๑.ระดับภาษามีกี่ระดับ ก. ๓ ระดับ ข. ๔ ระดับ ค. ๕ ระดับ ง. ๖ ระดับ ๒. ภาษาระดับพิธีการ ใชเนื่องในโอกาสใด ก. การประชุมกลุมหรืออภิปราย ข.การกลาวรายงานในพิธีมอบปริญญาบัตร ค.การเขียนจดหมายระหวางเพื่อน ง.บทความในหนังสือพิมพ ธุรกิจระตาง ๆ ๓. เฮอ! เซ็ง เงินทองก็ไมคอยจะมี จากขอความเปนภาษาในระดับใด ก. ภาษาระดับทางการ ข. ภาษาระดับกึ่งทางการ ค. ภาษาระดับไมเปนทางการ ง. ภาษาระดับกันเอง ๔. ขอใดอธิบายความหมายของระดับภาษาไดชัดเจนที่สุด ก. การใชภาษาเปนเครื่องมือสื่อสารความรู ความคิด ความรูสึก ข. การใชภาษาตามสัมพันธภาพของบุคคลโดยคํานึงถึงกาลเทศะ ค. การใชภาษาแบบเปนทางการ ง. การใชภาษาแบบไมเปนทางการ ๕. ขอใดใชภาษาระดับทางการไดถูกตอง ก.คลอดบุตร ข. เผาศพ ค. ทิ้งจดหมาย ง. ตีตรา ๖. คําในขอใดมักจะใชในภาษาระดับสนทนาและระดับกันเองเทานั้น ก. อยางนั้น อยางนี้ อยางไร ข. บริโภค รับประทาน เสวย ค. กระผม ง. ฉัน กัน เรา แบบทดสอบบทที่ ๓ คําชี้แจง ๑. ขอสอบเปนปรนัย จํานวน ๒๐ ขอ ใชเวลาทําขอสอบ ๓๐ นาที ๗. ภาษาในขอใดที่ใชสื่อสารกันในตลาดรานคา ก. หมอนั่นพูดบานนํ้าลายอยูคนเดียว ข. เขาถูกฆาตายหนาโรงภาพยนต ค. บุคคลเหลานั้นประพฤติตนไมเรียบรอย ง. ชายคนนั้นไดแตนั่งซึมดื่มสุราตลอดทั้งวัน ๘. คําในขอใดไมใชภาษาที่ใชในระดับทางการ ก. สุนัข สุกร ข. โรงหนัง แสตมป ค. โรงภาพยนต ดวงตราไปรษณีย ง. รถประจําทาง หนังสือรับรอง ๔๖
๙. ขอ ใ ด ใ ชภ า ษ า ร ะ ดั บ ส น ท น า ม า ก ที่ สุ ด ก. ก า ร ป ร ะ ชุ ม ก ลุม ห รื อ อ ภิ ป ร า ย ก ลุม ข. ก า ร พู ด จ า กั น ร ะ ห วา ง บุ ค ค ล ภ า ย ใ น ค ร อ บ ค รั ว ค. ก า ร เ ขี ย น จ ด ห ม า ย ร ะ ห วา ง เ พื่ อ น ง. ก า ร เ ปด ป ร ะ ชุ ม รั ฐ ส ภ า ๑ ๐. ขอ ใ ด ใ ชภ า ษ า ร ะ ดั บ ท า ง ก า ร ก. น า ย ก รั ฐ ม น ต รี กํ า ลั ง บ ร ร ย า ย เ รื่ อ ง เ ศ ร ษฐ กิ จ ไ ท ย ใ น ปจ จุ บั น ข. คื น นี้ ฉั น ค ง ตอ ง ไ ป ง า น ศ พ ข อ ง พอ เ พื่ อ น นะ ค. เ ด็ ก วั ย รุน ส มั น นี้ ช อ บ โ ท ร ศั พ ท คุ ย กั บ เ พื่ อ น ง. พอ ค ง จ ะ ก ลั บ บา น ดึ ก ห นอ ย เ พ ร า ะ ตอ ง ไ ป รว ม ง า น แ ตง ง า น ลู ก นอ ง ที่ บ ริ ษั ท ๑ ๑. ขอ ใ ด ใ ชถอ ย คํ า สื่ อ ค ว า ม ห ม า ย ไ ดเ ห ม า ะ กั บ บุ ค ค ล ก. ข อ บ คุ ณ นั ก เ รี ย น ม า ก น ะ ค ะ ที่ ตั้ ง ใ จ เ รี ย น ข. ข อ เ ชิ ญ บ ร ร ท ม ไ ดแ ลว ดึ ก ม า ก แ ลว ค. อ า จ า ร ยค ะ ก รุ ณ า อ ธิ บ า ย ก า ร บา น ขอ นี้ใ หห นอ ย คะ ง. พ ร ะ ค รู วิ สุ ท ธิไ ด รั บ เ ชิ ญ ไ ป แ ส ด ง ป า ฐ ก ถ า ธ ร ร ม ที่ โ ร ง เ รี ย น ๑ ๒. ร ะ ดั บ ภ า ษ า ที่ ใ ชใ น ก า ร สื่ อ ส า ร นั้ น ขึ้ น อ ยูกั บ ขอ ใ ด ก. ตั ว ส า ร ข. ผูสง ส า ร ค. ผู รั บ ส า ร ง. ตั ว บุ ค ค ล แ ล ะ โ อ ก า ส ๑ ๓. ขอ ใ ด เ ปน ก า ร พู ด ที่ ไ มเ ปน ท า ง ก า ร ก. ก า ร พู ด โ ฆ ษ ณ า สิ น คา ข. ก า ร ก ลา ว คํ า ป ร า ศ รั ย ค. ก า ร ก ลา ว ส ดุ ดี ง. ก า ร ก ลา ว ร า ย ง า น ๑ ๔. ขอ ใ ด ใ ชภ า ษ า ร ะ ดั บ ท า ง ก า ร ก. ห ว ย บ น ดิ น เ ปน ที่ นิ ย ม กั น ม า ก ข. โ ท ร ทั ศ นชอ ง เ จ็ ด สี มี ร า ย ก า รใ ห มห ล า ย ร า ย ก า ร ค. ก า ร จ ร า จ รใ น ทา อ า ก า ศ ย า น ด อ น เ มื อ ง คั บ คั่ ง ม า ก ง. ส ถ า นี ตํ า ร ว จ ด อ น เ มื อ ง อ ยูใ ก ล กั บ ส ถ า นี ร ถ ไ ฟ ด อ น เ มื อ ง ๔ ๗
๑๕. พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว.....พระราชดําเนินเปน......ประธาน....รดพระนังคัลแรกนาขวัญ ก. เสด็จ องค พิธี ข. เสด็จ องค พระราชพิธี ค. ทรงเสด็จ องค พิธี ง. ทรงเสด็จ องค พระราชพิธี ๑๖. พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวถายรูป ใชคําราชาศัพทวาอยางไร ก. ทรงภาพ ข. ทรงรูป ค. ทรงถายรูป ง. ทรงถายภาพ ๑๗. ขอใดเปนราชาศัพทของคําวา”เดิน” ก. ทรงเดิน ข. ทรงพระราชดําเนิน ค. ทรงพระดําเนิน ง. เสด็จพระดําเนิน ๑๘. พระสุธารสหมายถึง ก. นํ้าชา ข. นํ้าดื่ม ค. นํ้าหวาน ง. นํ้าผลไม ๑๙. คําวา”หลาน” ใชคําราชาศัพทวา ก. พระสุนิสา ข. พระชามาดา ค. พระราชนัดดา ง. พระราชปนัดดา ๒๐. เวลาขานรับพระมหากษัติยควรใชคําใด ก. พระพุทธเจาขาขอรับ ข. ขอรับกระหมอม ค. เพคะกระหมอม ง. คะเพคะ ๔๘
บทที่ ๔ การแตงบทรอยกรอง บทรอยกรอง เปนคําประพันธที่ถูกรอยเรียงขึ้น โดยมีลักษณะ บังคับในการแตง เรียกวา "ฉันทลักษณ" มีการกําหนดจํานว นคํา คําเอก คําโท สัมผัสตามลักษณะของ บทรอยกรองประ เภทตางๆ ไดแก โคลง ฉันท กาพย กลอน ราย การรูจัก ลักษณะ ประเภท และฉันทลักษณจะชวยใหแตงบทรอยกรอง ไดถูกตองและไพเราะ แตงบทรอยกรอง (ท ๔.๑ ม.๔-๖/๔) ตัวชี้วัด แตงบทรอยกรองประเภท กาพย โคลง ราย และฉันท์ สาระการเรียนรูแกนกลาง
๑. ลักษณะบังคับ ๙ ประการ ของบทรอยกรอง ๑) พยางค คือ เสียงที่เปลงออกมาครั้งหนึ่งๆ จะมีความหมายหรือไมมีก็ได การนับพยางคขึ้นอยูกับลักษณะบังคับ ของรอยกรองแตละชนิด เชน ในการแตรอยกรองประเภทฉันทถือวาพยางค คือ คํา แตในการแตงรอยกรอง ประเภทอื่น อาจนับรวม ๒ พยางคเปน ๑ คําได เชน วจี ตลาด สนอง เปนตน ๒) คณะ คือ ขอกําหนดของรอยกรองแตละชนิดวาจะตองมีจํานวนคํา จํานวนวรรค จํานวนบาท จํานวนบทเทาใด เชน กลอนแปด กําหนดวา ๑ บทมี ๒ บาท ๑ บาทมี ๒ วรรค ๑ วรรคมี ๘ คํา เปนตน ๓) สัมผัส คือ ลักษณะบังคับใหใชคําคลองจองกัน มี ๒ ชนิด ดังนี้ ๓.๑) สัมผัสบังคับ หรือสัมผัสนอก คือ ตําแหนงบังคับการสงสัมผัสกันระหวางวรรคระหวางบท ของรอยกรองทุกประเภท โดยกําหนดใชคําที่ประสมดวยสระ และมาตราสะกดเดียวกันในการรับสงสัมผัส ดังบทประพันธ์ ตัวอยาง แลวสอนวาอยาไวใจมนุษยมันแสนสุดลึกลํ้าเหลือกําหนด ถึงเถาวัลยพันเกี่ยวที่เลี่ยวลด ก็ไมคดเหมือนหนึ่งในนํ้าใจคน มนุษยนี้ที่รักอยูสองสถาน บิดามารดารักมักเปนผล ที่พึ่งหนึ่งพึ่งไดแตกายตน เกิดเปนคนคิดเห็นจึงเจรจา (พระอภัยมณี : สุนทรภู) ๓.๒) สัมผัสใน คือสัมผัสภายในวรรด ซึ่งจะมีหรือไมมีก็ได ไมไดกําหนดใหเปนสัมผัสบังคับ แตหากมี จะชวยทําใหบทรอยกรองมีความไพเราะมากยิ่งขึ้น สัมผัสที่เกิดภายในวรรค อาจเปนสัมผัสสระ คือ คําที่ประสมดวยสระและมาตราตัวสะกดเดียวกันหรืออาจเปนสัมผัสอักษร คือ คําที่ใชพยัญชนะตน ตัวเดียวกันหรือเสียงเดียวกัน โดยไมคํานึงถึงสระและตัวสะกด เชน ต--ตก ตํ่า แตก ดาน ตอน ตื่น เตน ดังบทประพันธ เจาของตาลรักหวานขึ้นปนตน ระวังตนตีนมือระมัดมั่น เหมือนคบคนคําหวานรําคาญครัน ถาพลั้งพลันเจ็บอกเหมือนตกตาล (นิราศพระบาท : สุนทรภู) สัมผัสสระ ตาล - หวาน, หวาน-คาญ, คํา-รํา, อก-ตก สัมผัสอักษร ตน -ตีน, มือ-มัด- มั่น, คบ-คน-คํา-คาญ พลั้ง-พลัน, ตก-ตาล ๕๐
๔) คําครุ คําลหุ คือ ดําที่มีเสียงหนักและเสียงเบา บังคับใชในบทรอยกรองประเภทฉันท ๔.๑) คําครุ มี ๓ ลักษณะ ดังนี้ ๑. คําที่ประสมดวยสระเสียงยาวในแม ก กา เชน มาลี ศรีโสภา ๒. คําที่มีตัวสะกด เชน นอง รัก นักเรียน พากเพียร เขียน อาน ๓. คําที่ประสมดวยสระอํา ใอ ไอ เอา เชน นํ้า ใจ ไม เมา ๔.๒) คําลหุ มี ๒ ลักษณะ ดังนี้ ๑. คําที่ประสมดวยสระเสียงสั้นในแม ก กา เชน มะลิ เอะอะ ๒. คําที่ประสมดวยสระอํา อาจเปนไดทั้งคําครุและลทุ ในกรณีดําที่ประสมดวยสระอํา เปนพยางคหนา ของคํา ๒ พยางค ใชเปนคําลหุได เชน ตําบล ทํานอง สําแดง ๕) คําเอก คําโท คือ คําที่บังคับใชรูปวรรณยุกตเอกและโท ในตําแหนงที่กําหนดไวในบทรอยกรอง ประเภทโคลง และราย ๑. คําเอก คือ ดําหรือพยางคที่มีรูปวรรณยุกตเอก เชน ไม ใช ที่ ปา นุม ๒. คําโท คือ ดําหรือพยางคที่มี รูปวรรณยุกตโท เชน ฟา ให นํ้า บาน ๓. คําเอกโทษ คือ คําโทที่เขียนโดยใชรูปวรรณยุกดเอก เชน "ทาโขลงโขลงชางคาม ตามโขลง"(ขาม-คาม) ๔. คําโทโทษ คือ คําอีกที่เขียนโดยใชรูปวันในยุคโทร เชน ใครติสิใครเสอ หอนรูสีสา” (เซอ -เสอ) ๖) คําเปน คําตาย เปนลักษณะบังคับที่ใชในการแตง โคลง รายและกลบท โดยเฉพาะโคลงสี่สุภาพใช คําตายแทนคําเอกได ๖.๑) คําเปน มี ๓ ลักษณะ ดังนี้ ๑. คําหรือพยางคที่ประสมสระเสียงยาวใน แม ก กา เชน มา ดี สี ฟา ๒. คําที่มีมาตราตัวสะกด แมกง กน กม เกย เกอว เชน กางเกง ลนลาน จุมจิ๋ม วุ้ยวาย แวววาว ๓. คําที่ประสมดวยสระเสียงสั้น อํา ไอ ใอ เอา เชน ดําขํา ไปไหน ใจใหญ ๖.๑) คําตาย มี ๒ ลักษณะ ดังนี้ ๑. คําหรือพยางคที่ประสมสระเสียงสั้นใน แม ก กา' เชน เอะอะ เลอะเทอะ ๒. คําที่มีมาตราตัวสะกด แมกก กด กบ เชน ยึกยัก อึดอัด ซุบซิบ พบรัก ๗) เสียงวรรณยุกต คือ เสียงสามัญ เสียงเอก เสียงโท เสียงตรี และเสียงจัตวาที่กําหนดใชในบทกลอน ซึ่งถือวา เสียงวรรณยุกดเปนสิ่งจําเปนในการเขียนกลอนใหไพเราะตองรูวาคําทายวรรคใดนิยมใชหรือไมนิยมใชเสียงวรรณ ยุกตใด ๘) คํานํา คือ คําขึ้นตนสําหรับรอยกรองบางประเภท เชน กลอนบทละคร กลอนสักวา กลอนดอกสรอย กลอนเสภา โดยทุกประเภทมีลักษณะบังคับเชนเดียวกับกลอนสุภาพ ๕๑
