ผญา

****ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอลอื อานาจ
แหลางที่มา: https://www.baanmaha.com/

****ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอลอื อานาจ

ผญาคาสอนใจ

1. คนั ได้กินลาบซิ้นอย่าลมื แจว่ แพวผกั ได้กนิ พาเงินพาคาอย่าลืมกระเบยี นฮ้าง
2. คันเจ้าไดอ้ ยู่ยอดฟ้าผาสาทประดับมุข อย่า ได้ลมื เฮียมทกุ ข์ผ้ขู ี่ควายคอนกล้า
3. คันเจา้ ไดข้ ซ่ี ้างก้ังฮม่ เป็นพระยา อย่าได้ลมื คนทกุ ข์ผขู้ ีค่ วายคอนกล้า
4. คันเจา้ ไดข้ ีซ่ า้ งกั้งฮม่ สปั ทน อย่า ไดล้ ืมคนจนผู้แห่นาตนี ซ้าง
แปล ถา้ ได้ดิบไดด้ หี รอื ได้เป็นใหญแ่ ล้วก็ อยา่ ได้ลืมผู้คนรอบขา้ ง
5. เกล้ยี งปากทางไหทางในเปน็ ปลาแดก เกลี้ยงปากบ้งั ขังขอ้ ปากกะทอ
6. เกลี้ยงฮอดใบ ใส ฮอดลูก
เกล้ยี ง ฮอดเข้าปลูก เกลย้ี ง ฮอดเขา้ ปดั ลาน
7. กาบม่ ักท่าน้าสมุทรหลวงกะบว่ า่ กาบ่มักทา่ น้ากะตามถอ้ นชา่ งกา
8. กนิ แกงแข้คางกะแจปากบ่ล่ัน กิน กะทา้ งคางกระด้างปากบเ่ ปน็ ชนั้ บ้อ
9. เก้าสิฆ่าสิบสฆิ ่าให้เอาแก่นคะยงู ตี อย่า ไดเ้ อาบาลีต่อยตีตางฆ้อน
แปล จะฆ่าให้ตายกฟ็ าดดว้ ยไม้ เน้ือแข็ง อยา่ ตดี ว้ ยความรู้เลย
10. เก้าสิฆ่าสิบสิฆ่าให้เอาแก่นคะยูงตี มา ซา่ งเอาหัวใจตเี น่านูมในเนื้อ
ตาย กะบ่ตายแท้พอทรงวิบาก อยากกะ กินบ่ไดค้ าแคน้ คัง่ ทวง
ขอใหห้ าหมอสอ้ งทาขวญั ให้ แน่ จั่งสหิ ายพยาธิฮ้ายคายสอ้ งบ่ ให้เสีย
แปล จะฆา่ ให้ตายกฟ็ าดดว้ ยไม้เนือ้ แข็ง อยา่ ตดี ้วยความรกั ความสงสารเลย

11. ใจประสงค์สร้าง กลาง ดงกะว่าทง่ ใจขีค้ ร้าน กลางบา้ นกะว่าดง
แปล ถ้าใจสู้ (ขยนั ) อยกู่ ลางป่าดง ก็เหมอื นกลางทุง่ ถา้ เกยี จคร้านแมอ้ ยู่กลางหมบู่ ้านก็เหมอื นใน
กลางปา่
12. ใจบโ่ สดาด้วยเวา้ แมน่ กะเป็นผิด ใจบ่โสดาดอมเวา้ ดกี ะเป็นฮา้ ย
แปล แม้นไม่สบอารมณแล้วจะพูด อย่างไรก็ไม่มที างถกู ใจได้
13. ตเี จ็บแลว้ แสนสิออยกะปานด่า แม่น วา่ เวา้ จอ้ ยจอ้ ยกะปานไม้แดกตา
แปล เมื่อถกู ตเี จ็บแลว้ จะ ปลอบประโลมปานใดกไ็ มห่ ายเจ็บ
14. อย่าสไุ ลเสยี ถิม้ พงษ์พันธ์ุ พี่นอ้ งเก่า อย่าสลุ ะ เผา่ เซอ้ื ไป ยอ่ งผู้อื่นดี
แปล อย่าไดล้ มื ญาติพนี่ อ้ งของตวั เอง ไปยกยอ่ งว่าผอู้ ื่นดีกว่า

