การเพาะเห็ดนางฟ้า

หลักสูตรท้องถิ่น









เรื่อง การเพาะเห็ดนางฟ้า








ศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียงชุมชน


Sufficiency Economy Community Learning Centre (SECLC)


หมู่ที่ 12 ต าบลกกแรต อ าเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย
































การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยต าบลกกแรต


ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอ าเภอกงไกรลาศ
ส านักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดสุโขทัย

ค ำน ำ


้
กศน.ต ำบลกกแรต ได้ด ำเนินกำรจัดท ำหลักสูตรท้องถิ่น เรื่อง กำรเพำะเห็ดนำงฟำ เพอใช้ในกำรจัด
ื่
ี
กิจกรรมกำรเรียนรู้ด้ำนกำรศึกษำ ของศูนย์เรียนรู้ เศรษฐกิจพอเพยงในชุมชน Sufficiency Economy

Community Learning Centre (SECLC) หมู่ที่ 12 ต ำบลกกแรต อำเภอกงไกรลำศ จังหวัดสุโขทัย โดยมี
ั
วัตถุประสงค์ในกำรพฒนำผู้เรียนให้มีควำมรู้ตำมหลักปรัชญำของ เศรษฐกิจพอเพยง และสำมำรถน ำควำมรู้ไป
ี
ปรับใช้ในวิถีชีวิตที่เหมำะสมกับตนเองและครอบครัวได้อย่ำงดียิ่ง
หวังเป็นอย่ำงยิ่งว่ำหลักสูตรท้องถิ่นเล่มนี้ จะเป็นประโยชน์ในกำรจัดกิจกรรมกำรเรียนรู้ ของศูนย์เรียนรู้
เศรษฐกิจพอเพยงชุมชน ด้ำนกำรศึกษำ และหำกมีข้อเสนอแนะประกำรใด ในเอกสำรหลักสูตรท้องถิ่นเล่มนี้
ี
กศน.ต ำบลกกแรต ศูนย์กำรศึกษำนอกระบบและกำรศกษำตำมอัธยำศัยอ ำเภอกงไกรลำศ จะน ำไปพัฒนำต่อไป
ึ

กศน.ต ำบลกกแรต
ึ
ศูนย์กำรศกษำนอกระบบและกำรศึกษำตำมอัธยำศัยอ ำเภอกงไกรลำศ
9 มิถุนำยน 2563

สารบัญ


หน้า


ค าน า
สารบัญ
ค าแนะน าการใช้หลักสูตรท้องถิ่น 1

โครงสร้างหลักสูตรท้องถิ่น 3

- สาระส าคัญ 3
- ผลการเรียนรู้ที่คาดหวัง 3

- ขอบข่ายเนื้อหา 3
- กิจกรรมการเรียนรู้ 4

- โครงสร้างเนื้อหาหลักสูตร 4

- การจัดประสบการณ์การเรียนรู้ 5
- การวัดและประเมินผล 5

- เนื้อหาหลักสูตร 8

เรื่องที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเห็ดนางฟ้า
เรื่องที่ 2 การเพาะเห็ดนางฟ้า

เรื่องที่ 3 โรค แมลง และการป้องกันก าจัด
เรื่องที่ 4 ช่องทางการจัดจ าหน่าย/การตลาด




บรรณานุกรม

ภาคผนวก
คณะผู้จัดท า

1


ค ำแนะน ำกำรใช้หลักสูตรท้องถิ่น



้
ี
หลักสูตรท้องถิ่น เรื่องการเพาะเห็ดนางฟา ของศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพยงชุมชน หมู่ที่ 12
ต าบลกกแรต อาเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย เป็นหลักสูตรที่สอดคล้องกับการด าเนินชีวิตจริงและมุ่งเน้น

การเรียนรู้อย่างบูรณาการ ไม่แยกส่วนของกระบวนการเรียนรู้ โดยผู้เรียนเป็นผู้ร่วมกระบวนการเรียนรู้ด้วย

ตนเอง และเกษตรกรต้นแบบ (Master Trainer) จะเป็นผู้ถ่ายทอดความรู้ ให้ค าแนะน าให้ค าปรึกษา

และช่วยเหลืออานวยความสะดวกในการเรียนรู้ให้แก่ผู้เรียน อนจะน าไปสู่การคิดเป็น ท าเป็น และสามารถ

ั
น าไปปรับใช้ในวิถีชีวิตประจ าวันตามหลักปรัชญาของ “เศรษฐกิจพอเพียง” รายละเอียดดังนี้


1. หลักสูตรท้องถิ่น เรื่องกำรเพำะเห็ดนำงฟ้ำ ประกอบด้วย
เรื่องที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเห็ดนางฟ้า

เรื่องที่ 2 การเพาะเห็ดนางฟ้า

2.1 การผลิตก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้า

- วัสดุอุปกรณ์

- สูตรการท าก้อนเชื้อ

- วิธีการเพาะ

2.2 การผลิตดอกเห็ด

- โรงเรือนส าหรับเปิดดอกเห็ด

- การปฏิบัติดูแลรักษา

2.3 การเก็บผลผลิต

เรื่องที่ 3 โรค แมลง และการป้องกันก าจัด

3.1 โรคของเห็ดและการป้องกัน

3.2 แมลงศัตรูเห็ดและการป้องกัน

เรื่องที่ 4 ช่องทางการจัดจ าหน่าย/การตลาด


2. ระยะเวลำในกำรศึกษำ จ ำนวน 6 ชั่วโมง

3. วิธีกำรศึกษำ
3.1 ท าแบบทดสอบก่อนเรียน – หลังเรียน เพอตรวจสอบความรู้ ความเข้าใจในหลักสูตร
ื่
ท้องถิ่น เรื่องการเพาะเห็ดนางฟ้า นี้เพียงใด

2


3.2 ผู้เรียนเป็นผู้ร่วมกระบวนการเรียนรู้ด้วยตนเอง และเกษตรกรต้นแบบ (Master


Trainer) จะเป็นผู้ถ่ายทอดความรู้ ให้ค าแนะน าให้ค าปรึกษา และช่วยเหลืออานวยความสะดวกในการเรียนรู้
ให้แก่ผู้เรียน

