เล่ม 3 ประวัติรำวงมาตรฐาน

เอกสารประกอบการเรยี น

ชดุ ฝึกทักษะกจิ กรรมนาฏศิลป์
กล่มุ สาระการเรยี นรู้ศิลปะ (นาฏศิลป์) ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี 4

เลม่ 3

ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

นางเสาวรตั น์ เจ็งใจบุญ
ตาแหนง่ ครู

โรงเรยี นวัดไทร (ถาวรพรหมานุกูล)
สานกั งานเขตจอมทอง กรุงเทพมหานคร

เอกสารประกอบการเรียน

ชุดฝกึ ทักษะกจิ กรรมนาฏศลิ ป์
กลุ่มสาระการเรียนรศู้ ลิ ปะ (นาฏศลิ ป)์ ชั้นประถมศึกษาปที ี่ 4

เลม่ 3

ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

นางเสาวรตั น์ เจ็งใจบุญ
ตาแหนง่ ครู

โรงเรยี นวัดไทร (ถาวรพรหมานุกูล)
สานกั งานเขตจอมทอง กรุงเทพมหานคร

คานา

ในการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้ศิลปะ (นาฏศิลป์) ในระดับชั้น
ประถมศึกษาปีที่ 4 ผู้สอนได้ประสบปัญหาในการจัดการเรียนรู้ คือขาดเอกสารความรู้
เกี่ยวกับการฝึกทักษะกิจกรรมนาฏศิลป์ เรื่องประวัติราวงมาตรฐาน เน่ืองจากใน
แบบเรียนได้กาหนดเน้ือหารายละเอียดน้อยเกินไป เม่ือนามาสอนจึงไม่บรรลุผลตาม
จุดประสงค์ที่มุ่งหวัง เพราะนักเรียนขาดเอกสารที่จะเป็นแนวทางในการศึกษาค้นคว้า
ทบทวน และฝกึ ปฏบิ ัตจิ รงิ ด้วยตนเองในขณะทากิจกรรมการจัดการเรยี นรู้

ดังน้ันเพ่ือเป็นการแก้ปัญหา ผู้สอนจึงได้ทาการศึกษา ค้นคว้า เอกสารความรู้
เนอื้ หาตา่ งๆ ที่เก่ียวกบั ประวัติราวงมาตรฐานควบคู่ไปกับการปฏบิ ัตจิ รงิ จากการเข้ารับ
การอบรมการปฏิบัติในหลักสูตรที่เก่ียวข้อง โดยนาความร้ทู ่ีได้รับมาพัฒนาเป็นเอกสาร
ประกอบการเรยี นสาหรับนักเรยี นชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี 4

ขอขอบพระคุณ รองศาสตราจารย์สุมนมาลย์ นิ่มเนติพันธ์ ผู้เช่ียวชาญทางด้าน
นาฏศิลป์ ตลอดจนนายสมชาย ศรีโชค ผู้อานวยการสถานศึกษา โรงเรียนวัดไทร
(ถาวรพรหมานุกูล) และคณะครูทกุ ท่านทไ่ี ด้ให้ความรู้และคาแนะนา รวมถึงนกั เรยี นทีไ่ ด้
แสดงแบบราวงมาตรฐาน ในการจัดทาเอกสารประกอบการเรียนจนสาเร็จลลุ ่วงไปด้วยดี

ข้าพเจ้าจึงหวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสารประกอบการเรียนเล่มนี้ จะเป็นประโยชน์
ต่อการจัดการเรียนรู้ให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ เป็นแนวทางในการพัฒนา
การจัดการเรียนรู้และเป็นประโยชน์ต่อผู้ศึกษา ค้นคว้า สามารถนาความรู้ที่ได้รับ
ไปปฏบิ ตั ิได้จริง

เสาวรตั น์ เจง็ ใจบญุ

เอกสารประกอบการเรยี น เล่ม 3 ประวตั ิราวงมาตรฐาน

สารบญั

เรือ่ ง หน้า

จุดมงุ่ หมาย…………………………………….…………………………………………………………………..ก
จุดประสงค์การเรยี นรู้………………………………………………………………………………………….ข
คาชี้แจงในการใชเ้ อกสารประกอบการเรยี น....................................................................ค
แบบทดสอบกอ่ นเรียน.....................................................................................................1
ประวตั ิราวงมาตรฐาน......................................................................................................4
รปู แบบและลกั ษณะการแสดงราวงมาตรฐาน..................................................................6
วิธกี ารแสดงราวงมาตรฐาน..............................................................................................7
ท่าราทใ่ี ชใ้ นการแสดงราวงมาตรฐาน 10 เพลง................................................................9

เพลงงามแสงเดอื น................................................................................................9
เพลงชาวไทย........................................................................................................9
เพลงรามาซมิ ารา................................................................................................10
เพลงคืนเดอื นหงาย.............................................................................................10
เพลงดวงจันทรว์ นั เพ็ญ.......................................................................................11
เพลงดอกไม้ของชาติ...........................................................................................12
เพลงหญิงไทยใจงาม...........................................................................................12
เพลงดวงจันทร์ขวัญฟ้า.......................................................................................13
เพลงยอดชายใจหาญ..........................................................................................13
เพลงบูชานกั รบ…………………………………………………………..…………….………..…..14

เอกสารประกอบการเรยี น เล่ม 3 ประวัติราวงมาตรฐาน

สารบญั (ตอ่ )
เรือ่ ง หนา้

เคร่ืองแตง่ กายทใี่ ชใ้ นการแสดงราวงมาตรฐาน..............................................................15
แบบที่ 1 แบบชาวบา้ น.......................................................................................15
แบบที่ 2 แบบรัชกาลที่ 5...................................................................................16
แบบท่ี 3 แบบสากลนยิ ม....................................................................................17
แบบท่ี 4 แบบราตรสี โมสร.................................................................................18

