44 ค าถามหลังกิจกรรม 1. สิ่งมีชีวิตที่ส ารวจพบมีสิ่งใดบ้างที่มีความสัมพันธ์กันแบบได้ประโยชน์ร่วมกัน .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. 2. สิ่งมีชีวิตที่ส ารวจพบมีสิ่งใดบ้างที่มีความสัมพันธ์กันแบบอิงอาศัย .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. 3. สิ่งมีชีวิตที่ส ารวจพบมีสิ่งใดบ้างที่มีความสัมพันธ์กันแบบฝ่ ายหนึ่งได้ประโยชน์และอีกฝ่ ายหนึ่ง เสียประโยชน์ .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. 4. ให้นักเรียนยกตัวอย่างสิ่งมีชีวิตที่มีความสัมพันธ์ในแบบอื่นที่นอกเหนือจากบริเวณที่ส ารวจ .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. 5. นักเรียนคิดว่าท าไมสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศต่างๆ จึงมีความสัมพันธ์กันในหลายลักษณะ .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................
45 กิจกรรมที่ 2 ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต วิธีปฏิบัติกิจกรรม นักเรียนสืบค้นข้อมูลและร่วมกันคิดวิเคราะห์เกี่ยวกับความสัมพันธ์แบบต่างๆ ระหว่าง สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ร่วมกันในระบบนิเวศ แล้วตอบค าถามในกิจกรรมดังนี ้ ตอนที่ 1ให้นักเรียนเลือกข้อความจากข้อ ก-ฉ ให้สัมพันธ์กับข้อความในข้อ 1-5 1. พยาธิกับคน 2. มดกับผึ ้ง 3. รากับสาหร่าย 4. เหาฉลามกับปลาฉลาม 5. ปลาการ์ตูนกับดอกไม้ทะเล ตอนที่ 2 ให้นักเรียนยกตัวอย่างรูปแบบความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตให้ถูกต้อง 1. สิ่งมีชีวิตที่ต่างฝ่ ายต่างได้รับประโยชน์ .............................................................................................................................................. 2. สิ่งมีชีวิตที่ฝ่ ายหนึ่งได้รับประโยชน์อีกฝ่ ายหนึ่งไม่ได้และไม่เสียประโยชน์ .............................................................................................................................................. 3. สิ่งมีชีวิตที่ฝ่ ายหนึ่งได้รับประโยชน์อีกฝ่ ายหนึ่งเสียประโยชน์ .............................................................................................................................................. ก. ภาวะได้ประโยชน์ร่วมกัน ง. ภาวะพึ่งพากัน ข. ภาวะล่าเหยื่อ จ. ภาวะอิงอาศัย ค. ภาวะปรสิต ฉ. ภาวะเป็นกลาง
46 กิจกรรมที่ 3 ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ในรูปแบบโซ่อาหาร วิธีปฏิบัติกิจกรรม ให้นักเรียนเขียนโซ่อาหารแสดงความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตที่ก าหนดให้ เขียนโซ่อาหารได้ดังนี ้ ............................................................................................... ผู้ผลิต ได้แก่ ............................................................................................... ผู้ปริโภค ได้แก่ ............................................................................................... เขียนโซ่อาหารได้ดังนี ้ ............................................................................................... ผู้ผลิต ได้แก่ ............................................................................................... ผู้ปริโภค ได้แก่ ............................................................................................... เขียนโซ่อาหารได้ดังนี ้ ............................................................................................... ผู้ผลิต ได้แก่ ............................................................................................... ผู้ปริโภค ได้แก่ ...............................................................................................
47 เขียนโซ่อาหารได้ดังนี ้ ............................................................................................... ผู้ผลิต ได้แก่ ............................................................................................... ผู้ปริโภค ได้แก่ ............................................................................................... เขียนโซ่อาหารได้ดังนี ้ ............................................................................................... ผู้ผลิต ได้แก่ ............................................................................................... ผู้ปริโภค ได้แก่ ...............................................................................................
