้นสินสมุทรจึงได้เข้าถ่วง เวลาไว้ แต่นางผีเสื้อสมุทรก็ได้ใช้คาถาแล้วมองเห็นพระอภัยมณี กำ ลังหนีไปกับเงือก เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่ รื่ อ รื่ องย่ย่ ย่ อ ย่ อ(ต่ต่ ต่ อ ต่ อ) ๑๘
นางเงือกสาวได้พาพระอภัยมณีและสินสมุทรไปถึงเกาะแก้ว พิสดารได้จนสำ เร็จและเมื่อนางผีเสื้อสมุทรตามมาถึงเกาะ พระฤาษีจึงได้เสกทรายขว้างไปกลางทะเล นางผีเสื้อสมุทรเกิด ความกลัวและไม่สามารถทำ อะไรได้ จึงต้องยอมถอยกลับไป เนื้นื้ นื้ อ นื้ อเรื่รื่ รื่ อ รื่ องย่ย่ ย่ อ ย่ อ(ต่ต่ ต่ อ ต่ อ) นางผีเสื้อสมุทรรีบตามพระอภัยมณีไป แต่ก็ได้เจอกับเงือก สองผัวเมียหลอกล่อให้ไปอีกทาง โดยบอกว่าถ้าหากตามไม่เจอพระ อภัยมณีให้จับตนกินได้เลย และสุดท้ายเงือกผัวเมียก็ถูกนางยักษ์ จับกินเป็นอาหารด้วยความโมโหแล้วจึงรีติดตามพระอภัยมณีไปยัง เกาะแก้วพิสดาร ๑๙
๒๐ แบบฝึกหัด เรื่องพระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร คำ ชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคำ ถามจากเรื่องพรอภัยมณี ตอนพระอภัยมณี หนีนางผีเสื้อสมุทร ให้นักเรียนเขียนเนื้อเรื่องย่อของวรรณคดีเรื่องพระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ชื่อ……………………………………………… ชั้น………… เลขที่………
แบบฝึกหัด เรื่องพระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร คำ ชี้แจง : ให้นักเรียนตอบคำ ถามจากเรื่องพรอภัยมณี ตอนพระอภัยมณี หนีนางผีเสื้อสมุทร ชื่อ……………………………………………… ชั้น………… เลขที่……… ให้นักเรียนเขียนเนื้อเรื่องย่อของวรรณคดีเรื่องพระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร พระอภัยมณีได้มาอยู่กินกับนางผีเสื้อสมุทรโดยนางผีเสื้อ สมุทรแปลงกายเป็นผู้หญิงงามจนมีลูกชาย 1คน ชื่อสินสมุทร เมื่อสินสมุทรอายุได้ 8ปี จึงเปิดถ้ำ ออกไปเที่ยวนอกถ้ำ พบเงือก จึงจับตัวมาให้พระอภัยมณีดู เงือกขอชีวิตไว้ และอาสาพาพระ อภัยมณีหนีไปเกาะแก้วพิสดาร ส่วนนางผีเสื้อสมุทรฝันร้าย พระอภัยมณีได้ทีจึงออก อุบายให้นางไปรักษาศีล 3 วันแล้วพระอภัยมณีกับสินสมุทรก็ หนีไปโดยความช่วยเหลือของเงือกสองผัวเมียและลูกสาวเงือก ฝ่ายผีเสื้อสมุทรกลับมาไม่พบพระอภัยมณีจึงออกตามหา เห็นพระอภัยมณีจึงไล่ติดตามและจับเงือกสองผัวเมียกิน ส่วนนางเงือกพาพระอภัยมณีหนีไปจนถึงเกาะแก้วพิสดาร เมื่อนางผีเสื้อสมุทรตามมาทันและอาละวาดพระโยคีจึงแสกทราย ขว้างมากลางคลื่น นางผีสมุทรกลัวจึงหลบหนีไป
