บัญชีแยกประเภท

สมุดบญั ชีแยกประเภท

ข้นั ตอนการบันทกึ ในสมุดบัญชีข้นั ต้นแล้วผ่านบัญชีไปสมุดข้ันปลาย

รายการคา้
การวเิ คราะห์รายการคา้
บนั ทึกรายการในสมุดบญั ชีข้นั ตน้
(สมุดรายวนั ทว่ั ไป)
ผา่ นรายการไปบนั ทึกรายการในสมุดบนั ทึกข้นั ปลาย
(สมุดบญั ชีแยกประเภท)

บญั ชีแยกประเภท หมายถึง บญั ชีท่ีรวบรวมการบนั ทึกรายการคา้ ที่เกิดข้ึนไวเ้ ป็นหมวดหมู่ หลงั จากการบนั ทึกรายการคา้ ในสมุด
รายวนั ทว่ั ไป เรียบร้อยแลว้ จดั เรียงลาดบั ผงั บญั ชีของกิจการ เช่น บญั ชีเงินสด เป็นบญั ชีท่ีรวบรวมรายการคา้ ที่เก่ียวกบั เงินสด บญั ชีลูกหน้ี เป็น
บญั ชีที่รวบรวม รายการคา้ ท่ีเกี่ยวกบั ลกู หน้ีการบนั ทึกรายการในแต่ละบญั ชี จะบนั ทึกไม่ปะปนกนั เพอื่ ใหต้ รงตามขอ้ เทจ็ จริง เพอื่ ความเป็น
ระเบียบเรียบร้อย และสะดวกในการคน้ หาหรือแกไ้ ขขอ้ ผดิ พลาด

ทุกคร้ังที่มีรายการคา้ เกิดข้ึน จะทาใหส้ ินทรัพย์ หน้ีสินและส่วนของเจา้ ของ เปล่ียนแปลงซ่ึงมีผลทาใหฐ้ านะทางการเงินของกิจการ
เปล่ียนแปลง ถา้ กิจการจดั ทางบดุลข้ึนทุกคร้ังกจ็ าไม่สะดวกและเสียเวลา ดงั น้นั กิจการจะบนั ทึกรายการคา้ ในสมุดบนั ทึกรายวนั ทว่ั ไป ก่อน
จากน้นั กจ็ ะจาแนกรายการคา้ ออกเป็นหมวดหมู่ โดยผา่ นรายการจากสมุดรายวนั ทวั่ ไปไปบญั ชีแยกประเภท ตามหลกั บญั ชีคู่ ทาใหก้ ิจการ
สามารถนาขอ้ มลู มาจดั ทางบการเงิน รายงานทางการเงินไดส้ ะดวกและรวดเร็วดงั น้นั ความสาคญั ของบญั ชีแยกประเภท สรุปดงั น้ี

1.จาแนกรายการคา้ ออกเป็นหมวดหมู่
2.คน้ หาและแกไ้ ขขอ้ มลู ไดง้ ่าย
3.ไม่ตอ้ งจดั ทางบดุลข้ึนทุกคร้ังท่ีมีรายการคา้ เกิดข้ึน
4.สะดวกในการหายอดคงเหลือและจดั ทางบและรายงานต่าง ๆ เช่น งบทดลอง กระดาษทาการ เป็นตน้
5.ใชเ้ ป็นหลกั ฐานในการอา้ งอิง

สมุดบัญชีแยกประเภท (Ledger) แบ่งออกเป็ น 2 ชนิด คอื

1. สมุดบญั ชีแยกประเภททว่ั ไป (General Ledger) เป็นสมุดท่ีรวบรวมหรือคุมยอดของบญั ชีแยก
ประเภททุกบญั ชี ซ่ึงใชบ้ นั ทึก การเปลี่ยนแปลงสินทรัพย์ หน้ีสินและส่วนของเจา้ ของ (ทุน) ต่อจากการบนั ทึกลง
ในสมุดรายวนั ทวั่ ไป ไดแ้ ก่ บญั ชีแยกประเภท สินทรัพย์ เช่น บญั ชีเงินสด บญั ชีเงินฝากธนาคาร บญั ชีลกู หน้ี บญั ชี
สินคา้ บญั ชีวสั ดุสานกั งาน บญั ชีอาคาร เป็นตน้ บญั ชีแยก ประเภทหน้ีสิน เช่น บญั ชีเจา้ หน้ีการคา้ บญั ชีเงินกู้ บญั ชี
เจา้ หน้ีอ่ืน ๆ เป็นตน้ บญั ชีแยกประเภทส่วนของเจา้ ของ เช่น บญั ชีทุน บญั ชีรายได้ (Income) บญั ชีค่าใชจ้ ่าย
(expense) และบญั ชีถอนใชส้ ่วนตวั