กลอนบทละคร มีลักษณะบังดับเชนเดียวกับกลอนสุภาพ วรรคหนึ่งมี ๖-๙ ดํา แตนิยมใชเพียง ๖-๘ คํา จึง จะเขาจังหวะรองและรําโดยจะขึ้นตันบทวาเมื่อนั้นบัดนั้นเปนตน ตัวอยางเชน บัดนั้น นายทัพรับสั่งใสเกศา ตางคนตางขับโยธา ทั้งกองหนุนกองหนาประดัง เรงพลพาชีตีกระหนาบ ตัวนายชักดาบออกไลหลัง ทนายปนยิงปนตึงตัง เสียงดังครื้นครั่นสนั่นดง (อิเหนา : พระราชนิพนธ์ใน ร.๒) กลอนสักวา มีลักษณะบังคับดลายกลอนสุภาพตางกันที่ตองขึ้นตนวา สักวา และจบลงดวยคําวา เอย คณะของ กลอนสักวาบทหนึ่งมี ๔ คํากลอน หรือ ๘ วรรค * วรรคแรกหรือวรรคสดับจะใชคําขึ้นตนแตกตางกันออกไปตามประเภทของรอยกรอง แตวรรคอื่น ๆ กําหนด สัมผัสบังคับเหมือนกัน ตัวอยางเชน สักวาหวานอื่นมีหมื่นแสน ไมเหมือนแมนพจมานที่หวานหอม กลิ่นประเทียบเปรียบดวงพวงพะยอม อาจจะนอมจิตโนมดวยโลมลม แมนลอลามหยามหยาบไมปลาบปลื้ม ดังดูดดื่มบอระเพ็ดตองเข็ดขม ผูดีไพรไมประกอบชอบอารมณ ใครฟงลมเมินหนาระอาเอย (สักวาหวานอื่นมีหมื่นแสน : พระเจาบรมวงศเธอ กรมหลวงบดินทรไพศาสโสภณ) วังเอยวังเวง ฝูงวัวควายผายลาทิวากาล ตะวันลับอับแสงทุกแหงหน ทิ้งทุงใหมืดมัวทั่วมณฑล หงางเหงงยํ่าคํ่าระฆังขาน คอยคอยผานทองทุงมุงถิ่นตน ชาวนาเหนื่อยออนตางจรกลับ และทิ้งตนตูเปลี่ยวอยูเดียวเอย (รําพึงในปาชา : พระยาอุปกิตศิลปสาร) กลอนดอกสรอย บทหนึ่งมี ๘ วรรค วรรคละ ๗-๘ คํา วรรคแรกมี ๔ ดํา โดยคําที่ ๑ และคําที่ ๓ เปนคําเดียวกัน สวน คําที่ ๒ จะตองเปนคําวา เอย และตองจบลงดวยคําวา เอย เสมอ ตัวอยางเชน กลอนเสภา มีลักษณะบังคับเชนเดียวกับกลอนสุภาพ ใชคําขึ้นตันวา ครานั้น จะกลาวถึง เปนตน ตัวอยางเชน ครานั้นขุนแผนแสนสนิท เยื้องยางตามนางเขาหองใน แลเห็นนวลนองเจารองไหเสกนํ้าประพรมชโลมพักตร คอยทาชาผิดหามาไมสลดใจสงสารวันทองนัก ลมจับหลับไปยังมึนหนัก ดวยพระเวทวิเศษศักดิ์ประสิทธิ์ (เสภาเรื่องขุนชางขุนแผน : พระราชนิพนธใน ร. ๒) ๕๒
กาพยเปนคําประพันธที่แตงงายมีลักษณะคลายฉันทแตไมบังคับ ครุ ลหุ กาพยที่นิยมใช มี ๓ ชนิด คือ กาพยยานี ๑๑ กาพยฉบัง ๑๖ และกาพยสุรางคนางค ๒๘ ๒.๑ กาพยยานี ๑๑ ลักษณะฉันทลักษณของกาพยยานี ๑๑ ๑) คณะ ๑. กาพยยานี ๑๑ หนึ่งบทมี ๔ วรรค หรือ ๒ บาท บาทแรก เรียกวา บาทเอก และบาทที่ ๒ เรียกวา บาทโท ๒. บาทหนึ่งมี ๒ วรรค วรรคหนามี ๕ คํา วรรคหลังมี ๖ คํา ๒) เสียง คําสุดทายของบท หามใชดําตาย และคําที่มีรูปวรรณยุกต ๓) สัมผัส กําหนดสัมผัสในบท ๒ แหง และสัมผัสระหวางบท ๑ แหง คือ ๑. คําทายของวรรคหนาสัมผัสกับคําที่ ๑, ๒ หรือ ๓ ของวรรคหลังในบาทเอก ๒. คําทายของบาทเอก สัมผัสกับคําทายของวรรคหนาในบาทโท ๓. คําทายของบทแรก สัมผัสกับคําทายของบาทเอกในบทตอไป แผนผังและตัวอยางกาพยยานี ๑๑ ๙) คําสรอย คือ คําที่ใชลงทายวรรคทายบาท เพื่อความไพเราะในการเอื้อนเสียงหรือเพิ่ม ขอความใหสมบูรณ ใชเปนคําถาม ใชเพื่อใหครบความ สวนมากจะใชเฉพาะโคลงกับราย เชน เอย แล แฮนา เทอญ ตัวอยางเชน ตีนงูงูไซรหาก เห็นกัน นมไกไกสําคัญ ไกรู หมูโจรตอโจรหัน เห็นเลห กันนา เชิงปราชญฉลาดกลาวผู ปราชญรูเชิงกัน (ประชุมโคลงโลกนิติ : สมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร) ๒. การแตงคําประพันธประเภทกาพย์ พระเสด็จโดยแดนชล กิ่งแกวแพรวพรรณราย นาวาแนนเปนขนัด เรือริ้วทิวธงสลอน ทรงเรือตนงามเฉิดฉาย พายออนหยับจับงามงอน ลวนรูปสัตวแสนยากร สาครลั่นครั่นครื้นฟอง (กาพยเหเรือ : เจาฟาธรรมธิเบศร) ๕๓
คำ เเนะนำ ในการเเต่งกาพย์ยานี ๑๑ ๑. คําที่รับสัมผัสไมนิยมใชดําที่มีเสียงเดียวกับคําที่สงสัมผัส ถึงแมจะเขียนตางกัน เชน สาน-สาสน-ศาล-สาร เปนตน ๒. ในการแตงกาพยยานี ๑๑ ไมมีขอบังคับเสียงวรรณยุกต หรือรูปวรรณยุกต แตสวนใหญจะนิยมใชเสียง วรรณยุกตสามัญและจัตวา ในคําสุดทายของบาทโท เสียงตรี เสียงเอกก็มีบางแตไมคอยนิยม ๓. คําสุดทายของบท ไมนิยมใชคำ ตายหรือคําที่มีรูปวรรณยุกต ๔. กาพยยานี ๑๑ เหมาะกับเนื้อหาที่เปนพรรณนาโวหาร เชน พรรณนาความรูสึกความรัก และความงาม ๕. สัมผัสใน คือ สัมผัสภายในวรรเปนสัมผัสไมบังคับจะมีหรือไมมีก็ได ไมถือเปนขอบังคับ และไมเครงครัด มากนัก แตถามีจะทําใหทํานองไพเราะสละสลวยยิ่งขึ้น ๒.๒ กาพยฉบัง ๑๖ ลักษณะฉันทลักษณของกาพยฉบัง ๑๖ ๑) คณะ กาพยฉบัง ๑๖ หนึ่งบท มี ๓ วรรค วรรคแรก ๖ ดํา วรรคที่สอง ๔ คํา และวรรคทาย ๖ คํา ๒) เสียง นิยมใชเสียงสามัญและเสียงจัตวาเปนคําสงสัมผัสและคําทายวรรค ๓) สัมผัส สัมผัสมีระหวางวรรค ๑ แหง และสัมผัสระหวางบท ๑ แหง สัมผัสระหวางวรรค คําทายวรรคแรกสัมผัส กับคําทายวรรคที่สอง สัมผัสระหวางบท คําทายวรรคของบทแรก สัมผัสกับคําทายวรรคแรกของบทตอไป แผนผังและตัวอยางกาพยฉบัง ๑๖ ชายใดไมเที่ยวเทียวไป มิอาจประสบพบสุข ชายใดอยูเหยาเนาทุกขก็ชื่อวาชั่วมัวเมา ทุกแควนแดนไพร ไมดนชนชุก (นิทานเวตาล : น.ม.ส.) ๕๔
คําแนะนําในการแตงกาพยฉบัง ๑๖ ๑. กาพยฉบังมีลีลาคึกคัก โลดโผน และสงางามกวากาพยยานี โบราณนิยมใชแตงบทพากยโขน บทสวดมนต์ การตอสู ถาเปนนิยาย นิทาน ก็ใชเปนบทพรรณนาโวหารที่ตองการใหลีลา ดังกลาว ปจจุบันนิยมใชเขียนบทสดุดีและบทปลุกใจ ๒. ดวามไพเราะของกาพยฉบังขึ้นอยูกับเสียงสัมผัสใน มักจะเพิ่มในวรรคเปนคู ๆ ทุกวรรคทั้งสัมผัสสระและสัมผัสอักษร ๓. คําสุดทายของบทนิยมใชเสียงวรรณยุกตสามัญและจัตวา สวนวรรณยุกตอื่นไมนิยมใชและพบไมบอยนัก ๔. กาพยฉบัง ๑๖ ไมบังคับสัมผัสระหวางวรรคที่ ๒ กับวรรคที่ ๓ จะมีหรือไมมีก็ได ๒.๓ กาพยสุรางคนางค ๒๘ ลักษณะฉันทลักษณของกาพยสุรางคนางค ๒๘ ๑) คณะ กาพยสุรางคนางค ๒๘ บทหนึ่งมี ๗ วรรค วรรคละ ๔ คํา รวม ๒๘ คํา จึงเรียกวา กาพยสุรางคนางค ๒๘ ๒) สัมผัส ๑. คําทายวรรคหนาสัมผัสกับคําทายวรรคที่ ๒ ๒. คําทายวรรคที่ ๓ สัมผัสกับคําทายวรรคที่ ๕ และวรรคที่ ๖ ๓. สัมผัสระหวางบท คําทายวรรคที่ ๗ ของบทแรก สัมผัสกับคําทายวรรคที่ ๓ ของแผนผัง ตัวอยางกาพยสุรางคนางค ๒๘ กาพย์พระไชยสุริยา : สุนทรภู่ ผู้ประพันธ์ ๕๕
กาพยสุรางคนางค ไมเครงครัดสัมผัสในอาจเปนสัมผัสสระ สัมผัสอักษร หรือไมมีสัมผัสในก็ได แตเนนความ หมายคำ เปนหลัก แบงจังหวะดําในวรรคเปนสองคู เชน ไมงาม/นํ้าใส รมรื่น/ชื่นใจ สวนสวย/งามตา มาลี/สีสัน ดุจฝน/เห็นมา ชุมชื่น/อุรา พาเพลิน/เชิญชม คําแนะนํำ ในการแตงกาพยสุรางคนางค ๒๘ ๑. คําสุดทายของวรรคที่ ๓ หากลงดวยเสียงจัดวาจะเพิ่มความไพเราะยิ่งขึ้น เชน บานหนองสารแตร ดินแดนเกาแก ประวัติขานไข เปนที่ราบสูง หนองนํ้ากวางใหญ ปลาชุมเหลือใจ ชาวบานชื่นชม ๒. ความไพเราะของกาพยสุรางคนางค ๒๔ บางวรรคอาจจะเลนคํา ซํ้าคําซํ้าความ ดวยเสียงสระหรือดวยเสียง พยัญชนะก็จะเพิ่มความไพเราะขึ้น เชน เรียกขานสืบมา บานคอยคอยทา หรือวาคอยใคร รองรอยฝากไว รอคอยนํ้าใจ อยูที่บานคอย อยาลืมบานคอย ๓. สัมผัสใน เปนสัมผัสไมบังคับจะมีหรือไมก็ได สวนใหญนิยมแตงใหมีเปนคู ๆ ๓. การแตงคําประพันธประเภทโคลง โคลงเปนบทรอยกรองเกาแกของไทย มีปรากฎในลิลิตโองการแชงนํ้า ซึ่งเปนวรรณคดีเลมแรกในสมัย สมเด็จพระ รามาธิบดีที่ ๑ (พระเจาอูทอง) แหงกรุงศรีอยุธยา โคลงแบงออกเปน ๙ ประเภท คือ โคลงสุภาพ โคลงตั้น โคลงกระทู และกลโคลง ประเภทของโคลงที่ควรศึกษาในระดับมัธยมศึกษาตอน ปลาย มีดังนี้ ๒.๑ โคลงสี่สุภาพ บทรอยกรองประเภทโคลงสี่สุภาพ เปนคําประพันธที่มีลักษณะบังคับคณะ สัมผัส และคําเอก คําโท ดังนี้ ๑) คณะ โคลงสี่สุภาพบทหนึ่งมี ๔ บาท บาทหนึ่งมี ๒ วรรค วรรดหนา ๕ ดํา วรรคหลัง ๒ คํา ยกเวนบาทที่ < วรรคหลังมี < คํา และบาทที่หนึ่ง บาทที่สามอาจมีคําสรอยหรือไมมีก็ได ๒) สัมผัส สัมผัสนอกหรือสัมผัสบังคับ คือ คําทายในบาทแรกสงสัมผัสไปยังคําที่ ๕ ของบาทที่สองและ สาม คําทายของบาทที่สองสงสัมผัสไปยังคําที่ ๕ ของบาทที่สี่ สัมผัสในของรอยกรองประเภทโคลงสี่ สุภาพนิยมใชสัมผัสอักษรมากกวา สัมผัสสระ ๓) คําเอก คําโท มีคําเอก ๗ แหง คําโท < แหง ตามแผนผัง ดังนี้ ๕๖
เสียงฦๅเสียงเลาอาง อันใด พ่ีเอย เสียงยอมยอยศใคร ทั่วหลา สองเขือพ่ีหลับใหล ลืมต่ืน พี่ สองพี่คิดเองอา อยาไดถามเผือ ลิลิตพระลอ : ไมปรากฏนามผูแตง) ๓.๒ โคลงสามสุภาพ ๑) คณะ โคลงสามสุภาพบทหน่ึงมี ๒ บาท แบงเปน ๔ วรรค วรรคที่ ๑, ๒, ๓ มีวรรคละ ๕ คํา วรรค สุดทายมี ๔ ดํา อาจมีคำ สรอยได ๒ คํา ๒) คําเอก คําโท มีคําเอก ๓ แหง คือ คําที่ ๔ วรรค ๒ คําที่ ๒ วรรค ๓ และคําที่ ๑ วรรคที่ ๔ มีคําโท ๓ แหง คือ คําสุดทายของวรรคที่ ๒ และ ๓ และคําที่ ๒ วรรคที่ ๔ ๓) สัมผัส คําสุดทายของวรรดที่ ๑ สงสัมผัสไปยังคําท่ี ๑ หรือที่ ๒ หรือที่ ๓ ของวรรคที่ ๒ คําสุดทายของวรรคที่ ๒ สงสัมผัสไปยังคําสุดทายของวรรคที่ ๓ สัมผัสระหวางบทคำ สุดทายของบทแรกสงสัมผัสยังคําที่ ๑, ๒ หรือ ๓ ของบทตอไป ตัวอยางโคลงสามสุภาพ ลวงลุดานเจดียสามองคมีแหงหั้น แดนตอแดนกันนั้น เพ่ือรูราวทาง ขับพลวางเขาแหลง แหงอยุธเยศหลา แลธุลีฟุงฟา มืดคลุมมัวมล ยิ่งนา (ลิลิตตะเลงพาย : สมเด็จพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานุชิต ชิโนรส) ๕๗