๒๑ หน่น่ น่ ว น่ วยที่ที่ ที่ที่ ๔ บทวิเคราะห์คุณค่า ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร บทวิเคราะห์คุณค่า ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร
แก่นหลักของเรื่องพระอภัยมณี ตอน พระอภัยมณีหนี นางผีเสื้อสมุทร คือความต้องการที่จะบอกว่าความรักนั้นหากคนทั้ง ๒ คนไม่มีความเหมาะสมกัน ไม่ได้มีความรักมอบให้กันและกันอย่าง จริงใจ ย่อมไม่สามารถจะอยู่ร่วมใช้ชีวิตด้วยกันได้อย่างมีความสุข ในสุดท้ายแล้วก็ต้องมีใครสักคนหนึ่งเป็นผู้ที่เลือกจะเดินออกมาจาก ความสัมพันธ์ครั้งนั้น ดั่งเช่นเดียวกันกับความรักของพระอภัยมณี และนางผีเสื้อสมุทร แก่นเรื่อง แก่นเรื่อง คุคุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ าที่ที่ ที่ไที่ ด้ด้ ด้ รั ด้ รั รั บ รั บ คุณค่าด้านเนื้อหา คุณค่าด้านวรรณศิลป์ คุณค่าด้านสังคม รสวรรณคดี ๒๒ บทวิวิ วิ เ วิ เคราะห์ห์ ห์ห์
คุคุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ าด้ด้ ด้ า ด้ านเนื้นื้ นื้ อ นื้ อหา เป็นคุณค่าที่มองเห็นได้ชัดมากที่สุดจากเรื่องพระอภัยมณีตอนหนีนาง ผีเสื้อสมุทร ที่ไม่ว่าจะเป็นการให้ความช่วยเหลือพ่อของตนเองของ สินสมุทรการให้ความช่วยเหลือกันและกันภายในครอบครัวของเงือก การช่วยเหลือผู้อื่นตามสัจจะวาจาของเงือกชราและการช่วยเหลือผู้อื่น โดยไม่หวังผลของพระฤาษี แต่ให้มองเข้าไปถึงข้างใน เพราะเราไม่สามารถรับรู้ได้จริงแท้ว่า ใครผู้นั้นดีหรือไม่ดีดังเช่นนางผีเสื้อสมุทรที่แปลงกลายเป็นสาวสวย มาหลอกพระอภัยมณีแต่ความจริงเป็นนางยักษ์มีนิสัยที่โหดร้ายส่วน พวกนางเงือกที่แม้ตัวจะเป็นครึ่งคนครึ่งปลาแต่ก็มีสัจจะวาจา และ จิตใจที่งดงาม พร้อมที่จะให้ความสุขหรือจะทำ ลายล้างก็ได้เพราะความรักนั้นเป็น สิ่งที่สวยงามเสมอ แต่ไม่ว่าจะรักใครมากขนาดไหนก็อย่าลืมที่จะรัก ตัวเอง การให้การพึ่งพาช่วยเหลือผู้อื่น ไม่ควรมองคนเพียงแค่ภายนอก ความรักเป็นเหมือนดาบสองคม ๒๓
คุคุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ าด้ด้ ด้ า ด้ านสัสั สั ง สั งคม ฝ่ายผีเสื้อเมื่อจะจากพรากลูกผัว แต่พลิกตัวกลิ้งกลับไม่หลับใหล ให้หมกมุ่นขุ่นคล้ำ ในน้ำ ใจ จนเสียงไก่แก้วขันสนั่นเนิน พอม่อยหลับกลับจิตนิมิตฝัน ว่าเทวัญอยู่ที่เกาะนั้นเหาะเหิน มาสังหารผลาญถ้ำ ระยำ เยิน แกว่งพะเนินทุบนางแทบวางวาย แล้วอารักษ์ควักล้วงเอาดวงเนตร สำ แดงเดชเหาะกลับไปลับหาย ทั้งกายสั่นพรั่นตัวด้วยกลัวตาย พอฟื้นกายก็พอแจ้งแสงตะวัน จึงก้มกราบบาทบงสุ์พระทรงศักดิ์ แล้วนางยักษ์เล่าตามเนื้อความฝัน ไม่เคยเห็นเป็นวิบัติอัศจรรย์ เชิญทรงธรรม์ช่วยทำ นายร้ายหรือดี ความเชื่อ จากบทประพันธ์ตัวอย่างข้างต้นแสดงให้เห็นถึงสาเหตุที่ทำ ให้นาง ผีเสื้อสมุทรเกิดความเชื่อเรื่องความฝันจนต้องนำ ความฝันไปให้พระอภัย มณีทำ นายให้ แล้วนำ ไปสู่อีกหนึ่งความเชื่อที่ว่าการบำ เพ็ญศีลนั้นเป็นการ สะเดาะเคราะห์ร้าย ๒๔
คุคุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ าด้ด้ ด้ า ด้ านสัสั สั ง สั งคม จากเนื้อเรื่องในตอน พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร แสดงให้เห็นถึงวิถีชีวิตของคนในสมัยก่อนหลากหลายอย่าง เช่น เรื่องของการหาถิ่นฐานอาศัยตามธรรมชาติ การให้ความเคารพ นับถือเชื่อฟังผู้ใหญ่ การให้ความเคารพนับถือผู้นำ ทางศาสนา การ มีคติความเชื่อเกี่ยวกับอมนุษย์ ความเป็นอยู่ของคนไทยในอดีต ในเรื่องของความเคารพนับถือเชื่อฟังคำ ของผู้ใหญ่นั้น จะเห็นได้เด่นชัดอยู่ คือตอนที่สินสมุทรได้จับเงือกชรามาเล่นแล้ว พระอภัยมณีบอกให้ปล่อยเงือกชราแล้วสอนสมุทรก็เชื่อฟังโดยมิ ขัดขืนหรือจะเป็นในตอนที่เงือกชราบอกลูกของตนเองให้พาพระ อภัยมณีหนีไปก่อนแล้วตนจะไปถ่วงเวลานางยักษ์ไว้ ถึงแม้เงือก สาวจะห่วงพ่อแม่ของตนมากขนาดไหนแต่ก็เชื่อฟังในคำ ที่พ่อบอก ความเคารพนับถือและเชื่อฟังผู้ใหญ่ ๒๕
คุคุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ าด้ด้ ด้ า ด้ านสัสั สั ง สั งคม ในเรื่องของความเสียสละนั้นเป็นคุณค่าที่เห็นได้เด่นชัดจาก การกระทำ ของเงือกผัวเมียที่ให้ลูกตนเองนั้นพาพระอภัยมณีหนีไป แล้วตนกับเมียยอมสละชีวิตให้นางยักษ์จับกินเพื่อถ่วงเวลาให้พระ อภัยมณีได้หนีไป เป็นการรับผิดชอบต่อสัจจะวาจาที่ตนเองนั้นเคย กล่าวไว้ นับเป็นการเสียสละที่ยิ่งใหญ่ ความเสียสละเพื่อคนอื่น ในเรื่องของการมีความเมตตานั้นมนเรื่องได้แสดงให้เห็นผ่าน หลายตัวละคร เช่น ในตอนที่พระอภัยมณีบอกให้สินสมุทรปล่อยตัว เงือกชราที่จับมาเล่นแล้วไว้ชีวิต หรือจะเป็นในตอนที่พระฤาษีได้ ให้การช่วยเหลือพระอภัยมณีและสินสมุทรโดยการช่วยไล่นางผีเสื้อ สมุทรและให้ที่อยู่อาศัยบนเกาะแก้วพิสดาร มีความเมตตาต่อผู้อื่น ๒๖
คุคุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ าด้ด้ ด้ า ด้ านสัสั สั ง สั งคม ในเรื่องพระอภัยมณีเป็นเรื่องที่สะท้อนให้เห็นถึงเรื่องของความ รักได้เป็นอย่างดีที่ว่าความรักนั้นเป็นสิ่งที่งดงาม แต่หากความรักนั้น มิได้เกิดจากความสมัครใจของคนทั้งคู่แล้ว ความรักก็มิอาจจะอยู่ร่วม กันอย่างมีความสุขและยืนยาว ดังเช่นความรักของพระอภัญมณีและ นางผีเสื้อสมุทร แนวคิดเรื่องของความรัก ตลอดทั้งเนื้อเรื่องพระอภัยมณีแสดงให้ผู้อ่านได้เห็นการ กระทำ ของตัวละครอย่างชัดเจนว่า ในทุก ๆ การกระทำ นั้นล้วนแต่ ผ่านการใช้สติปัญญาในการคิดอย่างรอบครอบ และมีการใช้ เหตุผลอยู่เสมอ เช่น นางยักษ์ที่กลัวพระอภัยมณีจะหนีไป จึงเอา หินปิดปากถ้ำ ไว้ หรือตอนที่พระอภัยมณีวางอุบายหลอกให้นางยักษ์ ไปถือศีลอดอาหารเพื่อที่ตนเองจะได้หนีไปจากถ้ำ อีกทั้งในตอนที่ เงือกสองผัวเมียตัดสินใจเข้าถ่วงเวลานางยักษ์ไว้ก็ผ่านการคิด ไตร่ตรองมาเป็นอย่างดีมากแล้ว สติปัญญาเป็นสิ่งสำ คัญ ๒๗
คุคุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ าด้ด้ ด้ า ด้ านวรรณศิศิ ศิ ล ศิ ลป์ป์ ป์ป์ อุปมา คือ การเปรียบสิ่งหนึ่งเหมือนกับสิ่งหนึ่ง ดังตัวอย่างบทประพันธ์ต่อไปนี้ การใช้โวหารภาพพจน์ จนนางมารมีบุตรบุรุษชาย ไม่คลาดเคลื่อนเหมือนองค์พระทรงเดช แต่ดวงเนตรแดงดูดังสุริย์ฉาย ทรงกำ ลังดังพระยาคชาพลาย มีเขี้ยวคล้ายชนนีมีศักดา จากตัวอย่างบทประพันธ์ข้างต้นถอดความได้ว่าเมื่อ นางยักษ์มีบุตรก็มีความคล้ายคลึงกับพระอภัยมณี แต่มี ดวงตาสีแดง กำ ลังมหาศาล และเขี้ยวเหมือนกับแม่ อุปลักษณ์ คือ การเปรียบสิ่งหนึ่งเป็นอีกสิ่งหนึ่ง ดังตัวอย่างต่อไปนี้ อันเทวัญนั้นคือมัจจุราช จะหมายมาดเอาชีวิตริษยา จากตัวอย่างบทประพันธ์ข้างต้นถอดความได้ว่าเทวดาที่ นางผีเสื้อสมุทรได้ฝันเห็นนั้นคือมัจจุราชที่จะมาเอาชีวิตของ นางผีเสื้อสมุทรไป ๒๘
คุคุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ าด้ด้ ด้ า ด้ านวรรณศิศิ ศิ ล ศิ ลป์ป์ ป์ป์ การใช้สัทพจน์ คือ การใช้ถ้อยคำ เลียนเสียงธรรมชาติ ดังตัวอย่างต่อไปนี้ การใช้โวหารภาพพจน์ ลงกลิ้งเกลือกเสือกกายร้องไห้โร่ เสียงโฮโฮดังก้องห้องคูหา พระรูปหล่อพ่อคุณของเมียอา ควรหรือมาทิ้งขว้างหมองหมางเมีย จากตัวอย่างบทประพันธ์ข้างต้นเป็นการใช้คำ เพื่อ เลียนแบบเสียงร้องไห้ของนางผีเสื้อสมุทร ปฏิพากย์ คือ การใช้ถ้อยคำ ที่มีความหมายตรงกันข้ามกัน ดังตัวอย่างต่อไปนี้ หนักหรือเบาเยาว์อยู่ไม่รู้จัก เข้าลองผลักด้วยกำ ลังก็พังผาง เห็นหาดทรายพรายงามเป็นเงินราง ทะเลกว้างข้างขวาล้วนป่าดง จากตัวอย่างบทประพันธ์ข้างต้นจะเห็นได้ว่ามีการใช้คำ ที่มีความหมายตรงกันข้ามกัน เพื่อทำ ให้คำ นั้น ๆ มี ความหมายที่ลึกซึ้งมากยิ่งขึ้น ๒๙
คุคุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ าด้ด้ ด้ า ด้ านวรรณศิศิ ศิ ล ศิ ลป์ป์ ป์ป์ นามนัย คือ การใช้คำ บอกลักษณะหรือคุณสมบัติของสิ่งหนึ่ง แทนอีกสิ่งหนึ่ง ดังตัวอย่างต่อไปนี้ การใช้โวหารภาพพจน์ ถึงประตูคูหาเห็นเปิดอยู่ เอ๊ะอกกูเกิดเข็ญเป็นไฉน เข้าในห้องมองเขม้นไม่เห็นใคร ยิ่งตกใจเพียงจะดิ้นสิ้นชีวี จากตัวอย่างบทประพันธ์ข้างต้นจะเห็นได้ว่าสิ่งที่นาง ผีเสื้อสมุทรรู้สึกนั้นถึงจะตกใจเพียงใด ในความเป็นจริงก็มิ อาจทำ ให้สามารถสิ้นชีวิตได้ แต่โยคีมีมนต์อยู่ตนหนึ่ง อายุพันเศษถือเพทไสย อยู่เกาะแก้วพิศดารสำ ราญใจ กินลูกไม้เผือกมันพรรณผลา จากตัวอย่างบทประพันธ์ข้างต้นจะมีการใช้คำ ว่า “โยคี” แทนการเรียกพระฤาษี อติพจน์ คือ การกล่าวเกินจริง กล่าวในสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ ดังตัวอย่างต่อไปนี้ ๓๐
คุคุ คุ ณ คุ ณค่ค่ ค่ า ค่ าด้ด้ ด้ า ด้ านวรรณศิศิ ศิ ล ศิ ลป์ป์ ป์ป์ การเล่นสัมผัสพยัญชนะ (ใช้พยัญชนะเสียงเดียวกัน) ตัวอย่างเช่น เสียงครึกครื้นคลื่นคลุ้มขึ้นกลุ้มกาย ผีเสื้อร้ายรีบรุดไม่หยุดยืน การเล่นเสียงสัมผัส การเล่นซ้ำ คำ (การใช้คำ ซ้ำ โดยความหมายไม่ เปลี่ยนแปลง) ตัวอย่างเช่น เหล่าฉลามล้วนฉลามตามกันมา ค่อยเคลื่อนคลาคล้ายคล้ายในสายชล ฉนากอยู่คู่ฉนากไม่จากคู่ ขึ้นฟองฟู่พ่นฟองละอองฝน ฝูงพิมพาพาฝูงเข้าแฝงวน บ้างผุดพ่นฟองน้ำ บ้างดำ จร การเล่นสัมผัสสระ (ใช้สระเสียงเดียวกัน) ตัวอย่างเช่น อียักษาตาโตโมโหมาก รูปก็กากปากก็เปราะไม่เหมาะเหม็ง ๓๑
