เสน่ห์เมืองเก่า เวียงท่ากาน

ปก

ดา นในปก

เสนหเมอื งเกา เวยี งทา กาน

โครงการ “สบื ฮตี สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชยี งใหม”
ภายใต โครงการสงเสริมสนับสนุนการอนุรักษฟนฟูขนบธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรม
ทองถน่ิ ของจงั หวดั เชยี งใหม ประจาํ ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๖๔

จัดพมิ พ เดือนสงิ หาคม พุทธศักราช ๒๕๖๔ จาํ นวน ๑๕๐ เลม

ทปี่ รกึ ษา วฒั นธรรมจังหวดั เชียงใหม
นายเสนห สายเยน็ ใจ
วา ทรี่ อยตรบี าํ รงุ เกียรติ วนิ ยั พานชิ นายอําเภอสันปา ตอง
นายเทยี มทัน ปญ ญา นายกองคก ารบริหารสว นตาํ บลเวียงทา กาน

คณะทาํ งาน วัฒนธรรมจงั หวัดเชยี งใหม
นายเสนห สายเยน็ ใจ ประธานสภาวฒั นธรรมอําเภอสันปาตอง
นายมานติ ย เขตสิทธิ์ กรรมการบรหิ ารสภาวฒั นธรรม
นายไพรแกว อนมุ ตั ิ กรรมการบรหิ ารสภาวัฒนธรรม
นางไพฑูรย ปญ ญา กรรมการบริหารสภาวัฒนธรรม
นายชศู ักดิ์ ศิริวนกูล เจา หนา ทศ่ี นู ยข อ มลู โบราณสถานเวยี งทา กาน
นายวฒุ กิ ุล มณีดวงฤทธิ์ กรรมการบริหารสภาวัฒนธรรม
นายถนอม ปาจา นักวชิ าการวัฒนธรรมชํานาญการ
นางสาวปานรดา อุนจนั ทร

ผแู ตงคําประพันธ (คา ว)
นายถนอม ปาจา (รสสคุ นธ รกั ษกวี)

๑โครงการ “สบื ฮตี สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชยี งใหม”

คํานิยม

ในวาระเชียงใหมครบรอบ ๗๒๕ ป ผูท่ีรักเมืองเชียงใหมไดพยายาม
สรางสรรคกิจกรรม และดําเนินการหลายๆ ดาน เพื่อจะไดมีโอกาสรวมในการ
เฉลมิ ฉลองวนั ครบรอบของนพบรุ ศี รนี ครพงิ ค สาํ นกั งานวฒั นธรรมจงั หวดั เชยี งใหม
ในฐานะหนวยงานองคกร ที่ใหการสนับสนุน สืบสานภูมิปญญาของทองถ่ิน
มีหนาที่ทํานุบํารุงในการรักษาไวซึ่งมรดกทางวัฒนธรรมของชาติ เพ่ืออนุรักษและ
ฟนฟูศิลปวัฒนธรรม ไดจัดโครงการสืบฮีต สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชียงใหม
ภายใตโครงการสงเสริมสนับสนุนการอนุรักษฟนฟูขนบธรรมเนียมประเพณี
วัฒนธรรมทองถิ่นของจังหวัดเชียงใหมข้ึน โดยสงเสริมบุคลากรผูมีผลงานดีเดน
ทางวฒั นธรรม ท่เี ปน ปราชญชาวบาน ภูมปิ ญ ญาทองถิน่ ซ่งึ เปน รากแกวของชมุ ชน
ในการรักษาไวซึ่งมรดกของทองถิ่น ไดมีกําลังใจในการสรางสรรคผลงาน ของการ
สืบสานองคความรูประวัติศาสตรของทองถิ่นใหคงอยูคูสังคมลานนา โดยชุมชนมี
สว นรว มในการอนรุ กั ษแ ละสบื ทอดความรูทางประวัตศิ าสตรใ นพน้ื ที่

ในนามของคณะผูจัดทํา จึงขอขอบคุณและช่ืนชมผลงานของพอครูถนอม
ปาจา (รสสุคนธ รักษกวี) ในการใหขอมูล พรอมประพันธคําบรรยายขอมูลใน
สถานทส่ี าํ คญั ทางประวตั ศิ าสตรข อง เวยี งทา กาน ตาํ บลบา นกลาง อาํ เภอสนั ปา ตอง
จังหวัดเชียงใหม ทานไดทุมเททั้งเวลาและแรงใจ รวมทั้งผูมีสวนชวยเหลือในการ
จัดทําหนังสือเสนห เมืองเกาเวียงทากาน ไว ณ ท่ีนี้ดวย และหวังวาหนังสือเลมนี้
จะเปนสวนหน่ึงของการเผยแพรและประชาสัมพันธสถานท่ีทองเท่ียวทาง
ประวตั ศิ าสตรท ส่ี าํ คญั ของจงั หวดั เชยี งใหม และเปน ประโยชน ตอ การศกึ ษาคน ควา
มรดกทางวฒั นธรรมของเมืองเชียงใหมส บื ไป

นายเสนห สายเยน็ ใจ
วฒั นธรรมจังหวดั เชียงใหม

๒ โครงการ “สืบฮตี สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชยี งใหม”

จากใจ ผูเขียน

หนงั สือ เสนหเ มืองเกาเวยี งทากาน โดยความตง้ั ใจของผูเขียน ไดมองเหน็
ความสาํ คญั ของโบราณสถานเวยี งทา กาน หรอื เวยี งพนั นาทะกานในอดตี ซง่ึ ถอื วา
เปนโบราณสถานที่มีความสมบูรณ ท้ังโบราณสถานกลางเวียงและโดยรอบภายใน
คูเมือง-นอกเมือง รวมทั้งหมด ๓๐ กวาแหง สถานที่ในแตละแหง ไมมีการบุกรุก
เขาถือครองจากชุมชน นับวาคนในทองถ่ินเวียงทากานไดอนุรักษเขตโบราณสถาน
ไดเปนอยางดี จะเห็นไดจากโบราณสถานแตละแหงมีเน้ือท่ีรวมทั้งหมดประมาณ
๑๐๐ กวาไร แตล ะแหงจะมฐี านเจดยี -โบสถ-วหิ าร สรางขึน้ ในสมัยหริภุญไชย-สมัย
ลานนา จึงเปนจุดสนใจท่ีทางผูเขียน และสํานักงานวัฒนธรรมจังหวัดเชียงใหม
เห็นถึงความสําคัญของโบราณสถานเวียงทากาน จึงไดศึกษาคนควาหาขอมูล
และสอบถามจากผูรู ผูอาวุโสหลายทานเพ่ือจะเขียนเปนหนังสือไวเผยแพรขอมูล
เก่ียวกับโบราณสถานเวียงทากาน โดยไดเขามาถายภาพสถานที่แตละแหง
พรอ มคาํ บรรยายประกอบใตภ าพเปน บทกวลี า นนา (คา ว) ซงึ่ เปน วรรณกรรมทอ งถนิ่
ลานนา โดยมีวัตถุประสงค ๑. เปนการเพื่อเผยแพรแหลงทองเท่ียวโบราณสถาน
เวียงทา กาน ๒. เพอ่ื อนุรกั ษเ ผยแพรภ าษาวรรณกรรมกวลี า นนา (คา ว)

