น้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพร

1

รายงานการศึกษาค้นคว้า
เรอ่ื ง น้ำยาล้างหอ้ งนำ้ สตู รสมนุ ไพร

เด็กชายปรมนิ ทร์ จัดทำโดย ชั้น ม.2/4 เลขท่ี 13
เด็กหญงิ กัญญาณฐั ปราบณรงค์ ชน้ั ม.2/4 เลขที่ 26
เดก็ หญงิ ชนกานต์ แก้วเพชร ชน้ั ม.2/4 เลขที่ 32
เด็กหญงิ ณภัทร เรืองแกว้ ชน้ั ม.2/4 เลขท่ี 35
เด็กหญงิ พรนภา ชินอัครพงศ์ ช้ัน ม.2/4 เลขท่ี 42
สมี ี

รายงานนีเ้ ปน็ ส่วนหนง่ึ ของรายวิชา I20202 การสอ่ื สารและการนำเสนอ
ภาคเรียนท่ี 2 ปีการศกึ ษา 2562

โรงเรียนหาดใหญว่ ิทยาลัยสมบรู ณก์ ลุ กนั ยา
อำเภอหาดใหญ่ จงั หวดั สงขลา

ก

ชอื่ เรอื่ ง นำ้ ยาล้างห้องน้ำสูตรสมนุ ไพร

ผู้จัดทำ เด็กชายปรมนิ ทร์ ปราบณรงค์

เด็กหญงิ กัญญาณฐั แก้วเพชร

เดก็ หญงิ ชนกานต์ เรืองแก้ว

เด็กหญงิ ณภัทร ชินอคั รพงศ์

เดก็ หญิงพรนภา สมี ี

ครูทีป่ รึกษา นาวสาวรจุ ดิ า สุขใส

โรงเรยี น หาดใหญ่วทิ ยาลยั สมบูรณ์กลุ กนั ยา

ปกี ารศึกษา 2562

บทคัดย่อ

การเขียนรายงานการศึกษาค้นคว้ารายวิชาการสื่อสารและการนำเสนอ IS2 (Independent
Study 2) ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 2 เรอ่ื ง น้ำยาล้างหอ้ งน้ำสูตรสมุนไพร เปน็ การงานเขียนรูปแบบหน่ึง
ที่ใช้ในการถ่ายทอดองค์ความรู้จากการศึกษาค้นควา้ และข้อค้นพบมีวัตถปุ ระสงค์ดังน้ี 1) เพื่อศึกษา
การทำน้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพร 2) เพื่อศึกษาประสิทธิภาพของน้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพร
3) เพ่ือเผยแพร่การทำน้ำยาล้างห้องนำ้ สตู รสมุนไพรแกผ่ ู้สนใจ

การดำเนินงานศึกษาค้นคว้าและเขียนรายงานการศึกษาค้นคว้ารายวิชาการสื่อสารและการ
นำเสนอ IS2 (Independent Study 2) เรื่อง น้ำยาล้างหอ้ งน้ำสตู รสมุนไพร มีวิธีการศึกษาคน้ คว้า 3
ขั้นตอน ดังนี้ ตอนที่ 1 การวางแผนและรวบรวมข้อมูล ตอนที่ 2 การลงมือผลิตน้ำยาลา้ งห้องน้ำสตู ร
สมุนไพร โดยใช้ส่วนเฉพาะเนื้อมะกรูดมาหมักกับน้ำ และ นำดอกอัญชันมาแช่น้ำลงในน้ำที่ร้อนจัด
และกรองนำ้ สีทีไ่ ด้ออกมา จากนนั้ นำสว่ นผสมทงั้ หมดท่ีได้ทำไวก้ ่อนแลว้ มาใส่หมักรวมกนั โดยใช้เวลา
ในการหมักเป็นเวลา 2 สัปดาห์ ตอนที่ 3 การตรวจสอบประสิทธิภาพน้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพร
โดยสงั เกตผลการกำจัดคราบสกปกรกในสถานท่จี รงิ

จากการทดลองพบว่า น้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพรที่ได้มีลักษณะน้ำยาคล้ายน้ำยาล้างห้องน้ำ
ทั่วไปคือมีสีม่วงแดง มีฤทธิ์เป็นกรดอ่อน มีค่าpH 6.5 กลิ่นหอม เมื่อนำไปใช้สามารถกำจัดคราบ
สกปรกได้ ไมท่ ำลายสารเคลอื บ

ข

คำนำ

การเขียนรายงานการศึกษาค้นคว้ารายวิชาการสื่อสารและการนำเสนอ IS2 (Independent
Study 2) ช้นั มัธยมศึกษาปีที่ 2 เรือ่ ง น้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพร เป็นการงานเขียนรูปแบบหนึ่ง
ท่ีใช้ในการถา่ ยทอดองคค์ วามรจู้ ากการศกึ ษาคน้ ควา้ และข้อค้นพบจากการศึกษาคน้ คว้าด้วยตนเอง

มีวัตถุประสงค์ดังน้ี 1) เพื่อศึกษาการทำน้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพร 2) เพื่อศึกษา
ประสิทธิภาพของน้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมนุ ไพร 3) เพือ่ เผยแพร่การทำน้ำยาล้างหอ้ งน้ำสูตรสมุนไพร
แกผ่ ู้สนใจ

ขอขอบคุณ คุณครูรุจิดา สุขใส ที่ให้คำแนะนำและตรวจแก้จนทำให้ การเขียนเขียนรายงาน
การศกึ ษาคน้ คว้ารายวชิ าการส่อื สารและการนำเสนอ IS2 (Independent Study 2) ชั้นมธั ยมศึกษา
ปีที่ 2 เรื่อง น้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมนุ ไพร ครั้งนี้ มีเนื้อหาที่ครบถ้วนสมบูรณ์ตามวัตถุประสงค์ทีว่ าง
ไว้และมรี ูปแบบถกู ต้องสมบูรณ์ตามหลักการเขยี นรายงานการศกึ ษาค้นควา้ เชงิ วชิ าการ

ขอขอบคณุ แหลง่ ค้นคว้าในการสืบคน้ ข้อมูลทุกแหล่งขอ้ มูลมา ณ โอกาสนี้

ขอขอบใจสมาชิกในกลุ่มทุกคน ท่ใี หค้ วามช่วยเหลือและร่วมมือในการค้นคว้าและรวบรวมข้อมูล
การเขียนรายงานการศึกษาค้นคว้ารายวิชาการสื่อสารและการนำเสนอ IS2 (Independent Study
2) ชั้นมัธยมศึกษาปที ี่ 2 เรอ่ื ง นำ้ ยาลา้ งหอ้ งนำ้ สตู รสมุนไพร จนสำเร็จในครัง้ นี้

คณะผูจ้ ัดทำ

ค

กติ ตกิ รรมประกาศ

รายงานการศึกษาค้นคว้ารายวิชาการสื่อสารและการนำเสนอ IS2 (Independent Study 2)
เรื่อง น้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพร สำเร็จลุล่วงได้ด้วยความกรุณา แนะนำ และให้ความรู้อย่างดีย่ิง
จาก คุณครูรุจิดา สุขใส ครูผู้สอนรายวิชา การศึกษาค้นคว้ารายวิชาการสื่อสารและการนำเสนอ
ผจู้ ดั ทำรายงานการศึกษาค้นคว้า ขอขอบพระคณุ เปน็ อยา่ งสงู

ขอขอบพระคุณนายเจริญศักร์ ปราบณรงค์ ท่ีกรณุ าใหค้ ำแนะนำในการศึกษาเรื่องของสูตรการ
ทำน้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพร ตลอดจนการนำเอาผลงานของกลุ่มที่ได้จัดทำนำ้ ยาล้างห้องน้ำสูตร
สมนุ ไพรขึ้นน้ันไปทดลองใช้เองกบั ห้องนำ้ ทางบ้าน

ขอขอบพระคณุ คุณครูพรรณี นวลนุ่น ที่กรณุ าอนุญาตให้เขา้ ไปใช้ห้องสมุดเพ่ือการศึกษาค้นคว้า
ขอขอบคณุ แหลง่ ค้นควา้ ในการสืบคน้ ขอ้ มลู ทกุ แหลง่ ข้อมูลมา ณ โอกาสนี้
ขอขอบใจสมาชิกในกลุ่มทุกคน ทใี่ หค้ วามชว่ ยเหลือและร่วมมือในการค้นคว้าและรวบรวมข้อมูล
การเขียนรายงานการศึกษาค้นคว้ารายวิชาการสื่อสารและการนำเสนอ เรื่อง น้ำยาล้างห้องน้ำสูตร
สมนุ ไพรจนสำเรจ็
คุณค่าและประโยชน์ที่ได้รับจากรายงานการศึกษาค้นคว้ารายวิชาการสื่อสารและการนำเสนอ
ฉบับน้ี คณะผู้จัดทำรายงาน การศึกษาค้นคว้า ขอมอบเป็นกตัญญูกตเวทีแด่ บิดา มารดา และ
บูรพาจารยท์ ีเ่ คยอบรมสัง่ สอน ตลอดจน ผมู้ พี ระคณุ ทกุ ท่าน