วงดนตรีที่ใช้ในการแสดงราวงมาตรฐาน........................................................................19
โอกาสทใ่ี ชใ้ นการแสดงราวงมาตรฐาน...........................................................................20
กิจกรรมท้ายเลม่ ............................................................................................................21
แบบทดสอบหลังเรยี น...................................................................................................22
เฉลยคาตอบ..................................................................................................................25
บรรณานกุ รม.................................................................................................................26

เอกสารประกอบการเรียน เล่ม 3 ประวตั ิราวงมาตรฐาน

สารบญั ภาพ

เรอื่ ง หน้า

ภาพท่ี 1 ลักษณะการยนื เป็นวงกลมทวนเขม็ นาฬิกา.......................................................6
ภาพที่ 2 การแสดงความเคารพด้วยการไหวก้ อ่ นการแสดง.............................................7
ภาพที่ 3 ลกั ษณะการแสดงราวงมาตรฐาน......................................................................8
ภาพที่ 4 ทา่ ราสอดสรอ้ ยมาลา.......................................................................................9
ภาพท่ี 5 ทา่ ราชกั แปง้ ผดั หน้า..........................................................................................9
ภาพที่ 6 ท่าราสา่ ย........................................................................................................10
ภาพที่ 7 ท่าราสอดสรอ้ ยมาลาแปลง.............................................................................10
ภาพที่ 8 ทา่ ราแขกเต้าเขา้ รัง.........................................................................................11
ภาพที่ 9 ทา่ ราผาลาเพยี งไหล่........................................................................................11
ภาพที่ 10 ทา่ รายัว่ ........................................................................................................12
ภาพที่ 11 ทา่ ราพรหมส่ีหน้า.........................................................................................12
ภาพที่ 12 ท่ารายูงฟ้อนหาง..........................................................................................12
ภาพท่ี 13 ท่าราชา้ งประสานงา…………….…………………………………..………….………..…..13
ภาพท่ี 14 ทา่ ราจันทร์ทรงกลดแปลง............................................................................13
ภาพที่ 15 ทา่ รา (หญงิ ) ชะนีรา่ ยไม้ (ชาย) จอ่ เพลงิ กาฬ...............................................13
ภาพที่ 16 ทา่ รา (หญิง) ขดั จางนาง (1) (ชาย) จันทร์ทรงกลด (1)................................14
ภาพที่ 17 ท่ารา (หญงิ ) ขัดจางนาง (2) (ชาย) จนั ทรท์ รงกลด (2)................................14
ภาพท่ี 18 ทา่ รา (หญิง) ลอ่ แกว้ (ชาย) ขอแกว้ .............................................................14

เอกสารประกอบการเรยี น เลม่ 3 ประวตั ิราวงมาตรฐาน

สารบัญภาพ (ต่อ)

เรือ่ ง หนา้

ภาพที่ 19 เครือ่ งแตง่ กายแบบชาวบ้าน (ดา้ นหน้า).......................................................15
ภาพที่ 20 เครอ่ื งแต่งกายแบบชาวบา้ น (ด้านหลัง)........................................................15
ภาพท่ี 21 เคร่อื งแตง่ กายแบบรัชกาลท่ี 5 (ด้านหน้า)...................................................16
ภาพที่ 22 เครอื่ งแต่งกายแบบรัชกาลท่ี 5 (ด้านหลงั )....................................................16
ภาพท่ี 23 เครอ่ื งแตง่ กายแบบสากลนยิ ม (ดา้ นหนา้ )……………………………….................17
ภาพที่ 24 เคร่ืองแตง่ กายแบบสากลนยิ ม (ด้านหลงั )……………………………….................17
ภาพที่ 25 เครือ่ งแต่งกายแบบราตรสี โมสร (ดา้ นหนา้ )…………………………….................18
ภาพที่ 26 เครอ่ื งแต่งกายแบบราตรสี โมสร (ด้านหลัง)………………….………….................18
ภาพที่ 27 วงปีพ่ าทย์..................................................………………….………….................19
ภาพที่ 28 ระนาดเอก.......................................……………………..…….………….................19
ภาพท่ี 29 ระนาดทมุ้ ........................................……………………..…….………….................19
ภาพที่ 30 ฆ้องวงใหญ่........................................…………………...…….………….................19
ภาพท่ี 31 ฆ้องวงเล็ก........................................……….…………...…….………….................19
ภาพท่ี 32 ขล่ยุ เพยี งออ........................................……….…………...…….……….................19
ภาพท่ี 33 โทน........................................……….…………...…………….….……….................19
ภาพท่ี 34 ฉงิ่ ...........................................……….…………...…………….….……….................19
ภาพที่ 35 กรบั เสภา......................................….…………...…………….….……….................19
ภาพที่ 36 วงดนตรสี ากล...................................................….……………..…….................20

เอกสารประกอบการเรียน เล่ม 3 ประวัตริ าวงมาตรฐาน

ก

จดุ มุง่ หมาย

1. เพื่อใช้เป็นเอกสารประกอบการเรยี น กลมุ่ สาระการเรียนรู้ศิลปะ (นาฏศลิ ป์)
เร่อื งประวัติราวงมาตรฐาน ในระดับชั้นประถมศกึ ษาปที ี่ 4

2. เพ่ือใช้เปน็ เอกสารประกอบการศกึ ษาค้นคว้า ในเร่ืองประวตั ิราวงมาตรฐาน
3. เพือ่ เปน็ การเพิ่มพนู ความรู้เกี่ยวกับพืน้ ฐานทางด้านนาฏศลิ ป์แกน่ ักเรยี น
4. เพื่อใหน้ ักเรียนสามารถฝกึ ทักษะดา้ นนาฏศิลปไ์ ดด้ ้วยตนเอง
5. เพ่ือให้นักเรียนเกิดทักษะด้านการแสดงนาฏศิลป์ไทย และสามารถนาความรู้