48 กิจกรรมที่ 4 ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ในรูปแบบสายใยอาหาร วิธีปฏิบัติกิจกรรม นักเรียนดูภาพสายใยอาหาร แล้วเติมค าตอบให้ถูกต้อง จากภาพมีสายใยอาหาร ประกอบด้วย .............. ห่วงโซ่อาหาร เขียนห่วงโซ่อาหารได้ดังนี ้ 1. ......................... ......................... ......................... ......................... 2. ......................... ......................... ......................... ......................... 3. ......................... ......................... ......................... ......................... 4. ......................... ......................... ......................... 5. ......................... ......................... .........................
49 1. ผู้ผลิตในสายใยอาหารคือสิ่งมีชีวิตชนิดใด ตอบ .......................................................................................................... 2. ผู้บริโภคพืชในสายใยอาหารคือสิ่งมีชีวิตชนิดใด ตอบ .......................................................................................................... 3. ผู้บริโภคสัตว์ในสายใยอาหารคือสิ่งมีชีวิตชนิดใด ตอบ .......................................................................................................... 4. สิ่งมีชีวิตที่เป็นผู้บริโภคขั้นสูงสุดในสายใยอาหารนี ้ได้แก่อะไรบ้าง ตอบ .......................................................................................................... นักเรียนดูภาพสายใยอาหาร แล้วตอบค าถามให้ถูกต้อง
50 ใบความรู้ ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่รวมกันจะมีความสัมพันธ์กันในรูปแบบต่างๆ สิ่งมีชีวิตบางชนิดมีการ พึ่งพาอาศัยกัน ได้ประโยชน์ร่วมกัน เช่น นกเอี ้ยงกับควาย มดด ากับเพลี ้ยอ่อน สิ่งมีชีวิตบางชนิด เบียดเบียนกันได้ประโยชน์ฝ่ ายเดียวและยังท าลายสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ร่วมกันอีกด้วยแบบนี ้ เรียกว่า แบบปรสิต เช่น พยาธิกับคน กาฝากกับต้นไม้ใหญ่ สิ่งมีชีวิตบางชนิดอยู่ร่วมกันได้ ประโยชน์ฝ่ ายเดียว แต่ไม่ท าลายสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ด้วยดันแบบนี ้ เรียกว่า แบบอิงอาศัย เช่น เหาฉลามกับปลาฉลาม กล้วยไม้กับต้นไม้ใหญ่ สิ่งมีชีวิตบางชนิดที่อาศัยอยู่ร่วมกันตลอดชีวิตแยก จากกันไม่ได้ แบบนี ้เรียกว่า แบบพึ่งพาอาศัยกัน เช่น ไลเคน ต่อไทรกับไทร สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ร่วมกันจะมีความสัมพันธ์กันในรูปแบบต่างๆ แบบปรสิต แบบพึ่งพา อาศัยกัน แบบอิงอาศัย และแบบได้ประโยชน์ร่วมกันแบบพึ่งพาอาศัยกันแตกต่างจากแบบได้ ประโยชน์ร่วมกันตรงที่สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ร่วมกันนั้นไม่สามารถแยกไปด ารงชีวิตได้เองต้องอาศัย อยู่ด้วยกันตลอดชีวิต ส่วนแบบได้ประโยชน์ร่วมกันนั้น เมื่อแยกจากกันสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดก็ สามารถด ารงชีวิตได้ตามล าพัง ภาวการณ์แข่งขัน เช่น สิงโตแย่งเหยื่อกับฝูงหมาป่ า สุนัขแย่งอาหาร ภาพ : shutterstock.com ภาวการณ์ล่าเหยื่อ เช่น นกกินแมลง เสือล่ากวางกินเป็นอาหาร ภาพ : shutterstock.com
51 ภาวะอิงอาศัย เช่น เหาฉลามกับปลาฉลาม นกท ารังบนต้นไม้ ภาพ : shutterstock.com ภาวการณ์ได้ประโยชน์ร่วมกัน เช่น นกเอี ้ยงกับควาย มดด ากับเพลี ้ยอ่อน ภาพ : shutterstock.com ภาวะพึ่งพากัน เช่น รากับสาหร่าย ภาพ : shutterstock.com ภาวะปรสิต เช่น กาฝากบนต้นไม้ใหญ่ ภาพ : shutterstock.com
52 ความสัมพันธ์ของ สิ่งมีชีวิต รูปแบบ ความสัมพันธ์ ความสัมพันธ์ ลักษณะความสัมพันธ์ สิ่งมีชีวิต สิ่งมีชีวิต มดด ากับเพลี ้ย ได้ประโยชน์ ร่วมกัน + + มดด าจะดูดน ้าเลี ้ยง (อาหาร) จาก เพลี ้ยอ่อนทางทวารหนักและคาบ เพลี ้ยอ่อนไปวางตามที่ต่างๆ เพื่อ หาแหล่งดูดน ้าเลี ้ยงต่อไป ซึ่งท าให้ เพลี ้ยอ่อนได้แหล่งอาหารใหม่ๆ นกเอี ้ยงกับควาย ได้ประโยชน์ ร่วมกัน + + นกเอี ้ยงเกาะบนหลังควายเพื่อ คอยกินเห็บหรือแมลงอื่นๆ บน หลังควาย ท าให้ควายสบายตัวขึ ้น ไลเคน พึ่งพาอาศัยกัน + + ไลเคนเป็นสิ่งมีชีวิต 2 ชนิดที่อาศัย อยู่ร่วมกันคือ รากับสาหร่าย สาหร่ายจะท าหน้าที่สร้างอาหาร โดยการสังเคราะห์ด้วยแสง ส่วนรา จะให้ความชุ่มชื ้นแก่สาหร่าย กาฝากกับต้นไม้ใหญ่ ปรสิต + - กาฝากเป็นพืชที่อาศัยบนต้นไม้อื่น และเบียดเบียนต้นไม้อื่น โดยชอน รากเข้าไปดูดน ้าเลี ้ยงจากต้นไม้ที่ อาศัยอยู่ พยาธิกับคน อิงอาศัย + - พยาธิเป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง ที่อาศัยอยู่ในสัตว์อื่นและท าลาย สัตว์นั้น เฟิ นกับต้นไม้ใหญ่ อิงอาศัย + 0 เฟิ นเป็นต้นไม้ใหญ่ที่อาศัยบน ต้นไม้อื่น แต่ไม่เบียดเบียนต้นไม้ อื่นเพียงแต่อาศัยร่มเงา และ ความชื ้นเพื่อการด ารงชีวิต