สารบัญเนือ้ หา ง
เรือ่ ง
หน้า
บทคัดย่อ
คำนำ ก
กติ ตกิ รรมประกาศ ข
สารบญั เนื้อหา ค
สารบญั ภาพ ง
สารบญั ตาราง ฉ
บทที่ 1 บทนำ ช
1
1.1 ท่ีมาและความสำคัญ 1
1.2 วัตถปุ ระสงคข์ องการศึกษาค้นคว้า 2
1.3 สมมติฐานของการศึกษาค้นคว้า 2
1.4 ประโยชน์ท่ีคาดว่าจะได้รับ 2
บทที่ 2 เอกสารท่เี ก่ียวข้องกับการศกึ ษาคน้ คว้า 3
2.1 ขอ้ มลู ท่ัวไปของมะกรูด 3
2.2 ขอ้ มูลทว่ั ไปของอัญชัน 5
2.3 นำ้ ยาลา้ งห้องน้ำ 7
2.4 มาตรฐานผลิตภณั ฑน์ ้ำยาล้างห้องนำ้ 7
2.5 น้ำยาลา้ งหอ้ งนำ้ สตู รสมุนไพร 9
2.6 ประโยชนข์ องน้ำยาล้างหอ้ งน้ำ 10
2. การตรวจคุณภาพน้ำยาลา้ งหอ้ งน้ำ 11
บทท่ี 3 วิธกี ารดำเนนิ การศึกษาค้นคว้า 12

จ

สารบัญเนอื้ หา (ต่อ) หน้า
เร่อื ง
12
3.1 การเตรยี มและเก็บรวบรวมขอ้ มลู 12
3.2 การผลิตน้ำยาล้างหอ้ งนำ้ สูตรสมุนไพร 12
14
3.2.1 การทำนำ้ ยาล้างหอ้ งนำ้ สตู รสมนุ ไพร 14
บทที่ 4 ผลการศึกษาค้นคว้า 16
16
4.1 วเิ คราะหป์ ระสทิ ธิภาพในการใชง้ านของนำ้ ยาล้างห้องนำ้ สตู รสมุนไพร 16
บทท่ี 5 สรปุ ผล อภิปรายผลและข้อเสนอแนะ 17
18
5.1 สรุปผลการศึกษาค้นคว้า 19
5.2 อภิปรายผลการศกึ ษาคน้ คว้า
5.3 ขอ้ เสนอแนะ
บรรณานกุ รม
ภาคผนวก

ฉ

สารบญั ภาพ

เรอื่ ง หน้า

ภาพที่ 1 ภาพแสดงคา่ ความเปน็ กรด-เบส (pH) กบั สารต่างๆ ในชวี ิตประจำวัน 8

ภาพที่ 2 แสดงระบบ NFPA (The National Fire Protection Association ) สหรัฐอเมรกิ า 9

ภาพที่ 3 แสดงความสัมพนั ธ์ระหวา่ งค่า pH กับสที จ่ี ะเกิดข้ึน 11

ภาพที่ 4 ภาพมะกรูดเปรี้ยว 12

ภาพท่ี 5 ภาพเน้ือของมะกรดู เปร้ียว 12

ภาพท่ี 6 ภาพสวนมะกรูด 20

ภาพที่ 7 ภาพมะกรูดแชใ่ นนำ้ เปลา่ 20

ภาพท่ี 8 ภาพนำ้ ดอกอญั ชนั 21

ภาพที่ 9 ภาพการกรองดอกอัญชนั 21

ภาพที่ 10 ภาพการผสมน้ำตาลทรายขาวและเกลือป่น 22

ภาพท่ี 11 ภาพการใส่น้ำมะกรดู ใส่ลงไปในนำ้ อญั ชัน 22

ภาพท่ี 12 ภาพการใส่สารเคมี N70 23

ช

สารบญั ตาราง

เร่อื ง หน้า

ตารางท่ี 1 ขอบข่ายผลิตภณั ฑ์น้ำยาล้างห้องน้ำตามขอ้ กำหนดของประกาศกระทรวงสาธารณสุข 7

ตารางท่ี 2 ผลการสงั เกตนำ้ ยาล้างหอ้ งน้ำสตู รสมุนไพร 14
ตารางท่ี 3 วเิ คราะหป์ ระสิทธิภาพและประเมนิ การใช้งานของนำ้ ยาลา้ งห้องน้ำสูตรสมุนไพร 15

1

บทท่ี 1

บทนำ

1.1 ที่มาและความสำคัญ

น้ำยาล้างห้องน้ำจัดเป็นน้ำยากำจัดคราบสิ่งสกปรกที่ดีอย่างหนึ่ง ผลิตได้จากธรรมชาติและการ
สังเคราะห์เคมี ในปัจจุบันนิยมการใช้น้ำยาล้างห้องน้ำแบบซื้อบรรจุขวดในห้างร้านสรรพสินค้าทั่วไป
เนือ่ งจากมีราคาท่ถี ูกกวา่ นำ้ ยาลา้ งห้องน้ำแบบหมัก อกี ท้ังคือกรรมวิธีในการหมักของนำ้ ยาล้างห้องน้ำ
คอ่ นขา้ งมขี ้ันตอนในการหมักและใช้เวลาในการหมักของนำ้ ยานานพอสมควร จงึ มีความสะดวกสบาย
นอ้ ยกวา่ น้ำยาล้างหอ้ งน้ำทีใ่ ชก้ ันทว่ั ไปในปัจจบุ นั น้ี

คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ศูนย์พิษวิทยารามาธิบดี(ม.ป.ป.)
กล่าวคำนิยามคำว่า “สมุนไพร” คือ ยาที่ได้มาจากพืช สัตว์ แร่ธาตุจากธรรมชาติที่ไม่มีการ
เปล่ียนแปลงสภาพโครงสร้างภายใน สามารถนำมาใช้เป็นยารักษาโรคตา่ งๆ และบำรุงรา่ งกายได้

bongbongforpresident.com (2558) กล่าวว่า พืชสมุนไพรนั้นสามารถจำแนกประเภทของ
สมุนไพรออกมาท้ังหมด 6 ประเภท ดงั น้ี
1. ประเภทนำ้ มันหอมระเหย เช่น ตะไคร้ ซง่ึ จะนำมาใช้ประกอบในการทำสบู่ ยาสระผม
2. ประเภทยารบั ประทาน เชน่ กะเพรา ซึ่งจะนำมาใชใ้ นการแก้ทอ้ งอดื
3. ประเภทยาสำหรับใชภ้ ายนอก เชน่ ตำลงึ ซงึ่ จะนำมาใช้ในการรกั ษาโรคงสู วดั
4.ประเภทเครอ่ื งดมื่ และยาเสริมอาหาร เช่น หญ้าหนวดแมว ซง่ึ จะนำมาใช้ในการทำเครื่องด่ืมสุขภาพ
5. ประเภทเครอ่ื งสำอาง เชน่ อัญชัน ซึ่งจะนำมาใช้ในการผสมสีในแป้งพฟั ในสมยั กอ่ น
6. ประเภทผลิตภัณฑป์ ้องกันกำจดั ศัตรพู ชื เชน่ มะกรดู สะเดา ซง่ึ จะนำมาใชใ้ นการทำยาพน่ ไล่แมลง

ซึ่งทางกลุ่มได้ทำการเลือกสมุนไพรในประเภทที่ 5 และ 6 เพื่อนำเอามาใช้เป็นส่วนประกอบใน
กาทำนำ้ ยาล้างห้องนำ้ สูตรสมนุ ไพรในครง้ั นด้ี ้วย

ในปัจจุบันน้ำยาล้างหอ้ งนำ้ แบบหมักไม่ค่อยมีความนยิ มในการอุปโภคในภายในตัวเมือง แต่ส่วน
ใหญ่จะมีมากในตัวชุมชน และ ชนบท เนื่องจากในชุมชน ชนบทมีวัตถุดิบจากธรรมชาติที่สามารถหา
ได้ง่ายกว่าภายในตัวเมืองอีกดว้ ย น้ำยาล้างห้องน้ำแบบหมักทีด่ ีจะต้องมกี ล่ินที่ไม่ฉุนรุนแรงจนเกินไป
มีสีนำ้ ยาท่ีไมแ่ รงจนเกินไป โดยสีทค่ี ุ้นเคยกันมากทส่ี ุดในส่วนผสมน้ำยาล้างห้องน้ำของย่ีห้อดัง เช่น สี
ม่วง สีน้ำเงิน สีฟ้า เป็นตน้ และสิ่งทสี่ ำคญั ทีส่ ดุ คือ สามารถขจดั คราบสิ่งสกปรกท่อี ยภู่ ายในห้องน้ำให้
หลุดออกไปอยา่ งง่ายทส่ี ุดอกี ดว้ ย