ไปประยุกตใ์ ชใ้ นชีวิตประจาวันได้
6. เพื่อเป็นการอนรุ กั ษ์และสง่ เสริมศิลปวัฒนธรรมไทย

เอกสารประกอบการเรียน เล่ม 3 ประวัตริ าวงมาตรฐาน

ข

จุดประสงค์การเรยี นรู้

1. บอกประวัติความเปน็ มาของราวงมาตรฐานได้
2. อธบิ ายวิธีการแสดงราวงมาตรฐานได้
3. อธิบายลกั ษณะการแตง่ กายในการแสดงราวงมาตรฐานได้
4. บอกชอ่ื เพลงและท่าราทใ่ี ชใ้ นการแสดงราวงมาตรฐานได้
5. บอกเคร่อื งดนตรแี ละโอกาสทีใ่ ชใ้ นการแสดงราวงมาตรฐานได้
6. แสดงออกดว้ ยความชน่ื ชอบและสนกุ สนาน

เอกสารประกอบการเรยี น เล่ม 3 ประวัตริ าวงมาตรฐาน

ค

คาช้ีแจงในการใชเ้ อกสารประกอบการเรยี น

1. ใช้เป็นเอกสารประกอบการเรียน ในชั่วโมงดนตรี-นาฏศิลป์
เรอื่ งประวตั ิราวงมาตรฐาน ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 4

2. ทาแบบทดสอบก่อนเรียนจานวน 10 ข้อ ลงในกระดาษคาตอบ
3. ศึกษาเน้ือหา สาระ รายละเอียดในเร่ืองประวตั ริ าวงมาตรฐาน
4. เม่ือศึกษาเนอ้ื หาแลว้ ใหท้ าแบบทดสอบหลังเรยี นจานวน 10 ข้อ

ลงในกระดาษคาตอบ
6. ตรวจคาตอบแบบทดสอบก่อนเรยี นและแบบทดสอบหลงั เรียน
7. สรุปผลคะแนนทไ่ี ด้ลงในกระดาษคาตอบ

เอกสารประกอบการเรยี น เล่ม 3 ประวัตริ าวงมาตรฐาน

1

แบบทดสอบกอ่ นเรยี น

กลมุ่ สาระการเรยี นรศู้ ลิ ปะ (นาฏศิลป)์ เล่ม 3 ประวตั ิราวงมาตรฐาน

คาช้แี จง แบบทดสอบนี้มีจานวน 10 ขอ้ คะแนนเต็ม 10 คะแนน เวลา 10 นาที
ให้นกั เรยี นเขียนเคร่อื งหมาย  ทบั ตวั อักษรหนา้ คาตอบท่ถี กู ตอ้ ง
ลงในกระดาษคาตอบ

1. ราวงมาตรฐานมีววิ ฒั นาการมาจากการแสดงอะไร
ก. ลาตดั
ข. ราหมู่
ค. ราโทน
ง. หมอลา

2. หน่วยงานใดที่ได้รบั มอบหมายจาก จอมพล ป. พิบลู สงครามใหป้ รบั ปรงุ
การราโทนขน้ึ ใหม่
ก. กรมศิลปากร
ข. กรมศุลกากร
ค. กรมสรรพากร
ง. กรมการปกครอง

3. ลักษณะของการราวงมาตรฐานเปน็ แบบใด
ก. ราหม่ชู ายลว้ น
ข. ราอยา่ งไรก็ได้
ค. ราหมู่หญงิ ลว้ น
ง. ราเปน็ คู่ ชาย-หญงิ

เอกสารประกอบการเรยี น เลม่ 3 ประวัติราวงมาตรฐาน

2

4. ก่อนการแสดงราวงมาตรฐาน ฝา่ ยชาย - หญิง จะทาความเคารพด้วยวธิ ีใด
ก. ถอนสายบวั
ข. ย่ืนมอื หากนั
ค. พนมมือไหว้
ง. โค้งคานบั ใหก้ ัน

5.

ข้อใดสมั พนั ธก์ ับรูปภาพ
ก. เพลงรามาซิมารา – ทา่ ราสา่ ย
ข. เพลงดอกไม้ของชาติ – ท่ารายวั่
ค. เพลงชาวไทย – ท่าราชักแป้งผดั หนา้
ง. เพลงงามแสงเดือน – ท่าราสอดสร้อยมาลา

6. ขอ้ ใดไม่ใช่เพลงราวงมาตรฐาน
ก. เพลงคืนเดอื นหงาย
ข. เพลงลาวเสย่ี งเทยี น
ค. เพลงดอกไมข้ องชาติ
ง. เพลงดวงจันทร์ขวญั ฟา้

7.

จากรูปเป็นการแต่งกายแบบใด
ก. แบบชาวบา้ น
ข. แบบรัชกาลท่ี 5
ค. แบบสากลนยิ ม
ง. แบบราตรสี โมสร

เอกสารประกอบการเรียน เล่ม 3 ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

3

8.

จากรูปเปน็ การราในเพลงใด
ก. เพลงชาวไทย
ข. เพลงบูชานักรบ
ค. เพลงงามแสงเดอื น
ง. เพลงยอดชายใจหาญ

9. วงดนตรใี ดทใี่ ชป้ ระกอบราวงมาตรฐาน
ก. วงมโหรี
ข. วงโปงลาง
ค. วงปพ่ี าทย์
ง. วงโยธวาทติ

10. นกั เรียนคิดวา่ งานใดเหมาะสมทสี่ ุด ในการแสดงราวงมาตรฐาน
ก. งานวนั แม่
ข. งานกีฬาสี
ค. งานวันสุนทรภู่
ง. งานวนั ลอยกระทง

………………………………………………………………………………………………….

