ทช11003 ศิลปศึกษา

ก

ข

เอกสารสรุปเน้ือหาที่ตองรู

รายวิชาทักษะการขยายอาชีพ
ระดับมัธยมศกึ ษาตอนปลาย

รหสั อช31002

หลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขั้นพน้ื ฐาน
พทุ ธศกั ราช 2551

สํานักงานสงเสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย
สาํ นกั งานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ
กระทรวงศึกษาธกิ าร

หามจําหนาย
หนงั สือเรียนนจ้ี ดั พมิ พดว ยเงินงบประมาณแผน ดนิ เพ่ือการศกึ ษาตลอดชีวิตสําหรบั ประชาชน
ลิขสิทธ์ิเปนของสํานักงาน กศน.สํานกั งานปลดั กระทรวงศึกษาธกิ าร



สารบญั ง

คาํ นาํ หนา
สารบัญ
บทที่ 1 ทกั ษะในการขยายอาชพี 1
กจิ กรรมทายบทที่ 1 4
บทท่ี 2 การทําแผนธรุ กิจเพ่อื การขยายอาชพี 6
กิจกรรมทายบทที่ 2 9
บทที่ 3 การจดั การความเสย่ี ง 11
กจิ กรรมทา ยบทที่ 3 14
บทท่ี 4 การจดั การผลติ หรอื การบรกิ าร 15
กจิ กรรมทา ยบทที่ 4 19
บทท่ี 5 การจัดการการตลาด 27
กจิ กรรมทา ยบทท่ี 5 25
บทท่ี 6 บญั ชธี รุ กจิ 26
กิจกรรมทายบทที่ 6 28
บทที่ 7 การขับเคลอื่ นธุรกิจเพื่อการขยายอาชพี 29
กิจกรรมทายบทที่ 7 31
บทที่ 8 โครงการขยายอาชพี 33
กิจกรรมทา ยบทท่ี 8 35
คณะทาํ งาน 43

๑

บทท่ี 1
ทักษะในการขยายอาชพี

ความหมายของการขยายอาชพี
การขยายอาชีพ หมายถึง การเพ่ิมโอกาสทางอาชีพ โดยเพิ่มพูนความรูและทักษะ
เพอ่ื ใหเ กิดความชํานาญในงานทต่ี นปฏบิ ตั อิ ยู แลวนําไปเปนชองทางในการขยายอาชีพ

ความจาํ เปน ในการขยายอาชพี
ผปู ระกอบธรุ กิจทีป่ ระสบความสาํ เร็จมีความมั่นคงแลว มีความประสงคจะขยายอาชีพ
ตัวเอง จะตองดําเนินการจัดทําแผนธุรกิจ มีการจัดการความเส่ียง มีระบบการจัดการผลิต
การตลาด บัญชีธรุ กจิ และจัดทาํ โครงการขยายอาชพี

ความสาํ คญั ของการขยายอาชีพ
1. เปนการพฒั นาตนเอง ใหเปนผมู ภี มู ิรู ทกั ษะ ประสบการณมากข้ึน
2. เปน การสรา งมลู คาเพิม่ กับงาน ผลผลิต หรอื ผลติ ภัณฑท ีม่ อี ยู
3. เปนการเสริมสรางรายได หรอื เพ่ิมผลประกอบการใหสูงย่งิ ขึ้น
4. เปนการเพิม่ ศักยภาพในการแขงขนั กบั บุคคล หนวยงานหรือธรุ กจิ อ่นื ๆ
5. เปน ที่ยอมรบั จากภายนอกมากยง่ิ ขน้ึ

แหลงเรียนรแู ละสถานทฝ่ี กทกั ษะในการขยายอาชพี
การถายทอดภูมิปญญาจากเจาขององคความรูไปสูบุคคลที่รับการถายทอด สวนใหญ
จะใหค วามสําคญั กบั เทคนคิ ขั้นตอน วิธีการของการทํางานหรือการแกปญหา แตในความเปน
จริงแลว ภูมิปญญายังมีองคประกอบอื่น ๆ อีกมากมาย เปนองครวมที่จะนําไปสูความสําเร็จ
ม่นั คง ยงั่ ยนื ได แตผูรับการถายทอดมักจะมุงไปรับเทคนิควิธีการมากกวา เชน ภูมิปญญาแยก
อินทรียก็จะใหความสําคัญกับวิธีการทําปุยหมัก ปุยน้ํา เทาน้ัน ท้ัง ๆ ยังมีสวนประกอบอ่ืน ๆ
ทส่ี ําคัญมากมาย ดังนั้น การตอยอดภูมิปญญาจึงเปนเร่ืองที่จะตองมีกระบวนการคิดวิเคราะห
อยา งเปนระบบ เพื่อยกระดับความรใู หส ูงขึน้ สอดคลองไปกบั ยคุ สมัย

ข้ันตอนการวเิ คราะหภมู ิปญญา
1.1 วเิ คราะหภมู ิปญ ญาระบภุ ารกจิ ระบุความรูส ารสนเทศ ตอ ยอดภมู ิปญญา
1.2 วิเคราะหภ ารกจิ ระบุกิจกรรม และขอ มูล ศึกษาทบทวน ปรับแตง พัฒนาเขา สู
ยคุ สมัย

๒

1.3 วิเคราะหก ิจกรรมระบขุ ัน้ ตอนระบบ ทําความเขา ใจใหก ระจาง
1.4 วิเคราะหข้ันตอนระบบ ระบุเทคนคิ วิธีการ

การวางแผนโดยการฝกทกั ษะอาชพี โดยพฒั นาตอ ยอด ประยุกตใชภูมปิ ญ ญาและคาํ นงึ ถงึ
ความหลากหลายทางชวี ภาพ

การตอยอดภูมิปญญายกระดับความรูใหสูงขึ้น เปนกระบวนการข้ันตอนการวิเคราะห
ภูมิปญ ญาทองถ่ิน เพอ่ื ใหม คี วามรเู กิดความกระจางในองคค วามรูข องภูมิปญญานําไปสู
การวเิ คราะห ระบุ ทฤษฎแี นวคิดยุคใหมใชยกระดับความรใู หส งู ข้นึ

การสรางความหลากหลาย

การสรา งความหลากหลายในอาชีพ เปนภมู ิปญญาเพ่อื ใชส รางภูมิคุมกันใหกับการดํารง
อาชีพตามหลักทฤษฎีใหมข องพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวรัชกาลปจจุบัน มีพระราชประสงค
ทีจ่ ะใหอาชีพเกษตรกรสูความเขม แข็งมัน่ คงยั่งยืน ดวยการใหป ลกู ขา ว ปลกู ผัก ผลไม และเลี้ยง
ไก ไวก นิ ในครอบครวั เหลือขาย เลี้ยงหมไู วเ ปนเงินเก็บ เงินออม ปลูกไมใชงาน ใชเปนเช้ือเพลิง
ใหรม เงา จัดการบานเรอื นใหส ะอาด ชวี ิตกจ็ ะร่าํ รวยความสุข (จากความจําของผูเขียน เม่ือครั้ง
เขาเฝาถวายงานโครงการเกษตรธรรมชาติถาวรนิมิตอันเนื่องมาจากพระราชดําริ จังหวัด
นครนายก พ.ศ. 2537 โดยมีพระมหาถาวร จิตตภาวโรวงศมาลัย เปนผูอุปถัมภ) พระราช
ดํารัสของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวบงชี้ถึงการสรางความหลากหลายทางชีวภาพ
การหมุนเวียนเปลี่ยนรูปบนความหลากหลายไดผลผลิตพอเพียงกับการกินอยู และเหลือขาย
เปน รายไดใ ชดาํ รงชวี ิต

ฝก ทกั ษะอาชีพตามแผนทกี่ าํ หนดไวได โดยมีการบนั ทกึ ขน้ั ตอนการฝก ทกุ ขนั้ ตอน

แนวคดิ ของการฝก ทกั ษะ หรอื การอบรม

การฝก ทกั ษะแบบเดิม การฝกทกั ษะแนวใหม

1. การไดร บั ความรจู ะนาํ สกู ารปฏิบัติ 1. ทักษะแรงจูงใจนาํ ไปสูการปฏบิ ัติ โดยมแี นวคดิ วา

ทักษะสามารถพฒั นาไดจากการฝก ฝน

2. ผเู ขา รับการฝก ไดเรียนรใู นสิ่งท่ี 2. การเรยี นรูเกิดจากศกั ยภาพ แรงจงู ใจของผูฝก

วิทยากรสอนให วิธีการและศักยภาพของวทิ ยากร บรรทดั ฐานในการ

เรยี นรูข องกลุม และบรรยากาศท่วั ไปของการฝก

3. นําสิง่ ทีป่ ระยกุ ตจ ากการฝก ไปใชเพื่อ 3. การปฏบิ ัตงิ านท่ีดขี ้ึนเปนผลมาจากการเรยี นรขู อง

การปฏบิ ตั งิ านที่ดีขึ้น แตล ะบคุ คล บรรทัดฐานของกลมุ ทาํ งาน และ

บรรยากาศทัว่ ไปของกลมุ งาน

4. การฝก เปน ความรบั ผิดชอบของทมี 4. การฝก เปนการรว มมอื ของผเู ขา ฝก ทมี ฝกอบรม

ฝก (ครผู ฝู ก) ต้ังแตเร่มิ ตน จนจบ และองคก ร

๓

วิธีฝกทักษะอาชีพ

1. การฝกอบรมในการทํางานเปนวิธีที่ผูประกอบการ เปนผูรับผิดชอบในการฝก
ทักษะ หรอื อบรมโดยตรง

2. การประชุมหรือถกปญ หา เปนวิธีการฝกแบบเฉพาะตวั สวนใหใชก บั พนักงาน
ท่ีปฏิบัติงานดานวชิ าชีพ พนกั งานดา นเทคนคิ ตลอดจนหัวหนางานตาง ๆ มีการถายทอดความ
นกึ คิดระหวางกนั ถา ยทอดวธิ ปี ฏิบตั งิ าน

3. การอบรมงานชางฝมือ เปนระบบของการฝกอบรม มีการทดลองฝกหัดทําจน
ชํานาญ

4. การอบรมโดยหอ งบรรยาย เปน การอบรมเปน กลุมใหญ ๆ โดยอาศัยครูผสู อน
5. การใหล องทาํ ในหอ งทดลอง เปนการใชเ ครื่องมือตา ง ๆ ในหองทดลอง กอนที่จะ
ใหลงมือทํางานจริง ๆ สามารถใหผลสําเร็จสงู แตเ สยี คา ใชจ า ยสูงดว ย
6. การจัดแผนการศึกษา เปน การจดั เตรียมเอกสารในรปู แบบของหนังสือคูมือ
เปนเครอ่ื งชวยสอน โดยใหทดลองตอบปญหาโดยวธิ ีเขียนคําตอบในชองวาง หรือทดลองกดปุม
เคร่อื งจักร

การปฏิบตั ิ การฝกทกั ษะอาชีพทดี่ ตี องปฏบิ ัตดิ ังน้ี
ในการฝก ปฏบิ ตั ิการทดี่ ีตอ งมีการจดบันทึกในการปฏิบัตงิ าน โดยจดรายละเอียดให
ชัดเจน เรมิ่ ต้ังแตการวางแผนการทาํ อาชีพตา งๆ การวเิ คราะห การศกึ ษา สงั เกต ตลอดจนผล
ทไี่ ดรับจากการปฏบิ ัติการในอาชีพน้ันๆ และแนวทางการแกไ ขปญ หาทถ่ี กู ตองและมี
ประสิทธิภาพ

๔

กิจกรรมทา ยบทที่ 1

คาํ ช้ีแจง ใหผ ูเรยี นอธบิ ายคําถามตอ ไปนใ้ี หถูกตอง

1. การขยายอาชีพ หมายถึง
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ การเพม่ิ โอกาสทางอาชพี โดยเพิม่ พนู ความรแู ละทกั ษะ เพ่ือใหเกิดความ
ชาํ นาญในงานท่ีตนปฏิบัติอยู แลว นําไปเปนชองทางในการขยายอาชพี

2. การขยายอาชีพมีความสาํ คญั อยางไร
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ เปน การสรา งเสริมรายได หรอื เพมิ่ ผลประกอบการใหสงู ขนึ้ เปนการพฒั นา
ตนเองใหเ ปน ผูร ู เปนการเพิม่ ศักยภาพในการแขง ขัน

3. ใหผ ูเ รียนศกึ ษาคน ควาจากแหลงเรียนรู ส่อื ตาง ๆ ในเร่อื งแหลงศึกษาคนควา
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

4. ใหผูเรียนรวมกันวิเคราะหชุมชนของตนวามีจุดแข็ง จุดออน โอกาสและอุปสรรค
อะไร อยา งไร

…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

๕

แบบวเิ คราะหช มุ ชน

ชอื่ ชมุ ชน................................................................ท่ีอยู..............................................................