โดยทั่วไปนำ้ ยาลา้ งห้องน้ำแบบหมักนัน้ มักผลติ มาจากพชื ผลไม้ที่มีรสชาติเปรี้ยว เชน่ ส้ม มะกรูด
นอกจากนัน้ ยังมีการนำเอาสีของดอกไม้มาหมักลงไปเพ่ือช่วยในเรื่องสีของน้ำยาเพื่อให้คล้ายกับน้ำยา
ลา้ งหอ้ งน้ำแบบบรรจุขวดมากทส่ี ดุ โดยสีของดอกไมท้ น่ี ยิ มเอามาทำ เช่น อญั ชัน เฟ่ืองฟา้ เป็นตน้

2

1.2 วัตถุประสงค์ในการศึกษาค้นควา้
มีดงั นี้
1) เพื่อศกึ ษาการทำน้ำยาล้างห้องนำ้ สตู รสมนุ ไพร
2) เพ่ือศึกษาประสิทธภิ าพของน้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมนุ ไพร
3) เพ่อื เผยแพร่การทำน้ำยาล้างห้องนำ้ สูตรสมุนไพรแกผ่ ู้สนใจ

1.3 สมมติฐานของการศกึ ษาค้นคว้า
1) น้ำยาล้างห้องนำ้ สูตรสมนุ ไพรสามารถนำสมุนไพร 2 ชนดิ คือมะกรูดผสมดอกอัญชันได้
2) น้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพรที่ใช้มะกรูดและมะนาวจะมีประสิทธิภาพในการทำงานความ

สะอาดได้
3) น้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพรสามารถนำมาใช้ทดแทนน้ำยาล้างห้องน้ำที่ใช้สารเคมี100%

ได้
1.4 ประโยชน์ทค่ี าดวา่ จะได้รับ

1.4.1 ประโยชนต์ ่อตนเอง
1) ไดม้ ีการศกึ ษาขอ้ มูลการทำน้ำยาล้างห้องนำ้ สตู รสมุนไพร
2) ปลอดภยั ต่อสขุ ภาพของผใู้ ช้น้ำยาลา้ งห้องนำ้ สตู รสมุนไพรพราะได้รับสารพิษนอ้ ย
2) ไดป้ ระหยดั คา่ ใชจ้ ่ายในการซอื้ นำ้ ยาลา้ งหอ้ งน้ำจากร้านสรรพสินค้าของครอบครัว

1.4.2 ประโยชนต์ ่อสาธารณะ
1) สามารถนำความร้ทู ่ีไดจ้ ากการผลติ นำ้ ยาล้างห้องน้ำแบบหมักไปเผยแพร่ต่อชมุ ชนได้
2) ชาวบ้านในชุมชุนสามารถหมักและผลิตน้ำยาล้างห้องน้ำไว้ใช้ได้เองในครัวเรือน
3) ลดการใชส้ ารเคมใี นชีวิตประจำวนั ในรูปน้ำยาล้างหอ้ งนำ้ ได้

3

บทที่ 2

เอกสารท่ีเกย่ี วข้องกบั การศึกษาค้นคว้า

2.1 ข้อมูลทว่ั ไปของมะกรดู

มะกรดู มีถน่ิ กำเนดิ ดง้ั เดมิ อยทู่ ีท่ างตอนกลางของประเทศลาว อินโดนีเซีย มาเลเซีย และ ประเทศ
ไทย ซึ่งในสมัยปัจจุบันนี้ มะกรูดได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะในแถบ
ประเทศกัมพชู า เวยี ดนาม มาเลเซยี อนิ โดนีเซยี (โดยเฉพาะเกาะบาลี) ซง่ึ ประเทศดังกล่าวน้ันมีการนำ
ส่วนของผิวและใบมะกรูดมาเป็นส่วนประกอบในการทำเครือ่ งแกง และ เครื่องเทศ กันอย่างมากมาย
โดย มะกรูดมีชื่อเรียกทางวิทยาศาสตร์ว่า “Citrus hystrix” เป็นพืชที่เป็นตระกูลเดียวกับส้ม และมี
การจัดเข้าไปอยู่ในอาณาจักรของพืชที่มีชื่อทางการว่า “Plantae” อีกด้วย อีกทั้งโดยลักษณะทั่วไป
ของต้นมะกรูดจะเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก เป็นไม้เนื้อแข็ง ลำต้นและกิ่งมีหนามยาวเล็กน้อย ใบเป็นใบ
ประกอบชนิดลดรูป มีใบย่อย 1 ใบ เรียงสลบั รูปไข่ คือมีลักษณะคลา้ ยกับใบไม้ 2 ใบ ต่อกันอยู่ คอด
กิ่วที่กลางใบเป็นตอน ๆ มีก้านแผ่ออกใหญ่เท่ากับแผ่นใบ ทำให้เห็นใบเป็น 2 ตอน กว้าง 2.5 - 4
เซนตเิ มตร ยาว 4 - 7 เซนตเิ มตร ใบสเี ขียวแกพ่ ้นื ผิวใบเรียบเกล้ยี ง เปน็ มนั คอ่ นขา้ งหนา มีกลิ่นหอม
มากเพราะมีต่อมน้ำมันอยู่ โดยใบด้านบนสีเข้ม ใต้ใบสีอ่อน ดอกออกเป็นกระจุก 3 – 5 ดอก กลีบ
ดอกสขี าว เกสรสเี หลอื ง รว่ งง่าย มกี ล่ินหอม มีผลสเี ขียวเขม้ คล้ายมะนาวผวิ เปลือกนอกขรุขระ ขั้วหัว
ท้ายของผลเป็นจุก ผลมีต่อมน้ำมันกระจายอยู่ที่ผิว (hesperidium) ผลอ่อนมีเป็นสีเขียวแก่ เมื่อผล
สุกจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองสด พันธุ์ที่มีผลเล็ก ผิวจะขรุขระน้อยกว่าและไม่มีจุกที่ขั้ว ภายในมีเมล็ด
จำนวนมาก ๆ

โดยตั้งแต่ในสมัยโบราณของประเทศไทย ผู้คนชาวบ้านมีการนำสว่ นของผลมะกรูดดิบมาหั่นครง่ึ
และนำมาบีบน้ำออกที่ศีรษะเพื่อสระผม ยังมีการนำมะกรูดมาใช้ในงานพระราชพิธีที่สำคัญอย่าง
มากมาย เช่น พระราชพิธีโสกันต์ ซึ่งบัญญัติไว้ในพระราชพิธีสิบสองเดือน เป็นพิธีที่เกี่ยวกับการนำ
มะกรดู มาผสมกับใบส้มป่อยเพือ่ ใชใ้ นการสระผม และ การนำมาล้างพ้นื อีกดว้ ย

และวิธีที่นิยมใช้ประโยชนจ์ ากมะกรูดมากท่ีสุดจนมาถึงในสมัยนีน้ ั้น นั่นคือวิธีการนำมะกรูดเปน็
สว่ นผสมในการประกอบในสว่ นผสมตา่ งๆ เช่น

1. การนำเอาใบมะกรดู นำมาใสใ่ นแกงต่างๆ เชน่ แกงเทโพ แกงเผ็ด แกงออ่ ม เปน็ ตน้
2. การนำเอาผลมะกรดู ผ่าคร่ึงซีกมาใชใ้ นการขจดั คราบ และ ไล่กลิ่นในหอ้ งสุขาอนามยั ได้

4

2.1.1 พันธุม์ ะกรดู

พันธุ์มะกรูดที่ปลูกกันในประเทศไทยมีอยู่หลายพันธุ์ด้วยกัน ซึ่งอาจมีช่ือเรียกแตกต่างกันไป มากมาย
ตามแตล่ ะท้องถ่ิน แตเ่ มอื่ ไดท้ ำการศึกษาลักษณะประจำพนั ธุ์ของมะกรูดที่มีอยู่ในประเทศโดยถือตาม
ลักษณะของตน้ ท่ีมีขนาดโตเต็มท่แี ละแขง็ แรงสมบูรณ์เป็นบรรทดั ฐานแลว้ จะสามารถแบ่งออกได้เป็น
2 พันธซ์ุ ่ึงเป็นทีน่ ยิ มนำมาปลูกในการคา้ ในปจั จบุ ัน ดงั นี้