เอกสารประกอบการเรยี น เล่ม 3 ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

4

ประวัติราวงมาตรฐาน

ราวงมาตรฐาน เป็นการแสดงที่มีวิวัฒนาการมาจาก “ราโทน” เป็นการรา
และร้องของชาวบ้าน ซ่ึงจะมีผู้ราทั้งชายและหญิง รากันเป็นคู่ๆ รอบๆครกตาข้าวท่ีวาง
คว่าไว้หรือไม่ก็รากันเป็นวงกลม โดยมีโทนเป็นเครื่องดนตรีประกอบจังหวะ ลักษณะ
การรา และร้องเป็นไปตามความถนัดไม่มีแบบแผนท่ีกาหนดไว้ คงเป็นการรา และร้อง
ง่ายๆ มุ่งเน้นที่ความสนุกสนานรื่นเริงเป็นสาคัญ เช่น เพลงช่อมาลี เพลงยวนยาเหล
เพลงตามองตา เพลงใกล้เข้าไปอีกนิด ฯลฯ ด้วยเหตุท่ีการราชนิดน้ีมีโทนเป็น
เครอ่ื งดนตรปี ระกอบจังหวะ จงึ เรยี กการแสดงชุดนี้ว่า “ราโทน”

ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.2487 ในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี
รัฐบาลได้ตระหนักถึงความสาคัญของการละเล่นร่ืนเริงประจาชาติ และเห็นว่าคนไทย
นิยมเล่นราโทนกนั อย่างแพร่หลาย ถ้าปรบั ปรุงการเลน่ ราโทนให้เปน็ ระเบียบท้ังเพลงรอ้ ง
ลีลา ท่ารา และการแต่งกาย จะทาให้การเล่นราโทนเป็นท่ีน่านิยมเล่นมากย่ิงขึ้น จึงได้
มอบหมายให้กรมศิลปากรปรับปรุงการราโทนเสียใหม่ให้เป็นมาตรฐาน มีการแต่ง
เนอ้ื รอ้ ง ทานอง และนาท่าราจากแมบ่ ทมากาหนดเป็นท่าราเฉพาะแตล่ ะเพลงอย่างเป็น
แบบแผน จนครบทัง้ หมด 10 เพลง ดังน้ี

คาร้อง

จม่ืนมานิตย์นเรศ (เฉลิม เศวตนันท์) หัวหน้ากองการสังคีต กรมศิลปากร

ไดป้ ระพนั ธข์ ้นึ ในนามของกรมศิลปากรไวท้ ้งั หมด 4 เพลง คอื

1. เพลงงามแสงเดือน 3. เพลงราซมิ ารา

2. เพลงชาวไทย 4. เพลงคนื เดอื นหงาย

ทา่ นผหู้ ญิงละเอยี ด พบิ ูลสงคราม ได้ประพนั ธ์คาร้องไวท้ ง้ั หมด 6 เพลง คือ

1. เพลงดวงจนั ทรว์ นั เพญ็ 4. เพลงดวงจันทรข์ วญั ฟ้า

2. เพลงดอกไมข้ องชาติ 5. เพลงยอดชายใจหาญ

3. เพลงหญิงไทยใจงาม 6. เพลงบชู านักรบ

เอกสารประกอบการเรียน เลม่ 3 ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

5

ทานอง

อาจารย์มนตรี ตราโมท ผู้เช่ียวชาญดนตรีไทย กรมศิลปากร ได้แต่งทานองไว้

ทั้งหมด 6 เพลง คือ

1. เพลงงามแสงเดอื น 4. เพลงคืนเดอื นหงาย

2. เพลงชาวไทย 5. เพลงดวงจนั ทรว์ นั เพญ็

3. เพลงราซิมารา 6. เพลงดอกไมข้ องชาติ

ครเู ออ้ื สุนทรสนาน หัวหน้าวงดนตรีกรมประชาสัมพันธ์ ไดแ้ ตง่ ทานองไว้ 4 เพลง

คือ

1. เพลงหญิงไทยใจงาม 3. เพลงยอดชายใจหาญ

2. เพลงดวงจันทรข์ วัญฟ้า 4. เพลงบูชานักรบ

ทา่ รา

คุณครูศุภลักษณ์ ภัทรนาวิก คุณครูมัลลี คงประภัศร์ และคุณครูลมุล ยมะคุปต์

ร่วมกนั ประดษิ ฐท์ า่ ราขนึ้ ทงั้ หมด 14 แมท่ ่า มที า่ ราท่ีกาหนดไว้เปน็ แบบแผน คือ

1. เพลงงามแสงเดือน ใชท้ า่ รา ทา่ สอดสรอ้ ยมาลา

2. เพลงชาวไทย ใช้ทา่ รา ทา่ ชกั แป้งผดั หนา้

3. เพลงรามาซิมารา ใชท้ ่ารา ท่าราส่าย

4. เพลงคืนเดอื นหงาย ใช้ท่ารา ทา่ สอดสรอ้ ยมาลาแปลง

5. เพลงดวงจันทร์วนั เพญ็ ใช้ท่ารา ท่าแขกเตา้ เข้ารังและท่าผาลาเพยี งไหล่

6. เพลงดอกไม้ของชาติ ใช้ทา่ รา ทา่ รายั่ว

7. เพลงหญิงไทยใจงาม ใชท้ ่ารา ท่าพรหมสห่ี น้าและทา่ ยูงฟอ้ นหาง

8. เพลงดวงจันทรข์ วัญฟา้ ใชท้ ่ารา ท่าช้างประสานงาและ

ทา่ จันทร์ทรงกลดแปลง

9. เพลงยอดชายใจหาญ ใชท้ า่ รา (หญิง) ท่าชะนรี า่ ยไม้

(ชาย) ท่าจอ่ เพลงิ กาฬ

10. เพลงบชู านกั รบ ใชท้ ่ารา (หญิง) ท่าขัดจางนางและท่าล่อแก้ว

(ชาย) ท่าจันทร์ทรงกลดและท่าขอแกว้

เอกสารประกอบการเรียน เล่ม 3 ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