ปจจยั ภายใน จดุ แขง็ จุดออ น

ปจ จัยภายนอก โอกาส อุปสรรค

สรุป
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

ผรู ว มวเิ คราะห
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

6. การจดั การขยายอาชพี เพอื่ ความมนั่ คงตามแนวปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง มีความหมายวา
อยางไร

…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ กรรมวธิ ีในการควบคมุ การดาํ เนินงานทํามาหากินใหข ยายกา วออกไปใหเกิด
ความแนนและทนทานไมกลับเปน อื่นตามหลกั ความรู ความจริงของงานเกีย่ วกบั การผลติ การ
จําหนายจายแจกและการบรโิ ภคใชส อยส่งิ ตา ง ๆ ของชมุ ชนเปนไปตามตองการ

๖

บทที่ 2
การทําแผนธุรกจิ เพ่อื การขยายอาชพี

การทําแผนธรุ กจิ
ความหมายของแผนธรุ กจิ

แผนธุรกิจ คือแผนงานทางธุรกิจที่แสดงกิจกรรมตาง ๆ ที่ตองปฏิบัติในการลงทุน
ประกอบการ โดยมีจุดเริ่มตนจากจะผลิตสินคาและบริการอะไร มีกระบวนการปฏิบัติอยางไร
บา ง และผลจากการปฏิบตั ิออกมาไดม ากนอ ยแคไ หน ใชงบประมาณและกาํ ลงั คนเทาไร เพื่อให
เกิดเปน สนิ คา และบรกิ ารแกล กู คา และจะบรหิ ารธุรกิจอยางไรธุรกิจจงึ จะอยรู อด

การศึกษาวิเคราะหชุมชนเพอ่ื การพฒั นาอาชีพ

การวิเคราะหชุมชน หมายถึง การนําเอาขอมูลทั่วไปของชุมชนท่ีเราอาศัยอยู

ซ่งึ อาจจะเปนหมูบาน ตําบล หรืออําเภอก็ไดข้ึนอยูกับการกําหนดขอบเขตของชุมชนวาจะนํา

ขอมูลของชุมชนในระดับใดมาพิจารณา โดยการจําแนกขอมูลดานตาง ๆ เพื่อใหทราบถึง

ประเด็นปญหา และความตองการท่ีแทจริงของชุมชน เพ่ือจะนํามากําหนดแนวทางการขยาย

อาชพี ใหต อบสนองตรงกบั ความตอ งการของคนในชมุ ชน โดยเฉพาะเกีย่ วกับการประกอบอาชีพ

รายไดของประชากรตอคน ตอครอบครัวเปนอยางไร ลักษณะของการประกอบอาชีพของ

ประชากรเปนอยางไร รวมถึงขอมูลอื่นท่ีเก่ียวของ ไดแก ขอมูลดานการตลาด แนวโนมของ

ความตองการของการตลาด นโยบายของรัฐท่ีจะเอื้อประโยชนตอการผลิตหรือการประกอบ

อาชีพ เปนตน ขอมูลเหลานี้จะชวยใหเราวางแผนการดําเนินการพัฒนาอาชีพไดรอบคอบข้ึน

การวิเคราะหขอมูล โดยวิเคราะหสภาพการภายใน ภายนอกของชุมชน โดยใชเทคนิค SWOT

(SWOT Analysis) การศึกษาความตองการของชุมชนเปนการสํารวจความตองการของชุมชน

เพื่อใหทราบถงึ จุดเดน จุดดอย อปุ สรรคหรอื ความเสี่ยงและโอกาสในดานตา ง ๆ ของขอมูลและ

ความตองการของชมุ ชน ทั้งนี้โดยใชเ ทคนคิ SWOT ในการวิเคราะหช มุ ชน มดี ังนี้

S (Strengths) จุดแขง็ หรอื จุดเดนของชมุ ชน

W (Weaknesses) จดุ ออ นหรอื ขอดอ ยของชมุ ชน

O (Opportunities) โอกาสทีจ่ ะสามารถดาํ เนนิ การได

T (Threats) อปุ สรรคหรือปจจัยท่ีเปน ความเสยี่ งของชุมชนที่ควรหลีกเลย่ี งใน

การปฏิบตั ิ

๗

ในการวเิ คราะหชมุ ชน อาจจะเขียนเปนตารางวเิ คราะหไดดังน้ี

ปจจยั ภายใน จดุ แข็ง (S) จุดออ น (W)

ปจ จยั ภายนอก โอกาส (O) อุปสรรคและความเสยี่ ง
(T)

การวิเคราะหขอมูล ผูวิเคราะหควรพิจารณาจําแนกขอมูลในดานตาง ๆ โดยให
สมาชกิ ในชุมชนหรอื กลมุ อาชพี นน้ั รว มกันชวยวิเคราะห หากพบขอมูลสวนใดท่ีเปนจุดเดนของ
ชุมชนหรือกลุมอาชีพน้ันใหใสขอมูลในชอง S หากพบขอมูลใดท่ีเปนจุดออนหรือขอดอยของ
ชุมชนหรือกลุมอาชีพใหใสขอมูลในชอง W หากสวนใดท่ีเปนโอกาสชองทางของชุมชน เชน
ความตองการสินคาของประชาชน นโยบาย หรือจุดเนนของรัฐหรือของชุมชนท่ีเปนโอกาสดีให
ใสในชอง O และในขณะเดียวกันขอมูลใดที่เปนความเส่ียง เชน ขอมูลเก่ียวกับการกระทําผิด
กฎหมาย หรือความตองการของชุมชนไมมีหรือมีนอย ขาดแคลนวัตถุดิบหรือปจจัยการผลิต
เปนตน ใหนําขอมูลใสในชอ ง T ทาํ เชนน้ีจนครบถว น หากสวนใดขอมูลไมชัดเจนเพียงพอก็ตอง
สํารวจขอมลู เพิ่มเติมได จากน้ันนําขอมูลไปวิเคราะหเพ่ือกําหนดทางเลือกในการพัฒนาอาชีพ
หรือทางเลอื กในการแกปญหาอกี ครั้งหน่ึง กอ นที่จะกําหนดเปน วิสยั ทัศนต อ ไป

การกาํ หนดวสิ ัยทัศน พันธกจิ เปาหมาย และกลยทุ ธ
ในการวางแผนขยายธุรกิจของชมุ ชน

วิสัยทัศน เปนการกําหนดภาพในการประกอบอาชีพในอนาคต มุงหวังใหเกิดผล
อยางไร หรอื กลาวอีกนัยหนง่ึ คอื การมองเปาหมายของธุรกิจวาตองการใหเกิดอะไรข้ึนขางหนา
โดยมีขอบเขตและระยะเวลากาํ หนดทแ่ี นนอน ในการกาํ หนดวสิ ัยทศั นเปน การนาํ เอาผล
การวิเคราะหขอมูลชุมชนและขอมูลอาชีพของผูประกอบการ มาประกอบการพิจารณาอยาง
รอบคอบเพ่ือการตัดสนิ ใจที่ดี มีความเปนไปไดเพื่อนําไปสคู วามสาํ เร็จของธรุ กจิ ในทส่ี ุด

พนั ธกิจ ภาระงานท่ีผปู ระกอบการจะตองดําเนนิ การใหเ กิดผลสําเรจ็ ตามวสิ ยั ทศั น
ท่กี ําหนดไวใ หไ ด ผปู ระกอบการจะตอ งสรางทีมงานและกําหนดภารกิจของสถานประกอบการ
ใหช ดั เจน ครอบคลมุ ทง้ั ดา นการผลติ และการตลาด

การวิเคราะหพันธกิจ ของสถานประกอบการ สามารถตรวจสอบวาพันธกิจใดควรทํา
กอนหรือหลัง หรือพันธกิจใดควรดํารงอยูหรือควรเปล่ียนแปลง ผูประกอบการและทีมงาน
จะตองรวมกันวิเคราะห เพื่อกําหนดพันธกิจหลักของสถานประกอบการ ผูประกอบการและ
ทมี งานจะตอ งจัดลําดับความสําคัญของพนั ธกิจและดาํ เนินการใหบ รรลเุ ปาหมายใหได

๘

เปา หมายหรอื เปาประสงค เปาหมายในการขยายอาชีพ คือการบอกใหทราบวาสถาน
ประกอบการนั้นสามารถทําไดภายในระยะเวลาเทาใด ซ่ึงอาจจะกําหนดไวเปนระยะสั้น หรือ
ระยะยาว 3 ป หรือ 5 ป

กลยุทธในการวางแผนขยายอาชีพ เปนการวางแผนกลยุทธในการขยายอาชีพ หรือ
ธุรกิจน้ัน ๆ ใหส ําเรจ็ ตามเปาหมายทวี่ างไวการวางแผนจะตอ งกําหนดวิสยั ทัศน เปาหมายระยะ
ยาวใหช ัดเจน มีการวเิ คราะหส่งิ ท่ีจะเกิดขึน้ ในอนาคต และมกี ารทาํ งาน วางระบบไวคอนขางสูง
เพ่ือใหมีความคลองตัวในการปรับเปลี่ยนไดตามสถานการณที่เปล่ียนแปลงอยางรวดเร็ว ทั้งนี้
เพือ่ ใหผ ูประกอบการและทีมงานสามารถพัฒนาอาชพี ใหมีประสทิ ธิภาพและมีความกาวหนาได
ในอนาคต

ข้ันตอนกระบวนการวางแผน

ขนั้ ตอนของกระบวนการวางแผนในการขยายธรุ กิจของชุมชน มดี งั น้ี
1. ข้ันการกําหนดวัตถุประสงคตองใหชัดเจน เพ่ือเปนแนวทางการปฏิบัติหรือการ

ดาํ เนินกจิ กรรมตาง ๆ
2. ข้ันการกําหนดวัตถุประสงคการกําหนดวัตถุประสงคตองมีความชัดเจนวาจะทํา

เพื่ออะไร และวตั ถปุ ระสงคนน้ั จะตอ งมีความเปนไปไดหรอื ไม และสามารถวัดผลได
3. ข้ันการตงั้ เปา หมาย เปนการระบุเปาหมายที่จะทําวาตั้งเปาหมายในการดําเนินการ

ไวจ ํานวนเทา ใด และสามารถวัดไดในชว งเวลาส้ัน ๆ
4. ขั้นการกําหนดข้ันตอนการทํางาน เปนการคิดไวกอนวาจะทํากิจกรรมอะไรกอน

หรือหลงั ซ่ึงการกาํ หนดแผนกิจกรรมนีจ้ ะทําใหก ารดําเนนิ งานบรรลุตามวัตถุประสงคไดอยางมี
ประสทิ ธภิ าพ

5. ขั้นปฏิบัติกจิ กรรมตามแผน ซงึ่ จะตองดําเนินการอยางตอเน่อื งจงึ จะไดผล
6. ข้ันการปรับแผนการปฏิบัติงาน ในบางคร้ังแผนท่ีวางไวเม่ือไดดําเนินการไประยะ
หน่ึง อาจจะทําใหสถานการณเปล่ียนไป ผูประกอบการจึงควรมีการปรับแผนบางเพื่อให
สอดคลอ งกบั ความเปน จริงมากขึ้น และการดําเนินงานตามแผนจะมปี ระสทิ ธิภาพขึ้น

การวางแผนปฏบิ ัตกิ าร

การวางแผนปฏิบัติการเปนขัน้ ตอนสุดทา ยของการทําแผนธุรกิจเพ่ือการพัฒนาอาชพี ท่ีมี
รายละเอียดมาจากแผนกลยุทธมากําหนดเปนโครงการ/กิจกรรมท่ีจะตองดําเนินการ
โดยจะตองกําหนดวัตถุประสงค เปาหมาย ระยะเวลา และผูรับผิดชอบ โดยผูเรียนและผูนํา
ชุมชนตอ งชว ยกนั กําหนด

๙

กจิ กรรมทายบทท่ี 2

คาํ ชแ้ี จง ใหผ ูเ รียนนําผลจากการวิเคราะหช มุ ชนรว มกับคนในชมุ ชน ชวยกันกาํ หนดวสิ ยั ทัศน
พันธกิจ เปาหมายการพฒั นา/ขยายอาชีพชุมชน แลว บนั ทกึ ในแบบบันทึก

แบบบนั ทกึ
1. วิสยั ทัศน

…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
2. พันธกจิ

…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
3. เปา หมายการพฒั นาอาชพี ชมุ ชน

…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

4. ใหผ เู รียนจดั ทาํ แผนปฏบิ ตั กิ ารขยายอาชพี
แผนปฏบิ ตั กิ ารขยายอาชพี ........................

ท่ี กจิ กรรม เปา หมาย

๑๐

................................................................