แหลางทม่ี า: https://www.baanmaha.com/

****ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอลอื อานาจ

15. เชื้อชาติแฮง้ เหมน็ สาบกนั เอง ปูสอนปู ให้ย่างตรง หอ่ นฤสทิ าได้
แปล ตัวอย่างทีเ่ ลวหรอื จะทา ให้ผูอ้ น่ื ทาดไี ด้
16. หญงิ ฮปู ฮ้าย ครอง วัตรพางาม ชายฮบู ทราม วิชาพาฮุ่ง
แปล หญงิ แม้รปู ชัว่ แตจ่ ริยาวัตรทาให้งดงามได้ ชายแม้รปู ทราม วิชาตดิ ตัวก็ส่งใหเ้ จริญร่งุ เรืองได้
17. ความตายนี้แขวนคอทุกบาดย่าง ไผก็แขวนอ้อนตอ้ นเสมอด้ามดงั เดยี ว
แปล ความ ตาย ติดตามเหมอื นเงาตามตวั ไม่มผี ู้ใดหลดุ พ้น
18. ไปหาพระให้เอาของไปถวาย ไปหานายให้เอาของไปตอ้ น
19. เดินทางบ่อสุดเสน้ อยา่ ถอยหลังให้เขาเหยียบ
ตายขอใหต้ ายหน้า พุน้ เขาสเิ อิน้ ว่าหาญ
แปล นักสตู้ ้องส้ไู ม่ถอยใหต้ ายอย่างวีรบุรุษ
20. คนผู้มีความฮู้ ซูซเี ฮด็ บ่แหม่น
ความฮ้มู ี ท่อแผน่ ฟ้า เป็น บา้ ทอ่ แผ่นดิน
แปล มคี วามรู้ท่วมหวั แต่เอาตัวไมร่ อด

คาผญา ปรัชญาภาษาอสี าน คาสอนเตอื นใจ ให้กาลงั ใจ สู้ชีวิต

21. ให้เจ้าคอยเพียรสร้าง เสมอแตนแปงซ่อ
ใหส้ ร้างกอ่ สืบไว้ เสมอเผิ้งสืบฮัง
แปล ให้ขยนั สร้างตวั เหมือนผึ้งสรา้ งรัง
22. การงานน้ี อปุ สรรคแสนหมู่
เกิดเป็น คนตอ้ งสู้ อย่าถอยร่นหลกี หนี
แปล เกิดเป็นคนตอ้ งหนกั เอาเบาสู้
23. บุญ บญุ นี้บแ่ หม่นของแบ่งได้ ปนั แจกกันแหล่ว
บ่อหอ่ น แยกออกได้ คอื ไม้ผา่ กลาง
คอื จง่ั เฮากินข้าว เฮากนิ เฮาอิ่ม
บแ่ หม่นไป อิม่ ทอ้ ง เขาพนุ้ ผ้บู ่กิน
แปล บญุ ผู้ใดสร้างผูน้ ั้นได้รบั ไม่สามารถแบ่งปันไดเ้ หมือนสงิ่ ของ เหมอื นขา้ วผูใ้ ดกนิ ผู้นนั อิ่ม
24. ไผผู้เฮียนฮ่าฮู้ วชิ าปราชญท์ างใด

แหลางที่มา: https://www.baanmaha.com/

****ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอลอื อานาจ

ก็ให้มใี จ จด เผิ่งวชิ าทตี่ นฮู้
แปล เรยี นรู้ให้เชี่ยวชาญเปน็ วชิ าเลี้ยงตัว
25. ขอใหอ้ ดสาสู้ เพียรไปใหถ้ ืกป่อง
คุณ อาจารย์ยกใสเ่ กล้า คนิงไวอ้ ยา่ สิลืม
แปล อดทนสใู้ นสงิ่ ท่ถี ูกตอ้ ง ยกยอ่ งคณุ อาจารย์
26. ให้เจ้าเอาความฮู้ หากินในทางชอบ
ความฮมู้ อี ย่แู ลว้ กินไดช้ ่ัวชีวัง
แปล มีความรอู้ ย่กู ับตวั หากินอย่างสจุ รติ ได้ ช่ัวชวี ติ
27. คนั วา่ ไดด้ แี ลว้ อยา่ ลืมคณุ พ่อแม่
เผิ่นหาก เล้ียงแต่น้อย ถนอมให้ใหญ่สูง
แปล ไดด้ ีแล้วอย่าลืมบุพการี
28. ตกกะเทนิ ว่าไดเ้ ฮยี นแลว้ สิเฮยี นเหมิดสู่ซ่อง
เฮียนให้ เผิ่นไดย้ อ่ ง เหมิดถ้วนคสู่ ู่แนว
แปล มโี อกาสไดเ้ รียนแลว้ ตอ้ งเรยี นใหร้ ู้จริง ทุกอยา่ ง
29. ตกกะเทินว่าไดส้ ู้ บถ่ อยหลงั ใหเ้ ขาว่า
นับแต่มือ้ สิกา้ ว ไปหน้าบ่ถอย
แปล เม่อื ได้สูแ้ ล้วไมม่ ีถอยให้ใครดถู กู ได้
30. ฝนตกยงั ฮเู้ ออื้ น นอนกลางคืนยังฮู้ตื่น
ความทุกข์ ยังฮู้เตอื้ ง มี ข้ึนเมื่อลุน
แปล ฝนตกยงั ซาได้ นอนหลบั ยงั รู้ต่ืน ความทุกขก์ ม็ ีโอกาสกลายเป็นสุขในวนั ข้างหนา้ (ถ้าพยายาม)