ในโอกาสนี้ ขอขอบคุณ สํานักงานวัฒนธรรมจังหวัดเชียงใหม ท่ีไดเห็น
ความสําคัญของการสืบสานงานวัฒนธรรม ในโครงการสืบฮีต สานฮอย ตามรอย
วัฒนธรรมเชียงใหม หนังสือเลมน้ีจะสําเร็จลงไมได หากไมไดรับความอนุเคราะห
จากคณะกรรมการสภาวฒั นธรรมอาํ เภอสนั ปา ตอง ปราชญท อ งถนิ่ ทไี่ ดช ว ยใหข อ มลู
เพิม่ เตมิ ปรบั ปรงุ แกไขขอ มลู สํานักวัฒนธรรมจงั หวัดเชยี งใหม ที่เหน็ ความสําคญั
ในผลงาน ไดสนับสนุนงบประมาณ ในการจัดทําหนังสือเลมน้ี สําเร็จโดยสมบูรณ
ตอ งขอกราบขอบพระคณุ ทกุ ทา นเปน อยา งสงู มา ณ ท่ีนี้ดวย

นายถนอม ปาจา
(รสสคุ นธ รกั ษกว)ี
๑๐ มถิ ุนายน ๒๕๖๔

๓โครงการ “สืบฮีต สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชียงใหม”

เวยี งทา กาน หรอื เวยี งพันนาทะกาน

เวียงทา กาน หรอื เวียงพนั นาทะกาน เปนเมอื งโบราณทมี่ เี ร่อื งราวปรากฏ
ในตํานานพระเจาเลียบโลก วา พระสัมมาสัมพุทธเจาไดเสด็จมาที่เวียงตระการ
แหง นี้ และพระพทุ ธองคท รงพยากรณว า พระพทุ ธศาสนาจะมคี วามเจรญิ รงุ เรอื งทนี่ ี่
เรอื่ งราวของเวยี งทา กาน หรอื เวยี งพนั นาทะกาน ปรากฏในเอกสารตา งๆ เชน ตาํ นาน
มลู ศาสนา ตาํ นานพนื้ เมอื งเชยี งใหม พงศาวดารโยนกฯ เวยี งพนั นาทะกาน กอ สรา ง
ขนึ้ ประมาณพทุ ธศตวรรษท่ี ๑๓ ในสมยั ของพระเจา อาทติ ยราชแหง นครหรภิ ญุ ชัย
บนทรี่ าบระหวา งแมน าํ ปง และแมน าํ ขาน โดยเวยี งพนั นาทะกาน เปน เมอื งหนา ดา น
ของเวียงหริภุญชัย ท่ีมีความเจริญรุงเรืองมาโดยตลอด และมีเวียงอ่ืนๆ ในบริเวณ
ใกลเ คยี งบนทรี่ าบลมุ แมน าํ ปง ทม่ี ลี กั ษณะรว มยคุ สมยั เดยี วกนั กบั เวยี งพนั นาทะกาน
เชน เวยี งเถาะ (อยูในเขตอาํ เภอดอยหลอ) และเวยี งมโน (อยใู นเขตอําเภอหางดง)
ตอมาเมืองหริภุญชัยถูกพญามังรายตีได เวียงพันนาทะกานก็ตกอยูในการปกครอง
ของอาณาจักรลานนา ในสมัยพญามังราย กษัตริยผูสถาปนาอาณาจักรลานนา
ไดรบั ตน โพธจิ์ ํานวน ๔ ตน จากพระสงฆทส่ี งไปบูชาตนมหาโพธ์ยิ ังประเทศศรลี ังกา
พระองคไ ดโ ปรดใหน าํ ตน โพธม์ิ าปลกู ในเวยี งพนั นาทะกาน ๑ ตน เวยี งพนั นาทะกาน
เปนเมืองท่ีมคี วามเจรญิ รงุ เรืองมาโดยตลอด ในสมัยอาณาจักรลานนา สถานะของ
เวียงพันนาทะกานเปนเมืองที่มีเจาปกครองภายใตการปกครองของเมืองเชียงใหม
และเปนเวียงที่มีความสําคัญตอการดํารงอยูของอาณาจักรลานนาเปนอยางมาก
เพราะเวียงพันนาทะกานเปนพ้ืนท่ีราบอยูระหวางแมนําปง และแมนําขานคอย
หลอเล้ียงการเกษตรที่มีความอุดมสมบูรณ เวียงพันนาทะกานจึงเปนแหลงสะสม
เสบียงอาหารในการปกปองเมืองเชียงใหมไวเปนอยางดี นอกจากน้ี ยังมีบริเวณ
ขางเคียงยังมีพันนาขานและพันนาตูม ท่ีมีสวนในการสงเสบียงอาหารและและ
อาวุธยุทธภัณฑเขาไปชวยในเมืองเชียงใหมรวมกับเวียงพันนาทากานดวย ในสมัย
พญาติโลกราชไดนําเอาเชลยชาวเงี้ยวมาไวในเวียงพันนาทะกาน จนกระทั่งเมื่อ
เชียงใหมเสียเอกราชใหแ กพ มาในป พ.ศ. ๒๑๐๑ จึงทําใหเ วียงพันนาทะกานรา งไป

๔ โครงการ “สืบฮตี สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชียงใหม”

ตอมาในสมัยพระยากาวิละ ไดกอบกูเมืองเชียงใหมคืนมาจากพมาจึงไดนําเอา
ชาวยองจากเมืองยองในเชียงตุงมาตั้งถ่ินฐานไวในเวียงพันนาทะกานอีกคร้ังหนึ่ง
จึงเรยี กชุมชนแหง น้ีตอ มาวา เวยี งทา กาน หรอื ชาวยองทา กาน