ระยะเวลา ยทุ ธศาสตร เงนิ ลงทนุ ผูรบั ผดิ ชอบ

๑๑

บทท่ี 3
การจัดการความเส่ยี ง

การจดั การความเส่ียง
ความเสย่ี ง คือ ความไมแ นน อนตอการประสบกบั เหตุการณ หรือสภาวะทเ่ี ราตองเผชญิ
กับสถานการณอนั ไมพ ึงประสงคโ ดยมีความนาจะเปน หรอื โอกาสในส่ิงน้ัน ๆ เปน
ความเส่ียง มีความหมายในหลากหลายแงมุม เชน
- ความเสย่ี ง คือ โอกาสทเ่ี กิดขึน้ แลวธุรกิจจะเกดิ ความเสยี หาย
- ความเส่ียง คือ ความเปน ไปไดท่ีจะเกดิ ความเสยี หายตอ ธุรกิจ
- ความเสย่ี ง คือ ความไมแ นนอนของเหตกุ ารณท ่จี ะเกิดขึ้น
- ความเสี่ยง คอื การคลาดเคลอ่ื นของการคาดการณ

สภาวะท่ีจะทาํ ใหเกิดความเสยี หาย
สภาวะที่จะทําใหเกิดความเสียหาย หมายถงึ สภาพเงอื่ นไขที่เปนสาเหตุท่ีทําใหความ
เสยี หายเพม่ิ สูงขึน้ โดยสภาวะตา ง ๆ นั้น สามารถแบงออกไดเปนสภาวะทางดานกายภาพ คือ
สภาวะของโอกาสทจ่ี ะเกิดความเสียหาย เชน ชนิดและทําเลท่ีต้ังของส่ิงปลูกสราง อาจเอื้อตอ
การเกิดเพลิงไหม สภาวะทางดานศีลธรรม คือ สภาวะของโอกาสที่จะเกิดข้ึนจากความ
ไมซ่ือสัตยตอหนาท่ีการงาน เชน การฉอโกงของพนักงาน และสภาวะดานจิตสํานึกในการ
ปอ งกนั ความเส่ียง คอื สภาวะทไี่ มประมาทและเลินเลอ หรือการไมเอาใจใสใ นการปองกันความ
เสีย่ ง เชน การท่พี นกั งานปลอยใหเคร่อื งจักรทํางานโดยไมค วบคุม

องคป ระกอบการจดั การความเส่ยี ง
การระบชุ ี้วา องคก รกําลงั มภี ัย เปน การระบุชว้ี า องคกรมีภัยอะไรบางท่ีมาเผชิญอยู และ
อยใู นลักษณะใดหรือขอบเขตเปน อยา งไร นับเปนขั้นตอนแรกของการจัดการความเส่ยี ง
การประเมินผลกระทบของภัย เปนการประเมินผลกระทบของภัยที่จะมีตอองคกร
ซึ่งอาจเรียกอีกอยางหน่ึงวา การประเมินความเส่ียงท่ีองคกรตองเตรียมตัวเพื่อรับมือกับภัย
แตละชนดิ ไดอยางเหมาะสมมากทส่ี ุด
การจัดทํามาตรการตอบโตตอบความเส่ียงจากภยั การจดั ทาํ มาตรการตอบโตความเสี่ยง
เปนมาตรการทจ่ี ดั เรียงลําดบั ความสําคัญแลวในการประเมินผลกระทบของภัย มาตรการตอบ
โตทีน่ ยิ มใชเ พ่อื การรบั มือกบั ภยั แตล ะชนิด อาจจําแนก ได 5 มาตรการ ดังนี้

๑๒

(1) มาตรการขจดั หรือลดความรนุ แรงของความอนั ตรายของภัยท่ตี องประสบ
(2) มาตรการท่ปี อ งกันผรู ับภยั มิใหตอ งประสบภัยโดยตรง เชน ภัยจากการที่ตองปนไป
ในท่สี ูงกม็ มี าตรการปอ งกันโดยตอ งติดเข็มขัดนิรภยั กนั การพลาดพลงั้ ตกลงมา
(3) มาตรการลดความรุนแรงของสถานการณฉุกเฉิน เชน กรณีเกิดเพลิงไหมในอาคาร
ไดมีการขจดั และลดความรุนแรง โดยออกแบบตัวอาคารใหมีผนังกันไฟ กันเพลิงไหมรุนลามไป
ยังบริเวณใกลเคียง และมีการติดต้ังระบบสปริงเกอร ก็จะชวยลดหรือหยุดความรุนแรงของ
อุบตั ิภยั ลงได
(4) มาตรการกภู ยั ก็เปน การลดความสญู เสยี โดยตรง
(5) มาตรการกลับคนื สภาพ ก็เปนอกี มาตรการในการลดความเสียหายตอเนื่องจากภัย
หรอื อบุ ัติภยั แตละคร้ังลงได

การรบั มอื กบั ภัย 5 มาตรการ

1. การเตรยี มความพรอม องคกรตอ งเตรียมความพรอมระบบการบริหารความเสี่ยงให
มคี วามพรอ มในการจัดทาํ มาตรการขจดั หรือควบคมุ ภัยตาง ๆ เอาไวลวงหนา

2. การตอบสนองอยา งฉบั ไวเมื่อเกดิ อบุ ัตภิ ัยข้นึ ระบบตองมีสมรรถนะที่ดีพอในการตอบ
โตภ ยั แตละชนดิ อยา งไดผ ลและทันเวลา

3. การชวยเหลือกูภัย เปนกระบวนการปกปองชีวิตและทรัพยสินขององคกร ที่ไดผล
และทันเวลา

4. การกลับเขา ไปทํางาน เมอ่ื อบุ ัตภิ ัยสนิ้ สุดลงแลวตองกลบั เขา ไปท่ีเดมิ ใหเ รว็ ทีส่ ุด
เพ่ือการซอมแซม การเปลยี่ นใหม หรือการสรางขึน้ ใหม เพื่อใหอ าคารสถานท่ีพรอมท่ีจะดําเนิน
กิจการตอไปได อาจรวมไปถงึ การประกนั ภัยดวย

5. การกลับคืนสูสภาวะปกติ องคกรสามารถเปดทําการ หรือ ดําเนินธุรกิจตอไป
ตามปกตไิ ดเ สมือนวา ไมม ีอบุ ัติภยั มากอ น การตอบสนองอยางฉับไว กับการชว ยเหลือกูภัยอาจดู
เหมอื นเปนเรื่องเดียวกัน แตความจริงแลวแตกตางกัน เชน กรณีเกิดอัคคีภัย อุปกรณดับเพลิง
อัตโนมตั ิ

การวิเคราะหป จจยั ความเสย่ี งทางธรุ กิจ

การวิเคราะหปจจัยความเส่ียงทางธุรกิจ จะใชธุรกิจที่เราอยูเปนตัวต้ัง แลวมอง
สิ่งแวดลอมรอบธุรกิจและตัวธุรกิจเองวา มีอะไรบางท่ีเปนจุดสําคัญ และถาจุดนั้นสําคัญถึง
ขนาดทเี่ รียกวา ถาเกิดผลกระทบเลวรายแลว กับจดุ นแี้ ลว ธุรกจิ ของเราอาจมปี ญ หาได

๑๓

ประโยชนของการวเิ คราะหป จจยั ความเสี่ยง

การวิเคราะหปจจัยความเสี่ยงนอกจากเกิดประโยชนกับธุรกิจแลวยังสงผลถึงองคกร
และลกู คา ทมี่ าใชหรอื ขอรับบริการอีกดวย ซ่ึงพอสรปุ ได ดังนี้

1. สามารถสรางเสรมิ ความเขา ใจการดําเนนิ การของธรุ กิจและจดั ทาํ แผนธุรกิจ
ทใ่ี กลเ คยี งความเปน จรงิ มากขนึ้ ในเรื่องการประมาณการคาใชจาย และระยะเวลาดาํ เนนิ การ

2. เพ่ิมพูนความเขาใจความเสีย่ งในธรุ กจิ มากขนึ้ โดยเฉพาะอยางยิ่งผลกระทบท่ีจะเกิด
กับธุรกจิ หากจัดการความเสีย่ งไมเ หมาะสมหรอื ละเลยการบริหารความเส่ียงนน้ั

3. มีอิสระในการพิจารณาความเสี่ยงของธุรกิจซ่ึงจะชวยใหการตัดสินใจจัดการความ
เสย่ี งใหม ปี ระสทิ ธผิ ลและประสทิ ธภิ าพมากข้นึ

4. ทําใหยอมรับความเสี่ยงไดมากข้ึน และสามารถไดประโยชนจากการยอมรับความ
เสย่ี งน้ันไดม ากขึน้ ดวย

การประเมนิ ความเสี่ยง

กระบวนการประเมนิ ความเสยี่ ง มีดังตอ ไปน้ี
กาํ หนดความเส่ยี ง โดยตรวจสอบวาในธุรกิจของเรามีเร่ืองใดท่ีเปนความเสี่ยงบาง ซึ่งมี

ประเด็นตา ง ๆ ทีส่ ามารถวางกรอบในการกําหนดความเส่ียงเปน ดา น ๆ 5 ดาน ดงั นี้
1) ดา นการตลาด เชน การเปล่ียนแปลงของสินคา การเปล่ียนแปลงราคาสินคา อัตรา

ดอกเบย้ี อัตราแลกเปล่ยี น ความผนั ผวนราคาหนุ การแขง ขนั ทางตลาด
2) ดานการผลิต เชน วัตถุดิบ กําลังการผลิต ตนทุนการผลิต เทคโนโลยี เครื่องจักร

ความปลอดภยั ความผิดพลาดในขั้นตอนการผลติ
3) ดา นการเงนิ เชน ความเปลี่ยนแปลงดา นสนิ เชื่อ ความเปลย่ี นแปลงสินทรัพยทีใ่ ช

คา้ํ ประกนั สินเช่ือ สภาพคลอ ง
4) ดานบุคลากร เชน ความรคู วามสามารถ ทกั ษะ ทศั นคติ ความรับผิดชอบ การทุจริต

ความสามคั คี อตั ราการลาออก
5) ดาน 5 ศักยภาพ เชน ทรัพยากรธรรมชาติ ภูมิอากาศ ภัยธรรมชาติ ทําเลท่ีต้ัง

ศลิ ปะ วฒั นธรรม ประเพณี วิถีชีวติ ทรพั ยากรมนุษย

เม่ือสามารถกาํ หนดความเส่ียงไดแลว ตอ งประเมนิ อีกคร้ังวาความเส่ียงน้ันรุนแรงระดับ
ใด และ จัดลําดับความเสี่ยง ตามลําดบั ความรนุ แรง

1) การประมาณระดับความรุนแรงของความเสี่ยง การประมาณระดับของความเสี่ยง
เพอ่ื ประกอบการตดั สนิ ใจในการดําเนินการแกไ ข เม่ือประเมินแลวนําขอมูลมาเรียงลําดับความ
เส่ียง ซึ่งการประมาณความเส่ียงดูไดจาก การเรียงลําดับของความรุนแรงของสิ่งที่จะเกิดขึ้น
(ผลกระทบ) และการเรยี งลาํ ดบั ของโอกาสทจ่ี ะเกดิ ข้ึนของเหตกุ ารณ ดังน้ี

๑๔

1.1) ความรนุ แรงของอันตราย ลกั ษณะความรนุ แรง
- ระดับความรนุ แรงมาก
- ระดับความรุนแรงปานกลาง
- ระดับความรุนแรงนอย

การพิจารณาระดับความรุนแรง ระดับความรุนแรงหรือผลกระทบท่ีเกดิ จากเหตกุ ารณ
ท่ีเกดิ ขน้ึ หรือคาดคะเนวา จะเกิดเหตุการณนั้น ๆ และเม่ือเกิดข้ึนแลวจะเกิดความรุนแรง หรือ
ผลกระทบกับส่งิ ตา ง ๆ ในระดบั ใด

กจิ กรรมทายบทที่ 3

คาํ ชแ้ี จง ใหผ ูเ รยี นอธบิ ายคาํ ถามตอ ไปน้ีใหถูกตอ ง

1. ใหผูเรียนยกตัวอยางอาชีพท่ีมีความเส่ียงในสังคมปจจุบันพรอมหาภาพ/เหตุการณ/ขาว/
บทความ ประกอบ 1 ภาพ และอธิบายดังหวั ขอ ตอไปน้ี

1. จะมวี ธิ ีจัดการความเส่ียงไดอยา งไร
2. ปจจัยท่กี อ ใหเกดิ ความเสย่ี งมอี ะไรบา ง
3. จะมีวิธีการบรหิ ารความเส่ยี งไดอ ยางไร

2. ความเสย่ี ง หมายถึง
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ การวัดประสิทธภิ าพ ของธุรกิจในการดาํ เนนิ การใหบรรลวุ ตั ถุประสงคข อง
งาน ภายใตง บประมาณทีก่ ําหนด

3. ประโยชนข องการจดั การความเสยี่ ง คอื
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ การเพมิ่ ศกั ยภาพของธรุ กจิ ในการดําเนินการใหม กี าํ ไรมากข้ึน

