torca

No. 4789 | Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 | €1.30 Imsaħħab 18 o


















LOKALI INTERNAZZJONALI
IL-GWU TITLOB IĊ-ĊINA TĦABBAR
XOGĦOL INDEFINIT LI SE ŻŻID IN-NEFQA
GĦALL-ĦADDIEMA MILITARI... JIKBER
IĠBOR K
TAL-KUNTRATTUR IT-TĦASSIB MADWAR IĠBOR KOPJA OPJA
FIL-WASTESERV ID-DINJA TA’ MAGAZINE
MUŻAJK
>> f’paġna 5 >> f’paġna 16



“L-isbaħ ġurnata Drogi sintetiċi


ta’ ħajti; tinstab se jkunu projbiti

id-dar u nidħlu ...tlesta l-abbozz ta’ liġi


pice Diamond, Cloud Nine,
għall-ispiża” SMaster Kush u Scooby Snax u
K2. Ismijiet li kif tisma bihom jew
tara l-pakkett tagħhom mill-eww-
>> f’paġna 7 el tieħu l-impressjoni li m’hemm
xejn ħażin fi hom. Mill-banda l-
oħra fuq il-pakkett isemmulek li
l-kontenut hu herbal.
L-għan hu wieħed, biex min
juża hom ma tgħaddilux minn
moħħu li joqgħod jaħseb fuq l-ef-
fetti ħżiena tagħhom.
Dan għax dawn il-pakketti
mhuma xejn għajr drogi sintetiċi li
minn hom deħlin sew f’pajjiżna.
Pakketti li IT-TORĊA hi infurma-
ta li meta jiddaħħlu f’pajjiżna
dawn qed jit niżżlu bħala li huma
sustanzi differe nti milli fi l-fatt
huma.

>> ikompli f’paġna 5
L-ewwel fażi


“INĊERTEZZA tal-BWSC


qed topera


b’mod sħiħ
EWROPEA” Hewwel erba’ turbini tal-impjant
ekk kif saret il-konverżjoni tal-

magħruf bħala tal-BWSC li mmexxi
minn Shanghai Electric Power, issa
dan il-impjant beda jope ra l-ewwel
Il-ħames għażliet ta’ Juncker dwar il-futur tal-Ewropa erba’ turbini tiegħu bil-kapaċità mas-
sima tagħhom. Kull turbina ta’ dan l-
impjant illum qiegħda tiġġenera 17-il
“ ew ippreżentati diversi tazzjoni ta’ ħames għażliet turi iħaddem. Nemmen li l-unions għan- mega watt kull waħda. Dan huwa l-
dgħu fi ja fi t-tmexxija tal-Unjoni Ew-
għażliet dwar il-futur tal-
du jkollhom vuċi importanti b’mod
ewwel impjant li qiegħed jaħdem bil-
ĠUnjoni Ewropea. Naħseb ropea. Issa wieħed irid jara x’se jiġri partikolari dwar il-qasam soċjali, gass hekk kif qiegħed jiġi fornut mill-
li kien ikun aħjar li ġiet ippreżentata fi ż-żmien li ġej fejn l-elezzjonijiet fi l- għax l-Unjoni Ewropea sejra fuq in- Floating Storage Unit.
għażla waħda. Il-fatt li ġew pre- Ġermanja, Franza u l-Olanda se naħa tal-lemin.” Il-konverżjoni ta’ dan l-impjant
żentati diversi għażliet ħolqot reazz- jkollhom impatt.” Judy Dempsey, li hi analista tal- biex jibda jaħdem bil-gass kienet dej-
joni negattiva. Biex kien ikun hemm Dan sostnieh il-Kap tal-Fakultà politika Ewropea f’Carnegie Europe jem parti mill-pjan tal-Gvern tal-
diskussjoni tajba, aħjar ġiet ippre- tal-Ekonomija tal-Università ta’ Mal- u editur ta’ Strategic Europe blog, id- Enerġija sabiex jiġġenera enerġija ak-
żentat għażla waħda. Il-fatt li ma ta, Dr Philip Von Brockdorff meta dikjara li, “il-President tal-Kummis- tar nadifa u jwettaq il-qalba mill-
kienx hemm triq waħda, turi l- kuntattjat minn IT-TORĊA. Hu qa- sjoni Ewropea, Jean Claude Juncker, Heavy Fuel Oil għall-gass naturali,
inċertezza li hemm fi t-tmexxija tal- lilna wkoll li, “hemm bżonn li fi d- ippubblika white paper dwar il-Fu- qalba li tfi sser 90% anqas trab iswed
Unjoni Ewropea. Jidher li m’hemmx dibattitu dwar il-futur tal-Unjoni tur tal-Ewropa. fl -arja u 50% anqas emissjonijiet.
ċertezza ta’ viżjoni ta’ fejn trid tmur. Ewropea għandha tiddaħħal is-
Hemm ukoll l-aspett li l-preżen- soċjetà ċivili, l-unions u anke min >> ikompli f’paġna 11 >> ikompli f’paġna 6

2 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 TEMP/OROSKOPJU



IT-TEMP ILLUM TELEFONS VALLETTA: Royal Pharmacy, 271,
SPIŻERIJI LI
JIFTĦU LLUM


Triq ir-Repubblika, 21252396;
IL-ĦAMRUN: Cosmed Pharmacy,
Emerġenza: 112 Soccors, 7 Triq il-Franġiskani fi
Nirien: 199 Triq Villambrosa, 21225991;
➔ Ambulanza: 196 ĦAL QORMI: St. Venera
SITWAZZJONI ĠENERALI: Firxa ta’ pressjoni Sptar Mater Dei: 25456600 Pharmacy, 532, Triq il-Kbira San
baxxa li testendi minn fuq l-Alġerija ssa fuq Garaxx tal-Ambulanzi fi Ġużepp, 21238625;
il-Golf ta Sirte ser tersaq lejn il-Lvant 18 ° c 14 ° c Gwardamanġa: 21224303 BIRKIRKARA: St. Jude Pharmacy, 213,
Pulizija: 191 - 21221111
Triq il-Wied 21492151;
Temp: Ftit imsaħħab li jsir pjuttost imsaħħab HQ tal-Pulizija: 21224001 TAL-PIETÀ: Pharmaland Dispensers,
Drug Squad: 21243333
aktar tard wara nofsinhar FAM Helikopter: 21244371 5, Tagliaferro Mansions, Triq il-
Prinċipessa Margerita, 21346547;
I ITTNEJNTTNEJN I ITTLIETATTLIETA 21824212 - 21824214 TAL-IBRAĠĠ: San Ġwann Pharmacy,
VIŻIBILITÀ: Tajba FAM patrol boat: 11, Triq Feliċ Borġ, 21386974;
21238797 - 21225040
RIĦ: Moderat għal ftit qawwi mix-Xlokk li jsir Enquiries Direttorju: 1182 TAS-SLIEMA: Harley Pharmacy,
1, Triq Nathalie Poutiatin Tabone,
ħafi f mill-Punent Majjistru Enquiries Redtouch fone: 21334635;
98110100
Enquiries Vodafone: 1189 Ħ’ATTARD: Il-Mehrież Pharmacy,
BAĦAR: Moderat Enquiries Go Mobile: 1187 31, Triq Giovani Curmi, 21435567;
18 ° c c 16 ° c Operator Overseas: 1152 NAXXAR: Reeds Pharmacy 191, Triq
IMBATT: Baxx mix-Xlokk GWU Headquarters: il-21 ta’ Settembru, 27130068; IL-
21244451 - 21241966 QAWRA: Remedies Pharmacy, 111,
XITA: 0.2mm (344.0 mm mill-1 ta’ Settembru) Vjaġġi Untours: Triq George Borg Olivier, 21523462;
LERBGĦA I ILĦAMISLĦAMIS 21225733 - 21243532 PAOLA: Distinction Pharmacy,
TEMPERATURA TAL-BAĦAR: 15 °C Untours Insurance: 32, Pjazza Antoine De Paule,
21231619 - 21252563
Untours Claims: 21223441 21693412;
INDIĊI UV: 5 Ħsara telefon: 133 BORMLA: White Cross Pharmacy,
Enemalta (Custumer Care) Shop A, Block 1, Fuq San Pawl,
ŻERNIQ: 06.28 80072224 21821671;
MARSASKALA: Hompesch
Water Services
16 17 Bulky Refuse: 21483905 Triq Hompesch, il-21807503;
GĦABEX: 17.59 ° c c ° c c Corporation: 80072222 Pharmacy, 207/2011,
Flight Enquiries: GUDJA: Gerada Pharmacy, 146, Triq
21249600 - 21697800 Mater Boni Cosniglii, 21806009;
Vapur t’Għawdex: IŻ-ŻURRIEQ: Qrendi Pharmacy,
FRANKFURT 10 °C XEMXI BRUSSEL 8 °C IMSAĦĦAB 21556016 6, Triq il-Kbira, 21683781;
Servizz Informazzjoni
TEL AVIV 20 °C XEMXI MOSKA 4 °C IMSAĦĦAB Gvern: 153 ĦAŻ-ŻEBBUĠ: Remedies Pharmacy,
AMSTERDAM 9 °C IMSAĦĦAB MUNICH 9 °C IMSAĦĦAB Abuse Support Line: 179 1, Triq il-Parroċċa, 21460828;
MILAN 12 °C IMSAĦĦAB IL-KAJR 25 °C XEMXI OASI: 21563333 IR-RABAT, MALTA: St. Anthony
TRIPLI 22 °C XEMXI PARIĠI 11 °C XITA OHSA: 21247677 Pharmacy, 18 Triq il-Kbira,
ISTANBUL 15 °C XEMXI DUBLIN 8 °C XITA Caritas: 21233933 21454187;
IR-RABAT, GĦAWDEX: Batu
ATENI 18 °C XEMXI BARĊELLONA 17 °C IMSAĦĦAB Sedqa: 21441014-21447333 Pharmacy, 38, Triq il-Palma, 21551841;
Sedqa Helpline: 151
LISBONA 15 °C IMSAĦĦAB TUNEŻ 16 °C XEMXI Alcoholics Anon: GĦAJNSIELEM: Xagħra Pharmacy,
LONDRA 10 °C XITA ST PETERSBURG -3 °C XEMXI 21239264 55, Triq il-Knisja, 27551140
VJENNA 12 °C IMSAĦĦAB ALĠERI 17 °C XEMXI Red Cross: 21222645
BERLIN 11 °C IMSAĦĦAB RUMA 12 °C XITA
MADRID 15 °C IMSAĦĦAB KOPENHAGEN -5 °C XITA
ZURICH 10 °C XEMXI STOKKOLMA 0 °C XEMXI



IL-ĠIMGĦA TIEGĦEK SKONT L-OROSKOPJU










Taqliba li se sseħħ Responsabbiltà li taqa’ Fjamma romantika Invit li aċċettajt ikun
ikollha skop tajjeb, fuqek turik kemm tixgħel fi k dil-ġimgħa. fi h xi nasba li biex
iżda titlifx l-interess tista’ tinħakem Attenzjoni jekk ikun toħroġ minnha tkun
fi s-sehem li tista’ mit-taħwid ta’ hemm involuti persuni teħtieġ l-għajnuna ta’
toffri int. ħaddieħor. minn Pisces jew Aries. persuni qrib tiegħek.









Appuntament li jitħassar Tifkiriet sbieħ li Ċertà kurżità li Scorpio jaqbdu
jista’ jibdillek il-burdata jitqanqlu matul taħkmek tkun kon- n-niżla f’xi attività
għal waħda agħar. il-ġimgħa li ġejja nessa ma’ persuna li li għandhom sehem
Dan sakemm tinduna jistgħu jtellfuk milli qed tfi ttex li tkabbar fi ha bħalissa. Forsi
kemm hu meħtieġ li tibqa’ tikkonċentra il-kuntatt tagħha ħallew l-apatija
jsir hekk. fuq xi dubji żgħar miegħek. jiddominawhom.









Xewqat sbieħ u Ġimgħa attiva ferm Nuqqas ta’ kuraġġ Ġimgħa kwieta għal
interessanti jissieħbu għal Capricorn. iġagħlek terġa’ Pisces. Xogħol li trid
minn ambizzjonijiet Il-programm għandu taħsibha dwar deċiżjoni tagħmlu int, fl -aħħar
diffi ċli u xejn popolari jkun kemm jista’ jkun mgħaġġla li ħadt. jibda jieħu sura u
fost ħbieb u persuni imħejji b’mod li jista’ Tistenniex lil min jgħinek tidħol fi
madwarhom. jinbidel fl -aħħar. igħidlek prosit wara. żmien trankwill

Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 3

4 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 LOKALI


MINIBUS JIEĦU “L-indiċi tal-korruzzjoni;


il-punt li tlifna tefagħna
N-NAR FIL-MOSTA post wieħed biss lura”





























egwejt b’attenzjoni li għaddielna industrijalist
“Sdak li kien qed jintqal ew lieni, li xtaqt li ma jiġix
fuq l-indiċi tal-perċezzjoni kwotat b’ismu, għalkemm
tal-korruzzjoni. Jekk tagħ- kien lest li jgħaddilna l-
mel analiżi ta’ dak pubblikat analiżi li għamel dwar dan
fl -indiċi tasal għal konkluż- l-indiċi tal-perċezzjoni tal-
joni ferm differenti minn dik korruzzjoni.
li waslu għaliha ċerti sħab Qalilna li “jekk tara l-klas-
n-nar. soċjali. sifi ka issib li Malta naqset
Jidher li mumenti wara li Li kieku ġibna l-istess pun- punt biss. Minn 56 niżlet
l-minibus tniżżel mill-ir- ti tas-sena li għaddiet jiġifi eri għal 55. Issa li kieku ġibna
ini bus tal-għamla “Mount St Joseph”. monk l-minibus inħakem 56 konna nispiċċaw ninżlu 9 56, konna niġu fi s-46 post.
MFord Transit ħa n-nar Jidher li s-sewwieq tat- minn nirien, b’fi re engine postijiet għal 46 post. Issa Dan ifi sser li konna naqgħu 9
waqt li kienet qed jiġi rmun- tow truck induna li mill- tmur fuq il-post biex tikkon- Malta ġiet klassifi kata fi s-47 postijiet minfl ok għaxra. Issa
kat minn tow truck. mini bus kien ħiereġ xi duħ- trolla milli jkompli jinfi rex. post. Jiddispjaċini bħala in- li kieku ġara hekk Ċipru u r-
Il-każ seħħ għall-ħabta ħan u għaldaqstant waqaf It-triq ingħalqet għal xi dustrijalist li nara li dawn il- Repubblika Ċeka kienu jin-
tal-11.40 a.m. fi Triq ta’ Żejfa ħesrem biex iniżżlu mill-ir- mumenti biex ikun assigu- fatti jiġu mgħawwġin u inter- żlu għat-48 post b’55 punt.
l-Mosta fi d-direzzjoni tar- monk u għaldaqstant jevita rat is-sigurtà tas-sewwie- pretati b’mod ħażin”. Dan ifi sser li l-punt li tlifna
Ra bat, ħdejn il-kunvent milli anke t-tow truck jieħu qa. Dawn kienu l-kummenti tefgħana biss post wieħed.”

Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 5
lokali

Il-GWU titlob xogħol indefinit



għall-ħaddiema tal-kuntrattur fil-Wasteserv



l-General Workers’ Union kitbet it-talba bil-għan li dawn il-ħaddie- matul is-snin l-amministrazzjoni għalhekk tagħmel it-tibdil meħtieġ
Ilill-Gvern biex il-ħaddiema tal- ma tal-kuntratturi jingħataw l-op- tal-gvern preżenti għarfet dan u biex il-ħaddiema tal-kuntratturi li
kuntratturi fil-Wasteserv li għan- portunità li jippjanaw u jtejbu l- bdiet tintroduċi miżuri biex ix-xo- jagħtu servizz f’diversi gradi fil-
dhom kuntratti definiti jingħataw ħajja tagħhom. għol prekarju jinqered u jkunu re- kumpanija jkollhom igawdu minn
aktar serħan il-moħħ billi l-kuntratt Il-GWU tistqarr li din it-talba go larizzati l-kundizzjonijiet ta’ im- kuntratti indefiniti ta’ xogħol.
ta’ xogħol tagħhom jinbidel għal qed issir ukoll fl-isfond tal-ħidma pjieg ta’ ħafna ħaddiema. Dan it-tibdil jirrikonoxxi l-ħidma
wieħed indefint. tagħha ta’ dawn l-aħħar snin biex Għaldaqstant temmen li l-Waste- mwettqa minn dawn il-ħaddiema
Il-GWU, li tirrappreżenta numru minn pajjiżna jinqata’ x-xogħol pre- serv bħala entità pubblika għandha u jippermettilhom li jkunu f’pożizz-
sostanzjali ta’ ħaddiema fil-kum- karju. Il-Union hija sodisfatta wkoll twettaq il-viżjoni tal-gvern preżenti joni li jiżguraw ħajja aktar għall-
panija Wasteserv, qed tagħmel din li grazzi għall-ħidma li wettqet li għaraf il-kawża ġusta tal-Union u familji tagħhom.

kumitat biex ifassal “Għosfru


dokumenti
liġi dwar drogi sintetiċi importanti”





ġod da. l-Ministru Chris Cardona
Mill-banda l-oħra, Dr. If’konferenza stampa li sa-
Ma rio Mifsud, espert fil-qa- ret ilbieraħ filgħodu b’reazz-
sam tad-droga f’pajjiżna, joni għar-rapport tal-bord
enfasizzalna li “fir-Renju ta’ inkjesta li investiga l-alle-
Unit hemm leġislazzjoni li gazzjonijiet fil-konfront tad-
permezz tagħha jikkontrol- Deputat Kap Nazzjonalista
law dawn is-sustanzi li Beppe Fenech Adami, iddik-
m’humiex għal użu mediku. jara li l-implikazzjonijiet tal-
Riċentament bagħtuli kwes- inkjesta huma serji ħafna.
tjonarjiu mill-European Net- Spjega li għosfru dokumenti
work for Science Institute.” mil-fajl tal-Pulizija. Il-Minis-
Qalilna li jirriżulta li ħafna tru Cardona qal li dawn kie-
mill-liġijiet huma ġeneriċi, nu dwar tranzazzjonijiet ban-
fis-sens li jiġbru id-drogi karji li saru bejn is-sena 2009 u
sintetiċi waħda waħda bl- 2010.
isem u l-kontenut tagħhom. Hu qal ukoll li wieħed
Dr. Mario Mifsud qalilna li mit-tlett diretturi tal-kum-
“dak li nista’ ngħid hu li l- panija Baltimore Fiduciary,
leġalizazzjoni li tħejjiet fuq li kienet tirrappreżenta lil
>> ikompli minn paġna 1 li filfatt dan l-abbozz jinsab na aktar qawwijin, xi drabi drogi sintetiċi, hi bħal dik li Capital One f’Malta, kien l-
lest. anke b’saħħa ta’ aktar minn hemm fir-Renju Unit. Din avukat Beppe Fenech Ada-
Huma diversi dawk iż- Mill-informazzjoni li għan- għaxar darbiet tal-Kannabis. tkopri id-drogi sintetici koll- mi. Cardona enfasizza li l-
żgħa żagħ li ġabu minnhom dna jirriżulta li dan l-abbozz L-effetti tagħhom joħolqu ha qabel jagħmluhom. Il- investigazzjoni kkonkludiet
kemm bil-posta u anke f’sa- tħejja fuq il-leġislazzjoni li paranajja u aġitazz joni. leġiżlazzjoni Ingliża tammi- li l-istħarriġ li kien għaddej
far minn barra minn Malta. hemm fir-Renju Unit u li din Jekk wieħed jara eżat- raha għax kif għamluha was- dwar ħasil ta’ flus waqaf
Sa issa ma jistgħux jit tieħ- tiġbor fi ħdanha dawn is- tament x’sar f’pajjiżi oħra, slet biex dawk is-sustanzi li ħes rem kif feġġ l-isem ta’
du passi kontra min jinqa- sustanzi kollha u tipprojbi- wieħed isib li hemm għadd jidħlu f’pajjiż u bla użu me- Beppe Fenech Adami. Tenna
bad bihom. Biss fl-aħħar hom għall-użu uman. ta’ pajjiżi li għandhom leġiż- diku u jinbiegħ għal skop ta’ li dan sar meta Fenech Adami
ġim għat kie net għaddejja L-espert tad-droga, Dr. lazzjoni li permezz tagħha abbuż jiġu kkontrollati. Din kien Assistent Parlamentari.
ħidma bejn grupp ta’ esperti Mario Mifsud, meta kkum- is-sustanzi sintetiċi ikunu il-liġi hi pro attiva. Dawn it- Id-Deputat Kap Nazzjo-
biex fl-aħ ħar pajjiżna jkollu menta ma’ IT-TORĊA qalil- mniżżlin waħda waħda. Din tip ta’ drogi sintetiċi issib- nalista wieġeb għal konfe-
leġislazz joni dwar dawn id- na li fis-suq hawn għadd ta’ iżda qed toħloq problemi hom fuq l-internet. Għandek renza stampa u qal li r-rap-
drogi sintetiċi li qed jagħmlu sustanzi li għandhom bażi minħabba li għadd ta’ sus- bħal Skyhigh u Spice. Dawn port ta’ inkjesta qal bl-aktar
ħsara kbira fost iż-żgħażagħ. kimika tal-kannabis. Jgħidil- tanzi u prodotti qegħdin dej- huma drogi sintetiċi bħal mod ċar li hu qatt ma ndaħal
IT-TORĊA tinsab infurmata na li dawn imma huma ħaf- jem jinbidlu b’ingredjenti Kannabis. lill-pulizija.

6 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 LOKALI


90% INQAS Il-Buskett, għaram


tar-ramel, il-gremxul

TRAB ISWED u l-orkidej fi pjan



ta’ konservazzjoni

limara li tinkludi ċ-ċumnija l-
kbira u tibda tiżżarma darba
għal dejjem. Apparti minn
hekk il-poplu Malti u Għaw-
dxi se jikollu moħħu mistrieħ
li t-tariffi tad-dawl u l-ilma se
jibqgħu rħas għal tul ta’
żmien.
Konrad Mizzi fakkar wkoll
kif permezz ta’ dawn l-im-
pjanti l-ġodda, pajjiżna mhux
se jibqa’ jiddependi biss fuq
pajjiżi oħra iżda se jkolli biż-
żejjed kapaċità ta’ ġenerazz-
joni biex jipprovdi lill-pajjiż
L-impjant tal-BWSC kollu anke jekk jiġru ħsarat fl -
interconnector.
>> ikompli minn paġna 1 m’għandu l-ebda pjan fi l-qa- Il-Ministru Konrad Mizzi
sam tal-enerġija, dan il-Gvern għamel referenza wkoll għar- iversi siti madwar Mal- portunità biex il-pubbliku
Il-Ministru Konrad Mizzi illum beda jwettaq il-qalba rapport pożittiv tal-aġenzija Dta u diversi pjanti u inġenerali japprezza s-siti u
f’kummenti li ta lil dan il- mill-Heavy Fuel Oil għall- internazzjonali tal-kreditu ħlejjaq endemiċi se jkunu l-ħlejjaq. Imma aktar minn
Ġurnal spjega kif din il-qalba, gass naturali. Huwa spjega Standard and Poor’s li faħħ- protetti permezz ta’ 30 pjan hekk, l-istess pjani jaraw li
permezz ta’ inqas emissjoni- wkoll kif l-impjant il-ġdid tal- ret it-turnaround fi nanzjarja ta’ mmaniġġjar u konser- jipproteġu l-ispeċi endemiċi.
jiet u anqas trab fl -arja ser gass tal-Electrogass għaddej tal-Enemalta minn waħda li vazzjoni ta’ siti li jiffurmaw Dan il-pjan, li hu ffi nanzjat
tfi s ser kwalità ta’ ħajja aħjar fi stadju ta’ commissioning u l-Gvern Nazzjonalista kien parti minn Natura 2000 minn fondi Ewropej, jara li
għall-familji Maltin u Għaw- għalhekk minn hawn u ftit lest li jbigħ għal €1 għal f’Malta. Dan il-pjan tħabbar jkunu indirizzati l-isfi di ur-
dxin, speċjalment lil dawk li żmien oħra jibda jopera waħda li qiegħda fuq saqajha mill-Ministru għall-Ambjent ġenti u importanti għall-
joqogħdu fi n-naħa t’isfel tal- wkoll. u li rat l-akbar investiment Josè Herrera u tħejja mill- implimentazzjoni, bil-mira
pajjiż. B’din il-qalba u b’dawn l- barrani ta’ €350 miljun, dak Awtorità għall-Ippjanar. tkun li jħarsu l-kwalitajiet
Il-Ministru spjega kif għal impjanti l-ġodda, ser tin- tas-Shanghai Electric Power Fi kliem il-Ministru Her- ekoloġiċi u uniċi ta’ kull
kuntrarju ta’ ħaddieħor li għalaq l-eqdem parti ta’ Del- f’pajjiżna. rera dawn il-pjani huma op- żona.

L-erba’ aħwa t’inqas minn tmien snin -erba’ aħwa t’inqas minn tmien snin dawn l-erba’ aħwa żgħar ki-
L
enu se jibdew ħajja fl -Italja
waħidhom mingħajr l-omm.
spiċċaw waħedhom f’pajjiż barrani
spiċċaw waħedhom f’pajjiż barrani Madwar xahar wara, l-istess
omm kienet għadha l-isptar,
żmien li fi h ma kinitx taf
x’ġara minn uliedha. Li sssib
Ommhom għall-kura f’Malta membri oħra familja ta’ im-
migranti saret ġlieda kbira
VICTOR VELLA/vvella@unionprint.com.mt
għall-istess immigranti. Fil-
każ daħlu l-Kumitat Inter-
ingħaqdet. Ewropa kellha disa’ xhur tqa- nazzjonali tas-Salib l-Aħmar
Hi tgħid li “s-Sea Watch la. Magħha vvjaġġaw l-erba’ u l-familja ngħaqdet. Biss ma
tagħmilha ċara li hi impor- wliedha tliet subien u tifl a, li kienx faċli. Jien ġbart l-in-
tanti ħafna li l-familji jerġgħu lkoll għandhom inqas minn formazzjoni kollha relatata u
jingħaqdu fl imkien. Tant hu tmien snin. Ġew salvati mill- bdejt nipprova nara kif il-
importanti dan li l-istess or- bastiment tal-għaqda familja għandha tingħaqad.
ganizzazzjoni trid ittejjeb il- Ġermaniża Jugend Rettet. Ikkuntattjat liċ-ċentru ta’
pro ċeduri tagħha biex Ġew salvati f’nofs ta’ lejl. Il- salvataġġ f’Ruma iżda dawn
tagħmel l-affarijiet aktar faċli kundizzjoni ta’ din l-omm ma kinux f’pożizzjoni jip-
għal dawk li jkunu tilfu xi kienet waħda prekarja ħafna. provdu informazzjoni min-
qraba waqt il-vjaġġ ta’ tama Infermiera abbord il-basti- ħabba l-ammont ta’ xogħol li
L-impjant tal-BWSC
bejn il-Libja u l-Ewropa. Fil- ment eżaminat lill-omm u sa- jkollhom. Għamilt kuntatt
“ ’tagħmel tkun taf li għa- isalva mmigranti mill-Medi- fatt l-istess organizzazzjoni bet li l-qalb tat-tarbija ma ki- ma’ persuni li kienu qed
Xndek erbat itfal t’inqas terran ma waq fux mas- qed tippjana taħriġ speċifi ku nitx qed tħabbat.” jgħinu lill-omm fl -isptar u
minn tmien snin li qegħdin salvataġġ. Komplew isegwu għal membri tal-ekwipaġġ u Melanie tgħid li “dan kien dawn kienu ta’ għajnuna kbi-
waħidhom fuq dgħajsa? Kie- l-każ u fi nalment l-omm li dan biex iku nu aktar effettivi xokk kbir għal dawk involuti ra. Domna xejn inqas minn
nu m’ommhom imma spiċ- kienet inġabet lejn Malta biex meta jkunu qed jittrattaw fi s-salvataġġ. Imma ma kienx xahrejn biex għaqqadna l-
ċaw hekk għax kellha bżonn twelled, reġ għet ingħaqdet dawn is-sitwazzjonijiet hemm żmien x’jintilef. Ħajjet familja. Kienu xahrejn li fi -
kura. Trid titlaqhom minn mat-tfal tagħha. umanitarji. l-omm kienet ukoll fi l-perik- hom inkwetajna ħafna.”
idejk, wara li kienu salvati, u Tkellmet dwar din l-istorja Melanie tgħid li, lu. Kellhom bżonn ċesarja Melanie tgħid li “l-umanità
tħallihom sejrin f’pajjiż bar- ma’ IT-TORĊA, Melanie “immaġina tkun omm u tiġi malajr u għalhekk inbdiet tidher li bil-mod il-mod qed
rani, li qatt ma kienu fi h. Im- Glod kwiecz fejn ma naqsitx li f’estremità li trid tgħid lil proċedura stabbilita dik li tisparixxi minn fuq wiċċ id-
maġina il-ħsibijiet li jgħaddu tispjega l-mument diffi ċli ta’ uliedek, “mhux se nibgħat- tittieħed lejn l-eqreb sptar. dinja. Din hi xi ħaġa li jien
minn moħħok. X’se jiġri minn meta kellhom jitilqu lil dawn kom aktar l-iskola.” Aktarx li Dan kien l-Isptar Mater Dei ma rridx nittrażmetti lill-ġe-
dawn l-erbat itfal? Se jerġgħu l-erba’ aħwa biex permezz ta’ din l-omm, hekk kellha tgħid f’Malta. nerazzjonijiet li ġejjin. Għal-
jingħaqdu ma’ ommhom? bastiment ieħor jittieħdu l- lil uliedha. Taf li wliedha kien Intbagħat immedja tament iex ma nibdewx nikkun-
Dawn kienu l-ħsibijiet li Italja. se jkollhom problema biex ħelikopter u ġab lil din l-omm sidraw il-persuni ma’ mad-
għaddew minn moħħ l- Tgħidilna li għalihom kien isibu xogħol u kienu se jgħixu f’Malta. Sigħat wara, l-immi- warna bħala umani u nibdew
ekwipaġġ tal-organizzazzjo- xokk li jarawhom sejrin u jafu fi l-faqar. Jista’ jkun li ma granti salvati inkluż dawn l- naġixxu billi nagħtu eżempju
ni Sea Watch meta ftit li se jkunu f’pajjiż li qatt ma kinux biss dawn il-fatturi li erba’ aħwa kie nu lesti biex u mhux inkunu pupazzi ta’
ġimgħat ilu kienu ffaċċjati kienu u li se jkunu waħidhom. ġegħluha titlaq minn pajjiżha. jitilgħu abbord bastiment min qiegħed fuqna? B’dan il-
b’din ir-realtà. Il-voluntieri Tgħid li llum hi kuntenta Meta telgħet fuq id-dinghi ieħor u jittieħdu lejn l-Italja. mod inkunu qed nirreżistu
abbord il-bastiment li qed ħafna li din il-familja reġgħet biex tagħmel il-vjaġġ lejn l- Kien hawn li rrealizzajna li għat-telf ta’ morali.”

Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 7
LOKALI

“BJORN TA ĦAFNA,




ISSA JMISS LILL-GVERN”




KYLE VIDAL/kvidal@unionprint.com.mt
“ jorn ta ħafna, u n- kien li l-ħolma tiegħu, dik li stqarr li ftit hemm kliem li kuntatt mas-Segretarju Par- jkun parti mill-proġett “Soċ-
IT-TORĊA għamlet ukoll
tinbena dar attrezzata bl-
jistgħu jiddeskrivu ’l mod
jetà Ġusta” li għandu dan il-
nies qed jagħtu ħaf-
Bna. Issa jmiss lill- aħħar teknoloġija għal indi- ta’ x’qed iħoss bħalissa. lamentari għad-Drittijiet ta’ Gvern,” irrimarkat ma’ IT-
Gvern li jagħmel il-biċċa vidwi li jbatu bl-ALS ssir “Kel ma waħda, grazzi Mal- Persuni b’Diżabilità u An- TORĊA Caruana.
tiegħu.” Dawn kienu l-kel- real tà. Bħal dejjem il-poplu ta u Għawdex,” ikkonkluda zjanità Attiva Justyne Ca- Indubjament, Bjorn għal-
mtejn li l-Prim Ministru ta’ Malti rrisponda, tant li l- Bjorn. rua na. Hija qalet li appena lem lill-poplu Malti u Għaw-
Malta Joseph Muscat ta lil ħolma ta’ Bjorn m’għadhiex Fil-kumment tiegħu lil “tinstab jew tinbena d-dar, dxi, mill-kbir saż-żgħir,
IT-TORĊA wara li l-Ġimgħa ħolma iżda issa se ssir real- din il-gazzetta l-Prim Minis- il-Gvern se jidħol mill-ew- lezz joni tal-ħajja kruċjali.
fi lgħaxija huwa ħabbar li l- tà. Quddiem dan IT-TORĊA tru saħaq, li “għamilna dak wel għall-ispejjeż.” Mistoq- L-isbaħ ġest fi l-ħajja ta’
Gvern se jkun qed jiffi nan- ma naqsitx li tikkuntattja li huwa ġust li nagħmlu sija x’se jkunu qed jinvolvu persuna huwa li tagħti u
zja d-dar li se tilqa’ fi ha indi- lill-protagonista u l-funda- għax nemmnu li hija kawża dawn l-ispejjeż, Caruana tgħin lil min għandu bżonn
vidwi bil-marda tal-Amyot- tur ta’ ALS Malta, Bjorn For- ġusta.” qal tilna li dawn se jinvolvu mingħajr ma’ wieħed jisten-
rophic Lateral Sclerosis mosa. “Il-ħolma mhux biss Huwa kompla jgħid li l- l-manutenzjoni u pagi tal- na xejn lura. Żgur li dak li
(ALS). se ssir realtà, iżda issa hija qlubija ta’ Bjorn hija waħda ħaddiema. Fi kliemha, il- qed jiżra’ Bjorn bħalissa se
L-idea tad-dar nibtet minn wkoll sostenibbli,” qalilna unika. “Il-fatt li qed jaħseb kun tratt se jkun f’forma ta’ jħalli l-frott fi l-futur qarib u
Bjorn Formosa, iż-żagħżugħ Bjorn. Mistoqsi x’ħass hekk fi t-tul,” stqarr magħna l- Public Social Partnership l-legat tiegħu se jibqa’
li m’għandu bżonn l-ebda kif ra ċ-ċifra tikber mal-ħin Prim Ministru, “jurina li l- (PSP), fejn kull sena l-Gvern mnaq qax fi l-qlub tal-Maltin
introduzzjoni mal-poplu huwa qalilna li għadu s’issa kawża tiegħu mhijiex waħ- se jkun qiegħed jagħti l- u l-Għawdxin.
Mal ti u Għawdxi. Xhieda ta’ ma jistax jemmen, “kont da personali, imma waħda li mas simu biex id-dar tal- B’dan il-ġest, il-poplu
dan hija s-somma ta’ eċitat, waħda mill-isbaħ għandha tgħaqqad lill-Mal- ALS tkun sostennibbli għas- żgur jgħid grazzi lil Bjorn,
€900,441 li nġabret f’inqas ġranet ta’ ħajti.” tin u Għawdxin kollha min- snin li ġejjin. għax għal darba oħra sab
minn erba’ sigħat. L-għan Ma’ IT-TORĊA, Bjorn għajr distinzjoni.” “Il-proġett ta’ Bjorn, se mezz kif jgħaqqad lill-pajjiż.


“M’għandniex x’naqsmu ma’ ta’ salvataġġ ikunu evalwati
mill-ġdid. Hu akkuża lill-is-
traffi kanti... aħna nsalvaw in-nies” tess għaqdiet li mhux jikko-
peraw ma’ aġenziji tas-si-
gurtà kontra t-traffi kanti.
Leggeri argumenta li 40
- Melanie Glodkwiecz minn Human Rights at Sea fi l-mija tal-operazzjonijiet ta’
VICTOR VELLA/vvella@unionprint.com.mt salvataġġ li seħħew kienu
minn għaqdiet non gover-
tanti ta’ dawn l-għaqdiet għall-għaqdiet non governat- nattivi u dan jagħmilha im-
wieġ bu għal dan u ma naq- tivi fejn jidħlu s-salvataġġi possibbli li jsiru verifi ki fuq
sux li jgħidu li x-xogħol fuq il-baħar. l-oriġini tal-immigranti jew
tagħhom hu intiż biss biex Il-Kap tal-Aġenzija Fron- ir-rotot li ħadu.
ikunu salvati l-ħajjiet tal-im- tex, Fabrice Leggeri fl -aħħar Il-kummenti urtaw bil-
migranti. Meta tkellmet ma’ jiem f’intervista li għamel kbir lill-għaqdiet non gover-
IT-TORĊA, Melanie Glod- mal-ġurnal Die Welt, għamel nattivi. Medecins Sans Fron-
kwicz minn Human Rights akkużi fi l-konfront ta’ għaq- tieres iddikjarat li “aħna ma
at Sea, qaltilna li “dik id-dik- diet non governattivi li qed naqblux mal-mandat ta’
jarazzjoni ma’ tagħmilx sens. iwettqu operazzjonijiet ta’ Fron tex. Aħna mhux qed im-
L-organizazzjonijiet umani- sal vataġġ u li xi wħud minn- mexxu missjonijiet kontra t-
tarji m’għandhomx x’jaqsmu hom għandhom anke bażi traffi kanti. Aħna tobba u in-
mat-traffi kanti. Dawn huma f’Malta. L-akkuża tiegħu hi fermieri fuq il-baħar, u l-
iffukati biss biex isalvaw il- dik li bis-salvataġġi li dawn għan tagħna hu biss dak li
ħajjiet.” qed iwettqu barra ibħra Lib- nsalvaw il-ħajjiet tan-nies”.
ara li l-Kap tal-Fron- minn organizazzjonijiet uma- Melanie Glodkwicz qalet jani dawn qed jinkoraġġixxu L-istess MSF staqsiet għaliex
Wtex, Fabrice Leggeri, ni tarji kien qed iwasslu biex li “Human Rights at Sea” lit-traffi kanti f’dan ix-xogħol il-Frontex qed tibqa’ tirrifjuta
għamel dikjarazzjonijiet li l- jinkoraġixxu aktar xogħol għadha kif ippubblikat l-ew- li qed iħallilhom profi tt kbir. li tiltaqa’ ma’ Medecins Sans
operazzjonijiet ta’ salvataġġ għat-traffi kanti, rappreżen- wel linji gwida ta’ standards Hu sejjaħ biex l-operazzjoni Frontieres.

8 Il-Ħadd 5 ta’ Ħadd 2017 LOKALI


BELLING: “MARTI “Għandna nkunu



parti mid-diskussjoni”
GĦADHA ĦAJJA” L-għaqda studenteska Pulse
L-għaqda studenteska Pulse

tisħaq li ż-żgħażagħ għandhom
tisħaq li ż-żgħażagħ għandhom
ikunu fi ċ-ċentru tal-politika
Imsejħin l-Interpol biex isiru tfi ttxijiet ikunu fi ċ-ċentru tal-politika
dwar l-immigrazzjoni


KYLE VIDAL/kvidal@unionprint.com.mt

-attiviżmu żagħżugħ fost fi s-soċjetà.
Ll-għaqdiet studenteski Il-Pulse ssostni li meta l-
kulma jmur qed ikompli jik- “fenomenu” tal-immigrazz-
teb. Ftit tal-jiem ilu, l-għaqda joni jkun regolarizzat, dan
studenteska soċja-demok- iħalli impatt pożittiv fuq iż-
ratika Pulse, nediet il-politi- żgħażagħ, l-istudenti u l-
ka tagħha dwar l-immigrazz- ekonomija.
joni, suġġett pjuttost delikat Lil hinn mill-involviment
bħalissa. Il-proposti tal- żagħżugħ, il-Pulse qed tħeġ-
għaq da Pulse mhumiex iffu- ġeġ li jkunu stabbiliti ċentri
kati biss buq livell nazzjonali ta’ detenzjoni aktar dinjitużi
iżda jikkunsidraw ukoll is- u li ma jipperikolawx id-
sitwazzjoni internazzjonali, drittijiet fundamentali uma-
speċjalment dik Ewropea. nitarji.
Għaldaqstant, in-nukleu Fid-dawl ta’ din il-politi-
pri nċipali tal-proposti ka, il-ġurnal IT-TORĊA ħad-
kkummissjonati mill-Pulse et il-kummenti tal-President
Policy Forum huma bbażati tal-Pulse Ayrton Mifsud.
fuq l-integrazzjoni taż- Huwa spjega kif “qabel ma’
żgħażagħ Maltin fi d-dis- ġejna għal proposti fi nali li
kussjoni ta’ kif ħolistikament nedejna, organizzajna Inter-
Daniel Belling u martu Li Yinglei nistgħu nindirizzaw l-immi- national Migration Youth
grazzjoni. Debate fl -Università ta’ Mal-
l-kwistjoni tal-omm Ċi- sena, qal li martu Li Yinglei, persuna nieqsa u li l-Inter- Waħda mill-proposti tis- ta fl imkien ma’ dik ta’ Cata-
niża li għebet fuq cruise dehret l-aħħar meta l-basti- pol għandhom jibdew tfi t- suġġerixxi li jinħolqu aktar nia u Tripoli.”
Ifi l-Mediterran eżatta- ment tal-passiġġieri daħal txijiet għaliha. “Il-ġisem inizjattivi fejn l-istudenti jin- Mifsud qalilna li l-Pulse
ment waqt li dan kien qed fi l-port ta’ Katakolon. tagħha ma nafx fejn hu,” għataw l-opportunità ta’ in- segwit mill-qrib dak li ġie
jagħmel il-vjaġġ bejn Geno- Waqt li kien interrogat qal l-istess avu kat. ternships f’organizz azz joni- maqbul fi l-Valletta Summit
va u Malta, kellha żvolta mill-Pulizija Taljani, Daniel Il-koppja tgħix fi Clare jiet li huma protagonisti fi s- 2015 u l-laqgħa tal-ogħla
ġdida fl -aħħar sigħat. Belling qal li hu fl imkien Hall f’Dublin. Ir-raġel qal li salvataġġ tal-immigranti. uffi ċjali tal-Unjoni Ewropea
Dan hekk kif l-avukat tar- maż-żewġ uliedu, niżlu l- fi l-lejl ta’ qabel għebet huma Proposta oħra timbotta ’l ftit tal-ġimgħat ilu.
raġel li qed ikun suspettat art u meta rritornaw sabu li kellhom ġlieda bejniethom quddiem l-introduzzjoni ta’ “Nixtiequ li l-Unjoni Ew-
bil-qtil, talab lill-Interpol l-omm kienet telqet bil- u l-mara riedet li ma tkom- Youth Discussion fuq skala ropea tadotta l-Blue Card.
biex jibdew it-tfi ttixijiet. Ir- bagalja. Hu qal li anke ħadet plix il-vjaġġ. internazzjonali. Permezz ta’ Studenti li rnexxielhom iġi-
raġel tagħha qed jgħid li hi il-mowbajl. Sadanittant, omm Yinglei dawn id-diskussjonijiet, iż- bu gradi/degress minn Uni-
aktarx irritornat l-Irlan- L-avukat ta’ Belling, Lu- qalet li hi saret taf bl- żgħażagħ ikunu jistgħu versitajiet Afrikani jingħa-
da. igi Conti, iddikjara li l-kli- għejbien ta’ bintha minn jagħti l-ideat tagħhom dwar taw l-istess opportunitajiet li
Ir-raġel li kien suspettat jent tiegħu ma qatilx lil persuna li kienet taf taqra programmi diversi li jistgħu għandhom studenti fl -Ewro-
bil-qtil, Daniel Belling ta’ 45 martu. Hu qal li Yinglei hi bl-Ingliż. jkunu adottati biex l-immig- pa,” ikkonkluda jgħid il-
ranti jkunu integrati aktar President tal-Pulse.

Kaxxa b’għadd ta’ balal misjuba


f’karozza bla petrol fi l-Marsa


pparkjata fi Triq Diċembru
13 fi l-Marsa u li fi ha kien
hemm kaxxa mimlija bil-
balal.
Instabet ukoll sikkina,
għalkemm jidher li l-aktar li
ġibdet l-għajn tal-Pulizija hi
l-kaxxa bil-balal.
Il-karozza kienet ippark-
jata fi t-triq kmeini fi l-għodu
u meta fuq il-post marru l-
Pulizija biex jaraw x’kien
ġara sabu li l-bibien tal-karo-
zza kienu miftuħin. Irriżulta
li fi l-fatt il-karozza waqfet
bla petrol.
Il-karozza li fi ha kien
hemm kaxxa balal Sa issa mhux magħruf
jekk il-karozza kinitx qed
ista’ tgħid li b’kum bin- tinstaq minn sidha.
Tazzjoni, il-Pulizija ir- Għal kemm bdew tfi ttxijiet
nexxielha tagħmel sejba li għalih dan kien għadu ma
qiegħda tqajjem għadd ta’ nstabx. Minn informazzjoni
suspetti u dwarha għaddejjin li għand ha IT-TORĊA ir-
diversi investigazzjoni. raġel hu magħruf mal-Pu-
Dan għax instabet karozza lizija.

lokali Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 9



Inizjattiva Get up & Tkabbir Ta’


Move ta’ Banif Bank
kjosk f’Ħondoq





ir-rummien






... l-MTA toġġezzjona



deċiżjoni tal-bord tal-Ipp-
janar u qed jitlob li l-każ
ikun riferut lura lill-bord bi
struzzjonijiet biex jitkompla
l-assessjar tal-proposti ta’
żvi lupp tal-applikant.”
anif Bank beda s-sena juża t-taraġ minflok il- Fid-dokument ippreżentat
Bjippromovi s-saħħa lifts. intalbet li jkun hemm gwida
fost l-impjegati tiegħu per- L-eżerċizzju jmur id f’id fuq liema waħda miż-żewġ
mezz ta’ kampanja interna ma’ dieta tajba għas-saħħa, alternattivi ta’ proposti
bl-isem ‘Get up & Move’. għalhekk fil-kċejjen tqass- għand ha titkompla d-dis-
Biex iħeġġeġ lit-tim tiegħu, mu basktijiet mimlijin frott kussjoni jiġifieri jekk hux il-
il-Bank flimkien mal-Liv- tal-istaġun u wieħed seta’ marina jew inkella l-lagu-
ingWell Health Club tal- jmur jieħu tuffieħ, larinġ, na. L-istess tribunal qed jin-
lukanda Hilton Malta, ta- għanbaqar u banana. Ħaf- talab li jingħataw linji
hom inċentiv tanġibbli billi na għamlu wkoll smoothies. speċifiċi ta’ x’tip ta’ żvilupp
offrielhom membership ta’ F’kumment dwar l-iniz- hu kkonsidrat aċċettabbli
ġimgħa għall-gym biex jib- jattiva, Karl Dingli, il-Kap f’Ħondoq ir-Rummien. L-
dew jagħmlu l-eżerċizzju tas-Servizzi Korporattivi, istess tribunal qed jintalab li
regolari. qal, “hawnhekk ġewwa l- jingħata linji gwida dwar il-
It-tim waqaf ukoll għal Banif, aħna nemmnu li gwadann li għandu jagħmel
ftit minuti biex jagħmel ġisem f’saħħtu jgħin lis- l-kwistjonijiet ta’ żvilupp Irid jingħad li rigward l- il-pubbliku minn dan il-
eżer ċizzji ta’ stretching. saħħa mentali, u huwa f’Ħondoq ir-Rummien, iżvilupp turistiku li kien ip- proġett.
Min kejja li għall-bidu għalhekk li ħsibna li nib- Ifejn apparti l-kwistjoni pjanat f’Ħondoq ir-Rum- Irid jingħad li ll-Case Of-
kulħadd baqa’ xi ftit lura, dew is-sena b’din l-inizjat- dwar proġett turistiku li mien u li l-MEPA m’appro- ficer tal-MEPA, Ivan Fava,
l-impjegati ma damux tiva. Ninsabu kuntenti ħaf- bħalissa qiegħed appell u vatx, issa jinsab fl-istadju ta’ kien irrakkomanda li l-pro-
wisq ma daħlu fir-rutina na bil-mod pożittiv kif in- applikazzjoni oħra għal ftuħ appell. L-iżviluppatur kien ġett m’għandux isir minħab-
ġdida tal-ħin ta’ nofsinhar tlaqgħet l-inizjattiva fejn ta’ ħanut tas-souveniers li appella mid-deċiżjoni tal- ba li dan jinsab fuq art ODZ
b’ruħhom u ġisimhom, u ħafna qalu li l-eżerċizzji għad trid tiġi deċiża, issa MEPA. Hu kien qed jitlob li kif ukoll li se jikkawża prob-
ta’ kuljum bdew jagħmlu għenu biex tittaffa l-għajja komplew jiżdiedu. d-deċiżjoni li ħa l-bord tal- lema tat-traffiku.
stretching ta’ għonqhom, li titrabba meta tkun ilek Dan hekk kif saret app- Awtorità tal-Ippjanar tkun Il-proġett propost kien jin-
rashom, dirgħajhom, riġ- bilqiegħda mal-iskrivanija likazzjoni ta’ estensjoni ta’ annullata. Dan fuq il-bażi ta’ kludi bini ta’ appartamenti,
lej hom u daharhom. Kul- u kulħadd ħassu aħjar kjosk li hemm fil-bajja. nuqqas ta’ smigħ xieraq. lukanda u jott marina. Il-
ħadd kien ukoll imħeġġeġ għall-bqija tal-ġurnata.” Dwar din l-applikazzjoni IT- F’dokument li ġie ppre- poplu tal-Qala ilu li vvota
TORĊA hi infurmata li diġà żentat hekk kif ġiet appellata mis-sena 2001 fejn dakinhar
“Il-MEPA tridna naqilgħu saret oġġezzjoni mill-Awto- d-deċiżjoni, intqal li “t-tribu- 85 fil-mija qalu le għall-
nal qed jintalab li jannulla d-
rità Maltija għat-Turiżmu.
proġett.
l-madum tal-art... iriduh Skejjel kbar fost dawk

konformi mal-ambjent”


– is-Sindku tal-Għarb David Apap bl-inqas donazzjonijiet

l-iskejjel Maltin u Għaw- kola medja fi Blata l-Bajda u kola medja tar-Rabat b’€85,
Fdxin issir ġabra ta’ don- s-sekondarja tal-Mosta, ipp- il-Primarja ta’ San Ġorġ
azzjonijiet mingħand l-istu- reżentaw donazzjonijiet f’Ħal Qormi b’€83, is-
dent. Il-ġabra ssir mill-Uf- bax xi ħafna. Sekondarja taż-Żejtun
fiċċju Missjunarju u dawn l- L-akbar ammont ta’ don- b’€75, il-Primarja tal-Furja-
istess fondi jmorru biex jiffi- azzjonijiet inġabar mill-is- na bi €12, l-iskola medja fi
nanzjaw proġetti li l-istess kola taż-Żurrieq b’total ta’ Blata l-Bajda b’€65, is-
uffiċċju ikun qed jagħmel €1,456. Donazzjonijiet oħra sekondarja tal-bniet fil-Mos-
barra pajjiżna. Mill-iskejjel qawwija nġabru mill-iskola ta b’€53 u l-Primarja ta’
f’Malta nġabret is-somma Pri marja ta’ Ħ’Attard Bormla b’€44.
ta’ €34,421. Minn dawn b’€592, mill-Primarja ta’ Jekk nieħdu l-iskejjel tal-
€4,311 inġabru minn Ħaż-Żebbuġ b’€639, il-Pri- Knisja naraw li l-akbar don-
ona ta’ rikreazzjoni fl- jagħmel bandli fiha. Biss jid- Għawdex. marja tal-Fgura b’€642, il- azzjonijiet inġabar minn Sa-
ŻGħarb, eżattament fi Triq her li l-MEPA ma kinitx kun- Jekk wieħed jagħti ħarsa Primarja ta’ Pembroke cred Heart Junior b’€1,377 u
Birbuba se jkollha terġa’ tenta bil-mod kif saret l-art. lejn l-iskejjel u d-donazz- b’€518, il-Primarja tal- mill-Primarja tas-Seminarju
tinqalgħalha l-art. Dan min- F’kuntatt li għamilna mas- jonijiet li saru isib li hemm Ħamrun b’€553 u l-Primarja b’€1,074. Kien hemm skejjel
ħabba li l-Awtorità tal-Ipp- Sindku tal-Għarb, David differenzi sostanzjali bejn l- tal-Mosta b’€594. Mill-pri- tal-Knisja li kellhom donazz-
janar qed tqis li l-art li hi Apap, dan qalilna li “appli- iskejjel. Jispikka l-fatt li skej- marja tan-Naxxar inġabru jonijiet baxxi fosthom Savio
komposta minn madum tal- kajna mill-ġdid biex l-art issir jel f’irħula żgħar ġabru don- €645, minn dik ta’ Santa College f’Ħad-Dingli b’€43,
konkrit mhix konformi mal- mill-ġdid. Il-MEPA qed tqis li azzjonijiet ferm akbar minn Venera nġabru €602 u minn il-Primarja ta’ San Alwiġi
ambjent rurali li tinsab fih din mhix konformi mal-ambjent skejjel kbar. Skejjel kbar dik ta’ Ħaż-Żabbar il-ġbir b’€92, il-Primarja tad-Dor-
iż-żona ta’ rikreazzjoni. li tinsab fih iż-żona u trid li l- f’Mal ta fosthom il-Primarja kien ta’ €604. otej f’Ħaż-Żebbuġ b’€62 u
Din kienet żona mitluqa u madum ikun minn dak li fih ta’ San Ġorġ f’Ħal Qormi, is- Fost dawk b’donazz jo- l-iskola St Francis Senior
l-kunsill kien iddeċieda li tista’ tikber il-veġetazzjoni.” sekondarja taż-Żejtun, l-is- nijiet baxxi kien hemm l-is- f’Tas-Sliema b’€80.

