مجله شماره ۹۳

‫ﺑﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺤﻤﻮد ﺟﻮاﻫﺮزاده ﺑﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﯿﺶ از ‪ 25‬ﺳﺎل در آﻟﻤﺎن‬

‫‪ -‬ﺻﺎﻓﮑﺎري و ﻧﻘﺎﺷﯽ ﺑﺪﻧﻪ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ‬
‫‪ -‬ﻣﺸﺎوره ﺑﺎزرﺳﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺪﻧﻪ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ ﻗﺒﻞ از ﺧﺮﯾﺪ‬

‫‪ -‬ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺷﯿﺸﻪ اﺗﻮﻣﺒﯿﻞ‬
‫‪ -‬ﺑﻮﯾﻠﻦ دﮐﺘﺮ ‪Beulen Doktor‬‬

‫‪Auto Color City‬‬

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷﮑﯽ زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﻃﺐ ﻣﮑﻤﻞ )ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ‪،‬‬
‫ﻃﺐ ﺳﻮزﻧﯽ‪ ،‬ﻟﯿﺰر و روﺷﻬﺎي ﻣﺪرن( ﺗﻮﺳﻂ‬

‫دﮐﺘﺮ ﻓﺮﺣﻨﺎز ﻣﺎﺣﻮزي‬
‫و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﯽ ﺗﻮﺳﻂ‬

‫دﮐﺘﺮ ﺳﯿﺪ رﺿﺎ اﻣﺎﻣﯽ‬

Dr. Farahnaz Mahoozi
Ärz n (Ästhe k Medizin)
‫ ﻣﺘﺮي‬50 ‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ ﺟﺪﯾﺪ در‬
Königsaallee
Hü enstr. 1
40215 Düsseldorf

einfachschoenheit

‫اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺰﺷﮑﯽ زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﻃﺐ ﻣﮑﻤﻞ )ﻃﺐ ﺳﻨﺘﯽ‪،‬‬
‫ﻃﺐ ﺳﻮزﻧﯽ‪ ،‬ﻟﯿﺰر و روﺷﻬﺎي ﻣﺪرن( ﺗﻮﺳﻂ‬

‫دﮐﺘﺮ ﻓﺮﺣﻨﺎز ﻣﺎﺣﻮزي‬
‫و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﯽ ﺗﻮﺳﻂ‬

‫دﮐﺘﺮ ﺳﯿﺪ رﺿﺎ اﻣﺎﻣﯽ‬

‫ﻓﯿﺰﯾﺎﺗﺮي‬

‫ﻓﯿﺰﯾﺎﺗﺮي‬

Dr. Seyedreza Emami
Facharztpraxis für Physikalische
und Rehabilita ve Medizin
Königsaallee ‫ ﻣﺘﺮي‬50 ‫اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ ﺟﺪﯾﺪ در‬