2. สมุดบญั ชีแยกประเภทยอ่ ย (Subsidiary Ledger) เป็นที่รวบรวมของบญั ชีแยกประเภทยอ่ ยของบญั ชี
คุมยอด (Controlling Accounts) ในสมุดแยกประเภททวั่ ไป เช่น สมุดบญั ชีแยกประเภทลกู หน้ีรายตวั บญั ชีเจา้ หน้ี
รายตวั ซ่ึงยอดรวมของบญั ชีแยกประเภท รายตวั ท้งั หมดจะเท่ากบั ยอดรวมในสมุดบญั ชีแยกประเภททวั่ ไป

รูปแบบของบัญชีแยกประเภท ทน่ี ิยมใช้กนั ทัว่ ไปมี 2 แบบ

1.แบบบญั ชีแยกประเภททว่ั ไป (แบบมาตรฐาน) มีลกั ษณะคลา้ ยตวั อกั ษรภาษาองั กฤษ คือตวั T ซ่ึงแบ่ง
ออกเป็น 2 ดา้ น ทางดา้ นซา้ ยมือคือดา้ นลกู หน้ีหรือเดบิต (Debit) ทางดา้ นขวามือคือดา้ นเจา้ หน้ีหรือดา้ น
เครดิต (Credit)

2.แบบบญั ชีแยกประเภทย่อย (แบบแสดงยอดดุล) มีลกั ษณะคลา้ ยกบั รูปแบบของ
สมุดรายวนั ทว่ั ไป แต่มีช่องยอดคงเหลือ เพ่ิมข้ึนมา เพือ่ แสดงรายการคงเหลือทุกคร้ัง
ท่ีมีการบนั ทึกรายการและเม่ือตอ้ งการทราบยอดคงเหลือ

การผ่านรายการ (Posting) หมายถึง การนารายการคา้ ท่ีบนั ทึกไวใ้ นสมุดข้นั ตน้ ไปบนั ทึกไว้
ในบญั ชีแยกประเภทท่ีเก่ียวขอ้ ง ตามลกั ษณะรายการคา้ ท่ีบนั ทึกไว้ ในสมุดข้นั ตน้ เมื่อผา่ นรายการเสร็จ
แลว้ ตอ้ งอา้ งอิงหนา้ บญั ชีของสมุดข้นั ตน้ และเลขที่บญั ชีแยกประเภทท่ีเก่ียวขอ้ งเพอ่ื ใหท้ ราบวา่ รายการ
เดบิตหรือเครดิตท่ีบนั ทึกไวใ้ น บญั ชีแยกประเภทเป็นการผา่ นรายการมาจากสมุดข้นั ตน้ ประเภทใด หนา้
บญั ชีใด และรายการในสมุดข้นั ตน้ ท่ีบนั ทึกไดผ้ า่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภทบญั ชีใด และเลขที่
บญั ชีอะไร

การบนั ทกึ รายการค้าในบญั ชีแยกประเภท

1.เปิ ดบญั ชีแยกประเภททว่ั ไปและใหน้ าชื่อบญั ชีที่เดบิตสมุดรายวนั ทวั่ ไปมาต้งั เป็นช่ือของบญั ชีแยกประเภทและ
บนั ทึกไวท้ างดา้ นเดบิต โดยเขียน พ.ศ. เดือน วนั ท่ี ตามท่ีปรากฏในสมุดรายวนั ทวั่ ไป เขียนช่ือบญั ชีที่เครดิตลงในช่องรายการ
และเขียนจานวนเงินตามท่ีปรากฏในสมุดรายวนั ทว่ั ไปลงในช่องจานวนเงินที่เดบิต

2.การผา่ นรายการดา้ นเครดิตใหป้ ฏิบตั ิเช่นเดียวกนั กบั ดา้ นเดบิตแต่เปล่ียนมาบนั ทึกทางดา้ นเครดิตของบญั ชีแยก
ประเภททวั่ ไป

3.ในช่องรายการใหเ้ ขียนคาอธิบาย
3.1ถา้ เป็นรายการเปิ ดบญั ชีหรือการลงทุนคร้ังแรก เช่น กิจการนาสินทรัพยห์ ลายอยา่ งมาลงทุน

