จันผา

จนั ผา’ ไมป้ ระดบั ทใ่ี ชเ้ วลาสร้างราคาและความงามให้ตวั เอง

ชว่ งนเ้ี ทรนดต์ ้นไมย้ ังคงลุกลามไปทุกท่อี ยา่ งต่อเนอ่ื งไมห่ ยุดไมห่ ยอ่ น นอกจากราคาจะสูงวนั สูงคืนแล้ว
ความนิยมในการนาต้นไมเ้ ขา้ ปลูกในบ้านหรอื ประดับอาคารกส็ งู ตามไปด้วย เราเห็นไมต้ ่างประเทศทมี่ ี
เอกลักษณ์ของใบหรือลาตน้ อยา่ ง มอนสเตอรา ยางอินเดีย และไทรใบสกั กนั มามากแล้ว ลองมาชมต้นไมข้ อง
ไทยท่ีอยู่กับปา่ กบั เขาของบา้ นเรามาเนิน่ นานกนั ดบู ้าง หลายคนนาไปประดบั บ้านและแตง่ สวน โดยเฉพาะช่วง
นี้ท่ีเราเหน็ ตามรา้ นคาเฟแ่ ละโรงแรมมากข้นึ จนเตะตา ไมร่ ู้ว่าเพราะกระแสการปลกู ตน้ ไม้ หรือวา่ เพราะความ
งามท่ีใชเ้ วลาสรา้ งคุณค่าใหต้ ัวมนั เองกนั แน่

จนั ผา หรอื จันทรผ์ า เปน็ ไมป้ ระดบั ทข่ี ้ึนอย่ตู ามป่าเขา โดยเฉพาะโขดหนิ ผาของประเทศไทย เอกลกั ษณ์
ของต้นจนั ผาคอื มีลาตน้ หนากลม ยืดสงู แตกกงิ่ ก้านออกมา มยี อดเปน็ พุ่ม เน่อื งจากเปน็ พชื ท่เี ตบิ โตในพื้นท่ี
แล้งไดด้ ี จงึ มีขนาดใบเรยี วเล็กยาวคล้ายใบหอก ดอกจันผามีลกั ษณะเป็นชอ่ เหมอื นมะมว่ งและมกี ล่นิ หอม
แม้ว่าจันผาจะเป็นไม้บนเขา แต่เรามักจะเหน็ คนปลกู ไวห้ น้าบ้านเรือน ตามความเชื่อโบราณจันผาถอื ว่าเปน็ ไม้
มงคล นิยมปลูกไว้หน้าบา้ นเพราะมีใบเรียวเหมอื นดาบไว้ฟาดฟันศตั รู และหากปลกู แลว้ ออกดอกออกผลเช่อื
ว่าจะใหล้ าภกอ้ นโตแก่เจ้าของบา้ นดว้ ย อย่ไู ด้ทกุ วงการ
จันผาเป็นไมป้ ระดบั กลางแจง้ ปจั จุบนั ไมพ้ วกนี้ รวมถึงไม้อวบนา้ อ่นื ๆ กาลงั ได้รบั ความนิยมสูง เนอ่ื งจากทน
ตอ่ สภาพอากาศรอ้ นของบา้ นเราได้ดี จึงเหมาะแก่การนาไปตกแต่งบา้ นและสวนกันมาก ลุกลามไปถงึ วงการ
รา้ นกาแฟยนั โรงแรม ตลอดจนโฮสเทลตา่ งๆ ที่ต้องการพ้ืนทส่ี ีเขียวภายในอาคารหรอื นอกอาคารมากข้นึ จึง

มองไปทีต่ น้ ไมม้ ีเอกลกั ษณ์แตไ่ มส่ ร้างภาระในการดแู ลมากมาย จนั ผาก็เปน็ หนงึ่ ในตัวเลือกนน้ั เราเคยเหน็ บาง
โรงแรมปลกู จันผาไวบ้ นหาดทรายหน้าทีพ่ กั ยังตกใจวา่ ตน้ ของมันสามารถปลูกบนหาดได้ดว้ ยเหรอ จนมารทู้ ี
หลงั ว่ามันสามารถปลกู ตามชายหาดริมทะเลได้ เพราะเปน็ ไมท้ นลมแรง ทนเคม็ แต่ไมท่ นนา้ ท่วมขัง หากนาไป
ปลูกกค็ วรเลอื กตาแหน่งแถวเนนิ ทรายท่ีไมโ่ ดนนา้ ทะเลซดั ขึ้นมาถึง ต้นจันผากส็ ามารถอยรู่ อดเคียงคูท่ ่พี ัก
อาศัยของคุณไปอีกนาน