Hü enstr. 1
40215 Düsseldorf

‫زﻧﺪه ﯾﺎد ادﯾﺐ ﺑﺮوﻣﻨﺪ‬ ‫درد آﺷﻨﺎ‬

‫ﭼﺮا ﺟﺎﻧﺎ ﻧﭙﺮﺳﻰ ﺣﺎل ﻣﺎ را؟‬
‫ﻧﭙﺮﺳﻰ ﺣﺎل ﺟﺎن ﻣﺒﺘﻼ را‬
‫از اﯾﻦ ﺑﻰ درد ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﻢ‬
‫ﺣﺪﯾﺚ اﯾﻦ دل دردآﺷﻨﺎ را‬
‫ﺳﭙﺮدم ﮔﺮﭼﻪ ﻧﺎﻻن ﭼﻮن ﺟَﺮَس راه‬
‫ﻧﺪﯾﺪم ﻧﻘﺶ ﭘﺎى ﻫﻤﻨﻮا را‬
‫ﻋﻼج دردِ درﻣﺎن ﯾﺎب‪ ،‬ﺳﻬﻞ اﺳﺖ‬
‫دواﯾﻰ ﺟﻮى‪ ،‬درد ﺑﻰ دوا را‬
‫ﺷﻮى ﮔﺮ آﮔﻪ از درد دل ﺧﻀﺮ‬
‫ﺗﻤ ّﻨﺎ ﮐﻰ ﮐﻨﻰ آب ﺑﻘﺎ را؟‬
‫درآوﯾﺰ اى ﺻﺒﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﯿﻦ زﻟﻔﺶ‬
‫ﭼﻪ ﭘﻮﯾﻰ ﺑﻰ ﺟﻬﺖ راه ﺧﻄﺎ را؟‬
‫ﺧﺪاﯾﺎ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﻻﯾﺶ ﺑﻼﯾﻰ ﺳﺖ‬
‫ز ﺟﺎﻧﻢ دور ﻣﭙﺴﻨﺪ اﯾﻦ ﺑﻼ را‬
‫ﺑﻪ دﯾﺪارى ﻫﻤﯿﻦ ﺷﺎدﯾﻢ و آن ﻫﻢ‬
‫ز ﺑﺨﺖ ﺑﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺴﺮ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺎ را‬
‫ﻣﺰن ﺳﻨﮓ ﺟﻔﺎ ﺑﺮ ﺷﯿﺸﻪ ي ﻣﺎ‬
‫دل ﻧﺎزك دﻻن ﻣﺸﮑﻦ‪ ،‬ﺧﺪا را‬
‫ﺑَﺮَد ﻫﺮ ﻗﺼﻪ اى را ﮔﯿﺘﻰ از ﯾﺎد‬
‫ﺑﻪ ﺟﺰ اﻓﺴﺎﻧﻪ ي ﻣﻬﺮ و وﻓﺎ را‬
‫ﻫﺰاران زﯾﻮر از ﯾﺎﻗﻮت و از ﻟﻌﻞ‬
‫ﻧﺪارد ﻗﯿﻤﺖ ﯾﮏ ﺟﻮ ﺻﻔﺎ را‬
‫ادﯾﺐ از ﻧﻮ ُﮔﻼنِ ﻃﺒﻊ ﺷﺎداب‬

‫ﭘﺪﯾﺪ آورد ﺑﺎغ دﻟﮕﺸﺎ را‬

‫‪ 58‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬



‫‪ 60‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬



‫‪ 62‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬

‫ﺳﺮوﻧﺎز ﺳﯿﮕﺎرﭼﯽ‬

‫‪[email protected]‬‬
‫‪Info. : 0176 322 80 675‬‬

‫ﻣﺸﺎوره و ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﺑﻪ اﺑﻬﺎﻣﺎت ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺷﻤﺎ در اﯾﺮان‬

Pars ‫ﭘﺎرس‬ Rahan ‫راھﺎن‬ ‫ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻫﺎ‬

Mühlenweg 69 Kölner Str. 49 Geschäfte
42275 Wuppertal 40211 Düsseldorf

Tel. : +49 (0)202 2533 5918 Tel. : +49 (0)211 423 597 88

Hami Market ‫ﺣﺎﻣﯽ ﻣﺎرﮐت‬ Safran ‫زﻋﻔران‬ Orchidee ‫ارﮐﯾده‬

Altendorfer Str. 591 Kölner Str. 27 Bunzlauer Str. 2-4
45355 Essen 40211 Düsseldorf 50858 Köln

Tel. : +49 (0)176 2353 4720 Tel. : +49 (0)211 983 935 87 Tel. : +49 (0)2234 680 2064
0201 2487 0440
Asiana ‫آﺳﯾﺎﻧﺎ‬ Pars ‫ﭘﺎرس‬
Pasargad ‫ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد‬
Überruhrstr. 155 Bahnstr. 181
Kölner Str. 36 45277 Essen 50858 Köln
47805 Krefeld
Tel. : +49 (0)201 58099 202 Tel. : +49 (0)2234 3890 170
Tel. : +49 (0)177 408 1559 +49 (0)178 601 6145
‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬
Asia ‫آﺳﯾﺎ‬ ‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬ Diba ‫دﯾﺑﺎ‬

Mauerstr. 92 ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ Neusser Str. 180
52072 Aachen ‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬ 50733 Köln

Tel. : +49 (0)241 362 16 Tel. : +49 (0)221 7895 3721
+49 (0)157 830 43615
Caspian ‫ﮐﺎﺳﭘﯾن‬
Sharghi ‫ﺷرﻗﯽ‬
Krankenhausstr. 109a
50354 Hürth Luxemburger Str. 124 -136
50939 Köln
Tel. : +49 (0)2233 6052 637
Tel. : +49 (0)221 169 28 509