สภาพทางภมู ศิ าสตรข องโบราณสถานเวยี งพนั นาทะกาน หรอื เวยี งทา กาน
ปจจุบันต้ังอยูที่บาน ทากาน หมูที่ ๕ ตําบลบานกลาง อําเภอสันปาตอง จังหวัด
เชียงใหม หางจากตัวเมืองเชียงใหม ประมาณ ๓๔ กิโลเมตร และหางจากถนน
ทางหลวงหมายเลข ๑๐๘ ประมาณ ๒ กโิ ลเมตร ลกั ษณะแผนผงั การกอ สรางของ
เวียงพันนาทะกาน หรือเวียงทากานเปนรูปส่ีเหล่ียมมีคูเมืองลอมรอบ ความกวาง
ประมาณ ๕๘๐ เมตร ความยาวประมาณ ๗๕๘ เมตร คเู มอื งมีความกวางประมาณ
๗-๘ เมตร มีกาํ แพงลอมรอบ ๒ ชั้น มีการผันนําจากลาํ นํา แมขานเขามาทางดา น
ตะวันตกเฉียงใตเขามาสูคูเมือง และสงออกไปหลอเล้ียงพ้ืนที่การเกษตรโดยรอบ
บริเวณเวียงทากาน ในเวียงพันนาทะกานมีโบราณสถานท่ีมีความสําคัญและไดรับ
การศกึ ษาคร้งั แรกเม่ือป พ.ศ. ๒๕๐๘ จากมหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร และมีการสํารวจ
มาโดยตลอด จนกระทั่งป พ.ศ. ๒๕๒๗ คณะอาจารยภาควิชาประวัติศาสตร
คณะมนษุ ยศ าสตร มหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม รว มกนั หนว ยศลิ ปากรท่ี ๔ กองโบราณคดี
ขุดหลุมทดสอบทางโบราณคดีโดยมีเปาหมายเพ่ือศึกษา รูปแบบภาชนะดินเผา
และตอมามีการศึกษาคนควาสํารวจ และขุดแตงบูรณะโบราณสถานเวียงทากาน
มาโดยตลอด โดยหนว ยศลิ ปากรที่ ๔ และตอ มาเปนสํานักศิลปากรที่ ๗ เชียงใหม
ผลจากการสํารวจศึกษาคน ควา ของสํานักศลิ ปากรท่ี ๗ เชียงใหม พบวา โบราณวตั ถุ
และโบราณสถานเวียงทากานเปนศิลปะรวมสมัยระหวางหริภุญชัยและลานนา
ปจจุบันท่ีมีการสํารวจและขุดแตงบูรณและขึ้นทะเบียนวัดรางของโบราณสถาน
ทั้งในเขตคูเมืองและบริเวณโดยรอบ จํานวน ๒๖ แหง ไดแก ๑.ประตูหัวเวียง
๒.ประตูยางกวง ๓.ประตูพญาเง้ียว ๔.ประตูปูหอย ๕.วัดหลวงกลางเวียง
๖.วดั พญาเง้ียว ๗.วัดกอแกหรอื วัดตันโพธ์ิ ๘.วดั นอย ๙.วัดอโุ บสถ ๑๐.วัดหัวขวง
๑๑.วดั หนองหลม ๑๒.วดั พระเจา กาํ ๑๓.วดั หา งมะกร ๑๔.วดั หนองสระหรอื วดั โบสถ
สองพ่ีนอง ๑๕.วัดพระเจาแสนแส ๑๖.วัดกูไมแดง ๑๗.วัดรังแรง ๑๘.วัดปาเปา

๕โครงการ “สบื ฮีต สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชียงใหม”

๑๙.วัดสันกระวาน ๒๐.วัดสันกระวานสอง ๒๑.วัดสันกระวานสาม ๒๒.วัดสันคือ
หรือวดั ปาไผ ๒๓.วดั กลางทงุ ๒๔.วดั หนองไผ ๒๕.วดั ตน กอก และ ๒๖.วดั ทา กาน

การดํารงชีวิตของประชาชนที่อยูอาศัยในโบราณสถานเวียงทากาน หรือ
เวียงพันนาทะกาน ในปจจุบันน้ัน ประชาชนสวนใหญเปนกลุมชาติพันธุไทยอง
หรือไทลื้อ ท่ีมีการกวาดตอนมาจากเมืองยองหรือเมืองมหิยังคนคร ซ่ึงตั้งอยูบน
ปลายสุดของรฐั ฉานดานตะวนั ออก เม่ือพระยากาวลิ ะกอบกูเอกราชเมืองเชยี งใหม
กลบั คนื มาจากพมา นน้ั สภาพของเมอื งเชยี งใหมเ ปน พน้ื ทรี่ กรา งมปี า รกชฏั ไมม ผี คู น
อาศยั อยู เนอ่ื งจากบา นเมอื งอยใู นสภาวะสงคราม มกี ารตอ สรู บราฆา ฟน กนั จนผคู น
ตางก็หนีกระจัดกระจายและลมหายไปมาก ในป พ.ศ.๒๓๔๘ สมัยพระยากาวิละ
เจาอุปราชธัมมลังกา และเจาหลวงหลวงคําฝน ไดยกทัพข้ึนไปตีเอาหัวเมืองตางๆ
ทางตอนเหนือ และกวาดตอนผูคนทั้งกลุมชาติพันธุ ไทยองหรือไทลื้อ และไทเขิน
มาจากทางเมืองเชียงตุง และนาํ มาไวในทตี่ างๆ ในเมอื งเชียงใหมแ ละลําพูน เพือ่ ให
เขามาต้ังรกรากถ่ินฐานอาศัยอยูในพ้ืนที่จึงเรียกยุคนี้วา “ยุคของการเก็บผักใสซา
เก็บขาใสเมือง” ในขณะเดียวกันก็ไดนํากลุมชาติพันธุไทลื้อหรือไทยองน้ีมาไวใน
เวียงทากาน ตอมาภายหลังมีชาวไทยองที่อพยพหนีภัยสงครามเขามาอาศัยอยูใน
เวียงทากานเพ่ิมมากขึ้น ประชาชนท่ีอยูโดยบริเวณรอบโบราณสถานเวียงทากาน
มีความเคารพนับถือพุทธศาสนา และมีความเชื่อในเรื่องผีและเจาท่ีเจาทางเปน
ทุนเดิมอยูแลว จึงอาศัยอยูในพ้ืนที่โบราณสถานโดยความเคารพยําเกรงไมกลา
ลวงลาํ เขาไปในเขตท่เี ปนโบราณสถานท่เี กาแก ซ่ึงมีมากอนท่ีตนเองจะเขา มาอาศัย
อยู ชาวไทยองท่ีอาศัยอยูท่ีเวียงทากานไดรวมกันดูแลรักษาโบราณสถานใหอยูใน
สภาพที่สะอาดงดงาม จึงทําใหโบราณสถานเวียงทากานเปนโบราณสถานที่มีชีวิต
มชี มุ ชนอาศยั อยรู ว มกนั กบั โบราณสถานอยา งกลมกลนื และแสดงความเปน เจา ของ
รว มกนั เพอื่ อนรุ กั ษโ บราณสถานเวยี งทา กานใหค งอยคู กู บั ทอ งถนิ่ ทาํ ใหเ วยี งทา กาน
ไดร บั การกลา วขานและไดร บั การยอมรบั ใหเ ปน สถานทท่ี อ งเทยี่ วทางประวตั ศิ าสตร
โบราณคดีและเปนเสนทางทองเที่ยวทางวัฒนธรรมที่สําคัญของอําเภอสันปาตองท่ี
เปน ที่รูจกั ของนักทองเท่ียวท้ังชาวไทยและชาวตางชาติ