๓.๓ โคลงสองสุภาพ ๑) คณะ โคลงสองสุภาพบทหนึ่งมี ๒ บาท แบงเปน ๓ วรรค วรรคที่ ๑ และ ๒ มีวรรคละ ๕ คํา วรรคสุดทายมี ๔ คํา อาจมีคําสรอยได ๒ คํา ๒) คําเอก คําโท มีคําเอก ๓ แหง คือ คําที่ ๔ วรรค ๑ คําที่ ๒ วรรค ๒ และดําที่ ๑ วรรคที่ ๓ คําโท ๓ แหง คือ คำ สุดทายของวรรคที่ ๑ และ ๒ และคําที่ ๒ วรรคที่ ๓ ๓) สัมผัส คําสุดทายของวรรดที่ ๑ สงสัมผัสไปยังดําสุดทายวรรคที่ ๒ สัมผัสระหวางบท คําสุดทายของบทแรกสงสัมผัสไปยังคําที่ ๑, ๒ หรือ ๓ ของบทตอไป ตัวอยางโคลงสองสุภาพ กรตระกองกอดแกว เรียมจักรางรสแคลว คลาดเคลาคลาสมร จําใจจรจากสรอย อยูแมอยาละหอย หอนชาคืนสม แมแล (ลิลิตตะเลงพาย : สมเด็จพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานุชิตซิโนรส) การแตงบทรอยกรองมีแบบในการเลือกใชคํา คณะ สัมผัส แตกตางกันไปตามลักษณะฉันทลักษณ และมีธรรมเนียมนิยมในการแตงบทรอยกรองใหเหมาะสมกับงานเขียนซึ่งบทรอยกรองไทยมีความ ไพเราะในเรื่องรสคําและรสความจึงทําใหมีคุณคาในเชิงวรรณศิลปและสังคม การแตงบทรอยกรองนอก จากจะทําใหมีความแตกฉานในเรื่องการใชคําแลวบทรอยกรองที่แตงจะเปนเครื่องสะทอนความคิด และวัฒนธรรมของสังคม ในยุคนั้นๆ ไดเปนอยางดี ๕๘
แบบทดสอบบทที่ ๔ คําชี้แจง ๑. ขอสอบเปนปรนัย จํานวน ๑๗ ขอ ใชเวลาทําขอสอบ ๓๐ นาที ๑. ขอใดคือสิ่งสําคัญที่สุดของการเขียนรอยกรองที่จะสื่อสารกับผูอื่นได ก. ควรศึกษาสภาพสังคมวาผูอานเปนกลุมใดบาง ข. ควรอานบทรอยกรองจากผูเขียนที่ชื่นชอบ ค. สามารถรูใจผูอานวาชอบรอยกรองประเภทใด ง. จดจําฉันทลักษณของรอยกรองแตละชนิดไดถูกตอง ๒. รอยกรองประเภทใด ที่มีการบังคับครุ ลหุ ก. ราย ข. กาพย ค. โคลง ง. ฉันท ๓. ขอใดเปน “กาพยยานี ๑๑” ก. สุพรรณหงสทรงสูหอย งามชดชอยลอยหลังสินธุ เพียงหงสทรงพรหมินทร ลินลาศเลื่อนเตือนตาชม ข. เขาสูงฝูงหงสลงเรียง เริงรองซองเสียง สําเนียงนาฟงวังเวง ค. วังเอยวังเวง หงางเหงงยํ่าคํ่าระฆังขาน ฝูงวัวควายเฝาลาทิวากาล มุงกลับบานชานเรือนทองถิ่นตน ง. นกนอยนอนแนบนํ้า ในนา ตมเตอะติดเต็มตา ตํ่าตอย ๔. “เขาสูงฝูงหงสลงเรียง เริงรองซองเสียงสําเนียงนาฟงวังเวง” จากบทประพันธขางบนนี้ คือขอใด ก. กาพยยานี ๑๑ ข. กาพยสุรางคนาง ๒๘ ค. กาพยฉบัง ๑๖ ง. วิชชุมาลาฉันท ๘ ๕. วรรณคดีที่แตงดวยบทประพันธรอยแกว คือขอใด ก. อิเหนา ข. รามเกียรติ์ ค. พระอภัยมณี ง. ราชาธิราช ๖. ขอใดเปนคําประพันธประเภท “ฉันท” ก. เกิดมาเปนคน หนังสือเปนตน วิชาหนาเจา ข. แรมทางกลางเถื่อน หางเพื่อนหางผู หนึ่งใดนึกดู เห็นใครไปมี ค. เขาสูงฝูงหงสลงเรียง เริงรองซองเสียง ง. สุพรรณหงสทรงพูหอย งามชดชอยลอยหลังสินธุ ๗. ขอใด ไมใช ชื่อคําประพันธประเภทราย ก.รายสุภาพ ข.รายโบราณ ค. รายยาว ง.รายยานี ๘. บทประพันธที่ประกอบดวยรายสุภาพ โคลง ๒ สุภาพ โคลง ๓ สุภาพ และโคลง ๔ สุภาพ หมายถึงขอใด ก. ราย ข. โคลง ค. ลิลิต ง. บทกวี ๙. ขอใดเปนคําประพันธของสุนทรภู ก. ราชาธิราช ข. กาพยเหเรือ ค. นิราศภูเขาทอง ง. ลิลิตตะเลงพาย ๕๙
๑๐. “เดินเที่ยวอยูเดียวดายใจมิวายคิดกังวล หากมีใครสักคนมาเดินดวยคงจะดี” ขอความนี้หากจัดวรรคใหถูกตอง จะเปนคําประพันธชนิดใด ก. กาพยยานี ข. กาพยฉบัง ค. กาพยสุรางคนางคง. กลอนสุภาพ ๑๑. ขอความตอไปนี้ ถาจัดใหถูกตองจะเปนฉันทลักษณชนิดใด “โดยเสด็จเด็ดดวงสวาทแรมนิราศคลาดพักตราปานนี้ แกวพี่อานอนนั่งตั้งตาคอยอยูเดียวเปลี่ยวใจ เศราคิดถึงเจาเปลาใจถอยเสียดายวายรักรอยชั่งเรียมเอยไมเคยไกล” ก. กาพยฉบัง ข. กาพยสุรางคนางค ค. โคลงสี่สุภาพ ง. กาพยยานี ๑๒. คําที่ตองเติมลงไปในโคลงสี่สุภาพตอไปนี้คือคําใด “โมงเมียงแมกมวงไม มองเมีย ยางเหยียบยอดยางเยีย ยาตร .......... คลิ้งโคลงคลํ่าคลาเคลีย คลอเคลา แอนแอนอกแอบเอื้อง ออกเอี้ยงอึงอล” ก. ยํ้า ข. ยาย ค. เยื้อง ง. เยา ๑๓. ขอความตอไปนี้หากจัดระเบียบฉันทลักษณถูกตอง จะเปนคําประพันธชนิดใด “มหาโจรเที่ยวปลนฆามหาชน ดาอุบาทวราชทัณฑปรนปราบปองมหาราชยาตรพหลผจญมหาราษฎรละพอชมฉกาจราชเดชกองเกียรติกนั้นขันไหม” ก. ฉันทข. โคลง ค. กาพยง. ราย ๑๔. “โดยเต็มกตัญูกตเวทิตาครัน ใหญยิ่งและยากอัน นรอื่นจะอาจทน หยั่งชอบนิยมเชื่อ สละเนื้อและเลือดตน ยอมรับทุเรศผล ขรการณพะพานกาย” ฉันทขางตนนี้เปนฉันทชนิดใด ก. วสันตดิลกฉันทข. อินทรวิเชียรฉันท ค. มาณวกฉันทง. วิชชุมมาลาฉันท ๑๕. สามยอดตลอดระยะระยับ วะวะวับสลับพรรณ ก. ชอฟาตระการกละจะหยัน จะเยาะยั่วทิฆัมพร ข. บราลีพิลาศศุภจรูญ นภศูลประภัสสร ค. หางหงสผจงพิจิตรงอน ดุจกวักนภาลัย ง. รอบดานตระหงานจตุรมุข พิศสุกอรามใส ๑๖. กาญจนแกมมณีกนกไพ - ฑุรยพรางพะแพรวพราย คําประพันธขางตนเปนฉันทชนิดใด ก. วิชชุมมาลาฉันท ข. อินทรวิเชียรฉันท ค. วสันตดิลกฉันท ง. มาณวกฉันท ๑๗. เซอะซุมซามไซร ไปควร เงอะงะเกะกะกวน จิตฟุง ทําใด ... ยั่วยวนความโกรธ เสมอนา ชักแตดุดากลุม ... ดวยเซอะเซิง คําในขอใดเหมาะสมที่จะนํามาเติมในชองวาง.…..ของคําประพันธขางตน ใหถูกตองตามฉันทลักษณและความหมาย ก. เยา , เนื่อง ข. มัก, เพราะ ค.ดุจ,อัน ง. ได , เกิด ๖๐
ท๔.๑ ม.๔-๖/๕ วิเคราะหอิทธิพลของภาษาตางประเทศและภาษาถ่ิน อิทธิพลของภาษาตางประเทศและภาษาถิ่น ตัวช้ีวัด สาระการเรียนรูแกนกลาง ธรรมชาติของภาษามีความเปล่ียนแปลงตลอดเวลา ความเปล่ียนประการหน่ึงมาจากอิทธิพล ของภาษาท่ีมีตอกัน ภาษาตางประเทศและภาษาถ่ินในภาษาไทยเปนตัวอยางอันดีท่ีทําใหเขาใจ ความจริงน้ีได โดยเฉพาะการรับภาษาตางประเทศมาใชในภาษาไทย ทําใหภาษาไทยเปลี่ยนแปลงไป มีคําใชในภาษาไทยมากข้ึน และมีผลตอระบบเสียง คํา ความหมาย ประโยค และสํานวนโวหาร ในสวนของภาษาถ่ินเขามาประปนในภาษาไทยท่ัวไปและวรรณคดีไทย ทําใหเขาใจธรรมชาติ ของภาษาความเปนมาและความเปนไไปของภาษาไทยไดดีย่ิง บทที่ ๕ อิทธิพลของภาษาตางประเทศและภาษาถิ่น
๑. ความสัมพันธทางดานสภาพภูมิศาสตร ประเทศไทยมีอาณาเขตติดตอกับประเทศ ตาง ๆ ไดแก พมา ลาว เขมร มาเลเซีย จึงทําใหคนไทยที่อาศัยอยูบริเวณชายแดนเดินทางขามแดนไปมาหาสูกันและมีความเกี่ยวของกัน จึงมีการ แลกเปลี่ยนภาษากัน เชน คนไทยที่อยูในจังหวัดสุรินทร ศรีสะเกษ บุรีรัมย ก็สามารถสื่อสารดวยภาษาเขมรได คนไทยที่อยูในจังหวัดปตตานี ยะลา สงขลา นราธิวาสรับเอาภาษามลายู เขามาใช เปนตน ๒. ความสัมพันธทางดานประวัติศาสตร ชนชาติไทยเปนชนชาติที่มีประวัติศาสตรอันยาวนานมีการอพยพยายถิ่น ของ คนไทยเขามาอาศัยในถิ่นที่อาศัยปจจุบัน ซึ่งเดิมชนชาติที่อาศัยอยูกอน เชน เขมร ละวา มอญ หรือการทําสงคราม กับชนชาติอื่นมีการกวาดตอนชนชาติอื่นเขามาเปนเชลยศึกหรือชนชาติอื่นอพยพเขามาอยูในแผนดินไทยดวยเหตุ ผลตาง ๆ และจะกลายเปนคนไทยในที่สุด ผลที่ตามมาก็คือคนเหลานั้นนําถอยคําภาษาเดิมของตนเองเขามา ปะปนกับภาษาไทย ๓. ความสัมพันธทางดานศาสนา คนไทยมีเสรีภาพในการนับถือศาสนามาเปนเวลาชานาน เมื่อนับถือศาสนาใด ก็ยอม ไดรับถอยคําภาษาที่ใชในคําสอนหรือคําเรียกชื่อตาง ๆ ในทางศาสนาของศาสนา นั้น ๆ มาปะปนอยูในภาษา ไทยดวย เชน ศาสนาพราหมณใชภาษาสันสกฤต ศาสนาพุทธใชภาษาบาลี ศาสนาอิสลามใชภาษาอาหรับ และศาสนาคริสตใชภาษาอังกฤษ ดังนั้นภาษาตาง ๆ ที่ใชในทางศาสนาก็จะ เขามาปะปนในภาษาไทยดวย ๔. ความสัมพันธทางดานการคาขาย จากหลักฐานทางดานประวัติศาสตร ชนชาติไทยมีการติดตอคาขายแลก เปลี่ยน สินคากับชนชาติตาง ๆ มาเปนเวลาอันยาวนาน เชน ชาวจีน ชาวโปรตุเกส ฝรั่งเศส อังกฤษ ฮอลันดา ตลอดถึงญี่ปุน ทําใหมีถอยคําในภาษาของชนชาตินั้น ๆ เขามาปะปนอยูในภาษาไทยเปนจํานวนมากตลอดเวลาไมมีวันสิ้นสุด ๕. ความสัมพันธทางดานวรรณคดี วรรณคดีอินเดียที่ไทยนําเขามา เชน เรื่องมหากาพยรามายณะและมหาภารตะ แตงขึ้นเปนภาษาสันสกฤต อิเหนาเปนวรรณคดีที่มาจากเรื่องดาหลังของชวา ดวยเหตุนี้วรรณคดีทําใหภาษาสันสกฤต และภาษาชวาเขามาปะปนในภาษาไทย ๑. สาเหตุท่ีทําใหภาษาตางประเทศเขามาปะปนในภาษาไทย คําที่ยืมมาจากภาษาตางประเทศในภาษาไทยแตละภาษาที่นํามาใชมีลักษณะภาษาท่ี แตกตางกันภาษาไทยมี การยืมภาษาตาง ๆ มาใช เชน ภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต ภาษาเขมร ภาษาญ่ีปุน ภาษาจีน ภาษาชวา - มลายู มีสําเหตุ ดังนี้ ๖๒