ิ่
3.3 นอกจากศึกษาจากหลักสูตรท้องถิ่นแล้วผู้เรียนควรหาความรู้เพมเติมจากแหล่งการ
เรียนรู้อื่น ๆ เช่น แหล่งเรียนรู้ที่มีอยู่ในอ าเภอ เว็ปไซต์ต่าง ๆ หรือห้องสมุดประชาชน

3


โครงสร้ำงหลักสูตรท้องถิ่น


สำระส ำคัญ
้
การจัดกิจกรรมการเรียนรู้เรื่องการเพาะเห็ดนางฟา เป็นการจัดกิจกรรมที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียน

ได้บูรณาการทักษะต่าง ๆ ไปพร้อมกับการสร้างสถานการณ์ในการเรียนรู้ โดยมี เกษตรกรต้นแบบ (Master
Trainer) เป็นผู้ถ่ายทอดความรู้ โดยให้ผู้เรียนได้ฝึกปฏิบัติด้วยตนเองจนส าเร็จ และสามารถน าความรู้ที่ได้ไป


ปรับใช้ในวิถีชีวิตที่เหมาะสมกับตนเองและครอบครัวได้ ตามหลักปรัชญาของ “เศรษฐกิจพอเพียง”


ผลกำรเรียนรู้ที่คำดหวัง
1. เพื่อให้ผู้เรียนความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเห็ดนางฟ้า

2. เพื่อให้ผู้เรียนมีความรู้และมีทักษะในการเพาะเห็ดนางฟา
้
3. เพื่อให้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับโรค แมลง และการป้องกันก าจัด ของเห็ดนางฟ้า

4. เพื่อให้ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับช่องทางการจัดจ าหน่าย/การตลาด

ขอบข่ำยเนื้อหำ
เรื่องที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเห็ดนางฟ้า

เรื่องที่ 2 การเพาะเห็ดนางฟ้า

2.1 การผลิตก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้า

- วัสดุอุปกรณ์

- สูตรการท าก้อนเชื้อ

- วิธีการเพาะ

2.2 การผลิตดอกเห็ด

- โรงเรือนส าหรับเปิดดอกเห็ด

- การปฏิบัติดูแลรักษา

2.3 การเก็บผลผลิต

เรื่องที่ 3 โรค แมลง และการป้องกันก าจัด

3.1 โรคของเห็ดและการป้องกัน

3.2 แมลงศัตรูเห็ดและการป้องกัน

เรื่องที่ 4 ช่องทางการจัดจ าหน่าย/การตลาด

4


กิจกรรมกำรเรียนรู้

ผู้เรียนเป็นผู้ร่วมกระบวนการเรียนรู้ด้วยตนเอง และเกษตรกรต้นแบบ (Master Trainer) จะเป็นผู้


ถ่ายทอดความรู้ ให้ค าแนะน าให้ค าปรึกษา และช่วยเหลืออานวยความสะดวกในการเรียนรู้ให้แก่ผู้เรียน
ั
อนจะน าไปสู่การคิดเป็น ท าเป็น และสามารถน าไปปรับใช้ในวิถีชีวิตประจ าวันตามหลักปรัชญาของ
“เศรษฐกิจพอเพียง”


โครงสร้ำงเนื้อหำหลักสูตร

้
ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจ และมีทักษะ เกี่ยวความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเห็ดนางฟา การเพาะเห็ด
้
้
้
นางฟา การบ ารุงรักษาก้อนเชื้อเห็ดนางฟา การเก็บเกี่ยวผลผลิตจากก้อนเชื้อเห็ดนางฟา และช่องทางการจัด
จ าหน่าย/การตลาด ของเห็ดนางฟ้า


จ ำนวน
ที่ เรื่อง ตัวชี้วัด เนื้อหำ
ชั่วโมง
1 1. ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับ ผู้เรียนความรู้เบื้องต้น 1.1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเห็ด 30 นาที

เห็ดนางฟ้า เกี่ยวกับเห็ดนางฟ้า นางฟ้า
2 การเพาะเห็ดนางฟ้า ผู้เรียนมีความรู้ และม ี 2.1 การผลิตก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้า 4 ชั่วโมง

ทักษะในการผลิตก้อน ผลิต - วัสดุอุปกรณ์
ดอก และการเก็บผลผลิตของ - สูตรการท าก้อนเชื้อ

เห็ดนางฟ้า - วิธีการเพาะ

2.2 การผลิตดอกเห็ด
- โรงเรือนส าหรับเปิดดอกเห็ด

- การปฏิบัติดูแลรักษา

2.3 การเก็บผลผลิต
3 โรค แมลง และการ ผู้เรียนมีความรู้ ความ 3.1 โรคของเห็ดและการป้องกัน 1 ชั่วโมง

ป้องกันก าจัด เข้าใจเกี่ยวกับโรค แมลง 3.2 แมลงศัตรูเห็ดและการป้องกัน

และการป้องกันก าจัด ของ
เห็ดนางฟ้า

4 ช่องทางการจัดจ าหน่าย/ ผู้เรียนมีความรู้ ความเข้าใจ ช่องทางการจัดจ าหน่าย/การตลาด 30 นาที

การตลาด เกี่ยวกับช่องทางการจัด
จ าหน่าย/การตลาด

5


กำรจัดประสบกำรณ์กำรเรียนรู้

ควรจัดในลักษณะของการบูรณาการทักษะต่าง ๆ ไปพร้อมกับการสร้างสถานการณ์ในการเรียนรู้

ื่
ื่
เพอฝึกให้ผู้เรียนได้ศึกษาคุณธรรมเพอพฒนาสังคมไทยและมีเจตคติที่ดีต่อการเรียนรู้ด้วยตนเองที่ท าให้การ
ั
เรียนรู้ด้วยตนเองประสบความส าเร็จ และน าความรู้ไปใช้ในวิถีชีวิตให้เหมาะสมกับตนเอง และชุมชน สังคม
หลักปรัชญาของ “เศรษฐกิจพอเพียง”


กำรวัดและประเมินผล

ใช้การประเมินจากการท าแบบทดสอบ สังเกตจากการปฏิบัติ และสภาพจริงของผู้เรียนที่แสดงออก