‫رﺳﺘﻮران ﻫﺎ‬ Persepolis ‫ﭘرﺳﭘوﻟﯾس‬ Persepolis ‫ﭘرﺳﭘوﻟﯾس‬

Restaurants Bongardstr. 2 Rosental 20
44787 Bochum 53111 Bonn

Tel. : +49 (0)234 982 2895 Tel. : +49 (0)228 180 7034

Albrorz ‫اﻟﺑرز‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ Ariana ‫آرﯾﺎﻧﺎ‬
‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬
Rathenauplatz 1 Zeithstr. 13
50674 Köln Persian ‫ﭘرﺷﯾن‬ 53721 Siegburg

Tel. : +49 (0)221 6060 3422 Moltkestr. 26 Tel. : +49 (0)2241 145 3047
48151 Münster
Backstage ‫ﺑﮏ اﺳﺗﯾﺞ‬ Tak ‫ﺗﮏ‬
Tel. : +49 (0)251 2891300
Luxemburger Str. 38 Kölner Str. 41b
50674 Köln 40211 Düsseldorf

Tel. : +49 (0)221 16841 617 Tel. : +49 (0)211 860 4225

‫ ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬64

Radin ‫رادﯾن‬ Darbar ‫درﺑﺎر‬ Pinocchio ‫ﭘﯾﻧوﮐﯾو‬

Kölner Str. 49 Albertstr. 100 Jahnstr. 26-30
40211 Düsseldorf 40233 Düsseldorf 50676 Köln

Tel. : +49 (0)211 1793 8171 Tel. :+49 (0)211 15842817-18 Tel. : +49 (0)221 242526
https://darbar-restaurant.de
‫ﮐﺘﺎﺑﻔﺮوﺷﯽ‬ Golpa ‫ﮔﻠﭘﺎ‬
Risso ‫رﯾﺳو‬
Buchhandlung Luxemburger Str. 107
Jahnstr. 86 50939 Köln
Forough ‫ﻓروغ‬ 40215 Düsseldorf
Tel. : +49 (0)221 32016980
Jahnstr. 24 Tel. : +49 (0)211 3369 694
50676 Köln Nirvan ‫ﻧﯾروان‬
Safran ‫زﻋﻔران‬
Tel. : +49 (0)221 9235 707 Römerstr. 150
Pempelforter Str. 45 53117 Bonn
Aida ‫آﯾدا‬ 40211 Düsseldorf
Tel. : +49 (0)228 2891042
Universitätsstr. 89 Tel. : +49 (0)211 566 944 14
44789 Bochum +49 (0)176 579 32094 ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬
‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬
Tel. : +49 (0)234 9704 804 Kandu ‫ﮐﻧدو‬

Martinstr. 34
40223 Düsseldorf

Tel. : +49 (0)211 1579 1541

‫وﮐﯿﻞ ﻫﺎ‬ Cuccini ‫ﮐوﭼﯾﻧﯽ‬ Shiraz ‫ﺷﯾراز‬

Rechtsanwälte Hüttenstr. 30 Friedrichstr. 27
40215 Düsseldorf 53111 Bonn

Tel. : +49 (0)211 15 799 187 Tel. : +49 (0)228 3876 7193

Kourosh Aminyan Darband ‫درﺑﻧد‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬
‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬
‫ﮐورش اﻣﯾﻧﯾﺎن‬ Steubenstr. 41
45138 Essen
Salierring 43, 50677 Köln
Tel. : +49 (0)201 4584 7792
Tel. : +49 (0)221 294 262 60

Ali Norouzi ‫ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ ﺳﺮا‬ Darband ‫درﺑﻧد‬

‫ﻋﻠﯽ ﻧوروزی‬ Konditorei Siegstr. 28
53757 Sankt Augustin
Hammer Str. 5
22041 Hamburg Tel. : +49 (0)2241 8466 380

Tel. : +49 (0)40 6479 2020 Nobel ‫ﻧوﺑل‬ Tak ‫ﺗﮏ‬

‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ Jahnstr. 26-30 Kölner Str. 41
‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬ 50676 Köln 40211 Düsseldorf