๖. ความสัมพันธทางดานวัฒนธรรมประเพณี เมื่อชนชาติตาง ๆ เขามาติดตอกับชาติไทยหรือมาตั้งหลัก แหลงอยูในประเทศไทย ยอมนําเอาวัฒนธรรมและประเพณีที่เคยถือปฏิบัติอยูในสังคมของตนมาปฏิบัติในสังคมไทย นาน ๆ เขาถอยคําภาษาที่เกี่ยวของกับวัฒนธรรมและประเพณีเหลานั้น ก็กลายมาเปนถอยคําภาษาที่เกี่ยวของ กับชีวิตประจําวันของคนไทยมากขึ้น ๗. ความกาวหนาทางวิทยาการและเทคโนโลยี ความกาวหนาทางวิทยากรและเทคโนโลยีของประเทศที่เจริญ แลวทําใหเกิดเครื่องมือเครื่องใชสําหรับอํานวยความสะดวกแกบุคคลในสังคมตาง ๆ คนไทยไดรับอิทธิพลจากความ กาวหนาทางวิทยาการและเทคโนโลยีของประเทศเหลานั้น เชนเดียวกับมีการสั่งซื้อเครื่องมือ เครื่องใชใหมเขามาใน ประเทศไทยจํานวนมาก ชื่อของเครื่องมือเครื่องใชและถอยคําที่เกี่ยวของกับเครื่องมือเหลานั้นไดเขามาปะปนอยูใน ภาษาไทยมากขึ้น เชน คอมพิวเตอร ฮารดแวร ซอฟตแวร ไอคอน เมาส เปนตน ๘. การศึกษาวิชาการตาง ๆ การศึกษาของไทยมีความเจริญกาวหนามากยิ่งขึ้น แตความรูใน สาขาวิชาการตาง ๆ สวนใหญรับมาจากตางประเทศ โดยเฉพาะการศึกษาในระดับอุดมศึกษาและสถาบัน ตาง ๆ มีการใชตําราภาษาตาง ประเทศประกอบการเรียนและการศึกษาคนควา นอกจากนี้คนไทยยังนิยมเดินทางไปศึกษาวิชาการตาง ๆ ในตางประเทศ เมื่อกลับมาไทยก็รับเอาคําบางคําของภาษาตางประเทศเหลานั้น มาใชปะปนกับภาษาไทยดวย ๙. การศึกษาตางประเทศโดยตรง ในประเทศที่มีการเรียนการสอนภาษาตางประเทศเพื่อประโยชนในการศึกษา วิชาภาษาไทยในระดับสูง เพราะเรารับรูปคําและวิธีการสรางคําจากภาษาเหลาน้ันมามาก ไดแก การศึกษาภาษา บาลี ภาษาสันสกฤต และภาษาเขมร และการศึกษาเพื่อประโยชน ในการศึกษาโดยตรง เชน การศึกษาภาษา อังกฤษ ภาษาฝรั่งเศษ ภาษาเยอรมัน ภาษาจีน ภาษาญี่ปุน เปนตน ๑๐. ความสัมพันธทางดานการทูต การเจริญสัมพันธไมตรีกับประเทศตาง ๆ ทําใหมีการใช ภาษาตาง ๆ สื่อสารสัมพันธกันทําใหเกิดการแพรกระจายของภาษาตาง ๆ เขามาในประเทศไทย ๖๓
การที่มีภาษาตางประเทศตาง ๆ เขามาปะปนในภาษาไทยเปนจํานวนมาก การรับคําภาษาตางประเทศ เขามาใชส่ือสารในภาษาไทยและคนไทยไดเรียนภาษาตางประเทศตรงมากขึ้น จึงมีการฝกออกเสียงตามเสียง ของคําในภาษาตางประเทศ ทําใหเกิดการเปล่ียนแปลงตอการใชภาษาไทยในการสื่อสารหลายประการ อิทธิพลของการยืมคําจากภาษาตางประเทศมาปะปนอยูในภาษาไทย ทําใหภาษาไทยเปลี่ยนแปลงไป จากลักษณะดั้งเดิม ดังน้ี ๑. มีคําพยางคมากขึ้น ภาษาไทยเปนภาษาคําโดด เปนคําพยางคเดียว เม่ือมีการยืมคําภาษาตางประเทศ มาใช ทําใหภาษาไทยเปล่ียนไป ดังนี้ ๑.๑ คําสองพยางค เชน ธานี กุญชร โซดา เขนย กุยชาย มงกุฎ อัคคี มารดา กรรแสง เสด็จ ทัพพี ๑.๒ คําสามพยางค เชน โทรศัพท บริบูรณ พาหนะ ไวโอลิน ไอศกรีม แบดมินตัน ช็อกโกแลต ซาลาเปา ๑.๓ คํามากพยางค เชน มหรสพ ทรงพระเจริญ อุตังอุรัง สาธารณะ บุหงารําไป อสัญแดหวา มะงุมมะงาหรา อุทกภัย วินาศกรรม กัลปาวสาน ๒. มีคําควบกลํ้าใชมากขึ้น ภาษาไทยคําพยางคเดียวสวนใหญจะไมมีคําท่ีมีพยัญชนะ ควบกล้ํา เมื่อยืมคํา ตางประเทศมาใชทําใหมีคําควบกลํ้าจํานวนมาก เชน โปรด ปราศรัย ทรวง เคลียร ดรัมเมเยอร ตะกรุด ครุฑ ประสาท จันทรคราส กระยาสารท เอ็นทรานซ ๓. มีคําไวพจนมากขึ้น (คําไวพจน หมายถึง คําที่มีความหมายเหมือนกัน) ซึ่งสะดวกและ สามารถเลือกใช คําไดเหมาะสมกับความตองการ เชน นก >> วิหค สกุณา บุหรง ปกษา ปกษิณ ช้าง >> หัตถี คชสาร กุญชร ม้า >> พาชี อาชา สินธพ อัศวะ ผู้หญิง >> สตรี นารี อิตถี กัญญา สมร วนิดา ดอกไม้ >> สุมาลี ผกา บุษบา กรรณิการ บุหงา ดวงอําทิตย >> สุริยา ทินกร ตะวัน ไถง อุทัย ทองฟา >> อัมพร โพยม คัคนานต ฑิฆัมพร นภดล นํ้า >> อุทก วารี คงคา สาคร ธาร ชล ชโลธร ๒. อิทธิพลของภาษาตางประเทศที่มีตอภาษาไทย ๖๔
การยืมคําจากภาษาบาลีและสันสกฤต คํายืมจากภาษาบาลีและสันสกฤตที่นํามาใชในภาษาไทย สามารถแบงเปนประเภทได ดังตอไปนี้ ๑. ใชเปนคําราชาศัพท คําราชาศัพทหมายรวมถึงคําที่คนทั่วไป ใชกับพระสงฆและพระสงฆใช ในหมูพระสงฆดวยกันเอง และยังหมายรวมถึงคําภาษาแบบแผนและคําสุภาพทั่วๆ ไป ซึ่งใชกับ ขาราชการและสุภาพชนอีกดวย ๒. ใชเปนศัพทเฉพาะทางศาสนา ศัพทเฉพาะเหลานี้นิยมสรางหรือยืมจากภาษาบาลีสันสกฤต ๓. ใชในการเขียนวรรณคดี รอยแกวและรอยกรอง ๔. ใชในภาษามาตรฐานหรือใชเปนคําสุภาพ ใชทั้งในภาษาพูดและภาษาเขียน ๕. ใชเปนศัพทบัญญัติหรือศัพทเฉพาะทางวิชาการ ๖. ใชเปนคําสามัญ คือคําในภาษาพูดที่ใชสนทนากันทั่วไปในชีวิตประจําวัน ๗. ใชเปนชื่อเฉพาะ ชื่อวัน เดือน ดวงดาวและกลุมดาวบนทองฟา เทพเจาทั้งชายและหญิง ตลอดจนชื่อบุคคลในประวัติศาสตร ตํานาน และเทพนิยายตาง ๆ ชื่อสถานที่และอื่น ๆ เชน ชื่อจังหวัด อําเภอ แมนํ้าและภูเขา เปนตน ๔. ภาษาไทยมีตัวสะกดไมตรงมาตราตัวสะกด ซึ่งแตเดิมภาษาไทยมีลักษณะเดน คือ มีการสะกดคําตรงมาตราตัวสะกด เมื่อไดรับอิทธิพลจากภาษาตางประเทศคําสวนใหญ จะสะกดไมตรง มาตรา เดิม เชน แมกบ >> นิพพาน รูป โลภ กราฟ กอลฟ แมกด >> อํานาจ ฉกาจ ตํารวจ สมเด็จ สํารวจ เผด็จ ฤทธิ์ พุทธ แมกน >> เจริญ บังอร บําเพ็ญ บํานาญ ถวัลย กังวล ชํานาญ สําราญ แมกก >> วิหค อัคคี สุข เมฆ เช็ค สมัคร ๕. ทําใหโครงสรางของภาษาเปลี่ยนไป ภาษาตางประเทศที่นํามาใชในภาษาไทย ๖๕
ขอแตกตางระหวางคําที่มาจากภาษาบาลีและภาษาสันสกฤต ภาษาบาลีและสันสกฤตมีขอแตกตางหลายประการ เชน ๑. สระ ภาษาบาลีมีสระ ๘ เสียง คือ อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ / ภาษาสันสกฤตมีสระ ๑๔ เสียง คือ อะ อา อิ อี อุ อู เอ โอ ไอ เอา ฤ ฦ ฦๅ ๒. พยัญชนะ ภาษาบาลีมีพยัญชนะ ๓๓ เสียง / ภาษาสันสกฤตมีพยัญชนะ ๓๕ เสียง มีตัวอักษร “ศ และ ษ” ที่ไมมีในบาลี ๓. พยัญชนะควบกลํ้า ภาษาบาลีไมนิยมควบกลํ้า / ภาษาสันสกฤตนิยมคําควบกลํ้า ตัวอยางเปรียบเทียบคําในภาษาบาลี และสันสกฤต คำ บาลี คำ สันสกฤต กีฬา กิเลส เขต จัก ปณีต ขัตติยะ สัตตุ ภิกขุ กรีฑา เกลศ เกษตร จักร เกษม ประณีต กษัตริย์ ศัตรู ภิกษุ นิพพาน นิรวาณ เขม ๖๖
กรีฑา จุฑา ครุฑ ไพฑูรย์ กีฬา จุฬา ครุฬ เวฬุริยะ คำ บาลี คำ สันสกฤต ๔. พยัญชนะ “ฬ และ ฑ” ภาษาบาลีนิยมใช ฬ / ภาษาสันสกฤตนิยมใช ฑ ๕. การเขียน “รร” ภาษาสันสกฤต นิยมใช “รร” / ภาษาบาลีไมใช “รร” ตัวอยางการเขียน “รร” ในภาษาสันสกฤต เชน กรรม กรรณ ครรภ จรรยา ดรรชนี ธรรม การยืมคําจากภาษาเขมร คํายืมจากภาษาเขมรที่นํามาใชในภาษาไทย มีลักษณะ ดังตอไปน้ี - มักใชเปนคําราชาศัพท เชน เสวย เขนย ถวาย ขนง โปรด ตรัส - คําเขมรที่ใชในคําสามัญท่ัวไป เชน กระบือ กระบาล (กบาล) โตนด โขมด จมูก เสนียด เพนียด ตําบล ถนน จังหวัด ทําเนียบ ลําเนา ชุมนุม ชมรม ฯลฯ - คําเขมรที่เปนคําโดดคลายกับภาษาไทย จนเราเองลืมไป คิดวาเปนคําไทยเพราะความ ใกลชิด ใชกันมาตั้งแตกอนเราเกิด แตมีที่สังเกตไดวาเปนคําเขมร ตองแปลความหมายกอน จึงจะเขาใจ เชน แข (ดวงจันทร) บาย (ขาว) เมิล (มอง) ศก (ผม) ฯลฯ ๖๗
การยืมคําจากภาษาจีน หลักการสังเกตคําภาษาไทยที่มาจากภาษาจีน - เปนชื่ออาหารการกิน เชน กวยเตี๋ยว เตาทึง แปะซะ เฉากวย จับฉาย เปนตน - เปนคําที่เกี่ยวกับสิ่งของเคร่ืองใชที่เรารับมาจากชาวจีน เชน ตะหลิว ตึก เกาอี้ เกง ฮวงซุย - เปนคําที่เกี่ยวกับการคา เชน เจง หุน หาง โสหุย เปนตน - เปนคําที่ใชวรรณยุกตตรี จัตวา เปนสวนมาก เชน กวยจั๊บ กุย เก เกก กง ตุน เปนตน ตัวอยางคํายืมที่มาจากภาษาจีน กงสี กงฉิน กงไฉ กงเต็ก กวยเตี๋ยว กวยจั๊บ เกาหลา กุย เก เกก เกี้ยว เกี๊ยว เกี๊ยะ กุยเฮง เกก กง เกาอี้ ขากวย เขง จับกัง จับฉาย จับยี่กี จันอับ เจง เจี๋ยน เจ เฉากวย เซง เซียน แซ แซยิด เซ็งลี้ ซาลาเปา ซิ้ม ตะหลิว เตา ตุน ตุน แตะเอีย เตาหู เตาฮวย เตาเจี้ยว โตะ ไตกง ตังเก บวย บะฉอ บะหมี่ บู ปุงกี๋ ปอเปยะ แปะเจี๊ยะ พะโล เย็นตาโฟ หวย ยี่หอ ลิ้นจี่ หาง หุน เอี๊ยม โสหุย เฮงซวย ฮวงซุย ฮองเต อั้งโล ขอสังเกตคําที่มาจากภาษาเขมร ๑. มักสะกดดวยพยัญชนะ จ ญ ร ล ส เชน เสร็จ บังเอิญ จร สรวล จรัส ๒. มักเปนศัพท์พยางคเดียวที่ตองแปลความหมาย ๓. มักเปนศัพทที่ใชพยัญชนะควบกลํ้า หรือมีอักษรนํา ๔. มักแผลงคําได้ การยืมคําจากภาษาอังกฤษ คนไทยไดศึกษาภาษาอังกฤษเปนภาษาที่สองมาเปนเวลานาน จากการติดตอคาขายและการทูต จนภาษา อังกฤษเขามามีอิทธิพลตอชีวิตของคนไทยมากขึ้น ตัวอยางคําทับศัพทภาษาอังกฤษที่มีใชในภาษาไทย กราฟ การตูน กลูโคส กัปตัน แกส กุก เกียร แกง แกลลอน คริสตมาส ไดนาโม ไดโนเสาร ครีม คลอรีน คอนกรีต คลินิก คอนเสิรต คอมพิวเตอร คุกกี้ เคเบิล เครดิต แคปซูล เคานเตอร แคลอรี โควตา ชอลก ช็อกโกเลต เช็ค เชิ้ต เชียร โชว ซีเมนต เซลล ไซเรน ดีเซล ดอลลาร ดีเปรสชัน เต็นท ทอนซิล เทอม ๖๘
ภาษาถิ่นในภาษาไทย ภาษาถิ่น คือ ภาษาพูดที่ใชสื่อสารในแตละทองถิ่นซึ่งมีเอกลักษณเฉพาะตน สาเหตุที่ทําใหคนไทยแตละทองถิ่น พูดตางกัน ไดแก ภูมิศาสตร การเปลี่ยนแปลงดานเวลา การรับวัฒนธรรมและอิทธิพล ภาษาอื่น ประเภทของภาษาถิ่น ๖๙