10 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 LOKALI



RAĦAL ŻGĦIR BI PJANIJIET KBAR



GĦALL-IMMANIĠĠJAR TAL-ISKART





jażmu fi r-residenti li ngħaq- kunsill bena numru ta’ ħitan aktar parteċipazzjoni u taf
du fi x-xewqa tagħhom li madwar l-għelieqi, li taw tkun ta’ benefi ċċju akbar
jagħmlu dan il-proġett suċ- liż-żona dehra ġdida u nadi- għall-komunità Għaxqija
ċess. fa. Il-kunsill lokali offra dan koll ha, mhux biss għall-
Ir-rappreżentanti tal-Was- il-ġebel b’xejn lill-pubbliku indi vidwu.
teserv li żaru d-djar kellhom u stieden ukoll lill-kuntrat- Irħula bħal Ħal Għaxaq
iwieġbu numru kbir ta’ mis- turi jieħdu minnu jekk ikoll- huma mudelli eżemplari ta’
toqsijiet u mill-bidu nett hom bżonn. L-inizjattiva kif l-isforz kollettiv u l-in-
beda jinġabar ammont sos- qed tkompli tkun ta’ suċċess. volviment ta’ kulħadd f’ ko-
tanzjali ta’ skart mid-djar li Il-kunsill lokali jagħmilha munità li tħaddan l-im-
pparteċipaw. L-istatistika wkoll ta’ għassies fi l-komu- maniġġjar tal-iskart, iwassal
tal-Wasteserv turi li s’issa nità u jpoġġi sinjali u tabelli għal attitudni pożittiva u jis-
minn Ħal Għaxaq inġabru li juru prattiċi ħżiena fl - sarraf f’benefi ċċju għal kul-
172,000 kilogramma ta’ imaniġġjar tal-iskart. Ta’ ħadd.
skart organiku, l-ekwivalen- min jgħid li mhux l-ewwel Nittamaw li dan l-eżem-
za ta’ 14-il karozza tal-linja darba ttieħed xi ritratt ta’ pju jħajjar lil ħaddieħor jir-
(ta’ qies standard). borża taż-żibel mormija bl- doppja l-isforzi tiegħu,
“Fil-proġett tal-ġbir tal-is- addoċċ jew fejn mhux sup- kemm lokalitajiet li diġà qed
kart organiku, rajna oppor- post u dawn ir-ritratti ntu- jieħdu sehem fi l-proġett pi-
tunità biex nagħmlu press- żaw ukoll f’dawn it-tabelli. lota tal-ġbir tal-iskart organ-
joni fuq il-komunità ta’ Ħal Il-kunsill żied in-numru ta’ iku u kemm dawk li għad
r-raħal żgħir ta’ Ħal Għa- kart f’Ħal Għaxaq u lil hinn Għaxaq biex naħdmu fl im- laned taż-żibel u laned iridu jingħaqdu f’din l-iniz-
xaq qiegħed minn ta’ minnu. Waħda mill-ewwel kien u dan għamilnieh b’suċ- għall-ħmieġ tal-klieb biex jattiva peress li l-proġett qed
Iquddiem fi l-prattika tal- affarijiet li wettaq meta ġie ċess kif juru l-fi guri tal-am- żgur ma jkunx hemm skużi jinxtered f’lokalitajiet oħrajn.
immaniġġjar tal-iskart, xhie- elett, kien li neħħa l-iskips mont ta’ skart li nġabar,” għaliex dan l-iskart jintrema L-infrastruttura li biha nis-
da ta’ dan huma l-għetiebi kollha mxerrdin ’l hawn u ’l kompla s-sindku. fi t-triq. Barra minn hekk, tgħu nimmaniġġjaw l-iskart
tad-djar indaf u n-nuqqas hinn mar-raħal li kienu qed It-tieni inizjattiva li turi d- ġew investiti fondi f’kame- tagħna b’mod sostenibbli
ta’ skart fi l-qalba tar-raħal. joħolqu dehra żdingata. Il- dedikazzjoni ta’ Ħal Għaxaq ras tas-sigurtà madwar il- teżisti diġà.
Dan hu sforz kollettiv tar- permessi għall-iskips jin- kienet idea ppreżentata qalba tar-raħal li servew Meta nużaw is-servizzi
residenti, immexxija minn għa taw biss lil min japplika mill-kunsill lokali waqt il- biex jitnaqqas sostanzjal- tal-ġbir tal-iskart ipprovduti
tim ħabrieki fi l-Kunsill Lo- għalihom u jaċċetta li l-iskip parteċipazzjoni tiegħu fi l- ment l-iskart illegali. mill-gvern u mill-kunsilli lo-
kali ta’ Ħal Għaxaq. jitpoġġa quddiem daru. Ġimgħa Ewropea għat-Tnaq- Il-membri tal-kunsill lo- kali nagħmlu lil Malta aktar
Is-Sindku ta’ Ħal Għaxaq Il-proġett pilota tal-ġbir qis tal-Iskart fl -2015. Idea kali qed isegwu s-sitwazzjo- sostenibbli. Għalhekk, in-
jagħmel xogħlu b’passjoni u tal-iskart organiku ntlaqa’ sempliċi, bil-għaqal ħafna, u ni tal-iskart illegali bir-reqqa volvi ruħek u agħti sehmek
jagħraf ir-responsabbiltajiet tajjeb ħafna f’Ħal Għaxaq, relevanti ta’ kif kull kunsill u jemmnu li l-investiment – żgur li tista’!
tal-kariga li jokkupa. L-am- wieħed mill-ewwel irħula li lokali jista’ jirriċikla u jerġa’ tagħhom hu wieħed fi t-tul li Idħol fi s-sit www.dont-
bjent hu wisq għal qalbu u implimentawh. Dan il-pro- juża l-ġebla Maltija li tkun joħloq ambjent aktar nadif. wastewaste.gov.mt għal ak-
jmidd idejh b’ħeġġa kbira ġett qajjem sens ta’ solidar- intużat fi l-kostruzzjoni. Is-Sindku jemmen ukoll li tar tagħrif fuq is-servizzi li
b’risq l-immaniġġjar tal-is- jetà, sens ċiviku, u entuż- Fil-fatt, b’dan il-ġebel, il- sistema ta’ inċentivi tħajjar hemm offruti qribek.

Tħassib minn diplomatiċi Maltin għax Tħassib


nispiċċaw bejn Sigonella u Benghazi dwar żvilupp
fi l-Lunzjata
VICTOR VELLA/vvella@unionprint.com.mt
f’Għawdex
u l-Libja ta’ $1.6 biljun f’tagħ- portijiet tagħhom bi bdil ma’
mir militari fosthom ajrup- tagħmir militari. iversi bdiewa u per-
lani u missili ta’ difi ża. Ir-rapport Franċiż ma jip- Dsuni midħla tal-
Diplomatiċi Maltin li tkell- provdix informazzjoni fuq Wied tal-Lunzata f’Ker-
mu ma’ IT-TORĊA qalulna li il-kundizzjonijiet proposti ċem Għawdex qed jes-
“kollox qiegħed jindika li r- mir-Russi. Skont ir-rapport, primu tħassib minħabba
Russi qegħdin jieħdu van- ir-Russi ma jridux li jikru l- proposta ta’ żvilupp
taġġ minn nuqqas ta’ una- bażijiet imma jridu li dawn eżat tament fi l-qalba tal-
nimità fl -Unjoni Ewropea u jintużaw biex fi hom jitrak- wied. Din il-proposta ta’
l-inċertezza fi l-politika bar- kaw il-bastimenti jew li fi - żvilupp qed titlob li ssir
ranija tal-Istati Uniti. Ir-Russi hom jingħataw il-fjuwil. Ir- binja fl ok dik li hemm
saħħew sew il-kuntatti mal- rapport jgħid li jekk ir-Russi bħalissa.
ara li ftit tal-ġimgħat krivu l-pjani Russi li jibdew Afrika ta’ Fuq. Ħa ngħidha jirnexxielhom fi t-ten tattiv Biss din il-proposta
Wilu, kienet inqalgħet il- jużaw il-port ta’ Tobruk bħa- b’mod ċar: naraha li mhux se tagħhom, ikun ifi s ser li dawn qed tqajjem tħassib. Per-
kontroversja li Spanja u anke la “ta’ tħassib”. Diplomatiċi tkun faċli li r-Russja tibda jistabbilixxu pre żenza mili- suna li tiffrekwenta l-
Malta ma kinux lest li jagħtu f’Malta qegħdin jaraw dawn tuża portijiet Libjani u bażi- tari permanenti fi l-Mediter- post qaltilna li “ma nis-
kenn fi l-portijiet tagħ hom lil l-iżviluppi bħala xi ħaġa ta’ jiet fl -Eġittu għax naħseb in- ran. tgħux nifhmu kif propos-
bastimenti Russi, issa qie- tħassib. Fi kliemhom stess NATO se tibda tuża ukoll l- L-istess diplomatiċi jgħi- ta simili tista’ tiġi aċċet-
għed isir magħruf li l-militar “jekk dak irrappurtat iseħħ, infl uwenza tagħha.” dulna li hemm relazzjoni taj- tata.
Russu għandu interess f’port pajjiżna se jispiċċa maqbud Diplomatiku ieħor li tkel- ba bejn il-President Russu Mhux aċċettabbli li
u bażi fl -Afrika ta’ Fuq. bejn Sigonella, bażi tal-Istati lem magħna qalilna li “llum Vladimir Putin u l-mexxej f’dan l-wied mill-isbaħ
Dawn huma l-port ta’ Tob- Uniti u l-port ta’ Tobruk ir-Russja għandha koperazz- Eġizzjan Al Sisi u għalhekk isiru proposti simili ta’
ruk fi l-Lvant tal-Libja u l- f’idejn ir-Russi. Dan fl imkien joni teknika u militari kemm il-possibilità ta’ ftehim hi żvilupp. Kif xi ħadd fi l-
bażi tal-ajru f’Sidi Barrani fl - ma’ bastimenti tan-Nato fuq mal-Eġittu, l-Alġerija, il-Lib- rea li. L-istess diplomatiċi viċinanzi jipprova jiċ-
Eġittu. naħa u bastimenti Russi fuq ja u anke l-Marokk”. jgħi du kif inhi inkwetati dak ċekk ja biex jara jistax jib-
Dawn il-pjani, li tħabb ru naħa oħra, b’pajjiżna fi n- Wieħed mid-diplomatiċi li qed jgħidu “Tres Tres Ur- ni kamra jaqtgħulu qalbu
f’rapport mill-pubblikazzjo- nofs”. għaddielna r-rapport li tħejja gent”, li hemm possibilità li mill-ewwel. Nittamaw li
ni militari u ta’ difi ża Fran- Dan l-aktar għal dak żvelat minn “Tres Tres”, li fi h qie- Russja u l-Libja jilħqu ftehim l-awtoritajiet konċernati
ċiża “Tres Tres Urgent”. minn din il-pubblikazzjoni għed jingħad ċar u tond li ta’ $1.6 biljun f’tagħmir mili- jagħtu kas din l-applika-
Diplomatiċi Maltin li tkell- dwar il-possibilità li jkun paj jiżi Mediterranji, lest li tari fosthom ajruplani, tanki- zzjonijiet u jagħmlu l-
mu ma’ IT-TORĊA jiddes- hemm ftehim bejn ir-Russja jagħtu aċċess lir-Russi għall- jiet u difi ża bil-missili. oġġezzjonijiet tagħhom”.

lokali Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 11

Problemi strutturali





li qegħdin jifnu lill-ue






wieħed ikollu jasal fl-ajru- il Stat Membri li jkunu qablu
porti u l-istazzjonijiet tal-fer- li jarmonizzaw ir-regoli ta’
rovija ħafna qabel il-ħin tat- responsabbiltà u l-istan-
tluq. dards tekniċi tagħhom.
• Xenarju 2: Xejn ħlief is- Xenarju 4: Isir anqas
Suq Uniku - l-UE27 ftit ftit b’aktar effiċjenza - L-UE27
terġa’ tiffoka fuq is-suq uni- tiffoka fuq il-kisba tar-
ku hekk kif is-27 Stat Mem- riżultati aħjar u aktar rapida
bru ma jkunux jistgħu jsibu f’ċerti oqsma ta’ politika
qbil komuni dwar għadd de- partikolari, filwaqt li
jjem jiżdied ta’ oqsma ta’ tagħmel anqas meta jkun jid-
politika. Sal-2025 dan jista’ her li ma jkunx hemm valur
jkun ifisser: Li taqsam il- miżjud. L-attenzjoni u r-
fruntieri għan-negozju jew riżorsi limitati jkunu ffukati
it-turiżmu jsir diffiċli fuq ċerti oqsma ta’ politika
minħabba kontrolli regolari. magħżula. Sal-2025 dan jis-
>> ikompli minn paġna 1 sjoni Ewropea. L-ewwel hi f’direzzjonijiet differenti”. Li wieħed isib impjieg barra ta’ jkun ifisser: Ikun hemm
dik li l-Kummissjoni Ewro- Il-White Paper tippreżenta minn pajjiżu, u t-trasferi- Awtorià Ewropea tat-Teleko-
Id-dokument fih għadd ta’ pea tilfet l-awtorità u l-ambi- ħames xenarji, kull wieħed ment tad-drittijiet tal-pens- munikazzjoni li jkollha s-
problemi strutturali li qed zzjoni ta’ kif hi qed tara l-fu- minnhom jagħti ħarsa lejn l- joni lejn pajjiż ieħor ma setgħa li tillibera l-frekwenzi
jifnu lill-Unjoni Ewropea. tur tal-Unjoni Ewropea. Jid- istat potenzjali tal-Unjoni jkunx garantit. Dawk li ji- għal servizzi ta’ komunika-
Fost dawn hemm li l-popo- her li t-tim ta’ Juncker ma b’27 sal-2025, skont l- mirdu barra ‘l pajjiż tagħhom zzjoni transfruntiera, bħal
lazzjoni qed tonqos u li s- ħabbilx rasu fuq liema direz- għażliet li l-Ewropa tagħmel ikollhom iħabbtu wiċċhom ma huma dawk użati mill-
saħħa ekonomika naqset. Il- zjoni għandha tmur l-Unjoni (ara l-Anness). Ix-xenarji ma’ kontijiet mediċi għolja. karozzi konnessi. Hija
qgħad fost iż-żgħażagħ hu Ewropea. Fi kliem sempliċi, jkopru firxa ta’ possibbiltaji- L-Ewropej ma jkollhomx tipproteġi wkoll id-drittijiet
wieħed għoli. Apparti dan l- il-Kummissjoni Ewropea til- et u min-natura tagħhom is- entużjażmu biex jużaw karo- tal-utenti tat-telefonija
ammont ta’ persuni li jafdaw fet is-sens veru ta’ konvinz- ervu ta’ illustrazzjoni. Huma zzi konnessi minħabba n- ċellulari u tal-Internet kull
u għandhom fiduċja fl-Unjo- joni li wasslitha biex tkun la jeskludu wieħed lill-ieħor nuqqas ta’ regoli u ta’ stan- fejn ikunu fl-UE. Ikun hemm
ni Ewropea qed jonqos. forza qawwija biex tirnexxi u lanqas ma huma dards tekniċi li jgħoddu Aġenzija Ewropea ġdida ta’
Waqt li għaxar snin ilu kien l-integrazzjoi taħt il-Pres- eżawrjenti. madwar l-UE kollha kontra t-Terroriżmu li tgħin
hemm nofs il-popolazzjoni li idenza ta’ Jacques Delors • Xenarju 1: Inkomplu kif • Xenarju 3: Dawk li jridu biex ittellef u tipprevjeni at-
tafda lill-Unjoni Ewropea, il- bejn is-sena 1985 u l-1994.” aħna - L-UE27 tiffoka fuq il- aktar, jagħmlu aktar - Il- takki serji permezz ta’
lum dan naqas għal terz. Tenfasizza li “apparti dan, kisba tal-aġenda ta’ riforma UE27 tkompli bħal ma hi rintraċċar u indikazzjoni ta’
Juncker qed jipprova il-ħames xenarji preżentati pożittiva tagħha fl-ispirtu llum iżda tippermetti lil persuni suspetti.
jogħġob il-kostitwenzi koll- juru nuqqas ta’ strateġija tal-Bidu Ġdid għall-Ewropea dawk l-Istati Membri li Xenarju 5: Flimkien isir
ha. Flok tkellem bil-lingwa għall-Unjoni Ewropea. L- tal-Kummissjoni mill-2014 u jkunu jridu hekk li jagħmlu ferm aktar - L-Istati Membri
ta’ uffiċjali li jimbuttaw l- Ewropa m’għandhiex bżonn tad-Dikjarazzjoni ta’ aktar f’ċerti oqsma speċifiċi jiddeċiedu li jaqsmu be-
quddiem il-politika ta’ ‘a la carte menus’. Bratislava li dwarha kien bħal ma huma d-difiża, is- jniethom aktar setgħat,
għaqda Ewropea bħal kan- Hemm wisq ‘opt out intlaħaq qbil bejn is-27 Stat sigurà interna jew il-kwist- riżorsi u teħid ta’ deċiżjonijiet
didat għal Presidenza fi clauses’ għal Istati membri. Membru kollha fl-2016. Sal- jonijiet soċjali. B’hekk, fil-firxa kollha ta’
Franza Emmanuel Macron, Li jiġu offruti aktar ‘opt out 2025 dan jista’ jkun ifisser: titfaċċa xi “koalizzjoni ħidmiethom. Il-qbil dwar id-
u l-kandidat tas-Soċjalisti clauses’ se twassal biex L-Ewropej ikunu jistgħu ħerqana”, jew aktar deċiżjonijiet isir b’mod aktar
Demokratiċi għal elezzjoni tkompli ddgħajjef lill-Unjoni jsuqu karozzi awtomatizzati minnhom. Sal-2025 dan jista’ malajr fil-livell Ewropew u
fil-Ġermanja Martin Schultz, Ewropea u mhux issaħħaha. u konnessi iżda jista’ jkoll- jkun ifisser: Ħmistax-il Stat jiġu infurzati bil-ħeffa. Sal-
Juncker identifika ħames xe- Juncker u t-tim tiegħu irid hom problemi meta jaqsmu Membru jistabbilixxu korp 2025 dan jista’ jkun ifisser:
narji għall-futur tal-Ewro- jieħdu inkonsiderazzjoni it- l-fruntieri peress li jibqa’ tal-pulizija u tal-maġistrati L-Ewropej li jkunu jridu jil-
pa”. tnaqqis fil-fiduċja fl-Unjoni jkun hemm xi ostakli legali u biex jikkonfronta l-attivitaji- mentaw dwar xi proġett ta’
Judy Dempsey tgħid li “l- Ewropea u fl-istituzzjonijiet tekniċi. et kriminali transfruntiera. enerġija mir-riħ li jkun iffi-
Istati membri issa se jiddi- Ewropej. L-Ewropej ikunu jistgħu L-informazzjoni ta’ sigurtà nanzjat mill-UE fil-post fejn
battu fuq dak pubblikat, L-akbar żball tal-white pa- jaqsmu l-fruntieri mingħajr tiġi skambjata immedjata- joqogħdu ma jkunux jistgħu
proċess li se jinbeda lejn l- per hu li l-Kummissjoni normalment ma jkollhom ment hekk kif il-bażijiet ta’ jilħqu lill-awtorità respon-
aħħar ta’ Marzu. Ix-xenarji Ewropea donnha ma tafx għalfejn jieqfu għall- data jiġu interkonnessi għal sabbli peress li jgħidulhom
imma qed jiżvelaw żewġ għaliex twaqqfet u qed kontrolli. Il-kontrolli ta’ sig- kollox. Il-karozzi konnessi biex jikkuntattjaw lill-awto-
djgħufijiet kbar tal-Kummis- tadotta affarijiet li jmorru urt_saħħa jkunu jfissru li jintużaw b’mod mifrux fi 12- ritajiet Ewropej kompetenti.


Ma jispeċifikawx jekk rawx il-kuntratt ers sal-lum m’għandhiex id-
dettalji u d-dokumentazzjoni
meħtieġa li permezz
sħiħ tal-privatizzazzjoni tal-Lottu tagħhom tista’ tiggwida u
il-ħaddiema
ras
sserraħ
konċernati. Bl-istess mod, il-
UĦM Voice of the Workers
akinhar li saret il-protes- ingħataw l-kuntratt tal-priva- lottu pubbliku, il-Union kif ukoll ma’ Maltco Consor- illum ma tistax taċċetta din
Dta fil-Belt kien hemm tizazzjoni tal-Lottu, kuntratt Ħaddiema Magħqudin tium fuq il-privatizzazzjoni is-sitwazzjoni.”
kumment tal-Kap Eżekuttiv li hemm klawsola li ma jistax (UĦM) kellha d-dokumen- tal-lottu pubbliku. Il-UĦM u Meta erġajna staqsejnieh
tal-UĦM Josef Buġeja li lmen- ikun pubblikat. tazzjoni u l-informazzjoni l-LRU kellhom diversi riservi dwar jekk kienx ingħata ko-
ta mill-fatt li skont hu għad IT-TORĊA iffaċċjat lil Kap kollha meħtieġa li permezz tant li f’Ġunju 2003 saħansitra pja jew ra l-kuntratt reġa’
ma ngħatawx id-dokumenti Eżekuttiv b’dan. Staqsejnieh tagħhom setgħu jkunu ggwi- kienu heddew lill-Gvern li weġibna li “il-UĦM hi ifnur-
meħtieġa dwar il-privatizazz- b’mod espliċitu u ċar jekk qa- dati r-riċevituri tal-lottu ma kinux lesti jaċċettaw l-eb- mata li meta saret il-privati-
joni minn Vitals. Dan ġab ttx ingħata kopja u ra l-kun- konċernati. Għalkemm il- da privatizzazzjoni tal-lottu zazzjoni tal-lottu pubbliku,
reazzjoni minn diversi persu- tratt sħiħ tal-privatizazzjoni privatizzazzjoni saret fl-2004, pubbliku kemm-il darba r- il-UĦM u l-LRU raw u
ni fosthom riċevituri tal-lottu tal-lottu. Iddeċieda imma li il-UĦM, flimkien mal-Union riservi u l-kwistjonijiet li kell- ngħataw id-dokumentazzjo-
li staqsew kif il-Kap Eżekuttiv jgħid biss li ra d-dokumen- tar-Riċevituri tal-Lottu hom ma kinux se jiġu solvu- ni kollha li kienet meħtieġa
qal dan meta hu fatt magħruf tazzjoni meħtieġa. (LRU), kienet ilha sa mill-bi- ti. B’xorti ħażina, fil-każ tal- biex setgħu jinnegozjaw u
li taħt l-amministrazzjoni Hu qalilna li “meta fl-2004 du tal-2003 f’diskussjonijiet u privatizzazzjoni tal-isptariji- jiggwidaw lir-riċevituri tal-
preċe denti ma kienux saret il-privatizzazzjoni tal- negozjati kemm mal-Gvern et, il-UĦM Voice of the Work- lottu membri tagħhom”.

12 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 EDITORAJL/OPINJONI



IL-FEHMA TAT-TORĊA
Lil hinn mill-perċezzjoni... studju u fatti





l-aħħar jiem smajna lil Arthur Muscat mill- Lil hinn minn dan ftit tax-xhur ilu kien sar tiegħu f’pajjiżi mifnijin bil-korruzzjoni. Min se
Assoċjazzjoni ta’ Min Iħaddem u anke lil studju kummissjonat mill-Parlament Ewropew jinvesti se jfi ttex pajjiżi stabbli u li r-riskju ta’
FAnton Borg mill-Kamra tal-Kummerċ jil- dwar il-problema reali tal-korruzzjoni fl -Istati korruzzjoni ma’ jkunx għoli.
mentaw mill-fatt li Malta niżlet għaxar postijiet Ewropej. Kien studju li wera li l-problema tal- Fi kliem sempliċi pajjiżi b’riskju baxx ta’ kor-
f’dawk li huma l-indiċi tal-perċezzjoni tal-kor- korruzzoni fi l-pajjiżi Ewropej qed tiswa lill-Un- ruzzjoni se jirnexxilhom jattiraw lejhom l-inves-
ruzzjoni. Dan l-indiċi jitħejja ta’ kull sena minn joni Ewropea €900 biljun fi s-sena. timent barranin.
Trasparency International u Malta mis-37 post Fl-istudju kien hemm pajjiżi meqjusin bħala Dan hu proprju dak li ġara f’pajjiżna fl -
fi s-sena 2015, niżlet fi s-47 post fi s-sena 2016. b’riskju għoli u valur għoli ta’ korruzzjoni, aħħar xhur. Jekk nieħdu l-ewwel sitt xhur tas-
Dan ikejjel kif in-nies f’dak il-pajjiż ikunu qed oħrajn b’riskju għoli u valur medju u oħrajn sena li għaddiet naraw li l-investiment dirett
jaraw u x’jaħsbu dwar il-korruzzjoni f’pajjiż- b’riskju għoli imma b’valur baxx. Malta ma barrani f’Malta żdied b’€1,900 miljun. Dan if-
hom. tpoġġiet mal-ebda wieħed minn dawn. Fil-fatt isser kważi €456 miljun aktar meta mqabbel
Naqblu perfettament li l-imsieħba soċjali f’dan l-istudju Malta klassifi kat ma’ dawk li mal-istess perjodu s-sena ta’ qabel.
għandhom jesprimu ruħhom f’dak li jkun qed tpoġġew fi l-kategorija ta’ “oħrajn”. Il-pożizzjoni Sa Ġunju li għadda l-investiment dirett bar-
iħassibhom. Naħsbu imma li f’dan il-każ, ta’ Malta kienet dik tal-15-il post. Imma fuq dan ranin laħaq il-€156 biljun. Dan juri differenzi
kemm Arthur Muscat kif ukoll Anton Borg l-istudju tal-Parlament Ewropew f’pajjiżna ma kbar meta tqabblu mas-sena 2012 fejn dakinhar
għaġġlu wisq. Injoraw l-fatt li ddaħħlu pajjiżi li ssemmiex. Lanqas ikkummentaw dwaru, dawk l-investiment barrani f’Malta kien ilaħħaq għal
normalment jiġu qabilna. Għaġġlu għax għażlu li għażlu li jsemmu biss l-istudju dwar il- €12.3 biljun.
li jitkellmu fuq dan l-istudju biss u injoraw perċezzjoni tal-korruzzjoni. Kemm hu importanti li fl ok ngħaġġlu biex
ħafna indikaturi oħra. Fost dak injorat hemm li Hemm indikatur ieħor reali, li ma ssemmiex noħorġu xi dikjarazzjoni naraw sew il-fatti u
pajjiżna naqqas biss punt. U li kieku ġibna l-is- imma li l-industrijalisti jqisuh bħala indikatur li dak li jkun qed jiġri verament madwarna. U
tess punti tas-sena 2015 konna se nispiċċaw ni- jurik biċ-ċar kif l-investituri jkunu qed iħarsu tajjeb iħarsu issa lejn ir-rapport li ħarġu DBRS
tilfu disa’ postijiet u mhux għaxra, jiġifi eri dif- lejn pajjiż u l-korruzzjoni. L-ebda industrijalist fost aġenziji oħra, li jitkellmu ċar dwar
ferenza minima. b’rasu fuq għonqu mhu se jirriskja l-investiment x’għaddej f’pajjiżna.

25900256
Ikkuntattjana
torca@unionprint.com.mt IT-TORĊA
EDITUR: KAMRA TAL-AĦBARIJIET
Victor Vella AVVIŻI u REKLAMI
Email: vvella@unionprint.com.mt Tel: 25900-209/217/229/280/286 Tel: 25900-230/235
Email: info@unionprint.com.mt Email: adverts@unionprint.com.mt

ABBONAMENT TA’ SENA: ĠENERALI TQASSIM FIL-ĦWIENET
Malta/Għawdex €81.12; Ewropa €152.76; Tel: 25900-200 Tel: 25900-211
Kanada/Stati Uniti €189.36; Awstralja €213.20 Email: secretary@unionprint.com.mt Email: circulation@unionprint.com.mt


Diff erenza iff erenza
D isiru b’mod differenti mill- naħdmu aktar fl imkien b’mod aqwa għall-isfi di tal-
ġejjini. Huwa wkoll mezz li
bħala poplu wieħed minkej-
mod kif kienu jsiru l-affariji-
et qabel. Dan ġara fi sfond li ja l-opinjoni jiet politiċi dif-
bih pajjiżna jkun f’qagħda
l-Partit Laburista kiseb l-ak- ferenti, minkejja il-fehmiet aħjar biex joffri aktar
bar maġġoranza fl -istorja differenti u minkejja twem- għajnuna u wens lill-poplu
STEFAN ZRINZO AZZOPARDI
politika riċenti. Dak li seħħ min differenti. Ħasra li hawn tagħna.
fi s-sena 2014 huwa prova min qed jipproġetta idea dif- Bis-saħħa ta’ dan is-
ċara ta’ kemm il-Partit La- ferenti. suċċess ekonomiku, pajjiżna
burista fi l-gvern irid li jbid- Hawn min mhux qed jid- jista’ jinvesti aktar fl -oqsma
del il-mod kif konna nħarsu distingwi bejn kritika fi l- soċjali u fl -oqsma tas-saħħa.
lejn l-affarijiet fl -istorja ta’ konfront ta’ min imexxi għal Bis-saħħa tal-ġid li qiegħed
pajjiżna. kliem li jibgħat messaġġi li jinħoloq, pajjiżna jista’ joffri
Il-kisbiet storiċi tal-poplu jifi rdu lil pajjiżna. Id-dibatti- aktar lil min sal-lum għadu
Malti u Għawdxi għall- tu politiku għandu jkun ma kellux l-għajnuna
ewwel darba ġew ċelebrati wieħed ħaj u kontinwu bi meħtieġa jew l-għajnuna ma
mill-poplu kollu bl-aktar spazju miftuħ għal ideat dif- kinetx biżżejjed u hemm lok
mod dehen u xieraq. Kienet ferenti u diversi. ta’ aktar.
sena li fi ha pajjiżna ċċelebra Dibattitu li jkun kom- F’ġimgħa waħda tħabbru
ħamsin sena mill-indipen- petizzjoni ta’ ideat u soluzz- żewġ inizjattivi fi l-qasam
denza, erbgħin sena mill- jonijiet differenti biex tal-kanċer u fi l-każ tal-mar-
kisba tar-repubblika, ħamsa pajjiżna jikseb aktar. L-iskop da ALS li l-gvern se jkun
u tletin sena mill-kisba tal- tad-dibattitu politiku qiegħed jinvesti u jagħti ak-
Ħelsien u għaxar snin għandu jkun li jinstabu l- tar għajnuna. Mill-banda l-
sħubija fl -Unjoni Ewropea. mezzi kif jitmexxew l-affari- oħra hawn min qiegħed jof-
Ilkoll kienu kisbiet impor- jiet ’il quddiem u pajjiżna fri politika kompletament
ertu diskors li qiegħed rali, il-poplu għadda mes- tanti fi l-mixja politika ta’ jikseb aktar. Pajjiżna għaddej differenti. Politika li aktar
Ċjingħad bħalissa fakkar- saġġ ċar. Ried bidla fi l-mod pajjiżna. minn żmien li qiegħed jikseb hija ntiża biex tittimbra lin-
ni fi l-billboard tal-Partit Naz- kif pajjiżna jitmexxa. Il-pop- Kollha kienu avvenimenti suċċessi kbar fl -oqsma nies aktar milli hija politika
zjonalista qabel l-aħħar elez- lu għadda messaġġ favur ir- kbar li ħallew effett fuq il- ekonomiċi kollha. Il-mod kif li toffri soluzzjonijiet u ħsieb
zjoni b’wiċċ miżbugħ blu u rieda li jkollna pajjiż aktar ħajja tal-poplu Malti u l-agenziji internazzjonali dwar kif l-affarijiet għand-
ieħor aħmar. magħqud. Il-poplu qiegħed Għawdxi. Sa ftit taż-żmien qegħdin iħarsu lejn pajjiżna hom jitmexxew ’il quddiem.
Kliem li jfakkarni f’dak li jifhem li poplu magħqud jik- ilu dawn l-avvenimenti ki- huwa wieħed pożittiv għall- Hija politika li hija differ-
kien qal Simon Busuttil seb aktar u jirnexxi aktar. enu jitqiesu xi dominju aħħar. enti minn dak li jridu n-nies
bħala viċi-kap tal-PN meta Hawn min dan il-messaġġ esklussiv ta’ xi partit politi- Rapport wara ieħor qed li qed jifhmu li poplu
tkellem dwar wiċċ ta’ Nazz- mhux qed jifhmu jew mhu- ku aktar milli avvenimenti jagħtuna ċertifi kat mill- magħqud jikseb aktar. Hija
jonalista fi l-konfront ta’ wiex kuntent bih. fi l-mixja tagħna bħala poplu. aqwa għall-mod kif qiegħed politika li treġġa’ l-arloġġ
Deborah Schembri. Kie nu Ta’ min wieħed ifakkar li Dak li seħħ fl -2014 kien mezz jitmexxa pajjiżna. Dan kollu lura. Illum li pajjiżna wettaq
żewġ stqarrijiet li juru biċ- wara l-aħħar elezzjoni, it- biex jgħaqqad aktar lill-pop- għandu jimliena bil-kuraġġ tant bidliet qed igawdi minn
ċar ir-raġuni tal-messaġġi li tranżizzjoni mill-gvern lu u jbiddel il-mod kif jit- għall-mod kif inħarsu lejn il- tant kisbiet u ra li hemm
qed tgħaddi l-oppożizzjoni preċedent għal gvern il-ġdid mexxa u jimxi pajjiżna. Dan ġejjini. mod ieħor kif isiru l-affariji-
bħalissa. kienet waħda li tixhed ir- l-impenn biex pajjiżna jkollu Dan is-suċċess huwa bażi et, qiegħed jara u jifhem id-
Fl-aħħar elezzjoni ġene- rieda tal-poplu li l-affarijiet poplu aktar magħqud u tajba biex pajjiżna jitħejja differenza.

fehmti Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 13


X’għarukaża ta’ jari tiegħu imma mill-bqija
ma rridx indeffes imnieħri
fejn m’għan dix indeffsu.
Bħalissa il-gvern ressaq ab-
bozz ta’ liġi dwar l-istampa
OppOżizzjOni bozz li għandu l-għan tajjeb li
fis-sens wiesa’ tagħha. Ab-

jirregola aħjar dan il-kamp u
jaġġornah għaż-żminijiet tal-
lum.
jOE MiCaLLEF StaFraCE / secretary@micallefstafrace.com
Mingħand tal-PN ma
kontx nistenna ħlief negattiv-
ulħadd jaf bis-suċċess Ma tkunx realistiku jekk ħadd jiġi rinfaċċat b’akkużi akkuża li Sant kien fixkel id- ità għax din hi l-linja li l-
ekonomiku u finan- tgħid li din il-kampanja ta’ serji, dan jagħmel l-ewwel dħul ta’ Beppe Fenech Adami istrateġisti fasslulhom. Hu
Kzjarju ta’ pajjiżna. Issa tfigħ ta’ ħmieġ tħalli effett reazzjoni (xi drabi fjakka fil-kors tal-liġi? speċi ta’ kanal mimli ħama u
tal-PN insewha l-profezija żero. Imma meta tqis kollox għalkollox) imbagħad jagħ laq Kulma seta’ jagħmel Sant ntiena u li ma jistgħux
tagħhom ta’ qabel l-aħħar issib li dawn l-isforzi tal- ħalqu, iħit ħalqu, u jgħidlek kien li jiċħad bil-qawwa koll- joħorġu minnu. Diffiċli li
elezzjoni ġenerali li taħt Mus- MADUMA, tas-slogan emeri- “għamilt libell”. Din l-imġiba ha u jgħid li kien se jagħmel toħroġ minn kanal li tkun
cat, Malta tieħu sabta ġol-ħajt tus RELIGIO et PATRIA issa narawha saħansitra f’każi fejn libell. Il-libell sar u s-sentenza inżilt sa qaddek ġo dak li
u jkollha titlob bailout mill- partit “miftuħ”, fallew bl- jissokta joħorġu materjal wara favur Sant ġiet imma meta hemm fih.
Ewropa u li t-traħħis fil-konti- ikrah. L-investiment barrani li jkunu saru l-akkużi fil-bidu. Fenech Adami kien diġà sar Imma mingħand uħud
jiet tad-dawl u l-ilma hi “Alice għadu ġej, il-barrani li diġà Ċar ħafna li kulmin iħossu President tar-Repubblika. oħrajn kont nistenna koper-
in Wonderland”. Insewha l- jinsab hawn qed jifrex il- nġurjat għandu dritt imur il- Jiġifieri Sant saret ġustizzja azzjoni sħiħa billi jgħinu fl-
Enemalta falluta u bis-sogru li ħidma tiegħu u l-investiment Qorti biex toħroġ il-verità – miegħu wara li għadda ż- irfinar ta’ dan l-abbozz.
tgħarraq banek magħha. minn għejun lokali dejjem jew favur l-akkużat jew favur żmien u l-ħsara ma kinitx B’hekk ma titħalliex il-ġungla
Issa t-tattika hija differenti: għaddej jiż died. l-akkużatur. Imma każ bħal rimedjata fil-ħin. Inġustizzja li hemm fejn illum għad
minn naħa qegħdin jaraw kif Kollox juri fiduċja fil-Gvern dan fejn jidħlu nies fil-ħajja fiha nnifisha. mhux regolat u dixxiplinat
iħarbtu s-suċċess ekonomiku Malti, fuq kollox fil-ħila tal- pubblika, il-każ jinte ressa lis- kif imiss. Min hu onest u
u finanzjarju u min-naħa l- Ministru tal-Finanzi l-Prof soċjetà kollha. * * * b’intenzjonijiet serji
oħra qegħdin iwiegħ du Edward Scicluna li l-ħila Bħala avukat jien nemmen m’għandux jibża’ mis-serjetà.
traħħis ulterjuri fil-kontijiet tiegħu f’din il-materja hi in- li akkużi jibqgħu akkużi sa LIBERTÀ
imsemmija. Hu fl-isfond ta’ diskutibbli. ma jasal il-mument li l-akkuża TAL-ESPRESSJONI * * *
dan li wieħed irid iqis it- Illum meta tara lil Busuttil tirriżulta bħala fatt. Imma
twissija jew preokupazzjoni kieku tarah xi darba waħda hawn jidħol il-fattur taż- Il-bniedem hu mogħni min- DIMOSTRAZZJONI
tal-President tal-Kamra tal- jargumenta bi trankwillità. żmien. nu nnifsu bi drittijiet funda-
Kum merċ li l-“perċezzjoni” Sar wiċċ il-għira. Tisbit u Għadni niftakar, qisu mentali li huma tiegħu minnu Kien fiha x’tara d-di-
ta’ korruzzjoni qiegħda għajjat telgħin u neżlin. Di- lbieraħ, każ tan-Nutar Philip nnifsu u mhux għax irregala- mostrazzjoni tal-PN fil-Belt.
tagħmel ħsara lil pajjiżna bar- versi livelli ta’ ragħwa f’ħalqu. Saliba kontra ġurnal Laburis- homlu xi ħadd. Li ġara hu li Dik il-fillera ta’ quddiem
ra minn xtutna. Għalxiex irriduċa ruħu dan ta, każ li qam xi għaxart ijiem mal-mogħdija taż-żmien preċeduta minn individwi bi
Kulħadd jaf li f’dawn l- il-politiku Nazzjonalista li fi qabel elezzjoni ta’ snin ilu. dawn ġew dejjem aktar riko- slopp f’idejhom jiġbru flus
aħħar tliet snin tal-MADUMA żmienu gawda wkoll mid-di- Malli l-każ ġie quddiem il- noxxuti u gawduti. għall-PN kien fiha tassew
mbarkaw fuq kampanja per- rect orders. Dwar inkarigi di- Maġistrat Effie Mizzi dan qal Iżda dawn huma ġabra ta’ x’tara.
sistenti li barra xtutna jħam- retti mogħtijin minn gvernijiet li jrid jagħti sentenza qabel l- drittijiet li jridu jitqiesu u jit- Ma tidħakx tara lil Jason
mġu isem Malta. Insistew Nazzjonalisti lil Nazzjonalisti, elezzjoni għax inkella ma gawdew flimkien bla ma dritt (Lowenbrau) Azzopardi, l-
saħansitra biex jaraw kif ifixk- kollox sew. Imma direct orders tkunx saret ġustizzja effettiva jifga ieħor. appostlu tas-sewwa? Tara lil
lu l-ħidma ta’ Malta fil-pres- lil Laburisti jew lil xi eks-Naz- sew di fronte għal min ħassu Ngħidu aħna d-dritt tal- Clyde Puli li qabel l-aħħar
idenza tal-Unjoni Ewropea fl- zjonalisti, dawk huma ħaġa nġurjat, sew fil-każ tal- libertà tal-espressjoni jrid jir- elezzjoni ġenerali rajnieh
ewwel sitt xhur tas-sena 2017. ħażina, dejjem u f’kollox. U akkużatur u sew fil-każ tal- rispetta d-dritt li wieħed ikol- f’Kastilja flimkien ma’ Gonzi
meta llum jingħataw xi direct elettorat. lu ġieħu mħares u ma jisfax juru pjanti fuq pjanti ta’
REDIKOLATI order jew xi nkarigu lil xi Naz- Hekk ġara, is-sentenza vittma ta’ tkasbir u gideb. Fuq żvilupp f’Pembroke ta’ lu-
zjonalist, dik ma tkunx aħbar ngħatat qabel l-elezzjoni b’xi kollox trid tiġi mħarsa l-ħajja kandi u appartamenti eċċ.
Lin-Nazzjonalisti nfaq għe- tajba ta’ min jinnotaha imma seduta minnhom tiġi familjari, dik li nħobb nirre- Jew tara lil Edwin Vasallo li
tilhom kemm-il bużżieqa dwar xi ħaġa hekk, il-partit aġġornata minn filgħodu sa feri għaliha bħala l-focolare meta kien Segretarju Parla-
f’wiċċhom. Ġew imċanfrin u tan-nies “tar-ruħ”, iżommu s- waranofsinhar tard. domestico. Irridu niddisting- mentari għal negozji żgħar
redikolati minn mexxejja skiet. Imma mbagħad min nesa l- wu bejn bniedem fil-ħajja tant lablab fil-vojt dwar il-
Ewropej ewlenin. Malta ħlief każ ta’ Alfred Sant meta, pubblika li jistenna li jitqieslu Villaġġ tas-Snajja’ f’Ta’ Qali.
tifħir ma qaletx! Muscat sar * * * f’dibattitu wiċċ imb wiċċ ma’ kull pass li jagħmel u persuna Lil Toni (O.D.Z.) Bezzina ma
personalità Ewropea li Eddie Fenech Adami fl-aħħar privata. Ngħidu aħna jekk rajtux. U l-buffi… issa saru
tagħmel ġieħ lil Malta. Imma SE JIFTAĦ LIBELL mumenti qabel għalqet il- bniedem japplika għall-ħatra feature regolari f’kull
meta titfa’ u titfa’ u terġa’ tit- kampanja elettorali u beda l- ta’ family welfare officer jien ma okkażjoni tal-PN.
fa’ t-tajn, xi ħsara dejjem issir. Indrat it-tattika li meta xi jum tas-silenzju, saret l- nistax ma nqisx il-ħajja famil- Aħjar nieqaf hawn.