53 ความสัมพันธ์ของ สิ่งมีชีวิต รูปแบบ ความสัมพันธ์ ความสัมพันธ์ ลักษณะความสัมพันธ์ สิ่งมีชีวิต สิ่งมีชีวิต เฟิ นกับต้นไม้ใหญ่ อิงอาศัย + 0 เฟิ นเป็นต้นไม้ใหญ่ที่อาศัยบน ต้นไม้อื่น แต่ไม่เบียดเบียนต้นไม้ อื่นเพียงแต่อาศัยร่มเงา และ ความชื ้นเพื่อการด ารงชีวิต เหาฉลามกับปลา ฉลาม อิงอาศัย + 0 เหาฉลามเป็นปลาชนิดหนึ่งที่ เกาะติดอยู่กับปลาฉลามคอย อาศัยเศษอาหารจากปลาฉลามที่ เล็ดลอดออกมา ต่อไทรกับลูกไทร พึ่งพาอาศัยกัน + + ต่อไทรเป็นแมลงชนิดหนึ่งที่อาศัย อยู่ในดอกไทร ซึ่งเป็นดอกพิเศษที่ อัดตัวกันแน่น จนมองมีลักษณะ คลายลูกไทร ภายในลูกไทรมีทั้ง ดอกเพศผู้และดอกที่พัฒนาเพื่อ เป็นที่อยู่อาศัยของแมลง โดยเฉพาะซึ่งเป็นดอกที่ตัวต่อไทร เข้าไปอาศัยอยู่ ต่อไทรจะท าหน้าที่ ผสมเกสรให้โดยบินออกจากลูก หนึ่งไปผสมยังอีกลูกหนึ่ง ท าให้ต้น ไทรสืบพันธุ์ต่อไปได้ ต่อไทรจะ อาศัยในลูกไทรตลอดชีวิต วนเวียนเป็นวัฏจักรตลอดไป
54 ใบความรู้ โซ่อาหารและสายใยอาหาร ห่วงโซ่อาหาร หมายถึง ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในเรื่องของการกินต่อกันเป็นทอดๆ จากผู้ผลิต สู่ผู้บริโภค ท าให้มีการถ่ายทอดพลังงานในอาหารต่อเนื่องเป็นล าดับจากการกินต่อกัน เช่น จากแผนภาพ จะสังเกตเห็นว่า การกินต่อกันเป็นทอดๆ ในห่วงโซ่อาหารนี ้ เริ่มต้นที่ ต้นข้าว ตาม ด้วยตั๊กแตนมากินใบของต้นข้าว กบมากินตั๊กแตน และเหยี่ยวมากินกบ ซึ่งจากล าดับขั้นในการกิน ต่อกันนี ้ สามารถอธิบายได้ว่า ต้นข้าว นับเป็นผู้ผลิตในห่วงโซ่อาหารนี ้ เนื่องจากต้นข้าว เป็ นพืชซึ่งสามารถสร้างอาหารได้เอง โดยใช้กระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง ตั๊กแตน นับเป็นผู้บริโภคล าดับที่ 1 เนื่องจาก ตั๊กแตนเป็นสัตว์ล าดับแรกที่บริโภคข้าวซึ่งเป็นผู้ผลิต กบ นับเป็นผู้บริโภคล าดับที่ 2 เนื่องจาก กบจับตั๊กแตนกินเป็นอาหาร หลังจากที่ตั๊กแตนกินต้นข้าว ไปแล้ว
55 เหยี่ยว เป็นผู้บริโภคล าดับสุดท้าย เนื่องจาก เหยี่ยวจับกบกินเป็ นอาหาร และในโซ่อาหารนี ้ไม่มี สัตว์อื่นมาจับเหยี่ยวกินอีกทอดหนึ่ง ในการเขียนโซ่อาหาร ให้เขียนโดยเริ่มจากผู้ผลิต อยู่ทางด้านซ้าย และตามด้วยผู้บริโภค ล าดับที่ 1, ผู้บริโภคล าดับที่ 2, ผู้บริโภคล าดับที่ 3 ต่อไปเรื่อยๆ จนถึงผู้บริโภคล าดับสุดท้าย และ เขียนลูกศรแทนการถ่ายทอดพลังงานจากสิ่งมีชีวิตหนึ่งไปยังอีก สิ่งมีชีวิตหนึ่ง หรือ เขียนให้หัวลูกศร ชี ้ไปทางผู้ล่า และปลายลูกศรหันไปทางเหยื่อนั่นเอง สายใยอาหาร หมายถึง ห่วงโซ่อาหารหลายๆ ห่วงโซ่ ที่มีความคาบเกี่ยวหรือสัมพันธ์กัน นั่นคือ ในธรรมชาติการกินต่อกันเป็นทอดๆ ในโซ่อาหาร จะมีความซับซ้อนกันมากขึ ้น คือ มีการกิน กันอย่างไม่เป็นระเบียบ เช่น จากแผนภาพสายใยอาหารด้านบน จะสังเกตเห็นได้ว่า ต้นข้าวที่เป็น ผู้ผลิตในระบบนิเวศน์นั้น สามารถถูกสัตว์หลายประเภทบริโภคได้ คือ มีทั้ง วัว ตั๊กแตน ไก่ และ ผึ ้ง และ สัตว์ที่เป็ นผู้บริโภค ล าดับที่ 1 เหล่านั้น ก็สามารถจะเป็นเหยื่อของสัตว์อื่น และ ยังเป็ นผู้บริโภคสัตว์อื่น ได้เช่นกัน อาทิ เช่น ไก่ สามารถจะบริโภคตั๊กแตนได้ และในขณะเดียวกัน ไก่ก็มีโอกาสที่จะถูกงู บริโภคได้เช่นกัน
56 ชนิดของห่วงโซ่อาหาร 1. Decomposition food chain เป็ นห่วงโซ่อาหารที่เริ่มต้นจากการย่อยสลายซากอินทรีย์โดย พวกจุลินทรีย์ ได้แก่ เห็ดรา แบคทีเรีย และ Detritivorous animals เป็นระบบนิเวศที่มีสายใยอาหาร ของผู้ย่อยสลายมากกว่า เช่น ซากพืชซากสัตว์ → ไส้เดือนดิน → นก → งู 2. Parasitism food chain เป็นห่วงโซ่อาหารที่เริ่มต้นจากภาวะปรสิต เช่น ไก่→ ไรไก่→ โปรโตซัว → แบคทีเรีย 3. Predation food chainเป็นห่วงโซ่อาหารที่เป็ นการกินกันของสัตว์ผู้ล่า (สัตว์กินพืช สัตว์กิน เนื ้อ)อาจเป็นพวกขูดกิน ซึ่งห่วงโซ่เริ่มต้นที่สัตว์พวกขูดกินอาหาร เช่น หอยทากและสัตว์กินพืชอื่นๆ เช่น สัตว์เคี ้ยวเอื ้อง 4. Mix food chain เป็นห่วงโซ่อาหารแบบผสม โดยมีการกินกัน และมีปรสิต เช่น สาหร่ายสีเขียว → หอยขม → พยาธิใบไม้→ นก ห่วงโซ่อาหารแบ่งเป็ น 4 แบบ คือ 1. ห่วงโซ่อาหารแบบผู้ล่า เริ่มจากผู้ผลิตคือพืช ตามด้วยผู้บริโภคอันดับต่างๆ การถ่ายทอด พลังงานจึงประกอบด้วย ผู้ล่าและเหยื่อ 2. ห่วงโซ่อาหารแบบปรสิต เริ่มจากผู้ถูกอาศัย ถ่ายทอดพลังงานไปยังปรสิต และต่อไปยัง ปรสิตอันดับสูงกว่า โดยภายในห่วงโซ่นี ้จะใช้การเกาะกินซึ่งกันและกัน 3. ห่วงโซ่อาหารแบบเศษอินทรีย์เริ่มจากซากพืชหรือซากสัตว์ หรือสิ่งที่ไม่มีชีวิตถูกผู้บริโภค ซากพืชซากสัตว์กัดกิน และผู้บริโภคซากอาจถูกกินต่อโดยผู้บริโภคสัตว์ อีกทอด 4. ห่วงโซ่อาหารแบบผสม เป็นการถ่ายทอดพลังงานระหว่างสิ่งมีชีวิตหลายๆ ประเภท อาจมี ทั้งแบบผู้ล่า และปรสิต เช่น จากผู้ผลิตไปยังผู้บริโภคพืช และไปยังปรสิตเป็นต้น