๑. เหตุใดจึงมีการยืมคําภาษาตางประเทศเขามา ใชในภาษาไทย ก. เพราะในปจจุบันมีคนนิยมใชกันมาก ข. เพราะมีวิทยากรเขามาเผยแพรในประเทศไทย ค. เพราะมีการติดตอระหวางประเทศท้ังดานการทูตการคาขาย ง. เพราะภาษาตางประเทศมีมากจึงตองนํามาใชบาง ๒. ขอใดเปนคําที่มาจากภาษาตางประเทศทุกคํา ก. เกาเหลา ขาวเปลา ข. บันได แกวน้ํา ค. ทุเรียน มะขาม ง. กัลปงหา กีตาร ๓. “กัปตันทีมฟุตบอลของไทย ไดรับแรงเชียรจาก แฟนคลับอยางแนนอน” มีคําท่ีมาจากภาษา อังกฤษก่ีคํา ก.๔คํา ข.๕คํา ค.๖คํา ง.๗คํา ๔. ขอใดเปนคําท่ีมาจากภาษาจีนทุกคํา ก. โบต๋ัน กุยชาย เท็มปุระ ข. คะนา ทอ สึนามิ ค. กวยเต๋ียว โจก โอเลี้ยง ง. จับเล้ียง ซาโยนาระ โหงวเฮง ๕. ขอใดจําเปนตองใชคําทับศัพทภาษาอังกฤษ ก. ผูหญิงชอบขับรถเกียรอัตโนมัติเพราะงายดี ข. นักเรียนโรงเรียนน้ีเขาคิวรอใชบริการเสมอ ค. เขาจับสลากไดเบอรหนึ่งจึงตองพูดกอน ง. เขามีความรับผิดชอบเพื่อนจึงโหวตใหเปนหัวหนา ๖. ขอใดใชภาษาตางประเทศโดยไมจําเปน ก. เม่ือไฟดับควรตรวจดูวาเปนเพราะฟวสขาดหรือปลั๊กหลุด ข. เด็ก ๆ ชอบรับประทานไอศกรีมช็อกโกแลตมากกวาไอศกรีมกะทิสด ค. กอนเขาแบงกผูขับขี่รถจักรยานยนตตองถอดหมวกกันน็อกออก ง. นักกอลฟหลายคนอยากเปลี่ยนวงสวิงใหคลาย กับ Tiger Woods เพ่ือใหตีลูกไดแมน ๗. ขอใดไมมีคํายืมจากภาษาตางประเทศ ก. พอแมควรสอนลูกวายาเสพติดและเครื่องด่ืม มึนเมาเผยแพรกันอยางไร ข. การยกตัวอยางจากรายการโทรทัศนเพ่ือสอนให ลูกเขาใจอันตรายเปนวิธีที่ดี ค. ในกรณีท่ีลูกอายุตํ่ากวา 10 ขวบพอแมควรอธิบายส้ันๆใหเขาใจงาย ง. ถาสอนอะไรยาว ๆ เก่ียวกับสิ่งท่ีเด็กไมรูจักเด็กจะเบ่ือและสับสน แบบทดสอบบทที่ ๓ คําชี้แจง ข้อสอบ จํานวน ๒๐ ขอ ใชเวลาทําขอสอบ ๓๐ นาที ๗๐
๘. ขอใดมีคําที่มาจากภาษาเขมรมากที่สุด ก. คุณพอของเพื่อนฉันเปนตํารวจออกตรวจทุกวัน ข. ในหลวงเสด็จพระราชดําเนินทรงเปดสะพาน พระราม ๘ ค. คุณครูบอกวาหามนักเรียนหญิงใสกระโปรงสั้นมาโรงเรียน ง. กลุมเขาทํางานสําเร็จไดดีเพราะมีการประชุมวางแผนลวงหนา ๙. คําวา สาแหรก เปนคําท่ีมาจากภาษาใด ก. จีน ข. อังกฤษ ค. เขมร ง. ไทย ๑๐. คําวา “นีออน” เปนคํามาจากภาษาใด ก. จีน ข. ฝร่ังเศส ค. ญ่ีปุน ง. อังกฤษ ๑๑. ขอใดไมใชสาเหตุท่ีทําใหภาษาตางประเทศ เขามาปะปนในภาษาไทย ก. มีอาณาเขตใกลเคียงติดตอกัน ข. นับถือสถาบันกษัตริยเหมือนกัน ค. มีการไปศึกษาตอตางประเทศ ง. ความเจริญทางเทคโนโลยี ๑๒. ขอใดไมใชอิทธิพลของภาษาตางประเทศที่มีตอภาษาไทย ก. ทําใหเกิดความหมายที่สวยงามมากขึ้น ข. ทําใหคําไทยมีตัวสะกดเพิ่มขึ้น ค. มีคําไวพจนใชมากข้ึน ง. ทําใหมีพยางคใชมากขึ้น ๑๓. ขอใดกลาวถึงขอสังเกตลักษณะของคําที่มาจากภาษาเขมรไดถูกตอง ก. เปนคําที่สะกดตรงตามมาตรา ข. มักใชพยัญชนะ ศ ษ ค. มีวรรณยุกตหลากหลาย ง. มักจะเปนคําควบกลํ้า ๗๑
๑๔. สํานวนไทยในขอใดไมมีคํายืมภาษาเขมร ก. มาเหนือเมฆ ข. โปรดสัตวไดบาป ค. ลูกหนาปะจมูก ง. ไมพนชวดฉลู ๑๕. บุคคลในขอใดมีวิธีการใชคํายืมภาษาตาง ประเทศมาใชในภาษาไทยไดถูกตอง ก. ขจรศักดิ์นําคําภาษาเขมรมาเปล่ียนตัวสะกดให ผิดไปจากเดิม ข. นารีรัตนนําคําภาษาอังกฤษมาใชโดยใชตัวสะกด คําเดิม ค. บันลือศักดิ์ใชรูปและเสียงใหเหมือนเสียงเดิม ง. บุญฑิตาแผลงสระและพยัญชนะใหเหมือนคํา เดิม ๑๖. คําวา "อู" มีความหมายวา พูด เปนคํา ภาษาถ่ินของภาคใด ก. ภาษาอีสาน ข. ภาคใต้ ค.ภาคเหนือ ง.ภาคกลาง ๑๗. คําในขอใดของภาคเหนือที่มีความหมายวา “รม” ก. หวัก ข. กะโป ค. เตว ง. จอง ๑๘. ในภาษาอีสาน คําวา “สีดา” หมายถึงผลไม ชนิดใด ก. ฝร่ัง ข. สับปะรด ค. มะละกอ ง. บักนัด ๑๙. คําในขอใดมีความหมายตางจากพวก ก. หรอย ข. ลํา ค. แซบ ง. พรก ๒๐. คําวา “เกี๊ยด” เปนคําภาษาถิ่นใด มีความ หมายวาอยางไร ก. ภาษาเหนือ แปลวา โมโห ข. ภาษาใต แปลวา โมโห ค. ภาษาอีสาน แปลวา โมโห ง. ภาษากลาง แปลวา โมโห ๗๒
บทที่ ๖ หลักการสร้างคำ ในภาษาไทย อธิบายและวิเคราะหหลักการสรางคําในภาษาไทย (ท ๔.๑ ม.๔-๖/๖) หลักการสรางคําในภาษาไทย ตัวชี้วัด สาระหลักสูตรแกนกลาง คําทีใชในภาษาไทยดั้งเดิม สวนมากจะเปนคําพยางคเดียว เชน พ่ีนอง เดือนดาว จอบ ไถ หมูหมา กิน นอน ดี ชั่ว สอง สาม เปนตน เมื่อโลกวิวัฒนาการมีส่ิงแปลกใหม เพิ่มข้ึน ภาษาไทยก็จะตองพัฒนาท้ังรูปคําและการเพ่ิมจํานวนคําเพื่อใหมีคําใชในการ ส่ือสารใหเพียงพอกับการเปล่ียนแปลงของวัตถุส่ิงของและเหตุการณตาง ๆ ดวยการสรางคํา ยืมคําและเปลี่ยนแปลงรูปคํา
๑. การสรางคํา คํา คือ พยางคที่มีความหมาย เร่ิมตนท่ีคํา 1 พยางค เชน พอ แม พี่ นอง ลุง ปา นา อา พยางคเปด คือ คําที่ไมมี ตัวสะกด มี 3 สวน คือ พยัญชนะตน สระ และวรรณยุกต พยางคปด คือ คําที่มีตัวสะกด มี 4 สวน คือ พยัญชนะตน สระ วรรณยุกต และตัวสะกด ตัวการันต คือพยางคท่ีไมออกเสียงจะนับเปนสวนประสมพิเศษในพยางคน้ัน ตัวอยางพยางคที่มีสวนประกอบเสียงแบบตาง ๆ สวนประสม 3 สวน (พยัญชนะตน + สระ + วรรณยุกต) เชน งู มา ลา ไก สวนประสม 4 สวน (พยัญชนะตน + สระ + วรรณยุกต + ตัวสะกด) เชน มด ยุง หุง ขาว สวนประสม 4 สวนพิเศษ (พยัญชนะตน + สระ + วรรณยุกต + ตัวการันต) เชน เลห เสนห สวนประสม 5 สวน (พยัญชนะตน + สระ + วรรณยุกต + ตัวสะกด + ตัวการันต) เชน จันทร เทศน ทุกข์ หลักการสรางคําในภาษาไทย ภาษาเหมือนตนไมท่ีแตกก่ิงกานสาขางอกงามออกไป การแตกกิ่งกานของตนไมก็เหมือนกับการเพ่ิม คําศัพทใหมของภาษา นับวันเราจะมีคําใหมๆ เพ่ิมมากข้ึนเพราะมีคนใชภาษามากข้ึน เรื่องราวมากขึ้น คนก็สรางคํามารองรับกับสิ่งที่เกิดข้ึนใหม คําใหมท่ีมีความหมายใหมจึงเกิดขึ้นใหมเสมอ ๆ ซ่ึงแตละ ภาษาก็จะมีวิธีการสรางคําท่ีแตกตางกันออกไป สําหรับภาษาไทยการสรางคําใหมจะเปนไปตามหลัก กรสรางคํา การนํา “คํามูล” มารวมกันในรูป แบบตาง ๆ ก็จะทําใหเกิด “คําประสม” “คําซอน” “คําซ้ํา” การผสมคําบาลีหรือสันสกฤตก็จะเกิดคําใหมที่เปน “คํา สมาส” หรือ “คําสนธิ” เปนตน ๒. คํามูล มูล มีความหมายวา “โคน รากเหงา” หรือ สวนลางสุดของตนไมที่อยูในดิน คํามูล จึงหมายถึง คําพ้ืนฐานท่ีมี ความหมายสมบูรณในตัวเอง เปนคําท่ีจะนําไปใชสรางเปนคําประสม คําซ้ํา และคําซอน ท่ีเราจะไดเรียนรูกันตอไป คํามูลเปนคําที่มีความหมายเดียว เชน ทํา บาน พอ แม หรือหลายความหมายก็ได เชน สาว พาย ชาย แก ปาน กา รา คํามูลอาจมีพยางคเดียวหรือหลายพยางคก็ได เชน กระจอก สนุก สับปะรด บันได ลิเก นิโคติน เปนตน หากคํามูลมีหลายพยางคเมื่อแยกพยางคออกแลวแตละพยางคจะตองไมมีความหมาย หากมีพยางคใดพยาง คหนึ่งหรือทุกพยางค มีความหมาย ความหมายน้ันจะตองไมเหมือนกับความหมายของคํามูลเดิม ๗๔
ตัวอยางการแยกคํามูลหลายพยางค ซะซราว แยกเปน “ซะ” + “ซราว” ซึ่งแตละพยางคไมมีความหมาย กระตาย แยกเปน “กระ” มีความหมายวา เตาชนิดหนึ่งหรือจุดดํา ๆ สวน “ตาย” ไมมีความหมาย เมื่อรวมกันหมายถึง “กระตาย” ซึ่งไมเกี่ยวของกัน สับปะรด แยกเปน “สับ” แปลวา ใชของมีคมฟนลงไป “ปะ” แปลวา พบกัน หรือ ปดทับสวนที่ชํารุด “รด” แปลวา เท ราด สาด ฉีด ของเหลวลงไป เมื่อรวมกันหมายถึงผลไมชนิดหนึ่ง ตัวอยางคําที่ไมใชคํามูล เชน “สูรบ” เมื่อแยกพยางคออก ทั้งคําวา “สู” และ “รบ” มีความหมาย ไปในทางเดียวกับคําวา “สูรบ” การสรางคําในภาษาไทยจากคํามูล มีอยู 3 แบบ คือ คําประสม คําซอน และคําซํ้า ขอสังเกตคํามูล คํามูลหลายพยางค ควรดูวาในคําหลายพยางคนั้นมีความหมายทุกพยางคหรือไม ถามีความหมายบางไมมีความ หมายบางเปนคํามูลหลายพยางค เชน มะละกอ = คํามูล 3 พยางค มะ = ไมมีความหมาย ละ = ไมมีความหมาย กอ = มีความหมาย นาิกา = คํามูล 3 พยางค นา = มีความหมาย ิ = ไมมีความหมาย กา = มีความหมาย ๗๕
๓. คําประสม คําประสม คือ คําที่มาจากคํามูลตั้งแต 2 คําขึ้นไป ที่มีความหมายตางกันมารวมกัน แลวมีความหมายใหม แตตองมีความหมายใกลเคียงกับคํามูลเดิมคําใดคําหนึ่งที่นํามาประสมกันหรือมีความหมายไปในเชิงเปรียบเทียบ เชน “แมทัพ” คําวา “แม” หมายถึง “มารดา” ความหมายตางจากคําวา “ทัพ” ที่หมายถึง “กองกําลังทหาร” แตเมื่อ รวมกัน หมายถึง “ผูออกคําสั่ง หรือ หัวหนาสูงสุดของกองทหาร” ซึ่งจะเห็นไดวา ความหมายใหมมีความ เกี่ยวของกับความหมายของคํามูลเดิม คือ เปนเรื่องของการทหารและหมายถึงตัวผูมีอํานาจสูงสุด ผูเปนใหญใน กองทหาร ซึ่งเปรียบ เหมือน “แม” ที่เปนใหญในบาน (ตามวัฒนธรรมดั้งเดิมในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต) ขอสังเกตสําหรับการแยกคําประสม คือ หากความหมายของคํานั้นไมมีความเกี่ยวของกับความหมายของ คํามูลที่ประสมกันเลย แสดงวาคํานั้นเปนคํามูลหลายพยางคไมใชคําประสม ตัวอยางคําประสม เชน แมบาน พอครัว รถบรรทุก ปลาเสือ ละครลิง นํ้าปลา ผงซักฟอก เปนตน ชนิดของคําที่นํามาประสมจนเกิดคําใหม ๑. คํานามประสมกับคํานาม เชน ผีเสื้อ ปลาเสือ นํ้าปลา พอตา รถไฟ ๒. คํานามประสมกับคํากริยา เชน รถเข็น ปลากัด ขาวผัด นักวิ่ง ไกชน ๓. คํานามประสมกับคําวิเศษณ เชน นํ้าหวาน หัวหอม ใจดี ปากหวาน กลวยหอม ๔. คํานามประสมกับคําลักษณะนาม เชน วงเดือน ดวงใจ เพื่อนฝูง วงแหวน ใบสั่ง ๕. คํานามประสมกับคําสรรพนาม เชน คุณพอ คุณแม คุณหลวง ทาวเธอ ๖. คํากริยาประสมกับคํากริยา เชน กันชน ตีพิมพ เดินเลน กินรวบ ๗. คํากริยาประสมกับคําวิเศษณ เชน ยิ้มแปน เดินทน ผัดเผ็ด ๘. คําวิเศษณประสมกับคําวิเศษณ เชน หวานเย็น เปรี้ยวหวาน ดํามืด คมกริบ ขาวปลอด ๗๖