๖ โครงการ “สืบฮีต สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชยี งใหม”

ปฐมบทกวี (คา ว) เสนห เวยี งทา กาน

เวยี งตา กา น ตา นานแตไ ท อทิตตราชได บาํ รงุ ฮักษา
ตามฮอยแมต า ว จามเจา อวงหา จมุ คนลานนา ตา กานถิน่ ดา ว
เจรญิ รุงเรอื ง เปน เมอื งอูข า ว อูน าํ สมบรู ณ เพยี บพรอม
สรา งบา นแปง เมอื ง เฮอื่ เฮอื งแวดลอม คนั คูขดุ ออ ม แนวเมอื ง
ปอ งกัน๋ ขาศกึ ลวงลาํ ทาํ เขือง กา นกุงฮุงเฮือง เปน เมอื งดา นหนา
หริภญุ ไชย มีภัยเผดกลา ขาศกึ บฑี า เดือดรอน
ดานหนาตา กา น เลยปานสะตอ น โดนเปน กวาดตอน คนไป
จนมาถึงยุค มังรายแผไกล ลานนาปง จยั มาเตมิ๋ แปง สราง
จวบปจจุบนั มว นงันเอกอา ง กรมศลิ ปดแู ล ตอ ซํา
นาบญุ หนนุ เมอื ง รงุ เรอื งเลศิ ลาํ เวยี งเจียงใหมแกว ธานี
ครบวาระเจ็ด รอยซาวหา ป สามกษตั รยิ มี บญุ คณุ บหนอย
พระยามังราย สหายคูห อย พระยางาํ เมอื ง รวมคดิ
พอขุนราม คาํ แหงยอดมติ ร รวมวางแผนสราง อาณา
เมอ่ื วนั ทน่ี ั้น สิบสองเมษา ปพอศอมา หนงึ่ แปดสามเกา
เวลาสีโ่ มง ยามแตรรุงเขา ระวายสันดี แตต ๊กั
คุณูปะการ ทา นใหญห ลวงนกั ทูนสากราบไหว องคคํา
ดว ยนอมรําลึก บญุ ญาหนาหนาํ วฒั นธรรม เจยี งใหมไดส ราง
จัดทําหนงั สอื ตาํ นานเอกอาง เสนห เ วียงทากาน คาวจอย
นาํ เอาสถาน โบราณใหญน อ ย มีมาอวดถอ ย นอนาย
เจญิ อานดเู ตอ ะ ปน อ งตงั หลาย ภาพคําบรรยาย ขยายถ่ีแจง
คอ ยเปด อานดู จกั ฮเู ต่ือมแถง บวั ระมวล แจม ชัด
หากทา นสงสัย ตางใดแมน ตดั๊ ต๊ักถามไกดได ในงาน

๗โครงการ “สบื ฮตี สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชยี งใหม”

วดั ปาเปา

เร่ิมวัดปาเปา ฐานเกา วหิ าร ซากอฐิ โบราณ สองหลังตอ เขา
เปลอื กปนู กรอนหาย ปายในแบบเบา เปนฐานแนวเนา ยอดตู
อยูต างหนเหนอื หัวเวยี งตีฮ้ ู อยูตามเลียบขา ง คเู มือง
ตน สักแลไม ข้ีเหล็กดอกเหลือง ดูงามเฮ่ือเฮือง แนวคันตางใต

ประตยู างกวง

(สมัยกอ นตรงน้เี ปน) ขวงสี่แยกใกล ผา นกลา งเวยี งไป ตน้ี นั้
ประตยู างกวง ผอ ดูถ่ซี นั้ คกู วางดงั่ อ้นั เจด็ วา
ยางใหญใบหนา สองตนปลกู กา ขางประตูเขา
อยเู กิง่ กลา งคู
เมือ่ ตะกอ นนน้ั

๘ โครงการ “สบื ฮีต สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชียงใหม”

ประตพู ญาเงี้ยว วดั พญาเง้ยี ว

ลดั เลาะคเู มือง เย้อื งใตน อ ยเจา ประตูพญาเงี้ยว มจี ื่อไว
พระเจาตโิ ล- กราชทานไท พระเมืองแกวได เกณ ฑป า
เชียงทองทานตา ว แนะหมืน่ ปง หา ชางแปง วดั วา พญาเงี้ยวห้อื
เงีย้ วหม่ืนคนมา หาตผ้ี อหยอ้ื ตางในคันคือ สรา งวดั
มสี ิบสองเสา ผอ เอาแมน ตั๊ด มีวดั แลบา น เฮอื นจอง
งวั ควายจา งมา มากมายถมถอง ปะปน คนยอง สมั พนั ธแผก วา ง

วดั ปาไผ

วัดปาไผนอ ผอดูเอกอาง มฐี านอฐิ วาง แวดลอ ม
สถานกวา งขวาง แนววหิ ารพรอม หอไตรฐานออ ม ศาลา
หลกั ฐานบนั ทึก ตา มต้ีคนหา หรภิ ุญไชยมา ถงึ ลา นนาเขา
ตามแนวกําแพง แฝงไผฮวกเจา เปนแถวแนวเลา หมูไม

๙โครงการ “สืบฮีต สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชยี งใหม”

วดั กไู มแ ดง วดั หนองไผ

วดั กูไมแ ดง ฐานแปง มีไว วหิ ารผอได สมบรู ณ
ฐานธาตุเดนชัด ยังบห ายสูญ องคพระอกอูน สภาพบนิ่ บา ง
ฐานเกา แถมหลงั ตางใตแ อบขา ง ตนลําไยพราง แวดลอ ม
ทางนี้บพ รอม เตยี วเล้ยี วขวาออม เขา ไป
วัดหนองไผมี มันแถมจาดไกล สภาพภายใน ดงู ามเอกอา ง
สวนลําไยน้นั วหิ ารใหญกวาง กาํ แปงแกว ลาง บอกจ๊ี
แนวเจดีย