57 แนวค าตอบกิจกรรมที่ 1 ความสัมพันธ์ของกลุ่มส่ิงมีชีวติในแหล่งท่ีอยู่ต่างๆ วิธีปฏิบัติกิจกรรม 1. นักเรียนส ารวจพื ้นที่ต่างๆ ในบริเวณโรงเรียน ดังนี ้ - สวนบริเวณอาคารม่วงเทพรัตน์ โรงเรียนบ้านร่มเกล้า 2 - ต้นไม้ใหญ่บริเวณอาคารอเนกประสงค์ โรงเรียนบ้านร่มเกล้า 2 2. นักเรียนส ารวจพื ้นที่อย่างระมัดระวังอย่ารบกวนและท าอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตในพื ้นที่ที่ส ารวจ 3. บันทึกผลการส ารวจลงในแบบบันทึกผลการส ารวจ บันทึกผลการส ารวจ สิ่งมีชีวิตที่ส ารวจพบ ลักษณะความสัมพันธ์ สวนบริเวณอาคารม่วงเทพรัตน์ บริเวณอาคารม่วงเทพรัตน์ พบขอนไม้ผุซึ่งมี ปลวกอาศัยอยู่เป็ นจ านวนมาก พวกมันกิน ขอนไม้เป็นอาหาร นอกจากนั้นบนต้นอาโวคา โดยังมีกาฝากเกาะอยู่บนกิ่งเป็นจ านวนมาก ปลวกและโปรโตซัวมีภาวะพึ่งพากัน เพราะ โปรโตซัวช่วยย่อยเนื ้อไม้ที่ปลวกกินเข้าไปและ ปลวกก็ปล่อยเซลลูโลสให้โปรโตซัว ต้นไม้ใหญ่บริเวณอาคารอเนกประสงค์ บริเวณต้นขนุน หลังอาคารอเนกประสงค์ พบ ต้นเฟิ ร์นเกาะตามล าต้นและกิ่งของต้นไม้ นอกจากนั้นยังพบต้ นพลูด่างเลื ้อยเกาะ บริเวณโคนต้น ต้ นเฟิ ร์ นเกาะบนกิ่งต้ นขนุน ต้ นเฟิ ร์ นได้ ประโย ช น์ แต่ต้ น ขนุน ไม่ได้ และไม่เ สีย ประโยชน์เป็นภาวะอิงอาศัย สรุปผลการส ารวจ สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ร่วมกันระหว่างสิ่งมีชีวิตมีความสัมพันธ์กันหลายรูปแบบ เช่น ต้นเฟิ ร์น กับต้นขนุนเป็นภาวะอิงอาศัย ปลวกและโปรโตซัวมีภาวะพึ่งพา
58 ค าถามหลังกิจกรรม 1. สิ่งมีชีวิตที่ส ารวจพบมีสิ่งใดบ้างที่มีความสัมพันธ์กันแบบได้ประโยชน์ร่วมกัน ปลวกกับโปรโตซัว นกเอี ้ยงกับควาย ผีเสื ้อกับดอกไม้ 2. สิ่งมีชีวิตที่ส ารวจพบมีสิ่งใดบ้างที่มีความสัมพันธ์กันแบบอิงอาศัย ต้นพลูด่างกับต้นขนุน ต้นเฟิ ร์นกับต้นขนุน 3. สิ่งมีชีวิตที่ส ารวจพบมีสิ่งใดบ้างที่มีความสัมพันธ์กันแบบฝ่ ายหนึ่งได้ประโยชน์และอีกฝ่ ายหนึ่ง เสียประโยชน์ กาฝากที่เกาะบนต้นอาโวคาโด กาด าที่บินวนเวียนหากบและปลาเป็นอาหาร 4. ให้นักเรียนยกตัวอย่างสิ่งมีชีวิตที่มีความสัมพันธ์ในแบบอื่นที่นอกเหนือจากบริเวณที่ส ารวจ มดด ากับเพลี ้ย มีความสัมพันธ์แบบได้ประโยชน์ร่วมกัน กล้วยไม้กับต้นไม้ใหญ่ มีความสัมพันธ์แบบภาวะอิงอาศัย เหากับคน มีความสัมพันธ์แบบภาวะปรสิต 5. นักเรียนคิดว่าท าไมสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศต่างๆ จึงมีความสัมพันธ์กันในหลายลักษณะ สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศมีความสัมพันธ์กันระหว่างสิ่งมีชีวิตเพื่อรักษาความสมดุลทาง ธรรมชาติ
59 แนวค าตอบกิจกรรมที่ 2 ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต วิธีปฏิบัติกิจกรรม นักเรียนสืบค้นข้อมูลและร่วมกันคิดวิเคราะห์เกี่ยวกับความสัมพันธ์แบบต่างๆ ระหว่าง สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ร่วมกันในระบบนิเวศ แล้วตอบค าถามในกิจกรรมดังนี ้ ตอนที่ 1ให้นักเรียนเลือกข้อความจากข้อ ก-ฉ ให้สัมพันธ์กับข้อความในข้อ 1-5 1. พยาธิกับคน 2. มดกับผึ ้ง 3. รากับสาหร่าย 4. เหาฉลามกับปลาฉลาม 5. ปลาการ์ตูนกับดอกไม้ทะเล ตอนที่ 2 ให้นักเรียนยกตัวอย่างรูปแบบความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตให้ถูกต้อง 1. สิ่งมีชีวิตที่ต่างฝ่ ายต่างได้รับประโยชน์ รากับสาหร่าย สาหร่ายได้ความชื ้นจากรา ราได้อาหารจากสาหร่าย 2. สิ่งมีชีวิตที่ฝ่ ายหนึ่งได้รับประโยชน์อีกฝ่ ายหนึ่งไม่ได้และไม่เสียประโยชน์ พลูด่างกับต้นไม้ใหญ่ พลูด่างได้ที่อยู่และความชื ้น ต้นไม้ใหญ่ไม่ได้อะไร 3. สิ่งมีชีวิตที่ฝ่ ายหนึ่งได้รับประโยชน์อีกฝ่ ายหนึ่งเสียประโยชน์ เห็บกับสุนัข เห็บดูดกินเลือด สุนัขเสียเลือด ก. ภาวะได้ประโยชน์ร่วมกัน ง. ภาวะพึ่งพากัน ข. ภาวะล่าเหยื่อ จ. ภาวะอิงอาศัย ค. ภาวะปรสิต ฉ. ภาวะเป็นกลาง ค. ภาวะปรสิต ก. ภาวะได้ประโยชน์ร่วมกัน ฉ. ภาวะเป็นกลาง จ. ภาวะอิงอาศัย ง. ภาวะพึ่งพากัน