1) มะกรดู เปรยี้ ว (Sour bergamot) เป็นมะกรูดที่เปน็ ตระกลู เดียวกับส้ม และมีการจัดเข้าไปอยู่
ในอาณาจักรของพืชที่มีชื่อทางการว่า “Plantae” อีกด้วย อีกทั้งโดยลักษณะทั่วไปของต้นมะกรูดจะ
เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก เป็นไม้เนื้อแข็ง ลำต้นและกิ่งมีหนามยาวเล็กน้อย ใบเป็นใบประกอบชนิดลด
รูป มีใบย่อย 1 ใบ เรียงสลับ รูปไข่ คือมีลักษณะคล้ายกบั ใบไม้ 2 ใบ ต่อกันอยู่ คอดกิ่วที่กลางใบเป็น
ตอน ๆ มีก้านแผ่ออกใหญ่เท่ากับแผ่นใบ ทำให้เห็นใบเปน็ 2 ตอน กว้าง 2.5 - 4 เซนติเมตร ยาว 4 -
7 เซนติเมตร ใบสีเขียวแก่พื้นผิวใบเรียบเกลี้ยง เป็นมัน ค่อนข้างหนา มีกลิ่นหอมมากเพราะมีต่อม
น้ำมันอยู่ โดยใบด้านบนสีเข้ม ใต้ใบสีอ่อน ดอกออกเป็นกระจุก 3 – 5 ดอก กลีบดอกสีขาว เกสรสี
เหลือง ร่วงง่าย มีกลิ่นหอม มีผลสีเขียวเข้มคล้ายมะนาวผิวเปลือกนอกขรุขระ ขั้วหัวท้ายของผลเป็น
จกุ ผลมีต่อมนำ้ มนั กระจายอยทู่ ี่ผวิ (hesperidium) ผลออ่ นมเี ปน็ สีเขียวแก่ เมื่อผลสกุ จะเปล่ยี นเป็นสี
เหลืองสด พันธุ์ที่มีผลเล็ก ผิวจะขรุขระน้อยกว่าและไม่มีจุกที่ขั้ว ภายในมีเมล็ดจำนวนมาก ๆ แหล่ง
ปลกู สำคัญอยใู่ นแถบ จ.กาญจนบรุ ี จ.นครปฐม (เกษตรพารวย ,2559)

2) มะกรูดหวาน (Sweet kaffir lime) เป็นมะกรูดสายพันธุ์หนึ่ง มีลักษณะทางพฤกษศาสตร์
เหมือนกับต้นมะกรูดทัว่ ไปเกือบทุกอย่าง ยกเว้น ใบนิ่ม ผิวใบเรียบ ผลใหญ่กว่ามะกรูดเปรี้ยว เนื้อใน
กลบี เปน็ สีเหลืองเขม้ มรี สหวานหอม คลา้ ยส้มตราหรือสม้ เช้ง ใช้รับประทานเป็นผลไม้ ไม่นิยมใช้ปรุง
อาหาร ซึ่งเกิดจากการนำเอาเมล็ดของมะกรูดธรรมดาไปเพาะแล้วนำต้นกล้าไปปลูกเลี้ยงจนติดผล
ขนาดใหญ่ผลดกทงั้ ตน้ และท่ีแปลกกว่ามะกรดู ทวั่ ไปคอื เมือ่ ผ่าผลแก่จัดเนื้อในจะเปน็ สีเหลืองเขม้ บบี
และคั้นเอาน้ำให้น้ำเยอะรสชาติหวานหอมปนเปรีย้ วเล็กน้อย รับประทานอร่อยเหมือนน้ำของส้มเชง้
ทุกอย่าง จึงตอนกิ่งไปปลูกทดสอบพันธุ์หลายวิธี ปรากฏว่าทุกอย่างยังคงที่โดยเฉพาะรสชาติของน้ำ
และเนื้อใน เชื่อว่าเป็นมะกรูดกลายพันธุ์แบบถาวรแล้ว จึงตั้งชื่อว่า “มะกรูดหวาน” ได้รับความนิยม
ปลูกอย่างกว้างขวางมาแต่โบราณ แหล่งปลูกที่สำคัญอยู่ในแถบ จ.สมุทรสงคราม จ.นนทบุรี และ
จังหวดั ในภาคกลางบางพน้ื ท่ี (FarmerSpace ,2560)

5

2.1.2 ประโยชน์ของมะกรูด มะกรูดมีส่วนต่าง ๆ ที่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้อย่าง
กว้างขวาง ดงั ตอ่ ไปนี้

2.1.2.1 ราก รากของต้นมะกรูดนั้นนิยมนำมาใช้ต้มน้ำดื่มเพื่อบรรเทาอาการไข้ ลด
อาการเสมหะเปน็ พษิ และบรรเทาอาการแนน่ ท้องจุกเสียด แกพ้ ิษฝีภายในร่างกายได้

2.1.2.2 ใบ ใบของต้นมะกรูดนั้นอุดมไปด้วยเบต้าแคโรทีนและสารอาหารที่มีประโยชน์
มากมาย จึงนิยมนำมารับประทานเพื่อแก้อาการช้ำใน บรรเทาอาการไอและป้องกันการเกิดมะเร็ง
รวมถึงช่วยชะลอการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งในผู้ป่วยมะเร็งอีกด้วย อีกทั้งในปัจจุบันมีการนำใบ
มะกรูดมาใสใ่ นจำพวกแกงในหลายรูปแบบ เช่น ตม้ ยำกงุ้ แกงเผ็ด แกงอ่อม เป็นตน้

2.1.2.3 ผิว ผิวมะกรูดนั้นจะมีลักษณะพื้นผิวท่ีขรุขระสามารถนำมาใช้เป็นยาแก้อาการ
นอนไม่หลบั บำรุงหัวใจใหแ้ ขง็ แรง ขบั พษิ ขบั ลมและแกอ้ าการหนา้ มืด วิงเวียนศรี ษะได้

2.1.2.4 ผล ผลของมะกรดู น้นั นยิ มนำมารบั ประทานเพอ่ื แก้ไอ ขบั เสมหะ บรรเทาอาการ
ปวดท้อง ฟอกโลหิต ขับระดูและช่วยขับลมในลำไส้ได้ดี แพทย์พื้นบ้านจะนยิ มใช้น้ำมะกรดู มาทำเป็น
“ยาดองเปรี้ยวเค็ม” เพื่อช่วยถนอมคุณภาพของยา อีกทั้งช่วยให้ยามีฤทธิ์ช่วยฟอกโลหิต ละลาย
เสมหะไดด้ ยี ง่ิ ขึ้น (honestdocs ,ม.ป.ป.)

2.2 ข้อมูลทว่ั ไปของอัญชนั

ช่ือสามญั Butterfly pea, Blue pea
ช่อื วทิ ยาศาสตร์ Clitoria ternatea L. จดั อยใู่ นวงศ์ถ่ัว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE) และ
อยู่ในวงศย์ อ่ ยถ่วั FABOIDEAE (PAPILIONOIDEAE หรอื PAPILIONACEAE)
สมุนไพรอัญชัน มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า แดงชัน (เชียงใหม่), เอื้องชัน (ภาคเหนือ) เป็นต้น
อญั ชัญเปน็ พชื ท่มี ตี ้นกำเนิดในแถบอเมริกาใต้ ปลูกท่วั ไปในเขตร้อน ลกั ษณะของดอกอัญชันจะมี
สีขาว สีฟ้า สีม่วง ส่วนตรงกลางดอกจะมีสีเหลือง และรูปทรงคล้ายหอยเชลล์ มีสรรพคุณที่เป็น
เอกลักษณเ์ ฉพาะตัว เพราะมีสารทชี่ ื่อว่า "แอนโทไซยานนิ " (Anthocyanin) ซง่ึ มีหนา้ ทีไ่ ปช่วยกระตุ้น
การไหลเวียนของโลหิต ทำให้เลือดไปเล้ียงส่วนต่าง ๆ ได้ดีมากขึ้น เชน่ ไปเลย้ี งบรเิ วณรากผม ซ่ึงช่วย
ทำให้ผมดกดำ เงางาม หรือไปเลย้ี งบริเวณดวงตาจงึ ช่วยบำรุงสายตาไปด้วยในตวั หรือไปเลี้ยงบริเวณ
ปลายนิ้วมือ ซึ่งก็จะช่วยแก้อาการเหน็บชาได้ด้วย และที่สำคัญสารนี้ช่วยลดความเสี่ยงของการเกิด
เส้นเลือดอุดตันได้ เนื่องจากดอกอัญชันนั้นมีฤทธิ์ในการละลายลิ่มเลือด สำหรับผู้มีเลือดจางห้าม
รับประทานดอกอัญชันเด็ดขาด หรืออาหารเครื่องดื่มที่ย้อมสีด้วยอัญชันก็ไม่ควรรับประทานบ่อย ๆ
น้ำอัญชันมสี ่วนช่วยต่อตา้ นอนุมูลอสิ ระในรา่ งกาย

6

ประโยชน์ของอญั ชนั มดี ังตอ่ ไปนี้

1. เคร่อื งดื่มน้ำอัญชันช่วยเสริมสร้างภูมติ ้านทานใหร้ า่ งกายและเพิ่มพลงั งานให้ร่างกาย
2. มีสว่ นชว่ ยในการชะลอวัยและร้ิวรอยแหง่ วัย
3. มีสว่ นช่วยในการบำรุงสมอง เพิ่มการไหลเวยี นเลอื ด
4. ดอกอญั ชนั มฤี ทธิ์ในการละลายลม่ิ เลือด
5. ช่วยปอ้ งกนั โรคเส้นเลือดสมองตบี
6. ชว่ ยรักษาอาการผมร่วง (ดอก)
7. อัญชันทาคิ้ว ทาหัว ใชเ้ ป็นยาปลูกผม ปลูกขนชว่ ยใหด้ กดำเงางามยง่ิ ข้ึน (น้ำคน้ั จากดอก)ชว่ ย