วดั กลางทงุ

วัดกลา งทงุ นอ ผอ เปน ปา นี้ มีกลา งโตง กวาง ดอนนา
ตางกรมศลิ ปน นั้ เขา ไปศึกษา กาํ หนดเขามา โอกาสอนั ใกล
ฐานแนวเจด ยี  วหิ ารเกาได ไปสาํ รวจงาน ขดุ คน
พทุ ธรปู มี องคใ หญเลศิ ลน นาคปรกแผก วาง ดงู าม

๑๐ โครงการ “สบื ฮตี สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชียงใหม”

วดั สนั กระวาน

วัดสนั กระวาน ๑
วัดสนั กระวานนี้ ตาํ นานมีสาม บง บอกเขตคาม สามวดั อยใู กล
วดั ที่หนง่ึ มี หางไปตางใต นอกเขตคูเมอื ง หกรอย (เมตร)
เจด ีย-วิหาร อาคารหลังนอย กาํ แปงเปนถอย ออมไป
สรา งกน๋ั ทับซอน ถึงสามสมัย หริภญุ ไชย มา น-ลานนาเขา
ตํานานวเลดั าสจันา กระวานสาม เขตคามเนอ เจา วหิ ารแนวเนา บใ หญน ัก
ปากน๋ั ไลน ี้ กา จะลงพกั จาวบา นบหือ้ บินลง
ไปนอกเขตขง กาเลยไปลง ตา ธารดั่งอน้ั
ฮองตาโลกา มาน้ฮี อดดั้น จนเถิงเติงวัน เด๋ียวนี้
วดั สนั กระวานสอง จ่ือนามบองจ๊ี มฐี านเขตกวา ง โอฬาร
เจด ยี โ บสถน ี้ แลแนววิหาร กาํ แปงแกว คาน ลอ มรอบส่ดี า น
พระคงพระสาม นกั หนาปาปา น คนลักขดุ เอา ไปนน้ั
ปอตกกลางคืน ไหหุยเนอจนั๊ เกบ็ ไวบ ได สกั คน
(เอามาคนื หมด)

วดั สนั กระวานสาม วดั สนั กระวานสอง

๑๑โครงการ “สืบฮตี สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชียงใหม”

ประตูปหู อย วดั หนองสระ

ประตใู ตน้ี บดีสับสน ต้คี นฮอ งมา ประตปู ูหอ ย
คนเฒาเลา จา พานชิ ใหญห นอย นายฮอยเขาเมือง ฮอ มน้ี
ฮอ ยเลยเปลย่ี นไป เปนหอ ยบง จี๊ ตามภาษาอู คนยองมา
ประตดู านน้ี มีคนแนนหนา แขกตา งเมืองมา คา ขายแผกวา ง
วัดหนองสระนอ ผอ งามเอกอา ง สลางโอฬาร ย่งิ นกั
ฐานโบสถเจดยี  วหิ ารพรอ มพรัก หลายหลงั ใหญก วา ง นอนาย
เปน ตี้คนปบ ถว ยชามหลากหลาย อาคารยาวยาย หลายหลงั ใหญห นอ ย
แถมวัดหน่ึงนา จา หือ้ ถกู ถอย วดั นอยสุดซอย เขตคาย
มีแนววหิ าร สองหลงั ละมา ย มฐี านอยูจวาย คูคลอง
แนวคูสดุ ตึ๊ก คนมาถมถอง คนเขินคนยอง อาศยั ถวนหนา
วัดหางมะกร เตียวจรบกลา หนตางอุกคา แตต กั๊
ผา นสวนลําไย เขา ไปจา ดนัก อยูส ุดเขตห้นั หนตาง
มีตนโพธิ์นัน้ สูงใหญก วา งขวาง วหิ ารหลวงปาง งามกลา งขว งแกว
หลังหนอ ยแถมหลงั ฐานบางผองแผว กําแปงเปนแนว ลอมวดั
ตามตาํ นานมี เดอื นดับมืดต๊ดั เหมือนนัดจุมหน้ั ผีพง (ผโี พง)
มายามมดื คร้มึ ต๋วั เฮากลว๋ั หลง สมองมึนงง ลืมเหนอื ลมื ใต

วดั นอย วัดหางมะกร

๑๒ โครงการ “สบื ฮีต สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชียงใหม”

วัดตน โพธิ์

มาวัดตน โพธ์ิ ใหญโตแตใบ เลียบคันคอื ไป แถมน้ัน
มีฐานวหิ าร อาคารหลบื จ๊ัน สีห่ ลงั แวดออ ม อาณา
มมีบแี นอวนเําขดตู คา ย กวางใหญนกั หนา ตตนาํ นโพานธพิ์คนญลาอื มังรายปลกู หอ้ื
เปน หลมุ กาํ บงั เปน ฮมู ืดต้อื หลบภัยอยูได เลา ไว
สงครามแตไท เมินนาน

วดั ตนกอก เจด ียส ามฐาน วดั หวั ขว ง สามจน๊ั ถ่ีถวน
ทรงมนอวบอว น แมน ตดั๊
วดั ตนกอกน้ี ยอ เก็จปทม ยอเกจ็ ตาํ นาน อลังการ
องคธาตุตอ นบน ของเวียงตา กาน ระฆงั ลานนา สองหลังอยดู ว ย
ต้งั อยูบนฐาน ตางวนั ออกจวย มาลยั เถาถวน แมกไม
เปนเจดยี ใหญสดุ ส่ีเหลย่ี มต้งั ไว มฐี านอาคาร อาราม
ลาํ ไย-บาขาม วิหารลอมตวย ดูงามบหนอ ย
วดั หัวขว งมี หนั หนา ลองใต
มฐี านเจดีย ดอกสมี วงคราม
หูกวา งไทรยอ ย

๑๓โครงการ “สบื ฮตี สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชยี งใหม”

วดั อุโบสถ

วัดอโุ บสถ งดงามอิ่งออ ย ฮอ งตามจื่อเดมิ กอนน้ี
มีพระวหิ าร ตาํ นานบง จ๊ี ลอมกําแปงแกว ในคู
มเี จดยี น ้ัน สเ่ี หล่ียมงามหรู ไผไดม าดู ตา งลอื อวดอา ง
สมัยลานนา ไดม าแปง สรา ง มซี มุ ประตตู าง ตะวนั ออกน้ัน
ตนไมใบหนา อาณาเขตจั้น งามเหนอื ขวงแกว อาราม

