ภาพประกอบ : มนธีรามนกลาง ขอขอบค ุ ณข ้ อม ู ลจาก : ศ ู นย ์ เร ี ยนร ู ้เทคโนโลยีการควบคมศ ุ ตร ั ู พ ืชโดยชีววิธีมหาวิทยาลัยแม่โจ้
#ด ้ วงเต ่ าลายเป็นตัวห ้ ํ าตงแต ั ้ ต ่ วอ ั่ อน จนกระท ั งต ่ ั วเตมว ็ั ยใช้ในการควบค ุ ม เพล ี ้ ยได้แก่เพลี ้ ยอ ่ อนเพล ี ้ ยไฟเพลี ้ ย หอยเพล ี ้ ยแป้งแมลงหวี ่ ขาวไข่แมลง ศ ั ตร ู พ ืชฯลฯ ก ํ าจ ั ดเพล ี ้ ยโดยจะใช้ปากในการกัดกิน เพล ี ้ ยเป็นอาหาร เม ื ่ อพบแมลงศ ั ตร ู พ ืชให้ปล่อยด้วงเต่า ลายอ ั ตรา 100 ต ั วต ่อไร่ในพืชไร่ พ ืชผักและไม้ดอกสําหรับไมผล้ปล่อย 100 ต ั วต ่ อต ้ นเพ ื ่ อควบค ุ มปริมาณให้ อย ู ่ในระดับตํ ่ า
#มวนพ ิ ฆาตต ั วม ี ส ี ด ํ าม ี จ ุ ดส ี ขาวอย ู ่ ด ้ านหล ั งและตรงบ ่ าจะม ีหนามแหลมเป็นจ ุ ด ส ั งเกตเป็นตัวห ้ ํ าต ั งแต ้ ่ ต ั วอ ่ อนจนกระท ั ง ่ ต ั วเต ็ มว ั ยใช้ในการควบค ุ มหนอนผ ี เส ื ้ อ ได้แก่หนอนใยผักหนอนกระท ู ้ ผ ั กหนอน กระท ู ้ หอมหนอนเจาะสมอฝ้ายหนอนคืบ กะหล ํ ่ าหนอนค ื บละห ุ ่ งหนอนแก ้ วส ้ มฯลฯ 1 ก ํ าจ ัดหนอนโดยใช้ปากแบบแทงแล้วปล่อย สารพ ิ ษท ําให้หนอนเป็นอัมพาตจากนันจ้ึง ด ู ดก ินเป็นอาหาร 1 เม ื ่ อพบหนอนศ ั ตร ู พ ืชให้ปล่อยมวนพิฆาต อ ั ตรา 100 ต ั วต ่อไร่ในพืชไร่พืชผักและ ไม้ดอกสําหรับไม้ผลปล่อย 100 ตัวต่อ ต ้ นเพ ื ่ อควบค ุ มปริมาณหนอนให้อย ู ใน่ ระด ั บต ํ ่ า
#แมลงช้างปีกใสเป็นตัวห ้ ํ าเฉพาะต ั วอ ่ อน ใช้ในการควบค ุ มเพล ี ้ ยได้แก่เพลี ้ ยอ ่ อน เพล ี ้ ยหอยเพล ี ้ ยแป้ง ก ํ าจ ั ดเพล ี ้ ยโดยใช้ส่วนหัวที ่ ม ี เข ี ้ ยวเพ ื ่ อใช้จับ ศ ั ตร ู พ ืชและด ู ดก ิ นของเหลวจากแมลง ศ ั ตร ู พ ืชโดยตัวอ่อนแมลงช้างปีกใสจะอํา พรางต ั วโดยการนําเอาซากแมลงขึ้นไป เก ็ บบนหล ังจนมองไม่เห็นลําตัว เม ื ่ อพบแมลงศ ั ตร ู พ ืชปล่อยแมลงช้างปีกใส อ ั ตรา 100 ต ั วต ่อไร่เพื ่ อควบค ุ มปริมาณ ศ ั ตร ู พ ืชให้อย ู ่ในระดับตํ ่ า