14 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 MALTA, L-EWROPA U L-BQIJA


IL-FUTUR TAL-EWROPA (2)






ALFRED SANT/alfred.sant@gov.mt


qagħda fi nanzjarja ta’ kull mitat tal-Ministri tal-Finanzi
pajjiż, ġiet involuta bil-kbir taż-żona ewro li fl -aħħar
il-Kummissjoni Ewropea. snin ħa f’idejh it-tmexxija
Minn hekk, l-aktar fuq in- taż-żona.
sistenza Ġermaniza, bdew Ir-rapport jipproponi li l-
jittieħdu passi biex iż-żona membri taż-żona ewro,
tal-ewro tifl i t-tmexxija ta’ għandhom jiftehmu fuq
kull pajjiż b’mod aktar tas- kodiċi ta’ konverġenza li bih
sattiv. Ġie ffi rmat dak li jaqblu li fi żmien ta’ ħames
ssejjaħ il-“patt fi skali”. Fost snin, ikunu laħqu be-
affarijiet oħra, dan daħħal jniethom, livelli simili fi r-
eżami regolari tal-fi nanzi u rigward ta’ tassazzjoni, is-
l-ekonomija ta’ kull mem- suq tax-xogħol inkluż dwar
bru; u anke multi għal dawk paga minima, u l-investi-
il-pajjiżi li ma josservawx ir- ment, speċjalment fi żvilupp
regoli tal-patt. u riċerka. Sadanittant, il-kor-
Fuq linja oħra, kien hemm pi li twaqqfu fi ż-żona ewro
qbil li l-pajjiżi taż-żona ewro biex iħarsuha mill-iskariġġi
għandhom iġibu lill-banek fi nanzjarji għandhom
il-kbar kollha tagħhom taħt jiddaħħlu kollha fi t-trattati
is-sorvelja ta’ awtoritá tal-Unjoni Ewropea u mhux
waħda. Twaqqfet awtoritá jibqgħu maqtugħin għal
Ewropea oħra bil-mezzi biex rashom fi ftehimiet separati
tiddeċiedi jekk bank li jkun bejn il-pajjiżi membri taż-
fi d-diffi kultajiet għandux żona ewro.
jiġi salvat u fi l-każ li iva, biex Kollox ma’ kollox, ir-rap-
issalvah hi. B’hekk l-ebda port ta’ Beres-Boge kien
gvern ma jkollu għalfejn iżid insodisfaċenti ħafna. Għalija
fi d-dejn tiegħu biex isalva xi ma ffaċċjax il-problema fon-
bank li fl -interess nazzjonali, damentali taż-żona tal-ewro:
l-ġimgħa li għaddiet bde- għadha fi kriżi. Il-problema tiġbor it-taxxi biex bihom, iqis li għandu jsalvah. dik li qed tiżdied il-qasma
jna niddiskutu f’dil-paġ- tad-djun tal-Greċja għadha titħaddem politika ekonomi- L-inizjattivi li ttieħdu ki- bejn il-membri taż-żona li
Ina, it-tliet rapporti dwar ma nħallitx. Numru ta’ ka effettiva maż-żona tal- enu parti minn politika sejrin tajjeb, u dawk li sejrin
il-futur tal-Ewropa li ġew pajjiżi – bħall-Italja u Franza ewro kollha, li tista’ tir- maħsuba biex tinħoloq ħażin.
approvati dan l-aħħar mill- – donnhom baqgħu b’nifs rispondi għall-gwaj. Min- għaqda bankarja Ewropea. U li kif inhuma r-regoli u
Parlament Ewropew. Tajna ekonomiku maqtugħ. Iniz- fl ok, l-istati impenjaw Din kellha tinkludi wkoll l-arranġamenti issa, ma ji-
ħarsa lejn ir-rapport ippre- jattivi meħudin fl -aħħar snin ruħhom li jżommu tmexxija skema Ewropea li tipprovdi stax jiġri mod ieħor. Qabel
żentat mill-kap tal-Liberali biex iwasslu għal fejqan taż- ekonomika u fi nanzjarja insurance għad-depożitanti kull bidla fl -istrutturi tat-
fi l-Parlament Verhofstadt, żona għadhom nofs leħja. nazzjonali li ssegwi ċerti fi l-banek Ewropej kollha. tmexxija taż-żona ewro, biex
dwar kif l-istrutturi ta’ Baqgħet issir kritika ħarxa regoli. Pereżempju, li l-għoli Biss meta wasal iż-żmien din il-bidla ssir għall-aħjar,
tmexxija tal-Unjoni Ewropea dwar kif titmexxa ż-żona tal- tal-ħajja ma jitħalliex jaqbeż biex tiddaħħal din l-iskema, l-ewwel irid ikun hemm fte-
jistgħu jiġu mkabbrin u ewro u dwar it-tbatijiet kbar it-3%, jew li d-dejn nazzjona- il-Ġermanja bdiet taqla’ l- him biex id-diverġenzi li qed
mwessgħin. li l-aħħar snin ġabu fuq saffi li ma jitħalliex jaqbeż is-60% oġġezzjonijiet, ma ridithiex, jinqalgħu jissewwew b’mod
Illum tajjeb li nduru lejn it- sħaħ tal-popli Ewropej. tal-ġid nazzjonali (jew u naturalment il-biċċa konkret – jiġifi eri, bi ftehim
tieni rapport, dwar it-tisħiħ prodott domestiku gross). waqfet... politiku.
taż-Żona tal-Ewro ppre- ŻONA ŻBILANĊJATA Il-problema hawn kienet li Hu f’dal-qafas li wieħed L-istrutturi li ġew propos-
żentat mid-deputati Beres ta’ spiss dawn ir-regoli ma irid iqis ir-rapport għall- ti, jekk jitħallew jaħdmu
(Soċjalista) u Boge (Liberali). Fil-verità, anke qabel l- kinux jiġu osservati. Meta Parlament Ewropew mid- “waħidhom”, kif żgur jiġri,
Għax fi d-diskussjoni li 2008, kien jintqal li l-mod kif nqala’ l-għawġ fl -2008, u ki- deputati Beres u Boge dwar se jfi ssru li f’rabta federali, se
għaddejja dwar il-futur tal- inbniet iż-żona tal-ewro kien enu se jfallu bosta banek, bidliet fl -istrutturi ta’ jkomplu jissaħħu dawk li
Ewropa, post ewlieni qed żbilanċjat. Iż-żona ma kinitx hekk li l-gvernijiet daħlu tmexxija taż-żona tal-ewro. huma diġá qawwija u se
jittieħed mill-mistoqsija se tkun tista’ tilqa’ għall- biex isalvawhom, ħafna L-għan ewlieni tagħhom jiddgħajfu dawk li huma
dwar x’għandu jsir dwar l- maltemp. Sakemm kien mill-istess gvernijiet sabu li kien li jissuġġerixxu modi diġá dgħajfa. Ftit se jagħmel
ewro. Dan il-proġett li bih 19 għadu bnazzi, ħadd ma ta kienu resqin lejn il-falliment. kif dawn l-istrutturi jistgħu differenza dwar hekk jekk
mill-pajjiżi membri tal-Unjo- kas dil-kritika. Skont ir-regoli stretti taż- jissaħħu. iżżommhomx għaddejja
ni Ewropea qegħdin jużaw Territorju li jaħdem bl-ist- żona ewro, kellhom ikunu l- skont trattati separatament
l-istess munita, sar bla dubju ess munita, ġeneralment irid istess gvernijiet li jsolvu BIDLIET PROPOSTI konklużi bejn il-pajjiżi, jew
ta’ xejn l-aktar wieħed im- ikollu gvern wieħed li hu re- kulħadd għalih, il-problemi jekk iddaħħalhomx fi t-trat-
portanti fl -Ewropa wara dak sponsabbli għat-tmexxija tagħhom. Meta deher ċar li Għalhekk il-pern tal-pro- tati tal-Unjoni Ewropea.
tal-ħolqien ta’ suq wieħed ekonomika, billi jiġbor it- dan se jwassal biex diversi posti ta’ Beres u Boge jdur Għal dawn ir-raġunijiet,
Ewropew. Bil-Brexit, il- taxxi u jamministrahom. Bil- gvernijiet – fl -ewwel post il- madwar l-idea li ż-żona tal- bħal fi l-kaz tar-rapport Ver-
membri kollha li baqa’ fl - fondi li jiġma’, imexxi baġit Greċja – se jfallu, il-pajjiżi ewro għandu jkollha l-fondi hofstadt, anke dwar dan ir-
Unjoni – ħlief id-Danimarka li bih jintervjeni mat-territor- membri l-oħra ngħaqdu biex tagħha. Fil-kliem li juża r- rapport jien ivvotajt le.
– huma impenjati bit-trattati ju kollu biex jilqa’ għad- bi ftehimiet bejniethom, rapport, iż-żona għandha Tajjeb jekk il-ġimgħa d-
biex jidħlu fi ż-żona. diffi kultajiet li jqumu. Fi jagħtuhom għajnuna fi nan- tingħata “kapaċitá baġitarja” dieħla allura, nagħtu ħjiel
Sal-2008, il-proġett tal- kliem ieħor, ikollu politika zjarja permezz ta’ self. Ma’ tagħha. Għall-ewwel dawn fi l-qosor tat-tielet rapport
ewro kien mitqies bħala ekonomika magħquda u dan bdew jorbtu kondizz- il-fondi joħorġu mill-baġit dwar il-futur tal-Ewropa li
suċċess kbir tal-Unjoni. L- teżorerija tal-istat bħala aw- jonijiet iebsa dwar kif il- tal-Unjoni Ewropea nnifi sha. ħareġ mill-Parlament
ekonomiji tal-pajjiżi membri toritá ċentrali li ssostni dil- pajjiżi li qed jingħataw l- Aktar tard, ikun hemm taxxi Ewropew.
imxew ’l quddiem, l-impjie- politika. għajnuna, kellhom imexxu Ewropej li jiffi nanzjawhom. Imbagħad la se nkunu
gi u l-konsum żdiedu b’rata Mentri le, fi ż-żona tal- l-fi nanzi tagħhom. Il-fond jitqies bħala t- wasalna sa hemm, ikun
sodisfaċenti, u l-ewro dehret ewro kull pajjiż żamm il-po- Teżorerija taż-żona ewro u jagħmel sens li niddiskutu l-
bħala munita stabbli fi nan- ter tiegħu li jsegwi politika BIDLIET LI SARU jkollu Viċi President tal- White Paper dwar il-futur
zjarjament u ekonomika- ekonomika nazzjonali. Kummissjoni Ewropea biex tal-Ewropa li l-Kummissjoni
ment. Il-kriżi tal-2008 farrket Għalkemm twaqqaf Bank Dawn il-ftehimiet intlaħqu imexxih. Min iġorr dil-kari- Ewropea għadha kemm
għal kollox din id-dehra u Ewropew Ċentrali biex jsiru permezz ta’ negozjati ga -- effettivament jispiċċa l- ħarġet. Kellha tippublikah
waddbet liż-żona ewro fi joħroġ u jmexxi l-munita tal- diretti bejn il-gvernijiet, Ministru tal-Finanzi taż- matul it-tieni nofs ta’ Marzu.
kriżi ta’ snin sħaħ. ewro, dan ma kellu maġenbu għalkemm fi t-tmexxija tas- żona ewro – jitpoġġa wkoll Minfl ok, ħarġitu nhar l-
Hemm min jgħid li l-ebda teżorerija ċentrali li self li ħareġ u fi s-sorvelja tal- fi r-ras tal-ewrogrupp, il-ku- Erbgħa li għaddew.

OPINJONI Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 15

IL-MICROCHIP FUQ IL-KLIEBOCHIP FUQ IL-KLIEB
IL-MICR





Il-ħarsien tal-annimali
LOUISE CHIRCOP

kont il-liġi, kull kelb li numru twil. Dan in-numru ċ-ċippa, sid il-kelb jis ta’ id-Dipartiment tal-Agrikol- ewwel. B’hekk jiġi ffrankat
għandu sid irid ikollu jiddaħħal f’database li jkoll- jagħmel rapport l-għassa u tura fejn ikollu id-dettalji ħafna ħin, kemm għal min
Smicrochip (Avviż Legali hom il-veterinarji u l-uffi ċjali jinforma lill-veterinarji. kollha dwar il-kelb. isib il-kelb, kemm għas-sid li
199 tal-2011). Ġeneralment tad-dipartiment tal-Ħarsien Dawn joqo għdu attenti biex Meta l-kelb imut ukoll trid jkun qed ifi ttxu u speċjalment
din issir għand veterinarju u tal-Annimali, u b’hekk meta jmur xi ħadd b’kelb si- tinforma lid-dipartiment tal- għall-ħaddiema tad-Diparti-
titpoġġa permezz ta’ speċi joħorġu dettalji importanti mili għandhom jiċċekkjaw Agrikoltura, ħalli jneħħu d- ment għall-ħarsien tal-anni-
ta’ siringa bejn l-ispalel tal- dwar il-kelb, bħal isem il- il-microchip. B’hekk iċ-ċans li dettalji tal-kelb tiegħek mid- mali. Dawn it-tags issibhom
kelb. Din hija proċedura li kelb, isem sidu u l-indirizz. ssib il-kelb tiegħek ikun database. Tista’ tagħmel dan kważi f’kull ħanut li jbigħ
ma toħloqx uġigħ u tieħu ħafna ikbar. billi tinforma lil veterinarju prodotti għall-annimali.
biss ftit sekondi. Il-microchip GĦALIEX IMPORTANTI LI Tajjeb inkunu nafu li jekk tiegħek jew inkella timla for- Jekk jiġu ordnati mill-SPCA
tkun ftit ikbar minn rossa, L-KELB IKUN IĊĊIPPJAT? persuna tagħti kelb iċċippjat mola li ssib il-ħolqa tagħha ta’ Għawdex, tkunu qed
imma jkollha l-informazzjo- lil persuna oħra, dawn iridu hawn taħt. tgħinu lil din l-organizzazz-
ni kollha meħtieġa biex ikun L-aktar risposta ovvja hi li jimlew formola apposta fejn joni tieħu ħsieb l-annimali li
jista’ jiġi identifi kat il-kelb u jekk il-kelb jintilef u jinstab isir it-trasferiment tad-det- INFURZAR jkunu taħt il-kura tagħha.
sidu. L-informazzjoni li jkun minn ħaddieħor, malajr ikun talji taċ-ċippa minn fuq sid Min ikun jixtieq jordna l-ID
hemm fuq il-microchip tinqa- jista’ jinstab sidu. Dan billi għal ieħor. Jekk dan ma jsirx, Wara li tkellimna dwar l- tags jista’ jibgħat imejl hawn-
ra b’microchip reader billi dan min isib il-kelb jista’ jċempel għall-fi ni tal-liġi sid il-kelb obbligi tas-sidien tal-klieb, hekk: info@spca-gozo.org u microchip reader min isib il-kelb jista’ jċempel
jitpoġġa mal-post ta’ fejn lill-uffi ċjali tal-Ħarsien tal-jitpoġġa mal-post ta’ fejn lill-uffi ċjali tal-Ħarsien tal- jibqa’ l-ewwel persuna. Dan tajjeb inħarsu ftit lejn id-do- tirċevuhom bil-posta fi
hemm il-microchip, sakemm Annimali u dawn jiġu fuq il-hemm il-microchip, sakemm Annimali u dawn jiġu fuq il- ifi sser li jekk it-tieni sid jab- veri tal-uffi ċjali tad-Diparti- żmien qasir. It-tags jiswew
dan isibha u joħroġ fuqu post. Min isib il-kelb jista’ banduna l-kelb, jew jikkom-dan isibha u joħroġ fuqu post. Min isib il-kelb jista’ ment tal-Ħarsien tal-Anni- bejn € 3.00 u €3.50 kull
wkoll jieħdu għand veteri-jieħdu għand veteri-
wkoll metti xi forma ta’ moħqrija mali. Meta jinstab xi kelb u waħda li jinkludi t-tag, l-en-
narju u dan jikkuntattja lil fuqu, l-ewwel sid jibqa’ res-u dan jikkuntattja lil
narju jissejħu dawn l-uffi ċjali biex graving tal-isem u n-numru
sid
sid il-kelb, wara li jsib min ponsabbli għax iċ-ċippa lilu jiċċekkjaw il-microchip, ġene-il-kelb, wara li jsib min tat-telefon u l-posta.
hu
hu permezz tal-microchip. tgħajjat. permezz tal- ral ment jiġu fuq il-post. Im- Numri tat-telefon impor-
Jekk min jitlef il-kelb min jitlef il-kelb Importanti immens li portanti li min isib il-kelb tanti:
Jekk
ma jagħmilx rapport meta tiċċippjaw il-kelb ta-jagħmilx rapport jibqa’ jżommu, għax inkella Uffi ċċju tal-Animal Wel-
ma
l-għassa
l-għassa u l-kelb jin-u l-kelb jin- raw li l-veterinarju jirreġistra jkun diffi ċli, jekk mhux im- fare : 22924247
stab
stab mill-uffi Ambulanza tal-annimali:
mill-uffi ċjali ċ-ċippa mal-Microchipping possibbli, li l-uffi ċjali jsibuh. ċjali
t tad-Dipartiment Unit tad-Dipartiment tal-ad-Dipartiment Meta jaslu u jaraw li l-kelb 1717 jew 79969918.
tal-Ħarsien tal-An-tal-An- Agrikoltura. Jekk dan ma hu ċċippjat, jikkuntattjaw Uffi ċċju tal-Animal Wel-
tal-Ħarsien
nimali, il-liġi tgħid jsirx, allavolja l-kelb ikun lis-sid. Skont il-liġi, jekk is-il-liġi tgħid fare f’Għawdex: 79691717
nimali,
li
li s-sid irid jiġi iċċippjat, jekk jintilef u jin-s-sid irid jiġi sid ma jkunx irrapporta li l-
mħarrek. Dan għa-ek. Dan għa- stab xorta waħda ma jkunx kelb mitluf, suppost iħarr- ĦOLOQ IMPORTANTI
mħarr
liex jista’ jiġi identifi kat ta’ min kuh. Però hija ħasra li din
liex la s-sid m’għa-la s-sid m’għa-
milx rapport l-għassa hu l-kelb minħabba l-fatt li tiġri rari ħafna. Suppost rapport l-għassa Biex tirrapporta annimali
milx
l-uffi
l-uffi ċjali tad-Diparti- ċjali tad-Diparti- d-dipartiment ma jkollux id- ukoll li jħarrku lil min ma mitlufa:
ment tal-Ħarsien tal-tal-Ħarsien tal-
ment dettalji tas-sid. Mhux darba jkunx iċċippja lill-kelb. Tift- https://agriculture.gov.
jqisuh u tnejn jinstabu klieb li jkunu ixa online turi li f’din l-aħħar m t / e n / v p r d / D o c u -
Annimali jqisuh
Annimali
bħala każ ta’ ab-każ ta’ ab- iċċippjati imma sidhom ma sena, ħadd ma weħel multa ments/2016/Reports%20
bħala
bandun. jkunx jista’ jiġi infurmat għax ma ċċippjax il-kelb. of%20Missing%20Pets.pdf
bandun.
Mhux darba u tne-darba u tne- għax ma jkunx hemm in- Biex tirrapporta bdil fi s-
Mhux
jn IT-TAG MAL-KULLAR sid tal-pet:
jn li kelb jinsteraq, formazzjoni dwaru. Jekk il-li kelb jinsteraq,
jew
jew jinstab minn xi kelb huwa importat jew kont jinstab minn xi https://agriculture.gov.
ħadd u jżommu tgħix barra minn Malta u u jżommu Minbarra li kelb irid ikun m t / e n / v p r d / D o c u -
ħadd
minfl ok ma jagħmel ġibtu miegħek, iċ-ċippa tie- ok ma jagħmel
minfl iċċippjat, il-liġi tgħid ukoll li ments/2016/Report%20
rapport.
rapport. għu trid tirreġistraha hawn sid il-kelb, mal-kullar tal- for%20Transfer%20of%20
Meta jiġri hekk, Malta wkoll. Jekk ma jsirx kelb irid jagħmel tag li fi ha Pets.pdfjiġri hekk,
Meta
jekk il-kelb ma jkunx dan u l-kelb jintilef, billi ċ-il-kelb ma jkunx
jekk jkun hemm dettalji dwar il- Biex tirrapporta mewt tal-
iċ ġener al-al- ċippa ma tkunx reġistrata, kelb, pereżempju ismu u n- pet:
ġener
iċ ċippjat, ċippjat,
hemm
ment ftit hemm n-numru tagħha ma jkunx numru tat-telefon jew tal- https://agriculture.gov.
ment
ftit
x’wie ħ ed jista’ jagħ-ħ ed jista’ jagħ-
x’wie fi d-database u allura sid il- mowbajl ta’ sidu. Meta jkun m t / e n / v p r d / D o c u -
mel,
mel, għaliex ma jkun kelb ma jinstabx. Meta ċ-għaliex ma jkun hemm it-tag u l-kelb jintilef, ments/2016/Report%20
hemm
hemm xejn x’juri ta’ min ċippa tiġi reġistrata, kull sid hija ħaġa aktar faċli li min of%20Death%20of%20Pets.xejn x’juri ta’ min
huwa l-kelb. Però jekk ikollu jirċievi ċertifi kat mingħand isibu jċempel lil sidu mill-l-kelb. Però jekk ikollu pdf
huwa

16 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 INTERNAZZJONALI



IĊ-ĊINA TĦABBAR LI SE






ŻŻID IN-NEFQA MILITARI







Din it-tħabbira saret ftit Dan ifi sser li n-nefqa li issa
qabel l-laqgħa annwali tan- ċ-Ċina se tkun qed tonfoq
National People’s Congress madwar 1.3% tal-GDP fl -
(NPC) f’Beijing. 2017. Il-fi gura preċiża ta’
Iċ-Ċina, f’dawn l-aħħar kemm se tkun in-nefqa taċ-
snin, bdiet proċess biex tim- Ċina se tkun imħabbra waqt
modernizza l-armata tagħha il-laqgħa nhar il-Ħadd.
u dan qiegħed isir grazzi Aktar kmieni din il-
għat-tkabbir ekonomiku li ġimgħa l-President Ameri-
qiegħed jesperjenza l-pajjiż kan Donald Trump kien
dan l-aħħar. ħabbar li se jkun qiegħed
Tajjeb li ngħidu li skont iżid l-ispiża b’10% fi l-baġit
dak li ħabbru l-awtoritajiet għas-sena 2018.
taċ-Ċina, il-baġit ta’ dan il- It-tkabbir militari taċ-Ċina
pajjiż xorta waħda għadu qiegħed iqajjem tħassib kbir
ferm inqas minn dak tal-Ista- fi ż-żona, l-aktar minħabba l-
ti Uniti, iżda sorsi qrib il- inkwiet territorjali li hemm
Gvern Ċiniż qed jgħidu li l- f’dik in-naħa. L-inkwiet ter-
baġit huwa ferm iktar ritorjali qiegħed iqum
minn dak li li tħabbar mill- minħabba li ċ-Ċina qiegħda
Gvern. tibni għadd ta’ gżejjer
Iż-żieda fi l-baġit militari artifi ċjali fi l-baħar tan-Nof-
qiegħda sseħħ għat-tieni sinhar taċ-Ċina, liema żona
sena konsekuttiva. Fis-snin hemm diżgwid kbir bejn
ċ-Ċina qalet li se tkun is-sena. Dan qiegħed isir ftit qiegħed iżid b’mod sostan- ta’ qabel in-nefqa tal-Gvern għadd ta’ pajjiżi li jgħidu li
qiegħda żżid in-nefqa tal-jiem wara li Donald zjali l-baġit għad-difi ża Ċiniż fi l-militari kienet inqas din iż-żona tappartjeni lil-
Imilitari b’madwar 7% din Trump ħabbar li se jkun Amerikana. minn 10%. hom.

Asterojde tgħaddi

THE NEW MOKKA X qrib ħafna tad-dinja




»Drive the X-TRA Class SUV

























sterojde ta’ għaxar piedi ftit tal-ġimgħat wara li ġebla
Agħaddiet qrib ħafna ferm ikbar għaddiet qrib id-
tad-dinja lbieraħ. Id-distan- dinja. Il-ġebla, li kienet kbira
za ta’ din l-asterojda kienet madwar 25 metru, għaddiet
għoxrin darba erqred lejn id- f’distanza ta’ darbejt eqreb
dinja mill-qamar. L-astrono- lejn id-dinja mill-qamar.
mi ndunaw b’din l-asterojde Din l-asterojde bl-isem
sitt sigħat biss qabet din 2017 BS32 għaddiet madwar
kienet fl -eqreb punt lejn id- 100,214 mil bogħod mid-
dinja. dinja. Ftit jiem qabel dan l-
Magħrufa bħala 2017 EA, avveniment, asterojde li kien
din il-ġebla spazjali kienet fi ha daqs karozza tal-linja fl -
Starting From biss 9,000 kilometru bogħod 24 ta’ Jannar għaddiet 30%
€ 20,900 mill-Oċean Paċifi ku. eqred lejn id-dinja mill-qa-

Din is-sena biss kien mar.
hemm għadd ġmielu ta’ as- Dan l-asterjode bl-isem
With premium-class innovations. terojdi li għaddew relattiva- Rerun kienet għaddejja
ment qrib ħafna tad-dinja. b’veloċità ta’ madwar 16,600
Tajjeb li ngħidu li issa jridu fi s-siegħa. Din id-darba
jgħaddu mijiet ta’ snin biex wkoll, ix-xjenzati qalu li
OPEL SHOWROOM
MDINA ROAD, QORMI, QRM9010, MALTA din l-istess ġebla spazjali huma ndunaw biha ftit
T. (+356) 2269 2122
E. OPELSALES@MOTORSINC.COM.MT | FB. /OPELMALTAMI terġa’ tgħaddi qrib id-dinja. sigħat biss qabel għaddejt
Dan l-avveniment seħħ mid-dinja.

internazzjonali Il-Ħadd 12 ta’ Marzu 2017 17

Mitt sena oħra Venezja





tista’ tkun Mgħarrqa






enezja hija waħda f’riskju li tgħib għalkollox canology tennew li l-aċ-
mill-iktar bliet popo- hekk kif il-livell tal-ilma ċellerazzjoni fil-livell tal-ilma
Vlari fl-Ewropa, u qiegħed kulma jmur dejjem qiegħda isseħħ minħabba t-
mhux b’inqas magħna l-Mal- jogħla. tisħin dinji.
tin. Iżda esperti qed jgħidu li Xjentisti mill-Italja u Firen- Mir-riċerka li saret jidher li
din il-belt tista’ tispiċċa ze qed isostnu li l-livell tal- hemm 33 żona madwar l-
mgħarrqa kompletament baħar Mediterran jista’ jkun Italja kollha li jinsabu f’riskju
taħt l-ilma f’inqas minn 100 qiegħed joqgħla b’140 ċen- li jispiċċaw mgħarrqin taħt l-
sena. Skonthom dan jista’ timentru sal-2100. Jekk taħ- ilma. Ir-reġjuni li jinsabu
jseħħ minħabba t-tibdil fil- seb li din iċ-ċifra mhix waħ da f’riskju huma Fiumicino
klima li qiegħda tesperjenza għolja, tajjeb li ngħidu li fl- f’Lazju, Versilia fit-Toskana,
d-dinja. aħħar elf sena il-livell tal-ilma artijiet madwar ix-xmajjar
L-istess esperti qed jgħidu żdied bi 30 ċentimetru biss. Po, Fondi, Sele u Volturno kif
li Venezja u l-maġġoranza Ir-riċerkaturi mill-Istitut ukoll żoni kostali bħal Cata-
tal-Kosta Adrijatika tinsab Tal jan għall-Ġeofiżika u Vol- nia, Cagliari u Oristano.

Il-ħajja fit-trunċieri Ġermaniżi fl-Ewwel Gwerra Dinjija




erra minn għajnejn uffiċjali
Ġermaniżi.
Ir-ritratti ta’ Lichte huma
interessanti u tista’ tgħid dif-
ferenti mill-oħrajn minħabba
li apparti li juru l-ħajja fit-
turnċieri u l-kruha tal-gwer-
ra, dawn juru wkoll esper-
jenzi personali li kellu l-
uffiċjal Ġermaniż.
Wieħed mir-ritratti (li jid-
her fuq) huwa importanti
ħafna minħabba li dan ġie
meħud waqt operazzjoni.
Dan huwa ritratt rari im-
mens minħabba li l-fotografi
ma kinux jitħallew jidħlu fiż-
żoni mediċi.
Ritratt ieħor interessanti
ferm (li wkoll jidher fuq)
itratti mill-isbaħ meħ- lija b’ritratti meħudin fit- huwa ta’ splużjoni se seħħet
Rudin minn uffiċjal mili- trunċieri Ġermaniżi u anke fiż-żona ta’ Lille liema
tari Ġermaniż fl-Ewwel Gw- fuq il-mejda tal-ope- splużjoni kissret kompleta-
erra Dinjija ġew ippubb- razzjonijiet. ment kamp ta’ munizzjon
likanti dan l-aħħar. Dawrn B’kumbinazzjoni dawn ir- Ġermaniż. Dan il-każ kien
ir-ritratti jagħtu ħjiel ta’ kif ritratti spiċċaw għand stu- seħħ fil-11 ta’ Jannar 1916 u
kienet il-ħajja tas-suldati dent tal-Phd Marius Moneth f’dan l-inċident kienu tilfu
f’din il-gwerra mdemmija. li għandu 33 sena minn Dus- ħajjithom xejn inqas minn
Dawn ir-ritratti kienu seldorf. Dawn ir-ritratti qed 134 persuna li 104 minnhom
kollezzjoni tal-uffiċjal medi- ikunu meqjusin bħala “teżor kienu nies ċivili u 30 kienu
ku Robert Lichte. B’kollox storiku” hekk kif juru kif suldati Ġermaniżi. 290 oħra
dan kellu disa’ albums mim- kienet il-ħajja fi żmien il-gw- kienu sofrew ġrieħi gravi.

18 Il-Ħadd 12 ta’ Marzu 2017 rajt u smajt



avviż jistona Fanal imkisser


fil-qalba tal-Belt

Fin-niżla





tal-ġanċ






































a qed nitkellmu dwar il- il-Kon Katidral ta’ San
LBelt Valletta hemm min Ġwann. Fanal imkisser li
ma jistax jifhem kif qed isiru issa ilu ftit mhux ħażin f’dan
sforzi kbar biex il-Belt Val- l-istat. Skont kif qalulna xi
letta tinżamm fi stat tajjeb u residenti saru anke rapporti
nadif imma mbagħad ikun dwaru.
hemm dettalji żgħar, li jagħ- Imma sa issa baqa’ ma
eta konna qed induru l-Belt Valletta ma tu dehra kerha u jitħallew tranġax. Żgur li dan ma jik-
stajniex ma narawx dan l-avviż għal kif ikunu. kumplimentax ma’ Valletta
mbejgħ ta’ deheb. Avviż li jistona bil-kbir Każ hekk qiegħed ħdejn 18.
mal-istruttura li twaħħal magħha. Imma ħadd ma
ġietu f’rasu li dak l-avviż mhux postu hemm.
Aktar wajers
Nistennew azzjoni.

Wajers mal-plakka


ta’ Ġwanni Pawlu II


































aslulna diversi ilmenti blokk. Imma l-wajers mhux
Wdwar wajers li hemm imwaħħlin b’mod pulit u
ma’ blokka appartamenti li ordnat mal-ħajt. Saħansitra
l-kwistjoni tal-wajers fil- eżattament quddiem il-Qorti dendlin b’wieħed minnhom tinsab fi Triq Nofsinhar u wieħed mill-wajers jibqa’
IBelt minkejja li naqsu nistennew li wajers li qed jgħaddi minn fuq l-iskul- Triq l-Ifran. nieżel sa fuq il-bankina.
ħafna xorta tista’ tgħid li iker rhu plakka li tfakkar iż- tura. Ma’ din il-blokka ta’ ap- Nifhmu li s-servizzi jridu
għadha taffettwa d-dehra ta’ żjara tal-Papa Pwanni Pawlu Dehra li tistona għal dawk partament tara għadd ta’ jiddaħħlu imma mhux li l-
diversi żoni. Imma f’post II f’Malta jiġu rranġati. li jieqfu jammiraw din il- wajers neżlin min-naħa ta’ wajers jitħallew mingħajr
bħal fi Triq ir-Repubblika, Issa ilhom diversi jiem im- plakka. fuq lejn diversi partijiet tal- ordni ta’ xejn.

NGĦIDHA KIF INĦOSSHA Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 19


BŻONN TA’ KEJL AKTAR ĠUST






ROBERTO DEBRINCAT/robertodebrincat@yahoo.com


’l-aħħar ġimgħat, ‘il fett tal-alkoħol, u lanqas ma Ċivili m’għandniex nimxu
bogħod mill-isfera kienet qed tuża l-mowbajl, bil-kunċett li jirreferu għalih
Fpolitika, episodju li allura hawnhekk tassew l-Ingliżi - two weights two
ġibed l-interess ta’ ħafna għandna każ sfortunat ta’ xi measures.
kien dak ta’ Dorianne Ca- ħadd li spiċċa fuq il-post il- U dan jgħodd għal kull
milleri, l-għalliema ta’ 34 ħażin fi l-ħin il-ħażin. kawża li jkun hemm fl -awli
sena li ngħatat sentenza ta’ tal-Qorti, mhux biss dawk li
ħames snin priġunerija LIĠI UGWALI jinvolvu inċidenti tat-traffi -
wara li f’inċident tat-traffi - GĦAL KULĦADD? ku.
ku hija ‘kkaġunat’ il-mewt Nifhem li maġistrat jew
ta’ anzjan fl -istess waqt li Kull meta fuq l-istazzjoni- imħallef huma individwi li
ħalliet persuna oħra b’di- jiet Taljani jixxandru fi lmati għandhom ċertu livell fi s-
żabilità severa. ta’ xi ġuri li jkun għaddej, fl - soċjetà tagħna, iżda bħal ma
Għalkemm bħala ċittadin awli Taljani dejjem tispikka jaf kulħadd, ħadd ma huwa
ordinarju m’iniex se nidħol l-frażi ‘la legge è uguale per infallibli.
fi l-mertu jekk din is-senten- tutti.’ Nemmen li fi s-sistema le-
za kinitx waħda ġusta jew le Għalkemm huwa fatt gali tagħna għandu jkun Dorianne Camilleri, l-għalliema li ngħatat
- inħalli f’idejn il-ġustizzja magħruf li dan il-prinċipju hemm qafas li janalizza s- sentenza ta’ ħames snin priġunerija
Maltija. Però fuq dan il-każ, mhuwiex ipprattikat fi l-pe- sentenzi mogħtija fi l-Qrati
xtaqt inressaq għall-attenz- niżola Taljana, x’nistgħu lokali, biex l-ewwel nett fl imkien mal-Kummissarju Għalkemm Busuttil & Co.
joni tagħkom żewġ rifl ess- ngħidu dwar is-sistema tal- joħolqu sinerġija bejn kull tal-pulizija u l-membri tal- qed jisħqu pubblikament li
jonijiet li fl -opinjoni tiegħi qrati f’pajjiżna? interpretazzjoni tal-liġi, kif korp qed jagħmlu l-almu jinsabu lesti għall-elezzjoni
huma mportanti. Fil-preżent, il-Ministru re- ukoll biex tassew il-liġi tkun tagħhom biex każijiet bħal ta’ 12-il xahar ieħor, l-atti-
sponsabbli mill-Ġustizzja, ugwali għal kulħadd u per- dawn ma jirrepetux ruħ- tudni tagħhom tkompli tik-
VITTMA MAL-VITTMI Owen Bonnici, wera s-so- mezz ta’ hekk il-poplu Malti hom, iżda rridu nammettu li konferma kemm verament
disfazzjon tiegħu għal fatt li jkabbar il-fi duċja tiegħu fi s- bħal kull pajjiż fi d-dinja, il- huma Oppożizzjoni bla ide-
Minn dak li ħareġ fi l-mez- fl -aħħar snin naqsu drasti- sistema legali ta’ pajjiżna u gżira ċkejkna tagħna għand- at li l-uniku strateġija tagħha
zi tax-xandir dwar dan il- kament il-kawżi ċivili pen- mhux nibgħu nħambqu li l- ha fi ħdanha attività krimi- biex tikseb il-fi duċja tal-
każ, l-ewwel reazzjoni kie- denti. liġi hija batuta mal-kbir u nali li mhux faċli tegħlibha. poplu huwa billi tikkritika
net li Camilleri spiċċat vitt- Iżda każ bħal dan ta’ Ca- b’saħħitha maż-żgħir! U proprju fuq dawn l-im- b’mod distruttiv dak li qed
ma fl imkien mal-vittmi li milleri jixħet mistoqsija - fi s- wiet relatati mal-kriminalità iwettaq il-Gvern attwali.
kienu nvoluti fl -inċident sentenzi li qed jingħataw, SENA TA’ MWIET reġgħet spikkat l-intelliġen- Personalment, ninsab
konċernat. qed ikun hemm l-istess kejl za massiċċa tal-Kap tal- ferm ħerqan biex f’perjodu
Huwa fatt magħruf li kull meta tittieħed is-sentenza? Għalkemm għadna kemm Oppożizzjoni, Simon Busut- ta’ ftit xhur jkolli l-possibiltà
tip ta’ vetturi tista’ tinbidel Qed nistaqsi din il-misto- bdejna t-tielet xahar tas-se- til, u l-klikka tiegħu meta biex nagħti titwila dettaljata
f’arma letali, bħal ma turi l- qsija għas-sempliċi raġuni li na, dawn l-ewwel xahrejn għamlu dak kollu possibbli lejn il-programm elettorali
istatistika fl -aħħar snin tal- mhux l-ewwel darba li per- tal-2017 spikkaw għall- biex jixħtu l-ħtija ta’ dawn l- tal-Partit Nazzjonalista. L-
ammont ta’ mwiet li seħħew suna tressqet il-qorti fuq ammont ta’ mwiet li kellna. atti kriminali fuq il-Gvern unika raġuni għal dan hija li
fi t-toroq tagħna. akkuża li temmet il-ħajja ta’ Imwiet f’inċidenti tat-traffi - Laburista. kontinwament nisma lil Bu-
U jekk il-ħajja ta’ dawk iż- individwu wara inċident ku, oħrajn f’inċidenti sfortu- suttil jistqarr li huwa ħafna
żewġ anzjani nbidlet kom- tat-traffi ku, u fi lwaqt li fi l- nati bħal ma kellna din il- TORT TAL-LABOUR aħjar minn Muscat biex
pletament dakinhar tal-inċi- każ ta’ Camilleri, l-akkużata ġimgħa ta’ anzjan li waqa’ imexxi lil pajjiżna.
dent, l-istess jista’ jingħad ngħatat sentenza ta’ ħames tliet sulari, kif ukoll imwiet Għal Simon Busuttil, kull Għaldaqstant, jekk
għal Camilleri. snin ħabs, fuq in-naħa l- li huma parti integrali tal- ħaġa negattiva li sseħħ f’dawn l-aħħar erba’ snin il-
Forsi dan il-każ qajjem oħra kien hemm każijiet fejn attività kriminali ta’ pajjiżna. f’pajjiżna hija tort tal-La- qgħad ra tnaqqis kbir, jekk
sensazzjoni aktar minn każi- l-akkużat intalab iħallas Ċertament li każijiet bħal bour. Bir-rata ta’ kritika dis- il-poplu ra żieda fi l-cashfl ow
jiet oħra għas-sempliċi raġu- multa u kellu l-liċenzja tas- dawk li fi hom individwi til- truttiva li għaddew biha Bu- tiegħu, jekk in-negozji raw
ni li l-akkużata, jekk nistgħu sewqan sospiża għal perjo- fu ħajjithom jew sfaw mid- suttil, nazzarda ngħid li jekk żieda fl -attività kummerċjali
nsejħulha hekk, tipprattika du limitat, jew saħansitra l- ruba serjament kawża ta’ xi darba pajjiżna jintlaqat tagħhom, b’Busuttil fi l-
l-professjoni ta’ għalliema. akkużat ġie lliberat mill- splużjoni fi l-karozza tagħ- minn xi diżastru naturali, il- Gvern nistenna li nkunu
Jekk huwa minnu li Ca- akkużi miġjuba kontrih! hom xejn ma huma affarijiet Kap tal-Oppożizzjoni jkun ħafna aħjar.
milleri, fi l-ħin tal-inċident, Ovvjament, kull każ sbieħ. l-ewwel wieħed li jistqarr li Iżda bħal ma jgħid il-
la kienet qed issuq b’veloċità għandu l-parametri tiegħu Ninsab ċert li l-Ministru dan ikun seħħ tort ta’ Joseph Malti, bejn il-kliem u l-fatti,
eċċessiva, la kienet taħt l-ef- iżda nemmen li fi l-Qrati tal-Intern, Carmelo Abela, Muscat. hemm il-baħar jikkumbatti!

20 Il-Ħadd 12 ta’ Marzu 2017 MID-DINJA TAL-KRIMINALITÀ













IL-QATTIEL TA’ NISA SUWED





Kien jeħles minnhom billi jgħattihom u jitfagħhom fi ż-żibel


delitti reġgħu kom plew fi s- ikunu ġentili magħ kom”. Hi
sena 2002 eżattament f’Mar- ddispjaċieha u ddeċidiet li
zu meta nqatlet Princess tirkeb. Kien hawn li stu-
Berthomie ux ta’ 15-il sena. praha u wara sparalha. Hu
Hi intqatlet billi ġiet fgata. fetaħ il-bieba tal-karozza u
Sena wara nqatlet Valeria ħallieha fi t-triq. “The Grim
McCorvey, fejn din ukoll Sleeper” kien meqjus sas-
ġiet fgata. F’Jannar tas-sena sena 2007 bħala l-aktar serial
2007, spara lil Janecia Peters killer mhux maqbud li dam
u qatilha. joqtol f’Mis sissippi.
Wara li bdew jużaw id-
IL-VITTMI TIEGĦU KIENU DNA li kienet inġabret biex
KOLLHA NISA SUWED jaraw isibux ħjiel, l-investi-
gaturi waslu biex identifi -
Il-qtil ta’ dan is-serial killer kaw qarib ta’ Franklin. Dan
kienu ferm u ferm differenti kien ibnu stess li ftit xhur
minn ta’ serial killers oħrajn. qabel kien arrestat fuq pus-
Normalment kienu jkunu sess ta’ armi. Uffi ċjali tal-
nisa bojod li jinqatlu imma Pulizija, b’mod pajżan ir-
“The Grim Sleeper” għażel nexxielhom jieħu kampjuni
nisa suwed. Xi wħud minn- tad-DNA ta’ Franklin. Dan
hom kienu prostituti. Hu sar li segwewh f’festin f’ris-
Il-qattiel Lonnie David Franklin Jr. kien ingħata l-laqam ta’ torant f’Los Angeles. Wie-
“The Grim Sleeper” minn ħed mill-uffi ċjali, li aġixxa
“ ak ħadli lit-tifl a. rajh storja li twaħħax. Għox- kompla fi s-sena 1987, meta LA Weekly u dan wara li bħala bus boy irnexxielu jiġ-
rin sena ta’ qtil li bdew fi s-
kien reġa’ rritorna bil-qtil
bor il-platt, tazza u biċċa
Qatilha. Poġġieha
f’Central Alameda nqatlet
Df’borża tal-plastik sena 1985. Kien konfermat li Barbara Ware ta’ 27 sena. wara perjodu ta’ għadd ta’ pizza li kien ħalla. Dawn
li tintuża għaż-żibel. Stmaha qatel għaxar persuni u Hu qatilha b’tir wieħed. snin. kie nu biżżejjed biex id-DNA
daqslikieku kienet żibel lil hemm possibilità ta’ għaxar F’dik l-istess sena nqatlu tikkonferma li “The Grim
binti. Xewqa waħda għandi. imwiet oħra. Ber nita Sparks u Mary TITKELLEM ENIETRA, Sleeper” kien Franklin.
Dik li dan iqatta’ l-glorja ta’ Lowe. Fis-sena 1988, inqat- LI GĦEXET WARA
ħajtu fi ċ-ċella. Dik issa se L-EWWEL VITTMA... let Lachrica Jefferson u aktar LI SPARALHA INSTABU MAL-1,000
tkun il-borża taż-żibel tie- JISPARIXXI IMMA SNIN tard Alic Moniequ Alexan- RITRATT TA’ NISA
għek. Ammen”. Hekk kie- WARA JERGA’ JOQTOL der li kellha biss 18-il sena. Enietra Washington hi l- SUWED F’DARU
net iddikjarat Laverne Pe- Fl-20 ta’ Novembru tal-is- unika waħda li salvat mill-
ters waqt il-ġuri li kien L-ewwel vittma tiegħu tess sena hu spara lil Enie- isparaturi tiegħu. Hu mhux Kien arrestat fi s-sena 2010
għadda dak li kien tlaqqam kienet Deborah Jackson. Hi tra Margette Washington biss sparalha imma anke u b’sorpriża kbira l-investi-
bħala “The Grim Sleeper”. kienet taħdem bħala cocktail im ma din irnexxielha tgħix. stupraha kif ġara fi l-każi l- gaturi f’daru sabu xejn in-
Dan ma kien ħadd ħlief waitress. Qatilha billi sparal- Minħabba dan, il-pulizija oħra. Hi tirrakkona kif hu qas minn 1,000 ritratt ta’
Lonnie David Franklin Jr li ha tliet darbiet f’żaqqha. kellha deskrizzjoni tal-qat - kien offrielha li jwas salha. nisa suwed. Kien hemm
għal 20 sena sħaħ werwer F’Awwissu tas-sena ta’ wara tiel u informazzjoni. Wa ra li Wara li m’aċċet tatx, hu rra- minn hom bil-ħwej jeġ ta’
residenti f’Los Angeles bil- hu qatel lil Henriette Wright Enietra tat l-informazzjoni bja u qalilha li “dan hu l- taħt u oħrajn għar we nin. Xi
qtil tiegħu. Finalment hu f’Hyde Park billi sparalha lill-Pulizija, il-qtil ta’ nisa u ħażin tagħkom in-nisa su- wħud kienu mejtin u oħrajn
darbtejn
tfajliet kien waqaf. Imma d-kien waqaf. Imma d-
kien ingħata s-sentenza tal- darbtejn f’żaqqha. Il-qtil f’żaqqha. Il-qtil tfajliet wed. In-nies m’għan d homx wed. In-nies m’għan d homx dehru midrubin sew.
mewt f’nofs is-sena li għad-
diet. Fil-każ tiegħu jitqies
bħala li mhux normali li se-
rial killer idum 14-il sena
wie qaf minn qtil. Il-vittmi
tiegħu kienu kollha nisa su-
wed bi problema ta’ droga.
Ġisimhom dejjem instab bla
ħwejjeġ jew bi ftit li xejn
ħwejjeġ. Hu kien iħallihom
taħt munzelli ta’ żibel.
Oriġinarjament xogħlu
kien bħala kollettur tal-is-
kart. Twieled fi l-parti ċen-
trali ta’ Los Angeles, kien
miżżewweġ u kellu żewġt
itfal. Hu kien anke serva fl -
armata tal-Istati Uniti. Kien
magħruf għax kien mekka-
nik tajjeb ħafna u anke kien
ħadem mat-taqsima tal-ka-
rozzi tal-Pulizija. Il-ġirien
tiegħu kienu jafuh bħala
bniedem li kien jgħinhom
meta jinqalgħu l-problemi
fi l-karozzi tagħhom.
Imma wara dawn, Lonnie
David Franklin għandu wa- Uħud mill-vittmi

KARUSEL/TAGĦRIF Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 21

D
DWAR GĦADA X’TISMA’ U TARA? WAR GĦADA X’TISMA’ U TARA?



TISMA’ MINN GĦANDNA





TONY CASSAR DARIEN / tcd@onvol.nettcd@onvol.net

mifrux f’ħafna kategoriji, meta tqis kif il-maġġoranza
biex jolqot il-gosti ta’ kbira tan-nies moderni im-
kulħadd. Anke l-artisti dorrijin joperaw, biex jif-
bbenefi kaw b’mod qawwi frankaw il-ħala tal-ħin,
permezz tat-teknoloġija. qegħdin immorru mal-ew-
Biżżejjed tħares lejn il-You- wel għall-eħfef deċiżjoni.
Tube, fejn kull artist, tkun xi Jagħżlu bl-aktar mod kom-
tkun l-attività artistika du.
tieħu, kapaċi jilħaq il-biljuni Dan ifi sser li n-nies qegħ-
ta’ spettaturi u segwaċi. din jimxu fuq is-suġġeri-
Fuq il-karti, il-kamp tal- menti magħmulin mill-
arti u tad-divertiment qatt ġganti infushom. Kif per
ma kien daqshekk demokra- eżempju jagħmlu l-Amazon
tiku. Imma fejn jidħol in-ne- ma’ kull min jixtri ktieb
gozju – meta tfi ttex fejn minn għandhom; jirrikman-
qegħdin imorru l-fl us – l-is- daw kotba simili li xerrejja
tampa hija għal kollox dif- oħra (bħalek) ikunu xtraw-
ferenti. hom ukoll.
Għax fi r-realtà t-tekno lo- U mid-dehra fi l-futur din
ġija qiegħda tkompli tkab- it-tattika se tkompli tin-
bar lil min ‘diġà’ huwa kbir, ħadem b’metodi aktar raf-
u tagħmel sinjur aktar lil fi nati. F’Diċembru, fi l-fi era
min ‘diġà’ huwa sinjur. Kif tal-elettronika f’Las Vegas,
nafu, id-dinja tal-ispettaklu l-akbar waħda tal-kwalità
hija ddominata mill-iġganti tagħha fi d-dinja, Reed Hast-
bħal Facebook, Google, Am- ings, is-CEO tal-kumpanija
azon, Netfl ix u Disney. Waqt Netfl ix, tkellem dwar l-am-
li fi ċ-Ċina – li hi dinja oħra bizzjoni ewlenija tal-kump-
fi ha nnifi sha – issib l-Aliba- anija b’dan il-mod: ‘One day
ba u t-Tencent. we hope to get so good at
Dawn il-mega produtturi suggestions, that we’re able
Ħabib, il-KARUSEL daq u żbalji madornali Ħadd mhu jargumenta jħaddmu sistema li minnha to show you exactly the
se tkompli tgħaddi fi ċ-ċerimonja tal-Oscars, l- mal-fatt li t-teknoloġija fet- jgawdu l-ftit. Jekk tinzerta right fi lm or tv show for
(u tgħabbi) minn istampa tad-dinja bdiet tiċ- ħet aċċess wiesgħa lill- barra mis-sistema kważi im- your mood, when you turn
ħdejk kull nhar l-ewwel ċajpar u l-mużika tal-prog- biljuni ta’ nies madwar d- possibbli biex tiġi innottat, on Netfl ix.’
Ħadd tax-xahar. Malli d-di- ress bdiet iżżarzar u tisto- dinja għall-abbundanza sħi- wisq inqas segwit. Għax il- Ma nafx b’xi ħadd li
rezzjoni ntebħet b’liema de- na. ħa ta’ divertiment minn kull konsumaturi kważi dejjem kkum menta, wisq inqas qo-
vozjoni l-qarrejja qegħdin It-teknoloġija li fost ħafna kwalità. (Ħlief forsi l-ġlied isegwu biss dak li jiġi rrik- mos, b’din l-attitudni tal-
“telgħin – niżlin – niżlin – ħwejjeġ oħrajn wiegħdet tas-sriedaq live!). mandat lilhom mill-iġganti. ġganti tat-teknoloġija. Pjut-
telgħin – waqt – li – jduru u uffi ċċju bla karti meta qed Illum bosta aktar nies, U aktar iva milli le, imorru tost naħseb li l-kotra tieħu
jibqgħu – fl -istess – post” – tiswa ferm aktar minn qatt mill-erbat ir jiħat tal-globu għal dawk l-ismijiet li jaslul- pjaċir, u tapprezza l-għaj-
(għax wara kollox dak hu qabel biex xorta baqgħet għandhom il-kapaċità biex hom stampati fi l-quċċata nuna ġentilment mogħtija
x-xogħol tal-KARUSEL) – tiksi kullimkien bil-karti. jassistu għal kull forma tal-iskrin tagħhom. minnhom. B’dal-ġest tagħ-
għamlet bħalma għamlet il- Im ma l-agħar hu l-mod kif immaġinabbli ta’ diverti- Derek Thompson, l-awtur hom ħajjitna ngħixuha b’in-
Knisja, li għandha l-ewwel it-teknoloġija, li pprietkat ment tal-ogħla livell. U tal-ktieb “Hit Makers”, jid- qas tbatija, u b’ferm aktar
Ġimgħa tax-xahar. B’umiltà, għażliet mifruxin, qiegħda kulħadd jaqbel ukoll li ftit deskrivi l-affari bħala “anni- pjaċir.
libsin jeans u fl okk li biż- tikkondizzjona l-għażliet tas-snin ilu, dan it-tip ta’ so- mal b’denb twil imma rqiq Imma mbagħad niftakar
żmien saru qishom xkora, tagħna, bla ma biss nin- disfazzjon kulturali kienu ħafna”. Tassew li l-menù f’kotba bħal “Brave New
nagħmlu l-almu tagħna kol- tebħu. biss midħla tiegħu s-sinjuri. huwa mimli, qisu ma World” (Huxley) u “1984”
lu biex inkomplu nseddqu Fuq dan xtaqthom jitkell- Għax il-ħaddiem ordinarju hemmx limitu għal għażla (Orwell). Tal-aħħar għandu
din id-devozzjoni. mu nhar it-Tnejn li għadda u l-proxxmu tagħna bi dħul fenominali ta’ dak kollu li sentenza li tgħid: Il-bned-
Għax kif kuljum qegħdin l-allat ta’ Hollywood imma limitat kien jitħalla jittew- tista’ ssegwi. Imma qiegħed min għandhom għażla. Din
nisimgħu u naraw f’din id- forsi tgħammxu fi d-dawl web. jiġri li minħabba din l- tikkonsisti jew fi l-Ħelsien,
dinja tad-Donald, tal-Brexit, tal-qamar (Moonlight) li la- Aktar importanti minn għażla super-abbundanti, li jew fi l-Kuntentizza. Il-kotra
tal-fundamentaliżmu, fake qat lill-pajjiż tal-paroli (Bla hekk illum id-divertiment teħtieġ ħin u enerġija biex l-kbira tan-nies jippreferu l-
news, delitti, ġlied tas-srie- Bla Land). huwa ppjanat biex ikun tkun mifl ija kif jixraq; u Kuntentizza.