เพ(ร)าะพันธ์ุ
แม้จนั ผาจะเปน็ ไม้ขนาดใหญ่ทซ่ี อื้ ขายกันตามทอ้ งตลาดต้นไม้เป็นเรอื่ งปกติ แตห่ าร้ไู ม่ว่าจนั ผาเปน็ ตน้ ไมท้ ่ีมี
กฎหมายคมุ้ ครอง ซึ่งจัดอยใู่ นประเภทกลุม่ ไม้หวงห้ามนาออกจากป่า แตส่ ามารถขยายพันธ์ุไว้ปลูกประดบั
ตกแตง่ บา้ นเรือนได้ สว่ นการขยายพันธุ์จันผานยิ มใช้วธิ กี ารปกั ชา โดยตดั หน่อหรือกิง่ ของจนั ผาจากต้นแม่แลว้
นามาปักชาในกระถางหรือแปลงปลูกโดยตรง จนั ผาเปน็ พืชที่เตบิ โตง่ายแตใ่ ช้เวลาในการเจริญเตบิ โต
ค่อนข้างมาก รวมถงึ ความยากในการหาต้นแม่พนั ธุ์ ถึงแมจ้ ะบอกวา่ เป็นตน้ ไม้ท่ีหลายคนนยิ มปลกู ไว้หน้าบา้ น
แต่กน็ บั วา่ นอ้ ยมากเมื่อเทยี บกับพันธไ์ุ ม้อ่ืนๆ อย่างกวักมรกตหรือล้ินมงั กร เพราะตน้ จนั ผาส่วนมากเตบิ โต
กลางปา่ เขาหรือในอุทยานแห่งชาตติ ่างๆ สงั เกตดูได้ว่าท่ีไหนมโี ขดหนิ เยอะๆ จะพบตน้ จนั ผาแทรกตัวอยู่ดว้ ย
เสมอ แตก่ ็มอี กี ทางเลอื กคือการปลกู แบบเพาะเมลด็ เพราะเมลด็ ของจนั ผามกั จะหล่นอยู่ตามโคนต้น เมลด็ จัน
ผามีลกั ษณะกลม สุกจะกลายเปน็ สีแดง แต่เมลด็ สีนา้ ตาลกส็ ามารถเก็บมาบ่มไวจ้ นกลายเป็นสแี ดงแลว้ คอ่ ย

นาไปเพาะเมลด็ ต่อในภายหลงั ได้เช่นกัน จันผามักจะออกดอกในช่วงหนา้ ฝน ข้อดีของวิธีการเพาะเมลด็ ทาให้
ฟอร์มของตน้ จันผาสวยงาม และแข็งแรงกว่าต้นปักชาอกี ด้วย

การปลกู จนั ผาควรปลูกในดนิ ผสมด้วยหิน ดินเหนยี วหรือลูกรังจะชว่ ยใหร้ ากของจนั ผาแข็งแรง มที ่ใี ห้ยึดเกาะ
และทนแลง้ ได้ดี จึงเหน็ ไดว้ ่าทาไมจันผาท่ขี ึ้นตามธรรมชาติมขี นาดใหญ่ทง้ั ลาต้นและยอด ดูแข็งแรงกว่าจันผา
ที่ปลูกไวใ้ นบา้ นเสยี อีก หากปลูกจันผาในดินลว้ นๆ จะทาให้รากไมแ่ ข็งแรง เพราะไม่มที ยี่ ึดเกาะ (นึกภาพต้นไม้
ที่มีรากเกาะตามโขดหินดูสคิ รับ) สง่ ผลไปถึงยอดอาจมีขนาดเล็กกว่าปกตไิ ด้ ดังนั้นหากคดิ จะปลูกไว้หนา้ บา้ น
ควรผสมวัสดปุ ลูกให้เหมาะสม หรอื เสริมด้วยโขดหนิ กาลงั พอดเี พือ่ ใหล้ าตน้ เตบิ โตมาแบบมที ยี่ ดึ เกาะ
ใกล้เคียงกบั ธรรมชาตทิ ี่สุด

จนั ทรแ์ ดง (ตน้ ซ้าย) อกี หน่งึ สายพนั ธ์ขุ องจนั ผา ตกแตง่ ดา้ นในร้าน Whispering Land