๑๕

บทที่ 4
การจัดการผลิตหรือการบริการ

ความหมายของการจดั การการผลติ การบรกิ าร และการควบคุมคุณภาพ

การจัดการการผลิต หมายถึง กระบวนการท่ีดําเนินงานผลิตสินคาตามขั้นตอนตาง ๆ
อยางตอเน่ืองและมกี ารประสานงานกัน เพือ่ ใหบรรลเุ ปาหมายขององคก รหรือกจิ การ

การบรกิ าร หมายถึง กระบวนการท่ีเนนการใหบริการแกลูกคาโดยตรง โดยการทําให
ลกู คาไดร ับความพงึ พอใจมคี วามสุขและไดร บั ผลประโยชนอ ยางเต็มที่

การควบคมุ คุณภาพ หมายถงึ การจดั กจิ กรรมตา ง ๆ เพ่อื ใหผลิตภณั ฑตอบสนองความ
ตองการและสามารถสรางความพึงพอใจใหกับลูกคาบนแนวคิดพ้ืนฐานวา เม่ือกระบวนการดี
ผลลัพธท ่ีออกมาก็จะดตี าม

การจดั การเกย่ี วกบั การควบคมุ คณุ ภาพการผลิต

การควบคุมคณุ ภาพนั้น มวี ตั ถุประสงคเ พอ่ื ใหส นิ คา หรือผลิตภัณฑหรือการบริการบรรลุ
จุดมงุ หมายดังตอ ไปนี้

1. สินคา ที่สงั่ ซอ้ื หรอื สัง่ ผลิตมีคณุ ภาพตรงตามขอ ตกลงหรือเง่อื นไขในสญั ญา
2. กระบวนการผลิตดาํ เนนิ ไปอยา งถกู ตอ งเหมาะสม
3. การวางแผนการผลิตเปน ไปตามท่ีกาํ หนดไว
4. การบรรจุหบี หอดี และเหมาะสม หมายถึง สามารถนําสงวัสดุยังจุดหมายปลายทาง
ในสภาพดี

ขน้ั ตอนการควบคมุ คณุ ภาพการผลิต แบงออกเปน 4 ข้ันตอน คือ

1. ข้นั การกําหนดนโยบาย ในข้ันนี้จะเปนการกําหนดวัตถุประสงคกวาง ๆ เชน ระดับ
สนิ คา ขนาดของตลาด วธิ กี ารจาํ หนาย ตลอดถึงการรับประกัน ขอกําหนดเหลานี้จะเปนเคร่ือง
ช้นี าํ วา กิจการจะตองทาํ อะไรบาง เพอื่ ใหบ รรลวุ ัตถปุ ระสงคท ่ีไดวางเอาไว

2. ข้ันการออกแบบผลิตภัณฑ การออกแบบผลิตภัณฑในที่นี้ หมายถึง การกําหนด
คณุ ลกั ษณะของผลิตภณั ฑ การออกแบบผลิตภัณฑจงึ ตอ งมคี วามสมั พันธกับระบบการผลิต

3. ขัน้ ตอนการควบคุมคุณภาพของการผลติ การควบคุมคณุ ภาพการผลิต แบงออกเปน
ขั้นตอนยอย 3 ขั้น คือ การตรวจสอบคุณภาพของชิ้นสวน การควบคุมกระบวนการการผลิต
และการตรวจสอบคุณภาพของผลิตภัณฑ โดยในการตรวจสอบทั้ง 3 ขั้นน้ี สวนใหญจะใช
เทคนิคการสุมตวั อยา ง เพราะผลติ ภณั ฑท่ีผลติ ไดน ้นั มจี ํานวนมากไมอาจจะทําการตรวจสอบได
อยา งท่ัวถึงภายในเวลาจํากัด

๑๖

4. ข้ันการจาํ หนาย การควบคุมคุณภาพ จะมีลักษณะเปน การใหบ ริการหลงั การขาย
ซึง่ ในระบบการตลาดสมัยใหมถ ือวาเปน เรื่องสําคัญมาก เพราะสนิ คาบางชนดิ โดยเฉพาะอยา งย่ิง
สนิ คาประเภทเครื่องมอื เครื่องจักรหรืออุปกรณทางอิเล็กทรอนิกส ซ่ึงมีวิธีการใชและการดูแล
รกั ษาท่ีคอ นขา งยงุ ยาก ผูผลติ หรอื ผขู ายจะตองคอยดูและเพื่อใหบริการหลังการขายแกผูซ้ืออยู
เสมอ เพอื่ สรา งความพึงพอใจ ซึง่ จะมีผลตอความเชอื่ ม่ันและความกา วหนา ทางธุรกจิ ในอนาคต

การใชน วัตกรรมและเทคโนโลยีในการผลติ

การใชน วัตกรรมและเทคโนโลยีในการผลิต เปนการพัฒนาความสามารถในการผลิต
ผลิตภัณฑของมนุษย ชวยในการแกปญหาและสนองความตองการของมนุษยอยางสรางสรรค
โดยนําความรูมาใชกับกระบวนการเทคโนโลยี เพ่ือสรางและใชสิ่งของเครื่องใช วิธีการใหการ
ดํารงชีวติ มคี ณุ ภาพดีย่ิงขึน้

นวัตกรรม หมายถึง ความคิด การปฏิบัติ หรือส่ิงประดิษฐใหม ท่ียังไมเคยมีใชมากอน
หรือเปนการพัฒนาดดั แปลงมาจากของเดมิ ทีม่ ีอยูแลว

เทคโนโลยี หมายถึง ส่ิงที่มนุษยพัฒนาขึ้น เพ่ือชวยในการทํางานหรือแกปญหาตาง ๆ
เชน อุปกรณ เครอื่ งมอื เครอ่ื งจกั ร วสั ดุ หรือแมกระท่ังส่งิ ท่ไี มไดเปนสิง่ ของท่ีจับตอ งไดหรืออาจ
เปน ระบบหรือกระบวนการตา ง ๆ เพื่อใหก ารทํางานบรรลผุ ลเปาหมาย

เทคโนโลยีจะมีประโยชนอยางมาก เมื่อผูใชมีการนําไปใชไดอยางถูกวิธีและเหมาะสม
และจะเกดิ ผลกระทบอยางมากมาย เมือ่ ผูใ ชนาํ เทคโนโลยไี ปใชแ บบผิด ๆ ดวยความไมรู หรือใช
เทคโนโลยีมากเกนิ กวาความจําเปน

กระบวนการเทคโนโลยใี นการผลติ

กระบวนการเทคโนโลยีเปนกระบวนการท่ีเกี่ยวของกับการแกปญหา โดยการใช
ความคิดรเิ ร่มิ อยางสรา งสรรคและรอบคอบ เพือ่ สรางผลติ ภัณฑท่กี อ ใหเกิดประโยชนตามความ
ตองการของมนษุ ยอยา งมปี ระสิทธิภาพ

หลักการเบื้องตน ของกระบวนการทางเทคโนโลยีการออกแบบผลิตภัณฑ สามารถแบง
ออกเปน ขน้ั ตอน ไดดังนี้

1. กาํ หนดปญหาหรอื ความตองการ
2. สรา งทางเลือกหรอื วธิ ีการ
3. เลอื กวธิ ีการทเ่ี หมาะสม
4. ออกแบบและลงมือสราง
5. ทดสอบและประเมนิ ผล (ปรับปรงุ แกไ ข)

๑๗

การเลอื กใชเ ทคโนโลยอี ยา งสรา งสรรค

การเลือกใชเ ทคโนโลยอี ยา งสรางสรรคต อ ชวี ติ สังคม สง่ิ แวดลอมและงานอาชีพ
มหี ลกั การดงั ตอไปน้ี

1. การวเิ คราะหเปรียบเทียบผลิตภัณฑหรือวธิ กี ารท่ีไดจากเทคโนโลยีตาง ๆ ทั้งทางดาน
คุณภาพ รูปแบบ วัสดุ ความสะดวกในการใช ความคุมคา โดยกอนที่จะตัดสินใจเลือก
เทคโนโลยีใดมาใชน ัน้ ผปู ระกอบการหรอื เจาของกจิ การ ควรนําคุณลักษณะท่ัวไป คุณลักษณะ
เฉพาะของเทคโนโลยมี าศกึ ษาเปรียบเทียบกอ นการตัดสนิ ใจเลือก

2. เมื่อมีการเลือกใชเทคโนโลยีสําหรับการสรางและพัฒนาผลิตภัณฑ เพื่อสนองตอ
ความตอ งการของมนษุ ยแ ลว ยอ มตองมีผลกระทบตอสังคมและสิ่งแวดลอมตามมาดวย ดังนั้น
ผูประกอบการหรือเจา ของกิจการตอ งศกึ ษาทบทวนวา เทคโนโลยีท่ีกําหนดใชนั้นมี ขอดี ขอเสีย
และผลตอสงั คมและสงิ่ แวดลอ มทจี่ ะไดร ับนั้นเปนอยา งไร

3. ตัดสินใจเลือกและใชเทคโนโลยีท่ีมีผลดีตอสังคมและสิ่งแวดลอมในทางสรางสรรค
มากทีส่ ดุ

การลดตน ทุนการผลติ และการบรกิ าร

การดาํ เนินงานธุรกจิ ทุกประเภท ใหสามารถดํารงอยไู ดอ ยางมั่นคง จําเปน
ท่ีผปู ระกอบการหรอื เจาของธรุ กิจตองหาวิธีการลดตนทุนการผลิตและการบริการ โดยแนวคิด
ในการลดและควบคุมตน ทุนการผลติ น้นั มีหลักการดงั นี้

1. ศึกษาวิเคราะหและสํารวจสถานภาพปจจุบันของการผลิต คือแรงงาน วัตถุดิบ
ตนทุน การผลิต เม่ือรูปจจยั การผลติ แลวทําใหส ามารถหาขอบกพรองและหาวธิ ีลดตนทุนได

2. วเิ คราะหหาสาเหตุของตนทุนสูญเปลาท่ีเกิดข้ึนจากการผลิตสินคา และการบริการ
หมายถึง การเสยี คาใชจา ยแตไ มไ ดก อ ใหเกดิ ประโยชนตอธุรกจิ

3. ปฏบิ ัตกิ ารลดและควบคมุ ตน ทุนการผลติ ในสวนของคา ใชจา ยท่ไี รป ระสิทธภิ าพ
มีความสูญเปลา โดยดาํ เนินการตอ เน่ืองใหบรรลผุ ลสาํ เร็จ

การดําเนินธุรกจิ ตองเผชญิ กบั ขอจํากัดหลายอยางท่ีเปนอุปสรรคและเปนเหตุใหตนทุน
การผลิตสูงขึ้น จากหลายปจจัย คือ ตนทุนแรงงานมีแนวโนมสูงขึ้น ตนทุนวัตถุดิบแพงขึ้น
โดยเฉพาะการนําวตั ถุดิบจากภายนอกเขา มา ทําใหตน ทนุ การผลติ สูงขนึ้ เชน คา นาํ้ มัน
คาไฟฟา คูแขงขันมีมากขึ้นและทวีความรุนแรงมากข้ึน จําเปนที่ผูประกอบการหรือเจาของ
ธุรกจิ ตอ งลดตนทุนการผลติ ตอหนวยสินคาที่ผลติ จะมีผลใหไดก าํ ไรมากขนึ้ ดังน้นั ผปู ระกอบการ
ตองปรับวิธีการทําธุรกิจ เพ่ือลดตนทุนการผลิตใหตํ่าลง โดยกําหนดเปาหมายการผลิตให

๑๘

เหมาะสมเพื่อความอยูรอด มีการปรับปรุงโครงสรางในการประกอบธุรกิจพัฒนาระบบการ
สง เสริมการขาย ซึง่ เปนกญุ แจสําคัญสูค วามสําเรจ็

ปจ จัยในการลด และควบคุมตน ทนุ การผลติ

ในการผลิตสนิ คา ตนทนุ การผลติ จะสงู หรือตา่ํ นัน้ ขนึ้ อยกู ับปจ จยั ตา ง ๆ หลายประการดังน้ี
1. ผบู รหิ ารตอ งมีนโยบายและโครงการเพ่ือลดตนทุนการผลิตอยางจรงิ จังและชัดเจนไม

วาจะเปนนโยบายดานคุณภาพมาตรฐานระดับสากล เชน ISO , การสนับสนุนศักยภาพของ
บุคลากร ฯลฯ หรือระบบและวธิ ีการลดตน ทุน ซง่ึ ตอ งดําเนนิ การอยา งจรงิ จังและตอ เน่อื ง

2. สรา งจติ สํานึกพนักงาน ใหมีจิตสํานึกท่ีดีตอโครงการลดตนทุนการผลิต จึงจะไดรับ
ความรวมมือและประสบความสําเรจ็ ได

3. มีมาตรการเพ่ิมประสิทธิภาพและคุณภาพของการบริหารจัดการธุรกิจอยางจริงจัง
ทุกปจจัยที่กลาวมามีความสําคัญเทากันหมด แตการดําเนินการใหบรรลุเปาหมายอยางมี
คุณภาพผูบริหารธุรกิจตองกําหนดเปาหมายและการดําเนินงานอยางจริงจัง และตองมีการ
จดั ทําขอ มลู และวดั ประสทิ ธิภาพของการลดตนทนุ อยางตอ เนอื่ ง