L-RGF u l-UoM jiffi rmaw Memorandum ta’ Ftehim (MoU)


l-Fondazzjoni għal-Logħob Re- Sur Vasileios Kasiotakis, u r-Rettur ċerka dwar il-problemi tal-logħob tal- għall-istaff tal-RGF, u l-kollaborazz-
Isponsabbli (The Responsible Gam- tal-Università, il-Professur Vella, fi l- azzard. L-Università, mill-banda l- joni fi r-riċerka – in kluż ħidma fl im-
ing Foundation – RGF) irrappre- preżenza tal-Onor. Kristy Debono. oħra, għandha l-għerf u l-kompeten- kien sabiex jinkisbu fondi għal din
żentata mill-Onor. Silvio Schembri u Il-missjoni tal-RGF tinkludi l- za meħtieġa, u lesta li tappoġġja lill- ir-riċerka mill-Gvern, l-industrija u
l-Università ta’ Malta (UM) irrap- ħolqien ta’ għarfi en aktar wiesa’ tal- RGF fi l-missjoni tagħha u l-għanijiet partijiet interessati oħ ra. Iż-żewġ en-
preżentata mir-Rettur, il-Professur kobor tal-problemi assoċjati mal- speċifi ċi tagħha, primarjament per- titajiet għandhom jaħ dmu fl imkien
Alfred J. Vella, iffi rmaw Ftehim li logħob f’Malta, kif ukoll il-kawżi mezz tal-Fakultà għat-Tisħiħ tas-Soċ- ukoll biex ikabbru kemm jistgħu t-
jispeċifi ka l-oqsma ta’ kooperazzjoni possibbli u l-konsegwenzi tagħhom, jetà. Għal dan il-għan, l-RGF qed tof- tixrid tal-għerf u l-informazzjoni ġġe-
reċiproka. Saret konferenza stampa bil-ħsieb li tipprevenihom, u li tip- fri numru ta’ boroż ta’ studju kull nerata minn din ir-riċerka u jassigu-
fl -Università ta’ Malta, li kienet indi- provdi l-appoġġ u l-pariri meħtieġa sena għal studenti biex isegwu grad raw li r-riżultati mir-riċerka jkunu
rizzata mill-Onor. Emmanuel Mallia, għal lagħaba tal-azzard bi problema ta’ Master f’oqsma relatati mal- disponibbli għal dawk li b’mod dirett
Ministru għall-Kompetittività u Eko- u d-dipendenti tagħhom, fl -isforzi Logħob Responsabbli. Il-Memoran- ifasslu l-politika/jieħdu deċiżjonijiet,
nomija Diġitali, Marittima u tas-Ser- tagħhom biex jirpiljaw. Wieħed mill- dum jaħseb għal kondiviżjoni ta’ da- u għal riċerkaturi prospettivi. L-RGF
vizzi, l-Onor. Schembri, iċ-Chair- għanijiet prinċipali tal-Fondazzjoni ta, l-aċċess għal-Librerija tal-Univer- tesplora l-possibilitajiet ta’ apprentis-
person tal-Fondazzjoni għal-Logħob għal-Logħob Responsabbli huwa li sità għall-istu denti universitarji koll- tat fl -industrija, fi lwaqt li l-UoM tkun
Responsabbli, is-CEO ta’ Maltco, is- tappoġġja u tippromwovi aktar ri- ha li jirċievu l-borża ta’ studju u tista’ tanalizza dawn l-esperjenzi.

22 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 unions madwar id-dinja


















disat ijiem strajk Ħaddiema jiġġieldu

biex jingħataw dak
f’portijiet spanjoli li twiegħed lilhom























addiema li jaħdmu fil- tal-fabbrika mhux jirrispet-
ĦHundred Tex Garment taw il-ftehim li sar f’Diċem-
f’Yangon f’Myanmar, qegħ- bru. Jidher li dawn m’għand-
din jipprotesta biex jingħa- homx rieda. Inħeġġuhom
taw sahra li għamlu u li ipoġġu madwar mejda biex
addiema tax-xatt fi ħaddiema b’pagi baxxi u Il-Partit Konservattiv baqa’ baqgħu ma tħallsux tagħha isolvu l-kwistjoni,” qalet
Spanja sejħu għal b’kundizzjonijiet differenti jsostni li ma jridx iċedi u kien u biex ikollhom kundizzjo- Christina Hajagos-Clausen,
Ħstrajk ta’ disat ijiem. fil-portijiet Spanjoli. B’din l- hawn li l-ħaddiema tal-porti- nijiet tax-xogħol aħjar. Ħafna li hi d-Direttur fil-qasam tat-
Dan se jibda fis-6 ta’ Marzu. azzjoni industrijali, il-ħad- jiet fi Spanja ħadu l-kwistjoni mill-ħaddiema f’din il-fab- tessuti ta’ IndustriALL. Il-
Dan se jseħħ b’rabta mal-lib- diema tal-portijiet fi Spanja f’idejhom. brika jitħallsu inqas minn fabbrika Hundred Tex Fac-
eralizzazzjoni tal-portijiet. Il- se jkunu daħlu fi ġlieda poli- Immedjatament ġew ord- $2.7 kuljum li hi l-paga mini- tory timmanifattura ħwejjeġ
kwistjoni kollha nqalgħet tika kontra l-partit konser- nati strajks f’Valencia, Ali- ma għal kull jum ta’ xogħol. għal kumpanija Żvediża
fuq digriet li nħareġ u li għad vattiv Spanjolu u kontra l- cante u Cadiz. Ġie rappurtat Minkejja ftehim bejn il-ma- H&M.
irid ikun ratifikat mill-Parla- Unjoni Ewropea. tnaqqis ta’ 23 fil-mija fil- niġment u l-union li tirrapp- F’Settembru tas-sena 2015
ment. Biss minkejja din il-ġlieda produttività minħabba l-azz- reżenta l-ħaddiema, il-ħlasi- kien sar ftehim bejn Indus-
Dan id-diġriet qed jitqies il-Qorti Ewropea għall-Ġus- jonijiet. Il-pjan tal-gvern jiet tas-sahra li kellhom triALL u S&M biex ikunu
bħala att storiku fuq il-kun- tizzja qalet li Spanja għandha Spanjol hu dak li jimplimen- jitħallsu baqgħu ma ngħata- protetti d-drittijiet tax-
dizzjonijiet tax-xogħol tal- timplimenta dawn ir-riforma ta deċiżjoni tal-Qorti Ewro- wx. xogħol ta’ xejn inqas minn
ħaddiema Spanjoli. Dan l-at- nkella tiffaċċja sanzjonijiet. pea għall-Ġustizzja, liema “Jidher biċ-ċar li s-sidien 1.6 miljun ħaddiem.
takk mhux iżolat u dan Il-ħaddiema Spanjoli mhux deċiżjoni ingħatat fis-sena
minħabba attakki oħra fuq il- biss lesti li jistrajkjaw huma 2014. Il-gvern se jimplimenta
kundizzjonijiet tal-ħaddiema imma anke lesti li jitolbu din id-deċiżjoni biex ma Trejdunjonista
tax-xatt li saru fin-Nofsinhar appoġġ internazzjonali kon- jeħilx il-penali.
tal-Ewropa. tra l-miżuri ta’ awsterità fi Il-proposta tal-gvern hi li
Dawn l-attakki fuq il-kun- Spanja. jkun hemm deregolazzjoni Olanidż jirbaħ każ
dizzjonijiet tax-xogħol iwas- The State Coordination of tas-settur. Ir-regolamenti l-
slu għal tnaqqis kbir ta’ Sea Workers (CETM) – li hi ġodda jaraw li jkun hemm
ħaddiema, tnaqqis fil-pagi – l-union ewlenija tal-ħad die- aċċess liberu waqt li jintemm kontra x-Shell
liema tnaqqis jista’ anke ma tal-portijiet fi Spanja, ir-rwol li għandhom ċertu
jlaħħaq sa 60 fil-mija. Dan id- kienet qed tagħmel minn kumpaniji. Ħaddiema tax-
digriet jipprovdi wkoll li jku- kollox biex tasal għal ftehim xatt reġistrati mhux se jibq-
nu jistgħu jintużaw aġenziji u anke ħassret azzjonijiet in- għu b’kuntratti esklussiva-
temporanji biex jipprovdu dustrijali li ppjanat fi Frar. ment għalihom.

1,100 għal barra minn ma’ Ford


fir-Renju Unit... l-unions jappellaw


an Luijk, trejdunjonista Ola ndiżi. Id-Direttur ta’
anija tagħha qalet li VOlandiz kien tkeċċa FNV, Henk Korthof qal li
m’hemmx pjani immedjati minn kumpanija sussidjarja “ninsabu sodisfatti ħafna
għal dawn is-sensji. ta’ Shell, NAM. bid-deċiżjoni. Din kienet
Il-Ford hi l-akbar manfat- Dan tkeċċa wara servizz kwistjoni ta’ prinċipju. Me-
tur tal-magni fir-Renju Unit, ta’ 31 sena. Hu kien tkeċċa mbri eżekuttivi għand hom
is-sena li għaddiet kienet qa- minħabba li kien akkzuat li jitħallew jagħmlu x-xogħol
let li se tnaqqas l-investiment ħareġ informazzjoni sensit- tagħhom konness mat-tred-
minħabba tnaqqis fid-do- tivi mill-iskema tal-pensjoni junjoniżmu. Għalina hi xi
man da għal magni petrol. tal-kumpanija, liema in- ħaġa sem pliċi. Mhux se
L-union GMB u l-Unite formazzjoni kienet ingħatat naċċettaw attakki fuq il-
kkonfermaw li l-impjegati se lil-konfederazzjoni tal- membri tagħna.”
jtitnaqqsu b’aktar minn unions fl-Olanda il-Fedratie Bis-sentenza li ngħatat il-
nions f’Wales, ikkriti- inqas minn 1,100 ħaddiem 1,000 ħaddiem. Nederlandse Vakbeweging Qorti ġie stabbilit li NAM
Ukaw lill-kumpanija Fo- fl-impjant li għandha f’Wal- L-unions appellaw lill- (FNV). trid tħallas ħames xhur paga
rd u qalu li din qed tippjana es. gvern biex jintervjeni f’din Fl-aħħar jiem Van Luijk lil Van Luijk u $5,000
li tnaqqas l-impjegati b’xejn Min-naħa tagħha l-kump- il-kwistjoni. ingħata raġun mill-qrati f’kumpens.

L-APPUNTAMENT TAL-ĦADD Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 23

IL-G
IL-GWERRA TA’ PICASSOWERRA TA’ PICASSO




Il-kwadru famuż Guernica ta’ Pablo Picasso


jagħlaq tmenin sena minn mindu tpitter
MARIO AZZOPARDI / marazzom@go.net.mt














































Guernica ta’ Picasso: Qerda u brutalità bħala protesta kontra l-Faxxiżmu

in is-sena jaħbat it- Picasso diġà kien notorju ix-xogħol intwera f’Londra. wara dik il-gwerra ’l hawn. tie għu għad-distruzzjoni ta’
tmenin anniversarju għall-ħajja privata tiegħu: il- Il-viżitaturi li riedu jaraw Guernica saret l-ikona stra- Guer nica: “Quddiem Alla u
Dmill-bumbardament maħbub ta’ diversi nisa, fos- Guernica kellhom jieħdu ordinarja kontra l-gwerra u quddiem l-Istorja, ħalli nku-
tal-faxxisti-Nażisti fuq il- thom studenti, missier irre- magħhom żraben għal sul- l-atroċitajiet li ġġib magħha. nu ġudikati għat-tliet sigħat
belt ta’ Guernica fi Spanja. sponsabbli u artist sublimi dati repubblikani Spanjoli Illum għandha statura glo- u nofs ta’ ħbit li farrku ’l belt
Kien bumbardament brutali diġà meq jum mid-dinja tal- fi l-bżonn. bali bħala waħda mill-aktar bla difi ża ta’ Guernica u l-
li Hitler ordna fuq il-belt kultura. Fis-snin sittin, il-pittura pitturi sinifi kattivi tas-Seklu mod selvaġġ ta’ kif ġrew
kummerċjali, karatterizzata Il-kanvas-mural tiegħu massiva serviet bħa la sfond Għoxrin. biex joqtlu lin-nisa u lit-tfal
minn soqfa bil-madum aħ- Guernica, li lesta f’Ġunju għad-dimostrazzjo nijiet u Guernica, hi punt fokali tagħna.”
mar. tal-1937, tpitter bl-iswed fuq protesti kontra l- gwerra tal- għas-sentiment ta’ pro testa Kien ġera l-għajdut li Pi-
Pablo Picasso (1881-1973), l-abjad. Illum, il-pittura hi Vjetnam, provokata mill- kontra l-gwerra. Għandha l- casso kien tnebbah minn l-
eżiljat għax komunist mir- esebita fi l-Museo Reina So- Istati Uniti bl-invazjoni tal- akklamazzjoni ta’ storja intervent ta’ Aguirra f’L’Hu-
reġim fi lo-faxxista u diġà fi a f’Madrid. Vjetnam ta’ Fuq. Fl-2003, ri- inkredibbli ta’ brutalità, ta’ manitè, imma l-artist qatt
famuż għall-pittura kontro- Guernica saret simbolu produzzjoni ta’ Guernica x’jista’ jasal biex jagħmel il- m’ammetta dan. Għalih, il-
versjali fl -idjoma moderna, qawwi kontra l-ġenn belliku fi l-bini tan-Nazzjonijiet Uni- bniedem kontra bnedmin pittura kienet impuls ta’
kif sama’ bl-aħbar tat-tifrik tal-Ewropa fl -ewwel nofs ti tgħattiet biex is-segretarju oħra. artist Spanjol biex iqanqal il-
tal-belt Baska Spanjola, beda tas-seklu li għadda. Mhux tal-Istat Amerikan Colin Picasso pitter il-kanvas kuxjenza tad-dinja.
jpitter kanvas vast li aktarx ta’ b’xejn li bdiet iddur mad- Powell iressaq il-każ favur tiegħu “f’estru” ta’ nazzjo- Dan hu x’kien jaħseb Pi-
li hu l-aktar pittura famuża war id-dinja. Sena wara li gwerra kontra l-Iraq. naliżmu patrijottiku, u minn casso dwar l-artisti u n-nies
tas-seklu għoxrin. Picasso lesta l-kanvas, Ilkoll nafu x’ġara minn dak iż-żmien ’l hawn, il- kreattivi: “X’taħsbu li hu
kanvas kellu l-ħajja turbu- artist? Imbeċilli li għandu
lenti tiegħu. biss par għajnejn jekk ikun
It-tifrik tal-belt paċifi ka pittur? Jew lira f’kull kamra
ta’ Guernica involva anki ta’ qalbu jekk ikun poeta?
lill-piloti faxxisti Taljani fuq L-artist hu wisq aktar
l-ordni ta’ Mussolini, il-pu- minn hekk. Hu bniedem li
pazz bombastiku tal-Führer kapaċi jaqsam qalbu, bnie-
minn Berlin. Id-Duce kien dem passjonali, li jfassal lilu
ikkollabora biex l-assi nnifsu skont xi jħoss il-pop-
Nażi-Faxxista tuża l-barba- lu. Le. Il-pittura ma tinħo-
rità kollha kontra r-repub- loqx biex ikunu dekorati l-
blikani fi l-gwerra ċivili appartamenti. Il-pittura hi
Span jola. strument għat-taqbida.”
Il-belt mingħajr difi ża ta’ Il-pittura ta’ Picasso tant
Guernica kienet ibbumbard- hi famuża li ftit hemm
jata bla ħniena biex tkun bżonn li x-xbihat imġienen
meqruda mill-ajrupla ni Ġer- tagħha jitfakkru: bhejjem,
maniżi sakemm saret irmied barrin wereċ, ommijiet iġor-
u terrapien. In-Naż isiti ġrew ru ’l uliedhom mejtin, żwie-
wara n-nisa u t-fal jixku- mel maħruba, bnedmin
bettjaw bil-machine guns. stran gulati u mgħaddma.
Il-president Bask Aguirra Huma xbihat li għadhom
kiteb fi l-gazzetta Fran ċiża jheżżu u jqallbu l-kuxjen-
L’Humanitè r-reazzjoni za.

24 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 tagħrif/ittri



Ommijiet responsabbli... bis-serjetà jew! Il-Malti llum



mijiet responsabbli.
Fejn se naslu f’dan il-paj- F’liema qagħda jinsab? (69)
jiż? Mela omm drogata tis-
aNtON f. attarD
ta’ trabbi lil uliedha sew?
Me la omm li qed tabbuża,
anki jekk għaddejja minn
programm tista’ tkun iffu-
kata fuq it-tarbija mija fil-
mija? Nafu biżżejjed x’ġara
f’pajjiżi oħra lil diversi trabi
li l-ġenituri tagħhom kienu
qed jabbużaw mid-droga.
Smajna biżżejjed b’diżgrazz-
ji li seħħew.
Ma naqbilx lanqas ma li
qal id-direttur li tfal pos-
thom mal-omm.
Idealment hekk hu, imma
mhux meta qed tabbuża
mid-droga. Din ma ġabitx
rispett lejn it-tarbija meta
kienet fil-ġuf, mument meta
kellha bżonn ħafna protezz-
joni, kif se ġġib rispett lit-
Sur Editur Id-Direttur tal-Caritas ġie tarbija meta tkun qed tik-
Bqajt b’ħalqi miftuħ naqra kwo tat jgħid li nisa li jkunu ber? Jien naqbel li f’dawn
l-artiklu li kien hemm fil- tqal u li jkunu qed jabbużaw il-każijiet, tinħareġ ordni ta’ Ċertu kliem maskil inkella bl-alif-hamza, li fil-
paġna ta’ quddiem ta’ IT- mid-droga u li jkunu fuq il- ħarsien għat-tfal. maħsub femminil! Malti ma jinkitbux. Dan il-
TORĊA tal-Ħadd li għadda. methadone, huma ukoll om- TARBIJA kliem ukoll huwa kollu
Illum niddedikaw dan l- maskil.
artiklu lil dawk li jiktbu l- għama, eż. bqajt fil-
Il-każ Bulloch u l-ommijiet responsabbli aħbarijiet ta’ ONE Telev- għama, għana, eż. il-għana
sion u lil dwk ta’ l-istazz- Malti., singulattiv: għanja;
Sur Editur, sijiet dwar dak li qalet il- bla kliem. Qed nirreferi jonijiet l-oħra li jikkup- għana, eż. għandu għana
Ftit tal-ġimgħat ilu biss, Caritas lil IT-TORĊA dwar għall-effetti fuq it-tarbija jawhom. kbir, i.e. gid kbir; għata,
omm Awstraljana ingħatat ommijiet bi trabi li jkunu mid-droga li tkun qed tieħu Nibdew bil-prinċipju. Fil- għata tas-suf, għaxa – sin-
sentenza ta’ tmien snin fuq il-methadone. l-omm. L-idea tiegħi hi li Mal ti, l-aktar dak semitiku, gulattiv: għaxja, i.e.għaxja
ħabs. Dan għax qatlet it-tifel Nifhem u naqbel li dawn biex nerġa’ nafdalhom it- il-kliem li jispiċċa bil-kon- ta’ lejla, għeja – singulattiv:
tagħha ta’ 11-il xahar. Miet l-ommijiet iridu l-għajnuna. tarbija, irridu inkunu aktar sonati huwa maskil, dak li għejja, il-għeja filiġni u
minħabba feriti f’moħħu. Li nħalli tfal magħhom, anki minn ċerti li ħarġu mill- jispiċċa bil-vokali “a” hu- mbagħad qabditni għejja
Ommu kienet tabbuża minn immedjatament wara li jo- vizzju u stabbilixxew ruħ- wa femminil. kbira. għera, eż. il-għera
diversi tipi ta’ drogi. Ftit ħor ġu mill-vizzju tad-dro- hom. Hemm xi eċċezzjonijiet. ikraħ wisq fix-xitwa. Għa-
jiem ilu biss, f’Johnstwon ga, għalija tqajjem ħafna Min se jiddetermina jekk Dan il-kliem li ġej hu fil- ta u għera m’għandhomx
tarbija instabet li mietet bil- domandi. hemmx riskji jew le. Fuq femminil: singulattiv.
għatx u bil-ġuf. Il-ġenituri Nafu li min ikun drogat kollox 16-il tarbija li ommi- Lista “a”: Iżjed: dagħa, id-dagħa
tagħha mietu ftit qabel ak- ikun qed jaħseb fih innifsu. jiethom kienu jieħdu d-dro- art, belt, għajn, id, omm, ikrah, singurlattiv: dagħ-
tarx b’overdose ta’ droga. Kif jista’ jaħseb fil-bżonnijiet ga, hu ammont li jħassbek qalb, ras, ruħ, sieq, xemx, wa; ħafa jew ħefa, il-ħafa
B’dawn f’moħħi ma jis tax tat-tarbija? għal dan il-pajjiż. żaqq, kien komuni ħafna dari;
ma jsirux għadd ta’ mistoq- Dak li qalet l-omm ħallieni BULLOCH Lista “b’, bit-t-marbuta: ħala jew ħela, eż. għalfejn
bint, ħamt, ilħit, ħtint, dan il-ħala kollu? ħama jew
tint, widint. ħema, eż. il-ħema tal-bir
L-ikel tat-tfal u kapijiet iqallbu fil-basktijiet Lista “c”: Ismijiet proprji jinten; ħara, singulattiv
ta’ nisa fil-vokattiv: ħarja, kulħadd jaf li l-ħara
B’hekk se nedukaw il-ġeni- Vitor, Vitorin, Marinton, jinten; ħasa, singulattiv
turi? Ma ratx din l-effett li Manann, Severin, eċċ. ħasja, ilma, eż. ilma maħ-
dan jista’ jkollu fuq dak it- Jista’ jkun hemm oħrajn. muġ; kera, singulattiv kirja,
tifel? Lill-ommijiet tiġbdil- Fil-Malti wkoll hemm xi eż. il-kera għoli, indħalt
hom l-attenzjoni trid u mhux kliem li taħsbu jispiċċa bil- għal kirja għolja; nida, eż.
tperreċ ir-ritratt onlajn. Nis- vokali “a” imma fil-fatt waqa’ ħafna nida, singulat-
ta’ nimmaġina imbagħad ikun jispiċċa bil-konsonan- tiv nidja, ragħa, eż. ma ji-
x’intqal! ti “għ”. Kliem bħal dan stax isir ragħa f’dan ix-
Għamlet sew IT-TORĊA li huwa kollu maskil. xagħri; safa, is-safa tar-ruħ
qabdet din il-kwistjoni. Nomi Kollettivi – singu- mid-dnub; sifa, eż. is-sifa
Għalkemm mill-kummenti li lar maskil, għalkemm if- jinġabar għalih; sema, eż.
rajt ġiet ġudikata wisq dik l- issru plural: is-sema kaħlani; wita, eż.
omm li tat tuffieħa u karottu qara’, raba’, eż. raba’ wita immens, singulattiv
lil binha. Ma nara xejn ħażin saqwi, xema’, wiża’, żara’, witja, eż. witja mmensa;
Sur Editur magħhom it-tfal. li tfal jingħataw jieklu frott u żeba’. żina, singulattiv żinja, żina
Ippermettili ftit spazju Ma qbilt xejn ma’ dik il- ħaxix. Naħseb li hemm Singulattivi: qargħa, xem- ta’ darba.
biex nikkummenta fuq il- Kap ta’ Skola li ħadet ritratt lunches li huma ħafna agħar. għa, wiżgħa, żargħa, żebgħa Nomi verbali: dagħa,
kwistjoni ta’ ikel li jieħdu u xandritu ma’ sħabha. GAULOS – singular femminil. għama, għana, għeja, għe-
Nomi Verbali – singular ra, ħafa, ħala, ħara, ħasa,
maskil, jitqiesu bħan-nomi kera, nida, ragħa, safa, żi na.
Nittrattaw il-kwistjoni tal-lunches fl-iskejjel kollettivi. Nomi kolletivi: għana
biża’, naqa’, wisa’, żeba’. (singulativ: għanja), għaxa
Sur Editur, hemm għadd kbir ta’ tfal hom jaraw eżattament ix- Nota: naqa’, tixrib tal- (singulattiv: għaxja), sifa,
Bħala edukatur bqajt minn nazzjonijiet differenti. xogħol li qed isir. Skola li ħwejjeg għall-ħasil. (singulattiv sifja).
skan tat b’dak li allega l-Kap Skola li fiha isir ħafna minkejja l-isfidi li għandha Singulattvi: beżgħa, Nomi singulari: ilma, pl.
Eżekuttiv ta’ FSWS, Alfred xogħol u ta’ dan nirringraz- fosthom dik ta’ nuqqas kbir naqgħa, wesgħa, żebgħa - ilmijiet, għata, ħama jew
Grixti. Mela s-Sur Grixti ma zja lill-Kap tal-Iskola. Fl- ta’ spazju, qed jirnexxilha singular femminil. ħema, sema, pl. smew-
jafx bil-ħidma li qed issir fl- opinjoni tiegħi naħseb li l- tibqa’ miexja ’l quddiem Kliem ieħor ikun jispiċċa wiet.
iskola primarja ta’ San Pawl FSWS qabel jaqbdu u jattak- f’dik li hi edukazzjoni. bil-konsonanti “j”, “w”, (Jissokta)
il-Baħar. Din hi skola li fiha kaw kap ta’ skola, għand- KARROTTU

Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 25
OPINJONIJIET


META JITTRATTAWK TA’ VAVU





Fr MARK MONTEBELLO / montebello@gmail.com


huwa suġġett li għandu jin- ċittadini, bank lill-klijenti, inhuma l-oriġini u l-ġus-
APPUNT
APPUNTAMENT AMENT teressa lil kulħadd. Għax kumpanija lill-benefi ċjarji, u tifi kazzjoni tiegħu (Taqsima
GĦALIK kulħadd, illum jew għada, l-bqija. 2), is-sura l-faqar tiegħu
GĦALIK
isib ruħu vittma ta’ din l-at- Kulħadd hu fi l-periklu li (Taqsima 3) u l-azzjoni pos-
Nhar il-Ħamis, 16 titudni insolenti. Nies adulti jsir vittma tal-pa ternaliżmu sibbli kontra l-paternalisti
ta’ Marzu, fi ċ-Ċen-Marzu, fi ċ-Ċen-
ta’ bħalek m’għandhomx jiġu daqskemm kul ħadd jista’ (Taqsima 4). Hu ktieb li
tr ttrattati ta’ vavi. Għandhom juża l-paterna liżmu ma’ jippreżenta studju kumpless
tru tal-Fortifi kazzjo-u tal-Fortifi kazzjo-
San
T
nijiet, Triq riq San moħħ biex jaħsbu bih u ħaddieħor. u diffi ċli fi kliem mill-aktar
nijiet,
Mark, jieħdu d-deċiżjonijiet. F’dawn il-każijiet kollha, ħfi ef, b’lingwaġġ sempliċi u
Mark, il-Belt (il-il-Belt (il-
Mandraġġ),
Mandraġġ), mis- Għand hom il-libertà tal- il-persuna paternalista tit- b’ħafna eżempji ta’ tifsir.
mis-
7.30
7.30 p.m. ’l qud-p.m. ’l qud- għażla. tratta lil ħaddieħor bħalli- Minħabba li l-messaġġ
diem, se joħroġ Għandhom id-dritt ifass- kieku kien tfal, jiddettalu ewlieni tal-ktieb hu maħsub
ktieb proprju fuq lu ħajjithom, il-ferħ tagħ- fuq ħajtu, jiddeċiedi għalih biex jgħin lill-qarrej jiskopri
hekk. Fuq il-pa ter- hom, l-identità tagħhom u mingħajr il-kunsens tiegħu l-forom differenti tal-
naliżmu. Il-ktieb l-ġejjieni tagħhom kif iridu u jirrappreżentah mingħajr paternaliżmu u biex possib-
jismu “Min Jgħidu huma. Mhux kif jiddetta ma jikkonsultah. Il-pater- bilment jikkumbattihom, il-
n-Nies li Jien? – Il- ħaddieħor. nalista jippretendi li jaf ak- pożizzjonijiet favur u kontra
faqar tal-Paterna- tar mill-vittmi tiegħu kif l-ġustifi kazzjoni tal-pater-
liżmu”. IL-ĦAŻEN għandhom jgħixu, x’deċiż- naliżmu huma murija
Huwa mik tub TAL-PATERNALIŻMU jonijiet għandhom jieħdu, f’termini kemmxejn kate-
minn Mark Monte- x’isawwar il-ferħ tagħhom, goriċi.
bello u ppubblikat Il-paternaliżmu hekk x’identità personali għandu Dan m’għandux ifi sser li
emm kelma għal mill-SKS. Għal din l-attività jagħ mel. Huwa meta xi jkollhom, u x’ġejjieni hu taj- f’kull pożizzjoni mhemmx
meta jittrattawk ta’ l-pub bliku kollu hu mistie- ħadd jittratta lil ħaddieħor jeb għalihom. kontradizzjonijiet, għal-
Hvavu. “Pater naliż- den u d-dħul huwa mingħajr qisu kien immatur. Jista’ Fl-aħħar mill-aħħar, il- kemm dawn aktarx ma
mu”. Hija kelma li tiġi mil- ħlas. Din hija okkażjoni jkun missier lil uliedu, raġel paternaliżmu huwa kwist- jnaqqsux is-saħħa tal-argu-
Latin “pater”, li tfi sser “mis- għalik ukoll, jekk jinteressak lil martu, namrata lin-nam- joni ta’ kontroll, manipu- menti. Il-ktieb ma jippreten-
sier”. Għax meta jittrattawk is-suġġett. rat, sid ta’ impjieg lill- lazzjoni u sfruttament. dix li kulħadd jaqbel ma’
ta’ vavu, iġibu ruħhom Fl-attività tista’ tieħu seh- ħaddiema, kap ta’ diparti- dak kollu li jgħid, iżda għall-
miegħek qishom kienu xi em fi d-diskussjoni (li żgur ment lil ta’ taħtu, superjur KTIEB JGĦODD GĦALIK inqas jiftaħ diskussjoni li
papà, imma fl -agħar sens tkun interessanti, jekk mhux lis-sudditi tiegħu, imħallef tista’ tipproduċi xi ħaġa.
tal-kelma papà jew missier. ukoll ftit taħraq), u wkoll lil min jitressaq quddiemu, Dan il-ktieb jistħarreġ il- Għalhekk, ħu l-appunta-
L-attitudni tkun li jittrat- tikseb il-ktieb bl-irħis, għax pulizija lill-pubbliku, tabib paternaliżmu minn kull lat ment: Nhar il-Ħamis, 16 ta’
tawk bħallikieku kont għa- dak in-nhar ikollu prezz lill-pazjenti, kappillan lill- tiegħu, interpersonali, isti- Marzu, fi ċ-Ċentru tal-Forti-
dek xi tifel jew tifl a li trid lil speċjali għal dawk li jatten- parruċċani, u l-bqija. tuzzjonali u legali. Jittratta fi kazzjonijiet, Triq San
min jieħu ħsiebek u jħares du. Jista’ jkun ukoll, fuq livell kif aħna niltaqgħu mal-pa- Mark, il-Belt (il-Mandraġġ),
fuqek. Fil-fatt, il-paternaliżmu istituzzjonali, il-gvern liċ- ternaliżmu (Taqsima 1), l- fi s-7.30 p.m.


biss jista’ jeħles u jeqred, sema. Imma, dan u din jin- res ‘il fuq aktar inħossni
Tal-garżellaal-garżella
T jekk wieħed biss għandu s- sew li taħt is-sema kulħadd neħfi ef!
U mela ħfi ef bħali sieħbi!
setgħa fuq kollox u fuq l-istess. Li, mill-Papa ’l isfel,
kulħadd, min jien jien biex ilkoll inħabbtu fuq sidirna. Mhux għax jien wasalt tafx!
dan nagħmlu? Mhux le, kif jaħsbu xi Jiena bħalek. F’ħajti nitħabat.
Fr MARIO ATTARD / frmarioa@gmail.com
Tgħidlix għax mort nis- wħud, għax aħna tajbin. In- U daqqa tiġini vit u daqqa
tud ja barra? Jew għamilt xi kella biex nilagħbuha tal-qa- skorfi na. U niżbalja wkoll.
kors ta’ xi speċjalizzazzjoni ddisin. Jew għax m’għan- Bħal kulħadd. Imma naħseb
Malta? Lanqas għax studjajt dniex bżonn l-indiema. li taħsibha bħali: vapur ġie
xi xjenza partikulari u allura Bħalma jaħsbu xi puritani li mibni mhux biex joqgħod
issa qed naħseb li lħaqt is- jaħsbu li wasslu imma imsakkar imma biex isalpa
sema b’idi? Inkella li, mbagħad jħawdu mod ieħor. lil hinn mill-moll. Ġie mibni
mingħalija, tant kemm sirt Inħabbtu fuq sidirna għax ħalli jbaħħar fl -ibħra. U allu-
bravu u brava, li issa nżilt fl - ilkoll midinbin. Ilkoll għan- ra, dan l-imbierek vapur li
abbissi tal-eżistenza umana dna bżonn min iħenn jsalpa f’tant ibħra fondi u
u sirt professur u professu- għalina. Għax ilkoll niżbal- f’maltempati kbar, ma tip-
ra? jaw. Mela ejja ma nqażżuhiex pretendix li jidħollu xi ftit
Il-bniedem ġie maħluq u nagħtu spazju lil xulxin tal-ilma? Jekk dan hu l-każ
biex jgħix b’mod ħieles. Biex nikbru! lanqas ma waqgħet id-dinja.
jiskopri l-umanità tiegħu bil- Minn moħħu biex jitfa’ Mal-ewwel baċir tat-tiswija
mod il-mod. Biex iva, mill- lin-nies fi l-garżelli qiegħed li jsib sorġieh u jsewwuh.
iżbalji tiegħu stess, jitgħal- jagħmel ħsara kbira lilu X’kull waħda tnejn!
lem. Mela ejja noħolqu amb- nnifsu stess. Għax qiegħed Ejja ma nitfgħu lil ħadd,
a jiġu l-elezzjonijiet moħ - garżella! Mela l-ewwel jent fejn jippermetti li bnie- jitfa’ lilu nnifsu f’gaġġa. U ħbieb, fi l-garżella. Iżda ejja
Lħi jmur lura fi ż-żmien. qrawk. Imbagħad fl ewk. U dem jiżbalja u mill-iżball jik- jagħlaq ruħu f’morsa ta’ nifi rħu b’kull persuna! L-eb-
Jiġifi eri fi żmien meta l-voti wara li lestew ix-xogħol vil- ber. U mhux naħtfu l-oppor- kundanna bla ħniena. Sa- da kors, professjoni, kariga,
kienu jingħaddu u jintefgħu jakk tagħhom, tefgħuk tunità biex lil min qed jip- kemm ma jieqafx jiġġudika uniformi, hi x’inhi, ma
fi l-garżelli. U n-nies, wara l- hemm, tiġri f’garżella. Għal prova jikber u jimmatura, u jibda jħenn għal dak li jkun tagħtini l-awtorità li ngħid
perspex, erħil hom jgħoddu rieħek. X’ħasra hux! bil-pass tiegħu, nifgawh. u hekk jeħles lilu nnifsu min u minn fejn sejjer. Ejjew
ħalli jaraw min tela’. L-aktar Illum ngħid li trid tkun Noqtluh. Nagħtuh kemm mill-kundanna! nerġgħu insemmu lil ħabib-
il-canvas sers u d-diriġenti tal- bla qalb biex tagħmel biċċa nifi lħu ġo rasu. Għax niġ- Kemm nieħu gost inħares na Ġakbu u din id-darba
partit. Hu liema hu. xogħol bħal din. Għax, kif ġudikawh. U nitfgħuh fi l- ’l fuq mir-ras ta’ min moħħu nisimgħuh iżid l-aħħar biċċa
Issa din il-biċċa xogħol tgħidilna tajjeb l-Ittra ta’ San misħuta garżella! fi l-garżelli! Ara xi ġmiel ta’ tad-diskors tiegħu fl -istess
tal-garżelli fakkritni f’ħaġa Ġakbu, “wieħed biss huwa Niftehmu, għal min moħ- qamar hemm fuq! U dik ix- vers: “Int min int biex tiġ-
li, meta ssir, tgħidx kemm dak li jagħmel il-Liġi, ħu kaxxa, il-garżella teżisti. xemx sabiħa kollha dija! Li ġudika lil ħaddieħor?” (Ġak
tweġġa’. Għax tagħmel biżi- wieħed biss l-Imħallef: dak Jiġifi eri għal min jaħseb li, tarmi s-sħana tal-imħabba u 4:12).
bilju ħsara. Kemm hi kiefra li għandu s-setgħa jeħles u għax jikkontrolla lil ħad- tal-kompassjoni! Ara dawk U bilħaqq, il-garżelli qegħ-
hux li tiltaqa’ ma’ nies u, bl- jeqred” (Ġak 4:12). Naħseb dieħor u jagħmel kapital il-kwiekeb kemm qed iteptu! din hemm biex fi hom nitfgħu
attitudni tagħhom, tħoss- li tafu għal min qed nirreferi mill-iżbalji tal-oħrajn, jaħseb U dawk il-muntanji! Xi l-karti u fi les, u mhux persu-
hom qegħdin jitfgħuk f’xi hux? U mela, jekk wieħed li se jogħla ’l fuq ’l fuq fi s- ġmiel! Ajma! Aktar ma nħa- ni tad-demm u l-laħam!

26 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 OPINJONI



MICE – NIĊĊA TURISTIKA





ATTRAENTI GĦAL PAJJIŻNA





EDWARD ZAMMIT LEWIS /Ministru tat-Turiżmu











































ICE jew “Meetings sabiex il-laqgħat għolja li polarità tagħha bħala at- huwa żgħir b’distanzi qosra deheb kif fi l-fatt hi sabiex
Industry” hija se- qed isiru f’pajjiżna jilħqu l- trazzjoni għall-konvenz joni- biex tivvjaġġa minn post jinvestu fi l-ħolqien ta’ aktar
Mzz joni taħt l-um- livell mistenni. Is-suċċess li jiet u konferenzi internazz- għal ieħor. Il-klima favorev- venues li jistgħu jospitaw
brella tal-industrija turistika qed ikollna fl -organizzazzjo- jonali. Skont l-istudju Busi- oli ta’ Malta hija fattur li jat- konferenzi u avvenimenti ta’
li tinkludi konvenzjonijiet, ni ta’ dawn il-laqgħat għolja ness Travel Performance tira lill-organizzatur partiko- ċertu kobor u livell
ko nferenzi, kungressi, fi eri, kemm lejn l-aħħar tas-sena magħ mul mill-MTA għas- larment fi x-xhur xitwin. Fatt internazz jonali.
esibizzjonijiet, incentive even- 2015 b’permezz tal-Malta sena 2015, hemm stmat li ieħor huwa li l-għarfi en tal- Il-proġett u investiment
ts u corporate/business meet- Summit u c-CHOGM u kif mat-98,000 delegat żar paj- lingwa Ingliża huwa kważi lokali turistiku bla preċedent
ings. Dan hu settur b’po- ukoll dawk li qed iseħħu tul jiżna, żieda ta’ 14% fuq is- kważi naturali għal Poplu li għadu kif ġie mħabbar li se
tenzjal li joffri benefi ċċji dawn l-ewwel sitt xhur ta’ sena ta’ qabel. Dan l-istess Malti Għawdxi. jseħħ fuq is-sit preżenti tal-
ekonomiċi, soċjali u intellet- din is-sena, qed iservu sa- stħarriġ jindika li 40% tal- Dan imur pari passu mal- ITS fi l-Bajja ta’ San Ġorġ
wali. MICE hija industrija biex nagħtu l-importanza Meeting Industry f’Malta karattru ospitabbli ta’ dan il- huwa wkoll konferma ta’
minnha nfi ha, li tista’ tkun xier qa lejn in-niċċa turistika huwa ġġenerat mill-Quality poplu. gvern li għandu viżjoni u li
mutur ewlieni fl -iżvilupp tal-organizzar u l-ospitalità Assured Destination Man- Malta tgawdi konnettività jaf jaqra l-kitba fuq il-ħajt
tad-destinazzjonijiet turistiċi ta’ konferenzi, konvenzjoni- agement Companies (QA bl-ajru mill-aqwa ma’ bosta għat-tkattir fi s-suċċessi li
u għaldaqstant ġeneratur jiet u esebizzjonijiet inter- DMCs). Huwa stmat skont ajruporti Ewropej ewlenin, qed ikollu pajjiżna fl -indus-
importanti ta’ dħul, ħolqien nazzjonali. dan l-istħarriġ li kull delegat konnetività li dejjem qed trija tat-turiżmu u eventwal-
tax-xogħol u investiment Fost l-irwoli li għandha l- jonfoq mal-€715. Il-kum- tiżdied. U fuq kollox Malta ment fl -ekonomija inġenerali
barrani. Awtorità Maltija għat-Turiż- merċ iġġenerat mill-QA tgawdi rikonoxximent eċ- ta’ Malta. Proġett ta’ din il-
Dan is-segment turistiku mu (MTA) huwa li tippro- DMCs fl -2015 kien ta’ mad- ċezzjonali ta’ sigurtà f’reġjun portata jattira bil-bosta l-is-
huwa fenomenu li qed jikseb movi lil pajjiżna bħala des- war €28.2 miljun. Insibu li għalkemm mimli sbuħija u takeholders involuti f’niċċa
aktar popolarità globali. tinazzjoni għal konferenzi wkoll li 45% tad-delegati attrazzjonijiet uniċi, sfortu- hekk speċjalizzata bħal
Studji riċenti tefgħu dawl internazzjonali u incentive jaslu Malta b’permezz tal- natament huwa suxxettibbli MICE, għax mhux biss se jof-
fuq l-impatt tal-ivvjaġġar bi groups. L-iskop li waqqaft linja tal-ajru nazzjonali tagħ- għal inkwiet u nuqqas ta’ fri swali u venues ta’ kwalità
skop ta’ business hekk kif na- Conventions Malta fi ħdan l- na l-Air Malta. stabbilità politika. Il-Pres- u ta’ kobor li jissodisfaw il-
raw li fi r-Renju Unit delegati MTA f’Mejju tal-2015, huwa Skont l-aħħar ċifri maħ- idenza tal-Kunsill tal-Unjoni kredenzjali internazzjonali
għal konferenzi u laqgħat sabiex tissaħħaħ aktar l-im- ruġa mill-Uffi ċċju Nazzjona- Ewropea li qed tippresiedi f’dan is-settur imma wkoll
jagħmlu 30% tal-viżitaturi portanza mogħtija lis-settur li tal-Istatistika fl -2016, il- Malta bħalissa żgur se sservi joffri prodott turistiku ta’
kollha ġewwa l-Gran Brit- tal-corporate and incentive viżitaturi li żaru pajjiżna fuq ta’ vetrina għal dan kollu. kwalità ferm għolja, attra-
tanja. Fil-Messiku madwar travel u kif ukoll l-Associa- skop professjonali u ta’ ne- Madanakollu hemm sfi di jenti u innovattiv.
780,000 impjieg huma at- tions Market Business għal u gozju ammonta għall-136,770 li rridu nindirizzaw sabiex Tul dawn l-ewwel erba’
tribwiti mas-settur tal-MICE f’Malta. Apparti l-promozz- persuna. Dan ifi sser 18% ak- pajjiżna jkun xempju dehen snin ta’ din il-leġiżlatura
fi lwaqt li fi l-Kanada dan is- joni, l-irwoli prinċipali oħ- tar mill-bidu ta din il-le- u eżempju ta’ ċentru t’eċ- ntlaħħqu tragwardi u miri
settur jiġġenera mat-32 bil- rajn ta’ din il-fondazzjoni ġiżlatura ’l hawn. B’permezz ċellenza li eventwalment jir- bla preċedett. Kommess li
jun dollaru Kanadiż fi s-sena. huma: ir-riċerka u l-ippjanar, ta’ Conventions Malta fl - rikonoxina bħala l-għażla nis sokta fi l-ħidma biex
Irridu nfi ttxu li nisfruttaw l-iżvilupp tal-prodott u l- 2016 ġew issapportjati mat- naturali għall-organizzaturi b’kollaborazzjoni u ftehim
setturi diversi li jgħinu u quality assurance. Hekk kif 63 konferenzi u avvenimenti involuti f’dan is-settur tal- mas-settur privat u l-istake-
joff ru kwalità għola fi l-pro- nifhmu l-benefi ċċju ta’ dan li laqqgħu ’l fuq minn 11,560 MICE fi r-reġjun Mediterran- holders kollha tas-settur,
dott u innovar f’promozzjoni is-settur tal-MICE għall-in- persuna. Għal din is-sena ju. L-akbar sfi da tibqa’ dej- jogħ la l-livell tal-prodott
ta’ niċeċ turistiċi differenti, dustrija tat-Turiżmu tagħna hemm diġà ppjanati 29 kon- jem dik infrastrutturali. Sfi - tagħna u ninvestu fl -in-
fosthom hemm is-settur tal- rajna li jkollna wkoll profess- ferenza jew avventiment li da oħra hija l-ħtieġa ta’ aktar novazzjoni u attrazzjoni ta’
MICE. jonisti dedikati f’dan il-qa- se jkunu ssapportjati minn persuni mħarrġin u speċja- swieq u niċċeċ li mhumiex
L-impenji lokali assoċjati sam fl -uffi ċċji tal-MTA barra Conventions Malta. lizzati f’dan il-qasam. meqjusa tradizzjonali imma
mal-Presidenza tal-Kunsill minn Malta fosthom fi r-Ren- Pajjiżna hu mogħni b’ka- Hemm ukoll il-ħtieġa li qed joffru opportunitajiet
tal-Unjoni Ewropea joħloq ju Unit, fi l-Ġermanja, fl -Italja ratteristiċi li nemmen li jis- f’pajjiżna jkollna aktar in- kbar għal espansjoni sos-
katina ta’ organizzazzjoni u fi Franza. tgħu jagħtuna vantaġġ f’dan vestituri li jħarsu lejn din in- tenibbli u ekonomika tal-in-
kkordinata u professjonali Malta qed tkabbar il-po- is-settur tal-MICE. Pajjiżna niċċa bħala opportunità tad- dustrija tat-turiżmu.