6


แบบทดสอบก่อนเรียน -หลังเรียน


้
จงเลือกขอที่ถูกต้องเพียงข้อเดียว
1. เห็ดนางฟ้าคล้ายคลึงกับเห็ดอะไร

ก. เห็ดโคน
ข. เห็ดนางรม

ค. เห็ดฟาง

ง. เห็ดขี้ควาย

2. การบรรจุส่วนผสมใส่ถุงพลาสติก ต้องมีน้ าหนักเท่าไร
ก. 8 – 10 ขีด

ข. 5 – 10 ขีด

ค. 12 – 15 ขีด
ง. 11 – 16 ขีด


3. การบ่มเชื้อของเห็ดต้องใช้ระยะเวลากี่วัน

ก. 30 – 35 วัน
ข. 30 – 40 วัน

ค. 30 – 50 วัน

ง. 20 – 30 วัน

4. ในการผสมการท าเห็ดนางฟ้า ควรใช้ขี้เลื่อยกี่กิโลกรัม

ก. 80 กิโลกรัม

ข. 100 กิโลกรัม
ค. 120 กิโลกรัม

ง. 130 กิโลกรัม



5. ในการผสมการท าเห็ดนางฟ้าควรใช้น้ าสะอาดประมาณเท่าไร

ก. 30 – 50 %

ข. 50 – 60 %
ค. 60 – 70 %

ง. 70 – 80 %

7


6. การเพาะเชื้อเห็ดนางฟ้า ไม่ควรมีเชื้อใด มาเจือปน

ก. ราด า
ข. ราเขียว

ค. ราส้ม

ง. ถูกทุกข้อ

7. ถิ่นก าเนิดของเห็ดนางฟ้ามาจากประเทศอะไร

ก. จีน

ข. ไทย
ค. อินเดีย

ง. พม่า

8. เราควรรดน้ าให้ความชื้นให้กับเห็ดนางฟ้าอย่างน้อยวันละกี่เวลา
ก. 2 เวลา

ข. 3 เวลา

ค. 4 เวลา
ง. 5 เวลา


9. เห็ดนางฟ้าให้คุณค่าทางอาหารใดมากที่สุด

ก. ไขมัน

ข. โปรตีน
ค. เกลือแร่

ง. คาร์โบไฮเดรต

10. เห็ดนางฟ้าเจริญเติบโตได้ดีในฤดูใด
ก. ฤดูฝน

ข. ฤดูร้อน
ค. ฤดูหนาว

ง. ฤดูใบไม้ผลิ






เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน –หลังเรียน

1. ข 2. ก 3. ก 4. ข 5. ค

6. ง 7. ค 8. ก 9. ข 10. ก

8


เนื้อหำหลักสูตร

ี่
เรื่องท 1 ควำมรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเห็ดนำงฟ้ำ
เห็ดนางฟ้ามีรูปร่างลักษณะคล้ายคลึงกับเห็ดนางรม เห็ดทั้งสองชนิดนี้จัดอยู่ในวงศ์ (family) เดียวกัน
้
ชื่อ“เห็ดนางฟา” เป็นชื่อที่ตั้งขึ้นในประเทศไทย คนไทยบางคนเรียกว่าเห็ดแขก เนื่องจากมีผู้พบเห็นเห็ดครั้ง
แรกที่ประเทศอนเดีย พบขึ้นตามธรรมชาติบนตอไม้เนื้อออนที่ก าลังผุ ในแถบเมืองแจมมู(Jammu) บริเวณเชิง
ิ
่
เขาหิมาลัย ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Pleurotus sajor-caju (Fr.) Singer
เห็ดนางฟ้าถูกน าไปเลี้ยงในอาหารวุ้นเป็นครั้งแรกโดย Jandaik ในปี ค.ศ. 1947 ต่อมา Rangaswami

และ Nadu แห่ง Agricultural University, Coimbattore ในอนเดียเป็นผู้น าเชื้อบริสุทธิ์ของเห็ดนางฟาเข้า
้
ิ
มาฝากไว้ที่ American Type Culture Collection (ATCC) ในอเมริกาเมื่อปี ค.ศ. 1975 ได้ทราบว่าประมาณ
ื
ื่
ปี ค.ศ. 1977 ทางกองวิจัยโรคพช กรมวิชาการเกษตร เป็นผู้น าเชื้อจาก ATCC เข้ามาประเทศไทยเพอทดลอง
เพาะดู ปรากฏว่าสามารถเจริญได้ดี
ี
อกสายพนธุ์หนึ่ง เป็นเห็ดที่มีผู้น าเข้ามาจากประเทศภูฐาน มาเผยแพร่แก่นักเพาะเห็ดไทย ได้มีการ
ั
เรียกชื่อเห็ดนี้ว่า เห็ดนางฟาภูฐาน มีหลายสายพนธุ์ซึ่งชอบอณหภูมิที่แตกต่างกัน บางพนธุ์ออกได้ดีในฤดูร้อน
ั
ุ
ั
้
บางพันธุ์ออกได้ดีในฤดูหนาว นิยมน าเพาะเป็นการค้ากันมาก

ลักษณะของดอกเห็ดนำงฟ้ำ
ื้
ื้
มีลักษณะคล้ายกับดอกเห็ดเป๋าฮอ และดอกเห็ดนางรม เมื่อเปรียบเทียบกับเห็ดเป๋าฮอ ดอกเห็ด
้
้
นางฟาสีจะออนกว่า และมีครีบอยู่ชิดกันมากกว่า เห็นนางฟาสามารถเก็บไว้ในตู้เย็นนานได้หลายวัน
่
เช่นเดียวกับเห็ดเป๋าฮอ เนื่องจากเห็ดชนิดนี้ไม่มีการย่อตัวเหมือนกับเห็ดนางรม ด้านบนของดอกจะมีสีนวลๆ
ื้
่
ถึงสีน้ าตาลออน ในอนเดียดอกเห็ดมีขนาดตั้งแต่ 5 - 14 เซ็นติเมตร และจะมีน้ าหนักอยู่ระหว่าง 30 - 120
ิ
้
กรัม เห็ดนางฟามีรสอร่อย เวลาน าไปปรุงอาหารจะมีกลิ่นชวนรับประทาน เห็ดชนิดนี้สามารถน าไปตากแห้ง
เก็บไว้เป็นอาหารได้ เมื่อจะน าเห็ดมาปรุงอาหาร ก็น าไปแช่น้ าเห็ดจะคืนรูปเดิมได้





