60 แนวค าตอบกิจกรรมที่ 3 ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ในรูปแบบโซ่อาหาร วิธีปฏิบัติกิจกรรม ให้นักเรียนเขียนโซ่อาหารแสดงความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตที่ก าหนดให้ เขียนโซ่อาหารได้ดังนี ้ ต้นสตรอเบอรี่หนอนนกนกฮูก ผู้ผลิต ได้แก่ ต้นสตรอเบอรี่ ผู้ปริโภค ได้แก่ หนอน นก นกฮูก เขียนโซ่อาหารได้ดังนี ้ ต้นข้าวหนูงูอินทรี ผู้ผลิต ได้แก่ ต้นข้าว ผู้ปริโภค ได้แก่ หนู งู อินทรี เขียนโซ่อาหารได้ดังนี ้ ข้าวโพดตั๊กแตนนกอินทรี ผู้ผลิต ได้แก่ ข้าวโพด ผู้ปริโภค ได้แก่ ตั๊กแตน นก อินทรี
61 เขียนโซ่อาหารได้ดังนี ้ สาหร่ายปลาเล็กปลาใหญ่ ผู้ผลิต ได้แก่ สาหร่าย ผู้ปริโภค ได้แก่ ปลาเล็ก ปลาใหญ่ เขียนโซ่อาหารได้ดังนี ้ หญ้ากวางสุนัขจิ ้งจอก ผู้ผลิต ได้แก่ หญ้า ผู้ปริโภค ได้แก่ กวาง สุนัขจิ ้งจอก
62 แนวค าตอบกิจกรรมที่ 4 ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ในรูปแบบสายใยอาหาร วิธีปฏิบัติกิจกรรม นักเรียนดูภาพสายใยอาหาร แล้วเติมค าตอบให้ถูกต้อง จากภาพมีสายใยอาหาร ประกอบด้วย 5 ห่วงโซ่อาหาร เขียนห่วงโซ่อาหารได้ดังนี ้ 1. ต้นพืช ผีเสื ้อ กบ เหยี่ยว 2. ต้นพืช หนอน กบ เหยี่ยว 3. ต้นพืช นก งู เหยี่ยว 4. ต้นพืช นก สุนัขจิ ้งจอก 5. ต้นพืช กระรอก สุนัขจิ ้งจอก
63 1. ผู้ผลิตในสายใยอาหารคือสิ่งมีชีวิตชนิดใด ตอบ ต้นหญ้าและต้นข้าว 2. ผู้บริโภคพืชในสายใยอาหารคือสิ่งมีชีวิตชนิดใด ตอบ วัว หนู กระต่าย 3. ผู้บริโภคสัตว์ในสายใยอาหารคือสิ่งมีชีวิตชนิดใด ตอบ เสือ งู เหยี่ยว 4. สิ่งมีชีวิตที่เป็นผู้บริโภคขั้นสูงสุดในสายใยอาหารนี ้ได้แก่อะไรบ้าง ตอบ เสือ เหยี่ยว นักเรียนดูภาพสายใยอาหาร แล้วตอบค าถามให้ถูกต้อง
64 1. ข้อสอบเป็นแบบปรนัยมีทั้งหมด 30 ข้อ 30 คะแนน 2. จงท าเครื่องหมาย X ทับตัวอักษร ก ข ค ง ที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว แบบทดสอบ ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ค าชี้แจง 1. ควายกับนกเอี ้ยงจัดอยู่ในความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตประเภทใด ก. การได้ประโยชน์ร่วมกัน ข. ปรสิต ค. พึ่งพาอาศัย ง. เหยื่อกับผู้ล่า 2. ข้อใดกล่าวผิด ก. ภาวะล่าเหยื่อ คือ ภาวะที่ผู้ล่าได้ประโยชน์แต่เหยื่อเสียประโยชน์ ข. ภาวะพึ่งพาอาศัย คือ ภาวะที่ได้ประโยชน์ร่วมกันของสิ่งมีชีวิตและสามารถที่จะแยกกันอยู่ได้ ค. ภาวะปรสิต คือ ภาวะที่ปรสิตได้ประโยชน์แต่สิ่งมีชีวิตอีกชนิดเสียประโยชน์ ง. ภาวะย่อยสลาย คือ ภาวะที่ผู้ย่อยสลายย่อยสลายซากนั้นๆ 3. สิ่งมีชีวิตในข้อใดมีความสัมพันธ์แตกต่างจากพวก ก. ไลเคน ข. โปรโตซัวในล าไส้ปลวก ค. เหาฉลามกับปลาฉลาม ง. นกเอี ้ยงกับควาย 4. สิ่งมีชีวิตใดมีความสัมพันธ์แบบอิงอาศัย ก. หนอนกับนก ข. ไลเคน ค. กล้วยไม้กับต้นไม่ใหญ่ ง. กาฝากกับต้นไม้ 5. ความสัมพันธ์ระหว่างผีเสื ้อกับดอกไม้เป็นความสัมพันธ์ในลักษณะใด ก. ปรสิต ข. ได้ประโยชน์ร่วมกัน ค. อิงอาศัย ง. พึ่งพาอาศัย
65 6. ถ้าให้ + แทนการได้ประโยชน์ - แทนการเสียประโยชน์ 0 แทนการไม่ได้และไม่เสียผลประโยชน์ สิ่งมีชีวิตชนิดใดที่มีความสัมพันธ์แบบ +, + ; +, 0 และ +, - เรียงล าดับ ก. ผีเสื ้อกับดอกไม้, เพลี ้ยกับมดด า, เห็บกับสุนัข ข. นกเอี ้ยงกับควาย, เฟิ ร์นบนต้นไม้, พยาธิตัวตืดกับคน ค. เสือกับอีแร้ง, กล้วยไม้บนต้นไม้, กาฝากบนต้นมะม่วง ง. รากับสาหร่าย, ปลาการ์ตูนกับดอกไม้ทะเล, ฝอยทองบนต้นไม้ 7. การอยู่ร่วมกันแบบปรสิต เป็นการอยู่ร่วมกันในลักษณะใด ก. ได้ประโยชน์ทั้งคู่ ข. เสียประโยชน์ทั้งคู่ ค. ฝ่ ายหนึ่งได้ประโยชน์ แต่อีกฝ่ ายเสียประโยชน์ ง. ฝ่ ายหนึ่งได้ประโยชน์ แต่อีกฝ่ ายไม่ได้หรือไม่เสียประโยชน์ 8. ภาวการณ์ได้ประโยชน์ร่วมกัน กับภาวะพึ่งพาอาศัย เหมือนกันอย่างไร ก. การได้ประโยชน์ ข. การอยู่อาศัย ค. การกินอาหาร ง. การด ารงชีวิตเมื่อแยกจากกัน 9. ข้อใดเป็นปรสิต ก. กาฝาก ข. ฝอยทอง ค. พยาธิปากขอ ง. ถูกทุกข้อ 10. ความสัมพันธ์ในข้อใดที่ฝ่ ายหนึ่งได้ประโยชน์ แต่อีกฝ่ ายไม่ได้ประโยชน์หรือไม่เสียประโยชน์ ก. ดอกไม้กับผึ ้ง ข. มดกับเพลี ้ย ค. งูกับกบ ง. พลูด่างกับต้นไม้ใหญ่ 11. ในระบบนิเวศสิ่งมีชีวิตจะมีบทบาทแตกต่างกัน ซึ่งสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศคืออะไรบ้าง ก. ผู้ผลิต ผู้บริโภค ผู้ย่อยสลาย ข. สัตว์กินพืช สัตว์กินสัตว์ สัตว์กินซาก ค. สัตว์ พืช แบคทีเรีย ง. ป่ าไม้ พืช สัตว์
