รำโทนโคราช ใบความรู้ โทน ประวัติความเป็นมา รำโทน เป็นการละเล่นพื้นบ้านทั่วไป เช่น ในภาคกลาง การรำโทนมีครั้งแรกเมื่อใดไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัด บาง หลักฐานกล่าวว่ามีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาและแพร่ไปยังภาค อื่น ๆ นิยมเล่นกันในเทศกาลสงกรานต์ ในยามว่างของค ่าคืนที่ เสร็จจากการทำนาโดยเฉพาะคืนเดือนหงาย ในแถบโคราชก็มีการรำโทนเช่นเดียวกันกับภาคกลาง เหตุที่เรียกชื่อว่ารำโทน เพราะเป็นการรำตามจังหวะเสียงโทน คือ เสียง “ป๊ะ โท่น ป๊ะ โท่น ป๊ะ โท่น โท่น” หรือ “ป๊ะ โท่น โท่น ป๊ะ โท่น โท่น” ซึ่งประกอบบทเพลงส่วนใหญ่เป็นบทเพลงร้องสั้นๆ ตาม ปฏิภาณหรือที่ด้นเพลง การร้องและการรำไม่เคร่งครัดในแบบ แผนมากนัก คือเพียงแต่ยกมือกรายไปมา และรำได้ทุกเพศทุกวัย โดยผู้รำจะจับคู่ส่วนใหญ่เป็นคู่ชายหญิง ต่อมาวิทยาลัยนาฏศิลป นครราชสีมาจึงคิดค้นการแสดงเพื่ออนุรักษ์ฟื้นฟูรำโทนโคราช ให้คงอยู่คู่ชาวนครราชสีมาโดยนำคำขวัญมาแต่งเป็นเนื้อร้อง ของ แต่ละเพลง มี 7 เพลง โดยมีเพลงเกรินนำ และจบท้ายด้วยเพลง ลามาเพิ่มอีก 2 เพลง
เพลงรำโทนโคราช รำวง รำวง รำวง ขอเชิญอนงค์สาวชาวโคราช พี่ชายเดินออกไปโค้ง (ซ ้า) แม่โฉมยงอย่ามัวนวยนาด กรายแขนอ่อนๆมาฟ้อนมาวาด(ซ ้า) แม่สาวโคราชขอเชิญรำวง เพลง "โคราชรำวง" เพลง "ของดีโคราช" โคราชประตูอีสาน (ซ ้า) เขาลือเล่าขาน มีของดีๆ ย่าโมวีรสตรีท่านท้าวสุรนารี เป็นศักดิ์เป็นศรีโคราชบ้านเอง..... ย่ายืนทะนงองอาจ เป็นการประกาศไม่เคยคิดเกรง ว่าหญิงไทยใจหาญนั่นเอง (ซ ้า) ที่เขาชมว่าเก่ง “แกว่งดาบ เปลไกว” หญิงไทยโคราช บ้านเอง การรบก็เก่ง การเรือนก็ดี เพลง "ผ้าไหมดี" ผ้าไหม ผ้าไหม ผ้าไหม ผ้าไหมผืนลายหลายสี ผ้าเนื้อดีเอาห่มคนงาม เส้นไหมย้อมให้ถึงน ้า สีสดใสทอลายงามตา ยามนุ่งก็ดูสมส่วน มีน ้ามีนวลและมีราคา ยามใส่ก็ให้สมทรง เป็นเสื้อเป็นส่งคงดูสง่า ปักธงชัยเมืองผ้า (ซ ้า) เป็นหน้าเป็นตาโคราชบ้านเรา ปักธงชัยเมืองผ้า เมืองนอกเมืองนาเขาลือกันทั่ว
เพลง "หมี่โคราช" ผัดหมี่ผัดหมี่คั่วหมี่ อีแม่คนดีเอาหมี่มาคั่ว ผัดหมี่เขาก็ใส่หน่อถั่ว มาชิมดูถั๊วะไอ้นายคนดี.... อำเภอกระโทกโชคชัย อำเภอปักธงชัย อำเภอพิมาย มาชิมกันได้ซื้อ ขาย ก็มี ถ้าซื้อไปคั่วกิ๋นก๊ะบ้าน (ซ ้า) ขอรับประกันอร่อยเด้อ....นาย เพลง "ปราสาทหิน" พิมาย พิมาย พิมาย พิมายมีปราสาทหิน ปราสาทหินถิ่นเมืองพิมาย คนโบราณ ท่านเอาหินมาก่อน มาเรียงต่อก้อน ซ้อนเทินกันไว้ ก่อกำแพงแต่งซุ้มประตู (ซ ้า) ล้อมปราสาทอยู่อย่างมีความหมาย สลักลวดลายลีลา (ซ ้า) งดงามสง่า มีคุณค่าหลาย ตั้งปู่ทวด ย่าทวดของเรา (ซ ้า) จากคนรุ่นเก่า มาถึงคนรุ่นใหม่... ต้องรักษาเอาไว้เด้อ (ซ ้า) ให้คู่พิมาย คู่ไทยทานทน (ซ ้า) เพลง "ดินด่านเกวียน" ด่านเกวียน ด่านเกวียน ด่านเกวียน มิมีล้อเกวียน มีแต่ล้อรถยนต์ ผมอนก็ยังหมุนวน (ซ ้า) อยู่กับคนช่างปั่นดินเผา.... ปั้นครก ปั้นโอ่ง ปั้นอ่าง แก๊ะกระถาง ปั้นปลา นกเค้า ปั้นตัวตุ๊กตา ตุ๊กตุ่น จากดินแม่มูล มาเป็นดินเผา จากดินได้มีราคา (ซ ้า) ฝรั่งมั้งค่า กะยังขายให้เขา เดี๋ยวนี้ด่านเกวียนบ้านเรา เดี๋ยวนี้โคราชบ้านเรา เด็กน้อยคนเฒ่า แสนสนุกสำราญ (ซ ้า)
ลักษณะและรูปแบบการแต่งกาย เพลง "พี่จำจากลา" ช ลาแล้วแม่แก้วจอมขวัญ รักชั่วชีวันและตลอดไป งามจริง งามยิ่งกว่าใคร (ซ ้า) เลิศลำอำไพสวยจริงพี่รักจริง ญ อย่ามา อย่ามา ยอฉัน กลัวไม่กี่วัน จะพลันทอดทิ้ง หากพี่รักน้องจริง ๆ อย่านิ่งอยู่นาน สาบานต่อย่าโม ผู้ชาย : สวมใส่เสื้อคอกลมสีขาว ผ้าโจงหางกระรอก ผ้าขาวม้าผูกที่เอว และผ้าป้อ ผูกที่ข้อมือฝั่งขวา ผู้หญิง : สวมใส่เสื้อคอขึงสีขาวสวมสไบ นุ่งผ้าโจงหางกระรอก ผ้าป้อสอดใต้เข็ม ขัดฝั่งขวาและเครื่องประดับทอง