ลดความเสีย่ งจากการเกดิ เส้นเลือดอดุ ตนั
8. ช่วยลดความเสี่ยงของการเกดิ โรคหัวใจและหลอดเลอื ดหวั ใจอุดตัน
9. ชว่ ยลดความเส่ยี งจากการเกิดโรคมะเรง็ ด้วยสารตา้ นอนุมูลอสิ ระ
10. ช่วยลดระดับนำ้ ตาลในเลือดของผู้ป่วยทเี่ ปน็ โรคเบาหวาน
11. อัญชันมีคุณสมบัติในการช่วยล้างสารพิษและของเสียออกจากรา่ งกาย
12. ชว่ ยบำรงุ สายตา แก้อาการตาฟาง ตาแฉะ (น้ำค้ันจากดอกสดและใบสด)
13. ชว่ ยปอ้ งกนั โรคต้อกระจก ต้อหิน ตาเส่ือมจากโรคเบาหวาน (ดอก)
14. ชว่ ยเพิ่มความสามารถในการมองเห็นใหด้ ยี ิ่งข้ึน
15. นำรากไปถกู ับนำ้ ฝน นำมาใช้หยอดตาและหู (ราก)
16. นำมาถูฟันแก้อาการปวดฟันและทำให้ฟันแข็งแรง (ราก)
17. ใช้เปน็ ยาระบาย แต่อาจทำให้คลน่ื ไส้อาเจียนได้ (เมลด็ )
18. ใชร้ ากปรงุ เปน็ ยาขบั ปัสสาวะ (ราก,ใบ)
19. แก้อาการปสั สาวะพกิ าร
20. ใช้แกอ้ าการฟกช้ำ (ดอก)
21. ช่วยปอ้ งกันและแก้อาการเหน็บชาตามนว้ิ มอื น้ิวเท้า
22. นำมาทำเปน็ เครอ่ื งด่ืมน้ำอัญชันเพื่อใช้ดบั กระหาย
23. ดอกอัญชนั ตากแห้งสามารถนำมาชงดื่มแทนนำ้ ชาได้เหมอื นกัน
24. ดอกอญั ชนั นำมารับประทานเป็นผัก เช่น นำมาจม้ิ น้ำพริกสด ๆ หรอื นำมาชบุ แป้งทอดกไ็ ด
25. นำ้ ดอกอัญชนั นำมาใชท้ ำเป็นสีผสมอาหารโดยให้สีมว่ ง เชน่ ขนมดอกอัญชนั ข้าวดอกอญั ชัน

(ดอก)
26. ช่วยปลกู ผมทำให้ผมดกดำขนึ้ (ดอก)
27. ใช้เปน็ ส่วนผสมในผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ อยา่ ง ครีมนวดผม ยาสระผม เปน็ ต้น (honestdocs ,

ม.ป.ป.)

7

2.3 นำ้ ยาลา้ งหอ้ งน้ำ

น้ำยาล้างหอ้ งน้ำเป็นผลติ ภณั ฑ์ท่ีประชาชนนยิ มใช้กันอย่างแพร่หลาย เพราะทำใหเ้ บาแรงในการ
ทำความสะอาดมาก ซึ่งในน้ำยาล้างห้องน้ำนั้นมีสารเคมีที่ใช้ซึ่งโดยทั่วไปใช้กรดเกลือหรือชื่อทางเคมี
ว่า กรดไฮโดรคลอริก ซึ่งจะมีโครงสร้างทางเคมีของกรดไฮโดรคลอริกหรือกรดเกลือ คือ HCl ใน
ผลิตภัณฑ์ล้างห้องน้ำจะมีกรดไฮโดรคลอรกิ ร้อยละ 8 ถึงร้อยละ 15 โดยน้ำหนัก และมีประสิทธิภาพ
ในการทำความสะอาดชะล้างรอยเปื้อนภายใน 5 นาที กรดไฮโดรคลอริกมีคุณสมบัติเป็นกรดแก่ ทำ
ปฏิกิริยากับหินปูน(แคลเซียม)เกิดฟองฟู่ของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์และสามารถกัดกร่อนโลหะได้
เป็นอย่างดี จึงใช้ผสมในผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดห้องน้ำเพื่อขจัดคราบที่เกิดจากการตกตะกอนของ
อนภุ าคโลหะซง่ึ เป็นคราบขาวเทา หรือคราบสนิมสีส้ม ตามผนงั และพืน้ ห้องน้ำได้ นยิ มใชใ้ นผลิตภัณฑ์
ทำความสะอาดอ่าง กระเบื้อง และโถส้วม นอกจากนั้นอาจจะผสมกับกรดฟอสฟอริกและสารลดแรง
ตึงผิวเช่น Nonylphenol, Linear Alkyl Benzene Sulfonate (LAS) เพื่อให้สารออกฤทธิ์สัมผัสกับ
พื้นผิวห้องน้ำได้ดีขึ้น และทำความสะอาดได้ทั่วถึงมากขึ้น อย่างไรก็ตามถ้าใช้ผลิตภัณฑ์สูตรนี้บ่อยๆ
อาจทำให้ผิวหน้าของพื้นห้องน้ำค่อยๆ หลุดออก ซึ่งเมื่อใช้ไปเป็นเวลานานพืน้ ห้องน้ำอาจถูกกัดเซาะ
ผิวหน้าทำให้ขรุขระไม่เรียบมัน และทำให้คราบสกปรกติดฝังแน่นตรงรอยหยาบของผิวกระเบื้องได้
มากขึ้น โดยทั่วไประยะเวลาของการถูกกัดเซาะนั้นก็จะขึ้นอยู่กับคุณภาพของผิวกระเบื้องที่ใช้ปูพ้ืน
ด้วย (สารเคมีในชีวติ ประจำวัน ,ม.ป.ป.)

2.4 มาตรฐานผลิตภัณฑ์นำ้ ยาลา้ งห้องนำ้

มาตรฐานของผลติ ภณั ฑน์ ้ำยาล้างหอ้ งนำ้ ตามข้อกำหนดต่างๆ สามารถแสดงได้ดังน้ี

ตารางท่ี 1 ขอบข่ายผลติ ภัณฑ์นำ้ ยาล้างหอ้ งน้ำตามข้อกำหนดของประกาศกระทรวงสาธารณสุข

ผลติ ภณั ฑ์ หมายเลข ขอบของข่ายผลิตภณั ฑ์
น้ำยาลา้ งหอ้ งน้ำ สป.20/2559
1.น้ำยาล้างห้องน้ำ ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการ
นำกรดไฮโดรคลอริก และ สารลดแรงตงึ ผิว
นำมาหมักกับน้ำที่มีสี ซึ่งเป็นสารประจุลบ
มาใช้ในการเปน็ ผลติ ภณั ฑ์

2. น้ำยาลา้ งห้องน้ำหมกั ผลติ ภัณฑท์ ่ไี ด้จาก
การน้ำธัญพืช สมุนไพร น้ำตาล มาหมักกับ
สารเพิม่ ฟองตามกรรมวธิ ธี รรมชาติ

มาตรฐานของน้ำยาล้างห้องน้ำกำหนดโดยกระทรวงสาธารณสุข ( ฉบับที่ 233 ) พ.ศ. 2544 เรื่อง
นำ้ ยาล้างห้องนำ้ มรี ายละเอียดคือ

8

ขอ้ ท่ี 1 น้ำยาล้างหอ้ งนำ้ แบ่งออกเป็น
1) น้ำยาล้างห้องน้ำ ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการนำกรดไฮโดรคลอริก(HCl) และ สารลดแรงตึง

ผิว นำมาหมักกับน้ำที่มีสี ซึ่งเป็นสารประจุลบมาใช้ในการเป็นผลิตภัณฑ์ ซึ่งมีค่าความเป็นกรด-เบส
(pH) ประมาณ 2

ภาพประกอบ 1 ภาพแสดงค่าความเปน็ กรด-เบส (pH) กับสารต่างๆ ในชวี ติ ประจำวนั
2) น้ำยาล้างห้องน้ำหมัก ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากการน้ำธัญพืช สมุนไพร น้ำตาล มาหมักกับสารเพิ่มฟอง
ตามกรรมวิธีธรรมชาติ

9

2.5.1 ระบบสัญลกั ษณ์แสดงอนั ตราย

ภาพที่ 2 แสดงระบบ NFPA (The National Fire Protection Association ) ในประเทศสหรัฐอเมรกิ า (USA)

ระบบ NFPA กำหนดสัญลกั ษณ์แสดงอนั ตรายเป็นรูปเพชร (Diamond-shape) กลา่ วคือเป็นรูป
สี่เหลี่ยมจัตรุ สั ที่วางตง้ั ตามแนวเส้นทะแยงมมุ ภายในแบง่ ออกเปน็ สี่เหลยี่ มย่อยขนาดเทา่ กนั 4 รูป ใช้
พื้นที่กำกับ 4 สี ได้แก่ สีแดง แสดงอันตรายจากไฟ (Flammability) สีน้ำเงิน แสดงอันตรายต่อ
สุขภาพ (Health) สีเหลือง แสดงความไวต่อปฏิกริยาของสาร (Reactivity) สีขาวแสดงคุณสมบัติ
พเิ ศษของสาร และใช้ตวั เลย 0 ถึง 4 แสดงถงึ ระดับอนั ตราย ดังภาพท่ี 1