65 PERSIA MAGAZIN Tel. : +49 (0)221 548 10000 Tel. : +49 (0)211 860 4224
+49 (0)157 7216 8266

‫ﺳﺎﻟﻦ زﯾﺒﺎﯾﯽ و‬ ‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ‬ ‫آﻣﻮزش‬
‫ﺟﻮان ﺳﺎزي ﭘﻮﺳﺖ‬
Großhandel Unterricht
Permanent Make-up
Kosmetik– Apparativ ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ Piano ‫ ُﺳﻠ ِﻔژ‬- ‫ﭘﯾﺎﻧو‬
‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬ ‫ﺳروﻧﺎز ﺳﯾﮕﺎرﭼﯽ‬
Minas Kosmetik
Mahyar ‫ﻣﮭﯾﺎر‬ Sarwenaz Sigarchi
‫ﺳﺎﻟن زﯾﺑﺎﯾﯽ ﻣﯾﻧﺎ‬
Stolberger Str. 1 Tel. : +49 (0)176 725 399 85
Mobil : +49 (0)177 272 9383 50933 Köln
www.awesta-musikschule.com
VitalStudio Hale Tel. : +49 (0)221 5465 461 [email protected]

‫ھﺎﻟﮫ ﺑﺎﻗرزاده‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ ‫ﻋﻠﯽ ﺳﻼﻣﯽ‬
‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬
Zülpicher Str. 236 ‫ﻧﻮازﻧﺪه و ﻣﻌﻠﻢ ﺗﺎر و ﺳﮫ ﺗﺎر‬
50937 Köln
‫ﻓﺎرغاﻟﺘﺤﺼﯿﻞ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ از داﻧﺸﮕﺎه ﺗﮭﺮان‬
Tel. : +49 (0)221 447000 97 Ali Salami
Mobil : +49 (0)170 970 9885
Musikspieler und Musiklehrer
Beauty Liebe von iranischer Musik
Ostlandstr. 38a (Tar & Setar)

50858 Köln Service fürTar and Setar
0163 197 36 58
Tel. : +49 (0)2234 9895 606
Mobil : +49 (0)172 200 2624 [email protected]

‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ ‫دﻧﺪان ﭘﺰﺷﮏ‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬
‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬ ‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬
Zahnärzte

‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ Dr. Mohammad Rassaei ‫آراﯾﺸﮕﺎه‬
‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬
‫دﮐﺗر ﻣﺣﻣد رﺳﺎﯾﯽ‬ Friseur

Kölner Landstraße 48 S.K.B ‫اس ﮐﺎ ب‬
40591 Düsseldorf
Zülpicher Str. 265
Tel. : +49 (0)211 780 2424 50937 Köln

‫ﮐﺎرﺷﻨﺎس ﺗﺼﺎدف‬ ‫رواﻧﺸﻨﺎس‬ Tel. : +49 (0)221 800 55 908
Mobil : +49 (0)157 5756 3410
Bauleistungen Psychologe
Farnousch ‫ﻓرﻧوش‬
Dipl.-Ing. Bamdad Ebrahim Dr. Farah Taheri
Aachener Str. 1270
‫ﺑﺎﻣداد اﺑراھﯾم‬ ‫دﮐﺗر ﻓرح طﺎھری‬ 50859 Köln

Wendelinstr. 82 Kaldauer Str. 2 Tel. : +49 (0)2234 38 988 16
50933 Köln 53721 Siegburg
‫ ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬66
Tel. : +49 (0)221 967 13049 Tel. : +49 (0)2241 916 577
Mobil : +49 (0)163 7283 842
www.koeln-gutachter24.de

‫ﺧﺪﻣﺎت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ ‫ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻫﺎ‬
‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬
Bauleistungen Übersetzer

‫ﺟﺎﯾﮕﺎه‬ ‫ﭘﺰﺷﮏ زﯾﺒﺎﯾﯽ‬ Mahdi Nikpour
‫آﮔﻬﯽ ﺷﻤﺎ‬
Ästhetische Praxis ‫ﻣﮭدی ﻧﯾﮏ ﭘور‬
RENOWOHN24
Dr. Farahnaz Mahoozi Auf dem Hohwart 45
Tehrani ‫ﺗﮭراﻧﯽ‬ 44143 Dortmund
‫دﮐﺗر ﻓرﺣﻧﺎز ﻣﺎﺣوزی‬
Tel. : +49 (0)221 2942 9533 Tel. : +49 (0)231 5860 848
Mobil : +49 (0)173 683 9547 Friedrichstr. 20-22
40217 Düsseldorf Dr. Abbas Koushk Jalali
www.renowohn24.de
Tel. : +49 (0)211 994 33127 ‫دﮐﺗرﻋﺑﺎس ﮐوﺷﮏ ﺟﻼﻟﯽ‬