คาผญา ปรัชญาภาษาอสี าน คาสอนเตอื นใจ

31. คาสอนพ่อแมน่ ี้หนกั เกิ่งธรณี ผูใ้ ดยาเยงนบหากสดิ เี มอื หน้า
แปล ผู้ใดเคารพคาสัง่ สอนพ่อแมจ่ ะเจรญิ ก้าวหน้า
32. ยามยงั นอ้ ยให้หมนั่ ฮู้เฮียนคณุ บญุ เฮามสี ยิ ศสูงเพียงฟ้า
แปล ตอนน้เี รายังเด็กควรตั้งใจเรยี นเขา้ ไว้
33. ได้ขนึ้ เฮือแล้ว อย่าลืมแพป้องไมไ้ ผ่

แหลางที่มา: https://www.baanmaha.com/

****ห้องสมดุ ประชาชนอาเภอลอื อานาจ

ไดเ้ ป็นใหญแ่ ลว้ อยา่ ลมื ขา้ ผพู้ ลอย
34. ชาติท่เี งินคาแก้ว มันบแ่ หม่นของไผ
ผู้ใดมใี จเพยี ร หากสิหลงหลอนพ้อ
35. ไผผ้มู วั เมาคร้าน การงานตั้งต่อ
บ่มีวันสิพบพ้อ เงนิ ล้านคา่ แพง
36. ชอื่ วา่ โลกีย์กว้างเมืองคนมนั บเ่ ท่ยี ง มัน หากเง่ยี งซอ่ ยง่อยคือค่อยตลิง่ ของ
ลาง เทอ่ื แนวเดก็ นอ้ ยสอนคนหวั ด่อน ลางเทอื่ ลกุ ไพร่บ้าน สอนทา้ วพอ่ พญา กม็ ี
แปล โลกนไ้ี มเ่ ท่ยี งหนอ วันนลี้ ูกหลานอาจสอนพ่อแม่ พอ่ เมืองยงั ตอ้ งเช่อื ชาวบา้ น
37. ชื่อว่าแนวเดก็ น้อย ตา กอความคดึ หม่อ
ได้กอขอขอ้ หล่อ ความเว้าผดั อยู่ดาว
38. เด็กน้อยมคี วามฮ้สู องสามความมันกอ็ ่ง ผู้ใหญฮ่ ู้ตง้ั ล้านก็อาไวบ้ ่ค่อยไข
แปล ความ รู้มีเพยี งน้อยนิด อย่าหยิง่ ผยองอวดรู้
39. ชอ่ื วา่ แนวความเว้าของคนมันเกนิ ง่าย
ได้เทงิ หงายและควา่ ความเว้าบอ่ ย่คู วาม
เขา ฮกั เขากย็ อ่ ง เขาซังเขากว็ ่า
คอื ดงั่ บักเคา้ เม้า หมาเฒา่ เหา่ แต่เขา
คันเฮาทาดแี ล้ว เขา ซงั ก็ตามซา่ ง
คันเฮาเฮ็ดแม่นแลว้ หยนั หยอ่ ก็ซ่างเขา
เขาสิพากันท้วง ทง้ั เมืองก็บเ่ ง่ียง
เขาสติ ิทง้ั ค่าย ขายหน้ากบ็ ่อาย
40. ขดุ ดินดน้ั ประสงคห์ าแต่บ่อนกิ่ว แนวสวิ่ ไม้ประสงค์ไงแ้ ตบ่ ่อนบาง

แหลางที่มา: https://www.baanmaha.com/