66 12. ข้อใดต่อไปนี ้สอดคล้องกับภาวการณ์ได้ประโยชน์ร่วมกันของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ ก. กาฝากกับต้นไม้ใหญ่ ข. นกเอี ้ยงกับควาย ค. ปลาฉลามกับเหาฉลาม ง. ชาวนากับงูเห่า 13. ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตสองชนิดที่ต่างฝ่ ายต่างได้ประโยชน์ร่วมกันและแยกออกจากกันไม่ได้ หมายถึงข้อใดต่อไปนี ้ ก. ภาวะเกื ้อกูล ข. ภาวะปรสิต ค. ภาวะพึ่งพา ง. ภาวะย่อยสลาย 14. ผู้ผลิตในห่วงโซ่อาหารได้แก่ข้อใดต่อไปนี ้ ก. สัตว์ ข. แบคทีเรีย ค. พืช ง. จุลินทรีย์ 15. ถ้าให้ + แทนการได้ประโยชน์ - แทนการเสียประโยชน์ 0 แทนการไม่ได้และไม่เสียผลประโยชน์ สิ่งมีชีวิตชนิดใดที่มีความสัมพันธ์แบบ +, + ; +, 0 และ +, - เรียงล าดับ ก. ผีเสื ้อกับดอกไม้, เพลี ้ยกับมดด า, เห็บกับสุนัข ข. นกเอี ้ยงกับควาย, เฟิ ร์นบนต้นไม้, ฝอยทองบนต้นไม้ ค. เสือกับอีแร้ง, กล้วยไม้บนต้นไม้, กาฝากบนต้นมะม่วง ง. รากับสาหร่าย, ปลาการ์ตูนกับดอกไม้ทะเล, พยาธิตัวตืดกับคน 16. ข้อใดต่อไปนี ้เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตชนิดเดียวกันในระบบนิเวศ ก. นกเอี ้ยงกับควาย ข. การแบ่งหน้าที่ของผึ ้ง ค. กาฝากกับต้นไม้ใหญ่ ง. ดอกไม้กับแมลง 17. ข้อใดต่อไปนี ้เป็นความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศแบบภาวะพึ่งพา ก. นกเอี ้ยงกับควาย ข. ดอกไม้กับแมลง ค. ไลเคน ง. กาฝากกับต้นไม้ใหญ่
67 18. ต้นทานตะวันกับผึ ้งมีความสัมพันธ์กันอย่างไร ก. ทั้งสองชนิดได้ประโยชน์ร่วมกัน ข. ทั้งสองชนิดต้องพึ่งพากันและกัน ค. ชนิดหนึ่งได้ประโยชน์อีกชนิดหนึ่งเสียประโยชน์ ง. ชนิดหนึ่งได้ประโยชน์อีกชนิดหนึ่งไม่ได้และไม่เสียประโยชน์ 19. ความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในข้อใด ที่มีความสัมพันธ์ในลักษณะเดียวกัน ก. เห็บบนตัวสุนัข เหาฉลามกับปลาฉลาม ข. นกเอี ้ยงกับควาย โปโตซัวในล าไส้ปลวก ค. ปูเสฉวนกับดอกไม้ทะเล ดอกไม้กับแมลงภู่ ง. กล้วยไม้กับต้นไม้ใหญ่ พยาธิในร่างกายมนุษย 20. สิ่งมีชีวิตสองชนิดอยู่ร่วมกัน สิ่งมีชีวิตหนึ่งได้ประโยชน์แต่ฝ่ ายเดียว แต่ไม่ท าลาย สิ่งมีชีวิตอีกชนิด หนึ่ง การอยู่ร่วมกันแบบนี ้เป็นความสัมพันธ์รูปแบบใด ก. ภาวะปรสิต ข. ภาวะอิงอาศัย ค. ภาวะพึ่งพากัน ง. ภาวะได้ประโยชน์ร่วมกัน 21. สิ่งมีชีวิตที่สามารถสร้างอาหารเองได้เรียกว่าอะไร ก. ผู้ผลิต ข. ผู้บริโภค ค. ผู้ย่อยสลาย ง. ไม่มีข้อถูก 22. สิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถสร้างอาหารเองได้ต้องได้รับอาหารจากสิ่งมีชีวิตอื่น เรียกว่าอะไร ก. ผู้ผลิต ข. ผู้บริโภค ค. ผู้ย่อยสลาย ง. ไม่มีข้อถูก 23. สิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถสร้างอาหารเองได้ ด ารงชีวิตด้วยการย่อยสลายซากพืชซากสัตว์ให้เน่าเปื่ อย เรียกว่าอะไร ก. ผู้ผลิต ข. ผู้บริโภค ค. ผู้ย่อยสลาย ง. ไม่มีข้อถูก
68 24. ข้อใดเป็นผู้ผลิตที่พบได้ในสระน ้า ก. กุ้ง ข. สาหร่าย ค. หอย ง. ปลา 25. สุนัขจัดเป็นผู้บริโภคแบบใด ก. ผู้บริโภคพืช ข. ผู้บริโภคสัตว์ ค. ผู้บริโภคทั้งพืชและสัตว์ ง. ผู้บริโภคซากพืชซากสัตว์ 26. นกแร้งจัดเป็นผู้บริโภคแบบใด ก. ผู้บริโภคพืช ข. ผู้บริโภคสัตว์ ค. ผู้บริโภคทั้งพืชและสัตว์ ง. ผู้บริโภคซากพืชซากสัตว์ 27. สิ่งมีชีวิตชนิดในข้อใดจัดเป็นผู้ย่อยสลายอินทรียสาร ก. จุลินทรีย์ ข. ไส้เดือน ค. วัว ง. กบ 28. ต้นหญ้า -> ตั๊กแตน -> กบ -> งู ผู้บริโภคอันดับหนึ่งคือสิ่งมีชีวิตชนิดใด ก. ต้นหญ้า ข. ตั๊กแตน ค. กบ ง. งู 29. ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตคู่ใดแตกต่างจากพวก ก. ปลาการ์ตูนกับดอกไม้ทะเล ข. เหาฉลามกับปลาฉลาม ค. นกเอี ้ยงกับควาย ง. กล้วยไม้กับต้นไม้ใหญ่ 30. ความสัมพันธ์กาฝากกับต้นไม่ใหญ่จัดอยู่ในประเภทเดียวกับความสัมพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตคู่ใด ก. กล้วยไม้กับต้นไม้ใหญ่ ข. เห็บหับสุนัข ค. ผีเสื ้อกับดอกไม้ ง. งูกับกบ
69 1. ข้อสอบเป็นแบบปรนัยมีทั้งหมด 30 ข้อ 30 คะแนน 2. จงท าเครื่องหมาย X ทับตัวอักษร ก ข ค ง ที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว เฉลยแบบทดสอบ ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ค าชี้แจง 1. ก 21. ก 2. ข 22. ข 3. ค 23. ค 4. ค 24. ข 5. ข 25. ค 6. ข 26. ง 7. ค 27. ก 8. ก 28. ข 9. ง 29. ค 10. ง 30. ข 11. ก 12. ข 13. ค 14. ค 15. ง 16. ข 17. ค 18. ก 19. ค 20. ข