2.5 นำ้ ยาลา้ งห้องนำ้ แบบหมัก

น้ำยาล้างห้องน้ำแบบหมักนั้นเกิดจากการคิดค้นสูตรกันเองภายในชุมชน หรือ ชนบท เพื่อ
ตอบสนองความตอ้ งการทช่ี าวสวนไรน่ าไมอ่ ยากซ้ือจากร้านห้างสรรพสนิ คา้ เองเพราะน้ำยาลา้ งห้องน้ำ
ที่ซื้อจากห้างสรรพสินค้านัน้ มีสารเคมีท่ีเป็นส่วนผสมในนั้นเยอะมาก จึงมีการคิดระดมกันในการที่จะ
ทำน้ำยาล้างห้องน้ำแบบหมักใช้เองภายในครัวเรือน โดยท่ีน้ำยาล้างห้องน้ำแบบหมักของชาวสวนไร่
นานั้นเกิดจากการนำเอาพืชพรรณสมุนไพรภายในชุมชน และ ชนบทนั้นมาหมักด้วยกันกับ น้ำตาล
ทรายขาว เกลือ และ ดอกอัญชัน แล้วนำสารเคมีที่ชื่อทว่า โซเดียมรอลิซัลเฟต (Sodium Lauryl
Sulphate) หรือที่รู้จักกันในช่ือ N70 หรือ ผงฟอง ซึ่งมีโครงสร้างทางเคมีว่า C12 25 4
ความเข้มข้นประมาณ 70 เปอร์เซ็นต์ เป็นสารชำระล้างที่นิยมใช้ในผลิตภัณฑ์ชำระล้างแทบทุกชนิด
ตั้งแต่สบู่เหลวไปจนถึงน้ำยาล้างห้องน้ำ มีตัวที่เจือจางกว่าเป็นสารกลุ่มเดียวกันได้แก่ Texapon N
8000 มีความเข้มข้นประมาณ 28 เปอร์เซ็นต์ และสำหรับส่วนประกอบของ N-70 ของ cognis ก็มี
SLES เป็น active ingredient ประมาณ 70% และในส่วนของ 30 % ที่เหลือนั้น จะมีเป็นน้ำ กับ

10

Impurities อื่นๆ เช่น Sodium Chloride (NaCl), Sodium Sulfate (Na2SO4) ในปัจจุบันมีรายงาน
เกี่ยวกับการก่อการระคายเคือง ตลอดจนการเป็นสารที่อาจก่อให้เกิดโรคมะเร็ง หากผสมเข้ากับ
สารเคมีอื่นๆ ในสูตรเคมี ที่จะก่อให้เกิดแก๊สไนโตรเจนนั้น จะเป็นอันตรายต่อชีวิตเป็นอย่างมาก
(ฐานความรู้เรื่องความปลอดภัยดา้ นสารเคมี ,2555)

โดยส่วนใหญ่น้ำยาล้างห้องน้ำแบบหมักของชาวสวนไร่นานั้นจะใช้พืชพรรณสมุนไพรที่มีรสชาติ
เปรี้ยว เพราะผลไม้รสชาติเปรี้ยวนั้นมีฤทธ์ิสภาวะความเป็นกรด ซึ่งสามารถนำมากัดกร่อนคราบสิ่ง
สกปรกต่างๆทพี่ ้นื หอ้ งต่างๆได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะอย่างยิง่ มะกรดู มกั นิยมมาใช้ในห้องสขุ าอีกดว้ ย

ส่วนดอกอัญชันนั้นมาเพิ่มในเรื่องของสีของน้ำยาล้างห้องน้ำแบบหมักท่ีชาวสวนไร่นาต้องการท่ี
จะผสมส่วนผสมทมี่ ใี หม้ สี ีท่ใี กลเ้ คียงน้ำยาลา้ งหอ้ งน้ำท่ีหาซ้อื ได้ตามรา้ นทั่วไป หรือ ห้างสรรพสนิ ค้า

2.6 ประโยชน์ของน้ำยาลา้ งหอ้ งนำ้ หมัก

นำ้ ยาล้างหอ้ งนำ้ แบบหมักเปน็ ผลิตภัณฑส์ ารเคมวี ตั ถุอันตรายประเภทท่ี 1 ตามกำหนดนโยบาย
ของกระทรวงสาธารณสุข ซึ่งจะประกอบไปดว้ ยกรดไฮโดรคลอริก และ สารลดแรงตงึ ผิวของพนื้ ผวิ น้ัน
ซ่ึงสามารถนำมาใช้ในการกำจัดชะล้างคราบส่งิ สกปรกภายในห้องต่างๆ ซึ่งในน้ำยาลา้ งห้องน้ำนั้นจะมี
เป็นสารทใี่ หค้ วามอนั ตรายเป็นอย่างยงิ่ หากผบู้ ริโภคกระทำเพ่ือความเสยี่ งต่ออันตรายนนั้ ไมว่ ่าจะเปน็
การสูดดม การดื่มกนิ เปน็ ตน้

ณัฐพรพมิ ล (2556) ไดก้ ล่าวไว้ว่า ได้นำเอาผลิตภัณฑ์น้ำยาลา้ งห้องนำ้ นั้นเปน็ เครอ่ื งทำความ
สะอาดที่นำมาใชป้ ระกอบกจิ การการทำความสะอาดภายในอาคาร โดยจดุ มุ่งหมายหลกั ของการนำ
นำ้ ยาลา้ งห้องน้ำแบบหมกั น้นั คอื การนำมาชะลา้ งคราบสง่ิ สกปรกภายในหอ้ งของตัวอาคารนัน้ โดยมี
การใชส้ ารเคมีให้น้อยท่ีสุดในคร้งั น้นั เพ่ือให้ได้รับอนั ตรายจากการใช้นำ้ ยาลา้ งห้องน้ำน้ันน้อยทส่ี ุดอีก
ด้วย ซ่งึ มาจากการนำเอาพืชสมุนไพรในธรรมชาติที่สามารถหาได้ตามท้องถิน่ ชนบทนน้ั นำมาหมกั กับ
น้ำตาลทราย เกลือปน่ ละเอยี ด และมีการเพ่มิ เตมิ ใสส่ ารเพ่มิ ฟอง หรือถ้าหากเรียกในเชิงชอ่ื สารเคมี
ในทางเชงิ วชิ าวิทยาศาสตรน์ ้ัน จะเรยี กว่า N70 ( Sodium Lauryl Sulphate ) มีโครงสร้างทางเคมี
คือ C12 25 4 ซง่ึ เป็นสว่ นประกอบหลักสำคัญท่ีชว่ ยเพ่มิ ความเปน็ กรดของน้ำยาที่หมักไว้
ให้ได้เปน็ น้ำยาลา้ งห้องน้ำทีส่ มบูรณ์ เพราะสารนี้น้นั สามารถใช้แทนสารกรดเกลอื (กรดไฮโดรคลอ
รกิ :HCl ) เน่ืองด้วยกรดเกลือ น้นั เป็นสารท่มี ีความอันตรายมาก และมกี ารจดั อันดบั ให้สารเคมี N70
น้ันอยู่ในวัตถุอันตรายของทางวิทยาศาสตร์ประเภทที่ 1 มาแลว้ เปน็ ต้น

11

2.7 การตรวจคณุ ภาพน้ำยาลา้ งหอ้ งนำ้
การตรวจคุณภาพนำ้ ยาล้างหอ้ งนำ้ สามารถตรวจสอบไดโ้ ดย
2.6.1 การวดั ค่า pH ซง่ึ สามารถใชก้ ระดาษยนู เิ วอร์ซัลอินดิเคเตอร์ หรือ pH มเิ ตอร์ ซง่ึ มี

รายละเอียดดังนี้
กระดาษยนู ิเวอร์ซลั อนิ ดเิ คเตอร์ (Universal Indicator) จะใช้หลักการเทียบสี เปน็ วธิ ที ่ี

งา่ ย รวดเรว็ และสามารถอ่านคา่ ไดเ้ กือบทุกค่า pH แตจ่ ะทราบค่าโดยประมาณ ซ่ึงมีรายละเอยี ดดังน้ี

ภาพประกอบ 3 แสดงความสัมพันธร์ ะหว่างค่า pH กับสที จี่ ะเกิดขนึ้
– สสี ม้ มีค่า pH อยรู่ ะหวา่ ง 3-4 เปน็ กรด
– สีเขยี ว มคี ่า pH เท่ากับ 7 เปน็ กลาง
– สีม่วง มีคา่ pH อยู่ระหว่าง 13-14 เปน็ ด่าง (เบส)

เครื่องวัดความเป็นกรด-เบส (pH Meter) เป็นเครือ่ งมือวดั ค่า pH ของสารละลาย โดยใช้
หลักการวดั ค่าความต่างศกั ย์ไฟฟ้าของไอออนระหว่างอิเล็กโทรดอ้างอิง (Reference Electrode) กับ
อิเล็กโทรดสำหรับวดั (Indicator Electrode) ซ่งึ คา่ ความต่างศักย์ทไ่ี ด้ เกิดจากการวัดความเข้มข้นของ
ไฮโดรเจนไอออน (H+) หรือไฮโดรเนยี มไอออน (H3O+) ซึ่งจะถูกเปลี่ยนให้เป็นความต่างศักยไ์ ฟฟา้ และ
แสดงค่าออกมาเปน็ pH

