๑. คณุ คา่ ด้านวรรณศิลป์
บทละครนอก มิใช่บทสาหรับแสดงละครเพียง
อย่างเดียว แต่ใช้เป็นวรรณคดีสาหรับอ่านด้วย
โดยมีความสาคัญควบคู่กันไป เพราะในการอ่าน
บทละครน้ัน ผู้อ่านจะอ่านเนื้อเรื่องโดยตลอด
สว่ นในการแสดงกค็ งจะนิยมนามาแสดงเป็นตอน ๆ
ไม่ได้แสดงทีเดียวจบท้ังเรื่อง เช่น เรื่องสังข์ทอง
ก็นิยมแสดงตอนนางมณฑาลงกระท่อมมากกว่า
ตอนอื่น ๆ เป็นต้น ผู้ดูละครต้องการความบันเทิง
และการผ่อนคลายอารมณ์จากความตึงเครียด
ตอ้ งการประสบการณ์ใหม่ ๆ ทีไ่ ดจ้ ากการดลู ะคร
ซึ่งกเ็ ป็นความจริงของชีวิตที่แฝงอยู่ในบทละคร
น้ัน ละครจึงมีส่วนช่วยและมีบทบาทในการดาเนิน
ชีวิตของมนุษย์อยู่มาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งใน
สมยั กอ่ นที่คนไทยสว่ นใหญ่อา่ นหนังสือไม่ออกและ
มีมหรสพให้ชมอยู่ไม่กี่ชนิด
๒. คณุ คา่ ดา้ นเนื้อหา
เนื้อหาของบทละครนอกแสดงให้เห็นความคิด
ของผูแ้ ตง่ ที่ต้องการสื่อให้ผ้อู า่ นผ้ฟู งั ทราบ ดังนี้
๒.๑ ค่านิยมในสังคม วัฒนธรรม และแนวทาง
การดาเนินชีวิต โดยต้องการปลูกฝังทัศนคติลงไป
ในจิ ตใจข อง คนไทย เช่น ทัศนค ติ เกี่ยวกั บ
ความซื่อสัตย์จงรักภักดีของผู้หญิงที่มีต่อสามี
ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือ บทบาทของนางจันท์เทวี
และนางรจนา เช่น นางรจนาคร่าครวญ ตอน
ทา้ วสามนตใ์ ห้หาปลาถวาย
๒.๒ การรักพวกพ้อง รักชาติบ้านเมือง
ตัวอย่างที่เห็นได้อย่างชัดเจนคือ พฤติการณ์
ของหกเขย และการตีคลีพนันกับพระอินทร์ เช่น
ตอนนางมณฑาขอรอ้ งให้เจา้ เงาะช่วย
๒.๓ การทาความดี มีตัวอย่างปรากฏตลอด
ทั้งเรื่อง เช่น การที่ท้าวภุชงค์และนางพันธุรัต
รับเลี้ยงดูพระสังข์ ตายายช่วยเหลือนางจันท์เทวี
น า ย ป ร ะ ตู เ มื อ ง ส า ม น ต์ ช่ ว ย เ ห ลื อ ท้ า ว ย ศ วิ ม ล
เปน็ ตน้