UMANITÀ Il-Ħadd 12 ta’ Marzu 2017 27










IT-TIFEL LI GĦANDU T-TIFEL LI GĦANDU
I ta’ malajr jaħsduh u jħallu
impatt negattiv fuq saħħtu.
Għalhekk tippreferi tieħdu
għal xi dawra fi ż-żona fejn
B jgħixu.
BISS 20% TAL-MOĦĦISS 20% TAL-MOĦĦ
Matul il-ġurnata tkun
Brittany li tieħu ħsieb lil
binha imma meta Brandon
jirritorna mill-istazzjon tar-
radju fejn jaħdem huwa jie-
GAETANO MICALLEF/gmicallef@unionprint.com.mt
ħu ħsieb it-tifel biex martu
tmur tixtri u jkollha naqra
twieled biha, newroloġista li sena, qed tittama li għad ħin liberu.
rah jemmen li fl -ewwel ġim- jasal iż-żmien meta binha Brandon jgħid li x’ħin
għat tat-tqala l-kurdun kien jitgħallem jimxi u jiġi jiġri jasal id-dar huwa jaqbad lil
diġà dar m’għonq it-tifel u lejha biex jgħannaqha. ibnu u jħaddnu miegħu
waqqaf l-ossiġnu milli jid- Il-koppja qassmet l-esper- waqt li joqgħod jgħidlu
ħol b’mod normali fi l-moħħ jenza tagħha fuq il-mezzi x’ikun għamel ix-xogħol.
u għalhekk ġara li ġara. soċjali fejn waqt li kien Għalkemm jirrikonoxxi li
Minkejja li koppja oħra jaf hemm ħafna li wrew id- din hija ħajja diffi ċli, il-mis-
kienet tikkrolla f’każ bħal dispjaċir tagħhom għal dak sier jgħid li binhom ġabil-
dan, mhux l-istess ġara lil li għaddejjin minnhom u hom ferħ f’ħajjithom.
Brandon u Brittany anke faħħru l-impenn tagħhom Il-koppja mhux biss
jekk il-ħajja tagħhom hi ħaf- biex jagħtuh l-aħjar ħajja waqqfet il-Jaxon Strong
na aktar iebsa minn ta’ pos sibbli, oħrajn ikkundan- Foundation imma ppubb-
kopp ji li għandhom tfal nawhom talli m’għamlux likat ktieb bl-isem “Don’t
“normali”. abort. Blink” biex permezz tal-es-
Għalkemm it-tifel ma Kien hemm min bagħtil- perjenza tagħhom jagħmlu
kienx mistenni jisma’, jara, hom imejls bi kliem li jweġ- kuraġġ lil min ikun għaddej
jitkellem u jimxi, fl -ewwel ġa’, oħrajn bdew ixerrdu minn esperjenza simili ta’
sentejn u nofs tal-ħajja qlajjiet dwar il-familja u wild b’diżabilità.
tiegħu diġà tgħallem jaqbad kien hemm min saħansitra Il-missier jgħid li huma
xi affarijiet u anke jgħid il- heddidhom li joqtolhom. jemmnu li binhom kien
frażi “I love you” lill-ġe ni- Kien dan it-theddid li maħluq għal skop u jinsisti
turi. wassal lill-familja Buell biex li minkejja d-diżabilità, ħaj-
Huwa jgħid ukoll kliem tħalli Florida, fejn kienet jet ibnu għandha valur u
randon u Brittany kalkulaw li huwa kellu biss bħala “momma” u “addy” tgħix, u ssib ħajja ġdida għan u għalhekk ħolqu l-
Buell kienu fi s-seba’ 20% tal-moħħ li soltu jkollha (għal daddy) u issa beda jir- f’North Carolina għalkemm fondazzjoni.
Bsema meta saru jafu li tarbija tat-twelid. rikonoxxi anke l-ġugarell il-missier qal li huma ħafru Brandon u Brittany qegħ-
kienu se jkollhom tarbija. Xokk ieħor għall-ġenituri favorit tiegħu ... fekruna tal- lil min għadda kummenti li din iwarrbu l-kummenti
Imma l-ferħ ta’ din il-koppja kien meta raw lil Jaxon bil- plastik ħadra li dahra jixgħel weġġgħuhom. negattivi li jirċievu għall-fatt
Amerikana ntemm ħesrem kurdun imdawwar m’għon- meta jiġu magħfusa l-buttu- Jaxon għandu tmien pro- li ħallew lil binhom jitwieled
fl -ewwel ftit ġimgħat tat- qu u l-kulur tal-ġilda li par- ni ta’ fuq dahra. fessjonisti differenti bejn to- bir-raġel jgħid li din il-
tqala. tijiet minnha kien ta’ lewn Brandon, li għandu 31 bba u speċjalisti li jagħtuh mibegħda kompliet tik kon-
It-tobba informawhom li blu u oħrajn suwed. sena, jammetti li jkun hemm il-kura. Huwa jmur għat-te- vinċihom kemm dak li
moħħ it-tarbija ma kienx Kellhom jgħaddu mad- ġranet li jkunu aktar diffi ċli ra pija fi żika darba fi l-ġim- għamlu kien sew.
qiegħed jifforma sew u war sena u sitt testijiet biex minn oħrajn meta huwa u għa u għat-terapija mentali “Kburin ħafna b’Jaxon.
ssuġ ġerewlhom jagħmlu ikkonfermaw dak li t-tobba martu jħossu qalbhom mik- darba kull tliet xhur. Huwa t-tifel tagħna u nħob-
abort. Imma l-koppja ma kienu qegħdin jaħsbu li sura meta jaraw lil binhom Biex jgħinuh il-ġenituri buh bħalma kull ġenitur
riditx minħabba t-twemmin għandu t-tifel jiġifi eri l-kun- imma fl -istess ħin jimpress- jagħmlulu t-terapija kuljum għandu jħobb lil uliedu rris-
Nisrani li tħaddan. Kien dizzjoni msejħa Microhyda- jonaw ruħhom bil-mod kif fi d-dar u issa sabu li meta pettivament mill-ostakli jew
għalhekk li Brittany komp- nencephaly. Kelma twila li fi qiegħed jirreaġixxi. jagħtuh banju l-burdata tie- diżabilitajiet li jistgħu jkoll-
liet bit-tqala u welldet tifel li kliem sempliċi tirreferi għal Għalkemm it-tobba xorta għu tikkalma. Jaxon iħobb hom. Qegħdin nagħmlu dak
semmewh Jaxon. meta l-moħħ ma jiżviluppax huma tal-fehma li t-tifel ukoll jgħum u l-ġenituri tie- kollu li nistgħu biex nagħtuh
Sa mill-ewwel mument li sew. mhux se jgħix fi t-tul, il-ġe- għu jżommuh fi l-wiċċ fejn dak li jixraqlu. Fl-aħħar
ħareġ mill-ġuf deher evi- Huwa kkalkulat li fl -Istati nituri tiegħu qegħdin jgħixu huwa joqgħod jagħti b’idejh mill-aħħar nemmnu li l-ħaj-
denti li t-tifel kellu problemi Uniti titwieled b’din il-kun- jum b’jum u huma determi- u b’saqajh. ja u l-istorja ta’ Jaxon hija
ta’ saħħa serji. Huwa twie- dizzjoni tarbija minn kull nati li jgawdu kull minuta li Il-koppja tevita li tmur turija ta’ kemm għandna
led b’nofs l-iskutella ta’ rasu 4,859 u għalkemm m’hemm jistgħu miegħu. f’postijiet fejn ikun hemm nemm nu fi l-ħajja”, iżid
nieqsa tant li t-tobba ik- xejn ċert x’wassal biex Jaxon Brittany, li għandha 28 ħafna storbju għax ħsejjes jgħid il-missier.

28 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 RAPPORT SPEĊJALI

IL-M.U.S.E.U.M. TAĦT INKJESTA




– IR-RIŻULTAT (3)





Mitt sena ilu

ROBERT ALOISO / robertaloisio@gmail.com

malajr biex b’hekk tkun taħt tal-Mużew ma kinux joqogħ-
il-ħarsien tal-Knisja ta’ Mal- du dejjem għall-pariri li jagħ-
ta, li kollox ma’ kollox kienet tuhom huma. Kien hemm
tagħraf il-ġid li kienet qed min irrapporta li l-palju kien
tagħmel permezz tat-tagħ- għadu jintlibes minn taħt
lim. Id-digrieti tal-Arċisqof minkejja li kien ġie kkundan-
ma fi homx kliem ta’ tifħir, nat mill-Isqof.
imma dispożizzjonijiet.
Għal hekk, fi hom ma nsibu DUN ĠORĠ MILL-ĠDID
xejn fuq il-ġid li s-soċjetà tal- FIL-KURJA
Museum kienet qed tagħmel.
Iżda l-Kummissjoni wriet Seba’ xhur wara li kienu
kemm apprezzat lis-Soċjetà ppubblikati d-digrieti, Dun
meta fi l-konklużjonijiet tagħ- Ġorġ Preca, saċerdot ta’ 37
ha qalet hekk: “Aħna nafu sena, kellu jerġa’ kontra qal-
kemm hu kbir il-ġid li s- bu jmur il-Kurja biex iwieġeb
soċjetà għamlet u għadha għar-rapporti li kienu qegħ-
tagħmel fi d-Djoċesi. Aħna din isiru kontrih. Kien l-
nibżgħu li dan il-ħafna ġid Erbgħa, 24 ta’ Ottubru 1917,
jista’ jintilef jekk qatt jiġri li, meta Dun Ġorġ deher għal
għal xi raġuni jew oħra, din darb’oħra quddiem Mons.
is-Soċjetà jkollha tispiċċa Alwiġ Attard, bħala Delegat
għax il-merti tagħha huma tal-Arċisqof.
kbar.” Dun Ġorġ ma jissejjaħx
“Fundatur tal-Museum” im-
Fl-1932, l-Arċisqof Mawru Caruana approva uffi ċjalment is-Soċjetà tal-Museum MISSJONI “IMPOSSIBBLI” ma “Direttur tad-Djar tal-
Katekiżmu” kif kienu jitolbu
har is-6 ta’ Marzu soċji. Ma ried li ebda soċju kinitx eżatta għalkollox. Min- Skont il-bijografu Patri Al- d-Digrieti. Preca wieġeb
1917, il-Knisja Malti- jagħmel prietki jew diskorsi, kejja dan, kif jgħid il-bijogra- exander Bonnici, “Dun Ġorġ b’ris pett għar-rapporti u l-
Nja mmexxija mill-Is- la fi l-Museum u lanqas il- fu ta’ Dun Ġorġ, Alexander ġie mitlub l-impossibbli” kritika li sarulu u għamel
qof Mawru Caruana, ħarġet Museum, imma f’każ ta’ Bonnici, lanqas ma wieħed għax hu ma ntalabx jagħmel ħiltu biex jiskuża lis-soċji fl -
id-digriet bir-riżultat tal-ink- bżonn, jillimitaw ruħhom jistenna li tkun b’artiklu nie- bidliet kożmetiċi jew sempliċi akkużi li sarulhom. Imma
jesta fuq is-Soċjetà tal- biss li jispjegaw i-Katekiżmu. qes. L-artiklu nieqes fi l-kopja studju iżda bidla strutturali Attard ma kkonvinċiex ruħu
M.U.S.E.U.M. li San Ġorġ Ma riedx li s-soċji jistudjaw ta’ Dun Ġorġ kien in-numru tas-Soċjetà kollha fl -aspetti għal kollox mill-kliem ta’
Preca kien waqqaf għaxar it-teoloġija u l-Iskrittura. 13: “L-ebda soċju jew mem- kważi kollha li kienu essen- Dun Ġorġ.
snin qabel mingħajr l-appro- Ma ridhomx jibqgħu jbier- bru ma jagħmel prietki jew zjali għalih, bħat-tagħlim tat-
vazzjoni uffi ċjali tal-Isqof. ku l-ilma u lanqas jilbsu l- diskorsi, la fi d-djar tagħhom teoloġija, id-direzzjoni spirit- IMWISSI BL-AĦRAX
“palju”, u minfl ok bħala sin- u lanqas f’barranin; imma wali u l-vot tal-manswetud-
BIDLIET TAD-DIGRIET jal, is-soċji jilbsu midalja tal- f’każ ta’ bżonn, isiru spjegaz- ni. F’ħajtu, Dun Ġorġ żamm Fid-digrieti tiegħu, l-Arċ-
TAL-ARĊISQOF Papa renjanti. U ried li l-oqs- zjonijiet tal-Katekiżmu fejn għandu il-kopja tad-digrieti isqof kien ordna li “d-direzz-
ma tan-nisa jservu biss bħala jiġi mgħallem il-Katekiżmu.” tal-Arċisqof u ma xerrid- joni tal-erwieħ ma tinżammx
Qabelxejn l-Arċisqof ried li klassijiet tad-duttrina u jku- Kien importanti ħafna li homx mas-soċji. Bonnici mill-ebda soċju jew membru,
s-soċji ma jagħmlux iżjed il- nu dipendenti għalkollox Dun Ġorġ ikun jaf eżattament jgħid li ħadd mis-soċji l-aktar u l-ebda soċju ma jista’ jiġi
vot tal-manswetudni. Ma mill-Kappillan. x’kien iddeċieda l-Arċisqof. anzjani tal-Museum ma kien kkonsultat ex-uffi cio f’materja
rid homx jissejħu iżjed Kif jidher evidenti fl -ewwel jaf b’dawn id-digrieti. Kien ta’ kuxjenza”. Mons. Attard
“Papidi u Papidissi” jew “ap- DIGRIETI “PUBBLIĊI” artiklu tad-Digrieti, Dun biss wara l-mewt ta’ Dun qal lil Preca li dan kien ifi sser
postli”, iżda jissejħu “Kate- Ġorġ kellu fi ftit ġranet ifas- Ġorġ fl -1962 li nstabet kopja li d-direzzjoni spiritwali la
kisti Wlied il-Papa”. Ried li It-Tlieta 6 ta’ Marzu 1917, sal regoli u kostituzzjonijiet tagħhom u xi ħadd ittajp ja- setgħet issir fi l-beraħ u lan-
fl ok il-kelma “Museum” tin- kien il-jum li fi h uffi ċjalment ġodda skont dawk id-digrieti hom u xerred xi kopji tagħha. qas fi l-moħbi, la b’mod dirett
tuża “Dar tad-Duttrina”. ingħalqet l-Inkjesta. Mons. ħalli l-Arċisqof ikun jista’ Wara li Mons. Alwiġ At- u lanqas indirett. Lill-Arċ-
Ried li hu, bħala Isqof, il-kap- Alwiġ Attard iffi rma d-Dig- jagħti l-approvazzjoni tiegħu tard, Delegat tal-Arċisqof, ik- isqof kienet waslitlu li din fi l-
pillani, u l-qassisin anzjani rieti tal-Arċisqof bħala d-De- lis-Soċjetà komunika d-deċiżjonijiet tal- fatt kienet baqgħet issir
jiġu għas-soċji qabel s-super- legat speċjali tiegħu. L-istess Isqof lis-Soċjetà tal-Museum, b’mod indirett u bil-ħabi.
jur ta’ kull qasam tal-Muse- Attard ikkomunika kollox DIFFIKULTAJIET fi t-28 ta’ April 1917, bdew Dun Ġorġ kien wieġeb
um, u riedhom jissottomettu lis-Soċjetà tal-Museum is- FL-IMPLIMENTAZZJONI igerbbu x-xhur. Dun Ġorġ u hekk: “Kif naraha jien, id-di-
ruħhom għalkollox għall- Sibt 28 ta’ April meta lis-su- l-Oqsma tal-Museum baqgħu rezzjoni spiritwali, fi s-sens
opinjoni tiegħu. Ried li kull perjuri tal-oqsma kollha u xi Irridu ngħidu li f’dawn il- taħt il-lenti tal-Kappillani u rigoruż tal-kelma, ma teżistix
qasam ikun fi ftehim perfett soċji fl imkien ma’ Dun Ġorġ mitt sena li għaddew minn tal-qassisin. Ħafna kienu fi d-djar tiegħi tal-katekiżmu.
mal-Kappillan, u lilu jrid laqqagħhom fi d-dar ċentrali dawn id-digrieti, xi wħud għassa tagħhom. Minkejja li Nista’ ngħid biss li l-membri
jagħ ti kont ta’ kulma jgħal- tal-Ħamrun li dak iż-żmien minnhom ġew implimentati l-Inkjesta kienet magħluqa, jagħtu kultura spiritwali lil
lem. L-Arċisqof ma riedx li kienet fi Triq il-Wiesgħa. minnufi h iżda oħrajn qatt ma baqgħu jaslu rapporti fi l- xulxin. Dawn l-istess membri
jiġi projbit lis-soċji jew lit-tfal L-għoxrin digriet tal-Arċ- tqiegħdu fi l-prattika. Il-prob- Kurja kontra Dun Ġorġ u tal- jwiddbu lil xulxin bħall-aħ-
li jieħdu parti fi l-funzjonijiet isqof inqraw quddiem kull lemi prattiċi li nqalgħu biex Museum. Issa beda jiġi ak- wa, u jisimgħu xi dubji spirit-
re liġjużi, li jservu fi hom, li min kien preżenti. Il-qari jiġu implimentati dawn id- kużat li ma kienx qed josser- wali. Biex nagħti eżempju,
jisimgħu l-prietki, u li jmorru pubbliku tagħhom kien ifi s- digrieti kellhom bħala kon- va id-digrieti tal-Isqof. Tas- jekk wieħed jinkwieta fuq xi
f’kongregazzjonijiet u fratel- ser li b’hekk id-digrieti ġew segwenza li s-Soċjetà tal-Mu- sew li għal Dun Ġorġ ma ħaġa, jistaqsi jekk jistax jer-
lanzi approvati mill-Knisja. ippubblikati. Id-Delegat ta seum damet 15-il sena oħra kien faċli xejn iqiegħed dawk saq biex jitqarben. Huma,
Ried li l-laqgħat tal-Museum wkoll lil Dun Ġorġ kopja aw- biex tiġi approvata mill-ist- id-digrieti fi l-prattika. jekk jaħsbu li jkunu jafu
kemm jista’ jkun isiru f’ħin- tentika tad-Digrieti. L-ori ġi- ess Arċisqof Mauro Caruana, Is-soċji tal-Museum baq- jwieġbu, jagħtu soluzzjoni
ijiet liberi mill-funzjonijiet nal li nżamm fi l-Kurja tal- jiġifi eri fl -1932. għu xorta waħda jagħtu di- għal dawk id-dubji. Is-so-
tal-knisja. Arċisqof kien bit-Taljan. Im- Imma l-ħsieb tal-Arċisqof rezzjoni spiritwali lil xulxin. luzzjoni jagħtuha skont tagħ-
L-Arċisqof ma ried bl-ebda ma l-kopja li ngħata Dun kien li s-Soċjetà tal-“Katekisti U dan kien idejjaq lil xi qas- lim li jkunu rċevewh min-
mod li tibqa’ ssir direzzjoni Ġorġ kienet bit-Taljan u l- Wlied il-Papa”, kif riedha sisin. Xi kappillani ma set- għand saċerdoti.” Iżda At-
spiritwali minn soċji għal Malti. It-traskrizzjoni ma tissejjaħ hu, tiġi approvata għux jifhmu għaliex tard wissa severament lil

RAPPORT SPEĊJALI Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 29


axxetka, kwarta epistolarju,
l-“assenJatur” u kwarta meditazzjoni fuq
ħaj jet Kristu...”. L-assenjatur
Sa mill-bidu tas-Soċjetà, kien esperiment oriġinali u
wa ra t-tagħlim lit-tfal kienet kuraġġuż ħafna li għen biex
issir siegħa “Assenjatur”, li iderri lis-soċji jħobbu l-istud-
kien tagħlim mis-soċji għas- ju u fl-istess ħin iħar riġhom
soċji li jsir skont dak li jkun biex jitkellmu bil-faċilità
hemm assenjat għal dik il- qud diem in-nies.
ġurnata. Din is-siegħa kienet
u għadha ssir kuljum, is-sena iż-żmien Jagħtih
kollha, sajf u xitwa. Is-soċji raġun
kienu jagħmlu sagrifiċċji
kbar biex jippreparaw fi Kellhom jgħaddu 15-il se-
żmien meta la kien hawn il- na biex l-Arċisqof Caruana
kumdità tad-dawl elettriku u ppermetta li setgħet issir id-
lanqas kotba ta’ teoloġija bil- direzzjoni spiritwali bejn is-
Malti. Imma kellhom ħeġġa soċji tal-Museum meta huwa
kbira għax għalihom it-tagħ- approva s-Soċjetà tal-Muse-
lim kien teżor. Kienu jikkup- um. Mhux għax jidher li xi
jaw fil-pitazzi t-trattati tas- darba waqfet! Dakinhar Dun
suġġetti tat-teoloġija u t-tra- Ġorġ kien ferħan se jtir, l-ik-
duzzjonijiet bil-Malti tat- tar għall-fatt li approvawlu
Test ment il-Ġdid. d-direzzjoni spiritwali li tant
Soċji li kienu jafu b’lingwi kienet għal qalbu. Wara kol-
oħrajn kienu jixtru l-Bibbja lox, din kienet xi ħaġa antika
Kellhom jgħaddu kważi ħamsin sena biex il-Konċilju Vatikan II (1962-65) bl-Ingliż jew bit-Taljan, flim- fl-istorja tal-Knisja, li l-lajċi
jagħti raġun lil Dun Ġorġ Preca fuq it-tagħlim tat-teoloġija mil-lajċi kien ma’ kotba oħrajn, kif jidderieġu spiritwalment lil
ukoll jagħmlu xi traduzzjoni- lajċi oħra. Preca sempliċiment
Dun Ġorġ biex ma jipper- soċji tal-Museum li kienu kif tinsab fl-Evanġelji biss. jiet għall-użu tal-membri kien qed imur fl-għeruq. Snin
metti qatt iżjed li fid-djar tal- qegħdin jgħallmu l-ereżiji. Il- Minkejja d-digriet tal-Arċ- sħab hom. Is-superjur anzjan qabel kien kiteb, “Kif is-sul-
katekiżmu tibqa’ tingħata xi problema kienet li skont il- isqof, wara l-1917 Dun Ġorġ John Formosa jgħid li Dun dat ma jmurx jikkumbatti
direzzjoni, tkun ta’ liema tip kappillani, it-teoloġija ma ki- baqa’ jemmen li ma kinitx Ġorġ “kien jistenna mis- min għajr kaptan, hekk ukoll
tkun. Jekk jinqala’ xi każ fejn nitx ħobż għal snien is-soċji. ħaġa ħażina li l-lajċi jit għall- ‘servjent’ (is-soċju li jgħallem in-Nisrani fil-ħajja spiritwali,
tkun tenħtieġ xi korrezzjoni, Wieħed mill-aktar ħorox kien mu u jgħallmu t-teo loġija. it-teoloġija lil sħabu) li jkun jeħtieġ min jgħallmu u jmex-
il-membri kellhom jgħidu lil il-qassis Mosti, Dun Edgar Lis-soċji kitbilhom hekk: ippreparat mill-aħjar li jista’ xih fil-gwerra tar-ruħ.” Kell-
Dun Ġorġ u hu jagħmel il- Salomone li fost l-oħrajn qal “Aqbad it-trattati tat-teolo- – u għal dan l-iskop ipprov- hom jgħaddu kważi ħamsin
korrezzjoni meħtieġa. Jekk li tal-Museum “mhumiex im- ġija wieħed wieħed u min- da l-kotba manwali għali- sena biex il-Konċilju Vatikan
jitressaq każ ta’ kuxjenza ħarrġa u istruwiti tajjeb u li barra xi siltiet li bl-ebda mod hom, minbarra t-tagħlim li II (1962-65) jagħ tih raġun fuq
quddiem soċju, dan ma kellu jippretendu li jifhmu u jis- ma jmissu l-poplu, inti tara l- kien jagħtihom hu personal- it-tagħlim tat-teo loġija mil-
jwieġeb xejn, u jibgħat lil dak pjegaw l-Iskrittura”, iżda ma bżonn tal-kultura tat-teolo- ment bil-fomm bil-laqgħat lajċi: “L-appostolat tal-lajċi li
li jkun għand saċerdot. ddumx ma toħroġ ir-raġuni ġija anki fost il-poplu. Aħna ta’ kull ġimgħa. Dwar dan il- ġej mill-istess sejħa Nisranija
vera għaliex ma riedx lil tal- li għandna tant eretiċi fostna, proviżjon tal-kotba ikollna tagħ hom, ma jista’ jonqos
Jgħallem it-teoloġiJa Museum, meta jkompli jgħid m’għandniex inkunu mgħall- ngħidu li kien sine qua non qatt fil-Knisja. L-Is krittura
lill-“inJoranti” li s-soċji “qegħdin jagħmlu min tajjeb biex ma jiġrix li billi ma kinux jeżistu kotba nnifisha turi ċar kemm kienet
minn kollox biex jieħdu l-aq- huma jobormuna?” bil-Malti adattati u mhux spontanja u kotrana din il-
Il-kappillani kollha li kie- wa tfal tagħna, u fil-każijiet “Forsi l-għaxar kmanda- kull servjent kien jaf lingwa kelma tal-lajċi fl-ewwel żmi-
nu telgħu jixhdu fl-Inkjesta, fejn irnexxielhom, aħna tlifna menti ta’ Alla u dawk tal- barranija.” Fil-bidu kien jie- n ijiet tal-Knisja.” “Żminijiet-
ħlief dak tal-Ħamrun, kienu kull kontroll fuqhom.” Knisja m’għandux josserva- ħu ħsieb Dun Ġorġ stess li na wkoll jitolbu xejn anqas
kontra li l-lajċi jitgħallmu u hom kull Nisrani? U biex jfassal l-Assenjatur u jassenja ħeġġa min-naħa tal-lajċi; anzi
jgħallmu t-teoloġija. Dun it-teoloġiJa fil-ħsieb nosservawhom irridu nkunu l-“ma terji” lit-“teoloġi” u l-kondizzjonijiet tal-lum ji-
Ġorġ kien isemmi kif mem- ta’ Dun ġorġ nafuhom,” jgħid Dun Ġorġ. “kul turi” (iktar tard imsejħa tolbu minnhom appostolat
bru tal-Kummissjoni tal-Ink- “Kull bniedem għandu jkun “servjenti”): “Nhar ta’ Tnejn: ak tar wiesa’... Bar ra mill-for-
jesta kien staqsieh: “Dun Meta mistoqsi mill-Kum- responsabbli ta’ għemilu, kwarta teoloġija dommatika mazzjoni spiritwali tal-lajċi,
Ġorġ, insegnare la Teologia ai missjoni rigward it-teoloġija, jimxi fuq il-leħen tal-kuxjen- jew morali, kwarta teoloġija tenħtieġ tħej jija dottrinali so-
bifolchi?” (“Allura int Dun Dun Ġorġ kien qal li, “L-is- za, u jkun ubbidjenti għal-liġi axxetka, kwarta leħen il- da bi prepa razzjoni teo lo-
Ġorġ trid tgħallem it-teo- kop ewlieni tiegħi kien li ta’ Alla biex ma jaqax fil-ħtija. Maħ bub, u kwarta Atti Ap- ġika, etika u filosofika skont
loġija lill-injoranti?”). Il-kel- nqaddes lil dawn l-Appostli, Din hija t-teoloġija.” (“Ktieb postoliċi. Nhar ta’ Tlieta: id-differenzi ta’ età, ta’ status
ma “bifolchi” hija kelma Tal- u biex ma nħallix il-Kate kiż- tal-Kostituzzjonijiet”). kwarta teoloġija dommatika u ta’ talenti.” (Digriet dwar l-
jana li tfisser nies baxxi, injo- mu li kont nagħmel lit-tfal, jew morali, kwarta teoloġija Appostolat tal-Lajċi, 1965).
ranti u goffi. Lil Dun Ġorġ sejjaħtilhom biex jgħinuni...
weġġgħetu dik l-espressjoni Billi rajt il-ħtieġa li jkolli min
għax hu kellu għal qalbu s- ikun kapaċi jgħallem it-tfal,
soċji tiegħu, ħafna minnhom ġieni l-ħsieb li nikkultiva-
ħaddiema tat-tarzna u bdie- hom fit-Teoloġija. Ma kelli
wa, u baqa’ jsemmiha sa ma eb da metodu. Imxejt fuq di-
xjaħ u kien jgħidha b’ton ta’ versi testi ta’ Katekiżmu u
vuċi goffa. Teoloġija. Minn ħames snin
Xi ħadd kien mar jirrap- ilu ’l hawn, imxejt fuq kors
porta lil Dun Ġorġ li qal, “U regolari ta’ tagħlim katekisti-
jekk imbagħad iridu jagħlqu ku u teoloġiku, l-iktar min-
l-mużewijiet, jagħlquhom! noti tal-Professur tiegħi, Dun
Im bagħad jien immur nirrak- Karm Grima.”
konta l-ħrejjef lil tal-faħam!” It-teoloġija simplifikata ta’
U xi ħadd ieħor irrapurtah li Dun Ġorġ bdiet tifforma par-
kien qal li ma jridx indħil tas- ti mill-programm regolari
suttani (qassisin) fil-Muse- tat-tagħlim tas-soċji u t-tfal.
um. Quddiem il-Kummissjo- L-istil ma kellu xejn x’jaqsam
ni Dun Ġorġ wieġeb: “Jekk ma’ dak tas-seminarju jew
għedt xi ħaġa simili għal dak tal-università. Dun Ġorġ li
li ntqal fir-rapport, kien sakemm kien possibbli, it-
hemm warajha xi ċirkustanza teoloġija tiġi mgħallma
diffiċli bl-imġieba ta’ xi qassis f’għam la ta’ mistoqsija u
partikulari.” tweġiba. Huwa ried li kull
Ħadd mill-kappillani ma soċju jipprietka l-parabboli Minkejja li l-Inkjesta kienet magħluqa, baqgħu jaslu
akkuża lil Dun Ġorġ u lis- ta’ Kristu u l-ħajja ta’ Kristu rapporti fil-Kurja kontra Dun Ġorġ u tal-Museum

30 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 OPINJONIJIET


TASSEW GVERN TAL-POPLU






JUSTYNE CARUANA/Segretarju Parlamentari għad-Drittijiet ta’ Persuni b’Diżabilità u Anzjanità Attiva


salna Politika Nazzjonali u dritti jiet fundamentali tal-
Strateġija għall-Anzjanità bniedem. Dan kollu minbar-
Attiva, fassalna Strateġija ra lista twila ta’ proġetti kbar
Nazzjonali dwar id-Dimen- fiż-żewġ oqsma u servizzi
sja, fassalna Politika Nazz- ġodda għall-anzjani u per-
jonali dwar id-Diżabilità u suni b’diżabilità, kemm fil-
Strateġija għal dan is-settur komunità kif ukoll residen-
għal ħames snin li ġejjin, zjali, u b’hekk qtajna kom-
stabbilejna standards nazz- pletament il-listi ta’ stennija
jonali għad-djar kollha tal- għal ħafna mis-servizzi u
anzjani u l-istess għad-djar żidna s-sodod għall-anzjani
tal-persuni b’diżabilità, b’liġi u naqqasna l-lista’ ta’ stenni-
apposta biex pajjiżna għandu ja għad-djar tal-anzjani għal-
awtorità effettiva li tissorvel- livelli l-aktar baxxi li qatt
ja l-istandards fid-djar tal- kellna, filwaqt li għall-ewwel
anzjani, irriformajna l-Kum- darba ntroduċejna firxa
missjoni għad-dritti jiet tal- wiesgħa ta’ servizzi f’Għaw-
persuni b’diżabilità li llum dex.
taġixxi bħala regolatur f’dan Dan kollu twettaq mis-Se-
il-qasam u ħloqna l-kariga gretarjat Parlamentari li
ta’ Kummissarju bħal ma mmexxi, wara proċess twil
-andament b’saħħtu ieħor għax ikollu agenda għażlet maġġoranza storika, ħloqna dik ta’ Kummissarju ta’ konsultazzjoni. Smajna,
ta’ pajjiż demokratiku oħra! imma bil-kuraġġ li ntejjbu għall-anzjani, liġi apposta evalwajna u tejjibna biex id-
Lbħal tagħna, huwa Dan hu appuntu l-impenn kull fejn meħtieġ. Qatt ma kontra kull forma ta’ abbuż deċiżjoni finali tkun tirrifletti
mibni fuq sens ta’ djalogu tal-Gvern Laburista li jisma’ ppretendejna li aħna perfetti, fuq l-anzjani, diversi liġijiet tassew il-bżonnijiet ta’ dawk
ġenwin bejn il-Gvern u l- biex il-ġid verament jasal għalhekk disposti li speċifiċi bħal dik dwar il- kollha nvoluti, inklużi l-ist-
imsieħba soċjali, biex ikollna għand kulħadd. Fil-fatt kien nisimgħu kritika ġusta fejn firxa tal-awtiż mu, liġi għall- ess persuni li jkunu se jint-
stampa aħjar ta’ dak li jkun dan il-Gvern li beda b’eżer- jitressqu proposti serji u persuni neqsin mis-smigħ u laqtu minn kull miżura.
għaddej minnu l-pajjiż qabel ċizzju apposta minn mindu bbażati fuq il-fatti. Iżda għamilna l-Lingwa tas-Sinja- Anzi, b’liġi apposta, stab-
ma titwettaq xi riforma. kien elett. Darbtejn fis-sena, m’aħniex lesti naħlu ħin fuq li bħala lingwa nazzjonali, bilejna li l-persuni b’diża bi-
Id-diskussjonijiet jinbnew f’sessjonijiet pubbliċi bit-tit- kritika distruttiva li ma toffri tajna aktar ħajja dwar l-op- lità jkunu rappreżentati fuq
fuq l-esperjenzi tan-naħat lu “Gvern li Jisma’”, ma ebda ideat, imma maħsuba portunitajiet indaqs, bordijiet fejn jittieħdu deċiż-
kollha dwar dak li jkun nelenkawx biss dak li nkunu biss biex tmaqdar, taljena b’riżultat mil-aqwa ta’ mijiet jonijiet dwarhom!
għad dej biex naslu għal wettaqna u għaliex, imma jew tfixkel! ta’ persuni b’diżabilità jsibu Gvern Laburista irid dej-
tiġdid jew tibdil f’oqsma dif- smajna u nibqgħu nisimgħu mpjieg għall-ewwel darba. jem aktar jagħti vuċi lin-nies.
ferenti skont il-bżonnijiet li dejjem kif u fejn għandna STRATEĠIJA U LIĠIJIET Għamil na liġi apposta dwar Dan jikkonferma kemm
n-nies jgħixu ta’ kuljum. Il- nwettqu aktar u aħjar. l-użu tal-Blue Badge u l-ak- aħna determinati li nkomplu
poplu u s-soċjetà jafu tajjeb li L-impenn li nikkonsultaw Nista’ nitkellem mid-di- bar waħ da fejn qed nkunu kuraġġużi u kemm
aħna tassew Gvern li jismà. huwa l-bażi tar-riformi kbar kasteru tiegħi fejn wettaqna nabbraċċjaw il-Konvenzjoni aħna lesti li ni simgħu biex
Għalhekk Malta u Għawdex li wettaqna. Dan Gvern riformi kbar fl-oqsma tal-an- tal-Ġnus Magħ quda dwar verament inkunu Gvern
kisbu suċċess li qed jilħaq b’mandat ċarissimu li jimpli- zjani u d-diżabilità, b’ħaf na persuni b’diżabilità fil-qalba min-nies, tan-nies u għan-
aktar nies. Min jgħid mod menta l-manifest elettorali li liġijiet għaż-żewġ setturi fas- tal-liġi jiet ta’ Malta dwar id- nies.


X’ma jipprovawx jaljenaw lill-poplu! tika mill-Eurostat.
Niġu issa għall-qasam tat-
turiżmu b’ħarsa ta’ ftit kliem
lejn ir-riżultati miksubin s-
JOE FARRUGIA/Membru Parlamentari Laburista sena li għaddiet. Fl-2016,
żaru pajjiżna kważi żewġ
l-4 ta’ Novembru, 2013, tmexxija ta’ Joseph Muscat registraw għax-xogħol, kien Elettorali, kien hemm il-ga- miljun turist, żieda ta’ 10.2%
Fil-Gvern Laburista kien f’dawn l-aħħar erba’ snin – inqas minn 3,000. Meta ranzija għaż-żgħażagħ, ga- fuq is-sena ta’ qabel. U l-
ressaq l-ewwel baġit tiegħu, kienet xi ħaġa ta’ ħorrox bor- mqab bel ma’ dak li kien ranzija li Simon Busuttil kien prospetti jidhru sbieħ meta
dak għas-sena ta’ wara, jiġi- rox. Tmexxija bla ebda pjan. wiret il-Gvern preżenti iddeskriviha bħala garanzija wieħed iħares lejn il-figuri
fieri għas-sena 2014. Bħalma Bilkemm ma jridux jgħidu li f’Mar zu tal-2013, insibu li n- tal-washing machines. Issa ta’ Diċembru, fejn kellna
jiġri dejjem, dakinhar, wara Joseph Muscat la kellu, u numru ta’ persuni jirreġist- jirriżulta li s’issa, din il-ga- żieda ta’ kważi 33% fin-
li nqara d-diskors tal-baġit, lanqas għandju idea ta’ raw għax-xogħol hu 4,438 ranzija kienet soluzzjoni numru ta’ turisti li żaru Mal-
il-ġurnalisti talbu l-ewwel x’inhu jagħmel. inqas. Ifisser li issa, in-num- għan-nuqqas ta’ xogħol ta’ ta, meta mqabbel ma’ Di-
reazzjoni, talbu l-ewwel Ir-riżultati miksubin juru ru ta’ dawk jirreġistraw seba’ minn kull għaxar żgħa- ċembru tas-sena ta’ qabel.
kum menti tal-Kap tal-Op po- biċ-ċar li Simon Busuttil ma għax-xogħol, huwa 60% in- żagħ qegħda. Iżda ma kinux Kemm il-Gvern għandu
żizzjoni Simon Busuttil. U l- jistax jittieħed bis-serjetà. U qas minn dak li kien fil-bidu iż-żgħażagħ biss li gawdew pjani serji, kemm il-Gvern
aktar ħaġa importanti li Si- dan kompla jkun ikkonfer- tal-leġiżlatura. mill-pjani tal-Gvern u mill- għandu road-map, jirriżulta
mon Busuttil kien qal lill- mat minn riżultati li tħabbru Fi tmiem l-amministrazz- miżuri li l-Gvern ħa biex mill-fiduċja li qegħdin juru
ġurnalisti kienet li f’dak il- propju f’dawn l-aħħar ġra- joni preċedent, kien hemm ikun hawn impjiegi għal f’pajjiżna l-investituri. Pro-
baġit, ma kien jinkludi l-eb- net. 7,350 persuna li kienu qegħ- kulħadd. Na qas il-qgħad prju ftit tal-jiem ilu, kellna l-
da pjan għall-ħolqien tax- L-ewwel u qabel kollox, se din ifittxu impjieg, żieda ta’ fost dawk li għandhom ak- aħbar ta’ proġett ta’ €300
xogħol. Tant hu hekk, li l- nirreferi għar-riżultati mik- kwazi elf persuna f’ħames tar minn 45 sena. Naqas il- miljun fis-sit fejn hemm l-In-
ġurnal tal-Partit Nazzjonal- subin fil-qasam tax-xogħol snin. B’kuntrast kbir, s’issa, qgħad fost dawk li kienu il- stitute of Tourism Studies
ista, l-għada kien ta’ din id- għax kien proprju għalhekk f’din il-leġiżlatura, l-ammi- hom jirre ġist raw aktar minn f’San Ġiljan. Dan hu proġett
dikjarazzjoni ta’ Simon Bu- li bdejna dan l-artiklu nistrazzjoni preżenti għenet sena. Naqas ukoll il-qgħad li bħalu għad m’hawnx
suttil importanza ewlenija b’referenza għal dak li kien lil aktar minn 4,400 persuna fost persuni b’diżabilità. f’pajjiżna. Il-progett jinkludi
b’titlu daqshiex fuq il-faċ ċa- qal Simon Busuttil fl-ewwel qegħda, isibu impjieg li jix- Dawn ir-riżultati kienu tliet lukandi – waħda għall-
ta. reazzjoni tiegħu għall- irqilhom. U dan, dejjem kkonfermati wkoll mill-UE, adulti, waħda għall-familji,
Sal-lum, Simon Busuttil u ewwel baġit tal-Gvern La- skont Simon Busuttil, meta tant li statistika tal-UE tgħid u waħda ta’ sitt stilel – kif
sħabu għadhom jgħidu li l- burista. l-Gvern preżenti ma kellu l- li r-rata ta’ qgħad osservata ukoll ċentru modern tax-xiri
Prim Ministru Joseph Mus- F’Diċembru li għadda, ji- ebda pjan għall-ħolqien tax- f’Diċembru tas-sena li għad- u żona residenzjali.
cat ma kellu l-ebda road-map, gifieri fi tmiem is-sena li xogħol. diet, hi l-inqas rata ta’ qgħad X’ma jipprovawx jaljenaw
kif kien jgħid fil-kampanja għaddiet, għall-ewwel dar- Fost il-pjani tal-Gvern, kif f’paj jiżna minn meta bdiet lill-poplu Simon Busuttil u
elettorali. Skont hu ma, it- ba, in-numru ta’ persuni jir- kien imwiegħed fil-Manifest tiġi ppubblikata din l-istatis- sħabu?!

TAGĦRIF Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 31

“Għatx” … l-ewwel ktieb ippubblikat ta’ Ramona Portelli




tidħol fis-seħħ. Naturalment kat lill-familja kollha tagħha, qas, lin-neputija tagħha
l-ismijiet, il-karattri u s-sit- speċjalment għal mis sierha Almi kaya Aquilina, li timla
wazzjonijiet f’dan il-ktieb Charles Portelli li ħalla din ħajjet l-awtriċi b’ferħ u mhux
huma kollha fittizji. id-dinja proprju xahar preċiż l-ewwel darba li tkun ta’ in-
Ta’ min jgħid li l-ktieb qabel it-tnedija tal-istess spirazzjoni tajba lejha.
“Għatx” jinkludi ritratti li ktieb. Fil-fatt, minnu Ramo- Il-ktieb “Għatx” qed jin-
jirrappreżentaw kull storja na ħadet l-imħabba lejn il- biegħ onlajn għal €10 jew
inkluża fih, kif ukoll ir-ritrat- qari u l-kitba permezz tal- inkella min għand l-awtriċi
ti tal-qoxra ta’ quddiem u gazzetta li kien iġib kul jum stess. Dawk kollha interes-
wara. Fil-fatt għal dan il- id-dar u li kien għadu jagħ- sati biex jagħm lu kuntatt di-
għan intużaw madwar għa- milha sa ftit ġimgħat ilu. L- rett mal-awtriċi jistgħu jib-
xar mudelli Maltin u Għawd- istess ktieb huwa ddedikat għatu imejl fuq ramonapor-
xin, fejn inġibdu sett ta’ ri- ukoll għal ommha Helen u telli@hotmail.com jew għaf-
tratti apposta biex jikkumpli- oħtha Alexia tas-sapport u su dirett fuq il-link http://
mentaw l-istejjer koll ha li kuraġġ kontinwu tagħhom www.visionplus.org/store/
jinkludi l-ktieb. Din is-sess- lejha. Fl-aħħar u mhux l-in- p67/Ghatx.html.
joni kienet fdata f’idejn il-
fotografa Ali Bosios u l-istil-
ista Mari Debrincat bil-kol-
laborazzjoni ta’ Vision+.
Ramona Portelli ilha fix-
xena tal-kitba aktar minn 25
Joe Cassar, Ramona Portelli u Marica Mizzi waqt it-tnedija sena. Il-kitbiet tagħha jvar-
jaw minn intervisti ma’ di-
“ ĦATX” huwa l- l-istejjer kollha li jitratta fih versi personalitajiet u karat-
ewwel ktieb mill-
tri interessanti, features, PR
il-ktieb. Is-serata kienet ipp-
Gpinna ta’ Ramona reżentata minn Marica Miz- għal diversi avvenimenti lo-
Portelli, li jitratta stejjer mill- zi, filwaqt li Joe Cassar qara kali u vox pops, li kollha
bars lokali. Il-produzzjoni xi siltiet mill-istejjer tal-ktieb. jkunu ppubblikati f’gazzetti
tal-istess ktieb kienet fdata Kien naturali għall-awt riċi lokali fosthom L-ORIZ-
f’idejn Vision+, filwaqt li l- Ramona Portelli li żżew waq ZONT u IT-TORĊA u kif
editur ġenerali huwa Joseph dawn l-istejjer kollha minn ukoll fuq xi siti.
Sultana. dak li tosserva hi stess mad- Ta’ min jgħid li lill-awtriċi
Proprju nhar il-Ġimgħa, warha. L-istejjer tiegħu dejjem issibilha fuqha xi pin-
24 ta’ Frar, 2017, saret it- huma msawwrin minn stej- na jew tnejn u anke xi karti
tnedija tiegħu f’La Plage jer li tisma u tosserva mill- biex tħarbex dak li jiġiha
Lounge, f’San Ġiljan. Fil-fatt bars lokali. Tiżwiqa ta’ ka- f’moħha jew tkun iltaqgħet
il-ħsieb li t-tnedija ssir f’bar rattri u stejjer veri li jirrak- miegħu u li jista’ jkun ta’ in-
lokali kienet ippjanata minn kontaw u jiġru filgħaxijiet teress għal ħadd ieħor. Il-faċċata tal-ktieb ta’ Ramona Portelli “Għatx”
qabel biex tikkumplimenta meta d-dinja tan-nightlife Il-ktieb “Għatx” hu ddedi-

32 Il-Ħadd 12 ta’ Marzu 2017 tagħrif


ir-raba’ anniversarju mill-ftuħ




ta’ microsoft innovation centre




’Il fuq minn 140 start-up jużaw il-Microsoft Innovation Centre f’erba’ snin


konsumaturi u jgħinu sabiex filwaqt li jagħmilha ta’ inku- ra. Li kellna start-up Maltija
jissolvew ċerti problemi. Dan batur għal start-ups ġodda. Il- f’dan l-Accelerator Program-
jispjega għalfejn Microsoft MIC iwassal ukoll iżjed għaj- me f’Londra mhux biss tagħ-
għandha storja twila ta’ kol- nuna diretta lill-industrija lo- tina sodisfazzjon iżda turi li
laborazzjoni ma’ start-ups. kali fl-iżvilupp ta’ apps u joff- l-opportunitajiet qegħdin
Huwa għalhekk li Microsoft ri aċċess għat-teknoloġiji hemm għal start-ups oħrajn,”
temmen fl-intraprenditorjat żvil uppati minn Microsoft. qal Panayiotis Ioannou.
bħala fenomenu globali li qed Is-sinifikat li Malta għand- Dr Abdalla Kablan, funda-
jikber u li Microsoft tixtieq ha MIC ikompli jikber meta tur u CEO ta’ Hippo Data
tibqa’ tgħin. Aħna kburin bix- wieħed jikkunsidra li b’kollox spjega kif matul dawn l-
xogħol kollu li wettaqna hawn biss 110 MIC f’40 pajjiż aħħar għaxar snin ilu jagħmel
f’Malta ma’ intraprendituri madwar id-dinja. riċerka u xogħol f’ħafna oqs-
żagħżagħ Maltin permezz “Irridu nħeġġu lill-komu- ma differenti fosthom data
tal-MIC. Kburin ukoll li nità issir iżjed attiva. Bil-MIC, science, predictive analytics,
“ l-Microsoft Innovation dent, għalliema u profess- rnexxielna nagħmlu dan bl- ħloqna post fejn żagħżagħ, computational finance u artifi-
Centre nfetaħ erba’ jonisti filwaqt li l-investiment għajnuna tal-partners tagħna
cial intelligence.
studenti u intraprendituri jis-
Isnin ilu b’impenn li ta’ Microsoft fl-MIC kien ta’ fosthom BMIT, GO, PWC, tgħu jiltaqgħu, jiddiskutu, “Hippo Data hija t-tielet
jwassal riżorsi ta’ livell glo- iżjed minn €2 miljuni.” Demajo Group, Newtech u l- jaqsmu l-ideat tagħhom u kumpanija li ftaħt bl-iskop li
bali lil software developers, pro- Dan ħabbru Panayiotis Io- Università ta’ Malta,” żied joħolqu kumpaniji ġodda,” ngħin intrapriżi jinnovaw
fessjonisti fl-informatika, stu- annou, Country Manager ta’ qal Panayiotis Ioannou. żied qal Panayiotis Ioannou. ruħhom u jservu lill-kon-
denti universitarji, fakultajiet Microsoft Malta waqt attività Il-Microsoft Innovation Fl-2008, Microsoft niedet il- sumaturi tagħhom aħjar billi
akkademiċi u intraprendituri sabiex tfakkar l-erba’ snin ta’ Centre jiffoka l-iżjed fuq it- programm Microsoft Bi- jagħmlu l-aħjar użu tal-in-
f’Malta. Matul dawn l-erba’ ħidma tal-Microsoft Innova- teknoloġija marbuta mal- zSpark sabiex toffri lill-intra- formazzjoni li jkunu ġabru
snin, il-MIC żamm dan l-im- tion Centre. Cloud Computing u jħarreġ prendituri b’software, għaj- b’mod li tgħinhom jiksbu
penn u sa llum diġà laqa’ ’l “Start-ups iwasslu għall- individwi fl-aktar teknoloġija nuna u viżibiltà b’xejn sabiex vantaġġ uniku u kompetittiv
fuq minn 140 start-up, 800 innovazzjoni, jġibu l-bidla u aġġornata u f’kapaċitajiet ta’ tgħin lil start-ups jirnexxu. fis-suq. Ma nistax nirrin-
workshop u kors ta’ taħriġ kapaċi jqajmu l-industrija, negozju b’mod li jgħinhom Eventwalment fl-2012, Mi- grazzja biżżejjed lil Microsoft
għal iżjed minn 10,000 stu- iwasslu servizzi ġodda lill- isibu impjiegi f’dan is-settur crosoft niedet il-Microsoft Innovation Centre f’Malta
Accelerator Programme biex għall-mod kif għenuna billi
tgħin lil dawk l-istart-ups li qasmu magħna l-esperjenza
jkun kisbu ċertu suċċess teknika tagħhom, introdu-
Titlef xejn jiltaqgħu ma’ investituri u in- ċew na għall-programm Bi-
mill-azzjoni. traprendituri potenzjali. zSpark u tawna spazju fejn
norganiżżaw l-operat u l-
“Illum m’aħniex hawn-
Ejja arana. hekk biss biex infakkru erba’ laqgħat tagħna.”
snin ta’ ħidma tal-MIC iżda Dr Kablan spjega kif hekk
biex niċċelebraw ukoll kisba kif il-kumpanija gradwat
importanti għall-MIC f’Malta mill-Microsoft Accelerator,
u għal start-up Maltija li Hippo Data nxtrat minn Six-
twieldet hawnhekk, Hippo cap li hija Fintech start-up li
Data. Fil-fatt, meta s-sena l- emmnet fil-potenzjal kbir tal-
oħra, Microsoft ħabbret li l- kumpanija tagħna.
MIC f’Malta beda jikkollabo- “Dan l-akkwist għena nk-
ra mal-Accelerator Progra m- abbru t-tim tagħna u issa qed
me f’Londra, irrealizzajna li naħdmu fuq għadd ta’
din kienet se tiftaħ opportu- proġetti interessanti u inno-
nitajiet ġodda għal start-ups vattivi ħafna li bihom jistgħu
Maltin. Fil-fatt, kuntent in- igawdu miljuni ta’ nies mad-
ħabbar li Hippo Data kienet war id-dinja. Kuntenti li qed
l-ewwel start-up Maltija li noperaw f’dan il-qasam. Ma
ngħaqdet mal-Microsoft Ac- kienitx faċli iżda żgur li
celerator Programme f’Lond- kienet worth it!”




Laser Vision Correction


Il-klinika tal-għajnejn ta' Saint James Hospital issa qed
tagħmel is-SMILE Eye Laser Technology għal dawk in-nies
li jixtiequ jeħilsu min-nuċċalijiet jew mill-contact lenses.
Gawdi l-esperjenza tal-vista bħal qatt qabel bis-saħħa tas-soluzzjoni
li jagħti l-Laser Vision Correction tagħna.
Il-klinika tal-għajnejn tagħna li hi kompluta bl-aħħar teknoloġija
u bi sta mediku mħarreġ għall-aħħar, tiżguralek esperjenza
mingħajr uġigħ, b'fejqan viżwali immedjat u mingħajr il-ħtieġa
li tfalli mix-xogħol tiegħek.
Għal aktar tagħrif ċemplilna u aħna norulek l-aqwa
soluzzjoni għall-kundizzjoni tiegħek.