ประตูหัวเวียง วดั หนองหลม

(สมัยกอ นตรงนเ้ี ปน )
สแ่ี ยกแหง น้ี มแี นวเขตขาม ประตเู มืองนาม หัวเวยี งบอกหื้อ
สองขา งคนั คู หมไู มเ ปนต้อื ปลกู ฮิมคนั คอื ปน อง
มาวดั หนองหลม จม เปนวังลอง ดินแยกเปน หอง วงั วน
โบสถศาลาวดั หลม ไปตึงหน จาวบา นตาํ บล อองตา มฮีตเหงา
เหลอื พระวหิ าร เจดยี แกว เกา อยูเหลอื หอื้ เฮา หันฮู
มตี นยคู า ฉําฉายอดตู เลียบคนั หนองดว ย ลําไย
ตนสกั หมากปา ว แนวหนองนํา ใส ฝงู ปลา ซอนใบ ในหนองนํา กวา ง

๑๔ โครงการ “สบื ฮตี สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชียงใหม”

วดั พระเจา แสนแส วัดพระเจา กํา

วัดพระเจาแสน- แสง ามเอกอา ง อยูเหนอื หนตาง หลิ่งจอม
อาคารสองหลงั สันนิษฐานพรอ ม แนวกาํ แพงออม อาณา
อาจสว นหนึง่ วดั พระเจากาํ หนา คนเถาเลามา วาไวด่งั อี้
วดั พระเจากํา องคดํากาํ ก้ี สงครามราวี เดือดรอ น
วหิ ารถกู ไฟ ไหมฮ มเอาฮอน ผพุ ังปน ป โรยรา
เจดยี ยอ ยยบั ทบั ลงถมหนา สันนิษฐานมา ศตวรรษสบิ เกา
หรภิ ญุ ไชย ตอลานนาเจา หลงเหลอื หอ้ื เฮา ผอไว

วดั รังแรง

วดั รงั แรง ดู อยูกลา งสวนไม ลาํ ไยดั่งอนั้ นอนาย
นอกเขตเมืองนน้ั สรี่ อ ยเมตรปา ย มีอาคารยาย สามหลงั ตอเขา
โบราณสถาน วตั ถุเนอ เจา วิหารเจด ยี  เนอครบั
อยใู นสมยั หริภญุ ไชยกบั ลา นนาทา นเจา มงั ราย
หากวาจะนบั ตา มอายุหมาย ศตวรรษใน ซาว-ซาวเอด็ อ้ัน

๑๕โครงการ “สืบฮีต สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชยี งใหม”

กลุมวัดกลางเวียง

(สมยั กอนตรงนเ้ี ปน ) บมจี ่ือหั้น อยดู านตะวนั ออกน้ี
มีแถมประตู หายไปบงจี๊ มีเปนเฮือนบา น ปอเปง
จะไดไ ปเถิง เมืองปาซาง หละปนู เวยี งแกว
เขตคถู กู ถม กลา งเวียงผอ งแผว ผอ จมุ เย็นดี อึ๊กมกึ๊
ตางเตียวฮอดนั้น บฝนบนกึ เปนเมอื งเกา เก้ือ โบราณ
เหมือนปาฏหิ าริย คอื เมืองพันนา ทะกานเกาเหงา
วกเขา มาตาง เกยผา นตองเตา เฮาไปแอว มา กอนน้ี
ไผไดมาหัน ขอไขบอกจี๊ มเี สาสงู ขน้ึ ดูงาม
มีวงั เขตขาม มีตาํ นานความ นามขานสบื เหงา
ผอ วังผอ วัด วงั สุโขทยั เจา คงงามบเบา ปน า
โบราณสถาน

เมืองสโุ ขทัย
เมืองตากานนี้
หากเสาสูงดง่ั

๑๖ โครงการ “สบื ฮีต สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชียงใหม”

ผอ ฐานกําแปง เวยี งแสนสะงา สเ่ี หลยี่ มผืนผา โอฬาร
มโี บสถม ีวดั เจด ยี วหิ าร สบิ กวาอาคาร ตึงใหญต งึ หนอ ย
มีประตูห งส ทรงงามบดอ ย ดา นวนั ออกยอย เฉยี งเหนือไว
มีประตูโขง โยงกั๊บฐานไท วิหารหลวงใกล เคียงมมุ
วหิ ารหลวงน้ี มีเสาเปน จุม สบิ เสาเลาลุม มนงามแตใ บ
มฐี านเจด ีย มีอยกู ัน๋ ใกล สเ่ี หล่ียมใหญง าม อาละ
นักวิชากา ร อาจา รยห ลายคณะ สันนษิ ฐานหื้อ คนฟง
เปนต้ีพาํ นกั เจาเมอื งเขอ่ื งขลงั ทองพระโรงวงั ยังเมอื งต้ีหน้ี
ผคู รองนคร ตา กานกอนกี้ จอื่ ขานนามมี บฮู
หลายคนตวยตา ม ถามเปนกระทู ประวัตจิ อ มเจา ธานี
สุดต้ีงดื ตึก๊ ประวตั ิบหมี เปน ตาํ นานมี หอ้ื ฮเู ตาอ้ัน
เหลยี วผอเขา ไป ในเวยี งตหี้ ัน้ เปน ฐานเนอื งนัน แวดลอม
โบสถแ ลวหิ าร มีฐานพรํา พรอม กาํ แปงแกว ออ ม อาราม
มีกขู องพระ พระแกงพระสาม เปนพระพิมพงาม อยูสองกหู นอ ย
ฐานมนสองจุม อยลู ุมตําตอ ย ตดิ กํา แปงใน ตี้น้นั

๑๗โครงการ “สืบฮีต สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชยี งใหม”

เจดยี มีสอง สมัยสบื จน้ั สรา งกว มกนั๋ ห้ัน เวียงเฮา
องคทห่ี นึง่ นน้ั ฐานมาลยั เถา แปดเหลีย่ มงามเลา ทรงระฆังเจา
เจดยี อ งคส อง มองงามบเ สา สิบสองเหล่ยี มเนา บงจี๊

๑๘ โครงการ “สบื ฮตี สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชยี งใหม”