4. วธิ ีการจัดทําแผนปฏิบตั ิการ
ข้ันตอนที่ 1 การแยกยอ ย
ข้นั ตอนที่ 2 การจัดเตรยี มแผนงาน โครงการ และมาตรการ
ขั้นตอนที่ 3 ประสานแผนปฏิบตั กิ ารเบอ้ื งตน เขา กับแผนงาน

การจัดทําแผนปฏิบัติการในการจัดการผลิต ผูประกอบการจะตองเตรียมวางแผนไว
ลวงหนา เพ่ือเปนการประกันความสําเร็จไดมากข้ึน การเขียนแผนปฏิบัติจะประกอบดวย
รายการกิจกรรม วตั ถุประสงค ระยะเวลา งบประมาณ ผรู บั ผิดชอบ ดงั นี้

แผนปฏิบตั กิ าร การจัดการผลิต

ที่ กิจกรรม วตั ถุประสงค ระยะเวลา งบประมาณ ผูรบั ผดิ ชอบ

ดา นการควบคุม เพอ่ื ใหส นิ คามี ก.พ. ถึง 100,000.- นายวิญู

1 คณุ ภาพ คณุ ภาพตาม เม.ย. 53

มาตรฐาน

2 การใชน วตั กรรม เพือ่ ประหยัดเวลา ก.พ. ถึง 300,000.- นายวิชาญ
เทคโนโลยใี นการผลิต ในการผลติ เม.ย. 53

3 การลดตน ทนุ การผลิต เพื่อผลกําไรมากขนึ้ ป พ.ศ. 53 - นางสรญา

๑๙

กิจกรรมทา ยบทท่ี 4

คําชีแ้ จง ใหผ ูเรยี นอธบิ ายคําถามตอ ไปน้ใี หถกู ตอง

1. ใหผูเรยี นรวมกลุม เพอ่ื นไปคน ควาหาความรใู นเรื่อง “การการผลิตหรือการบรกิ าร”
จากแหลงเรยี นรตู า ง ๆ ท้งั ส่ือบคุ คล และจากอนิ เทอรเ นต็ แลวเขยี นสรุปยอ เปนองคความรู
ลงในแบบบนั ทึก

แบบบนั ทกึ
เรือ่ ง การจดั การการผลติ หรอื การบริการ

แหลง คน ควา
........................................................................................................................................

เน้อื หา
1. การวเิ คราะหความเปนไปไดของแผนการผลิตหรือการบริการ
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

2. การจดั ทาํ แผนปฏิบตั ิการผลิตหรอื การบริการ
…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
3. ขน้ั ตอนการขับเคลอื่ นแผนปฏิบัตกิ ารผลติ และการบริการ
…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

๒๐

2. ใหผูเรียนไปศึกษาจากผูประสบความสําเร็จในการประกอบอาชีพ โดยมีหัวขอในการ
สนทนาดงั นี้

1. แนวทางในการประกอบอาชีพใหม ีความมั่นคง
…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
2. การจดั ทาํ แผนการผลติ หรอื การบรกิ าร
…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

3. ขนั้ ตอนการขบั เคลอ่ื นแผนปฏิบัติการการผลิตหรือการบรกิ าร
…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

3. ใหผ เู รียนฝก เขียนแผนปฏิบตั กิ ารการผลติ หรือการบริการ

๒๑

บทท่ี 5
การจัดการการตลาด

การจัดการการตลาด หมายถึง การดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ดานธุรกิจ ซึ่งจะตองมีการ
วางแผนการผลิต การโฆษณา การประชาสัมพันธ การวิจัยการตลาด การสงเสริมการขาย
การทําฐานขอมูลลูกคา การกระจายสินคา การกําหนดราคา การจัดจําหนาย ตลอดจน
การดาํ เนนิ กจิ การทกุ อยา งเพือ่ สนองความตองการ และบริการใหแกผ ซู ื้อหรอื ผบู รโิ ภคพอใจ
ทง้ั ในเรื่องราคาและบริการ

การจัดการการตลาดเกี่ยวขอ งกบั เรอื่ งตา ง ๆ ดังน้ี
1. การโฆษณา หมายถงึ การนาํ เสนอหรือสงเสรมิ ความคิดในการขายสนิ คา หรือบริการ
ผา นส่อื ตา ง ๆ มผี อู ปุ ถัมภเ ปน ผูเสียคาใชจายในการโฆษณา โดยมีวัตถุประสงคของการโฆษณา
เพ่ือใหเ กิดความรู ความเขา ใจเกยี่ วกบั สนิ คาและงานบริการ เปน การใหข าวสารและชักจูงใหซื้อ
สินคาและซื้อบริการสื่อที่ใชในการโฆษณามีหลายประเภท เชน นิตยสาร หนังสือพิมพ วิทยุ
โทรทัศน ปายโฆษณา การโฆษณาทางไปรษณีย เปนตน ส่ือโฆษณาแตละประเภทจะมีจุดเดน
และจดุ ดอ ยแตกตางกนั ดังนน้ั การเลอื กส่อื โฆษณาควรคํานึงถึงวตั ถปุ ระสงค ดังน้ี

1) สามารถเขา ถงึ กลมุ เปา หมายใหม ากทส่ี ดุ เทาท่ีจะมากได
2) สื่อน้ันมปี ระสิทธภิ าพและไดผ ลสงู สดุ
3) เสียคาใชจ า ยต่าํ ท่ีสุด
2. การประชาสัมพันธ หมายถึง การติดตอส่ือสารเพื่อสงเสริมความเขาใจที่ถูกตอง
รวมกนั ตลอดจนสรางความสัมพันธอันดีตอกันระหวางลูกคากับผูผลิต เพื่อใหเกิดความเช่ือถือ
ศรัทธา ความคิดเหน็ ทัศนคตทิ ี่ดีตอองคก าร การประชาสมั พันธ ไดแ ก ขาวแจกสําหรับเผยแพร
การแถลงขาว
3. การสงเสริมการขาย หมายถึง กิจกรรมการสงเสริมการตลาดนอกเหนือจากการ
โฆษณาการขายโดยบคุ คล และการประชาสมั พันธ เปนการชวยกระตุนความสนใจ การซื้อของ
ผบู ริโภคหรือบุคคล
4. การวิจยั การตลาด หมายถงึ การศกึ ษาปจ จยั ภายนอกและภายในเกยี่ วกับการตลาด
ทําใหผูประกอบการมีขอมูลในการวางแผนการตลาดไดอยางม่ันใจและสามารถบอก
รายละเอียดในการดําเนินงานไดอยางชัดเจน การวิจัยการตลาดหรือการศึกษาตลาดควร
วเิ คราะหพ ฤตกิ รรมผบู รโิ ภคมาปรบั ใช ดังน้ี
1. ผบู รโิ ภคของกิจการคอื ใคร ใชหลกั การแบง สวนตลาดเขา มาประกอบการ
พจิ ารณา คือ หลักภมู ิศาสตร หลักประชากรศาสตร หลักจติ วิทยา หลักพฤตกิ รรมศาสตร

๒๒

2. ตลาดตอ งการซื้ออะไร ผปู ระกอบการจะตองศกึ ษาวาผูบ ริโภคตองการอะไร
จากผลิตภัณฑที่ซ้ือ เชน บางคนใชรถยนตราคาแพง เพราะตองการความภาคภูมิใจ
บางคนเลือกรับประทานอาหารในรานหรูหรา นอกจากเขาตองการความอรอยจากรสชาติของ
อาหารแลวเขายังตองการความสะดวกสบาย การบริการที่ดี เปนตน นักการตลาดจะตอง
วิเคราะหดูวาผบู รโิ ภคตองการซือ้ อะไรเพื่อท่จี ะจดั องคป ระกอบของผลิตภัณฑใ หครบถวนตามที่
เขาตอ งการ

3. ซ้ืออยา งไร ผูป ระกอบการตอ งศึกษาถึงกระบวนการตัดสินใจในการซ้ือของ
ผบู รโิ ภค กระบวนการการตดั สินใจในการซ้ือนี้จะเร่ิมจากความรูสึกวาตองการสินคาน้ัน จนไป
ถึงความรสู กึ หลงั การซ้ือ กระบวนการดังกลาวน้ีจะกินเวลามากหรือนอย ยากหรืองายเพียงใด
ขน้ึ อยกู บั ชนิดของสนิ คา ตวั บุคคลท่ที ําการซอ้ื ผูต ดั สนิ ใจซ้ือ การสงเสริมการตลาด ฯลฯ แตละ
ขั้นของกระบวนการซ้ือใชเวลาไมเทากันและบางคร้ังการซื้ออาจจะไมไดดําเนินไปจนจบ
กระบวนการก็ได เพราะผูบ รโิ ภคเปลยี่ นใจหรือเกิดอปุ สรรคมาขดั ขวางทาํ ใหเ ลิกซ้ือหรอื อาจตอง
ทอดระยะเวลาในการซื้อออกไป

4. ทําไมผบู รโิ ภคจงึ ซ้ือเปน การพิจารณาถงึ วตั ถปุ ระสงคห รอื จดุ มงุ หมายของ
การซือ้

5. เม่ือไรผูบ ริโภคจะซื้อ นกั การตลาดจําตองทราบถึงโอกาสในการซอ้ื ของ
ผูบริโภค ซ่ึงจะแตกตางกันตามลักษณะสินคานั้น ๆ เพ่ือวางกลยุทธทางตลาดไดเหมาะสมกับ
พฤติกรรมการซ้อื ของผบู รโิ ภค

6. ผูบรโิ ภคจะซื้อท่ไี หน เปน การถามเร่อื งชอ งทางการจาํ หนาย แหลง ขายท่ี
เหมาะสมกับสินคา โดยพิจารณาดูวาสินคาชนิดน้ีผูบริโภคมักจะซื้อจากท่ีไหน ซื้อจาก
หางสรรพสินคา ใหญ หรอื จากรานขายของชาํ ใกลบ า น เปนตน

7. ใครมีสว นรว มในการตัดสินใจซ้ือ เปนการถามเพื่อใหทราบถึงบทบาทของ
กลมุ ตา ง ๆ ทมี่ อี ทิ ธพิ ลหรือมีสว นรว มในการตัดสินใจซ้อื

8. การวางแผนการตลาด หมายถงึ การกําหนดกลุมลกู คา เปา หมาย สรา งความ
นา เช่ือถอื ใหกบั กจิ การและผูทจี่ ะรวมลงทนุ สามารถอธิบายวธิ ีการทจ่ี ะดงึ ดดู และรกั ษาลูกคาท้ัง
รายเกา รายใหมไ วได

9. การทําฐานขอ มูลลูกคา หมายถึง ขอ มลู จะชว ยในการกําหนดสวนตา งของ
การตลาด การกําหนดกลยทุ ธ การตลาดทางตรงไมวา จะเปน กลยทุ ธก ารสรางสรรคงานโฆษณา
กลยทุ ธส่อื ตลอดจนใชในการวิเคราะหขอมูลตาง ๆ เปนสิ่งสําคัญสําหรับการทําตลาดทางตรง
เพราะกิจการจะไมสามารถสื่อสารหรือเขาใจถึงกลุมลูกคาที่คาดหวังได หากปราศจากขอมูล
ลูกคา

๒๓

วตั ถุประสงคการทําฐานขอ มูลลกู คา มีดังนี้
1) เพือ่ ใหทราบถึงความสาํ คัญของการจัดทาํ บญั ชีรายช่ือลกู คา
2) เพอื่ ใหท ราบถึงวธิ ีการเบอ้ื งตน ในการจดั ทาํ บญั ชีรายชอื่ ลูกคา
3) เพอ่ื ใหเ ขา ใจถงึ ประเภทของฐานขอมูล
4) เพื่อใหท ราบถึงองคป ระกอบของฐานขอมลู ลูกคา

10. การกระจายสินคา ในวงการธรุ กจิ ปจ จบุ นั นักการตลาดใหค วามสาํ คัญ
เกี่ยวกับการกระจายสินคา ไมนอยกวาตัวแปรอื่น ๆ ในดานการตลาด หากผลิตภัณฑเปนท่ี
ตองการของตลาด แตระบบการกระจายสินคาไมดี เชน สงสินคาผิดพลาด ลาชา ผิดสถานที่
เปนตน เปน ความสูญเสยี อนั ย่ิงใหญ เพราะทาํ ใหย อดขายลดลงและสญู เสยี ลูกคา

จดุ ประสงคของการกระจายสินคา คือการจัดสงสินคาใหลูกคาไดถูกตอง ไปยังสถานท่ี
ทถ่ี ูกตองในเวลาที่เหมาะสม โดยเสียคาใชจายนอยที่สุด ตลอดจนการใหบริการลูกคาที่ดีท่ีสุด
บทบาทและความสําคัญของการกระจายสินคา เปนการเช่ือมโยงระหวางผูผลิตกับผูบริโภค
หรือกลาวไดวาการที่นําสินคาออกจําหนายใหผูบริโภคทันตามเวลาท่ีตองการกระจายสินคา
จงึ มีความสาํ คญั ทผ่ี ูประกอบการจะตอ งระมดั ระวงั ในเร่อื งตอไปน้ี