70 บรรณานุกรม จ านง ภาษาประเทศและคณะ. หนังสือแม็ค วิทยาศาสตร์ ป.6. กรุงเทพฯ.แม็ค,2551. วัลภา สิงหธรรมสาร. คู่มือเตรียมสอบวิทยาศาสตร์ ป.4-5-6. กรุงเทพฯ.ไฮเอ็ดพับลิชชิ่ง,2537. ศิริรัตน์ วงศ์ศิริรักซ้อน รัตน์วิจิตน์เวช. หนังสือเรียน สาระการเรียนรู้พืน้ฐาน กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์ ป.6. กรุงเทพฯ.อักษรเจริญทัศน์,2553. ทรูปลูกปัญญา. ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ. https://www.trueplookpanya.com/learning/detail/34027. สืบค้นวันที่ 27 พฤศจิกายน 2563 สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี. หนังสือเรียนสาระการเรียนรู้พืน้ฐาน วทิยาศาสตร์กลุ่มสาระการเรียนรู้วทิยาศาสตร์ชัน้ป.6.กรุงเทพฯ,2551. ส านักวิชาการและมาตรฐานการศึกษา. แนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพ่ือพัฒนาทักษะการคิด ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขัน้พืน้ฐาน พุทธศักราช 2551 กลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์ ระดับประถมศึกษา. กรุงเทพฯ. ชุมชนสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย,2553.
ภาคผนวก ค - ตารางแสดงผลการหาค่า E1 /E2 - การค านวณหาค่า E1/E2 - การหาค่าเฉลี่ย - ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน - การหาค่า t – test
72 ตารางแสดงผลการหาค่า E1 /E2 เลข ที่ ก่อนเรียน หลังเรียน ระหว่างเรียน รวม 1 2 3 4 ระหว่างเรียน 1 10.00 24.00 5.00 4.00 5.00 4.00 18.00 2 12.00 25.00 5.00 4.00 4.00 5.00 18.00 3 10.00 28.00 4.00 5.00 5.00 5.00 19.00 4 13.00 27.00 4.00 4.50 5.00 4.00 17.50 5 15.00 30.00 5.00 5.00 5.00 5.00 20.00 6 18.00 30.00 4.50 5.00 5.00 4.50 19.00 7 12.00 25.00 4.00 5.00 5.00 4.00 18.00 8 10.00 24.00 4.00 5.00 4.00 5.00 18.00 9 10.00 23.00 3.00 4.00 5.00 5.00 17.00 10 15.00 28.00 5.00 4.00 5.00 5.00 19.00 11 17.00 30.00 5.00 4.50 5.00 5.00 19.50 12 12.00 24.00 4.00 5.00 4.00 4.50 17.50 13 16.00 26.00 5.00 4.50 4.00 4.50 18.00 14 15.00 25.00 4.00 4.00 4.50 5.00 17.50
73 สูตรคา นวณหาค่า E1 /E2 หาค่า E1 10 0 nT 1 E Ai 10 0 14 20 256 1 E 0.9143 10 0 1 E 91 .43 1 E หาค่า E2 10 0 nQ 2 E Bi 10 0 14 30 369 2 E 0.8786 10 0 2 E 87.86 2 E
74 การหาค่าเฉลี่ย ( X ) และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของคะแนนก่อนเรียน เลขที่ ( x1 ) ( X - x1 ) ( X - x1 ) 2 1 10.00 3.21 10.33 2 12.00 1.21 1.47 3 10.00 3.21 10.33 4 13.00 0.21 0.05 5 15.00 -1.79 3.19 6 18.00 -4.79 22.90 7 12.00 1.21 1.47 8 10.00 3.21 10.33 9 10.00 3.21 10.33 10 15.00 -1.79 3.19 11 17.00 -3.79 14.33 12 12.00 1.21 1.47 13 16.00 -2.79 7.76 14 15.00 -1.79 3.19 ∑ 185 0.00 100.36
75 สูตรหาค่าเฉลี่ย ( X ) ของคะแนนก่อนเรียน n 1 Σx X 14 185 X X 13.21 ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของคะแนนก่อนเรียน 1 2 ) 1 ( X - X S.D. n 13 100.36 S.D. S.D. 7.72 S.D. 2.78
76 การหาค่าเฉลี่ย ( X ) และค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของคะแนนหลังเรียน เลขที่ ( x1 ) ( X - x1 ) ( X - x1 ) 2 1 24.00 2.36 5.56 2 25.00 1.36 1.84 3 28.00 -1.64 2.70 4 27.00 -0.64 0.41 5 30.00 -3.64 13.27 6 30.00 -3.64 13.27 7 25.00 1.36 1.84 8 24.00 2.36 5.56 9 23.00 3.36 11.27 10 28.00 -1.64 2.70 11 30.00 -3.64 13.27 12 24.00 2.36 5.56 13 26.00 0.36 0.13 14 25.00 1.36 1.84 ∑ 369 0.00 79.21
77 สูตรหาค่าเฉลี่ย ( X ) ของคะแนนหลังเรียน n 1 Σx X 14 369 X X 26.36 ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของคะแนนหลังเรียน 1 2 ) 1 ( X - X S.D. n 13 79.21 S.D. S.D. 6.093 S.D. 2.47
78 การหาค่า t – test one sample group n S D X . . 0 t 14 2 .47 26 .36 14 t 3 .74 2 .47 12 .36 t 0 .66 12 .36 t t 18.73 และ df n - 1 df 14 - 1 df 13
79 การหาค่า t – test dependent sample group 1 2 ( ) 2 t n n D D D 14 1 2 14 2470 (184 ) 184 t 13 34580 33856 184 t 13 724 184 t 55 .69 184 t 7 .46 184 t t 24.66 และ df n - 1 df 14 - 1 df 13
ภาคผนวก ง - แบบประเมินชุดกิจกรรม(ส าหรับผู้เช่ียวชาญ) - แบบประเมินแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธ์ิ