รูป เห็ดนางฟ้าภูฐาน

9


วงจรชีวิตเห็ดนำงฟ้ำ
ั
วงจรชีวิตของเห็ดนางฟ้าเป็นแบบเห็ดท าลายทั่ว ๆ ไป คือมีชีวิตอยู่ข้ามฤดูอตคัด ด้วยคลามีโดสปอร์
ในท่อนไม้ พอถึงฤดูชุ่มชื้นก็งอกออกมาเป็นเส้นใย แล้วสร้างดอกขึ้น ปล่อยสปอร์ลอยไป สปอร์งอกเป็นเส้นใย
แล้วเจริญไปบนไปบนอาหารจนสร้างดอกเห็ดอีก วนเวียนไปอย่างนี้

เห็ดนางฟ้าเติบโตดีที่ pH.5-5.2 (คือเป็นกรดเล็กน้อย) อุณหภูมิที่เหมาะมากต่อเส้นใยคือ 32 องศา

เซลเซียส และสร้างดอกเห็ดได้ดีที่ 25 องศาเซลเซียส เส้นใยสีขาวจัด มีความสามารถเชื่อมต่อเส้นใยได้ดี ใช้
น้ าตาลในแง่ของอาหารคาร์โบไฮเดรตได้ดีกว่าพวก โพลีแซคคาไรด์ หรืออาหารซับซ้อน




















รูป วงจรชีวิตเห็ดนางฟ้า

ที่มา : https://wow.in.th/Cihi5


1. ดอกเห็ดนางฟ้าเมื่อโตเต็มที่จะสร้างสปอร์บริเวณครีบ โดยการปล่อยสปอร์เมื่อแก่ออกเป็นระยะ ๆ

2. เมื่อดอกเห็ดปล่อยสปอร์ออกมาแล้ว สปอร์ก็ปลิวไปตามกระแสลม
3. เมื่อสปอร์ปลิวไปตกในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ก็จะงอกออกมาเป็นเส้นใยขั้นต้นมี 1 นิวเคลียส

4. เส้นใยขั้นที่ 1 เมื่อเจริญเต็มที่แล้ว ก็จะมารวมตัวกัน ซึ่งอาจมาจากต่างสปอร์กัน การรวมตัวของ

เส้นใยขั้นที่ 1 จะเป็นการเชื่อมกันแล้วถ่ายทอดนิวเคลียสมาอยู่ในเซลล์เดียวกัน กลายเป็นเส้นใยขั้นที่ 2
5. หลังจากเส้นใยขั้นที่ 1 รวมตัวกันเป็นเส้นใยขั้นที่ 2 แล้ว ก็จะเจริญเติบโตและสร้างเส้นใยเห็ดแทน

เส้นใยขั้นที่ 1 อย่างรวดเร็วบนอาหาร

ื่
ี
6. เมื่อเส้นใยขั้นที่ 2 เจริญบนอาหารและโตเต็มที่แล้ว จะสะสมอาหารแล้วรวมตัวกันอกครั้งเพอสร้าง
ดอกเห็ดต่อไป
7. ดอกเห็ดนางฟ้าที่เกิดจากการรวมตัวของเส้นใยเห็ดขั้นที่ 2

10


เรื่องที่ 2 กำรเพำะเห็ดนำงฟ้ำ
2.1 กำรผลิตก้อนเชื้อเห็ดนำงฟ้ำ

2.1.1 วัสดุและอุปกรณ์
- อาหารเพาะ
- หัวเชื้อเห็ดนางฟ้า

- ถุงจีบส าหรับเพาะเห็ดนางฟา
้
- คอขวดพลาสติก
- ยางรัด

- ถุงแกงร้อน 2 x 5 นิ้ว

- ถังนึ่งไม่อัดความดัน หรือถงนึ่งความดัน
ั
- โรงเรือน


2.1.2 สูตรอำหำรท ำก้อนเชื้อ

ส่วนผสม



่
ขี้เลื่อยแห้ง (ไม้เนื้อออน เช่น ไม้จามจุรี ไม้
ยางพารา 100 กิโลกรัม








ร าละเอียด 5 กิโลกรัม









ยิบซั่ม 2 กิโลกรัม

11


ส่วนผสม


ปูนขาว 1 กิโลกรัม













ดีเกลือ 2 ขีด









วิธีกำร
ให้น าส่วนผสมทั้งหมด ผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน แล้วเติมน้ าให้มีความชื้น 60 – 70 เปอร์เซ็นต์ คลุก
ผสมให้ทั่ว น าไปใช้ได้ทันที




2.1.3 วิธีกำรเพำะ

1. น าส่วนผสมทั้งหมด ผสมคลุกเคล้าให้เข้ากัน แล้วเติมน้ าให้มีความชื้น 60 – 70 เปอร์เซ็นต์ คลุก
ผสมให้ทั่ว























้
รูป ผสมส่วนผสมทั้งหมดให้เขากัน

12


2. บรรจุอาหารเพาะที่ผสมแล้ว ลงในถุงจีบส าหรับเพาะเห็ด กดให้แน่นตึง น้ าหนักประมาณ 8 ขีด –

1 กิโลกรัม รวบปากถุงบีบอากาศออก สวมคอขวดพลาสติก แล้วพับปากถุงพาดลงมา ใช้ถุงแกงร้อนปิดฝา และ
รัดยางให้แน่น






















รูป บรรจุอาหารเพาะลงในถุง



ุ
3. น าไปนึ่งฆ่าเชื้อด้วยถังนึ่งไม่อดความดัน อณหภูมิ 90-100 องศาเซลเซียส เป็นเวลาไม่น้อยกว่า 4
ั
ชั่วโมง โดยจับเวลาเมื่อความร้อนอุณภูมิประมาณ 100 องศาเซลเซียส หรือถงที่ปิดถังนึ่งพองตัว แล้วทิ้งให้ก้อน
ุ
เชื้อเย็น






































รูป การนึ่งกอนเชื้อ
้

13


ั
4. น าก้อนเชื้อออกจากถังนึ่งพกก้อนให้เย็น โดยใช้เวลา 24 ชั่วโมง จากนั้นน าก้อนเชื้อมาใส่เชื้อ
์
่
ิ
จากหัวเชื้อเมล็ดข้าวฟาง ก้อนเชื้อละประมาณ 10 – 15 เมล็ด ใช้กระดาษหนังสือพมพปิด รัดหนังยางให้แน่น
และน าไปวางตรงที่มีอากาศถ่ายเทสะดวกเพอบ่มก้อนเชื้อโดยใช้เวลา 30 – 35 วัน
ื่





