๓๒ แบบทดสอบ 1. สินสมุทรสุดแสนสงสารแม่ ด้วยรู้แน่ว่าบิดาจะพาหนี ให้ห่วงหลังกังวลด้วยชนนี เจ้าโศกีกราบก้มบังคมคัล จากบทประพันธ์ข้างต้นแสดงถึงรสทางวรรณคดีใด ก. เสาวรสจนี ข. นารีปราโมทย์ ค. พิโรธวาทัง ง. สัลลาปังคพิสัย 2.ธำ มรงค์ทรงมาค่าบุรี พระภูมีถอดผูกให้ลูกยา "ธำ มรงค์ทรงมาค่าบุรี" หมายถึงข้อใด ก. แหวนที่สวมได้มาจากการรบชนะเมืองอื่น ข. แหวนประจำ บ้านเมือง ค. แหวนที่ซื้อมาด้วยราคาแพง ง. แหวนที่มีค่าซื้อบ้านเมืองได้ 3. ด้วยหน่อนาถชาติเชื้อผีเสื้อสมุทร ดำ ไม่ผุดทั้งวันก็กลั้นได้ ยิ่งถูกน้ำ ยิ่งกำ ลังยิ่งเกรียงไกร เที่ยวเลี้ยวไล่ขี่ปลาในสายชล บทประพันธ์ข้างต้นกล่าวถึงตัวละครใด ก. สินสมุทร ข. สุดสาคร ค. เงือกเฒ่า ง. ศรีสุวรรณ คำ ชี้แจง : ให้นักเรียนเลือกคำ ตอบที่ถูกต้องเพียงข้อเดียว โดยทำ เครื่องหมาย x ทับคำ ตอบที่ถูกต้อง
๓๓ 4. จะไปลอยคอยองค์ทรงสวัสดิ์ ให้สมนัดซึ่งสัญญาเธอมาหนอ แล้วออกจากวนวังไม่รั้งรอ ค่อยเคลื่อนคลายว่ายคลอกัน บทประพันธ์ข้างต้นแสดงถึงคุณธรรมนด้านใด ก. ตรงต่อเวลา ข. มีเมตตา ค. รักษาคำ พูด ง. กตัญญู 5. ข้อใดใช้ภาพพจน์อุปมาพจน์ ก. ฝูงม้าน้ำ ทำ ท่าเหมือนม้าเผ่น ข. โขดตะคุ่มเคียงเคียงเรียงรุกขา ค. ขึ้นฟองฟูพ่นฟองละอองฝน ง. มังกรเกี้ยวเลี้ยวลอดกอดมังกร 6. พระโยคีชี้หน้าว่าอุเหม่ ยังโว้เว้วุ่นวายอีตายโหง เพราะหวงผัวมัวเฝ้าตะโกรง ว่ากูโกงมึงก็ตกนรกเอง บทประพันธ์ข้าวต้นมีรสวรรณคดีได ก. พิโรธวาทัง ข. นารีปราโมทย์ ค. สัลลาปังคพิสัย ง. เสาวรสจนี 7. ตาเงือกน้ำ ซ้ำ สอนพระทรงศักดิ์ ยังใกล้นักอย่าประมาททำ อาจหาญ นางรู้ความตามมาไม่ช้านาน จะพบพานพากันตายวายชีวัน บทประพันธ์ข้างต้นให้ข้อคิดในเรื่องใด ก. ความฉลาด ข. ความกล้าหาญ ค. ความเสียสละ ง. ความไม่ประมาท
๓๔ 8. พอม่อยหลับกลับจิตนิมิตฝัน ว่าเทวัญอยู่ที่เกาะนั้นเหาะเหิน มาสังหารผลาญถ้ำ ระยำ เยิน แกว่งพะเนินทุบนางแทบวางวาย บทประพันธ์ข้างต้นสะท้อนถึงความเชื่อด้านใด ก. ความเสียสละ ข. ความฝัน ค. ความกล้าหาญ ง. ความฉลาด 9.บทประพันธ์ในข้อใดมีรสวรรณคดีต่างจากพวก ก. โกรธตวาผาดเสียงสำ เนียง ดังน้อยหรือยังโหยกเหยกเด็กเกเร ข. แล้วชี้หน้าด่าองหึงนางเงือก ทำ ซบเสือกสอพออีตอแหล ค. แลลิบลิบหลังคาศาลาราย มีเสาหงส์ธงปลายปลิวระยับ ง. ระกำ อกหมกมุ่นหุนพิโรธ กำ ลังโกรธกลับแรงกำ แหงหาญ 10. พงศ์กษัตริย์ตรัสชวนสินสมุทร สอนให้บุตรขอสมาอัชฌาสัย พระทรงบ่าเงือกน้ำ งามวิไล พระหน่อไทขอสมาขึ้นบ่านาง จากบทประพันธ์ พระอภัยมณีสอนเรื่องใดแก่สินสมุทร ก. สอนวิธีขึ้นขี่เงือก ข. สอนให้มีสัมมาคารวะ ค. สอนให้มีเมตตา ง. สอนให้เป็นคนมีน้ำ ใจ ชื่อ……………………………………… ชั้น…………… เลขที่……………