Installationsservice ‫آژاﻧﺲ ﻣﺴﺎﻓﺮﺗﯽ‬ Klerschweg 3
für Klimaanlagen Reisebüro 50968 Köln
‫ﺧدﻣﺎت ﻧﺻب ﮐوﻟر ﺳﮭراب‬
Reisezeit Bochum Tel. : +49 (0)178 406 4454
Sohrab Dipl.-Ing. M. Hazrati
+49176 766 27358 G.B.Fouladi ‫ﺑﺎﺑﮏ ﻓوﻻدی‬
Universitätsstr. 89
44789 Bochum ‫ اﻧﮕﻠﯾﺳﯽ و ﻓﺎرﺳﯽ‬،‫ﺑﮫ زﺑﺎن آﻟﻣﺎﻧﯽ‬

Tel. :+49 (0)234 976 4658 An der Icklack 11
www.reisezeit-bochum.de 40233 Düsseldorf
Tel. : +49 (0)177 3443 367

Zahra Bozorg Doagou

‫زھرا ﺑزرگ دﻋﺎﮔو‬

Homarstr. 15
51107 Köln

Tel. : +49 (0)157 725 25 968

Übersetzungsbüro Madani

‫داراﻟﺗرﺟﻣﮫ رﺳﻣﯽ ﻣدﻧﯽ‬

Velberter Str. 4
40227 Düsseldorf

Tel. : +49 (0)176 8330 6434

‫ﺷرﮐت‬
BetreuungKölnBonn

‫ﺟﮭت ﺗﮑﻣﯾل ﮐﺎدر ﭘرﺳﻧل‬
‫ﻣددﮐﺎری ﻧﯾﺎزﻣﻧد ﯾﮏ ﻧﯾروی‬

‫ﺧﺎﻧم ﻓﺎرﺳﯽ زﺑﺎن )ﻣﺳﻠط‬
‫ﻧﺳﺑﯽ ﺑﮫ زﺑﺎن آﻟﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ‬
‫ﮔواھﯾﻧﺎﻣﮫ و ﻣﺎﺷﯾن( در ﺷﮭر‬
‫ﮐﻠن ﺑﺻورت ﻣﯾﻧﯽ ﺟﺎب ﻣﯾﺑﺎﺷد‬
‫در ﺻورت ﻋﻼﻗﮫﻣﻧدی ﻟطﻔﺎ‬
‫رزوﻣﮫ ﮐﺎری ﺧود را ﺑﮫ اﯾﻣﯾل‬
:‫ﺷرﮐت ارﺳﺎل ﻓرﻣﺎﯾﯾد‬

[email protected]

67 PERSIA MAGAZIN

‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر اَﺷﺎوَﻧﺪ‬ ‫ﻧﺎم ﮔﺬاري روز و ﻣﺎه در اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن )ﺑﺨﺶ ﺳﻮم(‬

‫ﺧﻮر)ﺧﯿﺮ( )= ﺧﻮرﺷﯿﺪ(‬

‫ﺧﻮر اﯾﺰد‪" :‬ﺧﻮر" ﯾﺎ "ﻫْ َﻮر" ﺑﻪ ﭼﻢ )‪ :‬ﻣﻌﻨﯽ( "ﺧﻮرﺷﯿﺪ"‪ ،‬ﻧﺎم ﯾﺎزدﻫﻤﯿﻦ روز از ﻫﺮ ﻣﺎه در ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر ﻣﺰدﯾﺴﻨﯽ اﺳﺖ‪" .‬آﻓﺘﺎبﺧﻮان ﺧﻮر"‪،‬‬

‫"ﺧﻮان ﺧﻮر" در ﮔﺎﺗﻬﺎ ﺑﻪ ﭼـﻢ "ﺧﻮرﺷﯿﺪ" آﻣﺪه و اوﺳﺘﺎ " ْﻫﻮر" آﻣﺪه در ﭘﺎرﺳﯽ " ُﺧﻮر" و "ﻫﻮر" ﯾﺎ "ﺧﻮرﺷﯿﺪ" ﻣﻰﮔﻮﯾﻨﺪ‪َ " .‬ﻫﻮرَﺧْﺸَ ِﺌﺘَﻮ" در‬