๔. คําซอน คําซอนเปนการประสมกันของคําที่มีความหมายเหมือนกัน คลายกัน หรือ ตรงขามกันมารวมกันเปนคําใหม เพื่อใหมีความหมายชัดเจนหนักแนนมากขึ้นใหรายละเอียดมากขึ้นในคําที่เกิดใหม เชน เสียดสี เกียจคราน รุงเรือง มุงหมาย ผลัดเปลี่ยน ๑. คําซอนมีลักษณะคลายคําประสม คือ คําซอนมาจากคําในภาษาใดก็ได เปนคําชนิดใดก็ไดไมวาจะเปน คํานาม สรรพนาม กริยา วิเศษณ 2 คําขึ้นไป มาประสมกันโดยจะแตกตางจากคําประสมตรงที่คําซอนจะมาจากคํามูลที่มี ความหมายคลายกันหรือเกี่ยวของในเรื่องเดียวกันโดยเปนไปในทางเดียวกัน หรือทางตรงกันขามก็ได คําซอนที่มาจากคํามูลที่มีความหมายคลายกัน เชน ตอสู ฆาฟน ยากเข็ญ แพรวพราว แลกเปลี่ยน หลับ ไหล เรียบงาย เกลียดชัง ชานาน หยาราง คําซอนที่มาจากคํามูลที่มีความหมายตรงกันขาม เชน รบรา ตื้นลึก หนาบาง สูงตํ่า ดําขาว ชั่วดี ถี่หาง เปรียบเทียบความแตกตางกันใหเห็น ดังตัวอยาง คำ ซ้อน คำ ประสม รากฐาน เรือเเพ บ้านเรือน ลูกหลาน รูปร่าง ปูปลา ภูมิฐาน เรือรบ บ้านนอก ลูกค้า รูปถ่าย ปูเค็ม ๗๗
2. ความหมายของคําซอนจะอยูในคํามูลคําใดคําหนึ่งเพียงคําเดียว สวนคําประสมความหมายจะเปน ความ หมายใหมตางจากคํามูลเดิม คําซอน กีดกัน (ความหมายอยูที่คําวา กัน) เขตแดน (ความหมายอยูที่คําวา เขต หรือ แดน) เนื้อตัว (ความหมายอยูที่คําวา ตัว) ปากคอ (ความหมายอยูที่คําวา ปาก) คําประสม กันสาด (ความหมายใหม) ดินแดน (ความหมายใหม) เลนตัว (ความหมายใหม) ปากกา (ความหมายใหม) คําซํ้ามีรูปแบบคลายกับคําซอน คือ เปนคําที่เกิดจากคํามูลตั้งแต 2 คําขึ้นไปมาประสมกัน แตคํามูลที่นํามา ประสมกันนั้นตองเปนคําเดียวกัน จึงจะเกิดเปนคําซํ้าโดยคําที่เกิดขึ้นใหมจะมีความหมายคลายเดิม แตเนนนํ้า หนักของความหมายใหหนักขึ้นหรือเบาลงหรืออาจเปลี่ยนความหมายเปนอยางอื่นก็ได้ คำ ซ้ำ ลักษณะของคําซํ้า - เปนคําประเภทใดก็ไดเชน คํานาม สรรพนาม กริยา วิเศษณ - นําคําหนึ่งคํามาซํ้ากันสองครั้ง เชน “รอนๆ” “หนาวๆ” “เด็กๆ” “เลนๆ” - นํ้าคําซอนมาแยกเปนคําซํ้าสองคํา เชน “ลูบคลํา” เปน “ลูบๆ คลําๆ” “ดีชั่ว” เปน “ดีๆ ชั่วๆ” “เงินทอง” เปน “เงินๆ ทองๆ” - นํ้าคําซํ้ามาประสมกัน เชน “งูๆ ปลาๆ” “ไปๆ มาๆ” “ลมๆ แลงๆ” ๗๘
ความหมายของคําซํ้าอาจเปลี่ยนไปจากคําเดิมได เชน ๑. บอกความเปนพหูพจน คําเดิมอาจจะเปนคําเอกพจนหรือพหูพน อยางใดอยางหนึ่ง แตคําที่ซํ้าที่เกิดขึ้น ใหมจะเปนพหูพจนไดอยางเดียว เชน “ไปเที่ยวกับเพื่อน” (เอกพจนหรือพหูพจน ไดทั้ง ๒ กรณี) “ไปเที่ยวกับ เพื่อนๆ” (เปนพหูพจน เพราะเพื่อนหลายคน) “เด็กอยูในหอง” (เอกพจนหรือพหูพจน ไดทั้ง ๒ กรณี) “เด็กๆ อยูในหอง” (เปนพหูพจน เพราะเด็กหลายคน) ๒. บอกความเนนหนักของคํา คําวิเศษณบางคํา เมื่อเปนคําซํ้าจะมีความหมายเนนหนักมากกวาเดิม โดยมากเปนภาษาพูด โดยออกเสียงคําแรกเปนเสียงตรี เชน “สวยๆ” ออกเสียงเปน “ซวยสวย” “ดีๆ” ออกเสียงเปน “ดี๊ดี” “มากๆ” ออกเสียงเปน “มากมาก” “ดําๆ” ออกเสียงเปน “ดํ๊าดํา” “ใหญๆ” ออกเสียงเปน “ไยใหญ” ๓. บอกความไมเนนหนัก คําวิเศษณบางคําเมื่อเปนคําซํ้า ความหมายอาจคลายความหนักแนนไปกวาคําเดิม แตกตางจากคําที่ใหความหมายเนนหนัก เพราะไมเนนเสียงคําแรกเปนเสียงตรีสวนมากคําเหลานี้ใชในภาษาพูด มากกวาภาษาเขียน แดง : “ฉันชอบสีแดง” (แดงเลย) กับ “ฉันชอบสีแดงๆ” (ขอใหออกแดงหนอย) ใกล : “ธนาคารอยูใกล” (ใกลจริง) กับ “ธนาคารอยูใกลๆ” (อยูไมไกล) เย็น : “วันนี้อากาศเย็น” (เย็นจริง) กับ “วันนี้อากาศเย็นๆ” (คอนขางเย็น) ๔. บอกคําสั่ง คําวิเศษณที่เปนคําซํ้า บางครั้งมีความหมายเปนคําสั่งใชในภาษาพูด ถาผูพูดออกเสียงหนัก ๆ ก็ จะเปนคําสั่งที่ชัดเจนยิ่งขึ้น “เงียบๆ” (สั่งใหงดใชเสียง) “เบาๆ” (สั่งใหระวัง) “ดังๆ” (สั่งใหพูดดังขึ้น) “นิ่งๆ” (ส่ังไมใหขยับ) ๕. เปลี่ยนความหมายใหม คําซํ้าบางคํา จะเปลี่ยนเปนความหมายใหมไปเลยโดยไมมีเคาของคํา ๆ เดิม เชน “กลวยๆ” (งายมาก) “หมูๆ” (งายมาก) “ลวกๆ” (ขอไปที) “งูๆ ปลาๆ” (รูแคผิวเผิน) ๗๙
๖. คําสมาสและสนธิ การสรางคําในภาษาไทยของเรา นอกจากเรานําคําภาษาไทยของเราที่เปนคํามูลมาสรางเปนคําประสม ทําใหเกิดคําในความหมายใหมแลว ภาษาไทยของเรายังมีภาษาอื่นที่เรารับเขามาใชรวมกับภาษาไทย เปนภาษาตางประเทศมากมายอันเกิดจากการรับเอาเขามาผาน ศาสนา วัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี การติดตอคาขาย การทูต การเมืองการปกครองและอีกมากมาย ภาษาบาลีและสันสกฤตก็เปนภาษาที่เรารับเอา เขามาใชในภาษาไทย แตโบราณ นักภาษาศาสตรของไทยเราก็นําคําในภาษาบาลีสันสกฤต มาสรางคําใชใหม ๆ มากมาย ในรูปแบบของคําสมาสและคําสนธิ ๗. คําสมาส คําสมาสเปนวิธีสรางคําในภาษาบาลีและสันสกฤต โดยนําคําตั้งแต ๒ คําขึ้นไปมาประกอบกัน คลายคํา ประสม หลักในการสังเกตคําสมาส ๑. เปนคําในภาษาบาลี-สันสกฤตเทานั้น ถาอีกคําเปนภาษาไทย ก็เปนแคคําประสม ราช + ฤทธิ์ = ราชฤทธิ์ จักร + ราศี = จักรราศี กิจ + วัตร = กิจวัตร อุทก + ภัย = อุทกภัย ๒. การอานคําสมาสจะมีเสียงสระกลางคําเสมอ แมวาจะไมมีรูปสระกํากับ ก็มีเสียงสระกลางคํา เชน เทวนคร อานวา เท-วะ-นะ-คอน จันทรคติ อานวา จัน-ทะ-ระ-คะ-ติ อิสรภาพ อานวา อิด-สะ-หระ-พาบ ทันตกรรม อานวา ทัน-ตะ-กํา ๘๐
๓. การแปลความหมายจะตองแปลจากขางหลังมาขางหนา เพราะคําที่มีความหมายหลักอยูคําหลัง คําขางหนาเปนตัวขยาย เช่น ราชรถ = ราช + รถ หมายถึง รถของพระราชา รัฐสภา = รัฐ + สภา หมายถึง สภาของรัฐ ๔. คําบาลี-สันสกฤตที่มีคําวา “พระ” กลายเสียงมาจากคําบาลี-สันสกฤตวา “วร” (วะ-ระ) เชน พระกรรณ พระขรรค พระคฑา พระจันทร พระฉวี ๕. คําสมาสตองไมประวิสรรชนียระหวางคํา มีแตเพียงเสียงสระเทานั้น เช่น อิสระ + ภาพ = อิสรภาพ พละ +ศึกษา = พลศึกษา วีระ + ชน = วีรชน ๘. คําสนธิ การสนธิ คือ การเชื่อมคําที่มาจากบาลีและสันสกฤต โดยเชื่อมใหเสียงกลมกลืนกันตามหลักไวยากรณ บาลีสันสกฤต เปนการเชื่อมอักษรใหตอเนื่องกันเพื่อตัดตัวอักษรใหนอยลงทําใหคําใหมมีความสละสลวย นําไปใชประโยชนในการแตงคําประพันธหรือตั้งชื่อตาง ๆ คําสนธิ เกิดจากการเชื่อมคําในภาษาบาลีและสันสกฤตเทานั้น ถาคําที่นํามาเชื่อมกันไมใชภาษาบาลีสันสกฤต ไมถือวาเปนคําสนธิ เชน “กระยาหาร” มาจากคําวา “กระยา + อาหาร” ไมใชคําสนธิ เพราะ “กระยา” ไมใชคําบาลีสันสกฤต และหากวานําคําบาลีสันสกฤตมารวมกันแตไมไดเชื่อมกัน คือไมไดเปลี่ยนรูปคําก็ไมถือวาเปนคําสนธิเชนกัน ตัวอยางเชน “ทัศนาจร” มาจาก ทัศนา + จร “วิทยาศาสตร” มาจาก วิทยา + ศาสตร์ ๘๑
๑. สระสนธิ การสนธิสระทําได ๓ วิธี คือ - ตัดสระพยางคทาย แลวใชสระพยางคหนาของคําหลังแทน เชน มหา สนธิกับ อรรณพ เปน มหรรณพ นร สนธิกับ อินทร เปน นรินทร ปรมะ สนธิกับ อินทร เปน ปรมินทร - ตัดสระพยางคทายของคําหนา แลวใชสระพยางคหนาของคําหลัง แตเปลี่ยนรูปโดย อะ เปน อา / อิ เปน เอ / อุ เปน อู หรือ โอ ตัวอยางเชน เทศ สนธิกับ อภิบาล เปน เทศาภิบาล ราช สนธิกับ อธิราช เปน ราชาธิราช ประชา สนธิกับ อธิปไตย เปน ประชาธิปไตย จุฬา สนธิกับ อลงกรณ เปน จุฬาลงกรณ นร สนธิกับ อิศวร เปน นเรศวร ปรม สนธิกับ อินทร เปน ปรเมนทร คช สนธิกับ อินทร เปน คเชนทร ราช สนธิกับ อุปถัมภ เปน ราชูปถัมภ สาธารณะ สนธิกับ อุปโภค เปน สาธารณูปโภค วิเทศ สนธิกับ อุบาย เปน วิเทโศบาย สุข สนธิกับ อุทัย เปน สุโขทัย นย สนธิกับ อุบาย เปน นโยบาย รูปแบบคําสนธิที่ใชในภาษาไทย - เปลี่ยนสระพยางคทายของคําหนา อิ อี เปน “ย” และ อุ อู เปน “ว” แลวใชสระพยางคหนา ของคําหลังแทน เชน เปลี่ยน อิ อี เปน ย หรือเปลี่ยน อุ อู เปน ว เช่น มติ สนธิกับ อธิบาย เปน มัตยาธิบาย รังสี สนธิกับ โอภาส เปน รังสิโยภาส สามัคคี สนธิกับ อาจารย เปน สามัคยาจารย สินธุ สนธิกับ อานนท เปน สินธวานนท ธนู สนธิกับ อาคม เปน ธันวาคม ๒. พยัญชนะสนธิ พยัญชนะสนธิในภาษาไทยมีนอย คือเมื่อนําคํา 2 คํามาสนธิกัน ถาหากวาพยัญชนะตัวสุดทาย ของคําหนากับพยัญชนะตัวหนาของคําหลังเหมือนกัน ใหตัดพยัญชนะที่เหมือนกันออกเสียหนึ่งตัว เชน เทพ สนธิกับ พนม เปน เทพนม นิวาส สนธิกับ สถาน เปน นิวาสถาน ๘๒
๑. ขอใดไมใชการสรางคําใหมในภาษาไทย ก. ซํ้าคํา ข. ซอนคํา ค. ประสมคํา ง. สมาส สนธิ ๒. ขอใดไมใชลักษณะภาษาไทย ก. ภาษาคําโดด ข. มีเสียงวรรณยุกต ค. ภาษามีวิภัตติปจจัย ง. มีวิธีการสรางคําใหม ๓. ขอใดเปนคําซํ้าทั้งหมด ก. ปดๆ เปดๆ ทรัพยสมบัติ ข. ผิดชอบ กระโดกกระเดก ค. กระชุมกระชวย จุกจิก ง. เปนรูปเปนราง ระริกระรี้ ๔. ประโยคในขอใดมีเสียงวรรณยุกตครบหาเสียง ก.มีดอกไมสวยมาก ข. ฉันมาพบคุณพรุงนี้ ค. สุนัขพันธนี้ดุจริง ง. รถคันนี้เกามากแลว ๕. ขอใดเปนคําประสมทั้งหมด ก. กระดานดํา แปดเปอน ข.เครื่องคิดเลข ขาวสุก ค. ผิดชอบเสแสรง ง. ผลิตผล ชดวอย ๖. คําที่ขีดเสนใตคําใดไมใชคําประสม ก. แกงรอนตองกินกําลังรอน ข. อยาหาเรื่องรอนใจอีกเลย ค. อากาศรอนใคร ๆ ก็อารมณไมดี ง. อยาเพิ่งใจรอนรอสักครูก็เรียบรอย แบบทดสอบบทที่ ๖ คําชี้แจง ๑. ขอสอบเปนปรนัย จํานวน ๒๐ ขอ ใชเวลาทําขอสอบ ๓๐ นาที ๘๓