Ipparkjar b'xejn l-basement taħt il-klinika tagħna.
Saint James Hospital Eye Clinic - Triq Dun Karm, B’kara Bypass, B’kara, Malta
T: 2247 2630 /1 | E: info@stjheyeclinic.com | stjheyeclinic.com

AĦBARIJIET STRAMBI MINN CLAUDIO COLEIRO Il-Ħadd 12 ta’ Marzu 2017 33


Tfajla ssalva foka minn JIppROvAw


grupp ta’ żgħażagħ


li riedu joqtluha JAĦTfU TARBIJA


MINN SpTAR


































rupp ta’ żgħażagħ al- Sarah Tough, li rat
Glegatament ħebbew x’kienet l-intenzjoni taż-
għal tfajla ta’ 25 sena wara żgħażagħ, intervjeniet u l-Ingilterra, koppja kie- sena u mara ta’ 26 sena mill-Isptar Irjali ta’ Lon-
li pprovat twaqqafhom rnexxielha ssalva lill-krea- net arrestata wara li al- daħlu fl-imsemmi sptar dra.
milli jkomplu jittorturaw tura fl-istess waqt li qalgħet Flegatament ipprovaw b’ritratt ta’ tarbija ġo inkuba- Minn analiżi li saret mill-
foka tal-baħar (seal) li daqqa ta’ ponn ġo mniħirha jaħtfu tarbija minn sptar. tur. Huma qalu li t-tarbija istaff tal-istess sptar, irriżulta
kienet tinsab fuq ix-xatt. mingħand wieħed minn- Il-każ seħħ aktar kmieni tagħhom twieldet wara 21 li l-Isptar Irjali ta’ Londra ma
Qed ikun allegat, li dan il- hom. din il-ġimgħa ġewwa Great ġimgħa u kienet qed tin- kellha ebda record ta’ tarbija
grupp ipprovaw jidfnu lil Dan l-inċident xokkanti Ormond Street Hospital żamm fl-Isptar GOSH wara li kienet taqbel mad-des-
din il-kreatura tal-baħar seħħ fil-bajja Crimond, (GOSH) meta raġel ta’ 31 li ġiet trasferita hemmhekk krizzjoni li tat il-koppja.
ħajja, taħt ir-ramel. f’Hartlepool.
Ikisser mijiet ta’ bajd tal-Għid

Timbottaha t-taraġ ekk kif ninsabu resqin lejn il-


meta suppost kienet Hfesta tal-Għid il-Kbir, ma jistax
jonqos li din il-festa titfakkar bl-ikel
u x-xorb kif ukoll xi ħelu tradizz-
qed tieħu ħsiebha jonali, b’mod partikolari l-bajd tal-
Għid.
Biss però, mid-dehra, mhux kul-
ħadd jogħġbu dan l-ikel. Dan wara li
raġel daħal ġo ħanut u ddeċieda li
jaqbad u jkisser mijiet ta’ bajd tal-
Għid li kienu jinsabu fuq l-ixka-
fef.
Kienet x’kienet ir-raġuni għaliex
kisser dan il-bajd kollu, kellu jsir
ħafna tindif wara!
Jintbagħat 21 sena ħabs talli ħallas


$500 biex jinqatel l-għarus ta’ bintu



Jeffrey Peyton, ta’ 59 sena,
f’Jannar ammetta li fl-2015
kien ħallas $500 lil raġel biex
joqtol lill-vittma li ma ġiex
identifikat. Huwa implika li
martu, Christina Peyton ta’
41 sena, kienet kompliċi
tiegħu.
ilmat miġbud mill-kam- tifl a. Li Peyton ma rrealizzax
Feras tas-sigurtà f’day cen- Fortunatament il-kamera fil-mument li kera “s-ser-
ter għat-tfal f’Pennsylv ania kienet għadha kemm ġiet in- vizzi” tal-qattiel kien li r-
l-Istati Uniti qajjem rabja stallata ftit minuti biss qabel. raġel li qabbad biex iwettaq
sħiħa wara li impjegata tid- Gable tkeċċiet miċ-ċentru il-qtil fil-verità kien pulizija,
her litteralment tissielet u u ġiet arrestata fejn qed u li fil-verità l-għarus ta’ bin-
timbotta tifla’ ta’ erba’ snin tiffaċċja akkużi ta’ maltratta- tu qatt ma nqatel.
vjolentament erba’ tarġiet. ment u li pperikolat ħajjet it- Jidher li Peyton offra li
L-impjegata, Sarah Gable tifla. Qed ikun rapportat li t- jħallas $300 bil-quddiem,
ta’ 52 sena, ħarset lejn il-ka- tifla sofriet xi ġrieħi f’irkop- merikan intbagħat 21 bi pjan biex joqtol lill-għarus b’$200 oħrajn iħallashom
mera hekk kif imbottat lit- pit ha. Asena ħabs wara li ħareġ ta’ bintu. ladarba l-qtil ikun seħħ.

34 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 FILMS

RIFLESSJONI FUQ L-OSCARSSSJONI FUQ L-OSCARS
RIFLE




MARIO A. AZZOPARDI / kritikutalfi lms@gmail.com





































iena kelli l-opportunità li kien li Marlon Brando kien telgħu fuq il-palk u rċivew l-
niġi mistieden biex nat- qiegħed jirrifjuta l-Oscar. Oscar u għamlu d-diskorsi
Jtendi għal tliet edizzjoni- Li attur jirrifjuta l-Oscar tradizzjonali ta’ wara r-
jiet tal-Oscars. Għalhekk kienet diġà ġrat fl -1971 meta rebħa.
nista’ ngħidilkom fi ċ-ċert anke George C. Scott irrifjuta Minnufi h ġrew l-awdituri
kemm l-organizzaturi jifl u saħansitra li jkun innominat. biex jikkoreġu l-iżball li War-
kull dettal biex iċ-ċerimonja Imma almenu fl -1971, tela’ ren Beatty ingħata envelop
tal-Oscars timxi b’mod per- fuq il-palk Frank McCarthy, ħażin u kien il-producer Jor-
fett quddiem aktar minn bil- il-producer tal-fi lm “Patton” dan Horowitz ta’ “La La
jun telespettatur f’225 pajjiż u rċieva l-Oscar hu. L- Land” li ħabbar li kien sar
differenti. għada, McCarthy rritorna l- żball u li kien “Moonlight”
Dak li ġara din is-sena se Oscar skont ix-xewqa tal-at- il-fi lm rebbieħ.
jinżel bħala l-aktar mument tur. Aktar tard it-Tnejn, il-
imbarazzanti fl -istorja tal- Mument ieħor imbaraz- kumpanija tal-awditjar PWC
dir
Oscars. Kien hemm ftit mu- zanti kien fl -1986 għall-mod ħarġet stqarrija fejn skużat direttur (Damien Chazelle), ettur (Damien Chazelle),
Stone)
attriċi
menti li imbarazzawhom fi l- kif marret liebsa għall- ruħha għal dan l-iżball u as- attriċi (Emma Stone)
(Emma
mużika,
passat. Qabel dak ta’ din il- Oscars, l-attriċi u kantanta sumiet ir-responsabilità koll- mużika, kanzunetta,
kanzunetta,
ċinematografi
ġimgħa, naħseb li l-aktar Cher. ha li ngħata l-envelop il- ċinematografi ja u disinn tal- ja u disinn tal-
produzzjoni. Casey Affl eck
mument imbarazzanti seħħ Imma dak li ġara fi l-lejl ta’ ħażin lil Warren Beatty. produzzjoni. Casey Affl eck
li jidher f’“Manchester By
fl -1974, meta Robert Opel, bejn il-Ħadd u t-Tnejn li “Moonlight” b’hekk rebaħ li jidher f’“Manchester By
The Sea” rebaħ l-Oscar
attivist għad-drittijiet tal- għadda jiżboq dawn il-mu- b’kollox tliet Oscars. Rebaħ The Sea” rebaħ l-Oscar
gays, tela’ fuq il-palk menti. Ħarġu fuq il-palk ukoll il-kategoriji għall-attur għall-aħjar attur, fi lwaqt li li
għall-aħjar attur, fi lwaqt
(“Fences”)
Davis
Viola
għarwien waqt li David Niv- Warren Beatty u Faye Dun- f’parti sekondarja (Maher- Viola Davis (“Fences”)
en kien se jintroduċi lil Eliza- away, li 50 sena ilu dehru shala Ali) u screenplay adat- rebħet il-kategorija tal-aħjar
rebħet il-kategorija tal-aħjar
attriċi f’parti sekondarja.
beth Taylor. fl imkien fi l-gangster fi lm tat. attriċi f’parti sekondarja.
Mument ieħor imbaraz- memorabbli “Bonnie And Is-sinjali li “La La Land” “Zootopia” ġie vvotat l-aħjar
“Zootopia” ġie vvotat l-aħjar
zanti ġara s-sena ta’ qabel Clyde”. Beatty kellu l-envel- ma kienx se jirbaħ numru fi lm animat.
meta Sacheen Littlefeather op f’idejh. Meta fetħu, de- rekord ta’ Oscars deher ak- F’dawk li huma ilbiesi, l- l-
F’dawk li huma ilbiesi,
telgħet fuq il-palk minfl ok her konfuż. Faye Dunaway tar kmieni fi s-serata meta aktar żewġ nisa li serqu l-at-
aktar żewġ nisa li serqu l-at-
tenzjoni kienu Jessica Biel u
Marlon Brando li kien għadu u n-nies ħasbu li qiegħed tilef dik għall-aħjar editing, tenzjoni kienu Jessica Biel u
kif rebaħ Oscar bħala l-aħjar idum biex jaqrah biex iżid l- sound editing u screenplay Taraji P. Henson. L-agħar
Taraji P. Henson. L-agħar
attur għall-interpretazzjoni ansjetà. Faye Dunaway qab- oriġinali. “La La Land” libsa skont ħafna kienet dik
libsa skont ħafna kienet dik
tiegħu f’“The Godfather”. det u qrat l-isem tal-fi lm “La rebaħ b’kollox sitt Oscars milbusa minn Scarlett Jo-
milbusa minn Scarlett Jo-
Il-messaġġ ta’ Littlefeather La Land” u l-producers f’dawn il-kategoriji: għad- hansson.
Kurżitajiet
• “13 Hours: The Secret Soldiers li jissejħu r-Razzie Awards. Anke jiet waqt operazzjoni fuq il-qalb. għoxrin sena ilu, kien ħareġ għall-
of Benghazi” tneħħa milli jkun in- hawnhekk iddominat il-kritika Huwa kien ġie Malta biex jaħdem wiri f’pajjiżna l-fi lm komiku “City
nominat għal Oscar. Dan tħabbar politika billi l-fi lm “Hillary’s fi l-fi lm “U-571” fejn kellu l-parti Slickers”. Għall-parti li kellu f’dan
lejliet l-Oscars minħabba li ġie America: The Secret History of the tat-tenent kulunell Mike Dahl- il-fi lm, Jack Palance rebaħ l-unika
ppruvat li s-sound mixer Greg P. Democratic Party” laqqat erba’ gren. Paxton jibqa’ magħruf għall- Oscar fi l-karriera twila tiegħu.
Russell kiser ir-regoli u qgħad Razzies: għall-agħar fi lm, direttur, partijiet li kellu fi l-fi lms “Twister”, Għoxrin sena ilu kien ħareġ
iċempel lill-membri tal-Academy attur u attriċi. Il-fi lm ħammeġ “Apollo 13” u “Titanic”. Huwa “Home for the Holidays”.
biex jivvutawlu. B’hekk, il-kate- kemm felaħ lil Hilary Clinton. kellu 61 sena. Meta kien qiegħed jinħadem, id-
gorija għall-aħjar sound mixing Mar ħażin ħafna l-blockbuster • Meta George Clooney tela’ direttur Jodie Foster kienet wissiet
kienet ikkontesta minn erba’ fi lms. “Batman v Superman: Dawn of biex jirċievi unur għall-karriera lil Robert Downey Jr. biex ma
“13 Hours” qatt ma kien ikkunsid- Justice” b’erba’ Razzies oħra, waqt is-César Awards f’Pariġi, jieħux l-eroina fuq is-sett. Bħal
rat bħala wieħed mill-favoriti li inkluż waħda bħala l-agħar pre- tkellem kontra l-“mibegħda” u l- daż-żmien għaxar snin ilu konna
jirbaħ. Parti sew minn dan il-fi lm quel. Kristen Wiig tawha l-agħar “biża’” li skont hu Donald Trump rajna l-fi lm bijografi ku “Miss Pot-
inħadmet hawn Malta. attriċi f’parti sekondarja għall- qed idaħħal. Clooney tkellem ter”, b’Renée Zellweger fi l-parti
• Kif inhi t-tradizzjoni, fi l-lejl ta’ parti tagħha f’“Zoolander 2”. ukoll kemm hu eċitat li f’Ġunju se ta’ Beatrix Potter li hi kittieba
qabel l-Oscars, jingħataw id- • Bill Paxton miet il-Ħadd, 26 ta’ jsir missier ta’ tewmin. magħrufa Ingliża għall-kotba tat-
diżunuri għall-agħar fi lm f’dawk Frar b’riżultat ta’ kumplikazzjoni- • Ftit nostalġija. Ħamsa u tfal.

films Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 35
























Hidden figures









John Wick: Chapter 2

ifittxu lil Logan, fosthom kienet tagħmel dak ix-
Logan *** Donald Pierce (Boyd Hol- xogħol. Mary riedet issir
brook) u t-teknokratiku Zan- inġinier imma l-iskola kienet
Atturi: Hugh Jackman, der Rice (Richard E Grant). riservata għal min hu ta’
Patrick Stewart, Dafne Keen Logan jiġi f’kuntatt ma’ ġilda bajda. Katherine kellha
Direttur: James Mangold mara ddisprata Gabriela l-inkarigu li tkejjel il-
Fl-2013, make-up artist (Elizabeth Rodriguez) li matematika tal-orbita tal-as-
intebaħ li Hugh Jackman kel- minn għandha jsir jaf bit-tfaj- tronawta John Glen (Glen
lu kanċer tal-ġilda. Minn la Laura (Dafne Keen) li tid- Powell) meta jdur mad-din- logan
dak in-nhar sal-lum għamel her li għandha ħiliet simili ja. Imma fuq xogħolha,
sitt operazzjonijiet. It-tensjo- għal dawk ta’ Logan. Katherine kellha tiffaċċja os- t-thriller “John Wick”. Dan tru vjolenti.
ni fuq is-saħħa u l-għejja li Għalkemm il-preżenza ta’ tilità minn sħabha. Kather- il-karattru ikollu ġeru li Aktar tard, John ikollu
tħallilek parti diffiċli bħal ta’ Laura se tisraq l-attenzjoni, ine tkun taħdem fi Space ħallitulu martu qabel mietet. żjara mis-super kriminal u
Logan/Wolverine kollha hi r-relazzjoni sentimentali Task Group, immexxi minn Il-kelb jinqatel mill-Mafja playboy Taljan Santino
jidhru fuq dan l-attur li għad bejn Xavier u Logan li hi l- Al Harrison (Kevin Costner). Russa u John Wick iwettaq D’Antonio (Riccardo Sca-
għandu 48 sena. Jackman qofol tal-film “Logan” (20th “Hidden Figures” huwa vendetta fuqhom fejn joqtol marcio). Santino ikun irid lil
ilu jaħdem il-parti ta’ Logan Century Fox–KRS: 15). Sewa film tajjeb fejn it-tensjoni kważi 80 ruħ qabel jadotta John Wick joqtol lil Gianna
fil-flms ta’ X-Men jew fl- $127 miljun biex inħadem. minħabba s-sess u r-razza kelb ieħor. (Claudia Gerini), oħt Santi-
istand-alone films ta’ Wol- huma esposti peremzz tal- Dan it-thriller ma marx no.
verine għal dawn l-aħħar 17- Hidden Figures **** imġiba, kif il-karattri jħarsu ħażin fil-box-office. Is- Ried joqtolha biex Santino
il sena. Kien iddebutta fis- lejn xulxin, ukoll kif jitkell- suċċess ma kienx dovut jeħodilha postha fuq il-mej-
sena 2000 meta ħareġ il-film Atturi: Taraji P. Henson, mu fuq xulxin. Il-każ ta’ kif għall-istorja li kellu imma da tal-akbar kriminali. Wick
“X-Men”. Għalhekk il-film Octavia Spencer, Kevin Cost- Katherine kellha timxi dis- kien riżultat ta’ kif l-azzjoni ikun irid jirtira minn din id-
“Logan” ħa x-xeħta ta’ thrill- ner tanza twila biex tmur it-toilet kienet korjografikata – stil li dinja ta’ kriminalità u jgħix
er fejn il-karattru ewlieni Direttur: Theodore Melfi u għaliex ma tħallitx tuża jfakkrek aktar fil-films popo- ħajja kwieta. Imma John
qiegħed jissielet biex isalva In-nisa, Afro-Amerikani waħda viċina hi amplifikata lari minn Hong Kong li rajna Wick ikun dahru mal-ħajt
mill-film tas-super-eroj. batew biex illum waslu fejn biex turi t-tbatija psikoloġika fis-Snin Sebgħin. għax ma setgħax imur lura
Ninsabu diċenju fil-futur. waslu. “Hidden Figures” li għaddew minnha nisa bħal L-istorja ssegwi dak li ġara mill-kelma li darba kien ta.
L-Amerika tidher f’perjodu jippreżentalna l-istorja ta’ Katherine. fl-ewwel film. John Wick “John Wick: Chapter 2”
post-apokaliptiku. Il-mu- tliet nisa li kontra kull kur- “Hidden Figures (20th (Keanu Reeves) isib li l-karo- (Warner Bros.–KRS: 15) reġa’
tants huma illegali. Logan rent, taw sehemhom fit- Century Fox–KRS: PG) kien zza tiegħu Mustang kienet għandu bħala direttur lill-is-
(Jackman) ikun jaħdem minn tiġrija għal min kellu jid- innominat għal tliet Oscars, f’maħżen ta’ kriminal Russu tuntman Amerikan Chad
taħt bħala xufier ta’ limo, domina l-ispazju fis-Snin Sit- inkluż waħda għall-aħjar (Peter Stormare). Minn din Stahelski. Hu kien l-istunt
ħdejn il-fruntiera tal-Messi- tin. It-tiġrija kienet bejn l- film. Inħadem b’baġit ta’ $25 ix-xena mill-ewwel niftakru double ta’ Keanu Reeves
ku. Ikun sar alkoħoliku, Istati Uniti u l-Unjoni Sovje- miljun. kemm John Wick kien karat- meta ħadem “The Matrix”.
b’uġigħ fil-muskoli, vista li tika.
sejra lura u bil-leħja. Il- In-nisa protagonisti huma: JoHn Wick:
blades ta’ idejh ikunu Katherine G. Johnson (Taraji cHapter 2 *** Kompetizzjoni
qegħdin jikkawżawlu l-ar- P. Henson), Dorothy
trite. Barra minn hekk, ikun Vaughan (Octavia Spencer) u Atturi: Keanu Reeves, Ric- Żewġ qarrejja jistgħu jitilgħu bix-xorti jkunu inti-
qiegħed jieħu ħsieb lill-Pro- Mary Jackson (Janelle cardo Scamarcio, Laurence jirbħu żewġ biljetti għaċ- tolati għall-premju, wara li
fessur Xavier (Patrick Stew- Monáe). Lil Dorothy Fishburne ċinema, ġentilment mogħ- jwieġbu tajjeb għal misto-
art). ċaħħduha minn promozzjoni Direttur: Chad Stahelski tija minn KRS Releasing. qsija li ssirilhom bit-tele-
Bosta nies ikunu qegħdin għal supervisor minkejja li F’Mejju, 2015 konna rajna B’dawn il-biljetti, wieħed fown.
jista’ jara films fl-Eden ta’
Paceville, fl-Embassy tal- Il-mistoqsija għal din il-
Children Cinema Day Belt, jew fl-Empire ta’ ġimgħa hija:
Mill-films li ħarġu għall-
Buġibba.
Ibgħat it-tweġiba sa nhar wiri l-ġimgħa d-dieħla, liema
har is-Sibt li ġej, id-dis- Ma jonqsux il-films animati Calls”, “Rogue One: A Star l-Erbgħa, 16 ta’ Marzu, wieħed kien innominat għall-
Ntributuri KRS Releasing li jinkludu: “The Lego Bat- Wars Story”, “Fantastic Beasts f’dan l-indirizz: aħjar film?
Limited bil-kollaborazzjoni man Movie”, “Sing”, “Baleri- and Where to Find Them”, “A Kompetizzjoni Films,
tal-esibituri, se jorganizzaw na”, “Moana”, “Trolls”, u Street Cat named Bob”, “Doc- IT-TORĊA, A41,
iċ-Children Cinema Day. “Kubo and the Two Strings”. tor Strange” u “Miss Pere- Qasam Industrijali, Tweġiba ta’ ġimgħa ilu…
Għal darb’oħra, il-familja Illum il-films animati mhumi- grine’s Home for Peculiar Il-Marsa, MRS 3000 “La la Land” kellu 14-il
kollha għandha xalata ta’ ex immirati biss għat-tfal Children” nominazzjoni għall-Oscar.
films tajba x’jistgħu jaraw bi imma huma maħduma b’tali F’Malta, il-films jintwerew Flimkien mal-isem u l-
prezz orħos mis-soltu. Se mod li għandhom jinteressaw bejn id-9.00 a.m. u s-7.00 p.m. indirizz tal-parteċipant hu Ir-rebbieħa tal-ġimgħa li
jkun hemm 14-il film differ- lill-kbar. filwaqt li f’Għawdex, il-films meħtieġ ukoll in-numru għaddiet huma:
enti li jkunu qegħdin jint- Imbagħad hemm il-films jintwerew fis-2.00 p.m., fl- tat-telefown. L-ewwel S. Cilia - Ħal Lija
werew għall-gosti ta’ tal-avventura għal kull età. 4.00 p.m. u fis-6.00 p.m. Il- żewġ tweġibiet tajbin li E. Mizzi - Il-Gżira
kulħadd. Dawn jinkludu: “A Monster booking hu miftuħ.

36 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 NOVELLA



IT-TIĠRIJA TAL-IMĦATRA





Novella 11 (tissokta)
JOSEPH SERRACINO/serracinoj@gmail.com

lil missieri nqisu bħala l-ak-
bar ħabib li għandi ... mindu
kont daqsxejn ta’ tifel qatt
ma niftakar li għajjat jew ir-
rabja miegħi, u lanqas qatt
ma refa’ idu fuqu ... dejjem
widdibni bil-kelma t-tajba,
imbagħad iħalli f’idejja ...
naf li jħobbni ħafna u ma
jonqosni xejn – dak hu mis-
sieri.”
“Skużi Bert, missieri raġel
tajjeb daqs missierek u
bħalu għex dejjem għall-
familja, iżda miskin għandu
difett li qed ikiddu ħafna ...
iffissat fuqna, jibża’ li xi
ħadd idaħħalna fl-inkwiet,
imbagħad lili, kif għedtlek,
lanqas nista’ niċċaqlaq mid-
dar ... lil sħabi ma jafda-
homx, u ma jrid lil ħadd
minnhom id-dar.”
“Imma dak għax int inzer-
tajt il-kbira u jixtieq li int
tagħti eżempju tajjeb lil
“ a ġralhom xejn dwana. Għall-ewwel, peress Anġlu fejn għerqet martu,” temperament ta’ missieri oħtok Tereża,” qalilha Bertu,
huwa qalil ħafna, anki ħuti
“naċċertak Marija li meta
li r-riħ kien tqawwa ħafna
... rajthom fuq
spiċċa jgħidilhom Karmnu
Mil-blat il-Ponta, għaddieli il-ħsieb li ntella’ hekk kif dawwar ħarstu lejn subien jibżgħu minnu ... jsir jafni sewwa, isir iħobbni
t-tnejn jibku … hemm xi pu- d-dgħajsa l-art u mmorru Saver li b’rasu baxxuta lejn għalih qishom għadhom tfal daqs li kieku kont ibnu.”
lizija … m’huma jħallu lil norqdu għand il-kunjata, l-art għadda minn wara- ... jippretendi li jagħmlu dak “Għalhekk irridek tiġi
ħadd jersaq lejn il-katavru iżda Rożi xtaqet tmur lura jhom bla ma refa’ rasu. li jgħidilhom hu, anke x’ħin tkellmu u tgħidlu bil-ħsieb
ta’ Rożi … miskina, kif kell- d-dar, għalhekk tlajna fuq “Hasra,” tenna Ġorġ, jidħlu d-dar filgħaxija ... tiegħek, biex f’każ li xi ħadd
ha tispiċċa,” qalli waqt li id-dgħajsa u bdejt naqdef “Saver għadu fl-aqwa tie- imbagħad fuqi qisu seqer, jarana flimkien u jmur
kompla triqtu lejn daru. lejn il-Ponta, F’ħin minn- għu u jekk se jibqa’ jhewden ma nista’ nkellem lil ħadd u jgħidlu jkun jaf li l-ħsieb
Sadanittant il-ġirien kom- hom, buffura ta’ riħ qawwi- fuq l-għarqa ta’ martu se allaħares meta nkun miegħu tiegħek hu wieħed serju,”
plew niżlin il-Ponta biex ja- ja tefgħatna għal fuq il-blat jispiċċa ħażin ... jidher li josserva xi ġuvni jħares lejja tenniet ix-xebba.
raw x’ġara eżatt, kulħadd ta’ taħt Sant’Anġlu … kien għadu b’saħħtu ħafna.” għax jagħmilli elf mistoqsi- “Emminni Marija, nixtieq
imnikket għal mewt traġika kollu għalxejn li pprovajt in- “Is-saħħa ma tiswa xejn ja, min hu, fejn tafu, min hu ħafna li niltaqa’ ma’ missie-
ta’ Rożi. Jien dħalt ġewwa, dawwar id-dgħajsa għal Gorġ jekk il-moħħ ikun missieru, ta’ min jgħidul- rek, iżda naħseb li aħjar
qajjimt lil mara u għedtilha Ponta, għax id-dgħajsa bdi- marid,” qatagħlu kliemu hom, u jibqa’ jredden u nħalli li tgħaddi l-Vitorja.”
bid-diżgrazzja tal-mara ta’ et miexja b’qawwa kbira Toni. jhewden sakemm isir jaf “Il-Vitorja ... le, le Bert ...
Saver ... Sunta tibki u eċ- għal fuq il-blat. Bertu qam għaliex ħares lejja ... miskina ma tarax li jien ma nistax
ċitata libset malajr, u peress f’salt minn fuq il-bank biex * * * ommi, li kieku taf kemm nibqa’ niltaqa’ miegħek bil-
li hi mħallta ma’ Saver, tal- jgħini u ntlaqqat bil-ġiljun tieħu paċenzja bih ... ma tis- moħbi tiegħu,” saħqet Mari-
bitni li ninżlu l-Ponta ħalli tal-moqdief u waqa’ l-baħar “Bert ... issa ilna aktar ta’ tagħmel xejn ... anke jekk ja.
naraw jekk Saver jew Bertu … b’ferħ ta’ ġenn qbiżt il- minn tliet xhur niltaqgħu idum xi ftit aktar mis-soltu Għal mument Bertu deher
kellhomx bżonn xi ħaġa. baħar u rnexxieli naħtfu bil-moħbi ta’ missieri ... jekk fix-xiri, irid ikun jaf lil min qed jagħrbel kliem Marija.
Għall-ewwel is-Surġent Gri- minn taħt dirgħajh … kif jarana xi ħadd u jmur kellmet u x’jingħad be- “Jaqaw qed tiddubita fija
ma żammna milli nersqu dort biex ngħinu jitla’ fuq jgħidlu, ħażin ikun għalija jniethom.” ... ma tafx kemm inħobbok
qrib il-katavru ta’ Rożi, iżda id-dgħajsa, nisma’ twerżiqa għax jagħmilli xi waħda u “Naħseb li missierek ... anke missieri ħa grazzja
meta Sunta qaltlu li aħna tal-biża’ u xejn aktar … bir- żgur li ma jħallinix noħroġ għan du karattru stramb,” miegħek, u meta għidtlu li
tal-familja ħallina. Kif Saver riħ, id-dgħajsa tkaxkret għal aktar waħdi,” lissnet Marija tenna minn taħt l-ilsien Ber- int it-tifla ta’ Kalanċ l-Fjura
lemaħni nfaqqa’ jibki bħal fuq il-blat u tfarrket miegħu hekk kif minn taħt il-għajn tu. tgħidx kemm ħa pjaċir ... qa-
tarbija ... jien ipprovajt in- … it-tabib qalli li Rożi ħabtet tat ħarsa lejn in-nies li kienu “Stramb xejn,” irrispon- lli li hu u missierek ilhom
sabbru, iżda kien kollu rasha mal-blat u għerqet.” għaddejjin qrib tagħhom dietu Marija, “insomma sej- ħbieb minn tfulithom u li
għalxejn. “Diżgrazzja kbira”, lissen biex tara jekk tagħrafx lil xi jaħlu li trid, iżda taqbel jew ommijietna kienu jafu lil
“Jaħasra ma kinitx taf il-Bully “… jien ma niftak- ħadd minnhom li kienu ja- ma taqbilx miegħu, dak hu xulxin sew, peress li ommok
tgħum,” beda jgħidli bi rux dan l-inċident”. fuha. l-karattru tiegħu, u sakemm trabbiet fi Triq is-Sirena
kliem maqtugħ. “Saver lil martu kien “Imma għaliex qed tibża’ jien u ħuti nibqgħu d-dar, ir- għand nannietha ... minbar-
“Imma kif ġara l-inċident iħobbha u t-telfa tagħha tatu daqshekk Marija ... jien ridu jew ma rridux jkollna ra hekk, sakemm mietet
Saver?” staqsejtu meta stej- ġewwa ... huwa jgħid li tort mhux diġà laqqajtek ma’ nagħmlu dak li jgħidilna hu ommi, missieri u missierek
qer ftit. kien tiegħu għax kieku missieri?” staqsieha mifxul għax aħna mmorru minn kienu jaqdfu fid-dgħajsa ta’
Hawnhekk Saver fost l-il- baqa’ jinsisti ma’ martu biex Bertu. taħt.” Bl-Erbgħa ta’ Bormla, iżda
fieq lissen bil-mod, “… wara jorqdu għand ommha, kieku “Dak ma jgħoddx xejn … “Taf x’differenza kbira wara l-għarqa ta’ ommi,
li tlaqt int, għamilt xi nofs dan l-inċident fatali ma seħħ missieri differenti ħafna hemm bejnu u missieri, refa’ mill-qdif,” tenna mdej-
siegħa nistenna, u meta rajt qatt ... minn dakinhar sal- minn missierek.” daqs id-dawl mid-dlam,” jaq Bertu.
li daħal il-ħin sewwa ħsibt lum, rari jinżel fid-dgħajsa – “Imma int x’differenza tenna bi tbissima Bertu, “lili Kliem Bertu kkonfondiha
ħażin ... irbat id-dgħajsa ma’ kultant jinżel jagħti daqqa tara bejn missieri u missier- missieri jafdani ħafna għax tant li l-bixra ta’ wiċċha
waħda mill-ħoloq li hemm t’id lil Bertu b’xi vjaġġ ek ... it-tnejn barklori, ilhom jaf li jien mhux se nġibu fl- nbiddlet, “issa xi ġralek
mal-moll tad-dwana, u baħrin ... jien kont ngħad- snin jafu lil xulxin u sa ftit inkwiet ma’ ħadd ... meta Marija?” staqsieha Bertu.
b’pass mgħaġġel tlaqt għal diha tajjeb miegħu ... illum tas-snin ilu kienu jġerru jkellimni jqisni bħala raġel “Allura jekk missierek u
għand il-kunjata … l-imse- lili ftit li xejn ikellimni ... flimkien fuq l-istess dgħajsa bħalu ... fiex ħin nidħol id- missieri ilhom jafu lil xulxin
jkna sibtha fl-aħħar mumen- huwa qatt ma kien ipaċpaċ ma’ Bormla.” dar iħallih f’idejja, għal- u ħbieb ħafna, x’inhu li qed
ti ta’ ħajjitha bil-patri ma- ħafna, ftit kliem ma’ “Jaħasra m’intiex qed tif- kemm jien qatt ma dħalt d- iżżommok li tiltaqa’ ma’
ġenbha jgħid l-aħħar talb kulħadd ... dejjem il-Gardjo- himnni Bert ... id-differenza dar wara d-9.00 p.m., u min- missieri ... ma nafx Bert, kul-
għaliha … siegħa wara la, b’ħartsu dejjem mitfugħa bejniethom mhix fil-klassi barra hekk, jekk ikollu tant jgħaddili l-ħsieb li qed
qbad na triqtna lura lejn id- fuq il-blat ta’ taħt Sant soċjali iżda fil-karattru ... it- bżonni jaf fejn isibni ... jien tgħaddini biż-żmien,” qalt-

Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 37
NOVELLA


lu Marija hekk kif inġibdet narah aħseb u ara kemm se “Kollox sew ... oqgħod at- piċċaw it-tiġrija bid-dgħajsa Hawnhekk Pawlu ħares
lura minnu. nkellmu.” tent ... qis li żżomm il-kalma ħafifa li għandkom … sin- fiss f’għajnejh Bertu, u wara
“X’inti tgħid Marija ... jien “U għaliex?” staqsietu ... f’kull tiġrija jkun hemm tendi dejjem b’żewġ tulijiet xtarr kliemu sewwa, qallu,
ngħaddik biż-żmien?” qalil- mħawda Marija, “Pawlu li- ir-rebbieħ u t-tellief ... min warajna.” “f’għajnejn kulħadd, int
ha b’leħen miksur Bertu. lek m’għamillek xejn.” jitlef din is-sena jista’ jkun “Pawl, naħseb li s-sena l- f’kollox bħali ... biss aħna
“Ma nafx ... jien jidhirli li “Lili m’għamilli xejn, iżda ir-rebbieħ is-sena dieħla, oħra moħħok kien fis-sħab nafu li hemm xi ħaġa li lilna
m’hemm xejn xi jżommok hu lanqas biss iħares lejja ... għalhekk toqgħodx tinkwie- waqt it-tiġrija … insejt tagħmilna differenti minn
milli tkellem lil missieri ... tieħux għalik Marija, ħuk ta jekk din is-sena wkoll kemm ġbidtu għal sidirkom xulxin ... jien Bormliż u se
tinsiex li n-nies tpaċpaċ Pawlu għandu lsienu kattiv tkun fuq in-naħa tat- biex ilħaqtuna … is-sena l- naqdef ma’ Bormla, u int
ħafna, u jien ma nixtieqx li u mhux l-ewwel darba kellu telliefa,” qaltlu Marija. oħra waqafna, ma dħalniex, iben Bormliż li se taqdef
niġi f’ilsienhom ... dan il- xi jgħid ma’ barklori oħrajn “Nittama li ma jkunux ... iżda naċċertak li din is-sena mal-Isla ... li għandna ko-
ħabi kollu lili qed idejjaqni u ... jekk jixbaħ lil missierek, din is-sena aħna ħafna aħjar mhux biss nidħlu, iżda meta muni bejnietna hu, li jien u
jbeżżagħni ħafna,” qatgħet- nibża’ li ma’ nkampawx mis-sena l-oħra, jekk ma naqbżu s-sinjal noqgħodu int se naqdfu fl-istess korsa,
lu kliemu. flimkien ... teħodhiex bi kbi- nidħlux l-ewwel, tat-tieni nistennewkom taslu … u bid-differenza li int mal-Isla
“Marija, jien għandi r- ra li meta niżżewġu mmor- ħadd ma jmissulna,” assigu- ħaġa oħra Pawl, id-dgħajsa u jien ma’ Bormla, u għal-
raġunijiet tiegħi għala ma ru noqogħdu ’l bogħod mill- ra Bertu hekk kif b’subgħajh li nġerri biha jien u sħabi, hi hekk il-kulur tas-sinjal jagħ-
nixtieqx niġi nkellmu issa ... Kottonera,” tenna mħasseb quddiem fommu għamlilha l-istess dgħajsa li missieri u milna rivali ta’ xulxin.”
ejja nħallu li tgħaddi l-Vitor- Bertu. sinjal li kien riesaq lejhom missierek kienu jġerru biha “Rivali ta’ xulxin fir-Re-
ja, kull ma fadal ħmistax “U fejn tridna mmorru?” ħuha Pawlu. għal Bormla u rebħu tliet gatta iżda mhux fil-familja,”
oħra ... inwegħdek, li jumejn staqsietu. “Bert, żomm il-kalma u paljijiet … issa saret ħafifa, tenna b’serjetà kbira Bertu.
wara l-Vitorja niġi nkellem “Immorru Marsamxett ... tħallihx jinkwetak … ħu għax jien qed inġerri biha “Rivali f’kollox Bert ...
lil missierek,” talabha Bertu. jien ma rridx li jkollni nkwi- paċenzja bih,” widdbitu għall-Isla … jekk m’għan- biex lilek naċċettak bħala l-
“X’raġunijiet huma li qed et mal-familja tiegħek, l-ak- Marija. dekx tagħmel, ħabbat bieb għarus ta’ oħti trid tgħaddini
issemmi ... għaliex qed tin- tar jekk ħutek l-oħrajn “Ħalli f’idejja ... lil ħuk ieħor Pawl … fuq kollox fit-Tiġrija tal-Vitorja ta’ din
sisti li tgħaddi l-Vitorja ?” jixbħu lil ħuk Pawlu ... ajma nafu tajjeb u naf xi jsarraf.” x’hemm ħażin li jien nġerri is-sena ... qed tifhimni?”
staqsietu mill-ġdid Marija, ħej, x’pezza fih, lanqas wara Sadanittant Pawlu resaq f’isem il-belt li trabbejt fiha “Tajjeb, nilqa’ l-isfida tie-
“... jiddispjaċini Bert, iżda biebi ma rridu.” ħdejhom u bħal sorpriż ... mela għax jien ħsilt rasi għek ... biss issa ifihmni
jien mhux beħsiebni nkom- “Lil pa ġieli rajtu fil-ven- ħafna bin-namrat ta’ oħtu f’Bormla, dan ifisser li sewwa x’se ngħidlek Pawl u
pli niltaqa’ miegħek jekk se da?” qalilha, “mela sewwa smajt għandi naqdef bilfors ma’ nieqfu hawn għax m’għan-
tkompli twebbes rasek fuq “Iva ... illum rajtu kemm- oħt ... lil dan il-biċċa barklor Bormla ... jien trabbejt l-Isla dix aptit ta’ ħafna paroli
dak li qed nitolbok.” il darba.” mill-Isla qed tkellem ... stajt u għext mat-tfal tal-Ponta … żejjed, imbagħad miegħek ...
Hawnhekk Bertu ħares “Ġieli kellimtu?” ħadt grazzja ma’ xi Bormliż u ħaġa oħra, għamilli pjaċir, jien nilqa’ l-isfida tiegħek li
fiss f’għajnejn in-namarta “Ftit li xejn ... jaf min jien bħalna ... possibbli qtajt qal- kull darba li tiltaqa’ miegħi ngħaddik fit-tiġrija, iżda
tiegħu u bil-mod qalilha, għax ġieli sella għal miss- bek daqshekk malajr biex fil-venda, toqgħodx tfakkar- mhux biex int taċċettani
“Marija ... ifihmni sewwa se ieri.” waqajt għal dan il-biċċa qa- ni fejn tgħammidt … insieha bħala għarus ta’ oħtok ...
ngħidlek ... ħmistax oħra r- “Mela għaliex ma tip- ddief li s-sena l-oħra lanqas din,” saħaq Bertu waqt li ngħaddik jew ngħaddikx
Regatta ... bħala qaddief tal- provax issibu fil-kwiet u kellu ħila jtella’ d-dgħajsa ssokta jgħidlu, “… jien in- fir-Regatta, fi żmien sentejn
Isla, jekk il-partitarji tagħna tkellmu fuqna?” staqsietu. dritta fit-tiġrija.” ħossni Senglean b’missier oħra Marija se ssir marti, u
jarawni f’Bormla jew il- “Marija, kif għedtlek, “Tgħidx ħmerijiet Pawl … Bormliż ... issa int billi int aħjar taċċetta dan il-fatt
Birgu jaħsbu ħażin fija u sakemm tgħaddi l-Vitorja jaqaw xtrobt il-lejla … dan Bormliż, taħseb li int aħjar minn issa ... ħaġa oħra, in-
jistgħu jġibuni fl-inkwiet nibża’ nkellem barklor Bor- x’kien għaddejt minn hawn minni jew għandek xi ħaġa widdbek biex ma tipprovax
ma’ sħabi li jaqdfu miegħi ... mliż, imbagħad lil missierek …din mhix triqtek,” qat- speċjali aktar minni … tidħol bejnietna għax jid-
jekk din is-sena jiġrilna li għandu lil ħuk Pawlu għetlu kliemu oħtu. b’saħħ ti bħalek, qaddief disp jaċik ħafna.”
bħas-sena l-oħra u ma jġerri ma’ Bormla, u proprju “Ma xrobt xejn ... isma’ ukoll, iżda naċċertak li jien U b’din it-twiddiba li
nirbħux palju, jaħsbu ħażin fid-dgħajsa ta’ bl-Erbgħa.” minni Marija, dan ma raġel aktar minnek żgur ħasad qatigħ lil Pawlu, sell-
fiha li nxtrajt ... imbagħad “Jien naħseb li din il-biża’ jgħoddx għalik ... xi ħadd għax nirrispetta lil dawk li em lil Marija u telaq bil-mod
jekk jarawni miegħek, oħt hi kollha fissazzjoni ta’ moħ- minn sħabi qalli li rakom ma jaqblux miegħi ... għaliex lejn l-Isla. Marija nfexxet
Pawlu, li bħala qaddief fid- ħok Bert.” kemm-il darba tinnamraw qed tipprova ġġellgħet lil tibki! Pawlu ħares lejn Ber-
dgħajsa ta’ Bormla hu rivali “Sejra żball Marija,” qalil- ħdejn il-Pitkalija ta’ Bormla oħtok minn miegħi għax tu, xenġel rasu u faqqa’
tiegħi aktar jissupettaw ħa- ha Bertu waqt li qabdilha u ma emmintux ... illum jien avversarju tiegħek fir- daħka kbira.
żin fija ... qed tifhem il-biża’ idha, “... is-sena l-oħra wara ddeċidejt li ninżel ix-xatt tal- Regatta?” staqsieh b’vuċi
tiegħi ... għalhekk jien qed t-tiġrija waħħlu fija u fi sħabi Isla, u ngħaddi nagħti tit- mqanqla. (tissokta l-ġimgħa d-dieħla)
nibża ninżel spiss Bormla? li wieħed minna kien mixtri wila biex nara b’għajnejja ...
“Imma tibża’ minn min?” ... issa jekk xi ħadd jarani la nasal id-dar ngħid lil pa.”
staqsietu ttemtem Marija. nkellem lilek f’Bormla min- “Tagħmilli pjaċir, għax GWU Youths
“Minn dawk kollha li għajr ma jkun jaf li int in- kont beħsiebni ngħidlu jien Laqgħa Ġenerali Annwali
jgħiru għalija u rridu iġibuni namrata tiegħi, jista’ jaħseb illejla,” irrispondietu oħtu,
fl-inkwiet ma’ sħabi li se li int qed twassal il-messaġġi x’ħin ħarset lejn Bertu li
jaqdfu miegħi għax jien bejni u ħuk Pawlu ... issa s’issa rnexxielu jżomm il- Il-GWU Youths se tlaqqa’ l-Laqgħa Ġenerali Annwali tagħha
bħala wild Bormliż se nġerri qed tifhem għala jien ma kal ma u ma jirrispondix lil nhar il-Ġimgħa, 10 ta’ Marzu, 2017, fl-4.00 pm. F’din il-
mal-Isla ... mela nsejt li jien nixtieqx li niltaqa’ ma’ mis- ħuha. Laqgħa Ġenerali Annwali, li se ssir fil-Workers’ Memorial
qaddief fid-dgħajsa ta’ bl- sierek ... bejna u bejn Bormla “Issa ejja mmorru d-dar, Building fil-Belt Valletta, se jsiru l-ħatriet tal-kumitat eże-
Erb għa tal-Isla ... insejt hemm pika u rivalità kbira għax qed jidlam … nibża’ kuttiv u tal-membri tal-Kunsill Nazzjonali. Id-delegati tal-
kemm iż-żewġt ibliet huma fuq id-dgħajjes ta’ bl-Erbgħa nħallik waħdek ma’ dan il- GWU Youths huma mitluba li jattendu u jkunu fil-ħin għal-
ppikati ma’ xulxin fir-Regat- u qed jingħad li ntlagħbu l- ġakbin Bormliż,” tenna laqgħa.
ta ... staqsi lil missierek jekk flus fuqna ... Marija, jien ma’ Paw lu hekk kif ħatafha Kendrick Bondin
hux minnu, li meta toqrob nixtieqx li fl-ewwel laqgħa minn dirgħajha u ġibidha Segretarju
it-tiġrija ħafna mill-barklori mal-ġenituri tiegħek jinqala’ lejh.
ftit li xejn ikellmu lil xulxin, ħafna paroli fuq ir-Regatta Bertu kien pront daħal be-
qisu għal ftit jiem jinsew il- ... issa qed tifhimni?” jnu u Marija, u waqt li ta
ħbiberija tagħhom għaliex “Iva, iżda xorta waħda ħarsa ta’ żebliħ lejn Pawlu Taqsima Professjonisti, Finanzi u Servizzi
jibżgħu li mal-iċken kelma ma nistax nibqa’ niltaqa’ minn taħt l-ilsien staqsieh, Laqgħa Għall-Ħaddiema
żejda jinqala’ ħafna argu- miegħek b’din is-segretezza “u xi trid tgħid biha ġakbin
menti bejniethom ... min- kollha ... la mmur id-dar Bormliż Pawl?”
ħab ba hekk, jien lil ta’ Borm- beħsiebni nkellem lil ommi “Ma tafx … qed tistaqsi It-Taqsima Professjonisti, Finanzi u Servizzi tavża li se jsiru
la, sakemm tgħaddi r-Regat- u ngħidiha r-raġuni għaliex lili … kollox sew ngħidlek,” żewġ laqgħat importanti għall-ħaddiema impjegati ma’
ta lanqas biss inħares lej- int għadek ma kellimt- wieġbu Pawlu bi tbissima kunt ratturi privati fis-settur tas-sigurtà.
hom.” homx.” fuq fommu, “int ittradejt lil Dawn il-laqgħat se jkunu indirizzati mis-Segretarju tat-
“Allura jekk tara lil ħija “Kollox sew, għidilha ... Bormla meta bħala Bormliż Taqsima fejn fihom se jiġu diskussi proposti ġodda li
Pawlu lanqas tkellmu?” issa ħaġa oħra, lili m’intiex se jġerri mal-Isla ... niskanta għandhom itejbu l-kundizzjonijiet f’dan is-settur. Il-laqgħat
“Ma tarax, mela int qed se tarani qabel il-Vitorja.” kif missierek ħallik taqdef se jsiru għada t-Tnejn 6 u t-Tlieta, 7 ta’ Marzu 2017 fil-5.30
tiġġennen Marija ... meta ma “Lanqas fil-Bambina magħhom … biex ngħidlek, pm ġewwa l-Workers Memorial Building, Triq Nofsinhar, il-
tafx li ħuk huwa qaddief fid- mhux se niltaqgħu?” ħafna Bormliżi qegħdin Belt Valletta
dgħajsa ta’ bl-Erbgħa ta’ “Niltaqgħu x-xatt għal jagħmluha din il-mistoqsija Charles Galea
Bormla huwa rivali tiegħi ... xis-7.00 p.m. ħdejn il-Gab- … nittama li din is-sena int Segretarju
lanqas biss inħares lejh meta bana ta’ Kieki?” u sħabek tkunu rġiel u tis-

38 Il-Ħadd 12 ta’ Marzu 2017 LETTERATURA

IL-KMANDAMENT NUMRU





ĦDAX... ĦOBB LILL-ĦOLQIEN






Awtur Paul P. Borg, Pubblikazzjoni: Horizons




huwa differenti mill-ieħor, mar-raddiena, li tfakkarna li ma jeskludix dawn, l-amb-
imma li aħna mmorru lura dak li b’dak li kien qed jent ifi sser il-ħolqien.
lejn l-għeruq tagħna biex jagħmel kien qed iħossu Fil-fehma tiegħi dan il-
nifhmu kif għandha tkun il- jagħżaq fl -ilma. Id-dgħajsa ktieb jilħaq l-għan tiegħu, li
viżjoni tagħna. U kieku kel- tegħreq tfakkarna fi l-qerda jilħaq lin-nies u l-awtur
li niġbor f’sentenza waħda tal-ħajja u l-qerda tal- iwassal dan il-messaġġ
dan il-ktieb ngħid li meta d- ħolqien. Aktar tard fi lgħaxija b’saħħtu. Qabel xejn kif
dipendenza fuq in-natura l- xtara biljett it-Teatru Monoel għidt fi l-bidu lill-ambjent
bniedem spiċċat, bdejna biex jara xogħol ta’ Anton ried iħallilu rumanz twil;
nkasbru l-ambjent naturali Chekhov. F’dan ix-xogħol ktieb kbir. Imma ried ukoll
tagħna. Ironikament anke naraw lil dik il-mara li tin- jagħmel dan permezz tar-
ulied il-bdiewa kellhom sisti li tieħu l-fl us li min kien rumanz, permezz ta’ storja li
jaħdmu mal-kuntrattturi. iħaddem lil żewġha kien tagħti gost. Iridu ngħidu li
Il-rumanz jibda serqu. Jammira wkoll lil f’dan il-ktieb, l-awtur għażel
b’żagħzugħ Malti (Mose’) u David li bi żbandola qatel l-istil li jaf iħaddem sew
jiltaqa’ miegħu Alla l-Imb- lill-ġgant Gulija. Il-Belt ħafna. L-għerf tal-awtur fi l-
ierek u jgħidlu li ser jagħtih ukoll darba minnhom iltaqa’ qasam tal-bdiewa u anke
kmandament ġdid “Ħobb ma’ Kristu mimli dmija u dwar numru ta’ postijiet
il-Ħolqien”. Iltaqa’ miegħu dan fakkru li l-kattiverja tal- madwar Malta, l-ħila tiegħu
fi Triq ir-Repubblika fi l- bniedem waslitu f’dak l-istat li juża l-varjant jew djalett, u
Karnival, bħala r-Re tal- imma huwa ġie biex jagħtina fuq kollox l-imħabba tiegħu
Karnival. Huwa jsostni li l-imħabba tiegħu. Jien nin- għall-ambjent jagħmlu dan
l-Maltin tant ġew jaqgħu u terpretha wkoll li l-awtur il-ktieb wieħed komplet.
jqumu mill-ambjent li anke fi Kristu qed jara re- Ovjament ktieb bħal dan
waqqgħuh għaż-żufjett. denzjoni mid-dnub tal-qer- ma jkunx komplet mingħajr
Fl-aħħar tar-rumanz na- da tal-ambjent. Qed jittama l-illustrazzjonijiet sbieħ kif
raw li dawn il-laqgħat fi ħniena u bidla fi l-qalb tal- insibu hawn ta’ Frank
m’Alla jew viżjonijiet ki- bniedem. Aktar il-quddi- Schembri. Dawn l-istampi
enu aktarx ġejjin mill-kun- em, Borg jgħaqqad ukoll it- jgħinnu l-qarrej jifhem aktar
dizzjoni tiegħu. Imma l- tema tal-abort għax donnu l-istorja.
awur jinqeda b’dawn il- l-ebusija tal-qalb tal-bnie- Nagħlaq billi nikkwota
laqgħat biex jurina d- dem m’għandiex limitu. biċċa mill-poeżija li qiegħda
“dnub” kbir tal-qerda tal- fi l-bidu tal-ktieb u hija fi l-
ambjent. IL-KARATTRU MALTI fatt l-aħħar waħda fl -aħħar
I n-natura li tatna t-tieqa mafkar lill-ħolqien. Irid li tatna t-tieqa mafkar lill-ħolqien. Irid dem il-liberta’ u din tista in u n-nies tad-dinja kollha ix-xewqa tal-awtur li jara
ktieb tiegħu ta’ poeżija Eter-
Mosè jaf li Alla ta l-bnie-
n-natura
reġgħet iħalli memorja ta’ dak li tlif-
Mose’ kellu sejħa li l-Malt-
tad-Dwejra
nita’. F’din il-poeżija tinħass
na. Irid jagħti ċanfi ra lilna
Iħaditielna. Imma din is-
twassal biex jagħmel il-
sbuħija naturali donnha wkoll, li qed nagħmlu din il- ħażin. Nafu li l-istorja tal- ma jibqgħux jaħqru l-amb- ambjent aħjar qabel iħalli
misset il-qlub tal-Maltin u t- ħsara kollha. U anke jfak- Ġenesi naraw kif il-bniedem jent. Kieku kellna pajjiż ak- din id-dinja, u fuq kollox
telfa tagħha ħassejniha karna biex ma nibqgħux in- għelbitu s-suppervja u skont bar konna neqirduh ukoll ikun għamel xi ħaġa għall-
tabilħaqq. Immorru d-Dwe- differenti. din in-narrattiva kiel mit- Imma l-ktieb narah bħala ambjent.
jra u ma narawhiex. Din id- tuffi eħa biex ikun daqs Alla. ċelebrazzjoni tal-Karattru “Oqtolni ja Mulejja, oqtol-
daħla li ffurmat b’mod natu- “ĦOBB IL-ĦOLQIEN” Fl-ambjent hekk ġara, war- Malti. L-esperjenza ta’ Paul ni trid?
rali u bl-istess proċess inqer- rabnih akkost ta’ kollox sa- P. Borg fi r-raba’ u l-għerf Aħjar nintemm milli jin-
det, nittamaw li ħallitilna Naturalment il-Kmanda- biex inkabbru l-bwiet tiegħu f’dan il-qasam, kif temmu fi ja
sentiment li napprezzaw il- menti huma għaxra. L-amb- tagħna. ukoll il-ħila tiegħu li juża d- l-imħabba, u l-uġigħ tal-
ġmiel naturali. Mhux il-bini jent huwa naturalment parti Il-ħolqien huwa magħmul djalett jew kif nafuh aħjar mistoqsija
biss huwa sabiħ. Iżda ma mill-kmandamenti l-oħra li mill-ħamrija, l-fjuri, l-baħar bħala bl-imgħawweġ tal-ibħra, tal-widien,
ġarax hekk għal numru ta’ jfakkruna li Hemm xi ħadd u l-arja u nistgħu nsemmu jagħmlu dan ir-rumanz do- tas-sema, tal-ħolqien.”
widien li tlifna u qridna. Ma `il fuq mill-idejn tal-bnie- wkoll il-bhejjem. Mose’ jara kument ta’ dan “l-ambjent” Din il-poeżija tiġbor il-
ħassejniex l-istess sentiment. dem li jisfrutta dak li hemm kif jagħmel u kif jara l-bnie- li rridu nibżgħu għalih. Is- ħsieb tal-awtur f’dan il-ktieb
Għal art naturali li kasbarna madwaru. Imma dan il- dem jagħmel ħsara l- sabiħ huwa anke fi l-mod kif li ma jistax jibqa’ indifferenti
u qridna. Din ir-rabja kienet ktieb joħloq b’mod aktar ħolqien. Xi drabi jaqa’ fi t- ir-raħħala jesprimu ruħhom, quddiem il-qerda ambjenta-
li waslet biex l-ambjentalist speċifi ku dan il-Kmanda- tentazzjoni u jiddefendi xi ħaġa li Borg jagħmel b’ħila li, għaliex jekk nibqgħu pas-
Paul P. Borg joħroġ dan il- ment u jrid jagħmilielna anke b’mod vjolenti. Huwa kbira, eżempju “Jekk iniku sivi aħna wkoll għandna
ktieb. Dan huwa rumanz li ċara. Hemm enfasi fuq il- jkisser l-inġenji li ġew biex r-raba b’roshem idur!”. parti mit-tort. Ħsieb li jfak-
jifrex fuq ftit iktar minn 500 ħolqien, għax l-ambjent jeqirdu r-razzett ta’ Toni, ġar Mhux biss, imma jsemmilna karna fi l-kanzunetta ta’ Rog-
paġna, u jinqasam fi 78 huwa terminu vast wisq. L- ta’ missieru Ġanni. Iddis- widien u postijiet li nqerdu er Waters “Each Small can-
kapitlu. Il-kobor ta’ dan ix- awtur jagħti importanza prat huwa qatta’ lejl fi l-Belt f’Malta. dle”:
xogħol, anke fi n-numru ta’ propju lill-ambjent naturali, Valletta u hemm jara dgħajsa “Not the torturer will
paġni jwassalni biex naħseb jekk nistgħu nsejħulu hekk. ta’ Immigranti tegħreq kif KONKLUŻJONI scare me
li dan l-awtur jrid iħalli Il-ħsieb mhux biss li wieħed ukoll lil Don Kixott jissielet Nor the body’s fi nal fall
L-ambjent dan l-aħħar Nor the barrels of death’s
qisu qed jitla’ aktar fuq l- rifl es
Nor the shadows on the
Serata Għaqda Poeti Maltin fl imkien aġenda. In-nies qed isiru ak- wall
tar konxji tiegħu u l-impor-
Nor the night when to the
mal-Istituto Culturale Italiano tanza li jkollna arja aktar ground
nadifa. Għall-politiku l-am-
bjent jista’ jfi sser ekonomija. The last dim star of pain,
-Għaqda Poeti Maltin ser torganizza Taljan Corrado Calabrò mill-poeta nnifsu u Għal xi wħud minna jista’ is hurled
Lfl imkien mal-’Istituto Culturale Italiano’, traduzzjoni għall-Malti mill-President tal- jfi sser l-ambjent urban, fos- But the blind indifference
Misraħ San Ġorġ, Valletta nhar is-17 ta’ Mar- Għaqda Poeti Maltin, is-Sur Jesmond Sharp- thom l-arkitettura tal-bini. Of a merciless, unfeeling
zu 2017 fejn sa jinqraw il-poeżiji tal-poeta les. Għal Paul P. Borg, waqt li world.”