‫ﭘﻬﻠﻮى "ﺧْﻮَ َرﺷﺖ" در ﮔﺎﺗﻬﺎ ﺑﺪون "ﺷﺌﺖ" آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﺧﺮاﺳﺎن" ﻧﯿﺰ از واژهﻫﺎي ﮐﻬﻦ و ﺳﺮزﻣﯿﻦﻫﺎي ﺧﺎوري ﺑﻮده و ﺑﻪ "ﺧﻮرآﺳﺎن" ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﻢ "ﺑﺮ آﯾﻨﺪه" و "ﺑﺎﻻ روﻧﺪه"‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺧﻮرﺷﯿﺪ‬

‫را ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫"وﯾﺲ و راﻣﯿﻦ" ﻧﻮﺷﺘﻪي ﻓﺨﺮاﻟﺪﯾﻦ ﮔﺮﮔﺎﻧﯽ‪:‬‬

‫ﺧﺮاﺳﺎن آن ﺑﻮد ﮐﺰ وي ﺧﻮر آﯾﺪ‬ ‫ﺑﺮ آﻣﺪن ﮔﺎه ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﻫﺮﮐﺲ ﺳﺮ آﯾﺪ‬

‫ﻋﺮاق و ﭘﺎرس را زو ﺧﻮر ﺑﺮ آﯾﺪ‬ ‫ﺧﺮاﺳﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮر آﯾﺪ‬

‫ﮐﺠﺎ زو ﺧﻮر ﺑﺮ آﯾﺪ ﺳﻮي اﯾﺮان‬ ‫ﺧﺮاﺳﺎن ﻫﺴﺖ ﻣﻌﻨﯽ ﺧﻮر آﺑﺎن‬

‫ﺳﺮودهي ﻣﺴﻌﻮد ﺳﻌﺪ ﺳﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي ﮐﺘﺎب ﺑُﻨﺪَﻫِﺶ‪:‬‬

‫ﺗﺎﻓﺖ ﺧﻮر از ﭼﺮخ ﻓﻠﮏ ﺑﺎده ﺧﻮر‬ ‫روز ﺧﻮر اﺳﺖ اي ﺑﻪ دو رخ ﻫﻢ ﭼﻮ ﺧﻮر‬

‫اﻓﺴﻮس اﺣﻮال زﻣﺎﻧﻪ ﻣﺨﻮر‬ ‫ﺑﺎده ﺧﻮر و ﻧﯿﺰ ﻣﺮا ﺑﺎده ده‬

‫ﻣﺎه )= ﻣﺎ َوﻧﮕ ِﻬﻪ‪ ،‬ﻣﺎه(‬

‫ﻣﺎه اﯾﺰد‪" :‬ﻣﺎه" ﺑﻪ اوﺳﺘﺎﯾﯽ "ﻣﺎوَﻧ َﮓ" ﻣﺎﻧﻨﺪ "ﺧﻮرﺷﯿﺪ" ﺳﺘﻮدﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﺳﺎﺗﯿﺮ‪" ،‬ﻣﺎه" ﺳﺎزﻧﺪهي ﻧﮋاد ﺳﺘﻮران ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬

‫"ﻣﺎهﯾﺸﺖ" اﯾﻦ اﯾﺰد آﻣﻮزﮔﺎر ﮔﯿﺎه و رﺳﺘﻨﯽ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ روز ﯾﮑﯽ از ﭼﻬﺎر روز ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺰدﯾﺴﻨﺎن اﯾﻦ روز را‬
‫" َﻧ ُﺒﺮ" ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ و از ﮐﺸﺘﻦ ﺣﯿﻮاﻧﺎت و ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﺧﻮداري ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ روز اوﺳﺘﺎي "ﻣﺎه ﻧﯿﺎﯾﺶ" از ﺳﻮي ﻣﺰدﯾﺴﻨﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫دوازدﻫﻤﯿﻦ روز از ﻣﺎه ﺳﯽروزهي ﻣﺰدﯾﺴﻨﯽ "ﻣﺎه" و ﺳﯽ روز از ﺳﺎل "ﻣﺎه" ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪" .‬ﻣﺎه" ﻧﺎم ﺳﯿﺎرهاي ﻫﺴﺖ ﮐﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن‬
‫ادب ﭘﺎرﺳﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن "ﻣﺎوﻧﮕﻬﻪ" ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪" .‬ﻣﺎوﻧﮕﻬﻪ" در اوﺳﺘﺎ آﻣﺪه ﯾﺸﺖ ﻫﻔﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﺎه اﺳﺖ‪ .‬در "ﻣﺎه" ﻧﯿﺎﯾﺶ از" ﻣﺎهﯾﺸﺖ"‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫در اوﺳﺘﺎ ﺳﺎزﻧﺪه ِي ﺗﺨﻤﻪ و ﻧﮋاد ﺟﺎﻧﻮران و آدﻣﯽ ﻫﺴﺖ و در اوﺳﺘﺎ ﭘﺮورش ﮔﯿﺎه و رﺳﺘﻨﯽ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻧَﺒُﺮ ﺑﻪ ﭼﻤﺎر )‪:‬ﻣﻌﻨﺎي( ﮐﺸﺘﺎر ﻧﮑﺮدن ﺟﺎﻧﻮران‬