เปน เจด ียเ รือง คเู มอื งแหงน้ี สมบูรณถ ี่ถวน ปอเปง
สันนิษฐานไว หรภิ ญุ ไชยเถิง ลานนาสบื เตงิ หลังพมาเขา
กรมศลิ ปบ รรยาย สมยั ลา นนาเจา ศตวรรษเฮา สิบเกาถงึ ซาวเอด็
สมยั หริภญุ ไชย บอกไวบเ ท็จ สิบสามถึงสบิ แปดหนั้ เนอนาย
วัดกลา งเวียงน้ี ขอจ๊ขี ยาย เปนวงั เจานาย ผคู รองเมืองแกว
มีสามกลุมนอ ผองามผอ งแผว ตา มเขตเนนิ แนว สท่ี ิศ
สิบสี่ไรม ี ปนอ งญาตมิ ติ ร หอื้ ฮถู ่แี จง ใจค อ
ตลี้ มื บไ ด ไผไปแอวขอ เจิญไปผอนอ ศุนยขอ มูลหัน้
มผี ูบ รรยาย ขยายบสนั้ เร่อื งราวสาํ คญั ห้อื ฮู

๑๙โครงการ “สบื ฮตี สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชยี งใหม”

ชศู ักดิ์-วุฒกิ ลุ บรรยายกระทู สอบถามเปน อู ในความ
ตงึ สองทานนี้ ตอบจคี๊ าํ ถาม หอื้ แขกเมืองงาม ถามไดเนอ เจา
ในสวนสถาน โบราณผอ เขา ดอกไมง ามเลา ยิง่ นัก
กา สะลองหอม พะยอมพรอ มพรกั พลับพลงึ เหลอื งสม หอมนวล
หูกวา งลมแลง ลมแกวงไกวผวน หางนกยูงอวล หอมนวลออนอน
ดอกสักแกวงไกว ลาํ ไย-ตาลตน ใบโพธิห์ ลน วน ปลว๋ิ ฟอ น
ฝูงสกณุ า บินหากูซอ น บางคูฟอู อ น ความนยั
พอ งบินไลงับ ยบั แมงตั๋วใส พองก๋ินหนวยใน สะหลแี กนหนอย
ยามตา วันแลง มอยแดงออ นออ ย แผว สายลมจอย บฮอ น

๒๐ โครงการ “สบื ฮตี สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชียงใหม”

ผอองคเจด ีย สีงามสะตอ น คนมาแอวขอ น ปอมี
พอ งถา ยรูปไว ใกลตน สะหลี ผอดูงามดี สงี ามบเสา
เหลียวผอ ตางศูนย ขอ มูลเนอ เจา คนผมสีเลา กลมุ นั้น
ประมาณสบิ คน ฝกฝนเจงิ จัน้ ไทเกก ตีห้ นั้ ลานดนิ
นดั ก๋นั แลงนี้ มเี ปน อาจ๋นิ มารํามวยจีน ยดื สายยดื เสน
ตา มฮมิ แนวหนัว ตั๋วหนอนตี้เตน มีดอกสเี ยน็ จน่ื จอ ย
สแี ดงบา ผาง ขาวจางดอกนอ ย เหลืองมวงแสดสรอย จมออน

หาแยกหนาวดั กาดนดั คนจร กาดแลงเลยตอน แมกา ตามบาน
บไจเจก จน๋ี หินแฮต างถา น คนเมอื งตากาน ละแวกน้ี
กาดหมว้ั ครัวฮอม ผกั ปอมผกั ฮี้ แผวอีฮ่ วกหนอ ย แอวอู
บานอยบาแควง จิน้ ควาย-จิ้นหมู ปลาบว งปลาทู ปลา นลิ ปลา สรอ ย
ตลาดเพียงพอ ปอกา เงนิ หนอ ย ตอ นแลงเหมอื นปอย เนอปน า

๒๑โครงการ “สืบฮีต สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชียงใหม”

วัดทา กานนอ ผองามสะงา อยูต างดานหนา เวยี งวงั
วหิ ารขวงวัด จดั งามเข่ืองขลงั สมเปน เมืองดงั ตา กานคนปอ
วตั ถุโบราณ จานไหและหมอ เขียนลายนาํ เงิน ดอกยก
กานขดโบตัน๋ รูปฟนกิ ซน ก สัญลกั ษณแ ปดอยางดวย มงคล
ฮกั ษาไววดั ตากานบา นหน เปนของเบื้องบน เจา เมอื งจ๋ีนหือ้
ในยคุ สมยั ราชวงคใ หญห ยอื้ หยวนเปน บรรณาการ ทา นพระ
มอบหอ้ื มหา ราจาขัตยิ ะ ผูครองตา กานแกว สมยั ลานนา
กรมศลิ ปบันทกึ พ.ศ.นัน้ หนา ๑๘๒๓ มา ถงึ ๑๙๑๑ หน้ั
ยงั มขี องดี พระเพช็ รดง่ั อั้น คบู านเมืองกาน เลิศฤทธิ์
เปนม่ิงมงคล ตน ตีศ้ กั ดสิ์ ิทธ์ิ ฝนแลงแหลง หลา เมนิ นาน
บนบานทานไท ในเมอื งตากาน เหมอื นดลบนั ดาล ฝนตกหาแกว
เฮาอยูฮมเยน็ เปน ดผี องแผว ลว นเปน นาบุญ หนุนกาํ

๒๒ โครงการ “สบื ฮีต สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชียงใหม”

ทกุ ราชวงค องคต นเลิศลาํ แมจา มเตวีเจา แลปอ พญามงั ราย
หมเู ฮาเด๋ยี วนี้ มบี ญุ หลวงหลาย ตงึ ญงิ ตงึ จาย เจือ้ สายสืบหอ ย
เหมาะหมอนหนหลัง สมัยยังนุง ผา ตอ ย เปนมาแปงเมอื ง ลากต้ืน
บม แี บก โฮ ใหญโ ตขดุ ปน ไจต นี๋ มอื ห้ัน ขดุ ดนิ
เปน ปนเปน รอ ย จวยก๋ันทาํ กนิ๋ หลายปเ ดือนวิน จนเสร็จลงได
เฮาบค วรลืม บุญคณุ กราบไหว ใจกตญั ู นอบนอ ม
รําลึกเติงหา ขมาพราํ พรอม แผผายโอบออ ม จอ มคน
ทาํ บุญกรวดนํา อทุ ิศกุศล จ๊กั เปนมงคล ตอไปปายหนา
มงั่ มเี งินคาํ ตวยนําแผกลา อยูส ขุ ฑฆี า เตือ่ มกํา
ยอนเปอ กศุ ล ผลอันเลศิ ลํา สมกําเกาเก้อื โบราณ
เนอื้ ทเ่ี ขตคอ โบราณสถาน เมืองเกาเวียงกาน ไขขานสืบผู