รูป การพักก้อนเชื้อและการใส่เชื้อเห็ดนางฟ้า



2.2 กำรผลิตดอกเห็ด
2.2.1 โรงเรือนส ำหรับเปิดดอกเห็ด

โรงเรือนควรเป็นสถานที่ ๆ สะอาด ไม่สะสมโรค สามารถป้องกันแดด ลมและฝนเป็นอย่างดี สามารถ

เก็บรักษาความชื้น และถ่ายเทอากาศภายในโรงเรือนดี มีอณหภูมิห้อง ประมาณ 28-32 องศาเซลเซียส ขนาด

ของโรงเรือนที่แนะน า คือ กว้าง 4 เมตร ยาว 6 เมตร สูง 2.5 เมตร หรือ กว้าง 6 เมตร ยาว 8 เมตร สูง 2.5

เมตร หลังคาเป็นสามเหลี่ยมหน้าจั่ว ส าหรับผนังและหลังคา นิยมใช้วัสดุ เป็นแฝก จาก หรืออาจใช้ตาข่าย

พรางแสง (ซาแรน) ประมาณ 80% เป็นต้น

14





















รูป โรงเรือนส าหรับเพาะเห็ดนางฟ้า

ที่มา : https://wow.in.th/ZqK60



2.2.2 กำรปฏิบัติดูแลรักษำ

อุณหภูมิ ความชื้นสัมพัทธ์ และแสงที่เหมาะสมต่อการเจริญของดอกเห็ดนางฟ้า

อุณหภูม(องศำเซลเซียส) ระยะที่เจริญเป็นดอกเห็ด
ิ
ชนิดของเห็ด
ระยะบ่มเส้นใย ระยะเปิดดอก ควำมชื้นสัมพัทธ์(%) ควำมต้องกำรแสง
เห็ดนางฟ้า 24-28 25-32 70-90 เล็กน้อย
ุ
ตารางอณหภูมิ ความชื้นสัมพทธ์ และแสงที่เหมาะสมต่อการเจริญของดอกเห็ดนางฟ้า
ั






















รูป การเดินของเส้นใยและการท าให้เกิดดอก



เห็ดนางฟา ใช้เวลาเจริญในระยะเส้นใยประมาณ 30 – 35 วัน เมื่อเส้นใยเริ่มรวมตัวกัน ให้แกะ
้
ุ
ื่
ิ
์
กระดาษหนังสือพมพที่ปิดคอขวดออก น าก้อนเชื้อไปวางหรือแขวนในโรงเรือนเพอให้เกิดดอก รักษาอณหภูมิ
ความชื้นสัมพทธ์ การถ่ายเทอากาศตามที่เห็ดนางฟาต้องการ การให้ความชื้นภายในโรงเรือน ไม่ควรให้น้ าขัง
ั
้
อยู่ภายในก้อนเชื้อ และไม่ควรให้น้ าถูกดอกเห็ดโดยตรง ถ้าจ าเป็นให้เป็นละอองน้ า

15


2.3 กำรเก็บผลผลิต
้
ปกติการเก็บดอกเห็ดนางฟา เก็บเมื่อดอกบานเต็มที่ แต่ขอบหมวกยังไม่บานย้วย และควรเก็บดอก
้
เห็ดในช่อเดียวกันให้หมด อย่าให้มีเศษเหลือติดค้างอยู่ก้อนเชื้อ เนื่องจากจะท าให้เน่า เชื้อโรค และแมลงจะเขา
ไปท าลายได้






















รูป ดอกเห็ดนางฟ้าที่สามารถเก็บผลผลิตได้



เรื่องที่ 3 โรค แมลง และกำรป้องกันก ำจัด
3.1 โรคของเห็ดและกำรป้องกัน
1. เชื้อรากลุ่มอสเพอร์จิลลัส พบว่าบางส่วนของถุงเห็ดจะมีสีเขียวเข้มกือบด า อาจเกิดที่ส่วนบนใกล้

ปากถุงแล้วลามลงไปข้างล่าง หรืออาจเกิดจากด้านล่างขึ้นไปก็ได้ บางส่วนของถุงเห็ดมีสีน้ าตาลเกิดขึ้นติดกับ

บริเวณที่สีเขียวเข้ม






















รูป เชื้อรากลุ่มอสเพอร์จิลลัส

ที่มา : https://wow.in.th/ZqK60


ื
ี
2. ราด าโบไธโอดิฟโพลดีย พบว่าขี้เลื่อยในถุงเห็ดจะมสีน้ าตาลเข้มเกอบด า เริ่มแรกเชื้อราสีขาว ต่อมา
เชื้อราสีขาวจะขยายก้างขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อทิ้งไว้นาน ๆ จะสังเกตเห็นก้อนเล็ก ๆ สีด านูนออกมาที่ผิวของ
ถุงพลาสติก

16



















รูป ราด าโบไธโอดิฟโพลดีย
ที่มา : https://wow.in.th/ZqK60



3. เชื้อรากลุ่มราเขียว ลักษณะการปนเปื้อนของถุงเห็ด เนื่องมาจากราเขียว จะสังเกตเห็นได้ง่าย
่
เนื่องจากสปอร์ของเชื้อรามีสีเขียวออนใส เมื่อเกิดรวมกันหนาแน่นจึงท าให้เป็นหย่อมสีเขียวมะกอกหรือเขียว
เข้มในถุงเห็ด














รูป เชื้อรากลุ่มราเขียว
ที่มา : https://wow.in.th/ZqK60



4. ราสีส้มหรือราร้อน ราส้มมักเกิดเป็นกระจุกบริเวณปากถง มีลักษณะเป็นแผลสีชมพู บางถุงอาจมี
ุ
ราสีส้มเกิดจากที่ก้นถุงได้















รูป ราสีส้มหรือราร้อน
ที่มา : https://wow.in.th/ZqK60

5. ราเมือก บว่าเกิดกับถุงเห็ดที่เปิดถุงเก็บดอกไปแล้วหลายรุ่นและเป็นถุงที่อยู่ด้านล่างสุดปกติจะ