6

เม่ือปรับปรุงแบบแผนการเล่นราโทนให้มีมาตรฐานและมีความเหมาะสมแล้ว
จงึ มกี ารเปล่ียนช่ือจากราโทนเป็น “ราวงมาตรฐาน” จนถึงปัจจบุ ัน

รปู แบบและลกั ษณะการแสดงราวงมาตรฐาน

ราวงมาตรฐาน เป็นการราหมู่ร่วมกันระหว่างชาย - หญิง เป็นคู่ๆ เคล่ือนย้าย
เวียนไปเป็นวงกลม ความสวยงามของการราอยู่ท่ีกระบวนท่าราท่ีมีลักษณะเฉพาะ
ในแตล่ ะเพลง และเครอ่ื งแตง่ กายไทยสมัยต่างๆ

การจัดวงราวงมาตรฐานนัน้ ใหผ้ หู้ ญงิ ยืนอยูด่ า้ นหนา้ ผู้ชาย ทง้ั สองหนั หนา้ ไปตาม
วงในลักษณะทวนเข็มนาฬิกา คู่ถัดไปให้ยืนต่อหลังไป จัดระยะวงราให้สวยงามกับ
จานวนผู้ราทง้ั วง

ภาพที่ 1 ลกั ษณะการยืนเป็นวงกลมทวนเข็มนาฬกิ า ที่มา : (เสาวรัตน์ เจ็งใจบญุ , 2555)

เอกสารประกอบการเรยี น เลม่ 3 ประวตั ิราวงมาตรฐาน

7

วธิ ีการแสดงราวงมาตรฐาน

1. ธรรมเนียมก่อนการแสดง ผู้แสดงต้องหันหน้าเข้าหา ต่างฝ่ายทาความเคารพ
ด้วยการไหว้ดว้ ยทา่ ทางสุภาพ เพอ่ื ให้เกยี รติซึง่ กนั และกัน

ภาพที่ 2 การแสดงความเคารพดว้ ยการไหว้ก่อนการแสดง ท่ีมา : (เสาวรัตน์ เจ็งใจบญุ , 2555)

เอกสารประกอบการเรียน เล่ม 3 ประวัติราวงมาตรฐาน

8

2. ราเป็นวงกลมตามทานองเพลง และราตามบทร้องรวม 10 เพลง โดยเปล่ียน

ท่าราไปตามเพลงต่างๆ เร่ิมตั้งแต่เพลงงามแสงเดือน เพลงชาวไทย เพลงราซิมารา
เพลงคืนเดือนหงาย เพลงดวงจันทร์วันเพ็ญ เพลงดอกไม้ของชาติ เพลงหญิงไทยใจงาม
เพลงดวงจนั ทร์ขวญั ฟา้ เพลงยอดชายใจหาญ และเพลงบชู านักรบ

ภาพท่ี 3 ลักษณะการแสดงราวงมาตรฐาน ที่มา : (เสาวรตั น์ เจง็ ใจบุญ , 2555)

3. ผู้แสดงต้องราให้มีความพร้อมเพรียงกันในเวลาแสดง ระวังระยะระหว่างคู่
ไม่ให้หา่ งหรือชิดจนเกินไป ระวังอย่าให้วงเบี้ยวหรอื วงขาด ก่อนราแต่ละเพลง ดนตรีนา
1 วรรค เพ่ือใหผ้ ู้ราเรม่ิ ตน้ การเดนิ เท้าในจงั หวะแรกพรอ้ มเพรียงกัน

เอกสารประกอบการเรียน เล่ม 3 ประวัติราวงมาตรฐาน

9

ทา่ ราทใ่ี ชใ้ นการแสดงราวงมาตรฐาน 10 เพลง

1. เพลงงามแสงเดือน
ใชท้ า่ รา สอดสรอ้ ยมาลา

ภาพที่ 4 ท่ารา สอดสร้อยมาลา
ท่มี า : (เสาวรตั น์ เจ็งใจบุญ , 2555)

2. เพลงชาวไทย
ใชท้ า่ รา ชกั แปง้ ผัดหน้า

ภาพท่ี 5 ท่ารา ชักแปง้ ผัดหนา้
ทีม่ า : (เสาวรตั น์ เจ็งใจบุญ , 2555)

เอกสารประกอบการเรียน เลม่ 3 ประวัติราวงมาตรฐาน

10

3. เพลงราซิมารา
ใชท้ ่ารา ราสา่ ย

ภาพท่ี 6 ท่ารา ราส่าย
ท่มี า : (เสาวรตั น์ เจง็ ใจบญุ , 2555)

4. เพลงคนื เดอื นหงาย
ใชท้ ่ารา สอดสรอ้ ยมาลาแปลง

ภาพที่ 7 ท่ารา สอดสร้อยมาลาแปลง
ทมี่ า : (เสาวรตั น์ เจง็ ใจบญุ , 2555)

เอกสารประกอบการเรยี น เล่ม 3 ประวตั ิราวงมาตรฐาน

11

ภาพที่ 8 ท่ารา แขกเต้าเขา้ รงั ท่ีมา : (เสาวรัตน์ เจง็ ใจบุญ , 2555)

5. เพลงดวงจนั ทร์วันเพ็ญ
ใช้ทา่ รา แขกเต้าเข้ารงั และผาลาเพียงไหล่

c]tzk]kgrup\

ภาพที่ 9 ท่ารา ผาลาเพียงไหล่ ท่ีมา : (เสาวรัตน์ เจ็งใจบญุ , 2555)

เอกสารประกอบการเรียน เลม่ 3 ประวัติราวงมาตรฐาน

12

ภาพท่ี 10 ท่ารา รายัว่ ท่มี า : (เสาวรตั น์ เจง็ ใจบุญ , 2555)