1) สินคา ที่ถกู ตอง
2) เวลาทถ่ี กู ตอง
3) จาํ นวนทถ่ี กู ตอ ง
4) สถานทท่ี ่ถี ูกตอง
5) รูปแบบทต่ี อ งการ

การจดั การกระจายสนิ คา คอื การนําสนิ คาไปถึงมือผบู ริโภคหรอื ลูกคา ซึ่งกระจายสินคา
เกีย่ วของกับการงานในหนา ทอี่ ื่น ๆ ไดแก การเริ่มตนจากการพยากรณการขายซ่ึงเก่ียวกับการ
วางแผนการจัดจําหนาย และวางแผนการผลิต สวนการกระจายสินคา หมายถึง การบริหาร
ระบบการขนสงระบบชองทางการจัดซื้อ ระบบชองทางการจัดจําหนาย ระบบสินคาคงคลัง
เพ่ือใหไดมาซ่ึงประสิทธิภาพในการจัดซ้ือวัสดุ วัตถุดิบเพื่อการผลิต และเพ่ือใหไดมา
ซ่ึงประสทิ ธภิ าพทางการตลาดทจ่ี ะขายสนิ คาสาํ เร็จรปู และบรกิ ารสูมือผบู ริโภค

การวางแผนการตลาดเชงิ กลยทุ ธ

การวางแผนการตลาดเชิงกลยุทธ จะทําใหพนักงานทุกคนไดรูวา จะปฏิบัติใหบรรลุ
เปาหมายในระยะเวลาไดอยางไร แผนการตลาดเปนเอกสารที่เขียนขึ้น เพ่ือใชเปนเสมือน
หนังสือนําทางสําหรบั กจิ กรรมทางการตลาดแกผจู ัดการฝายการตลาด การเขยี นแผนการตลาด

๒๔

ทีช่ ดั เจนเปน งานท่ีตอ งใชเ วลา แตเ ปน พน้ื ฐานในการสื่อสารภายในองคก าร แผนการตลาดจะทํา
ใหพนักงานทุกคนทราบวาตนมีความรับผิดชอบอะไร ตองทําอะไร มีกรอบเวลาในการ
ปฏิบัติงานอยางไร แผนการตลาดบง บอกวัตถุประสงคและแนวทางการจัดสรรทรัพยากรเพ่ือให
บรรลวุ ัตถุประสงค แผนการตลาดเปนกรอบความคิดและใหทิศทางเชิงกลยุทธ สวนการนําไป
ปฏิบัติเปนการทํางานในลักษณะท่ีจัดการกับปญหา โอกาส และสถานการณ แผนการตลาด
แสดงขั้นตอนงานที่เรยี งเปนลําดับกอนหลังก็จริง แตขั้นตอนเหลาน้ันอาจเกิดข้ึนพรอมกันหรือ
ประสานกันก็ได การเขียนแผนมีหลายรูปแบบ ข้ึนอยูกับองคกร พันธกิจ วัตถุประสงค
กลมุ เปา หมาย และสว นประสมทางการตลาดขององคก รนน้ั
การนาํ แผนไปปฏิบัติและการควบคุม เปนกระบวนการท่ีผูทําการตลาด ตองดําเนินงานตาม
แผนการตลาดทวี่ างไว ดวยความมั่นใจวาสามารถบรรลุวัตถุประสงคได ซ่ึงรายละเอียดในแผน
จะระบกุ ิจกรรม เวลา งบประมาณ ซง่ึ ตองมีการสื่อสารที่ดี เมื่อนําแผนการตลาดไปปฏิบัติแลว
จะตองมกี ารประเมนิ เพื่อใหท ราบวาไดด ําเนนิ การบรรลุตามวัตถุประสงคเพียงใด มีอะไรท่ีควร
แกไข การวางแผนมีความสัมพันธใกลชิดกับการควบคุม เน่ืองจากแผนไดระบุถึงสิ่งที่องคกร
ตองการบรรลุ

๒๕

กจิ กรรมทายบทท่ี 5

คําช้ีแจง ใหผเู รียนอธิบายคาํ ถามตอไปน้ใี หถ ูกตอ ง

1. การจัดการการตลาด หมายถึงอะไร
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ การจัดการการตลาด หมายถึง การดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ดานธุรกิจ
ซึ่งจะตองมีการวางแผนการผลิต การโฆษณา การประชาสัมพันธ การวิจัยการตลาด การ
สง เสริมการขาย การทาํ ฐานขอ มูลลูกคา การกระจายสินคา การกําหนดราคา การจัดจําหนาย
ตลอดจนการดาํ เนินกจิ การทุกอยา งเพื่อสนองความตอ งการ และบรกิ ารใหแกผูซื้อหรือผูบริโภค
พอใจ ท้ังในเรอื่ งราคาและบริการ

2. การจดั ทาํ แผนการตลาดมีวธิ ใี ดบาง
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ การโฆษณา การประชาสัมพันธ การวิจัยการตลาด การสงเสริมการขาย
การทาํ ฐานขอ มูลลูกคา การกระจายสินคา

๒๖

บทที่ 6
บัญชธี รุ กจิ

ความหมายของบัญชธี รุ กิจ

บญั ชีธุรกจิ หมายถึง ระบบประมวลขอมูลทางการเงิน การจดบันทึกรายการคาตาง ๆ
ท่ีเกี่ยวกับการรับ – จายเงิน ส่ิงของ และสิทธิท่ีมีมูลคาเปนเงินไวในสมุดบัญชีอยางสม่ําเสมอ
เปนระเบียบถูกตองตามหลักการและสามารถแสดงผลการดําเนินงานและฐานะการเงินของ
กจิ การในระยะเวลาหน่งึ ได

ความสําคญั ของการทาํ บญั ชี

1. เปนเครอื่ งมือวัดความสําเรจ็ ในการดาํ เนินธุรกิจ โดยพิจารณาจากผลการดําเนินงาน
ฐานะทางการเงินของธุรกิจ และความม่ันคงของธรุ กิจ จะบันทึกบญั ชีรายการตา ง ๆ ท่ีเกิดขึ้นใน
การดาํ เนินธรุ กจิ เชน การลงทนุ การรับ การจาย โดยไมนําสวนท่ีเปนของสวนตัวเขามาบันทึก
ดวย ส่ิงที่บันทึกไวจะสามารถนํามาจัดทําเปนรายงานทางการเงินได เชน งบดุล งบกําไร
ขาดทนุ ซ่ึงเปน ภาพสะทอนในการดําเนินธรุ กจิ

2. เปนเครื่องมือชวยในการวางแผนและตัดสินใจธุรกิจ สามารถนํามาวิเคราะหความ
เปนไปไดของการลงทุนท่ีจะเกิดข้ึนในอนาคต ดังนั้น หากมีการบันทึกที่ถูกตอง จะทําให
สามารถพัฒนากจิ การใหเ จรญิ กา วหนา อยางยงั่ ยืน

3. เปนเคร่ืองมือในการวางแผนกําไร และควบคุมคาใชจายของบริษัท ชวยในการ
ตดั สินใจกาํ หนดราคาสนิ คา ชวยในการควบคุมตนทุนการผลิต และสามารถวิเคราะหปรับปรุง
รายจายที่ไมจ ําเปนออก รวมถึงชวยในการวางแผนการดาํ เนินงานไดอยางถูกตอง เหมาะสมกับ
ทรัพยากรท่มี อี ยู

ประเภทและขนั้ ตอนของการทําบญั ชธี รุ กิจ

บัญชกี ารเงนิ หมายถึง การเพิ่มข้ึนของประโยชนเชิงเศรษฐกิจในรอบระยะเวลาบัญชี
ในรูปของกระแสเขาหรือการเพม่ิ ข้นึ ของสนิ ทรพั ย

บัญชีสินทรัพย หมายถึง ทรัพยากรท่ีอยูในความควบคุมของกิจการ เปนผลของ
เหตุการณใ นอดีตซงึ่ คาดวาจะไดร ับประโยชนเ ชงิ เศรษฐกจิ ในอนาคต

บัญชีรับ-จาย หมายถึง การลดลงของประโยชนเชิงเศรษฐกิจในรอบระยะเวลาบัญชี
ในรปู ของกระแสออกหรือการลดลงของสนิ ทรพั ย

๒๗

ตวั อยาง แบบฟอรมการทําบญั ชรี ายรบั -รายจา ย

แบบบญั ชีรายรบั -รายจา ย

วันเดอื น รายรับ จาํ นวนเงิน วันเดอื น รายจาย จาํ นวนเงิน
ป บาท สตางค ป บาท สตางค

บัญชที รัพย-หนี้สิน หมายถึงเปนภาระผูกพันในปจจุบันของกิจการโดยจะเปนผลของ
เหตกุ ารณในอดตี ซง่ึ จะทาํ ใหก จิ การเสียทรัพยในอนาคต

ตัวอยา งบญั ชีทรพั ย- หน้ีสนิ

ทรัพยสนิ หน้ีสิน

วันเดอื น รายการ จํานวน จํานวน วัน รายการ จํานวน จํานวน
ป หนว ย เงิน เดือนป หนว ย เงนิ

๒๘

กจิ กรรมทายบทท่ี 6

คําช้แี จง ใหผ ูเรยี นอธบิ ายคาํ ถามตอไปนีใ้ หถ ูกตอ ง
1. บัญชธี ุรกิจ หมายถงึ อะไร

…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ บัญชธี รุ กิจ หมายถงึ ระบบประมวลขอ มูลทางการเงิน การจดบันทึกรายการ
คาตาง ๆ ที่เกี่ยวกับการรับ – จายเงิน สิ่งของ และสิทธิที่มีมูลคาเปนเงินไวในสมุดบัญชีอยาง
สม่ําเสมอ เปนระเบียบถูกตองตามหลักการและสามารถแสดงผลการดําเนินงานและฐานะ
การเงนิ ของกิจการในระยะเวลาหนึง่ ได

2. บญั ชีมไี วเ พอื่ อะไร
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ 1. เปนเครอ่ื งมือวัดความสาํ เร็จในการดําเนนิ ธรุ กิจ
2. เปน เครอื่ งมือชวยในการวางแผนและตัดสนิ ใจธรุ กิจ
3. เปนเคร่ืองมือในการวางแผนกําไร

๒๙

บทท่ี 7
การขับเคลอ่ื นธรุ กิจเพ่ือการขยายอาชพี

สง่ิ ทตี่ อ งวเิ คราะหใ นแผนปฏบิ ตั กิ ารขยายธรุ กจิ

1. ความถูกตอ งนา เชอื่ ถอื ของขอมูลพ้ืนฐานท่ีจะนาํ มาใชกําหนดแผน
2. ขอ มูลท่ีไดมามีความเทย่ี งตรงเพยี งพอก็ตองวเิ คราะหเ พ่อื ใหเ กย่ี วกบั แผนท่ี
กําหนดขึน้

การจัดทําแผนปฏบิ ตั กิ าร

มขี น้ั ตอนของการจดั ทาํ แผนการปฏิบตั ิการ 3 ขน้ั ตอนดงั น้ี
1. การวางแผน การวางแผนเปนจดุ เริม่ ตนในการดาํ เนินการโดยกําหนดวัตถุประสงค

และวธิ ดี ําเนนิ งานเพือ่ ใหปรบั ปรงุ วัตถปุ ระสงคท ก่ี าํ หนดอยา งมปี ระสิทธิภาพและประสิทธผิ ล
2. การควบคุม คือการติดตามและประเมินผลการดําเนินงาน เพื่อใหการดําเนินงาน

เกดิ ประสิทธภิ าพและเพอ่ื นาํ ขอมูลที่ไดม าวิเคราะหและแกไ ขปรับปรุงการวางแผนคร้งั ตอ ไป
3. ระบบควบคุม
1.กําหนดเปา หมายทีช่ ัดเจนในการดําเนินงาน คือเปนการกําหนดถึงเปาหมาย
ทจี่ ะทําในการทํางานวา ทําเพื่ออะไร แลวผลตอบแทนเปน อยา งไร
2.กําหนดมาตรฐาน คือเปน การกาํ หนดถึงส่ิงที่ตองสรางเปนหลักเพือ่ ใหงานน้ัน
เปนงานทเี่ ปนไปตามมาตรฐานเพือ่ ใหเปน จุดเดน
3.กาํ หนดตัวชีว้ ัดใหชัดเจน คือเปนการบอกถึงส่ิงท่ีช้ีวัดใหเห็นวาตองการเห็น
อะไรในการทํางานในครั้งน้วี า ตอ งการเปน แบบใด

ข้ันตอนการขับเคล่ือนแผนปฏิบัติการ เพ่ือขยายธุรกิจผูประกอบการจะตองดําเนินการใน 3
ประเด็นคอื