#มวนเพชฌฆาตเป็นตัวห ้ ํ าต ั งแต ้ ่ ต ั วอ ่ อน จนกระท ั งต ่ ั วเต ็ มว ั ยใช้ในการควบค ุ ม หนอนผ ี เส ื ้ อได้แก่หนอนใยผักหนอน กระท ู ้ ผ ั กหนอนกระท ู ้ หอมหนอนเจาะสมอ ฝ้ายหนอนคืบกะหลํ ่ าหนอนค ื บละห ุ ่ ง หนอนแก ้ วส ้ มฯลฯ ก ํ าจ ัดหนอนโดยใช้ปากแบบแทงแล้วปล่อย สารพ ิ ษท ําให้หนอนเป็นอัมพาตจากนันจ้ึง ด ู ดก ินเป็นอาหาร เม ื ่ อพบหนอนศ ั ตร ู พ ืชให้ปล่อยมวน เพชฌฆาตอัตรา 100 ตัวต่อไร่ในพืชไร่ พชผืักและไม้ดอกสําหรับไม้ผลปล่อย 100 ต ั วต ่ อต ้ นเพ ื ่ อควบค ุ มปริมาณหนอน ให้อย ู ่ในระดับตํ ่ า
#แตนเบียนไข่ไตรโคแกรมมาเป็นแตนเบยนท ี ี ่ ใช้ควบคุมไข่ของผีเสื้อศัตรู พื ชเช่นหนอนกอ อ้อยหนอนเจาะสมอฝ้ายหนอนใยผักหนอน กระทู้หอมหนอนกระทู้ผักหนอนแกวส้ ้ม หนอนกออ้อยฯลฯ กําจัดไข่หนอนโดยการวางไข่ในไข่ของหนอน ผีเสื้อโดยจะเจริญเติบโตอยู่ภายในและเมื ่ อ เจริญเติบโตเป็นตัวเต็มวัยจะเจาะออกมา เพื ่ อผสมพันธุ์และทําลายไข่ศัตรู พืชฟองใหม่ ต่อไป เมื ่ อพบหนอนศัตรู พื ชปล่อยแตนเบียน อัตรา 20,000 ตัวต่อไร่โดยนําแผ่นแตนเบยนไปต ี ิ ด ไว้กับใบพืชให้กระจายทัวท่งแปลง ั้ปล่อย ในช่วงเวลาเย็ นแต่ละจุดควรมีระยะห่างกัน 15-20 เมตรโดยปล่อย ทุก 15 วัน
#แตนเบ ี ยนหนอนแมลงว ันผลไม้เป็นแตน เบ ี ยนท ี ่ ใช้ควบค ุ มแมลงว ันผลไม้หลายชนิด ก ํ าจ ัดหนอนโดยการวางไข่ในตัวหนอนที ่ อย ู ่ ในผลไม้และจะเจริญเติบโตอยู่ภายใน เม ื ่ อเจร ิ ญเต ิบโตเป็นตัวเต็มวัยจะเจาะออกมา เพ ื ่ อผสมพ ั นธ ุ ์ และท ํ าลายหนอนแมลงว ันผลไม้ ต ัวใหม่ต่อไป การใช้แตนเบียนหนอนแมลงวันผลไม้ไม่ สามารถร ักษาผลไม้ที ่ ถ ู กทาลายแล ํ้วได้แต่จะ ช่วยลดจํานวนพ่อแมพ่ันธ ุ ์ แมลงว ันผลไม้ที ่ จะ ท ํ าความเส ียหายในร ุ ่ นถดไป ั
#แตนเบ ียนหนอนใยผักเป็นแตนเบียนที่ใช้ ควบค ุ มหนอนใยผัก ก ํ าจ ัดหนอนโดยการวางไข่ในตัวหนอน และจะเจร ิ ญเต ิบโตอย ู ่ภายในเมื ่ อต ั วอ ่ อน เจร ิ ญเต ิบโตเต็มที่ก็จะเจาะออกมาเพื่อเข้า ด ั กแด ้ และเข ้ าส ู ่ ต ั วเต ็ มว ั ยเพ ื ่ อเข ้ าท ํ าลาย หนอนใยผักตัวใหม่ต่อไป เม ื ่ อพบหนอนศ ั ตร ู พ ืชปล่อยแตนเบียน อ ั ตรา 100 ต ั วต ่อไร่โดยปล่อยในช่วงเช้า หร ื อเย ็ นและควรม ีไม้ดอกเพื ่ อผล ิ ต น ้ ําหวานไว้เป็นแหล่งอาหารของแตนเบียน