‫در اﯾﻦ روزﻫﺎ و ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ در ﺧﻮراك ﺧﻮد ﺑﺮاي ﭼﻬﺎر روز در ﻣﺎه ﻣﯽدارﻧﺪ‪ .‬در درازاي روز )روزه(‬
‫ﮐﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻣﯽﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻫﺮ ﻣﺎه و ﺗﻨﻬﺎ در ﭼﻬﺎر روز ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎي ﺑﻬﻤﻦ‪ ،‬دوﻣﯿﻦ رو ِز ﻣﺎه‪" ،‬ﻣﺎه"‪ ،‬دوازدﻫﻤﯿﻦ رو ِز ﻣﺎه‪ ،‬ﮔﻮش‪ ،‬ﭼﻬﺎردﻫﻤﯿﻦ‬

‫روز ﺑﻪ ﻣﺎه و رام‪ ،‬ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ ﺑﻪ ﻣﺎه ﻣﺰدﯾﺴﻨﺎ ﻫﺴﺖ‪.‬‬

‫در اوﺳﺘﺎ ﻧﮕﻬﺪاري از ﭼﺎرﭘﺎﯾﺎن آﻣﺪه و ﺳﻔﺎرش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮراﻧﯽ ﮐﻪ از ﮐﺸﺘﺎر آنﻫﺎ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﮓ و ﮔﺮﺑﻪ و ﺑﺮه و ﺑﺰ و اﺳﺐ ‪ ...‬و ﻫﺮﮔﺎه‬

‫ﭘﯿﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬از آن ﻫﺎ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻧﮕﻬﺪاري ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﺰدﯾﺴﻨﺎ از ﮐﺸﺘﻦ ﺟﺎﻧﻮران وﯾﺮاﻧﮕﺮ و ﻣﻮذي ﺳﻔﺎرش ﺷﺪه ‪...‬‬

‫ﺳﺮودهي ﻣﺴﻌﻮد ﺳﻌﺪ ﺳﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي ﮐﺘﺎب ﺑُﻨﺪَﻫِﺶ‪:‬‬