6. เพลงดอกไม้ของชาติ
ใช้ทา่ รา รายว่ั

ภาพที่ 11 ทา่ รา พรหมส่ีหน้า ภาพที่ 12 ท่ารา ยงู ฟอ้ นหาง
ที่มา : (เสาวรตั น์ เจง็ ใจบญุ , 2555) ท่มี า : (เสาวรตั น์ เจง็ ใจบุญ , 2555)

7. เพลงหญงิ ไทยใจงาม
ใช้ท่ารา พรหมสห่ี นา้ และยงู ฟอ้ นหาง

เอกสารประกอบการเรียน เล่ม 3 ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

13

ภาพท่ี 13 ท่ารา ช้างประสานงา ภาพที่ 14 ท่ารา จนั ทรท์ รงกลดแปลง
ทม่ี า : (เสาวรตั น์ เจง็ ใจบุญ , 2555) ที่มา : (เสาวรัตน์ เจ็งใจบญุ , 2555)

8. เพลงดวงจนั ทร์ขวญั ฟ้า
ใช้ทา่ รา ชา้ งประสานงาและจันทรท์ รงกลดแปลง

ภาพที่ 15 ท่ารา (หญงิ ) ชะนีรา่ ยไม้ (ชาย) จ่อเพลิงกาฬ ทม่ี า : (เสาวรตั น์ เจง็ ใจบุญ , 2555)

9. เพลงยอดชายใจหาญ
ใช้ท่ารา (หญิง) ชะนรี ่ายไม้

(ชาย) จอ่ เพลิงกาฬ

เอกสารประกอบการเรียน เลม่ 3 ประวตั ิราวงมาตรฐาน

14

ภาพท่ี 16 ท่ารา (หญิง) ขัดจางนาง (1) ภาพท่ี 17 ท่ารา (หญงิ ) ขดั จางนาง (2)
(ชาย) จนั ทร์ทรงกลด (1) (ชาย) จันทร์ทรงกลด (2)

ทีม่ า : (เสาวรัตน์ เจง็ ใจบุญ , 2555) ทมี่ า : (เสาวรัตน์ เจ็งใจบุญ , 2555)

10. เพลงบชู านกั รบ
ใช้ทา่ รา (หญงิ ) ขัดจางนางและลอ่ แกว้

(ชาย) จนั ทร์ทรงกลดและขอแกว้

ภาพที่ 18 ท่ารา (หญงิ ) ล่อแก้ว (ชาย) ขอแกว้ ท่มี า : (เสาวรตั น์ เจง็ ใจบุญ , 2555)

เอกสารประกอบการเรยี น เลม่ 3 ประวตั ิราวงมาตรฐาน

15

เคร่ืองแตง่ กายทใ่ี ช้ในการแสดงราวงมาตรฐาน

เคร่ืองแต่งกายที่ใช้ในการแสดงราวงมาตรฐาน มีการกาหนดการแต่งกาย
ของผู้แสดงให้มีระเบียบ ด้วยการแต่งกายชุดไทยและชุดสากลนิยม แต่ละรูปแบบ
มีลักษณะดังตอ่ ไปนี้

แบบท่ี 1 แบบชาวบา้ น

ภาพท่ี 19 เคร่ืองแตง่ กายแบบชาวบ้าน (ด้านหนา้ ) ภาพท่ี 20 เคร่อื งแตง่ กายแบบชาวบ้าน (ด้านหลัง)
ท่มี า : (เสาวรัตน์ เจง็ ใจบุญ , 2555) ที่มา : (เสาวรัตน์ เจง็ ใจบญุ , 2555)

ชาย นงุ่ ผ้าโจงกระเบน สวมเส้ือคอพวงมาลยั เอวคาดผา้ หอ้ ยชายดา้ นหน้า
หญงิ นุ่งโจงกระเบน ห่มผ้าสไบอัดจบี ปล่อยผม ประดับดอกไมท้ ีผ่ มดา้ นซ้าย

คาดเขม็ ขดั ใส่เครือ่ งประดับ

เอกสารประกอบการเรยี น เล่ม 3 ประวัติราวงมาตรฐาน

16

แบบท่ี 2 แบบรัชกาลท่ี 5

ภาพท่ี 21 เครือ่ งแตง่ กายแบบรชั กาลที่ 5 (ด้านหน้า) ภาพที่ 22 เคร่อื งแตง่ กายแบบรัชกาลท่ี 5 (ดา้ นหลงั )
ที่มา : (เสาวรตั น์ เจ็งใจบุญ , 2555) ทม่ี า : (เสาวรตั น์ เจ็งใจบญุ , 2555)

ชาย นงุ่ ผ้าโจงกระเบน สวมเสอื้ ราชปะแตน ใสถ่ ุงเทา้ รองเท้า
หญงิ น่งุ โจงกระเบน สวมเส้ือลูกไม้ สไบพาดบ่าผูกเป็นโบว์ ทิ้งชายไวข้ ้างลาตวั

ด้านซ้าย ใสเ่ คร่ืองประดบั มุก ใส่ถุงน่อง รองเท้า

เอกสารประกอบการเรยี น เล่ม 3 ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

17

แบบท่ี 3 แบบสากลนยิ ม

ภาพที่ 23 เครือ่ งแตง่ กายแบบสากลนิยม (ด้านหนา้ ) ภาพท่ี 24 เครื่องแตง่ กายแบบสากลนิยม (ด้านหลงั )
ที่มา : (เสาวรัตน์ เจง็ ใจบุญ , 2555) ทม่ี า : (เสาวรัตน์ เจง็ ใจบญุ , 2555)

ชาย นงุ่ กางเกง ใสเ่ ส้อื เช้ิต สวมสทู ผกู เนคไท ใส่ถุงเท้า รองเทา้
หญงิ นงุ่ กระโปรงป้ายขา้ ง ยาวกรอมเท้า สวมเส้อื แขนกระบอก ศีรษะทาผม

เกลา้ เปน็ มวยไวด้ า้ นหลงั ใส่เครือ่ งประดับ ใสร่ องเท้า

เอกสารประกอบการเรยี น เล่ม 3 ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