๒๓โครงการ “สบื ฮตี สานฮอย ตามรอยวฒั นธรรมเชียงใหม”

ซาวหกสถาน นอยหนานเปนอู รอยกวา ไรดู ปน อง
บไ จข้ีลม จมไปพรําพอง ไปหันถกู ตอ ง เนอนาย
ไผต้ีบกุ รุก เอาของไปขาย ตงึ ตา ยทุกราย กําบอกคนเฒา
เจา ต้ีนนั้ แฮง ไผบก ลา เขา มาบกุ รกุ เอา ไปไจ
กอ เลยไดห ัน สถานตไี้ ว เขตกวา งขวางได อาณา
ตามกลอ นมอนนี้ ราํ จ๊ภี าษา อาง-ขนุ -มูลมา หลายองคท า นเจา
ขอยอมือสา วันตานอ มเกลา กราบลงแนบเนา บาทไท
ฮําฮอยสาํ นวน ผิดผวนกําไจ ตาํ นานเกา ได ไปนอ
เขยี นตา มตไี้ ด ไปถามสืบขอ ผูฮ เู ปน ปอ เปนขอ มลู หอ้ื
บไ ดอยากดัง เข่ืองขลงั หนกั ตอื้ อวดเกงฝมือ บกอม
ตอ นไหนผิดมี ยนิ ดีนอบนอ ม ยอมฮับผิดดว ย ตนเอง
สว นดมี อบไว ดวยใจย ําเกรง ศนู ยขอมลู เวียง กรมศิลปเ อกเออื้
มอ นมาสบื สาว เรือ่ งราวเกา เก้อื เปอ ใจฮกั มี เกิน๋ รอ ย
ท้งั ตต้ี ว๋ั เอง บเ กง ฮนู อย ศกั ดิ์ศรตี าํ ตอย คนยอง
ใจบย อมสอง ถงึ เขียมเงนิ ทอง นาํ ใจแ สนกวาง
ฐานะบพรอ ม แนน เปอ เปลอื กขา ง ปางกาํ โบราณ วา ไว
ไมตองมแี กน
กวีลา นนา ขยี ามอ นไท รายยาวสืบได ลาํ นํา
คา วระบํา นาํ มาเตาอี้ เตา นวี้ าดวางลง กอ นแหลน ายเฮย...

๒๔ โครงการ “สืบฮีต สานฮอย ตามรอยวัฒนธรรมเชียงใหม”

ประวตั ผิ ปู ระพนั ธค า ว
นายถนอม ปาจา นามปากกา รสสคุ นธ รกั ษกวี
เกดิ วันจันทร ท่ี ๒๒ เมษายน ๒๔๙๑ อายุ ๗๓ ป
ทีอ่ ยูป จ จุบัน ๔๓/๑ หมู ๗ ตําบลบานกลาง อําเภอสนั ปา ตอง
ประวตั กิ ารศึกษา จังหวัดเชยี งใหม ๕๐๑๒๐
เบอรโทรศพั ท ๐๘๖ – ๙๑๔-๘๕๓๗

พ.ศ. ๒๕๐๐-๒๕๐๔ - ระดับประถมศึกษาตอนตน โรงเรียนวัดสันหาว ตําบลบานกลาง
อําเภอสันปาตอง จังหวัดเชียงใหม
พ.ศ. ๒๕๐๕-๒๕๐๘ - การศึกษาดานปริยัติธรรมเอก วัดตนกอก ตําบลบานกลาง
อําเภอสันปาตอง จังหวัดเชียงใหม
พ.ศ. ๒๕๒๑ - เขาสูสังกัดการเรียนรู ชมรมนักกลอนเชียงใหม – ลําพูน
พ.ศ. ๒๕๒๒-๒๕๒๗ - เขาสูสังกัดการเรียนรูวรรณกรรมคาว ชมรมฟนฟูกวีลานนา
พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๔ - ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ศูนยการศึกษานอกระบบ
และการศึกษาตามอัธยาศัย อําเภอสันปาตอง จังหวัดเชียงใหม
ผลงาน
ผลจากการสรางสรรคผลงานและดวยความรัก ความหวงแหนในวรรณกรรมคาว
ต้ังแตป พ.ศ. ๒๕๒๑ เปนระยะรวม ๔๐ กวาปผานมา ทําใหชื่อของ รสสุคนธ รักษกวี
(ถนอม ปาจา) เปนท่ีรูจักอยางกวางขวางทั้งในจังหวัดทางภาคเหนือ และสวนกลาง
กรงุ เทพมหานคร เพราะไดน ํากวีลา นนาเขยี นในรูปแบบแนวใหม สง ไปเผยแพรทางหนังสอื
ของสมาคมกวีรว มสมัย และหนังสอื ของสมาคมนักกลอนแหงประเทศไทย
ความตง้ั ใจ อยากสอ่ื วรรณกรรมคา ว ซง่ึ เปน กวขี องคนเมอื งเหนอื ลา นนา สคู นภาคอน่ื
ใหไดรับรูวา เรามีของดี มีคุณคา ซ่ึงเปนภูมิปญญาพ้ืนบานของบรรพบุรุษท่ีควรอนุรักษไว
หากไมม กี ารสบื ทอดวรรณกรรมคา ว กค็ งจะมใี ครรบั รวู า มวี รรณกรรมคา วอยใู นหนงั สอื เกา ๆ
เลมหนึง่ และคงจะสูญหายไปในท่สี ดุ
ปจจุบันนี้ ยังไดต้ังสํานักงานของชมรมอนุรักษภาษาวัฒนธรรมลานนาไวท่ีบาน
เปน แหลง เรียนรูดา นกจิ กรรมวรรณกรรมคาว เพอ่ื ใหเ ยาวชนหรือผทู ่ีสนใจใหม าศึกษาขอ มลู
ในดา นวรรณกรรมคาว กะโลง สืบตอ ไป
รางวัลและเกยี รติคุณทไ่ี ดร ับ
๑. รางวลั ครภู มู ปิ ญ ญาไทยรนุ ท่ี ๗ สาขาภาษาและวรรณกรรม จากสาํ นกั งานเลขาธกิ าร

การศึกษา ป ๒๕๕๖
๒. รางวลั วัฒนคณุ าธร ดานศลิ ปะ จากกระทรวงวัฒนธรรม ป ๒๕๕๖
๓. รางวัลครูภูมิปญญาดีเดน ประเภทบุคคล จาก สํานักปลัดกระทรวงศึกษาธิการ

ป ๒๕๕๘