เฉลยแบบทดสอบ 1 . ง 2 . ข 3 . ก 4 . ค 5 . ก 6 . ก 7 . ง 8 . ข 9 . ค 1 0 . ข
ข้ข้อ ข้ข้ คิคิดคิคิ ที่ที่ไที่ที่ ด้ด้รั ด้ บ รั จากเรื่อ รื่ ง รั ด้ บ รั จากเรื่อ รื่ ง ๑. ความรักควรมีสติ ไม่ควรใช้ความหลงเพราะจะทำ ให้รักนั้น ย้อนกลับมาทำ ร้ายเช่นเดียวกับนางผีเสื้อสมุทร ๒. เด็กต้องมีความเคารพผู้ใหญ่ ดังจะเห็นได้จากการที่ พระอภัยมณีสอนให้สินสมุทรขอขมาเงือกชราก่อนจะ พาขึ้นบ่าหนีไป ๓. คนเราควรรู้จักปล่อยวาง ไม่ยึดติดกับสิ่งต่าง ๆ มาก จนเกินไป ๔. เราควรเลือกคบคนจากนิสัยที่แท้จริง ไม่ใช่ภาพลักษณ์ เพราะภาพลักษณ์นั้นไม่จีรังถาวร ๕. การอยู่ร่วมกันในสังคมเป็นการพึ่งพาอาศัยกัน ไม่ควร ต่างคนต่างอยู่โดยปราศจากน้ำ ใจ ๓๕
อ้อ้า อ้อ้ งอิอิง อิอิ สุธิมา โฮกสูงเนิน. (๒๕๖๕). เรื่องพระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อ สมุทร. [ออนไลน์]. เข้าถึงจาก : https://pubhtml5.com/xvkbt/dgee/ พระอภัยมณี_ตอน_พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร/ พีรยา สุขเขียว, ชลธิชาปุรณะ, สิริภัสร์ สายรวิวรรณ, พรรณวษา ช่วยมิตร, พิมลวัลย์ กั้วพิสมัย, สุภรณ์ พูลแช่ม, และอานุภาพ หวังผล. (๒๕๖๕). พระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อสมุทร. [ออนไลน์]. เข้าถึงจาก : https:// fliphtml5.com/earfg/jwac/basic วัชรญาณ. (ม.ป.ป). ตอนที่ ๙ พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อ. [ออนไลน์]. เข้าถึงจาก : https://vajirayana.org/พระอภัยมณี/ตอนที่-๙-พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อ R-Kayan. (๒๕๖๒). บทอาขยาน / พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อ (พระอภัยมณี). [ออนไลน์]. เข้าถึงจาก : https://www.youtube.com/watch?v=LTGv5lD468 ทรูปลูกปัญญา. (๒๕๖๒). ภาษาไทย ม. ๓ เรื่อง นิทานคำ กลอนเรื่อง พระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อ.[ออนไลน์]. เข้าถึงจาก : https://www.true plookpanya.com/learning/detail/31747 ๓๖
นางสาวภัทรภรณ์ คำ สิงห์ รหัสนักศึกษา ๖๔๑๑๐๒๐๐๘๑๑๒ คณะครุศาสตร์ สาขาวิชาภาษาไทย มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์ ผู้ผู้จัจัผู้ผู้ ด จัจั ทำทำทำทำ