สังเกตเห็นเส้นสีเหลืองชัดเจนที่บริเวณด้านข้างถุง หรือบริเวณปากถุง

17


















รูป ราเมือก
ที่มา : https://wow.in.th/ZqK60


กำรป้องกันกำรเกิดเชื้อรำปนเปื้อนในกำรเพำะเห็ดนำงฟ้ำ

1. ตรวจสอบความสะอาดและความบริสุทธิ์ของหัวเชื้อก่อนซื้อ
2. การถ่ายเชื้อหรือใส่เชื้อ ควรท าในห้องที่สะอาด ปราศจากฝุ่นละออง หรือเชื้อโรคอนๆ หรือใน
ื่
บริเวณที่ไม่มีอากาศถ่ายเท

3. คัดแยกถุงเสีย ถุงเห็ดแตก ถุงเห็ดที่มีจุกส าลีชื้น น าไปนึ่งใหม่หรือเผา เพื่อลดการระบาดของเชื้อรา
4. รักษาความสะอาดโรงเพาะ และบริเวณโดยทั่วไปรอบ ๆ ฟาร์ม

5. เมื่อเก็บผลผลิตหมดแล้ว ควรพักโรงเพาะเห็ดประมาณ 2-3 อาทิตย์ เพื่อท าความสะดาดและฉีดยา
ฆ่าแมลง หรือเชื้อราที่มีตามพน และเสา ก่อนน าถุงเห็ดชุดใหม่เข้ามา ถ้าเป็นไปได้ควรแยกโรงบ่มกับโรงเปิด
ื้
ื่
ดอกต่างหาก หากมีการระบาดของเชื้อราเขียวให้ใช้เชื้อแบบคทีเรียพลายแก้วฉีดพ่นเพอป้องกันก าจัด

3.2 แมลงศัตรูเห็ด และกำรป้องกัน
็
1. หนอนแมลงวัน พบการระบาดท าลายเห็ดเกือบทุกชนิดโดยเฉพาะเห็ดที่เกบดอกขายได้แล้ว หนอน
พวกนี้เมื่อท าลายก็จะพบว่าส่วนของก้อนเชื้อในถุงเห็ดเปลี่ยนเป็นสีน้ าตาลหรือสีด า และส่วนมากก็พบโรคเน่า
เกิดขึ้นด้วยทุกครั้ง

















รูป หนอนแมลงวัน

ที่มา : https://wow.in.th/ZqK60

2. หนอนผีเสื้อกินใบจาก หนอนวัยแรกจะกินใบจากที่แห้งประมาณฤดูฝน หรืออากาศเริ่มชื้นจนใบ
จากที่น ามามุงหลังคาเริ่มเปียก ประกอบกับเห็ดที่เพาะอยู่ในถุงเริ่มออกดอก หนอนชนิดนี้ก็จะเริ่มเคลื่อนย้าย

ลงมาท าลายเห็ด

18














รูป หนอนผีเสื้อกินใบจาก
ที่มา : https://wow.in.th/ZqK60



3. ไรศัตรูเห็ด มีหลายชนิด เช่นไรไข่ปลา ไรดีด ไรขาวใหญ่ เป็นต้น สามารถเกิดการระบาดท าลาย
อย่างรวดเร็ว และรุนแรงจนเกิดความเสียหายโดยเฉพาะอย่างยิ่งระยะที่เส้นใยเห็ดก าลังแผ่ออกไป หากมีการ

ระบาดจะท าให้เส้นใยขาดออกจากกัน และไม่สามารถเจริญเติบโตไปได้
















รูป ไรศัตรูเห็ด

ที่มา : https://wow.in.th/ZqK60


วิธีป้องกันก ำจัด
่
1. ก าจัดไรโดยใช้เชื้อราไมโตฟากัส ฉีดพนด้วยน้ าหมักน้ ามะพร้าวออนในการก าจัดไร โดยใช้น้ า
่
่
มะพร้าวออน 1 ผล เติมเชื้อบาซิลลัส ไมโตฟากั ปล่อยให้เชื้อเจริญในที่มีอากาศ 24-28 เซนติเมตร น ามาผสม
น้ าเปล่า 20 ลิตร น าไปฉีดพ่นทั้งที่ก้อนเห็ด ผนังโรงเรือน เสาแขวนถุง ทุก 5-7 วันครั้ง มารถลดการระบาดของ

ไรไข่ปลาลงไปได้มาก ถ้าระบาดมากฉีดพนช่วงแรก 1 วันเว้น 2 วัน ล้ว 1 วันเว้น 3 น แล้วเว้นทุก 5 วัน อีก 2
่
ครั้ง

2. พกโรงเรือนแล้วใช้คาร์บาริล หรือเซฟวิน ในอตราความเข้มข้น 0.5% หรือประมาณ 8-10 ช้อน
ั
ั
ู
แกงพนต่อน้ า 20 ลิตร หรือใช้เพนโปรพาธริน อัตรา 0.05 % หรือประมาณ 100 ซีซี ต่อน้ า 20 ลิตร พ่นให้ทั่ว
โรง

่
3. ช่วงบ่มเส้นใยให้ใช้สารเคมี โดยพนที่ถุงและจุกส าลี สามารถผสมน้ ายาจับใบจะท าให้ติดภาชนะดี
ขึ้น ทั้งนี้ เพื่อฆ่าแมลงและไรที่กระจายอยู่ตามพื้นผนังห้องและยังเป็นการป้องกันถุงเห็ดไม่ให้ไรเข้าท าลาย

่
4. ดอกเห็ดที่พบไรไขปลา ให้รีบน าออกพื้นที่และท าลาย เพื่อป้องกันการขยายพันธุ์ต่อไป

19


เรื่องที่ 4 ช่องทำงกำรจัดจ ำหน่ำย/กำรตลำด
้
การจ าหน่ายเห็ดนางฟาสามารถจ าหน่ายได้ ตั้งแต่เป็นก้อนเชื้อจะอยู่ที่ราคาก้อนละ 7-10 บาท และ
จ าหน่ายดอกเห็ดนางฟาจะอยู่ที่ราคา กิโลกรัมละ 60-100 บาท ต่อกิโลกรัม ช่องทางการจัดจ าหน่าย/
้
การตลาด แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ

1. ช่องทางการจัดจ าหน่ายทางตรง คือ เป็นช่องทางที่ผู้ผลิตน าสินค้าสู่ลูกค้าโดยตรงไม่ผ่านคนกลาง

ช่องทางการจัดจ าหน่ายแบบนี้นิยมใช้ในตลาดธุรกิจมากกว่าตลาดผู้บริโภค โดยทางออนไลน์

https://web.facebook.com/profile.php?id=100014433636445











้
2. ช่องทางการจัดจ าหน่ายทางออม คือ เป็นช่องทางที่ผู้ผลิตอาศัยคนกลางในการกระจายสินค้าไปสู่
ลูกค้า ช่องทางการจัดจ าหน่ายนี้จะเป็นที่นิยมในตลาดผู้บริโภคมากกว่าตลาดธุรกิจ

ี
สามารถซื้อได้ที่ ศูนย์เรียนรู้ “เศรษฐกิจพอเพยง” ในชุมชน Sufficiency Economy Community
ิ่
ู
Learning Centre (SECLC) หมู่ที่ 12 ต าบลกกแรต อาเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย : นายนเรศ เพมพล

เกษตรกรต้นแบบ (Master Trainer) โทร 083 4525 4563

บรรณานุกรม



การเพาะเห็ดเบื้องต้น. สืบค้น 5 มิถุนายน 2563 , จาก

https://wow.in.th/ZqK60

ภาคผนวก





องค์ความรู้ด้านการเกษตร เรื่อง การเพาะเห็ดนางฟ้า ของ เกษตรกรต้นแบบ Master Trainer
ศูนย์เรียนรู้ “เศรษฐกิจพอเพียง”ในชุมชน Sufficiency Economy Community Learning Centre (SECLC)

ู่
หมที่ 12 ต าบลกกแรต อ าเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย
กศน.ต าบลกกแรต : ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอ าเภอกงไกรลาศ
จ านวนชั่วโมง
จุดประสงค์การเรียนรู้ รายละเอียดเนื้อหา วิธีการให้ความรู้ สื่อการเรียนรู้ การวัดและประเมินผล
ทฤษฎี ปฏิบัติ

1.เพื่อให้ผู้เรียนความรู้เบื้องต้น 1. ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเห็ดนางฟ้า - บรรยาย - ชุดนิทรรศการ - จากการท าแบบทดสอบ 30 นาที -
เกี่ยวกับเห็ดนางฟ้า - แผ่นพับ ก่อนเรียน

- พื้นที่ปฏิบัติจริง - การสังเกตจากสภาพจริง.

2.เพื่อให้ผู้เรียนมีความรู้และมี 2. การเพาะเห็ดนางฟ้า -บรรยาย - ชุดนิทรรศการ - การสังเกตจากสภาพจริง - 4 ชั่วโมง
ทักษะในการเพาะเห็ดนางฟ้า 2.1 การผลิตก้อนเชื้อเห็ดนางฟ้า -สาธิต - แผ่นพับ - การมีส่วนร่วม

- วัสดุอุปกรณ์ -ปฏิบัติ - พื้นที่ปฏิบัติจริง
- สูตรการท าก้อนเชื้อ

- วิธีการเพาะ

2.2 การผลิตดอกเห็ด
- โรงเรือนส าหรับเปิดดอกเห็ด

- การปฏิบัติดูแลรักษา

2.3 การเก็บผลผลิต
3.เพื่อให้เรียนมีความรู้ ความ 3. โรค แมลง และการป้องกันก าจัด - บรรยาย - ชุดนิทรรศการ - การสังเกตจากสภาพจริง 1 ชั่วโมง

เข้าใจเกี่ยวกับโรค แมลง และ 3.1 โรคของเห็ดและการป้องกัน - แผ่นพับ

การป้องกันก าจัด ของเห็ด 3.2 แมลงศัตรูเห็ดและการป้องกัน - พื้นที่ปฏิบัติจริง
นางฟ้า

จ านวนชั่วโมง
จุดประสงค์การเรียนรู้ รายละเอียดเนื้อหา วิธีการให้ความรู้ สื่อการเรียนรู้ การวัดและประเมินผล
ทฤษฎี ปฏิบัติ

4. เพื่อให้ผู้เรียนมีความรู้ ความ 4. ช่องทางการจัดจ าหน่าย/การตลาด - บรรยาย - ชุดนิทรรศการ - การสังเกตจากสภาพจริง 30 นาที -
เข้าใจเกี่ยวกับช่องทางการจัด - แผ่นพับ - การท าแบบทดสอบหลัง

จ าหน่าย/การตลาด - พื้นที่ปฏิบัติจริง เรียน

รูปแบบ ศูนย์เรียนรู้ “เศรษฐกิจพอเพียง”ในชุมชน Sufficiency Economy Community Learning Centre (SECLC)

หมู่ที่ 12 ต าบลกกแรต อาเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย เรื่อง การเพาะเห็ดนางฟ้า

กศน.ต าบลกกแรต : ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอ าเภอกงไกรลาศ

ผู้ถ่ายทอด

อาคาร/สถานที่ พื้นที่ปฏิบัติงาน สื่อการเรียนรู้ วัสดุ/อุปกรณ์ (Master Trainer) หมายเหตุ
“เกษตรกรต้นแบบ”

“สวนเพิ่มพูล” หมู่ที่ 12 พื้นที่ทั้งหมด จ านวน 6 1. ชุดนิทรรศการ - อาหารเพาะ นายนเรศ เพิ่มพูล ของบประมาณสนับสนุน

ต าบลกกแรต อ าเภอกงไกร ไร่ 1 งาน 2. แผ่นพับ - หัวเชื้อเห็ดนางฟ้า จากภาคีเครือข่าย
ลาศ จังหวัดสุโขทัย โทร - ที่พักอาศัย จ านวน 1 3. สถานที่จริง - ถุงจีบส าหรับเพาะเห็ด

083 4525 4563 งาน นางฟ้า
- พื้นที่ส าหรับรับฟังการ - นา จ านวน 4 ไร่ - คอขวดพลาสติก

บรรยายและศึกษาตาม - สถานที่ท าการเกษตร - ยางรัด

อัธยาศัยจากชุดนิทรรศการ ผสมผสาน เช่น ปลูกผัก - ถุงแกงร้อน 2 x 5 นิ้ว
- สามารถรองรับผู้เข้ารับการ เลี้ยงกบ เลี้ยงปลา เลี้ยง - ถังนึ่งไม่อัดความดัน หรือ