18

แบบท่ี 4 แบบราตรสี โมสร

ภาพท่ี 25 เครอ่ื งแตง่ กายแบบราตรีสโมสร (ด้านหน้า) ภาพท่ี 26 เครอื่ งแตง่ กายแบบราตรสี โมสร (ด้านหลงั )
ท่ีมา : (เสาวรตั น์ เจ็งใจบุญ , 2555) ท่มี า : (เสาวรตั น์ เจง็ ใจบญุ , 2555)

ชาย นุ่งกางเกง สวมเสือ้ พระราชทาน ผา้ คาดเอวห้อยชายด้านหนา้
ใสถ่ ุงเทา้ รองเท้า

หญงิ นุ่งกระโปรงยาวจบี หนา้ นาง ใสเ่ ส้ือจบั เดรป ชายผา้ ห้อยจากบ่าลงไป
ทางด้านหลงั เปิดไหล่ขวา ศีรษะทาผมเกล้าเป็นมวยสงู ใสเ่ ก้ียวและ
เคร่ืองประดบั ใสร่ องเท้า

เอกสารประกอบการเรียน เล่ม 3 ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

19

วงดนตรีทใี่ ช้ในการแสดงราวงมาตรฐาน

แต่เดิมนั้น “ราโทน” มีเคร่ืองดนตรีประกอบ คือ ฉ่ิง กรับ และโทน เมื่อมี
การพัฒนาราโทนนี้ข้ึน จึงได้มีการพัฒนาเคร่ืองดนตรีที่ใช้ในการแสดงราวงมาตรฐาน
ในปัจจบุ นั 2 ประเภท คือ วงดนตรีไทย และวงดนตรีสากล

วงดนตรีไทยที่ใช้ คอื วงป่พี าทย์ เพราะเสยี งท่บี รรเลงน้นั ฟังแล้วเกิดเสียง ทห่ี วาน

นมุ่ นวล และไม่ดงั จนเกนิ ไป

ภาพท่ี 27 วงปพ่ี าทย์ ทีม่ า : (เสาวรตั น์ เจง็ ใจบุญ , 2555)

ภาพที่ 28 ระนาดเอก ภาพท่ี 29 ระนาดทุ้ม ภาพที่ 30 ฆอ้ งวงใหญ่ ภาพท่ี 31 ฆ้องวงเล็ก
ที่มา : (เสาวรัตน์ เจง็ ใจบญุ , 2555)
ท่มี า : (เสาวรัตน์ เจง็ ใจบญุ , 2555) ท่มี า : (เสาวรัตน์ เจ็งใจบญุ , 2555) ทมี่ า : (เสาวรัตน์ เจง็ ใจบุญ , 2555)

ภาพที่ 32 ขลุ่ยเพยี งออ ภาพท่ี 33 โทน ภาพท่ี 34 ฉง่ิ ภาพท่ี 35 กรับเสภา

ที่มา : (เสาวรัตน์ เจ็งใจบญุ , 2555) ท่ีมา : (เสาวรัตน์ เจง็ ใจบญุ , 2555) ท่ีมา : (เสาวรัตน์ เจ็งใจบญุ , 2555) ท่มี า : (เสาวรัตน์ เจง็ ใจบุญ , 2555)

เอกสารประกอบการเรยี น เล่ม 3 ประวัติราวงมาตรฐาน

20

วงดนตรสี ากลทใี่ ช้ คอื วงทม่ี ีการผสมวงด้วยเครอ่ื งดนตรหี ลายชนดิ มาบรรเลงให้
เกิดความไพเราะ และถ่ายทอดอารมณ์ของเพลงได้เป็นอย่างดี แต่เครื่องดนตรีสาคัญที่
จะขาดไมไ่ ด้เลยกค็ ือ โทน ซ่ึงถอื เปน็ เอกลกั ษณ์ท่สี าคญั ในการบรรเลงประกอบการแสดง
ราวงมาตรฐาน

ภาพท่ี 36 วงดนตรีสากล ทมี่ า : (http://fda.bpi.ac.th/View/rumwongg.html)

โอกาสทใี่ ช้แสดงราวงมาตรฐาน

เผยแพร่ให้ประชาชนชม และแสดงในงานรื่นเรงิ ต่างๆ

เอกสารประกอบการเรียน เล่ม 3 ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

21

กจิ กรรมท้ายเล่ม

ให้นักเรียนนาหมายเลขหน้าคาที่กาหนดให้ ไปเติมในช่องว่างให้ถูกต้อง
และสมบรู ณ์ (10 คะแนน)

ราวง เป็นการแสดงทป่ี รบั ปรงุ มาจาก...................เป็นการราและรอ้ งของ
ชาวบา้ น โดยม.ี ...................เป็นเคร่ืองดนตรีประกอบจงั หวะ ไมม่ แี บบแผนที่แนน่ อน
กาหนดเอาไว้

ต่อมาในปี.......................ในสมยั ของ......................ได้มอบหมายให.้ .....................
ปรับปรุงการแสดงนีใ้ หเ้ ป็นมาตรฐาน มกี ารแต่งเนอื้ รอ้ ง ทานองเพลงและทา่ ราเสียใหม่
ใหเ้ ป็นแบบแผน โดยเปลยี่ นชอ่ื เป็น.....................มรี ปู แบบการแสดงทรี่ าเปน็ คู่...............
เคลื่อนยา้ ยไปเป็น................โดยก่อนเร่ิมแสดง ผูแ้ สดงตอ้ งทาความเคารพด้วย..............
ดนตรที ใ่ี ช้ประกอบการแสดงใช้ได้ท้งั ดนตรไี ทยและดนตรสี ากล ซึ่งมที ัง้ หมด.................
นยิ มเลน่ ในงานรน่ื เรงิ บันเทิงตา่ งๆ