1. การวิเคราะหความเปน ไปไดข องแผนปฏิบัตกิ าร เปนการพิจารณาถึงความเหมาะสม
ของแผนปฏิบตั ิการกับสภาพความเปนจรงิ ของกิจการวา สามารถเปน ไปไดตามทีว่ างไวห รอื เปลา

2. การพัฒนาแผนปฏิบัติการ เปนการพัฒนาแผนปฏิบัติการโดยการนําขอมูลจากการ
วิเคราะหความเปนไปไดของแผนปฏบิ ตั กิ าร

3. การจดั การความรขู ับเคลอื่ นแผนปฏิบัติการสคู วามสําเรจ็ ในการขยายอาชีพ เปนการ
จดั การกับความรทู ี่จะใชในการขบั เคลอื่ นแผนปฏบิ ัตกิ ารสูค วามสาํ เร็จในการขยายอาชีพ

๓๐

การตรวจตดิ ตามคณุ ภาพการทํางาน มีข้นั ตอนดังนี้
1. ทบทวนโครงการ/กจิ กรรม ท้งั หมดใหเ ห็นเจตนารมณว า ตองทาํ อยา งไร
2. จดั ทาํ แผนการตรวจติดตาม พิจารณาวาควรควรจะตรวจติดตามโครงการ กิจกรรม

ใด เมื่อไร และมจี ดุ เนนท่ใี หค วามสาํ คญั กับเรอื่ งใดบาง
3. ทําความเขาใจรวมกันใหชัดเจน วาการตรวจติดตามไมใชการจับผิด แตเปนการ

รว มกนั ระหวา งผูต รวจติดตามกบั คณะทํางานรวมกันหาขอบกพรองที่จะทําใหงานเสียหายแลว
ชว ยกันแกไขขอบกพรอ ง

4. ประเมินคุณภาพการทาํ งาน เขา กระบวนการ
การวางแผน PIAN = P การทาํ งานใดตอ งมีขนั้ การวางแผนเพราะทําใหม ี

ความม่นั ใจวาทํางาน
การปฏบิ ตั ิ DO = D เปนการลงมือปฏบิ ตั ิงาน ตามแผนท่วี างไว

การดาํ เนนิ การตามแผน อาจประกอบดวย การมีโครงสรางงานรบั รอง มวี ิธีการดาํ เนินการ
มีผรู ับผิดชอบ

การตรวจสอบ CHECK = C เปนข้ันตอนของการประเมินการทาํ งานวาเปนไป
ตามแผนทวี่ างไวหรอื ไม

การปรับปรุงแกไข ACTION = A เม่ือ CHECK แลวพบวามีปญหาหรือความบกพรอง
แลวลงมอื แกไขซึ่งในข้นั นี้อาจพบวา ประสบความสาํ เรจ็ หรอื อาจพบวา มขี อบกพรองอีกดวยตอง
ตรวจสอบเนอ้ื ของงานเพ่ือหาทางแกไ ข

๓๑

กจิ กรรมทา ยบทที่ 7

คําช้แี จง ใหผเู รยี นอธิบายคาํ ถามตอไปนี้ใหถูกตอง

1. สิ่งทีต่ อ งวิเคราะหใ นแผนปฏิบัติการขยายธรุ กิจอะไรบา ง
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ 1. ความถกู ตอ งนา เช่อื ถือของขอ มลู พ้นื ฐานทจ่ี ะนํามาใชก าํ หนดแผน
2. ขอ มลู ท่ีไดมามคี วามเทยี่ งตรงเพยี งพอก็ตองวิเคราะหเ กี่ยวกบั แผนท่ี
กําหนดข้ึน

2. การจดั ทาํ แผนปฏบิ ัติการมีกขี่ ้นั ตอน
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ 1. การวางแผน
2. การควบคมุ
3. ระบบควบคุม

3. ข้ันตอนการขับเคลอื่ นแผนปฏิบัติการเพ่ือขยายธุรกิจผูประกอบการจะตองดําเนินการใน 3
ประเดน็ มีอะไรบา ง

…………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ 1. การวิเคราะหค วามเปน ไปไดข องแผนปฏิบตั กิ าร
2. การพัฒนาแผนปฏบิ ตั ิการ
3. การจัดการความรูข บั เคล่อื นแผนปฏบิ ัติการสคู วามสําเรจ็ ในการ

ขยายอาชพี

๓๒

4.การตรวจติดตามคณุ ภาพการทาํ งานใชห ลักการใด
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ PDCA

๓๓

บทท่ี 8
โครงการขยายอาชพี

โครงการ หมายถึง แผนงานยอย แผนการดําเนินงานหรือกิจกรรมท่ีจะนําไปปฏิบัติได
โดยมวี ตั ถปุ ระสงคใ นการดาํ เนนิ งานอยา งชัดเจน มีระยะเวลาเริ่มตน มีระเบียบแบบแผนในการ
ปฏบิ ัติ ซ่ึงประกอบดวย

ประโยชนของโครงการ

1. ชว ยอํานวยความสะดวกแกผ อู า น
2. ชวยประหยดั เวลาแกผูอนมุ ตั ิ
3. ชว ยใหก ารปฏิบตั ิงานตามโครงการเปน ไปตามวตั ถุประสงค
4. เปน การแสดงถงึ ประสบการณการทํางานของผูเขียนโครงการ

องคประกอบของโครงการ

1. ช่ือแผนงาน เปนการกําหนดชื่อใหครอบคลุมโครงการเดียวหรือหลายโครงการท่ีมี
ลกั ษณะงานไปในทิศทางเดยี วกัน

2. ช่ือโครงการ ใหระบชุ ่ือโครงการตามความเหมาะสมมคี วามหมายชัดเจน
3. หลักการและเหตุผล ใหช้ีแจงรายละเอียดของปญหาและความจําเปนท่ีเกิดขึ้นท่ี
จะตองแกไ ขตลอดจนช้ีแจงถงึ ผลประโยชนท ่ีจะไดร ับจากโครงการ
4. วัตถุประสงค เปนการบอกใหทราบวาการดําเนินงานตามโครงการนั้นมีความ
ตอ งการใหอะไรใหเ กดิ ขึ้น
5. เปาหมาย ใหระบุวาจะดําเนินการส่ิงใดโดยพยายามแสดงใหปรากฏเปนรูปตัวเลข
หรือจาํ นวนทจ่ี ะทาํ ได
6. วิธีดําเนินการ คืองานหรือภารกิจซ่ึงจะตองปฏิบัติในการดําเนินโครงการใหบรรลุ
ตามวัตถุประสงค
7. ระยะเวลาในการดาํ เนินงาน คอื การระบุระยะเวลาตั้งแตเริ่มตนโครงการจนส้ืนสุด
โครงการ
8. งบประมาณ เปน ประมาณการคาใชจ ายทง้ั สน้ิ ของโครงการ
9. ผรู ับผดิ ชอบโครงการ เปนการระบุเพอื่ ใหทราบวา หนว ยงานใดเปนเจาของ
10. หนวยงานทีใ่ หก ารสนบั สนุน เปน การใหแนวทางแกผ ูอ นุมัติและผูปฏิบัติ
11. การประเมนิ ผล บอกแนวทางวา การติดตามประเมินผลควรทาํ อยางไร

๓๔

12. ผลประโยชนทคี่ าดวา จะไดร บั เม่ือโครงการนั้นเสร็จส้ินแลว จะเกดิ ผลอยางไรบา ง
ใครเปน ผูไ ดรบั

แผนปฏิบัติการ คือ เคร่ืองค้ําประกันวาเปาหมายในการทํางาน มีโอกาสบรรลุ
เปาหมาย ที่กําหนดไวเปนส่ิงยืนยันวาเปาหมายที่ต้ังไวความเปนไปไดเพราะมีแผนขั้นตอน
ชดั เจน

แบบฟอรมการเขียนแผนปฏบิ ตั ิการเพื่อการขยายอาชีพ

กจิ กรรม เปาหมาย ระยะเวลา ผลลพั ธ ตวั ชี้วัด ผูรบั ผดิ ชอบ

การตรวจสอบโครงการ หมายถึง โครงการและตัวช้ีวัดซ่ึงใชสําหรับตรวจสอบความ
คบื หนา ของโครงการ ตลอดอายขุ องโครงการ

ประโยชนจ ากการตรวจสอบโครงการ
1. ไดม ีการประเมินอยางเปนอสิ ระ
2. ระบุประเดน็ ความเส่ยี งในการบรหิ ารโครงการ
3. ระบุแผนปฏิบัติการในแตล ะโครงการที่ผานการตรวจสอบ
4. ชว ยปรบั ปรุงโอกาสและความเปนไปไดท จ่ี ะทาํ ใหโครงการประสบ

ความสําเรจ็

หลักการโดยท่ัวไปของการกาํ กับงานตรวจสอบโครงการ
1. การตรวจสอบสถานะงบการเงินของโครงการ
2. การตรวจสอบการกาํ กับการปฏบิ ัติตามกฎเกณฑ
3. การตรวจสอบกิจกรรมและการปฏิบตั ิงานในโครงการ

๓๕

กจิ กรรมทายบทที่ 8

คาํ ชี้แจง ใหผ ูเรียนอธิบายคําถามตอไปนใี้ หถ ูกตอ ง

1. โครงการขยายอาชพี หมายถงึ อะไร
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ โครงการ หมายถึง แผนงานยอย แผนการดําเนินงานหรือกิจกรรมที่จะ
นาํ ไปปฏิบัติไดโ ดยมวี ัตถุประสงคในการดําเนินงานอยางชัดเจน มีระยะเวลาเริ่มตน มีระเบียบ
แบบแผนในการปฏิบัติ

2. ขนั้ ตอนการเขยี นโครงการมีกข่ี ้ันตอนอะไรบาง
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ ขั้นตอนการเขียนโครงการ
1. ช่อื โครงการ
2. หลักการและเหตุผล
3. วตั ถุประสงค
4. เปาหมาย
5. วิธีดาํ เนินการ
6. ระยะเวลาในการดาํ เนินงาน
7. งบประมาณ
8. เครือขา ย
9. การประเมนิ ผลและรายงานผลโครงการ
10. ผรู ับผิดชอบโครงการ
11. ความสมั พันธก ับโครงการอื่น
12. ผลท่ีคาดวา จะไดรับ

๓๖

3.แผนปฏิบัตกิ ารคอื อะไร
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ แผนปฏิบัติการ คือ เคร่ืองคํ้าประกันวาเปาหมายในการทํางาน มีโอกาส
บรรลุเปาหมายท่ีกําหนดไวเปนสิ่งยืนยันวาเปาหมายที่ตั้งไวความเปนไปไดเพราะมีแผนการ
ขนั้ ตอนชดั เจน

4.การตรวจสอบโครงการหมายถงึ
…………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

แนวตอบ การตรวจสอบโครงการ หมายถึง โครงการและตัวช้ีวัดซ่ึงใชสําหรับ
ตรวจสอบความคบื หนาของโครงการ ตลอดอายุของโครงการ

๓๗

แบบทดสอบยอย
รายวิชาทกั ษะการจัดการขยายอาชพี (อช31002)

1. การดาํ เนินการทางธรุ กจิ มอี งคป ระกอบรวม 4 องคประกอบดวยกนั คอื
แนวตอบ 1. องคป ระกอบดานทุน
2. องคป ระกอบดานผลติ ภัณฑ
3. องคประกอบดา นลกู คา
4. องคประกอบดา นตนเอง

2. องคประกอบดา นผลิตภัณฑ ประกอบดวย
แนวตอบ 1. คุณภาพของผลิตภัณฑ ตลาดตองการอยางไร
2. ระบวนการผลิตทีต่ องใช
3. นวัตกรรม เทคโนโลยี การลดตน ทุน เปนอยางไร
4. บรรจุภัณฑ
5. นวัตกรรม เทคโนโลยี การผลิตจะเขาถงึ ไดระดบั ใด
6. การเกบ็ รกั ษา

3. ใหนกั ศกึ ษาวาดแผนภูมกิ รอบแนวคิดการทาํ งานบนฐานขอ มูล
แนวตอบ

4. ใหน กั ศกึ ษายกตัวอยางทนุ ที่ผปู ระกอบอาชีพจะนาํ เขามาบูรณาการใชลงทุนประกอบการมา
3 ทนุ

แนวตอบ 1. เงินทุน ไดมาจากการออม จากการสะสมทุน จากการกูยืมสถาบัน
การเงนิ

2. ทุนที่ดิน เปนที่ตั้งสถานประกอบการ เปนฐานการผลิตที่จะตองมีการ
จดั การใหก ารใชท ่ีดินเปนไปอยางมปี ระสิทธิภาพ

๓๘

3. ทุนทางสิ่งแวดลอม เชน การเกษตรอินทรีย ต้ังบนพ้ืนท่ีปาเขาโดยลอม
ทําใหไดความช้ืนและปุยธรรมชาติมาตามลมและไหลมากับนํ้าฝน ทําใหลดตนทุนเกี่ยวกับปุย
หมกั และจลุ นิ ทรยี ล งได