2.6.2 การกำจัดคราบสกปรก

12

บทที่ 3
วิธกี ารดำเนนิ การศกึ ษาค้นควา้

3.1 การเตรยี มและเกบ็ รวบรวมขอ้ มูล
3.1.1 คณะผศู้ กึ ษาค้นคว้าเกบ็ รวบรวมข้อมูลจากเอกสารหนังสือตำราท่ีมีเนื้อหาเก่ียวข้องกับพืช

สมุนไพรไดแ้ ก่ มะกรดู และอัญชัน พร้อมนำ้ ยาลา้ งหอ้ งน้ำ
3.1.2 คณะผู้ศึกษาจัดเตรียมวัตถุดบิ ในการผลิตน้ำยาลา้ งห้องน้ำ ได้แก่มะกรดู เนือ่ งจากในพื้นท่ี

ของคณะผู้ศึกษาค้นคว้าอยู่ในอำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลาซึ่งเป็น อำเภอหนึ่งที่มีการปลูกมะกรูดเป็น
จำนวนมาก มีการนำเอาแชมพูจากมะกรูดที่ทำขึ้นเองจากชุมชนไปขายแต่ก็ยังมีมะกรูดบางส่วนท่ีที่
เหลืออยู่ นอกจากนีม้ ีอัญชัน และเฟือ่ งฟ้า
3.2 การผลิตนำ้ ยาลา้ งห้องน้ำจากมะกรดู ในพืน้ ที่

การศึกษาในครงั้ น้ีใช้มะกรดู เปรี้ยวในพื้นที่ของอำเภอรัตภูมิ จงั หวัดสงขลา

ภาพประกอบที่ 4 ภาพมะกรูดเปร้ยี ว

ภาพประกอบท่ี 5 ภาพเนื้อของมะกรดู เปรยี้ ว

13

3.2.1 วิธีการทำนำ้ ยาลา้ งหอ้ งน้ำสตู รสมนุ ไพร

1. ล้างผลมะกรูดให้สะอาด ฝานเป็นชิ้นเล็กพอประมาณ ใส่ลงในกระปุกหรือกล่องในส่วนท่ี
ต้องการจะหมัก และใส่น้ำเปลา่ ประมาณ 700 มลิ ลิลิตร

2. นำดอกอัญชันมาแช่ในร้อนจัด แล้วใช้ช้อนคนไปมา เพื่อให้ดอกอัญชันขับสีออกมาให้ได้มาก
ทีส่ ดุ

3. นำน้ำสีที่ได้มากรองเพอ่ื เอาดอกอญั ชันแยกออกมาจากน้ำสดี อกอัญชนั

4. นำน้ำตาลทรายขาว และ เกลือป่นละเอียดนำมาผสมเข้าด้วยกัน จากนั้นนำส่วนผสมเข้าไป
ผสมกบั นำ้ ดอกอัญชัน และคนใหเ้ ข้ากนั

5. นำน้ำมะกรูดที่หมักไว้นั้น นำมาตักใส่ในน้ำดอกอัญชัน เพื่อให้น้ำดอกอัญชันเกิดการเปลี่ยนสี
จากสนี ำ้ เงิน เป็น มว่ งอมแดง

6. ใช้ชอ้ นตักสารN70 เขา้ ไปผสมเขา้ ไปผสมกบั และคนให้เข้ากนั จากนั้นนำไปใสใ่ นขวดที่เตรียม
ไว้ขนาด 250 มิลลิลติ ร ได้ประมาณ 2-3 ขวด
3.3 การตรวจสอบประสิทธภิ าพของนำ้ ยาล้างหอ้ งนำ้ สตู รสมุนไพร

3.3.1 สงั เกตลักษณะ สี ความใสของนำ้ ล้างห้องนำ้ สตู รสมุนไพรพรอ้ มบนั ทึกข้อมูล
3.3.2 วดั ค่า pH ของนำ้ ยาลา้ งหอ้ งนำ้ สตู รสมุนไพรพร้อมบนั ทึกข้อมูล
3.3.3 ดมกล่ินของนำ้ ยาลา้ งห้องน้ำสตู รสมุนไพรพร้อมบนั ทกึ ข้อมูล
3.34 นำนำ้ ยาล้างหอ้ งน้ำสูตรสมนุ ไพรไปใช้ในสถานท่ีจรงิ คอื การล้างอา่ งล้างมือและหอ้ งน้ำ
โดยเปรยี บเทยี บสภาพของอ่างลา้ งมือและห้องน้ำก่อนและหลงั ทำความสะอาดพร้อมบนั ทึกข้อมลู

14

บทท่ี 4

ผลการศกึ ษาค้นควา้

4.1 วเิ คราะห์ประสิทธิภาพในการใช้งานของน้ำยาล้างหอ้ งน้ำสูตรสมนุ ไพร

4.1.1 นำน้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพร สังเกตลักษณะภายนอกของน้ำยาล้างห้องน้ำสูตร
สมนุ ไพรพบขอ้ มูลดังปรากฎในตารางท่ี 2

ตารางที่ 2 แสดงผลการสงั เกตน้ำยาลา้ งห้องนำ้ สตู รสมนุ ไพร

ลกั ษณะที่สังเกต ผลการสงั เกต

สี ม่วงแดง

ความใส ขุ่นโดยไม่สามารถมองเห็นเนอื้ ขวดพลาสตกิ ดา้ นตรงข้าม

ค่าpH 6.5

4.1.2 นำไปทดสอบความทำความสะอาด 2 บริเวณคอื อ่างล้างมอื และห้องน้ำ ปรากฎผลการ

ทดลอง ดงั ตารางท่ี 3

15

ตารางที่ 3 วเิ คราะหป์ ระสทิ ธิภาพและประเมินการใชง้ านของนำ้ ยาลา้ งห้องน้ำสตู รสมุนไพร

นำ้ ยาลา้ งหอ้ งนำ้ สตู รสมุนไพร

ตวั อย่างการทดลอง ความสะอาด กลิน่ ของมะกรดู

4.1.1 อ่างล้างมือ ( การกัดกร่อน )

ความสะอาดของอ่างล้างมือ ทางกลุ่มได้รู้สึกถึงการมี

นั้นเป็นไปอย่างดี – ดีเยี่ยม กลิ่นที่หอมของน้ำยาล้าง

แต่ยังไม่สามารถที่จะกำจัด ห้องน้ำจากมะกรูดนั้นใน

คราบสนิมที่รูระบายน้ำที่เป็น ระดับปานกลาง

สนมิ ออกได้

4.1.2 พนื้ ห้องนำ้ ความสะอาดของพื้นของ ทางกลุ่มได้รู้สึกถึงการมี
ห้องน้ำนั้นเป็นไปอย่างดี – ดี กลิ่นที่หอมของน้ำยาล้าง
เยี่ยม แต่ยังไม่สามารถที่จะ ห้องน้ำจากมะกรูดนั้นใน
กำจัดคราบที่ฝังแน่นตามรอย ระดับปานกลาง
กระเบือ้ งออกได้

16

บทท่ี 5

สรุปผล อภิปรายผลและข้อเสนอแนะ

5.1 สรปุ ผลการศกึ ษาคน้ คว้า

จากการศึกษาค้นคว้าพบว่า น้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพร โดยใช้มะกรูดเปรี้ยวเป็นส่วนผสม
วัตถุดิบในครั้งนี้นั้น ทางกลุ่มได้มีการรู้สึกถึงกลิ่นหอมของมะกรูดอยู่ในระดับที่ปานกลาง และความ
สะอาดของการใช้น้ำยาล้างห้องน้ำจากมะกรูดอยู่ในระดับที่ปานกลางสามารถนำมาใช้ในการล้าง
หอ้ งนำ้ ทม่ี ีคราบส่ิงสกปรกแบบไมฝ่ ังลกึ แน่นมาก