LETTERATURA Il-Ħadd 12 ta’ Marzu 2017 39

IL-KMANDAMENT NUMRU Imħejji l-Festival Il-Poeti jsellmu lit-Tieqa tad-Dwejra




sew sew magħruf matul iż-żminijiet.
ĦDAX... ĦOBB LILL-ĦOLQIEN tal-Ktieb fuq HI, IĠĠARRFET Donnha ġisem bla ruħ Cettina Saliba
bħal fi star iswed tkebbet
Kien ħa jisbaħ sabiħ, illum,
il-qalb tad-Dwejra ma’ l-irdumijiet.
il-Kampus
imma sħaba sewda għattiet
l-inħawi u qalbi swiedet ukoll.
Rajt kollox quddiemi jiġġarraf
l-Kunsill Nazzjonali tal- għax iġġarrfet l-art u magħha IT-TIEQA TAD-DWEJRA
IKtieb u l-Għaqda tal-Malti qalbi.
– Università bi pjaċir Kienet ilha xxaqqaq konsenturi Bla pjanti tal-periti,
iħabbru li qed jorganizzaw u ma ntbaħtx għax frustier mingħajr taħbil ir-ras
ir-raba’ edizzjoni tal-Festi- fl -ambjent tiegħi stess. ta’ linji u disinji,
val tal-Ktieb fuq il-Kampus, Qalb la għandha xita, mingħajr l-idejn godlija tal-ħaddiema,
li se jsir fl -4-5-6 ta’ April mewġ il-għoli jew sajjetti mingħajr ħtieġa ta’ għodod,
2017. Il-ħinijiet tal-ftuħ għandha biss siluwetti it-Tieqa tad-Dwejra,
huma: mill-10:00 sat-15:00 u u dak minn barra jidher sħiħ hi sit ta’ attrazzjoni
mill-17:00 sa tard. AXA BOOKS, SENSIELA minn ġewwa bla mistrieħ li tiġbed l-attenzjoni,
Dan il-Festival jagħti lok KOTBA SOĊJALISTI (SKS), Wayne Farrugia ta’ kull għarib,
lill-pubblikaturi u d-dis- STUDENTS PHILOSOPHI- u ta’ kull Malti w Għawdxi li jzuruha.
tributuri Maltin jippromovu CAL SOCIETY, EDE, KOT- Għal tant eluf ta’ snin,
l-materjal tagħhom ma’ ud- BA CALLEJA, u BDL. Uħud SAKEMM it-Tieqa kienet hemm,
jenza matura, bħall- minn dawn il-pubblikaturi imħiba tan-natura
istudenti universitarji. Min- u d-distributuri se jkunu Jitla’ u jerġa’ jinżel dejjem il-baħar il- li żejjnet u tat sura
barra l-bejgħ ta’ kotba jkun qed jorganizzaw ukoll xi at- għoli, lill-inħawi tad-Dwejra
hemm ukoll programm tivitajiet. Ikun hemm ukoll sakemm.... bi ġmiel il-blata żonqrija,
varjat ta’ attivitajiet, bl-għan stand tal-organizzaturi, Sakemm waqgħet hi, tieqti l’ili żmien ġawhra tal-gżira Għawxija
li l-letteratura nipprom- jiġifi eri tal-Għaqda tal-Malti niggosta, Imma ż-żmien u l-elementi,
ovuha fi s-sħuħija tagħha, u – Università u l-Kunsill ma jaħtux l-imgħallmin u lanqas bned- il-baħar u l-kurrenti,
mhux biss bħala prodott li Nazzjonali tal-Ktieb, minn min. il-ħallel li jħabbtuha,
jinxtara. fejn wieħed ikun jista’ jikseb Waqgħet hi, mis-sisien... issa qed inawwruha,
Għal dan il-għan issir aktar tagħrif. f’baħar l-għerien, issa qegħdin jhedduha,
ħafna ħidma ma’ organiz- Għal iktar tagħrif jew in- f’baħar l-iżventura.... li se jġarrfuha.
zazzjonijiet u individwi tervisti iktbu lil John Grech Jesmond Sharples Ħadd ma jaf għalkemm
minn oqsma differenti tax- fuq john.f.grech@gov.mt jew it-Tieqa se ddum hemm,
xena kulturali tal-pajjiż sa- lil Leanne Ellul fuq ghaq- it-tama hi, li ż-żmien idum ma jasal,
biex il-programm ikun datalmalti@gmail.com. U BKIET ID-DWEJRA! biex tintemm.
wieħed varjat u miftuħ Membri tal-pubbliku huma Charles Mifsud
għall-interessi differenti ta’ mħeġġa jerfgħu d-dati u l- U għola ‘l fuq ‘il fuq
membri tal-pubbliku. ħininjiet tal-festival sabiex ir-raxx baħri bajdani
Il-mistiedna speċjali tal- ikunu żguri li jistgħu iżuru hekk kif il-wirt inbela’ fl -ilmijiet. (Din il-poeżija nkitbet snin ilu meta kon-
Festival hija Caroline l-attivitajiet li ġew imħejja U għeb seħer l-imkien na għadna nistgħu ngawdu t-tieqa tad-
Smailes. Caroline Smailes għalihom. li tneżża’ minn kull ġmiel dwejra)
hija awtriċi rinomata ta’ di-
versi kotba, fosthom ‘In
Search of Adam’ li kien ip-
pubblikat fl -2007 ma’ The
Friday Project/HarperCol- KONSULTAZZJONI PUBBLIKA - T-TIENI FAŻI
lins. Rumanzi oħra li kitbet
huma ‘Like Bees to Honey’, REVIŻJONI PARZJALI TAL-PJAN LOKALI
’99 Reasons Why’, u ‘The
Drowning of Arthur Brax- GĦAN-NOFSINHAR TA’ MALTA (2006)
ton’ li bħalissa qed jinħadem
f’fi lm. Caroline Smailes, li
għandha parentela Maltija, Żona ta’ Ħal-Mula, Ħaż-Żebbuġ
twieldet Newcastle u studjat
il-kitba kreattiva. Matul il-
festival, Caroline se tmexxi L-Awtorita’ tal-Ippjanar qed tippubblika parametri tal-ippjanar ġodda għaż-żona ta’
numru ta’ workshops fuq it- Ħal-Mula f’Ħaż-Żebbuġ. L-għan tar-reviżjoni propost huwa li tiġi ndirizzata l-kwalita’
tema ta’ kitba kreattiva, kif deterjoranti tal-ambjent għar-residenti li jgħixu f’din iż-żona minħabba l-iżvilupp
ukoll se jkollha attività fejn kunflinġġenti.
ser jinqraw siltiet minn
xogħolha u membri tal-
pubbliku ser ikunu jistgħu
jitkellmu magħha diretta- Il-parametri tal-ippjanar proposti jfittxu li Id-dokument tal-policy proposta flimkien
mas-sottomissjonijiet mibgħuta mill-pubbliku
jmorru lil hinn minn żona mħallta u jfittxu li
ment. jinħoloq karattru ħolistiku f’din iż-żona. F’dan matul l-ewwel fażi tal-konsultazzjoni jinsabu
Fost attivitajiet oħra, se ir-rigward, kull żvilupp propost fil-ġejjieni li disponibbli fuq il-websajt tal-Awtorita’,
jkun hemm intervisti ma’ huwa ta’ żvilupp kummerċjali jew industrijali se www.pa.org.mt/public-consultation.
awturi, mużika lokali, fi lms jkun ikkunsidrat barra ż-żona residenzjali.
marbuta ma’ xogħlijiet let-
terarji, diskussjonijiet dwar Waqt li l-policy proposta se tissalvagwardja Individwi u organizzazzjonijet interessati huma
il-lingwa, dawriet iggwidati ż-żona residenzjali, se tkun ukoll qegħda mistiedna jibagħtu r-rappreżentazzjoni
mal-Biblijoteka tal-Univer- tiżgura li numru oħra ta’ żoni jkunu miżmuma tagħhom fir-rigward ta’ din il-policy proposta
sità, u għadd ta’ kollab- għal skopijiet industrijali, kif oriġinarjament kien bil-miktub jew b’imejl fuq
orazzjonijiet ma’ għaqdiet iddentifikat fiż-żoni tal-1988. Dan isir biex tkun smlp.review@pa.org.mt
oħra, fosthom għaqdiet stu- assigurata l-kontinwita’ tal-funzjoni ndustrijali sa mhux aktar tard mit-3 ta’ April 2017.
fiż-żona bl-inċentiv ta’ żvilupp minn dak
denteski. Il-programm sħiħ industrijali għal dak kummerċjali.
joħroġ fi l-jiem li ġejjin, u l-
pubbliku jista’ jsegwi l-
aħħar aġġornamenti mill-
attività fuq Facebook. PLANNING AUTHORITY
PLANNING AUTHORITY
Il-pubblikaturi u d-dis- www.pa.org.mt
tributuri li se jkunu preżenti
huma HORIZONS, FAR-
Public Consultation mula.indd 1 28/02/2017 14:15:56

40 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 ARTI, MUŻIKA U KULTURA


MIJIET MISTENNIJIN JATTENDU




GĦAL “EVITA” FL-ASTRA





DANIEL BARTOLO/dbartolo@unionprint.com.mt

jetà Filarmonika La Stella, esperjenza u kapaċità li
sostna li t-Teatru Astra hu għandu dan it-teatru fil-qa-
inkoraġġġat mir-rispons tal- sam operistiku, bl-użu ta’ kor
pubbliku għal “Evita”, li jik- kbir. Huwa kkonkluda li jin-
konferma l-kontribut impor- sab impressjonat bl-impenn,
tanti li s-Soċjetà Filarmonika l-entużjażmu u d-dedikazz-
La Stella qed tagħmel fil-qa- joni tat-tim ta’ Teatru Astra li
sam kulturali ta’ pajjiżna. L- flimkien mal-esperjenza tat-
esperjenza pożittiva tal-mu- trio magħmul minn Edward
sical “Grease”, l-ewwel mu- Mercieca, Cathy Lawlor u Jo-
sical live li ttella’ fit-Teatru seph Zammit, għandhom jig-
Astra f’April tal-2016, wassal garanixxu serata mill-aqwa.
biex twaqqfet l-Astra School Evita hija produzzjoni tat-
t-Teatru Astra għadu turi artistiċi, u Michael For- da billi feraħ lit-Teatru Astra of Musical Theatre, immexxi- Teatru Astra u l-Għaqda tal-
kemm ħabbar it-tielet mosa, Ċermen tal-Kumitat u n-numru kbir ta’ voluntiera ja minn għalliema profess- Armar tal-Festa ta’ San Ġorġ
Irappreżentazzjoni tal-mu­ Organizzattiv fit-Teatru As- involuti f’din il-produzzjoni. jonali, li jħarrġu lill-istudenti bis-support ta’ Studio 18 u l-
sical “Evita” ppjanata għat-2 tra. Is-Surmast Mifsud irrefera fil-ħiliet taż-żfin, kant u Ministeru għal Għawdex.
ta’ April, 2017, fit-3.30 p.m. Il-Ministru Refalo qal li għall-opportunità li produzz- reċtar. Is-Sur Formosa spiċċa “Evita” se jsir fil-25 u l-31 ta’
Dan wara li ġie rreġistrat in- produzzjonijiet ta’ dan il-li- joni bħal “Evita” qiegħda billi rringrazzja lill-Ministeru Marzu, fit-8.00 p.m. u fit-2 ta’
teress inkoraġ ġanti f’dan il- vell ikomplu jgħinu ekono- tagħti lil dawk interessati għal Għawdex u l-azjendi April, 2017, fit-3.30 p.m. Dan
musical ċelebri ta’ Andrew mikament il-gżira ta’ Għaw- jkollhom esperjenza fil-qa- privati li qegħdin joffru l- il-musical għandu s-support
Lloyd Webber. dex li f’dawn l-aħħar snin sam tal-musicals. Hu faħ ħar għajnuna lil din il-produzz- ukoll tal-Uffiċċju tal-Kultura
It-tielet show tat-2 ta’ April, kellha numru rekord ta’ tur- dawn l-inizjattivi ambizzjużi joni, li sejħilha bħa la investi- f’Għawdex, is-Segretarjat
flimkien ma dawk diġà ske- isti. Il-Ministru Refalo sostna li jevokaw l-produzzjonijiet ment fil-qasam kul turali u Par lamentari Għad-Drittijjiet
dati fil-25 u 31 ta’ Marzu, u l- li Teatru Astra kkontrib wixxa popolari tal-West End u kummerċjali ta’ pajjiżna. tal-Persuni b’Diżabilità u An-
ismijiet tal-atturi prinċipali għal dan is-suċċess, għaliex Broadway. Mro Mifsud sem- Wara s-suċċess tas-sena l- zjanità Attiva, il-Kunsill Lo-
ġew imħabbrin waqt konfer- qed jagħmel lil Għaw dex ak- ma li għal dan il-musical se oħra b’“Grease”, id-Direttur kali tal-Belt Victoria, Quaint
enza stampa fit-Teatru ta’ tar atraenti, permezz tal-atti- jikludi kast ċelebri u ta’ es- Artistiku Chris Gatt esprima Boutique Hotels, The Gene-
San Ġakbu, il-Belt Valletta, vitajiet kulturali ta’ livell per jenza li jinkludi lil Cathy s-sodisfazzjoni tiegħu u l-isfi- ral Softdrinks Co Ltd u Izi-
fil-preżenza tal-Mi nistru għoli li jorganizza, fosthom Lawlor fil-parti ta’ Evita, Ed- da li produzzjoni bħal din bet.
għal Għawdex, Anton Re- l-opra, l-kunċert “RockAs- ward Mercieca li se jinterpre- iġġib magħha. It-Teatru Ast- Wieħed jista’ jibbukkja fuq
falo. Il-konferenza ġiet indi- tra” u mis-sena li għaddiet ta il-karattru ta’ Peron u Jo- ra huwa post ideali għall- www.ticketline.com.mt jew
rizzata wkoll mis-Surmast il-musicals. Xhieda oħra ta’ seph Zammit fil-parti ta’ produzzjoni epika bħal “Evi- mit-Teatru Astra jew iċempel
Sigmund Mifsud, direttur dan is-suċ ċess huwa l-fatt li Che. ta”. Gatt huwa kuntent ferm fuq 99021591. Aktar infor-
mu żikali ta’ “Evita”, Chris se ssir it-tielet rappreżen tazz- Michael Formosa, Segre- li din is-sena, il-musical se mazzjoni fuq info@las tella.
Gatt u Jean Marc Cafà, diret- joni ta’ “Evita”. Hu kkonklu- tarju Amministrattiv tas-Soċ- jkun qed jagħmel użu mill- com.mt.

Il-Kavallier John Giordimaina jasal fuq il-palk Malti




jona fuq bosta suġġet ti, fos- hom bżonn ebda introduzz-
thom iċ-Ċensura, iċ-Ċeli- joni għall-pubb liku Malti.
bat, it-Talb, il-Veġetar ja niż- Se jkun hemm ukoll xi
mu u saħansitra l-Eurovi- wċuh inqas magħ rufin iżda
sion. ta’ talent kbir fosthom An-
Adrian Buckle, li se jwas- dre Mangion, Christine
lilna dan id-dramm per- Francalanza u Graziella Ga-
mezz tal-kumpanija tiegħu lea. Iżda l-akbar aħbar hi l-
Unifaun, ikkummenta li inklużjoni ta’ Trevor Zahra
“dan hu kartattru uniku, nnifsu fil-kast, fejn se jkun
karattru li fih tista’ tara qed jinterpreta lilu nnifsu u
ħafna rġiel Maltin, li jid- fejn irid jieħu paċenzja jis-
hrilhom li jifhmu f’kollox u ma’ ome lija sħiħa tal-Ka-
jagħtuk l-opinjoni tagħhom vallier dwar l-aħħar kitbiet
mingħajr ma jagħtuk ċans tiegħu.
tgħid tiegħek u mingħajr Id-direzzjoni se tkun
ma jisimgħuk meta tkellim- f’idejn Josette Ciappara, li
hom. Il-provi għaddej jin hi waħda mill-veterani tat-
ġmielhom u kull darba nis- teatru Malti. Id-disinn tas-
kopru laqtiet ġodda f’dan sett se jkun f’idejn it-Taljan
il-karattru tant komiku Romualdo Moretti, li dej-
imma tant Malti.” jem tagħna xogħol tal-ifjen
L-atturi ewlenin tad-dramm komiku [Ritratt: JACOB SAMMUT] Il-parti tal-Kavallier John kwalità. “Il-mitt fehma tal-
Giordimaina se tkun qiegħ- Kavalier John Giordimaina
hix l-ewwel darba li dram mi waslulna karattri ma tal-Kavalier John Giordi- da tiġi interpretata minn O.S.C.I.” se jittella’ fis-Sala
MTrevor Zahra u l-kum- Maltin uniċi, karattri mżew- maina O.S.C.I.”. Mikhail Basmadjian, li Sir Temi Zammit fl-Univer-
panija Unifaun ikkollabo- qin kemm b’mumenti Il-Kavallier John Giordi- ħafna jafuh għall-partijiet istà ta’ Malta fit-18, 19, 24,
raw flimkien. Fil-passat komiċi, kif ukoll b’mumenti maina hu karattru uniku, tiegħu fuq il-palk, kif ukoll 25, 26 ta’ Marzu, fit-8.00
waslulna diversi xogħlijiet ta’ pathos enormi. Issa jmiss mingħalih jifhem f’kollox. fit-teleserje “Anġli” u “Sim- p.m. Biljetti jistgħu jinxt raw
bħal “Minn wara ż-Żipp”, lill-Kavallier John Giordi- Kien sindku, kien imexxi l- patiċi”. Miegħu se jkun minn www.ticketline.com.
“Is-Surmast”, “Ritratti Sep- maina O.S.C.I. li se jittieħed Legion of Mary, kien iġorr l- hemm diversi atturi stab- mt jew mill-Embassy Cine-
ja” u “Il-Ħajja sigrieta tan- mill-ktieb “Bizzilla”u se jit- istatwi fil-festi u għandu biliti, fosthom Mary Rose mas, il-Belt Valletta. Għal
Nanna Genoveffa”. F’kull waslilna permezz tad- opinjoni fuq kollox. F’din is- Mallia, Simon Curmi u Ant- aktar informazzjoni tistgħu
wieħed minn dawn id- dramm komiku “Il-mitt feh- serata se jitkellem u jikwest- hony Ellul, li żgur m’għand- iċċemplu fuq 7905 6558.

Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 41
ARTI, MUŻIKA U KULTURA

“KOLBE” ... rock-opera ġdida f’Għawdex




ta’ San Massimiljanu Kolbe b’kant u żfin u mtella’ minn bian Galea, Ange lica Portelli
fil­kamp tal­konċent rament kast ta’ madwar mitt persu­ u Mario Portelli. Il­mużika
ta’ Auschwitz fil­Polonja na. Il­mużika tiegħu għal nkitbet mit­Taljan Daniele
matul it­Tieni Gwerra Dinji­ solisti u korijiet, hija miktuba Ricci, waqt li l­ar ranġamenti
ja. fuq stili differenti li jvar jaw vokali tħallew f’idejn Mario
Il­ġrajja ta’ “KOLBE” hija minn ballads, għal rock, folk, Caruana u Evelyn Bonnici.
msejsa fuq il­fidi qawwija ta’ blues u ġeneri oħrajn, li Id­direzzjoni artistika hija
dan l­eroj u d­devozzjoni imma jolqtu żgur il­gosti ta’ f’idejn Sa viour Cremona.
tiegħu lejn il­Madonna. Hija kulħadd. Fir­rock-opera se Il­biljetti għal dan l­ispet­
ġrajja minsuġa mal­valuri jieħ du sehem uħud fost l­ taklu mużikali jistgħu jin­
tas­solidarjetà, l­inklużjoni, aqwa talent Għawdxi tal­ kisbu mill­Oratorju Don Bos­
il­paċi u l­ħelsien – kollha mument. Il­karattri ewlenin co ta’ Għawdex, kuljum wara
valuri li għadhom meħtieġa f’“KOLBE” qed ikunu inter­ l­5.00 p.m. jew inkella wieħed
fis­soċjetà tagħna tal­lum. U pretati minn Ruth Portelli, jista’ jċempel fuq 21556616
għalhekk il­messaġġ li trid Mario Caruana, Jamie Camil­ jew 99487751. Il­booking jista’
twassal din ir­rock-opera leri u Lara Xerri Mompalao. jsir ukoll fuq donbogo@mal­
għadu attwali ħafna. Kantanti oħrajn jink ludu Sar­ tanet.net jew odbgozo@ya­
Ir­rock-opera “KOLBE” se ah Bonnici, Maria Cassar, Fa­ hoo.com.
ssir għall­ewwel darba fit­
teatru tal­Oratorju Don Bos­
co, Għawdex nhar is­Sibt, 11 Stilel tal-futur
ta’ Marzu, fis­7.30 p.m., b’re­
petizzjoni l­għada l­Ħadd, 12 Niltaqgħu ma’ Kelsey Farrugia
ta’ Marzu, fis­2.30 p.m. (mati-
nee show), kif ukoll is­Sibt, 18
ta’ Marzu, fis­7.30 p.m. Bla
dubju dan se jkun wieħed
mill­isbaħ xogħlijiet mużikali
kbar li l­Għaqda Drammati­
ka tal­istess Oratorju qatt
tellgħet f’dawn l­aħħar snin
ħalissa fl­Oratorju Don taklu mużikali ġdid bl­isem fit­teatru tagħha.
BBosco ta’ Għawdex qed ta’ “KOLBE”. Din hija rock- “KOLBE” hu spettaklu ta’
isir l­aħħar xogħol biex fil­ opera bil­Malti li qed issir sagħtejn ta’ mużika kontin­
ġranet li ġejjin jittella’ spet­ f’għeluq il­75 sena mill­mewt wa mill­isbaħ minsuġa


Fl-2016 ingħataw 40 donazzjoni


lill-kultura min-negozji


elsey Farrugia twiel­ scendo”, “Tra Sogno Real­
Kdet fil­11 ta’ Awwissu, ta” fl­Italja. Kantat ukoll fl­
2001. Għamlet żmien tgħix Ungerija fejn ipparteċipat
il­Ħamrun imma illum fil­festival “A Star is Born”.
tgħix mal­familja tagħha Apparti is­sehem tagħha
f’Ħ’Attard u tattendi l­Is­ fil­festivals fejn ħadet seh­
kola Sekondarja Marija em wkoll f’“Sanremo Ju­
Reġina, il­Ħamrun. nior Malta 2015”, “Junior
Minn dejjem kellha ġib­ Eurovision Song Contest
da kbira għall­kant, għal­ 2015”, “Festival Kalamita
hekk kienet iddeċidiet li 2015” u “The Entertainers
tibda tmur titgħallem u Singing Challenge 2016”, u
tieħu lezzjonijiet tal­kant ħadet sehem f’xi kunċerti
għand Gillian Attard, dan mal­banda Peace tan­Nax­
kien qrib is­sena 2012. xar fil­festa.
Għadha tiftakar sew is­ Fit­13 ta’ Diċembru,
sehem fl­ewwel festival 2016, Kelsey ħareġ l­ewwel
tagħha qiesu ilbieraħ, kien vidjow tagħha tal­kanzu­
fis­26 ta’ Frar, 2012 u kien netta “We Don’t Care” bi
s­somma ta’ €138,412 marbutin mal­arti perfor­ jonijiet kulturali pubbliċi organizzat minn Erseb kliem u mużika ta’ Toby
Iingħata lill­organizzazz­ mattiva) li jammontaw għal jew lill­Kunsill Malti għall­ Pro ductions u kienet kan­ Farrugia u direzzjoni tal­
jonijiet kulturali fl­ewwel €68,650. Żewġ donazzjoni­ Arti bħala intermedjarju tat “La Solitudine” u kienet Franciz Andy Rgo. Kanzu­
12­il xahar, mindu s­sena l­ jiet marru għall­benefiċċjarji f’isem xi benefiċjarju, jistgħu rebħet best new comer. netta li wkoll spiċċat mal­
oħra ddaħħlet l­iskema ta’ tal­Malta Film Fund u dawn jitolbu l­ammont li jkun Inkoraġġata min dan is­ aqwa għaxra tas­suq Mal­
tnaqqis mit­taxxa ta’ 150% jammontaw għal €20,000 – ingħata b’150% skont id­ suċċess, wara dan il­festi­ ti.
tal­valur tad­do nazzjoni dan l­inċentiv tat­taxxa ġie dħul għas­sena ta’ stima val kompliet tieħu sehem Fil­preżent Kelsey ma’
mogħtija. estiż għall­benefiċċjarji tal­ meta tkun ingħatat id­don­ f’diversi oħrajn organizza­ ddoqq l­ebda strument,
Id­donazzjonijiet appro­ fond tal­film bħala talba azzjoni. Il­limitu massimu ti minn żmien għal żmien biss għall­futur tixtieq li
vati saru permezz ta’ 40 ap­ għal fondi li jindirizzaw l­ tat­tnaqqis tat­taxxa huwa bħal il­festivals ta’ Erseb tibda titgħallem il­pjanu.
plikazzjoni differenti minn ispejjeż tal­produzzjoni u l­ ta’ €50,000. Productions, Shine singers Bħala passatempi apparti
34 kumpanija, li rċevew be­ post­produzzjoni li ma L­iskema se terġa’ tkun u f’Misraħ il­Milied 2015. l­kant Kelsey tħobb tisperi­
nefiċċju kollettiv tat­taxxa jiġux koperti mill­Film fis­seħħ matul is­sena 2017 Kelsey kemm­il darba menta bil­make­up u foto­
ta’ €24, 222 permezz ta’ din Fund. u taħt l­istess termini. Għal­ rebħet festivals jew ikklas­ grafija.
l­iskema. Din l­iskema, waħda mir­ lista aġġornata ta’ organiz­ sifikat fl­ewwel tliet po­ Kelsey tixtieq li tkompli
Minn dawn, 27 donazzjo­ riżultati tal­istrateġija Cre­ zazzjonijiet kulturali li jis­ żizz jonijiet. Hi wkoll kell­ tavvanza fil­karriera tagħ­
ni ngħataw lill­entitajiet ta’ ate 2020 tal­Kunsill Malti tgħu jiġu megħjjunin b’dan ha x­xorti li tmur anke ha tal­kant u jkollha ċertu
patrimonju li jammontaw għall­Arti, tistabbilixxi li l­ l­inċentiv u informazzjoni tkanta barra minn pajjiżna, suċċessi wkoll. Apparti
għal €49,362 filwaqt li 11 kumpaniji li jagħtu d­don­ dwar it­tnaqqis żur is­sit fejn ipparteċipat f’“San dan u fuq kollox Kelsey
marru għall­arti performat­ azzjonijiet lill­organizzazz­ elettroniku tal­Kunsill Malti Remo d.o.c.”, “Baby tixtieq il­kuntentizza matul
tiva (korijiet, każini tal­ban­ jonijiet kulturali mhux għall­Arti www.artscouncil­ Voice”, “Una Stella Sta Na­ ħajjietha.
da u attivitajiet edukattivi għall­profitt, organizzazz­ malta.org.

42 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 SKEDI TAT-TELEVIŻJONI



(ME) MELITA CABLE (MD) MELITA DIGITAL (GP) GO PLUS


16:50 Country Jamboree 12:00 Gourmet 20:01 The Celebrity Night
The Celebrity Night
Gourmet
12:00
20:01
>> TVM 17:30 L-Argument 12:30 Venere >> F LIVING 21:30 Nista’
Nista’
12:30
21:30
Venere
L-irkant
13:00
Indepth
2 (ME), 101 (MD), 101 (GP) 19:00 Ieqaf 20 Minuta 13:00 L-irkant 108 (ME), 106 (GO) 23:00 Indepth
23:00
13:30
19:30 ONE News 13:30 Gadgets
Gadgets
14:00
TV ShopV Shop
Malta u lil hinn
07:30 Qalb in-nies 20:10 Amber...Out&About 14:00 Malta u lil hinn 0 06:30 6:30 T
08:00 Il-Proġett 20:15 Attività Politika minnha 08:00 Shooting Stars >> XEJK
Shooting Stars
minnha
08:00
08:30
TV Shop
Mixage
15:30
08:30 Maltarti 20:50 Tal-Lajf 15:30 Mixage 08:30 TV Shop 107 (GP)
09:30
Indepth
BOV Premier - Mosta
16:00
09:00 Ħadt l-Aħbar 21:45 Ilsien in-Nisa (r) 16:00 BOV Premier - Mosta 09:30 Indepth
0
10:00
10:00 Valletta 23:30 ONE News vs Valletta 10:00 F Minuta 07:00 Love Romance7:00 Love Romance
F Minuta
vs Valletta
Madagascar
10:01
10:30 Malta u lil hinn 18:00 Madagascar 10:01 Nofs Siegħa Kollox 07:30 Just For Laugh
18:00
07:30 Just For Laugh
Nofs Siegħa Kollox
08:00 All Time Hits
minnha 19:00 New Rooms 10:30 Overcomers Voice 08:00 All Time Hits
10:30
Overcomers Voice
New Rooms
19:00
Champions League
12:00 News >> NET TV 19:30 Champions League 11:00 Fuq it-Taraġ taz- 09:45 Teleshopping
09:45 Teleshopping
11:00
19:30
Fuq it-Taraġ taz-
11:45 Just For Laugh
Magazine
12:15 Ħadd Għalik 33 (ME), 102 (MD), 102 (GP) Magazine Zuntier 11:45 Just For Laugh
Zuntier
Ejjew Għandi
15:00 Ħbieb u Għhedewwa 20:00 Paq Paq on Test 12:01 Ejjew Għandi 12:00 Unici
20:00
12:01
12:00 Unici
Paq Paq on Test
12:30
F Living Show
Deheb il-Karta
16:00 News 07:00 Net News 20:15 Deheb il-Karta 12:30 F Living Show 13:30 All Time Hits
20:15
13:30 All Time Hits
14:30 The 80s
16:30
Żona Ambjent
20:25
News for the Hearing
16:05 Ħbieb u Għedewwa 07:45 Flusek (ripetizzjoni) 20:25 News for the Hearing 16:30 Żona Ambjent 14:30 The 80s
17:00
16:30 All Time Hits
F Minuta
18:00 News 08:15 Telebejgħ Impaired 17:00 F Minuta 16:30 All Time Hits
Impaired
17:00 Maltese Music
Ejjew Għandi
20:30
Għawdex illum
17:01
18:15 Għawdex illum 08:45 Analizi 20:30 Għawdex illum 17:01 Ejjew Għandi 17:00 Maltese Music
17:30
Nofs Siegħa Kollox
21:00
Kontrattakk
18:00 Teleshopping
18:50 Mill-Qarċilla sas- 09:30 Telebejgħ 21:00 Kontrattakk 17:30 Nofs Siegħa Kollox 18:00 Teleshopping
Salib 10:15 Immagni 23:00 News in English 18:00 TV Shop 20:00 Just For Laugh
23:00
News in English
TV Shop
18:00
20:00 Just For Laugh
19:15 Gliegel 11:15 Quddiesa mis-Sant- 23:05 Sports News 18:30 F Minuta 20:30 Kontra R-Riħ
F Minuta
20:30 Kontra R-Riħ
18:30
Sports News
23:05
20:00 News warju Ta’ Pinu 23:20 Għażliet Sportivi 18:31 X’Laqatni 22:30 Just For Laugh
22:30 Just For Laugh
X’Laqatni
18:31
23:20
Għażliet Sportivi
20:50 Manwela 12:00 Maratona għad-De- Nazzjonali 20:00 F Minuta 23:00 Teleshopping
20:00
23:00 Teleshopping
Nazzjonali
F Minuta
22:00 Headline News mo krazija u l-Libertà
22:05 L-irkant 18:00 NET NEWS
22:35 Skjetti mal-lejl 18:05 Maratona għad-De- >> Isib ċurkett b’poteri
23:15 News mo krazija u l-Libertà kbar
23:30 Smack Down 19:30 NET NEWS
20:10 Maratona għad-De- Film avventuruż Amerikan
mo krazija u l-Libertà (2001). Atturi ewlenin: Elijah
>> ONE 00:00 NET NEWS Wood, Ian McKellen, Viggo
29 (ME), 103 (MD), 103 (GP) Mortensen u Sean Astin; di-
rettur: Peter Jackson. Storja:
0 06:00 6:00 Better Living (r)etter Living (r) >> TVM2 Ċurkett antik li kien maħsub
B
07:00 Ilsien in-nisa (r) 22 (ME), 104 (MD) mitluf għal sekli kbar għadu
07:00
Ilsien in-nisa (r)
08:30
08:30 Paperscan kemm instab, u d-destin ried
Paperscan
Dak li jgħodd (r)
10:00 Dak li jgħodd (r) 0 06:00 6:00 Euronewsuronews li ċ-ċurkett jispiċċa f’idejn
E
10:00
11:00 Executive (r) 08:00 TVAM Hobbit ċkejken bl-isem ta’
TVAM
11:00
08:00
Executive (r)
11:25 Aroma Kitchen (r) 08:50 Aħbar Tajba Frodo. Meta Gandalf isir jaf li
Aħbar Tajba
11:25
08:50
Aroma Kitchen (r)
12:30 ONE News 09:00 Holy Mass ċ-ċurkett kien fi l-fatt iċ-ċurkett
12:30
09:00
Holy Mass
ONE News
12:40 Street Smart 09:45 Vatican Magazine Il signore degli anelli: La ta’ Dark Lord Sauron, Frodo
Street Smart
09:45
12:40
Vatican Magazine
13:00
13:00 In d House (r) 10:15 Qalb in-nies compagnia dell’anello kellu jieħdu fi l-Cracks of
Qalb in-nies
In d House (r)
10:15
14:00
10:45
DOT EU
14:00 Arani Issa (r) 10:45 DOT EU Doom biex jeqirdu darba għal
Arani Issa (r)
15:30
11:00
Awtokura
15:30 ONE News 11:00 Awtokura ITALIA UNO, 19.20 dejjem.
ONE News
15:35
15:35 Arani Issa – ikompli 11:30 Maltarti
11:30
Maltarti
Arani Issa – ikompli
08:30
Domenica Geo
rac contata dai prota- 08:30 Domenica Geo 06:55 Balliamo e cantiamo 11:30 Tg4 Telegiornale
>> RAI 1 gonisti 10:00 Provincia capitale con Licia 12:02 Perry Mason: Serata
Provincia capitale
10:00
3 (ME), 150 (MD), 201 (GP) 07:00 Due uomini e mezzo 11:10 TgR EstOvest 07:15 Tom and Jerry Tales col morto
TgR EstOvest
11:10
07:20 Sea Patrol 11:30 TgR RegionEuropa 08:00 Conosciamoci un po 14:00 Donnavventura
TgR RegionEuropa
11:30
06:00 Punto Europa 08:00 Guardia costiera 12:00 Tg3 08:54 Looney Tunes Show 15:00 Un detective in corsia
Tg3
12:00
12:10
06:30 Unomattina in 08:40 Good Witch 12:10 Tg3 fuori linea 09:01 Looney Tunes 16:52 Il sentiero della rapina
Tg3 fuori linea
12:18
Tg3 persone
famiglia 10:00 Morning Voyager 12:18 Tg3 persone 09:10 Tom and Jerry and the 18:50 Anteprima Tg4
Tgr Mediterraneo
12:25
07:00 Tg1 11:00 Mezzogiorno in 12:25 Tgr Mediterraneo Wizard of Oz 18:55 Tg4 Telegiornale
12:55
07:05 Unomattina in famiglia 12:55 Tg3 L.I.S. 10:16 AandF: Ale e Franz 19:36 Dentro la notizia
Tg3 L.I.S.
famiglia 13:00 Tg2 Giorno 13:00 Il posto giusto Show 19:55 Tempesta damore
13:00
Il posto giusto
14:00
Tg Regione
08:00 Tg1 13:30 Tg2 Motori 14:00 Tg Regione 11:20 Buona la prima 20:30 Quarto grado
09:40 Dreams Road 13:40 Meteo 2 14:09 Tg Regione meteo 12:25 Studio Aperto 21:15 Chi trova un amico
Tg Regione meteo
14:09
14:15
10:30 A sua immagine 13:45 Quelli che aspettano... 14:15 Tg3 13:00 L’isola dei famosi trova un tesoro
Tg3
14:30
10:55 Santa Messa 15:30 Quelli che il calcio 14:30 In 1/2 h 13:15 Sport Mediaset Extra 23:37 Frankenstein
In 1/2 h
Kilimangiaro: Il
15:00
11:50 A sua immagine 17:00 90simo minuto: Zona 15:00 Kilimangiaro: Il 14:00 Save the Last Dance
grande viaggio
12:00 Recita dell’Angelus mista grande viaggio 16:15 Lottare per un sogno
16:20
Kilimangiaro: Tutte le
da Piazza San Pietro 18:00 90simo minuto 16:20 Kilimangiaro: Tutte le 18:05 Tom and Jerry >> CANALE 5
12:10 A sua immagine 18:55 90simo minuto: Tempi facce del mondo 18:30 Studio Aperto 16 (ME), 154 (MD), 205 (GP)
facce del mondo
19:00
12:20 Linea verde supplementari 19:00 Tg3 19:01 Il signore degli anelli:
Tg3
19:30
13:30 Telegiornale 19:30 Tg2 Flash 19:30 Tg Regione La compagnia dell’ 06:00 Prima pagina
Tg Regione
19:51
Tg Regione meteo
14:00 Domenica In: L’arena 19:35 Squadra Speciale 19:51 Tg Regione meteo 21:20 Le Iene 07:59 Tg5 mattina
Che tempo che fa
17:05 Domenica In Cobra 11 20:00 Che tempo che fa 09:10 Le frontiere dello
20:00
18:45 L’eredità 20:30 Tg2 21:30 Che fuori tempo che spirito
21:30
Che fuori tempo che
20:00 Telegiornale 21:00 NCIS fa fa >> RETE 4 09:45 Wild New Zealand
22:45
I ragazzi del Bambino
20:35 Techetechete 21:45 Bull 22:45 I ragazzi del Bambino 14 (ME), 153 (MD), 206 (GP) 11:00 Le storie di Melaverde
Gesu, ospedale pedia
21:30 Che Dio ci aiuti 22:40 Domenica sportiva Gesu, ospedale pedia 12:00 Melaverde
23:50 Speciale Tg1 23:45 Tg3 07:30 Tg4 Night News 13:00 Tg5
23:45
Tg3
07:50 Media shopping 13:40 L’arca di Noe
>> RAI 3 08:20 Terra! 14:00 Domenica Live
>> RAI 2 11 (ME), 152 (MD), 203 (GP) >> ITALIA 1 09:20 Shark: Un cacciatore in 18:45 Avanti un altro!
8 (ME), 151 (MD), 202 (GP) 20 (ME), 155 (MD), 204 (GP) via destinzione 20:00 Tg5
06:00 Rai News 10:00 Santa Messa 20:40 Paperissima Sprint
06:00
06:00 Ar 06:30 Rassegna stampa 06:05 Gossip Girl 10:50 Shark: Un cacciatore in 21:12 Amore pensaci tu
Arctic Airctic Air
Memex: La scienza
06:30 Memex: La scienza 08:00 Sembra ieri 06:40 Media shopping via destinzione 23:30 L’isola dei famosi
06:30