5. การเรียนรูเพ่ือพัฒนาศักยภาพ การคิด การกระทํา ตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงจะ
มงุ เนน องคป ระกอบแหงคุณคา 5 ประการ คือ

แนวตอบ 1. การพัฒนาทักษะการคิดหาเหตผุ ล
2. การพัฒนาทักษะการคิดตัดสินใจระบุความพอดีสําหรับตนเองและ

ชุมชน
3. การพัฒนาทักษะการคิดกาํ หนดแนวทางสรางภูมิคุมกนั ใหก ับเรือ่ งท่จี ะทาํ
4. การพัฒนาทกั ษะการแสวงหาความรแู ละสรปุ องคค วามรูในเรอื่ งทีจ่ ะทํา
5. การพัฒนาเจตคติเพ่ือการคิดการกระทําใหเกิดคุณคาในคุณธรรมและ

จริยธรรม

6. ใหนักศึกษาสรุปความหมายของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี ง
แนวตอบ ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง เปน เร่อื งของความรูสึก ความมงุ มัน่ การรูทันและ

เขาใจในสง่ิ ทจ่ี ะทาํ คดิ สรางสรรคและรับรูโลกกวา ง เพื่อการดํารงชีวิตอยูอยางพอเพียงในสังคม
ชุมชนของงาน และกาวเขาสูโลกแหงการแขงขันทางเศรษฐกิจในระบบทุนนิยมไดอยางมี
สตปิ ญ ญา ปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียงไมไดปฏิเสธทุนนิยม แตจะใชพลังแหงสติปญญา พัฒนา
ตนเอง สังคม ชุมชน รวมกัน สรางทุนนิยมใหม นําพาประเทศเขาสูความเปนมหาอํานาจแหง
สนั ตสิ ุขทม่ี ่นั คงยง่ั ยืน

7. รูปกาย คอื
แนวตอบ รปู กาย เปน องคประกอบของอวัยวะตา ง ๆ ทงั้ ภายนอกและภายใน

ทาํ หนาที่ สอดประสานกนั พรอมทาํ งานตามทใ่ี จส่ังการ โดยคุณภาพของการกระทําเปนตัวบงชี้
สมรรถภาพทางใจ

๓๙

8. การปฏิบตั ิการวเิ คราะหทําความเขา ใจตวั ตนสามารถทาํ ไดอยา งไร
แนวตอบ 1. องคประกอบทเี่ ราจะเรียนรูต น แบบดานการนึกคิดตรึกตรองจากตวั เราเอง คือ
1.1 ความรสู กึ
1.2 การจําได หมายรู
1.3 การคดิ ปรุงแตง
1.4 การรบั รู
2. การเตรียมการ ควรใชสถานท่ีสงบ สภาพอากาศสิ่งแวดลอมสบาย ๆ

มสี ่ิงรบกวนนอย
3. วิธีการ

9. ใหนักศกึ ษายกตวั อยา งของการรบั รู
แนวตอบ

10. การจดั การขยายอาชีพ เพื่อความมั่นคงตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง มีความหมาย
วา อยา งไร

แนวตอบ กรรมวธิ ใี นการควบคุมการดาํ เนินงานทํามาหากินใหขยายกาวออกไปใหเกิด
ความแนนและทนทานไมกลับเปนอ่ืนตามหลักความรู ความจริงของงานเกี่ยวกับการผลิต การ
จําหนายจายแจกและการบรโิ ภคใชส อยสง่ิ ตา ง ๆ ของชมุ ชนเปน ไปตามตอ งการ

11. การจัดการขยายอาชีพเพ่ือความมน่ั คง หมายถึง
แนวตอบ กรรมวิธีในการควบคุมการดําเนินงานทํามาหากินใหแผกวางออกไปดวย

ความทนทานไมก ลบั เปน อน่ื

12. เศรษฐกิจ หมายถึง
แนวตอบ งานเกีย่ วกับการผลติ การจําหนายจายแจกและการบริโภคใชสอยสิ่งตาง ๆ

ของชุมชน

๔๐

13. เศรษฐกจิ พอเพียงตามแนวปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง หมายถึง
แนวตอบ หลักแหงความรู ความจริงของงานเก่ียวกับการผลิต การจําหนายจายแจก

และการบริโภคใชสอยส่งิ ตา ง ๆ ของชมุ ชนเปนไปตามตอ งการ

14. แผนธุรกิจ คอื
แนวตอบ แผนงานทางธุรกิจท่ีแสดงกิจกรรมตาง ๆ ท่ีตองปฏิบัติในการลงทุน

ประกอบการ โดยมีจุดเร่ิมตนจากจะผลิตสินคาและบริการอะไร มีกระบวนการปฏิบัติอยางไร
บาง และผลจากการปฏบิ ตั อิ อกมาไดม ากนอ ยแคไ หน ใชง บประมาณและกําลังคนเทาไร เพ่ือให
เกิดเปน สินคาและบรกิ ารแกล ูกคา และจะบรหิ ารธุรกิจอยา งไรธรุ กิจจึงจะอยรู อด

15. ใหน ักศกึ ษาบอกความหมายของ SWOT
แนวตอบ S (Strengths) จดุ แข็งหรือจุดเดนของชุมชน
W (Weaknesses) จดุ ออ นหรือขอ ดอยของชมุ ชน
O (Opportunities) โอกาสที่จะสามารถดําเนนิ การได
T (Threats) อุปสรรคหรอื ปจ จัยที่เปนความเส่ยี งของชุมชนท่ีควร
หลกี เลี่ยงในการปฏิบัติ

16. พันธกจิ คือ
แนวตอบ ภาระงานทผี่ ูประกอบการจะตองดาํ เนินการใหเ กดิ ผลสาํ เรจ็ ตามวสิ ยั ทัศน

ที่กาํ หนดไวใ หได ผูประกอบการจะตองสรางทีมงานและกําหนดภารกิจของสถานประกอบการ
ใหชดั เจน ครอบคลุมทงั้ ดานการผลิตและการตลาด

17. ทาํ ไมจงึ ตองปองกันความเส่ยี ง
แนวตอบ 1. เพ่อื ใหผลดําเนินงานของหนว ยงานเปนไปตามเปาหมายและวตั ถปุ ระสงค

ที่วางไว
2. เพ่ือสงเสริมความม่ันคง และลดความผันผวนของรายไดอันจะทําให

องคการเตบิ โตอยา งมีเสถียรภาพ
3. ลดโอกาสท่จี ะทาํ ใหเ กิดการสูญเสียจากการดาํ เนินงาน
4. เพ่มิ คุณคา ใหกบั บุคลากร และผเู กยี่ วของ
5. เพื่อใหเกิดการบูรณาการกบั ระบบงานอืน่ ไดด กี วา เดิม

๔๑

18. ประเภทสินคา แบงตามลกั ษณะการซอ้ื หรอื การบริโภค แบง ไดเปน 2 ประเภท คอื
แนวตอบ 1. สินคา อปุ โภค บริโภค หมายถึง สินคาหรือบริการที่ผูซ้ือซื้อไปเพื่อใชเอง

หรอื เพื่อใชใ นครอบครวั
2. สนิ คาอุตสาหกรรม หมายถงึ สนิ คา ทีซ่ อ้ื มาเพ่ือนํามาใชผลิตเปนสินคาอื่น

ตอไป หรือเพื่อใชในการดําเนินงานของธุรกิจ เชน วัตถุดิบ สินคาสวนประกอบ อุปกรณ
เคร่ืองจักร เครอ่ื งมือ สิ่งกอ สราง เปน ตน

19. คาใชจ า ยตาง ๆ สามารถแบง ออกไดเปน กป่ี ระเภท อะไรบาง
แนวตอบ 3 ประเภท คือ 1. ตนทุนขาย 2. คาใชจายในการดําเนินงาน

3. คา ใชจ ายอื่น

20. ขน้ั ตอนการควบคุมคณุ ภาพการผลิต แบงออกเปน 4 ขนั้ ตอน คือ
แนวตอบ 1. ขัน้ การกาํ หนดนโยบาย
2. ขั้นการออกแบบผลติ ภณั ฑ
3. ขนั้ ตอนการควบคุมคณุ ภาพของการผลิต
4. ขนั้ การจําหนาย

21. ใหน ักศึกษาบอกถึงโครงสรางของกฎระเบยี บการดาํ เนนิ งาน
แนวตอบ โครงสรางของกฎระเบียบหรือขอตกลงการทํางานรวมกันจะมีองคประกอบ

หลัก ดังนี้
1. แนวคิดอุดมการณข องการขยายอาชีพ
2. วถิ ีชีวติ ในการทาํ งาน
3. การใชวัสดุอุปกรณ
4. การทํางาน
5. ความปลอดภยั
6. แรงจูงใจ

22. หวั ขอของการเขยี นโครงการควรประกอบไปดว ยอะไรบา ง
แนวตอบ 1. ชอื่ โครงการ
2. เหตุผล หลักการ
3. เปาประสงค
4. วตั ถปุ ระสงค
5. ผลไดข องโครงการ

๔๒

6. วธิ ดี ําเนินงาน
7. งบประมาณดาํ เนนิ การ
8. ผลดาํ เนนิ โครงการ

23. การเขยี นวธิ ีดําเนินงานมขี ้นั ตอนการเขยี นอยางไร
แนวตอบ 1. ยกขอความ วัตถุประสงคและผลไดโ ครงการมาเปนตวั ตงั้
2. ดําเนินการวิเคราะหผลไดแตละตัวเพื่อกําหนด กิจกรรม/ข้ันตอนวิธีการ

ดาํ เนนิ งานทเี่ กิดผลได
3. ระบเุ กณฑช ้วี ดั ความสําเรจ็ ของงาน
4. กําหนดระยะเวลาดําเนนิ งานทเ่ี ปน จริง

24. คณุ ธรรมตามหลกั ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียง หมายถึง
แนวตอบ สภาพคุณงามความดีของการทํามาหากิน การผลิต การจําหนายจายแจก

การบริโภค การใชส อยทม่ี คี วามขยนั ความประหยดั ความซือ่ สตั ย และความอดทนเปน หลกั
ในการทาํ งาน

25. การทาํ ธรุ กิจ หมายถึง
แนวตอบ การงานประจาํ เกย่ี วกับการทํามาหากิน คาขายแลกเปลี่ยนจากความหมาย

ดังกลาว ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงได ระบุพัฒนาการของการทํามาหากินไวเปนระดับ ต้ังแต
(1) ทาํ ใหพออยพู อกนิ (2) ทําใหอยูดีมีสุข และเขาสู (3) ความมั่งมีศรีสุข การทํามาหากิน
คาขาย แลกเปลย่ี นหรอื ทีเ่ รยี กวา ธุรกจิ น้ัน จําเปน ที่จะตอ งมแี ผนในทุกระดบั

๔๓

คณะทาํ งาน

ท่ีปรกึ ษา จาํ จด เลขาธกิ าร กศน.
นายสุรพงษ หอมดี รองเลขาธิการ กศน.
นายประเสรฐิ สุขสเุ ดช ผอู าํ นวยการกลุม พฒั นาการศกึ ษานอกระบบ
นางตรีนุช และการศึกษาตามอธั ยาศยั
ผูอํานวยการ สถาบัน กศน.ภาคใต
นายอรัญ คงนวลใย

ผูสรปุ เนอ้ื หา ครู กศน.อาํ เภอควนขนุน จงั หวดั พทั ลงุ
นางละอองดาว แกวกลับ ครู กศน.อาํ เภอปา พะยอม จังหวัดพทั ลงุ
นางสาวศศิมณี สพุ ิทยพนั ธ ครู กศน.อําเภอเขาชัยสน จงั หวัดพัทลุง
นางศศิธร คงเคว็จ ครู กศน.อําเภอปา บอน จงั หวดั พัทลงุ
นางสาวอาภรณ ตนั ติสิทธิกร ครู กศน.อาํ เภอเมือง จงั หวัดพัทลุง
นางอรัญญา สวสั ดปี ระเสรฐิ ครู กศน.อาํ เภอศรบี รรพต จงั หวดั พทั ลงุ
นางสาวสุวรรณา ดว งทอง

ผตู รวจและบรรณาธกิ าร ครู สถาบนั กศน.ภาคใต
นางนฏั ยา ชปู ระดษิ ฐ ครู สถาบัน กศน.ภาคใต
นางอรอนงค จันทรมณี ครู สถาบนั กศน.ภาคใต
นางสาวปท มาภรณ ปน ทอง

ผพู มิ พต น ฉบบั เจา หนา ท่ี สถาบัน กศน.ภาคใต
นางสาวก่งิ กาญจน ประสมสขุ

ผูออกแบบปก กลุมพฒั นาการศึกษานอกระบบ
นายศภุ โชค ศรีรตั นศิลป และการศกึ ษาตามอัธยาศัย

๔๔