อบรมได้ประมาณ 20 – 30 เป็ด เลี้ยงไก่ สระน้ า ถังนึ่งความดัน

คน จ านวน 2 ไร่ - โรงเรือน

แผนที่ศูนย์เรียนรู้ “เศรษฐกิจพอเพียง”ในชุมชน

Sufficiency Economy Community Learning Centre (SECLC)
ู่
หมที่ 12 ต าบลกกแรต อ าเภอกงไกรลาศ จังหวัดสุโขทัย เรื่อง การเพาะเห็ดนางฟ้า
กศน.ต าบลกกแรต : ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอ าเภอกงไกรลาศ

วิเคราะห์ความสอดคล้องกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง (2 เงื่อนไข 3 หลักการ 4 มิติ)


เรื่อง การเพาะเห็ดนางฟ้า


ความรู้ คุณธรรม
เราต้องใช้ความรู้ในการเตรียมงานอะไรบ้าง เพื่อให้มีความรอบร ู้ เราคิดว่าบุคคลที่เกี่ยวข้องจ าเป็นต้องมีคุณธรรมใดบ้างที่จะท าให้
และรอบคอบ ในการท างานให้ประสบผลส าเร็จ การด าเนินงานประสบความส าเร็จ
- ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเห็ดนางฟ้า - ความอดทน
- การเพาะเห็ดนางฟ้า - ความประหยัด

- โรค แมลง และการป้องกันก าจัด - ความขยัน
- ช่องทางการจัดจ าหน่าย/การตลาด
พอประมาณ มีเหตุผล มีภูมิคุ้มกันในตัวที่ดี

เราค านึงถึงความเหมาะสม/ ความ เรามุ่งหวังที่จะให้เกิดผลอะไร - กับใคร - เราวางแผนด้วยความรอบคอบอย่างไรบ้าง
สอดคล้อง ความพอดีกับอะไรบ้าง เช่น อย่างไร และคาดว่าจะเกิดผลอย่างไร เช่น ค านึงถึงความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นระหว่าง
ุ
้
ศักยภาพและความพรอม / ความเหมาะสม เพราะเหตใดจึงจะเกิดผลเช่นนั้น การด าเนินงานหรือไม่ และเตรียมการป้องกัน
สอดคล้องกับกาลเวลา สถานที่ ชุมชน บริบท - เพื่อใช้บริโภคภายในครัวเรือน ปัญหาอย่างไร / มีแผนส ารองส าหรับการ
ทรัพยากรที่ใช้ ผู้ที่เกี่ยวข้อง - เพื่อเป็นรายได้เสริมของครอบครัว ด าเนินกิจกรรมอย่างไรบ้างเพื่อให้ประสบ
- สถานที่ ใช้พื้นที่ให้เหมาะสมกับการเพาะเห็ด - เพื่อให้เป็นแหล่งเรียนรู้ในการเพาะเห็ด ความส าเร็จ

นางฟ้า นางฟ้า - มีการวางแผนหาสถานที่เพาะเห็ดนางฟ้า
- การเลือกขนาดของโรงเพาะเห็ดนางฟ้า - มีการวางแผนก าหนดระยะเวลาในการเพาะ
เห็ดนางฟ้า

วิเคราะห์ผลลัพธ์ที่จะเกิดขึ้นจากการท ากิจกรรมนี้ ว่าจะส่งผลให้ชีวิตของตนเองและบุคคลที่เกี่ยวข้อง/หน่วยงาน/ชุมชน เกิด
ความสมดุลและพร้อมรับการเปลี่ยนแปลงใน 4 มิติด้านใด และอย่างไร

ด้านวัตถุ / เศรษฐกิจ : เป็นสิ่งที่จับต้องได้โดยมนุษย์สร้างขึ้น ด้านสังคม : ความเป็นสากล เป็นความสัมพันธ์ของคนกับคนในปัจจุบัน

- ประหยัด / การศึกษา / สาธารณสุข
- ลดรายจ่าย/เพิ่มรายได้ - มีความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ต่อกัน
- การบริหารจัดการภายในครัวเรือน เหลือจากบริโภคไปจ าหน่าย - มีความสามัคคีภายในครอบครัว
- การใช้วัสดุที่มีอยู่ในท้องถิ่น - เป็นแหล่งแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในชุมชน



สมดุลและพร้อมรับการ

ด้านสิ่งแวดล้อม : เป็นสิ่งที่จับต้องได้
ด้านวัฒนธรรม : เชื่อมโยงจากอดีตสู่ปัจจุบัน เปลี่ยนแปลงใน 4 มิติ
และส่งผลหรือมีความส าคัญต่ออนาคตที่มีคุณค่า โดยเกิดจากธรรมชาติ ดิน น้ า ป่า อากาศ รวม

ต่อการสืบสานอนุรักษ์ / เอกลักษณ์เฉพาะพื้นท ี่ เรื่องขยะเพราะมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม
- เรียนรู้การเพาะเห็ดนางฟ้าจากภูมิปัญญาท้องถิ่น - บริเวณโรงเพาะเห็ดนางฟ้าสะอาด ปลอดภัย
- การใช้วัสดุที่มีอยู่ในท้องถิ่นเช่น ไม้ไผ่

- น าไปประกอบเป็นอาหารประจ าพื้นบ้าน

คณะผู้จัดท ำ





ที่ปรึกษำ

1. นายประกอบ โพธิ์ราม ผู้อ านวยการ ส านักงาน กศน. จังหวัดสุโขทัย
2. นายพงค์แสนชัย อิสระไพจิตร์ ผู้อ านวยการ กศน. อ าเภอกงไกรลาศ

3. ดร.ศรีโสภา มีเจริญ ผู้ทรงคุณวุฒิภาคประชาสังคม



ผู้เรียบเรียง
1. นายกฤษณะ อยู่สุขสวัสดิ์ ครู กศน.ต าบลกกแรต
ู
2. นายนเรศ เพิ่มพล เกษตรกรต้นแบบ (Master Trainer)

การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยต าบลกกแรต

ั
ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยอ าเภอกงไกรลาศ
ส านักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดสุโขทัย
เอกสารทางวิชาการเลขที่ 08/2563