81 แบบประเมิน ชุดกิจกรรม เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต (ส าหรับผู้เช่ียวชาญ) วัตถุประสงค์ แบบประเมินนี ้ส าหรับผู้เชี่ยวชาญ ใช้ประเมินชุดกิจกรรม ซึ่งจะใช้เป็นเครื่องมือในการเก็บ รวบรวมข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างในการวิจัยครั้งนี ้ โดยนักเรียนกลุ่มตัวอย่างเป็ นนักเรียนชั้น ประถมศึกษาปี ที่ 5/1โรงเรียนบ้านร่มเกล้า 2อ าเภอพบพระจังหวัดตาก ค าชี้แจง ชุดกิจกรรม เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต แบ่งเป็น 4 ชุดกิจกรรม คือ ชุดกิจกรรมที่ 1 ความสัมพันธ์ของกลุ่มสิ่งมีชีวิตในแหล่งที่อยู่ต่างๆ ชุดกิจกรรมที่ 2 ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต ชุดกิจกรรมที่ 3 ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตในรูปแบบโซ่อาหาร ชุดกิจกรรมที่ 4 ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิตในรูปแบบสายใยอาหาร ซึ่งประกอบด้วย 2 ส่วน คือ ส่วนที่ 1 แผนการสอนและชุดกิจกรรม ส่วนที่ 2 แบบทดสอบ ______________________________________________________________________________ โปรดประเมิน และให้ข้อเสนอแนะ ข้อวิจารณ์ ส าหรับเป็ นแนวทางในการปรับปรุงแก้ไข ชุดกิจกรรม โดยขอความกรุณาให้ท่านท าเครื่องหมาย / ลงในช่องว่างใต้ตัวเลข 5 4 3 2 และ 1 ตามความหมาย ดังนี ้ ระดับ 5 หมายถึง ดีมาก ระดับ 4 หมายถึง ดี ระดับ 3 หมายถึง ปานกลาง ระดับ 2 หมายถึง พอใช้ ระดับ 1 หมายถึง ควรปรับปรุง
82 แบบประเมินชุดกิจกรรม(ส าหรับผู้เช่ียวชาญ) ชื่อ-สกุล ……………………………………………ต าแหน่ง………………………………….. สถานที่ท างาน…………………………………………………………………………………… ชุดกิจกรรม เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต โปรดประเมิน และให้ข้อแนะน า รวมทั้งข้อวิจารณ์ส าหรับเป็ นแนวทางในการปรับปรุง แก้ไขชุดกิจกรรม โดยท าเครื่องหมาย / ลงในช่องว่างใต้ตัวเลข5 4 3 2 และ1 รายการ 4 3 2 1 1. แบบเรียนส าเร็จรูป 1.1 เนื ้อหามีความถูกต้องครบถ้วน 1.2 เนื ้อหามีความสอดคล้องกับจุดประสงค์ 1.3 การใช้ภาษาเหมาะสมกับระดับของนักเรียน 1.4 เนื ้อหามีความเหมาะสมกับเวลาที่ก าหนด ข้อแนะน าและข้อวิจารณ์ ……………………………………. ………………………………………………………………… 2. แบบทดสอบ 2.1จุดประสงค์มีความชัดเจน 2.2 สอดคล้องกับชุดกิจกรรม 2.3 ตัวเลือกมีความเหมาะสม 2.4 จ านวนข้อเหมาะสม 2.5 จ านวนคะแนนเหมาะสม 2.6 ค าถามท้ายชัดเจน เข้าใจง่าย ข้อแนะน าและข้อวิจารณ์ …………………………………… ………………………………………………………………… …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. …. ลงชื่อ ................................................................ (……………………………………………) ผู้เชี่ยวชาญ
83 แบบประเมินแบบทดสอบวดัผลสัมฤทธ์ิ(สา หรับผู้เช่ยวชาญ ี ) ชื่อ-สกุล …………………………………………….…ต าแหน่ง………………………………… สถานที่ท างาน ……………………………………………………………………………………. แบบทดสอบ เรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต โปรดประเมิน และให้ข้อแนะน า รวมทั้งข้อวิจารณ์ส าหรับเป็ นแนวทางในการปรับปรุง แก้ไขแบบทดสอบ โดยท าเครื่องหมาย / ลงในช่องว่างใต้ตัวเลข 5 4 3 2 และ 1 ตามความหมาย ดังนี ้ ระดับ 5 หมายถึง ดีมาก ระดับ 4 หมายถึง ดี ระดับ 3 หมายถึง ปานกลาง ระดับ 2 หมายถึง พอใช้ ระดับ 1 หมายถึง ควรปรับปรุง รายการ 5 4 3 2 1 1. ความครอบคลุมด้านเนื ้อหา 2. ความชัดเจนของค าชี ้แจง 3. การกระจายความยากง่ายของข้อสอบ 4. ค าถามการใช้ถ้อยค าที่ชัดเจนและรัดกุม 5. การใช้ภาษาเหมาะสมกับระดับของนักเรียน 6. ความถูกต้องของเนื ้อหาข้อสอบ 7. ความเหมาะสมของข้อสอบกับเวลา 8. ความเหมาะสมของข้อสอบกับคะแนน ข้อแนะน าและข้อวิจารณ์ …………………………………… ……………………………………………………………… ……………………………………………………………… ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ….. ลงชื่อ ............................................................... (……………………………………………) ผู้เชี่ยวชาญ
84 ประวติิผู้วจิัย ชื่อ – สกุล นางสาวนิรมล ไชยวงค์ วันเดือนปี เกิด 28 มีนาคม 2532 ภูมิล าเนา บ้านเลขที่ 34 หมู่ 1 ต าบลแม่นาวาง อ าเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ ประวัติการศึกษา พ.ศ. 2543 ส าเร็จการศึกษาหลักสูตรชั้นประถมศึกษา โรงเรียนชุมชนบ้านคาย อ าเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ พ.ศ. 2546 ส าเร็จการศึกษาหลักสูตรมัธยมศึกษาตอนต้น โรงเรียนชุมชนบ้านคาย อ าเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ พ.ศ. 2549 ส าเร็จการศึกษาหลักสูตรมัธยมศึกษาตอนปลาย โรงเรียนฝางชนูปถัมภ์ อ าเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ พ.ศ.2555 ส าเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีหลักสูตรครุศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาฟิ สิกส์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ พ.ศ.2560 ส าเร็จการศึกษาระดับปริญญาโท หลักสูตรศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการบริหารการศึกษา มหาวิทยาลัยพิษณุโลก