ไมต้ า่ งพันธุ์

สาหรับใครทีไ่ มร่ ู้จักต้นจนั ผาอาจสับสนได้ เพราะมีหลายตน้ ทห่ี น้าตาใกลเ้ คียงกนั หรือแม้แตจ่ นั ผาเองก็
หลากหลายพนั ธ์ุ อาทิ จนั ทร์หอมจะมขี นาดลาตน้ และใบเล็กกว่าจนั ผา รวมถึงแตกก่ิงก้านออกมามากทสี่ ุด,
จันทร์แดงมีใบขนาดเล็กและลาต้นมีรอยแตกเปน็ รอ่ งละเอยี ดกว่าจันผา จันทน์ผาด่างเองก็จะมสี เี หลืองแซม
ขึ้นมาทีใ่ บมากกว่าปกติ หรอื ไม้จาพวกปาล์มแสม้ ้า ไปจนถงึ วาสนากน็ ยิ มนามาปลูกประดับบ้านเช่นกัน ปาล์ม
แส้มา้ หรือต้นแส้ม้า ชอ่ื ก็บอกอย่แู ลว้ ว่ามีลักษณะเหมอื นแส้ม้า คือใบเรยี วยาวเลก็ กวา่ จันผา กระจายรอบ
ทิศทางคล้ายแส้มา้ อกี ทั้งโคนตน้ เปน็ โขดขนาดกลมใหญ่ ต้นแสม้ ้าเติบโตเตม็ วยั จะแตกกงิ่ ก้านออกไป และมี
ลาต้นยดื สูงเช่นเดยี วกับจันผา ทาให้คนอาจสับสนไดว้ ่านีม่ ันตน้ อะไรกนั แน่ แตค่ วามสวยงามนัน้ เรยี กไดว้ ่ากนิ
กนั ไมล่ ง

ส่วนวาสนาเองกม็ ลี กั ษณะคล้ายจันผาตรงขนาดลาตน้ กลมยืดสูง มยี อดเป็นพมุ่ แตใ่ บจะมีความหนามากกว่า
และจานวนใบน้อยกวา่ วาสนาเป็นไม้มงคลเหมอื นกบั จันผา มีความเช่ือวา่ หากใครปลูกแลว้ จะมีโชคลาภ
วาสนา และความสขุ ในชีวิต เพียงแต่ดอกของวาสนาจะออกในชว่ งฤดหู นาวแทน เรียกได้ว่าถ้าเราปลกู ทง้ั จนั ผา
และวาสนา อาจไดก้ ล่ินหอมของดอกจากต้นท้งั สองตลอดฤดูฝนและฤดหู นาวเลยทเี ดียว

หวานเปน็ ลมขมเปน็ ยา
ขนึ้ ชอ่ื วา่ ไม้ไทยย่อมต้องพ่วงมาดว้ ยคุณสมบตั ขิ องยารักษาโรคอยดู่ ้วย ซึ่งหากใครเคยลองคน้ ขอ้ มูลดูว่าจนั
ผามีสรรพคุณอะไรบ้าง จะเห็นได้เลยว่าลสิ ต์ยาวเป็นหางวา่ วจนไมร่ ูว้ ่าชีวิตน้ีจะใชส้ รรพคุณของมนั หมดหรือ
เปลา่ อีกทัง้ ยังสามารถนามาใชป้ ระโยชน์ได้ท้ังเมล็ด ราก ใบยนั แกน่ ลาต้น เรียกได้ว่ามีประโยชน์รอบตัวจรงิ ๆ
แต่อนั หน่ึงที่เราอา่ นแลว้ ประหลาดใจ คอื จันผาเป็นหน่ึงในส่วนผสมท่นี าไปใช้ทานา้ ยาอทุ ยั ด้วย โดยใชส้ ่วนของ
ลาตน้ ท่ีเกิดบาดแผลจนเปล่ียนเป็นสีน้าตาลแดง และนาไปผสมกบั สว่ นประกอบอนื่ ๆ
แม้ตน้ จนั ผาจะดูเหมือนไม้ประดับทถ่ี ูกลืม แต่ในวงการต้นไม้กย็ ังใหจ้ ันผาเป็นไม้ทส่ี รา้ งมลู ค่าได้อยู่ โดยเฉพาะ
ต้นทโ่ี ตเต็มวัยมฟี อร์มได้มาตรฐานก็ขายกนั หลกั พันหลักหมืน่ เลยทเี ดียว แถมยังเป็นไมท้ นทาน สามารถปลูก
ไดห้ ลากหลายพน้ื ท่ี โดยเฉพาะต้นที่แข็งแรงแลว้ สามารถอย่ไู ด้แม้ขาดน้าหลายสัปดาห์ ถงึ จะแลกมาด้วย
ระยะเวลาในการปลูกค่อนข้างมาก แต่น่ีคือตน้ ไมท้ ี่ใชเ้ วลาสรา้ งคณุ คา่ และความสวยงามอยา่ งแทจ้ ริง

พิสจู น์อักษร: ลกั ษณน์ ารา พกั ตรเ์ พยี งจนั ทร์

เสนอโดย:ห้องสมุดประชาชนอาเภอโพธาราม