#แมลงหางหนี บเป็นตัวห้ําที ่ ใช้ควบคุม หนอนและเพลี้ยได้แก่หนอนเจาะข้าวโพด หนอนกออ้อยหนอนกินใต้ผิวเปลือก ลองกองเพลี้ยอ่อนเพลี้ยแป้ งไข่แมลง ฯลฯ กําจัดหนอนและเพลี้ยโดยใช้แพนหางคี ม หนีบตัวเหยื ่ อกินเป็นอาหารหากเป็นเพลี้ย อ่อนก็จะกัดกินโดยตรง เมื ่ อพบศัตรู พื ชให้ปล่อยแมลงหางหนี บ อัตรา 1,000 ตัวต่อไร่ในพืชไร่พืชผัก และไม้ดอก สําหรับในไม้ผลปล่อย 100 ตัว ต่อต้นเพื ่ อควบคุมปริมาณหนอนให้อยู่ใน ระดับตํ ่ า 1,000
#ไรตัวห้ํ าเป็นตัวห้ําทังต้ ั วอ่อนและตัวเต็มวัย ใช้ควบคุมไรแดงเป็นสัตว์คล้ายแมงมุมขนาด เล็ ก มี 8 ขา กําจัดไรแดงโดยการดูดกินไร ศัตรู พืชและเพลี้ยที ่ กําลังดูดกินน้ําเลี้ยงจากพื ช อยู่โดยในธรรมชาติ มักพบไรตัวห้ําปะปนใน กลุ่มศัตรู พื ช ซึ ่ งสามารถชอนไชเข้าไปกินไร ศัตรู พืชในทุกส่วนของพื ช กําจัดไรและเพลี้ยโดยใช้ขา 2 คู่หน้าช่วยใน การจับและดูดกินเป็นอาหาร เมื ่ อพบศัตรู พื ชให้ปล่อยไรตัวห้ํ า อัตรา 2,000 ตัวต่อไร่ในพืชผักและไม้ดอก สําหรับไม้ผลปล่อยไรตัวห้ํ า 2,000 ตัวต่อต้น
#ต ั กแตนต ๊ํ าข ้ าวเป็นตัวห ้ ํ า ท ั งต ้ ั วอ ่ อนและต ั วเต ็ มว ั ยเป็น ต ั กแตนท ๊ ี ่ จะล ่ าแมลงต ั วท ี ่ เล ็ ก กว ่าเป็นอาหารสามารถกิน แมลงได้หลากหลายตังแต ้ ่ หนอนแมลงและต ั กแตน ๊ โดย จะใช้ขา 2 ค ู ่ หน ้าช่วยในการจับ และใช้ปากกัดกนติัวเหยื ่ อ
#แมลงปอเป็นตัวห้ําเฉพาะตัว เต็มวัยแต่ละตัวจะมีลวดลาย และสี ที ่ แตกต่างกันจะกินแมลง จําพวก ยุ งแมลงหวี ่ ขาวและ แมลงวันโดยจะทําการบินโฉบ เพื ่ อจับแมลงพวกนี้กินเป็ น อาหาร
#แมลงภ ู ่เป็นแมลงที่ช่วยใน การผสมเกสรให้กับดอกไม้ เพราะเป็นแมลงที่กินน้ําผึ้งเป็น อาหารโดยจะอาศัยอย ู ่ เพ ี ยงต ั ว เด ี ยวและม ั กจะข ุ ดร ู อาศ ั ยอย ู ่ใน เน ื ้ อไม้ที ่ แห ้ งตายบางชนิดก็ทํา ร ั งอย ู ่ในดินไม่ควรไปจับหรือ เข ้าใกล้เพราะมีโอกาสที ่ จะโดน เหล ็กในต่อยจนทําให้เจ็บปวดได้
# ผึ้งเป็นแมลงที ่ ช่วยในการ ผสมเกสรให้กับดอกไม้เพราะ เป็นแมลงที ่ กินน้ําผึ้งเป็นอาหาร จะมีขาหลังที ่ ไว้เก็บเกสรและพอ ย้ายไปเก็บน้ําผึ้งอีกดอกหนึ ่ งก็ จะใช้ขาคู่เดิมในการผสมเกสรให้กับดอกไม้ด้วยโดยผึ้งจะ อาศัยอยู่เป็นรังขนาดใหญ่ไม่ควรไปจับหรือเข้าใกล้เพราะมี โอกาสที ่ จะโดนเหล็กในต่อยจน ทําให้เจ็บปวดได้