๗.“ประสบการณ” ใหประโยชนอยางไรในการเขียนเรียงความ เรื่องเกี่ยวกับโลกสวนตัว ก. ทําใหไดวิธีการเขียน ข. ทําใหเรียงความสนุกสนาน ค.ทําใหไดรายละเอียดในการเขียน ง. ทําใหเรียงความสละสลวย ๘. ขอใดเปนคําไทยแททุกคํา ก. เตรียมอุปกรณข. หาสถานที่ที่เงียบ ค.รูสึกพอใจที่จะทํา ง. รวบรวมความคิดที่จะเขียน ๙. สิ่งใดจะเปนประโยชนในการเขียนเรียงความเกี่ยวกับโลกสวนตัว ก. การบันทึกเหตุการณสําคัญ ข. การทํากิจวัตรตาง ๆ ค. การทํางานรวมกับคนอื่น ง. การอยูคนเดียวในโลกสวนตัว ๑๐. ขอใดแตกตางจากขออื่น ก. ทําใหพัฒนาสติปญญา ข. ทําใหไมลืมความคิดนั้น ค. ทําใหเขียนหนังสือไดเกง ง. ทําใหไดรวบรวมความคิดตาง ๆ ๑๑. การเขียนเรียงความควรใชวิธีเขียนอยางไรจึงจะดูดีที่สุด ก. คิดไปเขียนไปใหตรงตามแนวเรื่องจนจบ ข. ตีความของเรื่อง วางแนวคิดแลวเขียนตามแนวคิด ค.วางโครงเรื่อง ลําดับความสําคัญแลวเรียบเรียงจนจบ ง. เขียนเนื้อเรื่องคราว ๆ ๑๒. ควรนําขอความใดมาใชประกอบการเขียนเรียงความเรื่อง “การประหยัด” ก. รักดีหามจั่ว รักชั่วหามเสา ข. งานคือเงิน เงินคืองานบันดาลสุข ค. มีเงินนับวานอง มีทองนับวาพี่ ง.ชาติที่เจริญเพราะประชาชนรูจักประหยัด ๑๓. งานเขียนซึ่งใหความรูอยางใดอยางหนึ่ง แตไมใชตําราหรือแบบเรียน ก. นิยาย ข. นวนิยาย ค. เรื่องสั้น ง. บทความ ๘๔
๑ ๔. ช นิ ด ข อ ง คํ า ช นิ ด ใ ด ที่ ไ มส า ม า ร ถ นํ า ม า ก ลา ว เ ปน คํ า ซํ้ า ไ ด ก. คํ า น า ม ข. คํ า อุ ท า น ค. คํ า ก ริ ย า ง. คํ า ส ร ร พ น า ม ๑ ๕. คํ า ซํ้ า ใ น ขอ ใ ด ไ มใ ชก า ร ซํ้ า คํ า น า ม ก. เ ธ อ ๆ ไ ป ซื้ อ ห นั ง สื อ กั บ เ ร า ห นอ ย ข. วั น นี้ เ พื่ อ น ๆ จ ะ ไ ป หั ว หิ น กั น ค. พอ พ า ลู ก ๆ ไ ป เ ที่ ย ว ง. กิ น ป ล า เ ปน ตั ว ๆ ซิ ค น อื่ น จ ะ ไ ด กิ น ดว ย ๑ ๖. คํ า ซํ้ า ใ น ขอ ใ ด มี ค ว า ม ห ม า ย แ ย ก เ ปน สว น ๆ ก. ม ะ มว ง จ า น นี้ เ ป รี๊ ย ว เ ป รี้ ย ว ข. คุ ณ ค รู ต ร ว จ ผ ม นั ก เ รี ย น เ ปน ค น ๆ ไ ป ค. อา น ๆ ไ ป เ ดี๋ ย ว ก็ เ ขา ใ จ ง. เ ด็ ก ๆ วิ่ ง เ ลน อ ยูใ น ส น า ม ๑ ๗. คํ า ใ น ขอ ใ ด ไ มใ ชคํ า ซํ้ า ก. ก ลว ย ๆ ข.ริ ม ๆ ค. บั ง บ า ง ง. น า น า ๑ ๘. คํ า ใ น ขอ ใ ด จั ด เ ปน คํ า ซอ น ที่ มี ค ว า ม ห ม า ย ค ลา ย กั น ทั้ ง ห ม ด ก. เ สื้ อ ผา ป า ก ค อ ข. ห นา ต า เ สื่ อ ส า ด ค. จิ ต ใ จ เ น้ื อ ตั ว ง. ใ ก ลไ ก ล ค รู บ า ๑ ๙. คํ า วา แ ส ว ง ห า เ ปน ก า ร นํ า คํ า ภ า ษ า ตา ง ป ร ะ เ ท ศ ภ า ษ า ใ ด ม า ร ว ม กั น ก. คํ า ภ า ษ า ไ ท ย กั บ คํ า ภ า ษ า อั ง ก ฤ ษ ข. คํ า ภ า ษ า ไ ท ย กั บ คํ า บ า ลี สั น ส ก ฤ ต ค. คํ า ภ า ษ า เ ข ม ร กั บ คํ า ภ า ษ า ไ ท ย ง. คํ า ภ า ษ า เ ข ม ร ซอ น กั น ๒ ๐. คํ า ใ น ขอ ใ ด คื อ คํ า ป ร ะ ส ม ที่ มี ค ว า ม ห ม า ย เ ป รี ย บ ก. ห นา ออ น ข. ย า ง ล บ ค. ด อ ก ฟา ง. หอ ห ม ก ๘ ๕
ท๔.๑ม๔-๖/๗ วิเคราะหและประเมินการใชภาษาจากส่ือส่ิงพิมพและสื่ออิเล็กทรอนิกส์ การประเมินการใชภาษาจากสื่อสิ่งพิมพและส่ืออิเล็กทรอนิกส ตัวชี้วัด สาระการเรียนรูแกนกลาง บทที่ ๗ การอานส่ือส่ิงพิมพและส่ืออิเล็กทรอนิกส์ ในโลกปจจุบันเทคโนโลยีการพิมพมีความเจริญกาวหนาอยางรวดเร็วดวยวิทยาการตาง ๆ ไดอยางรวดเร็ว และมีความหลากหลายในการนําเสนอขอมูลขาวสารสาระและความบันเทิง ในรูปแบบของสื่อสิ่งพิมพประเภทหนังสือทั้งสารคดีและบันเทิงคดี ตลอดจนส่ืออิเล็กทรอนิกส ดังนั้น ผูอานตองมีความรูความเขาใจในสื่อที่อานและเลือกอานใหเหมาะสม จึงทําใหการอานสัมฤทธิผลได้
๑. การอานสื่อสิ่งพิมพ์ พจนานุกรมฉบับราชบัญฑิตยสถานไดใหความหมายดําที่เกี่ยวกับ "สื่อสิ่งพิมพ" ไววา สื่อ หมายถึง ก. ทําการติดตอใหถึงกัน ชักนําใหรูจักกัน น. ผูหรือสิ่งที่ทําการติดตอใหถึงกัน หรือชักนําใหรูจักกัน พิมพ หมายถึง ก. ถายแบบ, ใชเครื่องจักรกดตัวหนังสือหรือภาพใหติดบนวัตถุ เชน แผนกระดาษ ผา ทําใหเปนตัวหนังสือหรือรูปรอย โดยการกดหรือการใชพิมพหิน เครื่องกล วิธีเคมี หรือวิธีอื่นใด อันอาจใหเกิดเปน สิ่งพิมพขึ้น หลายสําเนา สิ่งพิมพ หมายถึง สมุด แผนกระดาษ หรือวัตถุใดๆ ที่พิมพขึ้น รวมตลอดทั้งบทเพลงแผนที่ แผนผัง แผนภาพ ภาพ วาด ภาพระบายสี ใบประกาศ แผนเสียง หรือสิ่งอื่นใดอันมีลักษณะเชนเดียวกัน ๑) สื่อสิ่งพิมพประเภทหนังสือ ๑.๑) หนังสือสารคดี ตํารา แบบเรียน เปนสื่อสิ่งพิมพที่แสดงเนื้อหาวิชาการในศาสตรความรูตาง ๆ เพื่อ สื่อ ใหผูอานเขาใจความหมาย ดวยความรูที่เปนจริง จึงเปนสื่อสิ่งพิมพที่เนนความรูอยางถูกตอง ๑.๒) หนังสือบันเทิงคดี เปนสื่อสิ่งพิมพที่ผลิตขึ้นโดยใชเรื่องราวสมมติ เพื่อใหผูอานไดรับความ เพลิดเพลินสนุกสนาน มักมีขนาดเล็ก เรียกวา หนังสือฉบับกระเปา (Pocket Book) ๒) สื่อสิ่งพิมพเพื่อเผยแพรขาวสาร ๒.๑) หนังสือพิมพ เปนสื่อสิ่งพิมพที่ผลิตขึ้นโดยนําเสนอเรื่องราว ขาวสาร ภาพและความคิดเห็นในลักษณะ ของแผนพิมพแผนใหญที่ใชวิธีการพับรวมกัน ๒.๒) วารสาร นิตยสาร เปนสื่อพิมพที่ผลิตขึ้นโดยนําเสนอสาระ ขาว ความบันเทิง ที่มีรูปแบบการนําเสนอ ที่โดดเดน สะดุดตา และสรางความสนใจใหกับผูอาน ๒.๓) จุลสาร เปนสื่อสิ่งพิมพที่ผลิตขึ้นแบบไมมุงหวังผลกําไร เปนแบบใหเปลาโดยที่ใหผูอานไดศึกษาหาความรู มีกําหนดในการออกเผยแพรเปนครั้ง ๆ หรือลําดับตาง ๆ ในวาระพิเศษ ๒.๔) สิ่งพิมพโฆษณา ๑. โบรชัวร (Brochure) เปนคําที่มาจากภาษาฝรั่งเศสโดยใชเรียกทับศัพทของสื่อสิ่งพิมพมีลักษณะเปนสมุดเลมเล็ก ๆ ๒. ใบปลิว (Leaflet, Handbill) เปนสื่อพิมพใบเดียว ที่เนนการประกาศหรือโฆษณา ลักษณะการแสดงเนื้อหาเปน ขอความที่ผูอานอานแลวเขาใจงาย ๓. แผนพับ (Folder) เปนสื่อสิ่งพิมพที่ผลิตโดยเนนการนําเสนอและการสรุปใจความสําคัญ มีลักษณะ การพับเปนรูปเลมตาง ๆ ๔. ใบปด (Poster) เปนสื่อสิ่งที่พิมพโฆษณา โดยใชปดตามสถานที่ตาง ๆ มีขนาดใหญเปนพิเศษ ซึ่งเนนการนําเสนออยางโดดเดน ๘๗
๓) สิ่งพิมพเพื่อการบรรจุภัณฑ เปนสื่อสิ่งพิมพที่ใชในการหอหุมผลิตภัณฑการคาตาง ๆ แยกเปนสิ่งพิมพหลัก ไดแก สิ่งพิมพที่ใช ปดรอบขวดหรือกระปองผลิตภัณฑการคา สิ่งพิมพรอง ไดแก สิ่งพิมพที่เปนกลองบรรจุหรือลัง ๒. การอานสื่อสิ่งพิมพประเภทเรื่องสั้น เรื่องสั้น คือ งานเขียนที่คลายนวนิยาย แตมีขนาดสั้นและไมซับซอน เรื่องสั้นไมใชนวนิยายขนาดสั้นหรือการยอ นวนิยาย ๑) องคประกอบของเรื่องสั้น ๑.๑) แนวคิดหรือแกนของเรื่อง แนวคิด คือ สาระสําคัญของเรื่องที่เขียนขึ้น เรื่องสั้นจะมีแนวคิดสําคัญเพียงจุดเดียว และจะเปนแกนของเรื่อง การเสนอแนวคิดอาจบอกตรง ๆ บอกผานตัวละคร อยูที่ชื่อเรื่องหรืออาจจะตองตีความเอง เมื่ออานเรื่องสั้นจบแลว ความหมายที่ผูอานสรุปไดคือแนวคิดของเรื่องสั้นเรื่องนั้น ซึ่งเรื่องสั้นที่ดี ตองเขียนใหผูอานเขาใจแกนเรื่อง ๑.๒) โครงเรื่อง เปนโครงเรื่องที่กระชับชัดเจนไมซับซอนเพื่อเสนอแนวคิดที่ผูเขียนกําหนดไว ๑.๓) เนื้อเรื่อง คือ เรื่องราวและเหตุการณตาง ๆ อาจเปนเพียงสวนหนึ่งของชีวิตเปนเรื่องราวบางแงมุมไมใชเรื่องราว ละเอียดทั้งชีวิตของตัวละคร ๑.๔) ตัวละคร บทสนทนา ตัวละครหลักมีเพียง ๑-๒ ตัว ตัวละครอื่นมีเทาที่จําเปนเทานั้น ตัวละครและบทสนทนา จะเลาเรื่องแสดงพฤติกรรมในเหตุการณที่สมเหตุสมผล ๑.๕) ฉาก ผูเขียนจะใชการบรรยายหรือบอกผานบทสนทนา อาจเปนฉากในชีวิตจริงหรือเหนือจริงแตจะไมบรรยาย อยางชัดเจนเหมือนนวนิยาย ๘๘
๒) ชนิดของเรื่องสั้น ผูอานเรื่องสั้นสามารถเขาใจเจตนาของผูเขียนได ถาผูอานทราบชนิดของเรื่องสั้น แบงเรื่องสั้น ไว ๔ ชนิด คือ ๒.๑) ชนิดผูกเรื่อง เปนเรื่องสั้นที่มีการกําหนดเคาเรื่องไวอยางซับซอน มีการผูกปมเรื่องให เกิดความฉงน สนเทห บางครั้งเนื้อเร่ืองก็ทําใหผูอานเขวไปทางหนึ่ง แตพอถึงตอนจบกลับหักมุม เปนการจบที่ผูอานคาดไมถึง ๒.๒) ชนิดเพงแสดงลักษณะของตัวละคร เปนเรื่องสั้นที่มุงแสดงใหเห็นบุคลิกภาพของตัวละครเปนหลัก เปนการวาดภาพตัวละครเพื่อชี้ใหเห็นลักษณะนิสัยของตัวละคร ซึ่งจะมีความโดดเดนเปนพิเศษ เชน เกรี้ยว กราด เมตตากรุณา ฉลาดเกินคน ๒.๓) ชนิดถือฉากเปนสวนสําคัญ เปนเรื่องสั้นที่ผูเขียนเนนการพรรณนาฉากตัวละครเปนสวน ประกอบที่ เกี่ยวโยงอยูในฉากนั้น ผูเขียนจะบรรยายฉากอยางละเอียดจนผูอานสามารถเห็นภาพจากการอานไดชัดเจน ๒.๔) ชนิดแสดงแนวความคิดเห็น เปนเรื่องสั้นในแนวอุดมคติที่ตองการชี้ใหเห็นประเด็นความคิดใด ความคิดหนึ่งที่ผูเขียนตองการจะบอกหรือชี้ใหเห็นถึงความเชื่อในสิ่งหนึ่งสิ่งใด รวมไปถึงการวิพากษสังคมโดยผานตัวละคร ๓) แนวทางในการอานเรื่องส้ัน การอานเรื่องสั้นมีประเด็นที่ควรสังเกต ดังนี้ ๑. พิจารณาชื่อเร่ือง และเนื้อเรื่องวาสอดคลองกันหรือไม เพียงใด ๒. พิจารณารูปแบบการเขียนวา ใชแนวการเขียนแบบใด เชน การเขียนเหตุการณเปนหลัก หรือใชความรูสึกที่มีตอสถานการณท่ีเกิดขึ้นหรือใชสัญลักษณ ๓. วิเคราะหวิจารณลักษณะเดนของเร่ืองส้ัน เชน โครงเร่ือง ตัวละคร ฉาก บทสนทนา วิธีดําเนิน เรื่องโดยอาจใชหลักเกณฑท่ีกลาวไวแลวมาประกอบการ ๔. พิจารณาแกนเรื่องวาคืออะไร ผูเขียนสามารถสื่อใหผูอานเขาใจไดอยางชัดเจนหรือคลุมเครือ ๕. สรุปความคิดเห็นของผูเขียนจากการอานเร่ืองที่เปนผลงานของเขาหลายๆ เร่ือง เชน ตองการ พัฒนาสังคมใหดีขึ้นตองการช้ีใหเห็นความสําคัญของการศึกษา ๘๙