และเจา้ หน้ี ใหเ้ ขียนในช่องรายการวา่ “สมุดรายวนั ทว่ั ไป” แต่ถา้ เป็นการนาเงินสดมาลงทุนอยา่ งเดียวใหเ้ ขียนใน
ช่องรายการเป็นช่ือบญั ชีแยกประเภทตรงกนั ขา้ ม

3.2 ถา้ เป็นรายการเปิ ดบญั ชีโดยเริ่มรอบระยะเวลาบญั ชีใหม่ ในช่องรายการใหเ้ ขียนคาวา่
“ยอดยกมา” ซ่ึงหมายความวา่ เป็นยอดคงเหลือยกมาจากรอบระยะเวลาบญั ชีก่อน

3.3 ถา้ รายการระหวา่ งเดือน ในช่องรายการใหเ้ ขียนช่ือบญั ชีแยกประเภทตรงขา้ มกนั การบนั ทึก
บญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไปทางดา้ นเดบิตและเครดิต ถา้ มีการบนั ทึกบญั ชีมากกวา่ 1 บญั ชี แลว้ รายการคา้ ลกั ษณะ
น้ีเรียกวา่ “รายการรวม” (Compound Entries)
การผา่ นรายการจากสมุดรายวนั ทวั่ ไปไปบญั ชีแยกประเภททวั่ ไปน้นั ในสมุดรายวนั ทว่ั ไปจะตอ้ งใส่เลขบญั ชีตามประเภท
บญั ชีน้นั ๆ ท่ีไดบ้ นั ทึกไวใ้ นสมุดรายวนั ทวั่ ไปในช่อง“เลขท่ีบญั ชี” และในช่อง “หนา้ บญั ชี” ของบญั ชีแยกประเภท จะใส่หนา้
บญั ชีของสมุดรายวนั ทว่ั ไปที่ผา่ นรายการมา ซ่ึงเรียกวา่ “การอา้ งอิงการผา่ นรายการ (Posting Reference)”

การผ่านรายการค้าไปบัญชีแยกประเภท ดงั นี้

ตวั อย่างที่ 1 วนั ท่ี 1 มกราคม 2552 นาย ก. นาเงินสดมาลงทุนในร้านซ่อมเคร่ืองใชไ้ ฟฟ้ า 80,000 บาท

การบนั ทกึ บญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไป

1.เมื่อวเิ คราะห์รายการคา้ แลว้ เรากจ็ ะนามาบนั ทึกรายการในสมุดรายวนั ทว่ั ไป โดยยงั ไม่ต้องใส่เลขทบ่ี ญั ชี
2. ผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภท โดย กรอกรายละเอียดใหเ้ รียบร้อยใส่เลขที่บญั ชีใหถ้ ูกตอ้ งตรงหมวด
บญั ชี การเขยี นในช่องรายการให้เขยี นชื่อบญั ชี ตรงกนั ข้าม และยอดเงินตามท่ีปรากฏในช่องเดบิต หรือเครดิต ของบญั ชี
การใส่หนา้ บญั ชีใหด้ ูตามรายการวา่ นามาจากรายการคา้ ที่อยหู่ นา้ บญั ชีใด

มาดูการผ่านแยกประเภทกนั

3.จากน้นั ไปใส่ เลขที่บญั ชีในสมุดรายวนั ใหถ้ กู ตอ้ ง

ต่อมาในวนั ท่ี 5 มกราคม 2552 นาย ก. กเู้ งินจากธนาคารกรุงไทย 50,000 บาท มาใชใ้ นกิจการ

การบนั ทกึ บญั ชีในสมุดรายวนั ทว่ั ไป



เมื่อวนั ที่ 10 มกราคม 2552 ซ้ือรถยนตจ์ ากบริษทั โตโยตา้ มาใชใ้ นกิจการราคา 680,000 บาทจ่ายเงินสดทนั ที
200,000 บาท ท่ีเหลือขอชาระในภายหลงั

การบนั ทกึ รายการในสมุดรายวนั ทวั่ ไป

การผ่านรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภท



จดั ทาโดย
นางสาวชฎาพร หินเพชร เลขท่ี 3
นางสาวฑิตยา เครืออุ่นเรือน เลขที่ 6

ช้นั ปวส.1/3 การบญั ชี