1. พ.ศ.2487 6. 10 เพลง
2. โทน 7. การไหว้
3. ชาย-หญิง 8. จอมพล ป.พบิ ูลสงคราม
4. ราวงมาตรฐาน 9. ราโทน
5. วงกลม 10. กรมศลิ ปากร

ได.้ ....................คะแนน

เอกสารประกอบการเรียน เล่ม 3 ประวัตริ าวงมาตรฐาน

22

แบบทดสอบหลังเรยี น

กลุ่มสาระการเรียนร้ศู ลิ ปะ (นาฏศิลป์) เล่ม 3 ประวัตริ าวงมาตรฐาน

คาชี้แจง แบบทดสอบน้ีมีจานวน 10 ขอ้ คะแนนเตม็ 10 คะแนน เวลา 10 นาที
ให้นกั เรยี นเขียนเครอื่ งหมาย  ทับตวั อกั ษรหนา้ คาตอบทถี่ ูกตอ้ ง
ลงในกระดาษคาตอบ

1. ลักษณะของการราวงมาตรฐานเป็นแบบใด
ก. ราหมชู่ ายลว้ น
ข. ราอย่างไรกไ็ ด้
ค. ราหมหู่ ญงิ ลว้ น
ง. ราเป็นคู่ ชาย-หญิง

2.

ขอ้ ใดสัมพันธ์กบั รูปภาพ
ก. เพลงรามาซิมารา – ทา่ ราสา่ ย
ข. เพลงดอกไม้ของชาติ – ท่าราย่วั
ค. เพลงชาวไทย – ท่าราชกั แปง้ ผดั หนา้
ง. เพลงงามแสงเดือน – ทา่ ราสอดสรอ้ ยมาลา

3. ก่อนการแสดงราวงมาตรฐาน ฝา่ ยชาย-หญิง จะทาความเคารพดว้ ยวิธใี ด
ก. ถอนสายบัว
ข. ย่ืนมอื หากัน
ค. พนมมือไหว้
ง. โค้งคานบั ใหก้ ัน

เอกสารประกอบการเรยี น เลม่ 3 ประวตั ิราวงมาตรฐาน

23

4. ราวงมาตรฐานมีววิ ัฒนาการมาจากการแสดงอะไร
ก. ลาตัด
ข. ราหมู่
ค. ราโทน
ง. หมอลา

5.

จากรูปเปน็ การแตง่ กายแบบใด
ก. แบบชาวบา้ น
ข. แบบรัชกาลที่ 5
ค. แบบสากลนิยม
ง. แบบราตรสี โมสร

6. วงดนตรีใดทใ่ี ชป้ ระกอบราวงมาตรฐาน
ก. วงมโหรี
ข. วงโปงลาง
ค. วงปีพ่ าทย์
ง. วงโยธวาทติ

7. นกั เรยี นคิดว่างานใดเหมาะสมท่ีสุด ในการแสดงราวงมาตรฐาน
ก. งานวนั แม่
ข. งานกฬี าสี
ค. งานวนั สุนทรภู่
ง. งานวนั ลอยกระทง

เอกสารประกอบการเรยี น เลม่ 3 ประวัตริ าวงมาตรฐาน

24

8. หน่วยงานใดท่ไี ด้รับมอบหมายจาก จอมพล ป. พบิ ลู สงครามให้ปรบั ปรงุ
การราโทนข้ึนใหม่
ก. กรมศิลปากร
ข. กรมศุลกากร
ค. กรมสรรพากร
ง. กรมการปกครอง

9. ขอ้ ใดไม่ใชเ่ พลงราวงมาตรฐาน
ก. เพลงคนื เดือนหงาย
ข. เพลงลาวเส่ยี งเทียน
ค. เพลงดอกไมข้ องชาติ
ง. เพลงดวงจันทร์ขวญั ฟ้า

10.

จากรูปเปน็ การราในเพลงใด
ก. เพลงชาวไทย
ข. เพลงบชู านักรบ
ค. เพลงงามแสงเดอื น
ง. เพลงยอดชายใจหาญ

………………………………………………………………………………………………….

เอกสารประกอบการเรยี น เลม่ 3 ประวตั ิราวงมาตรฐาน

25

เฉลยคาตอบ

แบบทดสอบก่อนเรยี นและหลังเรยี น เรอ่ื ง ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

กอ่ นเรียน หลงั เรียน

1. ค 1. ง
2. ก 2. ก
3. ง 3. ค
4. ค 4. ค
5. ก 5. ข
6. ข 6. ค
7. ข 7. ง
8. ง 8. ก
9. ค 9. ข
10. ง 10. ง

เอกสารประกอบการเรยี น เลม่ 3 ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

26

บรรณานุกรม

กรมศลิ ปากร. (2550). ทะเบยี นข้อมูล : วพิ ิธทัศนา ชุดระบา รา ฟอ้ น เลม่ 2.
กรุงเทพฯ: ไทยภูมิ พบั ลิชช่ิง.

กาญจนา อนิ ทรสุนานนท์และรจุ ี ศรสี มบตั .ิ (2538). ราวงมาตรฐาน.
กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช.

เรณู โกศินานนท.์ (2545). สืบสานนาฏศิลป์ไทย. กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานชิ .
สมุ ติ ร เทพวงษ.์ (2541). สารานกุ รม ระบา รา ฟอ้ น. กรุงเทพฯ:

โอเดยี นสโตร์.
อรวรรณ ขมวัฒนา. (2546). หนงั สือประกอบการเรยี นรพู้ ื้นฐาน กลมุ่ สาระ

ศลิ ปะ สาระนาฏศลิ ป์ 12 ช้นั ปี. กรงุ เทพฯ: ไทยวฒั นาพานชิ .

เอกสารประกอบการเรยี น เลม่ 3 ประวตั ริ าวงมาตรฐาน

เอกสารประกอบการเรยี น เลม่ 3 ประวตั ิราวงมาตรฐาน