๓. การอานสื่อสิ่งพิมพประเภทนวนิยาย แปลตามศัพทวา "นิยายใหม" มาจากคําวา nove! เปนงานเขียนรอยแกวความบันเทิงแกผูผาน ๑) องคประกอบของนวนิยาย นวนิยายเปนเรื่องเลารอยแกวที่ยึดหลักความจริงเปนเกณฑ กลาวคือ เขียนใหใกลเคียงกับความเปนจริงเทาที่จะสามารถทําได องคประกอบที่สําคัญของนวนิยายที่จะทําใหผูอาน เกิดความบันเทิงมี ดังนี้ ๑.๑) โครงเรื่อง เปนเคาโครงของพฤติกรรมตาง ๆ นวนิยายแตละเรื่องจะมีโครงเรื่อง ใหญและโครงเรื่อง ยอย ๑.๒) แกนเรื่องหรือความคิดหลัก คือ จุดสําคัญของเรื่องที่จะเชื่อมโยงเรื่องทั้งหมดเขาดวยกัน เพื่อสื่อความ คิดของผูแตง ๑.๓) ตัวละคร คือ ผูที่มีบทบาทในเรื่อง จะตองเหมือนมนุษยหรือเทียบเทา มีชีวิตจิตใจ แสดงอารมณ บทบาท คําพูด และมีปฏิกิริยาเชนคนจริง ๆ พฤติกรรมที่ตัวละครแสดงออกตองนาเชื่อถือ ๑.๔) ฉากและบรรยากาศ ฉาก คือ ขอเท็จจริงเกี่ยวกับสิ่งตางๆ ที่ปรากฎในเนื้อเรื่องบอกใหรูวาเหตุกา รณนั้นเกิดที่ใด การใชฉากที่มีจริงและเปนที่รูจักยอมทําใหเรื่องมีความสมจริงมากขึ้น ฉากที่ดีควรจะสอดคลอง กับเนื้อเรื่องและชวยสรางบรรยากาศ ๑.๕) บทสนทนา คือ การโตตอบระหวางตัวละคร บทสนทนาจะตองชวยสรางความสมจริงเปนธรรมชาติ คลายคลึงกับชีวิตจริงและตองเหมาะสมกับบุคลิกลักษณะของตัวละครแตละตัว ๑.๖) ทรรศนะของผูแตง คือ ขอคิดเห็นของผูแตงที่ตองการเสนอตอผูอานสวนใหญเสนอผานตัวละครใน เรื่อง ๑.๗) ทวงทํานองแตงหรือกลวิธี คือ ลักษณะวิธีการของผูแตงที่จะแสดงความคิดความรูสึกเพื่อใหเนื้อเรื่อง ดําเนินไปตามโครงเรื่องที่ผูกไวรวมไปถึงการเลือกใชภาษา ๙๐
๒) แนวทางในการอานนวนิยาย คนสวนใหญเมื่อหยิบนวนิยายขึ้นมาอานก็มุงหวังความเพลิดเพลินเปนหลัก ไมไดตั้งใจจะศึกษาอยางจริงจัง แตนวนิยายเปนเรื่องของชีวิต การอานนวนิยายแลวนํามาพินิจพิจารณาแมเพียงเล็กนอยยอมจะใหแงคิดหรือ บทเรียนแกผูอานบางการพิจารณานวนิยายนั้นจะตองนําองคประกอบของนวนิยายมาเปนเกณฑในการอาน ดังนี้ ๒.๑) เนื้อเรื่อง โครงเรื่องและแกนเรื่อง เมื่ออานนวนิยายเรื่องใดแลวควรจะเลาเรื่องยอ ได บอกไดวาใชกล วิธีอะไรบางในการดําเนินเรื่องและรูวาแกนหรือแนวคิดหลักของเรื่องคืออะไร โครงเรื่องนั้นตอเนื่องสัมพันธกันหรือไม ๒.๒) ตัวละคร ตัวละครตัวใดเปนตัวเอก มีลักษณะนิสัยอยางไรและตัวละครแตละตัวสรางอยางสมจริงหรือ ไม ๒.๓) ฉากและบรรยากาศ ผูอานตองพิจารณาความสมจริงและความถูกตองตรงกับชวง เวลาหรือสภาพ การณในเรื่องนั้น ตลอดจนพิจารณาวาฉากและบรรยากาศมีอิทธิพลตอตัวละครหรือไม ๒.๔) บทสนทนา สํานวนภาษา และกลวิธีในการแตง นวนิยายควรใชภาษากับตัวละคร เชน วัย การอบรม และยุคสมัย เพื่อจะไดแสดงบุคลิกกับลักษณะของตัวละครไดและควรแยกคําบรรยายกับคําเจรจา หรือสํานวนภาษาของตัวละครใหเห็นเดนชัดในแงของกลวิธีที่จะนําเสนอเรื่อง ใหมีความนาสนใจ พิจารณาวาผูแตงเลือกใชเหมาะสมหรือไม ๒.๕)ทรรศนะของผูแต่ง การมองหาทรรศนะของผูแตงตองมองจากสวนตาง ๆ ของ นวนิยาย เชน จากคําพูดของตัวละคร จากวิธีการที่ผูแตงบรรยายเหตุการณตาง ๆ จากทรรศนะของตัวเอก เปนตน ๙๑
๔. การอานสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ๑) ความหมายของสื่ออิเล็กทรอนิกส์ พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ไดใหความหมายของคําวา "สื่อ" วา หมายถึง สิ่งที่ ติดตอใหถึงกันหรือชักนําใหรูจักกัน สื่อหรือมีเดีย (media) มีรากศัพทมาจากภาษาลาติน แปลวา "ระหวาง" ซึ่งหมาย ถึง สิ่งที่บรรจุขาวสารเพื่อกอใหเกิดการสื่อสารตามวัตถุประสงค จึงกลาวไดวา "สื่อ" คือ ตัวกลางในการ นําเสนอขอมูลขาวสารนั่นเอง ๒) ประเภทของสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ๒.๑) สื่ออิเล็กทรอนิกสประเภทออฟไลน คือ ขอมูลที่ถูกเก็บอยูในอุปกรณบันทึกขอมูล เชน ซีดีรอม (CD-ROM) ฮารดดิสก์ ๒.๒) สื่ออิเล็กทรอนิกสประเภทออนไลน คือ สื่อที่ถูกเก็บอยูในเครื่องคอมพิวเตอรอื่น ผูอานจะเขาถึงสื่อไดโดยผานบริการตาง ๆ ของ เครือขายกา รสื่อสารขอมูล เชน หนังสือพิมพที่ใหบริการผานทางอินเทอรเน็ต หรือขอความ ประชาสัมพันธ ๓) แนวทางในการอานสื่ออิเล็กทรอนิกส ๑. พิจารณาความนาเชื่อถือของขอมูลที่นําเสนออาจจะพิจารณาไดจากขอมูลมีการระบุชื่อของผูใหขอมูล หรือแหลงที่มาของขอมูลมีการตรวจสอบความถูกตองของขอมูลกอนนําออกเผยแพร ๒. พิจารณาความถูกตองของขอมูลท่ีนําเสนอขอมูลที่ดีตองมีความถูกตองครบถวนมีการอางอิงขอมูลมา กกวาหนึ่งแหลงขอมูลควรมีการระบุวันที่ไว ๓. พิจารณาจากความทันสมัย วามีการเปลี่ยนแปลงหรือปรับปรุงขอมูลอยูเสมอ ๆ โดยเฉพาะขอมูล ที่เปนขอมูลทางดานการแพทยธุรกิจ วิทยาศาสตร์ ๙๒
ใชคําตอบตอไปนี้ ตอบขอ ๑-๕ ก. ธนาณัติ บัตรเครดิต เช็คธนาคาร ข. บัตรอวยพร ปฏิทิน บัตรเชิญ นามบัตร ค. โบรชัวร ใบปลิว แผนพับ ใบปด ง. หนังสือพิมพ จุลสาร วารสาร นิตยสาร จ. หนังสือสารคดี ตํารา แบบเรียน หนังสือ บันเทิงคดี ๑.ขอใดคือสิ่งพิมพประเภทหนังสือ ๒.ขอใดคือส่ิงพิมพเพื่อเผยแพรขาวสาร ๓.ขอใดคือสิ่งพิมพโฆษณา ๔.ขอใดคือสิ่งพิมพลักษณะพิเศษ ๕.ขอใดคือสิ่งพิมพมีคา ใชคําตอบตอไปนี้ ตอบขอ ๖-๑๐ ก. บทบาทของส่ือสิ่งพิมพในงานส่ือมวลชน ข. บทบาทของส่ือสิ่งพิมพในสถานศึกษา ค. บทบาทของสื่อสิ่งพิมพในงานธุรกิจ ง. บทบาทของสื่อส่ิงพิมพในงานธนาคาร จ. บทบาทของส่ือส่ิงพิมพในหางสรรพสินคาและรานคาปลีก ๖.ขอใดสื่อถึงบทบาท ขาวสาร สาระ และความบันเทิง ตอบ ๗.ขอใดส่ือถึงบทบาท ใบนําฝาก ใบถอน ธนบัตร บัตรเครดิต เช็คธนาคาร ตอบ ๘.ขอใดสื่อถึงบทบาท งานโฆษณา ใบเสร็จรับเงิน นามบัตร ตอบ ๙.ขอใดส่ือถึงบทบาท หนังสือ ตํารา แบบเรียน แบบ ฝกหัด ตอบ ๑๐.ขอใดสื่อถึงบทบาท โบรชัวร ใบปลิว แผนพับ จุลสาร ส่ิงพิมพลักษณะพิเศษ ตอบ ๑๑. การระบุคาตาง ๆ ของโปรแกรมไดแก ก. การกําหนดแถบไมบรรทัด การตั้งคาเปนน้ิว เปนเซน ข. การตั้งคากระดาษ ค. การต้ังชนิดกระดาษ ง. ถูกทุกขอ . แบบทดสอบบทที่ ๗ คำ ชี้เเจง ๑. ขอสอบเปนปรนัย จํานวน ๒๐ ขอ ใชเวลาทําขอสอบ ๓๐ นาที ๙๓
๑๒. คุณสมบัติของนักออกแบบสิ่งพิมพตองมีความ สามารถในดานใด ก. ดานวิทยาศาสตร ข. ดานคณิตศาสตร ค. ดานศิลปะ ออกแบบ ง. ดานภาษาอังกฤษ ๑๓. ขอใดคือขั้นตอนแรกของการออกแบบสิ่งพิมพ ก. เก็บรวบรวมขอมูลของส่ือสิ่งพิมพ ข. ออกแบบแนวคิดสื่อสงพิมพ ค. สรุปลักษณะตาง ๆ เชน ประเภทสื่อสิ่งพิมพ ลักษณะ กระดาษ ง. ทดลองทําและแกไขในสิ่งที่ตองการปรับปรุง ๑๔. “หนังสือเรื่อง บุพเพสันนิวาส เปนหนังสือดี มีคุณคา ประพันธโดย รอมแพง” เปนจุดมุงหมายการอานในขอใด ก. อานเพ่ือทราบขาวสาร ข. อานเพ่ือศึกษาหาความรู ค. อานเพื่อความเพลิดเพลิน ง. อานเพื่อคลายความทุกข. ๑๕. “จีนเล็งประกาศมาตรการปรับลดภาษีสินคา นําเขาหลังสหรัฐเก็บภาษีตอเนื่อง” เปนการอานเพื่อจุดหมายใด ก.อานเพื่อทราบขาวสาร ข. อานเพื่อศึกษาหาความรูค. อานเพ่ือความเพลิดเพลิน ง. อานเพ่ือคลายความทุกข์ ง. อานเพ่ือคลายความทุกข ๑๖.“ผักผลไมดีมีประโยชน”เปนการอานเพื่อจุดหมายใด ก. อานเพ่ือทราบขาวสาร ข. อานเพื่อศึกษาหาความรู ค. อานเพื่อความเพลิดเพลิน ง. อานเพื่อคลายความทุกข ๙๔
๑๗. ขอใดคือส่ิงพิมพลักษณะพิเศษ ก. บัตรอวยพร ข. ปฏิทิน ค. นามบัตร ง. ถูกทุกขอ ๑๘. การออกแบบสิ่งพิมพมีกี่ข้ันตอน ก. ๒ ข้ันตอน ข. ๓ ข้ันตอน ค. ๔ ขั้นตอน ง. ๕ ข้ันตอน ๑๙. สิ่งพิมพมีคา คืออะไร ก. เปนส่ือส่ิงพิมพท่ีเนนการนําไปใชเปนหลักฐานสําคัญตาง ๆ ข. เปนส่ือสิ่งพิมพที่ผลิตขึ้นเพื่อใชงานในคอมพิวเตอร ค. เปนส่ือส่ิงพิมพมีการผลิตขึ้นตามลักษณะพิเศษแลวแตการใชงาน ง. เปนสื่อส่ิงพิมพท่ีใชในการหอหุมผลิตภัณฑการคา ๒๐. สิ่งพิมพอิเล็กทรอนิกสคืออะไร ก. เปนสื่อส่ิงพิมพที่เนนการนําไปใชเปนหลักฐานสําคัญตาง ๆ ข. เปนส่ือส่ิงพิมพท่ีผลิตขึ้นเพ่ือใชงานในคอมพิวเตอรหรืออินเตอรเน็ต ค. เปนสื่อสิ่งพิมพมีการผลิตขึ้นตามลักษณะพิเศษแลวแตการใชงาน ง. เปนสื่อสิ่งพิมพที่ใชในการหอหุมผลิตภัณฑการคาตาง ๆ ๙๕