อย่างไรก็ตามการล้างห้องน้ำโดยการใช้น้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพรที่มีวิธีกระบวนการทาง
ธ ร ร ม ช า ต ิ น ั ้ น ย ั ง ด ี ก ว ่ า ก า ร ก า ร ล ้ า ง ห ้ อ ง น ้ ำ โ ด ย ก า ร ใ ช้ น ้ ำ ย า ล ้ า ง ห ้ อ ง น ้ ำ ท ี ่ ซ ื ้ อ ไ ด ้ ต า ม ร ้ า น ค้ า
ห้างสรรพสินค้าทั่วไป เพราะยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพร โดยใช้มะกรูดเปรี้ยวเป็นส่วนผสมนั้นจะให้
ความเปน็ อนั ตรายได้น้อยกว่าน้ำยาล้างห้องนำ้ ทั่วไปปกติ ช่วยในเรื่องของกลน่ิ ของน้ำยาล้างห้องน้ำที่
มีกลิ่นสมุนไพรหอมกว่าน้ำยาล้างห้องน้ำทั่วไปปกติ อีกทั้งในเรื่องของสารเคมีที่อยู่ภายในตัวของ
ส่วนผสมในนำ้ ยาลา้ งห้องน้ำทว่ั ไปปกตินั้นมสี ภาพความเปน็ เบสทส่ี ูงมาก จงึ ทำใหต้ ้องมีการผลิตน้ำยา
ล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพรออกมา อีกทั้งนี้วัตถุดิบในการหามาเป็นวัตถุดิบส่วนผสมในการทำน้ำยาล้าง
ห้องน้ำสูตรสมุนไพรนั้นสามารถหามาได้ง่าย สามารถหาและนำใช้ในการทำน้ำยาล้างห้องน้ำได้ง่าย
และ สามารถนำมาแจกจ่ายให้กับประชาชนได้งา่ ย เป็นอกี หนึ่งชอ่ งทางในการสร้างรายได้ให้กับตัวเอง
และ ครอบครวั ได้นน่ั เอง

5.2 อภปิ รายผลการศึกษาคน้ คว้า

จากสรปุ ผลการศึกษาค้นคว้า พบว่า น้ำยาลา้ งหอ้ งนำ้ สตู รสมุนไพร โดยใช้มะกรูดเปรย้ี วและดอก
อัญชันเป็นส่วนผสมวัตถุดิบในครั้งนี้นั้นได้สามารถนำไปใช้ได้เหมือนกับน้ำยาล้างห้องน้ำที่ซื้อได้ตาม
รา้ นคา้ หา้ งสรรพสินคา้ ทว่ั ไป โดยมีความเป็นกรดออ่ นปลอดภยั ตอ่ สุขภาพผใู้ ช้ อกี ท้ังยังลดคา่ ใช้จ่าย
ในการซื้อน้ำยาล้างห้องน้ำทั่วไปปกติ เพิ่มมูลค่าให้กับน้ำยาล้างห้องน้ำทั่วไป ลดปริมาณมะกรูดที่ล้น
ตลาด นอกจากน้ี เรายังสามารถนำน้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพรโดยใช้มะกรูดเปรี้ยวนั้นที่ได้ไปขาย
เพอื่ หารายได้พิเศษไดอ้ กี ดว้ ย

นอกจากนี้ น้ำยาล้างห้องน้ำสูตรสมุนไพรช่วยให้สุขภาพดีขึ้นเพราะว่าในน้ำยาล้างห้องน้ำนั้นมี
กลิ่นของมะกรูด ซึ่งมะกรูดนั้นจัดเปน็ สมนุ ไพรที่มีกลิ่นหอม จึงสามารถนำมาใช้ในการดบั กลิ่นภายใน
ห้องน้ำได้ เป็นต้น

17

5.3 ข้อเสนอแนะ
1. น้ำยาล้างห้องน้ำทุกประเภทนั้น ควรเก็บไว้ในภาชนะบรรจุภัณฑ์ที่มิดชิด ไม่ปล่อยให้เด็ก

สามารถนำไปเลน่ หรอื ด่มื ได้
2. เมื่อนำส่วนต่างๆของผลมะกรูดนั้นมาใช้ในการเป็นตัวส่วนผสมหลักสำคัญของน้ำยาล้าง

ห้องนำ้ สตู รสมุนไพร เป็นอีกชอ่ งทางหนึง่ ของการนำวัสดุในธรรมชาติมาใช้ใหเ้ กิดประโยชน์ นอกจากนี้
การทำน้ำยาล้างห้องน้ำแบบหมักเองนั้นเป็นการหารายได้พิเศษให้กับตนเอง และ ครอบครัว อีกท้ัง
สามารถนำความรทู้ ไี่ ด้จากการทำน้ำยาลา้ งหอ้ งน้ำแบบหมักเองน้ันมาแบง่ ปันให้กับคนในชมุ ชนได้

3. ในขั้นตอนสุดท้ายที่มีการใส่สาร N70 นั้น ให้ผู้หมักนั้นใส่ถุงมือในขณะดำเนินการด้วย
เนอื่ งจาก อาจจะโดนพิษจากสารเคมี N70 ทำให้ผวิ หนงั มอื ลอกออกไดใ้ นทสี่ ดุ

18

บรรณานุกรม

คณะเภสัชศาสตร์. (2557). สวนสยามเภสัชยพฤกษ์ ภมู ิปญั ญาของชาติ. มหาวิทยาลยั มหดิ ล :
นครปฐม.

รัตตยิ า นลิ กลม. (2557). สมนุ ไพรรู้ไวไ้ กลโรค. สำนกั พมิ พ์แสงดาว : กรุงเทพมหานคร.

มณฑา ลมิ ปยิ ะประพันธ์. (2554). การผลิตพชื สมุนไพร. สำนกั พมิ พ์ซเี อ็ดยูเคชัน่ :
กรงุ เทพมหานคร.

My home. (2562). สมุนไพรดับกลน่ิ เปลี่ยนกลิ่นไม่พึงประสงคใ์ ห้หอมฟุง้ . (ออนไลน์). เขา้ ถงึ
เมือ่ 17 พฤศจิกายน 2562, จาก baanlaesuan.com/944993/diy/easytips/herbdeodorant.

Thai Herb Therapy. (2558). ดอกอญั ชนั - เปน็ ได้มากกวา่ สผี สมอาหาร. (ออนไลน์). เขา้ ถึงเม่ือ
17 พฤศจกิ ายน 2562, จาก thaiherbtherapy.com/ดอกอัญชนั /.

กมั พล เนยี มศริ ิ. (2560). นำ้ ยาลา้ งห้องนำ้ ชีวภาพสมนุ ไพรมะกรูดทำความสะอาดได้ดเี ยยี่ มและ
ช่วยดับกลิ่น ไร้กลนิ่ เคมี | สาระน่าร้.ู (ออนไลน์). เข้าถงึ เมอ่ื 17 พฤศจิกายน 2562, จาก
https://youtu.be/kkBdS-5bgk.

bongbongforpresident.com. (2558). สมุนไพรมีกี่ประเภท. (ออนไลน)์ . เขา้ ถึงเม่ือ 19
พฤศจิกายน 2562, จาก http://www.bongbongforpresident.com/สมนุ ไพรมกี ี่ประเภท/.

คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวทิ ยาลัยมหิดล ศูนยพ์ ิษวิทยารามาธิบดี. (ม.ป.ป.).
สมุนไพร. (ออนไลน)์ . เข้าถึงเมอื่ 22 พฤศจิกายน 2562, จาก
https://med.mahidol.ac.th/poisoncenter/th/pois-cov/Herbal

วิกิพีเดีย สารานกุ รมเสรี. (2563). มะกรูด. (ออนไลน)์ . เข้าถึงเม่ือ 29 พฤศจิกายน 2562, จาก
https://th.wikipedia.org/wiki/มะกรูด

19

ภาคผนวก

20
การเตรยี มและเก็บรวบรวมข้อมลู

1. คณะผูศ้ ึกษาคน้ คว้าเก็บรวบรวมขอ้ มลู จากเอกสารท่เี กย่ี วขอ้ งกบั มะกรดู และน้ำยาล้างห้องน้ำ

2. สำรวจพน้ื ท่ีในการศึกษาค้นคว้า อำเภอรัตภูมิ จงั หวดั สงขลา ซึ่งมกี ารปลูกมะกรูดเป็นสว่ นขนาด
ใหญใ่ นบางพื้นท่ี

กระบวนการผลิตน้ำยาล้างหอ้ งนำ้ สูตรสมนุ ไพร

1. ล้างผลมะกรูดใหส้ ะอาด ฝานเป็นช้ินเลก็ พอประมาณ ใส่ลงในกระปุกหรอื กลอ่ งในส่วนท่ีต้องการจะ
หมัก และใส่นำ้ เปลา่ ประมาณ 700 มิลลิลิตร

21

2. นำดอกอัญชนั มาแช่ในร้อนจดั แลว้ ใชช้ อ้ นคนไปมา เพ่ือให้ดอกอัญชันขับสีออกมาให้ได้มากท่สี ดุ
3. นำน้ำสีที่ไดม้ ากรองเพ่ือเอาดอกอญั ชนั แยกออกมาจากนำ้ สีดอกอัญชัน

22

4. นำนำ้ ตาลทรายขาว และ เกลือปน่ ละเอยี ดนำมาผสมเขา้ ดว้ ยกนั จากนั้นนำส่วนผสมเข้าไปผสมกบั
นำ้ ดอกอัญชนั และคนให้เข้ากัน

5. นำนำ้ มะกรูดทีห่ มักไว้น้นั นำมาตกั ใส่ในนำ้ ดอกอญั ชัน เพอ่ื ให้น้ำดอกอัญชันเกดิ การเปลีย่ นสีจากสี
น้ำเงิน เป็น มว่ งอมแดง

23

6. นำช้อนตกั สาร N70 เข้าไปผสม และคนใหเ้ ขา้ กนั จากน้ันนำไปใสใ่ นขวดท่ีเตรยี มไว้