SKEDI TAT-TELEVIŻJONI Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 43



(ME) MELITA CABLE (MD) MELITA DIGITAL (GP) GO PLUS



10:10 Captain Sindbad >> It-triq tas-suċċess ma
Captain Sindbad
10:10
>> BBC ENTERTAINMENT 11:35 Seven Women
11:35
Seven Women
tirrenjax fi t-tul għal Richie
9 (ME), 300 (MD), 301 (GP) 13:05 Please Dont Eat the
Please Dont Eat the
13:05
Daisies
Daisies Richard Valenzuela huwa żagħżugħ fqir
06:00 Gigglebiz 14:55 Day of the Evil Gun Messikan li jgħix ma’ ommu u ma’ ħuh.
14:55
Day of the Evil Gun
The Comedians
16:30
06:30 Woolly and Tig 16:30 The Comedians Hu kien jaqla’ x’jiekol billi jiġbor il-frott
Splendor in the Grass
19:00
06:40 Gigglebiz 19:00 Splendor in the Grass u kif ikollu ċans kien idoqq il-mużika li
The Merry Widow
21:00
07:10 Woolly and Tig 21:00 The Merry Widow jħobb ma’ sħabu. Fi ftit żmien kulħadd
Splendor in the Grass
22:45
07:20 Bargain Hunt 22:45 Splendor in the Grass jinduna bit-talent mużikali tiegħu.
08:05 Doctors Sadanittant ħuh tar-rispett Bob, jibda
10:00 EastEnders jgħir għal Richie. Richie jibda t-triq tas-
12:00 Antiques Roadshow >> AMC suċċess meta aġent jinduna bit-talent
14:35 Bargain Hunt 312 (MD), 702 (GP) tiegħu. Darba Richie jisma’ l-kanzunetta
15:20 Only Fools and La Bamba. Hu jiddeċiedi li jirranġaha
Solarbabies
Horses... 06:00 Solarbabies f’verżjoni aktar moderna u bl-istil rock u
06:00
15:50 Doctor Who 07:35 The Cutting Edge jikseb suċċessi kbar biha. Fit-tliet xhur
07:35
The Cutting Edge
09:15
17:25 Call the Midwife 09:15 Yours, Mine and Ours ta’ wara Richie Valens jikseb suċċessi
Yours, Mine and Ours
21:00 The Interceptor 10:45 New York, New York b’żewġ diski oħra: Come on let’s go u
10:45
New York, New York
13:25
Chilly Scenes of
21:50 Happy Valley 13:25 Chilly Scenes of La bamba Donna. Sadanittant il-kantant isir iħobb
Winter
23:35 Doctor Who Winter lil Donna iżda l-ġenituri ma jkunux jap-
AMC, 21.35
The Perez Family
15:00
15:00 The Perez Family provaw id-deċiżjoni ta’ binhom.
Molly
16:50 Molly
16:50
>> E! ENTERTAINMENT 18:20 Mystery Date
18:20
Mystery Date
306 (ME), 304 (GP) 20:00 Maxie 16:25 Say Yes to the Brothers
Say Yes to the
20:00
Brothers
Maxie
16:25
21:35
13:00
Mars: Behind the
La Bamba
21:35 La Bamba Dress: Randy 13:00 Mars: Behind the >> LA5
Dress: Randy
06:00 Botched 23:25 Teachers Knows Best Scenes 162 (ME)
Botched
Knows Best
Teachers
23:25
06:00
Scenes
WAGS: Miami
Curvy Brides
11:00
14:00
11:00 WAGS: Miami 16:50 Curvy Brides 14:00 JFK: Seven Days
16:50
JFK: Seven Days
Something Borrowed,
Media shopping
That Made
Revenge Body With
06:00
15:00
15:00 Revenge Body With 17:20 Something Borrowed, That Made 06:00 Media shopping
17:20
Eva Luna
Khloe Kardashian >> DISCOVERY CHANNEL Something New A President 07:00 Eva Luna
Khloe Kardashian
A President
07:00
Something New
15:30 Botched 400 (MD), 501 (GP) 17:50 Brides of Beverly 16:00 Facing ... 07:50 Media shopping
Facing ...
07:50
17:50
15:30
Botched
16:00
Media shopping
Brides of Beverly
Rob and Chyna
Il segreto
16:00 Rob and Chyna Hills 17:00 Reagan: The Assas- 08:05 Il segreto
17:00
16:00
Hills
08:05
Reagan: The Assas-
Say Yes to the Dress
Una vita
18:15
10:00
17:00
sination Attempt
Mariahs World
17:00 Mariahs World 06:00 How Do They Do It? 18:15 Say Yes to the Dress sination Attempt 10:00 Una vita
21:00
21:00 Botched 06:25 Misfi t Garage Canada 18:00 Hubbles Amazing 12:30 X-Style
18:00
12:30
Botched
Hubbles Amazing
Canada
X-Style
18:45
22:00 Mariahs World 07:15 Fast N Loud 18:45 Bride by Design Universe 13:15 The Vampire Diaries
22:00
Mariahs World
13:15
The Vampire Diaries
Universe
Bride by Design
14:20
19:00
Randy to the
The Originals
23:00
A Year in Space
19:10
WAGS: Miami
23:00 WAGS: Miami 08:10 Wheeler Dealers 19:10 Randy to the 19:00 A Year in Space 14:20 The Originals
20:00
Il boss dei pre
15:20
Rescue
Killing Reagan
09:05 Fast N Loud Rescue 20:00 Killing Reagan 15:20 Il boss dei pre
20:05
22:00
90 Days to Wed
09:55 Sacred Steel Bikes 20:05 90 Days to Wed 22:00 Original Sin: How matrimoni
Original Sin: How
matrimoni
>> FINE LIVING NETWORK 10:50 Harley and the 21:00 Say Yes to the Dress Sex Changed the 17:50 Inga Lindstrom
Say Yes to the Dress
17:50
Sex Changed the
21:00
Inga Lindstrom
World
UK
Isola dei famosi
19:50
307 (ME), 301 (MD) Davidsons UK World 19:50 Isola dei famosi
extended edition
A Year in Space ...
My Crazy
23:00
21:55
11:40 Storage Hunters 21:55 My Crazy 23:00 A Year in Space ... extended edition
Un soffi o per la
Obsession
06:00 House HuntersHouse Hunters UK Obsession 21:10 Un soffi o per la
21:10
06:00
22:50
Labor Games
felicita
06:50 Giada at Home
06:50 Giada at Home 12:35 Baggage Battles 22:50 Labor Games felicita
Un segreto tra di noi
07:40 Healthy Gourmet 13:30 The Liquidator 23:45 I Am Jazz >> DISNEY CHANNEL 23:10 Un segreto tra di noi
07:40 Healthy Gourmet
23:45
23:10
I Am Jazz
08:30 Cousins on Call
08:30 Cousins on Call 14:25 Chasing Classic 400 (GP), 450 (MD)
09:25 Caribbean Life
09:25 Caribbean Life Cars
T
06:50
09:50 Hawaii Life 15:20 X-Ray Mega Airport >> ANIMAL PLANET 06:50 Tsum Tsum shortssum Tsum shorts >> FOX SPORTS
09:50 Hawaii Life
Miraculous: Tales of
06:55
10:15 Going Yard
10:15 Going Yard 16:15 BattleBots 405 (MD), 460 (GP) 06:55 Miraculous: Tales of 603 (ME)
11:10 Tiny House, Big
Ladybug and Cat
11:10 Tiny House, Big 17:10 How Its Made: Dream Ladybug and Cat
Living
Noir
08:00
Living Cars 06:25 Dr. Dee: Alaska Noir 08:00 Live: Ski ClassicsLive: Ski Classics
13:00 Formula E: Street Racers
Elena of Avalor
12:00 House Hunters 18:05 Wheeler Dealers Vet 07:20 Elena of Avalor 13:00 Formula E: Street Racers
07:20
Vet
12:00 House Hunters
Star Darlings
Treehouse Masters
12:50 Beachfront Bargain 19:00 British Treasure, 07:15 Treehouse Masters 07:45 Star Darlings 13:30 NHRA Drag Racing
12:50 Beachfront Bargain
07:45
13:30 NHRA Drag Racing
07:15
07:50
Liv and Maddie
08:10
14:30 Live: GP Industria and
Wildest Islands Of
Hunt American Gold 08:10 Wildest Islands Of 07:50 Liv and Maddie 14:30 Live: GP Industria and
Hunt
Indonesia
13:45 Platinum Weddings 20:00 Running Wild With Indonesia 08:15 Jessie Artigianato di Larc
Jessie
08:15
Artigianato di Larc
13:45 Platinum Weddings
16:00 Mobil 1 The Grid
14:35 Tiny House, Big Bear Grylls 09:05 Lone Star Law 09:30 The Little Mermaid 16:00 Mobil 1 The Grid
09:30
09:05
14:35 Tiny House, Big
The Little Mermaid
Lone Star Law
The 7D
16:30 Gillette World Sport
11:00
Living
10:00
Big Fish Man
Living 21:00 Dogs: The Untold 10:00 Big Fish Man 11:00 The 7D 16:30 Gillette World Sport
10:55
11:10
Bondi Vet
Shake It Up!
17:00 College Basketball
15:25 Vintage Hunter Story 10:55 Bondi Vet 11:10 Shake It Up! 17:00 College Basketball
15:25 Vintage Hunter
18:30 Q-Sport
16:15 Americas Most
16:15 Americas Most 22:00 Surviving Exodus 11:50 Mutant Planet 13:15 Backstage 18:30 Q-Sport
Mutant Planet
13:15
Backstage
11:50
14:05
19:00 World Rugby Sevens
Desperate Kitchens
17:20
Bizaardvark
Treehouse Masters
Desperate Kitchens 23:00 Deadliest Catch: 17:20 Treehouse Masters 14:05 Bizaardvark 19:00 World Rugby Sevens
17:05 Million Dollar
Series
Dog With a Blog
The Pool Master
17:05 Million Dollar Dungeon Cove 18:15 The Pool Master 14:30 Dog With a Blog Series
14:30
18:15
Wildest Islands Of
Stuck in the Middle
Contractor
Contractor 19:10 Wildest Islands Of 15:20 Stuck in the Middle 19:30 World Sailing Show
19:30 World Sailing Show
15:20
19:10
Indonesia
15:45
20:00 NHL Hockey
18:00 Caribbean Life Indonesia 15:45 Best Friends 20:00 NHL Hockey
Best Friends
18:00 Caribbean Life
18:55 House Hunters >> TLC 20:05 Dr. Dee: Alaska Whenever 22:00 NHRA Drag Racing
22:00 NHRA Drag Racing
Whenever
18:55 House Hunters
20:05
Dr. Dee: Alaska
Vet
23:00 Live: NHL Hockey
Elena of Avalor
16:10
19:45 Worlds Most Extreme 403 (MD) Vet 16:10 Elena of Avalor 23:00 Live: NHL Hockey
19:45 Worlds Most Extreme
16:35
Homes 21:00 Treehouse Masters 16:35 Miraculous: Tales of
Treehouse Masters
21:00
Miraculous: Tales of
Homes
Ladybug and Cat
21:55
Gator Boys
20:35 Tiny House, Big
20:35 Tiny House, Big 07:10 Kitchen Boss 21:55 Gator Boys Ladybug and Cat
23:45
Living 07:30 Cake Boss 23:45 Mutant Planet Noir >> MELITA MORE
Living
Noir
Mutant Planet
17:00
21:00 Rachel Hunters
The Next Step
21:00 Rachel Hunters 07:55 Kitchen Boss 17:00 The Next Step 802 (MD)
Let It Shine: Rap
Tour of Beauty: 08:15 Cake Boss 17:25 Let It Shine: Rap
Tour of Beauty:
17:25
The Collec 08:40 Kitchen Boss >> NATIONAL Battle Edition 08:28 Promotional Contentomotional Content
Pr
Battle Edition
The Collec
08:28
21:55 Caribbean Life
21:55 Caribbean Life 09:05 Say Yes to the Dress GEOGRAPHIC 19:05 Disney Cookabout 08:30 Rude Tube
Disney Cookabout
19:05
08:30
Rude Tube
22:45 Worlds Most Extreme UK 406 (MD), 505 (GP) 19:30 Elena of Avalor 09:00 The Amazing Race
09:00
22:45 Worlds Most Extreme
19:30
Elena of Avalor
The Amazing Race
19:55
14:00
Suits
Best Friends
Homes
Homes 10:00 My Giant Life 19:55 Best Friends 14:00 Suits
Air Crash
Whenever
06:00
Rude Tube
17:45
23:35 Beachfront Bargain
23:35 Beachfront Bargain 13:40 Sweet 15: 06:00 Air Crash Whenever 17:45 Rude Tube
Investigation
Hunt Quinceaa#x00B1;era Investigation 20:20 Jessie 18:15 2 Broke Girls
Hunt
Jessie
20:20
2 Broke Girls
18:15
07:00
18:45
Ancient Secrets
14:35 Best Of Buddys 07:00 Ancient Secrets 21:35 H2O: Just Add 18:45 Friends
21:35
H2O: Just Add
Friends
20:00
Water
08:00
15:00 Brides of Beverly 08:00 WWII: Hell Under Water 20:00 Switched At Birth
WWII: Hell Under
Switched At Birth
>> TCM Hills the Sea 22:00 Binny and the 21:00 Greys Anatomy
the Sea
Binny and the
Greys Anatomy
22:00
21:00
Supernatural
9/11: The Plane
Ghost
49 (ME), 310 (MD), 701 (GP) 15:30 Say Yes to the 10:00 9/11: The Plane Ghost 21:45 Supernatural
10:00
21:45
22:25
That Hit The
Dress That Hit The 22:25 Sabrina Secrets of a 22:30 The Originals
22:30
Sabrina Secrets of a
The Originals
VEEP
07:00 Sunday in New 15:55 Say Yes to the Pentagon Teenage Witch 23:15 VEEP
07:00
Sunday in New YorkYork
23:15
Pentagon
Teenage Witch
23:10
Battleground
Hank Zipzer
Hit The Floor
The Rounders
11:00
23:45
08:45 The Rounders Dress: Bridesmaids 11:00 Battleground 23:10 Hank Zipzer 23:45 Hit The Floor
08:45

44 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 MILL-KĊINA / MILL-ĠNIEN



X’inhi d-diff erenza ħobż jew ħafur bla glutina Min kienet

Poġġi n-nofsijiet taċ-ċen-
bejn il-gammon tinarja f’borma u għaddas Gertrude Jekyll?
bl-ilma. Sajjar fuq nar
mode rat sakemm l-ilma JOSIANNE AZZOPARDI\shamrockjoz@gmail.com
u l-perżut? jibda jgħali. Baxxi n-nar u
ħalli ċ-ċentinarja ssir għal
20 minuta. Neħħi ċ-
LEA HOGG / www.goodfoodeveryday.wordpress.comwww.goodfoodeveryday.wordpress.com ċentinarja mill-ilma.
Ħalliha tiksaħ. Ħaffi rha
b’kuċċarina. Żomm il-qal-
ba u użaha f’soppa tal-
ħaxix jew ħallatha ma’ xi
dixx ieħor bħal patata
maxx.
Poġġi n-nofsijiet taċ-ċen-
tinarja fuq dixx tal-forn
midluk bi ftit żejt taż-
żebbuġa.
Ħallat l-irkotta, il-frakk
tal-ħobż jew il-ħafur, nofs
il-ġbejna maħkuka, il-bajd
imħabbat, il-melħ u l-bżar,
ir-riegnu jew ħwawar oħra
li se tuża. ejn jidħol id-disinn tal- Kensington School of Art.
Saħħan il-forn għal tem- Fġnien, l-Ingilterra kellha Gertrude kienet ukoll kapaċi
peratura ta’ 180℃. Imla n- mara brava ħafna. Peress li tirrakkma, iddoqq, tikkom-
nofsijiet taċ-ċentinarja, t-8 ta’ Marzu jaħbat Jum il- poni l-mużika, taħdem fl -
b’din it-taħlita u aħmi fi l- Mara, iddeċidejt li nikteb xi injam u l-metall. Kienet
Ċentinarja mimlija [Ritratt: STEFAN STAFRACE]
forn għal 25 minuta. Fer- ħaġa dwar mara li lili tispi- ukoll fotografu tajjeb. Bħal-
l-gammon jiġi mill- – mustarda rex il-bqija tal-ġbejna maħ- rani ħafna. Din kienet Ger- ma qegħdin taraw kienet
kox xa ta’ wara tal-ħan- – bajd kuka fi l-wiċċ. trude Jekyll. mara mimlija b’talenti sbieħ,
Iżir u spiss jisserva – tadam Poġġi taħt il-grill għal Hi kienet xi ftit rivoluz- insomma mara kapaċissima.
matul il-Milied jew fl -Ew- – krexxun (watercress) ftit minuti sakemm jieħu jonarja minħabba li kienet Meta kienet studenta f’Ken-
wel tas-Sena. Jista’ jinxta- kulur sabiħ. Servi. mara u dak iż-żmien kienet sington iltaqghet ma’ diver-
ra mingħajr għadam, affu- Riċetta mill-programm Good Food Every Day ħaġa diffi ċli li mara tagħmel si artisti fosthom Fredrick
mikat jew mhux affumi- televiżiv jixxandar kuljum fuq dan ix-xogħol, b’mod pro- Leighton u Edward Burne-
kat. Smash TV. Biex issegwu fessjonali. Jones. It-teorija tagħha kif
Qabel ma ssajjar il-gam- ĊENTINARJA MIMLIJA fuq il-facebook bil-Malti Id-dinja tal-ġardinaġġ u tiddisinja l-ġnien, billi tuża
mon għandek bżonn ix- hemm il-grupp Good Food disinn kienet aktar ir-renju ċertu kuluri, ġiet infl uwen-
xar bu fl -ilma kiesaħ biex – żewġ ċentinarja maqsu- Every Day u bl-Ingliż tal-irġiel, mhux bħal daż- zata mill-artist J.M.W. Turn-
tneħħi ftit mill-melħ żejjed ma min-nofs hemm il-paġna Lea’s żmien sintendi, għax ħafna er u l-Impressjoniżmu.
tiegħu għax il-proċess biex – 200g irkotta Goodfoodeveryday. Jekk xogħlijiet saru ta’ kulħadd u Kienet temmen li l-fjuri
jiġi ppreparat għall-bejgħ – żewġ bajdied tixtiequ tixtru ktieb li jmur mhux tan-nisa jew tal-irġiel għandhom jiġu rispettati
huwa l-istess bħal dak tal- – kuċċarina riegnu frisk ma’ din is-sensiela u li biss. Dan qed ngħidu biex b’tali mod li anke meta
bejkon u jiġi kkurat jew if- imqatta’ huwa bl-Ingliż ibgħatu nipprova nurikom li għal- jkunu ġo vażun dawn
fumigat. – kwart ta’ kuċċarina sms fuq 79629259. Jekk kemm kienet aktar diffi ċli għand hom jitpoġġew b’mod
Id-differenza prinċipali riegnu niexef għandkom xi domandi għaliha dak iż-żmien, xorta artistiku u mhux kif ġie ġie.
bejn gammon u perżut – nofs ġbejna bajda iebsa jew kummenti għamlu ma qatgħetx qalbha u sa- Saħansitra waslet biex iddis-
huwa li l-gammon jinbeigħ maħkuka kuntatt ma’ Lea bl-emajl ħansitra għamlet isem għa- injat għadd ta’ vażuni tal-
nej u jeħtieġ li jiġi msajjar; – melħ u bżar leahogg1@gmail.com. Il- liha, tant li għadha tissem- ħġieġ għall-fjuri.
il-perżut huwa mibjugħ – nofs kuċċarina żejt taż- blog bl-Ingliż hija www. ma sal-ġurnata tal-lum.
imsajjar u jkun lest għall- żebbuġa goodfoodeveryday.word- Gertrude kienet ukoll ar- GĦELUQ
ikel. – żewġ mgħaref frakk tal- press.com. tista u għalhekk il-ġonna
Biex issajru għandek tagħha ma setax jonqos li Gertrude għexet ħajja
bżonn tikkalkula 40 minu- jkunu interessanti u kkulu- twila ħafna u baqgħet tagħti
ta tisjir għal kull kilo ta’ Rambutan riti. Hi kienet ħarġet bl-idea l-kontribut tagħha. Naħseb
gammon 160℃ mgħotti li tħallat il-fjuri, ħxejjex, li l-fjuri u l-pjanti għamlulha
bit-tinfoil. Meta toħorġu X’inhi? siġar u arbuxxelli fl imkien, tajjeb. Warajha ħalliet wirt
mill-forn ħallieh joqgħod bħalma wieħed qisu qed kbir ta’ informazzjoni u
għal nofs siegħa mgħotti jara pittura kollha kuluri. ġonna ddisinjati sbieħ.
qabel ma sservi. Kienet ukoll tikteb fuq il- Kwotazzjoni li togħġobni
❖ Frotta tropikali li toriġina fl -Indoneżja pjanti kif ukoll tiddisinja xi ferm ta’ Gertrude Jekyll hija:
Biex isservih: ❖ Bajda u żgħira b’qoxra ħamra u sufi ja djar. Infatti kellha kuntatt ‘L-imħabba lejn il-ġnien hija
Mal perżut jew gam- mad-disinjatur u artist Wil- bħal żerriegħa li la darba
mon imorru dawn l-ing- ❖ L-ilma tal-weraq mgħolli jintuża biex tlaħlah liam Morris. Fl-1889 iltaq- tkun inżergħet ma tmut
red jenti ix-xagħar biex ma jibjadx għet ma’ arkitett żagħżugħ qatt.’
– larinġ bl-isem ta’ Edwin Lutyens u Jekk intom bħali tħobbu
– cranberry ❖ Għoli fi l-fi bra, vitamini u minerali, fl imkien bdew jaħdmu fuq ħafna l-ġonna Ingliżi u
– pruna friska jew baxx fi l-kalorijii ħafna proġetti fejn jidħol id- għalhekk forsi bħali wkoll
priżervata disnn tad-djar u tal-ġonna. żortu xi ġnien jew ieħor fi r-
– klin jew thyme ❖ 100 gramma Rambutan: Hi twieldet 29 ta’ Novem- Renju Unit, żgur li jinteres-
– salvja 82 kalorija bru tal-1843 u mietet fi t-8 ta’ sakom tkunu tafu xi ħaġa
– bużbież niexef December tal-1932. Għexet dwar din il-mara brava, li
– ġinġer bla kolesterol il-parti l-kbira ta’ ħajjitha ddisinjat tant ġonna sbieħ
– paprika sors tajjeb ta’ Vitamina C, kalċju, f’Surrey, l-Ingilterra. f’ħajjitha.
– kurrat Jingħad li ħolqot mal-400 U bilħaqq, jekk kunjomha
– patata ħadid u manjessu ġnien fl -Ingilterra, fl -Ewro- qed ifakkarkom fi l-ktieb po-
– kaboċċa pa u fl -Istati Uniti. Kitbet polari “Dr Jekyll and Mr
mijiet ta’ artikli għar-rivisti Hide”, ngħidilkom li għand-
Jekk se sservih kiesaħ li kellhom x’jaqsmu mal- kom raġun, għax jingħad li
imur miegħu: © Goodfoodeveryday ġonna, ortikultura u ġardi- ħuha Walter kien ħabib ta’
– ġobniet pikkanti u u t-Torça naġġ. Kitbet diversi kotba Robert Louis Stevenson u
qaw wija wkoll. dan probabbli ‘issellef’ il-
Studjat l-arti fi s-South kunjom Jekyll, mingħandu.

RUMANZ Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 45





Mal-għaxar sena


taż-żwieġ


Rumanz ta’ Roberto Debrincat n.08
IL-FROTT TAL-IMĦABBA






mieni t-Tnejn fi lgħo- fommok,” saħqet b’daħka weġbitha Sarah. Għal dan il- - kienet aħbar li ma stenni- p.m., u peress li f’dak il-ħin
du, Sarah għamlet Nadette. “Isma l-oħra dal- kliem Nadette tħawdet - kif tiex. Il-aħwa kif għadda l- setgħu jiltaqgħu ma’ xi traf-
Kkuntatt ma’ klinika għodu. Jiena m’iniex imqar- tista’ mara miżżewġa li ma ħin. Nad, imxi mmorru lura fi ku, telqu mid-dar għal
privata biex tagħmel ap- rba Nad,” weġbitha Sarah jistax jkollha tfal tibki bil- l-uffi ċċju. Wegħdni li mhu ħabta tal-4.15 p.m.
puntament ma’ speċjalista. kemmxejn mistħija. “U iva, ferħ? se tgħid xejn,” saħqet Sarah. Iż-żewġ miżżewġin was-
B’xorti tajba għaliha, il-per- Sar, ma ridtx infi sser xi ħaġa “Skużani ta imma ma “Ma tarax, jien kelma ta’ lu fi l-klinika għal ħabta tal-
suna responsabbli mill-ap- ħażina. Jien mhux l-ewwel fhimtekx,” saħqet Nadette. mara għandi,” weġbitha 4.45 p.m., fejn sabu ammont
puntamenti nfurmatha li darba li jiena u Paul ikollna Hawnhekk Sarah bħal Nadette. konsiderevoli ta’ nies peress
kellha appuntament dis- lejl minn dawk li nibqa’ donnha rrealizzat li kienet Brandon, min-naħa tieg- li din il-klinika kienet tilqa’
ponibbli fi l-jum tal-Erbgħa. niftakar u l-għada niġi għax- tat ħjiel importanti lil ħabib- ħu, kien attent fl -emozzjoni- fi ha fi rxa wiesa’ ta’ kon-
Sarah mill-ewwel aċċettat, xogħol bi tbissima,” saħqet tha, u minkejja li kienet jiet tiegħu biex ma jagħti l- sulenti mediċi.
fejn deher evidenti li kienet Nadette. ftehmet ma’ Brandon biex ebda indikazzjoni. Huwa Hekk kif in-nurse għajtet
ferm eċitata li tara lit-tarbija “Jiena u Brandon għandna ma jgħidu xejn lil ħadd, ma kien f’kuntatt kontinwu ma’ isem Sarah, it-tnejn li huma
tagħha għall-ewwel darba. relazzjoni sesswali tajba ħaf- kelliex għażla oħra għajr li martu, fejn kellu seba’ mitt qabdu id f’id u daħlu għand
Fuq il-post tax-xogħol, na, però jien nitbissem tagħti l-aħbar lil Nadette. sena biex jirritorna f’daru l-ispeċjalista. Din tal-aħħar,
kemm Brandon u anki Sa- mhux biss meta jkollna lejl “Nad, li se ngħidlek qies li ħalli jkun qrib tagħha. talbet lil Sarah biex timtedd
rah ma qalu xejn lil ħadd. ta’ mħabba, iżda anki għal żżommu għalik,” saħqet Sa- Il-jum tal-Erbgħa ma fuq il-couch biex tagħmlilha
Kienu ftehmu bejniethom li ħafna affarijiet oħra. Nirrin- rah. “X’ġara Sar?” staqsiet damx ma wasal. Kemm l-ultrasound. Dan kien il-mu-
jxandru l-aħbar li Sarah grazzja lil Alla żewġi ma mifxula Nadette. “Inqbadt Brandon u anki Sarah kell- ment li kemm Brandon u
kienet qed tistenna tarbija jħallini nieqsa minn xejn, u tqila Nad! Se nsir omm!” hom seba’ mitt sena biex Sarah kienu qed jistennew.
wara li jkollhom l-ewwel dejjem jagħmel li jista’ biex saħqet b’ewforija Sarah. Na- jasal fi lgħaxija ħalli jmorru Fuq l-iscreen tfaċċa għall-
vista għand l-ispeċjalista. jarani kuntenta,” weġbitha dette nħasdet u nfexxet għand l-ispeċjalista. Min- ewwel darba l-fetu żgħir li
Iżda xi kultant, l-apparen- Sarah. f’bikja. ħabba l-appuntament, it- kien frott tal-imħabba tagħ-
za kapaċi tagħti indikazzjo- “Veru, Sar, ftit issib irġiel “Nifraħlek qalbi, kemm tnejn iddeċidew li jieħdu ftit hom - it-tnejn li huma nfexx-
ni li xi ħaġa mhiex tas-soltu. bħal Brandon. Ħasra li l- qed tagħmilni kuntenta nisi- sigħat leave ħalli b’hekk ew f’bikja ta’ ferħ.
Kif kienu jagħmlu ta’ sikwit, bambin għadu ma tagħkomx mak tgħidli hekk,” weġbitha ikollhom aktar ħin biex jip- “Kollox jidher normali
Sarah u Nadette, għal ħabta il-grazzja li ssiru ġenituri. Nadette fl -istess waqt li preparaw. sinjura. Importanti li tieħu
ta’ nofsinhar marru f’kafet- Mhux għax irrid nindaħal, għanqet magħha lil Sarah. Huma waslu d-dar għal dawn il-pilloli li se nagħtik.
terija li kienu viċin il-post imma ma kkunsidrajtux li “Grazzi Nad. Is-Sibt sirna ħabta tas-2.30 p.m. fejn wara Nerġa’ narak tliet ġimgħat
tax-xogħol tagħhom. tagħmlu l-IVF forsi ma tafx nafu. Wara li tlaqna minn li kielu xi ħaġa, Brandon oħra,” saħqet l-ispeċjalista.
“Nhar is-Sibt veru nk- kif taqtgħu xewqitkom?” magħkom Brandon ħadni fi daħal jinħasel, u warajh Huma u ħerġin mill-klini-
wetajtni Sar. X’ħin morna d- reġgħet staqsiet Nadette. klinika privata u meta beda għamlet l-istess Sarah. ka, iż-żewġ miżżewġin ġew
dar bqajt nhewden għax Hawnhekk Sarah bħal jinvistani t-tabib u bdejt L-appuntament għand l- wiċċ imb’wiċċ ma’ Sam, il-
xejn ma kont qiegħda f’sik- inħasdet - ma kinitx taf kif ngħidlu x’qed inħoss, għa- ispeċjalista kien fi l-5.30 ħabib ta’ Brandon...
tek,” saħqet Nadette. “Iva se taqbad twieġeb lil ħa- milli test tal-awrina u nfur-
veru Nad, ma tantx kont bibtha. Bħala persuna li l- mana li jiena tqila. Għalhekk
ninsab f’sikti,” weġbitha Sa- emozzjonijiet jiġru biha, xejn ma kont f’sikti - kienu
rah. bdiet nieżla demgħa fuq sintomi tat-tqala,” tenniet
“Il-bieraħ erġajt ħassejtek fommha. U hawnhekk Na- Sarah.
hekk?” staqsietha Nadette. dette bħal indunat li kienet “Xi ħlew, mela s-Sibt kon-
“Le, il-bieraħ qomt tajba. qabżet kemmxejn il-limitu. na ħamsa min-nies u mhux
Forsi kilt xi ħaġa matul il- “Skużani Sar, ma ridtx erbgħa,” weġbitha Nadette.
ġurnata li ma qablitx mie- inweġġgħak ta. Ħsibt li forsi “Veru, anki issa qegħdin tli-
għi,” saħqet Sarah. ħadd ma qalilkom bl-IVF u eta,” saħqet Sarah bi tbissi-
“Dak l-aqwa għax veru allura għidt li nkun ta’ ma. “Ara ommok, minn jaf
nkwetajt għalik. Isma, jaqaw għajnuna,” tenniet Nadette. kemm ferħet li sa fl -aħħar se
dal-lejl qadt xi ftit mqarrba “Le Nad, ma weġġajtniex. ssir nanna,” sostniet Na-
għax ilek mindu ġejt ix- Din id-demgħa mhix ta’ dette.
xogħol bi tbissima kbira fuq uġiegħ imma ta’ ferħ,” “Ommi baqgħet bla kliem









Brandon u Sarah huma koppja miżżewġa li deħlin fl -
għaxar sena taż-żwieġ tagħhom. Huma ltaqgħu waqt li
kienu għaddejjin bl-istudji tagħhom fl -Università ta’ Mal-
ta, fejn wara li ggradwaw, irnexxielhom isibu impjieg
tajjeb. Għandhom appartament f’żona mill-isbaħ ġewwa
l-Għargħur, u f’għajnejn il-qraba tagħhom huma meqjusa
bħala koppja kważi perfetta. Ħajjithom hija mżewqa
b’hena u mħabba, fejn prattikament huma jaqsmu fl im-
kien dak kollu li jgħaddu minnu. L-uniku nuqqas huwa
dak ta’ tarbija li żgur tfawrilhom ħajjithom.
Il-wasla tal-għaxar anniversarju taż-żwieġ se twassal
għal taħlita ta’ emozzjonijiet mhux mistennija, kemm fi l-
pożittiv u anki fi n-negattiv. Aħbar ferm mixtieqa tagħti l-
impressjoni li se tara l-ħolm tagħhom iseħħ fi r-realtà, iżda
fi l-verità, din se tkun il-bidu ta’ kapitlu li eventwalment
se jeskala għal wieħed bi tmiem traġiku u mhux mistenni.

46 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 djarju



fil-widien tal-lokal bis-seh- roċċa tal-Madonna tal- del li ta’ Knejjes qed torga-
» San GirGor em tar-riċerkatur Simon Grazzja ta’ Ħaż Żabbar se nizza Wirja ta’ Folklor Reliġ-
Salafia. Il-mixja se ssir illum tfakkar “Ħadd in-Nies”. już - bit-tema “Il-Mudell tal-
F’Kerċem Għawdex, il- il-Ħadd. Tluq minn ħdejn il- Pellegrinaġġ penitenzjali Knisja u dak kollu Konness
lum il-Ħadd, jingħata bidu Każin tal-Banda Pinto, Ħal nazzjonali, bil-vara devota Magħha” fis-Sala San Fran-
Skeda mit-7 ta’ Novembru 2016 għaċ-ċelebrazzjonijiet tal- Qormi, fid-9.00a.m. Tul din tal-Madonna tal-Grazzja jib- ġisk, Triq Melita, il-Belt Val-
sat-11 ta’ Ġunju 2017 Fes ta ta’ San Girgor. Fl-10.30 il-mixja, Simon Salafia se da fl-4.30 p.m. u jgħaddi letta. Fil-wirja hemm għall-
Tluq Mġarr Tluq Ċirkewwa a.m. issir Quddiesa Solenni jagħti spjegazjoni dwar l- minn diversi toroq ta’ Ħaż- wiri diversi mudelli ta’ kne-
Għawdex Malta fil-Knisja Parrokkjali, li istess widien fiż-żona. Żabbar. Hekk kif jidħol lura jjes u affarijiet oħra konnessi
01:30 02:15 għaliha huma mistednin fil-Knisja Arċipretali, Mons ma’ dan id-delizzju, bħal
03:30 04:00 b’mod speċjali dawk kollha Arċisqof Charles J. Scicluna, vari tal-Ġimgħa l-Kbira, stat-
05:00 05:45 li jisimhom Gregory. Gori » Seduta Ġenerali li se jieħu sehem fil-Pel- wi titulari, altari, u oġġetti
06:00 06:30 jew Gregoria. Wara ssir iċ- legrinaġġ, imexxi Konċeleb- oħra interessanti. Id-dħul
ċerimonja tal-ħruġ tal-Istat- Illum il-Ħadd, se ssir is- razzjoni Solenni. Kulħadd huwa b’xejn u l-wirja tiftaħ
06:30 06:45 wa Titulari min-niċċa fost Seduta Ġenerali għall- mistieden. kuljum sat-18 ta’ Marzu:
06:45 07:00 il-kanta tal-Innu Marċ u l- imseħbin tas-Soċjetà Dun mid-9.30 a.m. san-12.30 p.m.
Innu Popolari. Filippu Borġia, fejn se jiġu u mill-4.30 sas-7.30 p.m.
07.oo 07:30
ppreżentati r-rapporti am- » afternoon tea
07:30 08:15 ministrattivi u finanzjarji
08:15 09:00 » Mixja għas-sena 2016, u se jkun Ser isir Afternoon Tea fiċ- » Bazaar
hemm ħin fejn il-membri Ċentru Familja Mqaddsa,
09:00 09:45
Il-Kummissjoni Nisa Qal- jkunu jistgħu jressqu s-suġ- Triq Johnny Catania, l-Imsi- Matul ix-xahar ta’ Marzu
09:45 10:30
bisti flimkien mal-Kummiss- ġerimenti u l-proposti tagħ- da, illum il-Ħadd. Jibda fit- qed jiġi organiżżat Bazaar
10:30 11:15
joni Kultura ta’ Ħal Qor- hom. Is-Seduta Ġenerali se 3.00p.m. u d-dħul minnu se b’risq Hospice Malta. F’dan
11:15 12:00
mi sejrin jorganizzaw mixja ssir fis-sala tal-Kunsill Lokali jmur b’risq il-Knisja ta’ San il-bazaar, li qed isir biswit il-
12:00 12:45 ta’ Birkirkara, fi Triq Tumas Ġużepp, l-Imsida. Għal aktar banka tal-lottu fi Pjazza Ro-
12:45 13:30 Fenech u tibda fid-9.30 am. dettalji tistgħu ċċemplu lil: tunda, il-Mosta, wieħed jis-
13:30 14:15 Il-pubbliku huwa mistieden Monica Caruana fuq 7932 ta’ jsib ħwejjeġ ġodda, kot-
14:15 15:00 biex jattendi. 3380 jew Marianne Pace fuq ba, ġugarelli, ornamenti u
15:00 15:45 7929 8940. affarijiet għad-dar bi prezzi-
jiet vantaġġjużi. Għal aktar
15:45 16:30
» “Ħadd in-nieS” dettalji wieħed jista’ jċempel
16:30 17:15 » folklor reliĠjuż fuq 2144 0085 jew jibgħat
17:15 18:00
Illum, l-Ewwel Ħadd tar- imejl lil fr@hospicemalta.
18:00 18:45
Randan Imqaddes, il-Par- L-Għaqda Dilettanti Mu- org.
18:45 19:30
19:30 20:15
TIFKIRA
20:15 21:00
21:00 21:45 JOSEPH DALLI
22:30 23:05 fundatur ta’ATLAS TOOL Eng. Co. Ltd.
23:45 00:20
F’Għeluq it-tieni sena minn meta mar jiltaqa
mal-Mulej, fis-7 ta Marzu 2015

Qatt minsi minn Martu Carmen Dalli,
binhom Daniel, qraba u ħbieb.

Mulej għatieh il-mistrieħ ta’ Dejjem.


TIFKIRA

Illum il-Ħadd 5 ta’ Marzu, jaħbat egħluq is-7 sena
mill-mewt ta’ SALVINA BARBARA miz-Żejtun.
Tant mibkija u qatt minsija minn bintha M’Grace.
Jibqgħu jiftakru fiha wkoll ħutha, l-armla ta’ ħuha,
l-aħwa tal-mibki raġel tagħha Toni,
l-irġiel u n-nisa tagħhom, l-armel t’oħtu,
bosta neputijiet, qraba oħra u ħbieb.

“Ma inti tibqa għal dejjem stampata ġo moħħi,
minquxa f’qalbi u l-ħin kollu bil-memorja għażiża
u sabiħa tiegħek quddiem għajnejja.”
O Mulej aħgtiha il-mistrieħ ta’ dejjem.

Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 47
finanzi

Snapchat Stmata $24 biljun





lob lill-Kummissjoni Ewro- hu wa l-Kap Eżekuttiv ta’ dawk ta’George W. Bush
pea l-approvazzjoni biex Fox, jilħaqx il-kriterji ta’ fit (Decision Points) inxtraw
tikseb il-kontroll sħiħ ta’Sky, and proper biex ikun jista’ minn Crown għal $10m.
għal valur ta’ kważi £12-il jingħata liċenzja ta’ xandar Il-vantaġġ ta’Obama ġej
biljun. B’hekk tkun qed tak- fir-Renju Unit. mill-fatt li hu kien laħaq
kwista l-kumplament tal- Jekk il-bejgħ iseħħ, hu st- kiseb reputazzjoni ta’ kittieb
61% tal-kumpanija li mhux mat li kull sehem ta’ Sky se anke qabel laħaq president,
fil-proprjetà tagħha. Fil-pre- jiġi stmat għal £10.75. b’żewġ kotba li kellhom
żent, għaddejja battalja poli- suċċess fenomenali u li
tika dwar ix-xiri ta’ dan ix- il-Familja obama minn hom l-eks-President
xandar Ingliż. ddawwar $65m daħ ħal somom miljunarji.
Il-Gvern tar-Renju Unit mill-memorji Dawn kienu “Dreams from
-app popolari tal-mid- ma. Hu mifhum li l-kum- imbagħad se jkollu għaxart My Father” u “The Audaci-
ja soċjali Snapchat panija mistennija tuża dan ijiem biex jiddeċiedi jekk jir- Il-kumpanija Penguin Ran- ty of Hope”.
Lħabbret li se toħroġ id-dħul biex takkwista kum- referix dan il-ftehim lill-aw- dom House se tħallas aktar Filwaqt li Barack u Mic-
għall-ewwel darba ishma paniji oħra, prodotti, serviz- toritajiet tal-kompetizzjoni minn $65m għad-drittijiet helle Obama kitbu l-kotba
għall-bejgħ, bi prezz ta’$17 zi jew teknoloġiji relatati bl- tiegħu kif ukoll lill-ekwival- globali għal żewġ kotba separatament, il-bejgħ tad-
Amerikan kull sehem. Dan iskop li tkompli tespandi l- enti tal-awtorità tax-xandir miktuba separatament minn drittijiet sar b’mod konġunt,
minkejja li s-suq kien qed ji- operat tan-negozju tagħha. Ingliż, Ofcom. Barack Obama u martu Mic- fattur li attira prezz aktar
pprevedi li l-valur ikun Snapchat sostniet li għalissa Fir-Renju Unit hemm sk- helle, f’dak li qed jitqies għoli. Barack Obama serva
eqreb il-$15. Dan se jagħti mhux qed tikkunsidra in- rutinju politiku u medjatiku bħala rekord assolut għal ta’President għal żewġ ter-
valur lil kumpanija ta’ mad- vestimenti kapitali. qawwi wara li l-offerta ori- memorji presidenzjali. mini konsekuttivi f’isem il-
war $24 biljun, f’dak li se L-app Snapchat ilha fis- ġinali ta’ Fox għal Sky fl- Jidher li fl-irkant, kien Partit Demokratiku.
jirriżulta l-akbar bejgħ ta’ suq mill-2010 u l-oriġinalità 2011 kienet ikkollassat. Dan hemm ukoll interess minn Dan l-artiklu huwa miġ-
ishma wara dak ta’Facebook. tagħha huwa li messaġġi li kien seħħ wara li Fox kienet Harper Collins, kumpanija jub lilkom minn MPM Capi-
Filwaqt li l-popolarità ta’ wara ftit ħin jisparixxu. Fil- mġiegħla tirtira wara l-is- proprjetà ta’ News Corp u tal Investments Ltd – www.
Snapchat, b’mod partikolari bidu kienet ħadet reputazz- kandlu ta’ ttappjar ta’ tele- CBS. Fil-passat, Penguin ip- mpmci.net Tel. 21493250.
fost il-ġenerazzjoni żagħ- joni ħażina bħala servizz fons min-naħa tal-ġurnal pubblikat żewġ kotba tal- Tista’tirċievi l-artiklu b’xejn
żugħa hija magħrufa, dan l- biex jintbagħtu ritratti ta’ “News of the World”. Num- President Obama. billi tibgħat email fuq info@
ammont xorta ħalla lil bosta natu ra adulta, iżda illum il- ru ta’ Membri Parlamentari B’mod komparattiv, il- mpmci.net
analisti sorpriżi, għal tliet ġurnata s-servizz sar ferm minn partiti politiċi diffe- memorji tal-President Clin- L-informazzjoni u l-ħsi bijiet
fatturi partikolari: l-ewwel, popolari għal kull tip ta’użu. renti qed jitolbu li ssir ana- ton fl-2004 (My Life) inklużi fl-artiklu huma provduti
wara żieda qawwija fin- Fil-passat, Facebook kie- liżi dettaljata ta’ jekk James inbiegħu għal $15m lill- għal skop ta’ edukazzjoni u in-
num ru ta’ utenti, fl-aħħar net għamlet tentattiv li tixtri Murdoch, iben Rupert, li kumpanija Knopf, filwaqt li formazzjoni biss u m’għan-
xhur tal-2016, ir-rata ta’ Snapchat iżda n-negozjati dhomx jiġu kkunsidrati bħala
tkab bir naqset drastika- ma kinux irnexxew. Fid- parir ta’investiment.
ment; it-tieni, fl-2016 Face- dawl ta’dan, Facebook bdiet
book nediet servizz fuq Ins- tinvesti f’servizz simili, li
tagram li prattikament jik- llum hu amalgmat mal-app
kopja l-kunċett ta’Snapchat; Instagram.
u t-tielet, minkejja ż-żieda
fir-reklamar, il-kumpanija Fox trid tixtri lil Sky
til fet nofs biljun dollaru fl-
2016. Il-kumpanija 21st Centu-
Il-kumpanija se tkun qed ry Fox, proprjetà tal-bilju-
tbiegħ mat-$3.4 biljun f’ish- narju Rupert Murdoch se tit-

48 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 MOGĦDIJA TAŻ-ŻMIEN












































Minn x’hiex hi meħuda l-Bromelain?
Fih ingredjenti mhux ipproċessati.








Marie Claire Gatt, Rabat - Malta

mogħdija taż-żmien Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 49

50 Il-Ħadd 5 ta’ Marzu 2017 tisliba



IRBAĦ €50 VAWĊER MINGĦAND





MIMDUDIN
1. … ma jmejjilx lill-ieħor (7)
5. Kien ta’ qabel it-tarmak u l-bitmak (6)
8. Wieħed imċerċer, żdingat, x’aktarx
ta’ qattagħni (7)
14. u 15. Mimdudin: Ma jafux jaqraw u
jiktbu (11)
15. Ara 14. Mimdudin
17. Ir-raħal ‘il fuq mill-Mosta (6)
19. Xejn mhi għalja (5)
20. Allura din il-kerha jisimha Ċensa? (4)
21. Il-ħjara titqatta’ …. Għal
mal-insalata (4)
23. Min jaqa’ fih x’aktarx li jilbes
l-iswed (5)
25. Aktar qasir (5)
28. Għabba minn post għall-ieħor (4)
29. u 30. Mimdudin: Aktar minn
balalu wieħed (6)
30. Ara 29. Mimdudin
31. Mieles, wati jew livellat (4)
33. Dawn nies li jilagħbu bin-nies (12)
39. Tarah żgur f’xi ballu (4)
41. u 42. Mimdudin: Aktar minn
ċarruta waħda (6)
42. Ara 41. Mimdudin
43. Il-limatura żgur li ssir b’nofsha (4)
45. Isimha ħareġ meta morna
mfixklin? (5)
46. u 47. Mimdudin: Tkaxkira jew
waqgħa fit-tul (9)
47. Ara 46. Mimdudin
50. Iċ-ċelebri Brażiljan ta’ qabel
Ronaldo (4)
53. u 54. Mimdudin: Xogħol ta’ tiżwiq
fid-drapp (6)
54. Ara 53. Mimdudin
56. Din issir b’sieq fuq sieq (5)
58. Dan jiddawwar m’għonq il-kelb (6)
60. u 62. Mimdudin: Studenti lajċi (11)
62. Ara 60. Mimdudin
64. Reċta serja fuq il-palk, jew fuq
it-televiżjoni (5)
67. Mimli skaluni waħda fuq l-oħra (6)
69. u 70. Mimdudin: Din il-mara
tal-imperatur? (11)
70. Ara 69. Mimdudin
72. u 73. Mimdudin: Ħatar tas-setgħa
jew bastonċin (6)
73. Ara 72. Mimdudin
75. Nofsu ħawtieli u tixrob minnu (4)
77. It-taxxa jew kwota fil-Kamerata! (4)
79. … Alla Sidi (5) 4. Ara 3. Weqfin 59. Suppost il-ħin tal-irqad (4) Soluzzjoni tal-Ħadd li għadda
80. u 82. Mimdudin: Xejn m’huma 6. u 7. Weqfin: Mediċini jew xorb li 61. Bih jaħslu l-art bilwieqfa (4)
maħlula (9) jagħtu l-enerġija (10) 63. Ismu Russu ssibu fil-garigor? (4) MIMDUDIN: 1. Student; 5. Vittma; 8.
82. Ara 80. Mimdudin 7. Ara 6. Weqfin 65. Għasfur ċkejken tal-imħabba? (6) Ixxalaw; 14. Pasti; 15. u 17. Stabbiliment;
84. u 85. Mimdudin: Mqarqaċ u fuq 9. u 10. Weqfin: Dawn iqandlu 66. Aktar minn moxt wieħed (4) 19. Mumja; 20. Nero, 21. Twil; 23. Dekan;
ruħu wisq (6) l-merkanzija fil-port (8) 68. Pajjiż … minn għajnu (6) 25. Lemaħ; 28. Ħut; 29. u 30. Basket; 31.
85. Ara 84. Mimdudin 10. Ara 9. Weqfin 69. Xi ħadd li tafda fih ħafna (6) Umdu; 33. Nazzjonalità; 39. Wirt; 41. Rio;
87. … aħna jew m’aħniex? (4) 11. Kienet l-iżgħar fl-użin (5) 70. Toni tani tina talli tajtu … ħamra 42. Mod; 43. Ħaxu; 45. Lapes; 46. Tadam;
88. Tabilħaqq mimli spettaklu (12) 12. Dan isakkar minn wara (7) (4) 47. Aqwa; 50. Sega; 53. Bla; 54. Art; 56.
93. Ringrazzjament (4) 13. Dan mhuwiex minn pajjiżna (7) 71. Idewbuha għas-siġill (6) Tella’; 58. Rettur; 60. Kattar; 62. Tvara; 64.
94. u 95. Mimdudin: Aktar minn favur 16. Malta u Għawdex mimlijin bihom 74. L (4) Kalat; 67. Terraq; 69. Paċikk; 70. Xtarr; 72.
wieħed (6) (5) 76. F’dan il-ħin (4) u 73. Mitjar; 75. Nett; 77. u 78. Wieqfa; 79.
95. Ara 94. Mimdudin 18. Magħad sewwa (5) 78. Il-kapitali tal-Ġordan (5) Ħalef; 80. Alibi; 82. Krib; 84. Ara; 85. Bra;
96. u 98. Mimdudin: Ċertament li 22. Il-qbid tat-tajr u l-għasafar (5) 79. u 81. Weqfin: Dawn jgħattu l-uċuħ 87. Vrus; 88. Benedizzjoni; 93. Ġara; 94. u
mhux maskili (9) 24. u 26. Weqfin: Għandna gzuz (6) 95. Attent; 96. Isem; 98. Kaħli; 100. Rfina;
98. Ara 96. Mimdudin minnhom imħarbtin u bil-ħofor (6) 81. Ara 79. Weqfin 101. Kolp; 105. Kilo; 108. Tifel; 109. Klikek;
100. u 101. Mimdudin: L-akbar wieħed 26. Ara 24. Weqfin 82. Mimli bih innifsu (5) 110. Maruti; 111. Tafal; 112. Iffolla; 113.
kien ta’ Ġuda (9) 27. Dan joqtol l-insetti (5) 83. Ħaxixa fil-borma għat-togħma (7) Grigal; 114. Teatrin.
101. Ara 100. Mimdudin 32. Sponta jew tajjar ix-xifer (6) 86. Ftehim bejn żewġ pajjiżi (7) WEQFIN: 2. Tosti; 3. Dqiq; 4. Nisa; 6.
105. Għalaq ħalqu u waqa’ fil-… (4) 33. u 34. Weqfin: Għal kull ħatba 89. … ta’ ġudikanti jew ta’ kelliema (5) Isinn; 7. Molol; 9. Xatt; 10. Ajma; 11. Ar-
108. Din ix-xitla tingħata bħala għalf hemm il-…. (7) 90. Wieħed mit-tulijiet (3) mat; 12. Spettur; 13. Farfett; 16. Abela;
lill-bhejjem (5) 34. Ara 33. Weqfin 91. Hekk jgħajtulu lil Lawrence 18. Eżatt; 22. Marru; 24. u 26. Arzell; 27.
109. Xropp tal-ħarrub u z-zokkor 35. Praspura u aktar bħalha (6) għall-ħeffa (3) Medda; 32. Daħħal; 33. Nol; 34. Zopp;
imgħolli (6) 36. Musmar maqlub jew qrada (6) 92. Għandu flus bir-… (5) 35. Jassar; 36. Attakk; 37. Ibda; 38. u 40.
110. Semmen minn wara u qagħad 37. Mhuwiex bhima (4) 97. Aktar minn molla waħda (5) Ammirajna; 44. Xeba’; 48. Qatt; 49. Bar-
jgħarrex bil-moħbi (6) 38. Is-Sinjorina Losco (3) 99. u 100. Weqfin: Ta’ min iqisu u betti; 51. Barbikju; 52. Stikka; 55. Gastra;
111. Kemm hija tajba mimlija ħaxu! (5) 40. Waqagħlhom xagħarhom (6) jagħti kasu (10) 57. Lega; 59. Tjur; 61. Taċċ; 63. Vojt; 65.
112. Imur mal-kikkra (7) 44. In-nisa l-aktar li jitpaxxew biha? (4) 100. Ara 99. Weqfin Lastku; 66. Tmun; 68. Qanfud; 69. Pitazz;
113. Tassew li qalbu kiefra (6) 48. Agħtih lil min ħaqqu (4) 102. Aktar qrib (5) 70. Xrar; 71. Arabja; 74. Alan; 76. Biro; 78.
114. Imniżżla fuq il-karta (7) 49. Kiseb jew iddobba (8) 103. u 104. Weqfin: Benefiċċji jew favuri (Ara 77. Mimduda); 79. u 81. Ħabibi; 82.
51. Xi waħda miblugħa u ċassa (8) (8) Kanna; 83. Ivvinta; 86. Kappell; 89.
WEQFIN 52. Ir-raħal qrib Ħaġar Qim (6) 104. Ara 103. Weqfin Eżami; 90. Ewl; 91. Jaf; 92. Nannu; 97.
2. Kollha foloz la hemm ħafna (5) 55. Wieħed mill-imsieken (6) 106. u 107. Weqfin: Mogħti l-għajnuna (8) Eħfef; 99. u 100. Ikkorrompa; 102. Orfni;
3. u 4. Weqfin: Barmil bil-għatu (8) 57. Id-demm ma jsirx … (4) 107. Ara 106. Weqfin 103. Alto; 104. Ikel; 106. Like; 107. Stat.


Ir-rebbieħ ta’ €50 vawċer mingħand Sistina Wine & Co tat-tisliba ta’ nhar il-Ħadd ISEM .......................................................................................................................
huwa: GRECH ANSELMU mill-Belt Valletta.
INDIRIZZ .......................................................................................................................
Ibagħtu t-tisliba mimlija flimkien mad-dettalji tagħkom f’dan l-indirizz:
“Tisliba tal-Ħadd”, It-TORĊA Union Print Co. Ltd., A41, Qasam Industrijali, ...............................................................................................................................................
il-Marsa, MRS 3000. L-ewwel tisliba tajba li tinfetaħ tirbaħ vawċer ta’ €50 mingħand
Sistina Wine & Co., 188, The Strand, Gżira. ...............................................................................................................................................