‫ﺑﺎده ﻟﻌﻞ ﻣﺸﮏﺑﻮي ﺑﺨﻮاه‬ ‫ﻣﺎه روز اي ﺑﻪ روي ﺧﻮب ﭼﻮ ﻣﺎه‬

‫ﻧﺎم اﯾﻦ روز ﻣﺎه و روي ﺗﻮ ﻣﺎه‬ ‫ﮔﺸﺖ روﺷﻦ ﭼﻮ ﻣﺎه ﺑﺰم ﮐﻪ ﮔﺸﺖ‬

‫ﺗﯿﺮ )= ﺗﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻤﺎد و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﺎران(‬
‫ﺗﯿﺮ اﯾﺰد‪ :‬روز "ﺗﯿﺮ اﯾﺰد" ﺳﯿﺰدﻫﻤﯿﻦ روز ﻫﺮ ﻣﺎه و ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﻣﺎه ﻫﺮ ﺳﺎل‪ ،‬در ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر ﻣﺰدﯾﺴﻨﯽ و ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﻣﺎه از ﺳﺎل "ﺗﯿﺮ" ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫اﺳﺖ‪" .‬ﺗﯿﺮ" ﯾﺎ "ﺗﯿﺸﺘﺮ"‪ ،‬اﯾﺰد ﺑﺎران ﺑﻮده و ﺑﻪ ﯾﺎري او ﮐﺸﺘﺰارﻫﺎ ﺳﯿﺮاب از ﺑﺎران ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺳﺘﻮران اﺳﺖ‪ .‬در اوﺳﺘﺎ‬
‫"ﺗﯿﺮﯾﺸﺖ" در ﻧﯿﺎﯾﺶ اﯾﺰد ﺑﺎران اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺘﺎره ي ﻋﻄﺎرد "ﺗﯿﺮ" ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﻧﯿﺰ "ﺗﯿﺮ"ي ﮐﻪ در ﮐﻤﺎن ﻧﻬﻨﺪ و ﺑﺠﻬﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ در اﯾﻦ روز آﯾﯿﻦ وﯾﮋهاي ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺧﻮاﻫﺶ ﺑﺎران و ﭘﯿﺮوزي "ﺗﯿﺮ اﯾﺰد" ﺑﺮ دﯾﻮ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ"اﭘﻮش"‬

‫‪ 68‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬

‫ﺑﻪ در و دﺷﺖ ﻣﯽرﻓﺘﻨﺪ و "ﺗﯿﺮﯾﺸﺖ" ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از ﯾﺸﺘﻬﺎي اوﺳﺘﺎ درﺑﺎرهي اﯾﻦ اﯾﺰد اﺳﺖ‪" .‬ﺗﯿﺮ" ﻧﺎم ﺳﺘﺎرهاي اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوزه آن را "ﺷﻌﺮاي ﯾﻤﺎﻧﯽ" ﯾﺎ ﺑﻪ ﻻﺗﯿﻦ‬

‫"ﺳﯿﺮﯾﻮس" ) ‪ ( Silius‬ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺳﺮودهي ﻣﺴﻌﻮد ﺳﻌﺪ ﺳﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي ﮐﺘﺎب ﺑُﻨﺪَﻫِﺶ‪:‬‬

‫ﺧﯿﺰ و ﺟﺎم ﺑﺎده ده ﺑﺮ ﻟﺤﻦ زﯾﺮ‬ ‫اي ﻧﮕﺎر ﺗﯿﺮ ﺑﺎﻻ روز ﺗﯿﺮ‬

‫راهﻫﺎي ﻃﺒﻊ ﺧﻮاه دلﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﻋﺎﺷﻘﯽ در ﭘﺮدهي ﻋﺸﺎق ﮔﻮي‬

‫ﮔﻮش )= روان ﺟﻬﺎن(‬

‫ﮔﻮش اﯾﺰد‪ :‬ﭼﻬﺎردﻫﻤﯿﻦ روز از ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر ﻣﺰدﯾﺴﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر ﻣﺰدﯾﺴﻨﯽ‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﺎه‪ 30 ،‬روز دارد و ﻫﺮ ﮐﺪام از اﯾﻦ ‪ 30‬روز‪ ،‬ﻧﺎﻣﯽ‬
‫دارد‪" .‬ﮔﻮش"‪ ،‬ﯾﮏ اﯾﺰد اﺳﺖ و ﻋﻨﻮان اﯾﺰد ﺑﺮاي آنﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﺎرﺑﺮي دارد ﮐﻪ ﺳﺘﻮدﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬دادهﻫﺎي ﻧﯿﮏ اﻫﻮراﯾﯽ ﮐﻪ در ﺧﻮر‬

‫ﺳﺘﺎﯾﺸﻨﺪ‪" .‬ﮔﻮشاﯾﺰد"‪ ،‬ﺳﺘﻮدﻧﯽ اﺳﺖ آن اﻧﺪازه ﮐﻪ ﺣﺘﺎ ﯾﮑﯽ از ﯾﺸﺖ ﻫﺎي اوﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ اﯾﺰد وﯾﮋه ﺷﺪه اﺳﺖ‪" .‬ﮔﻮشﯾﺸﺖ" ﯾﺎ‬
‫"درواﺳﭗﯾﺸﺖ"‪ ،‬آن ﯾﺸﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ درآن از "ﮔﻮشاﯾﺰد" ﺳﺨﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫واژهي "ﮔِﻮش" ﯾﺎ "ﮔﺌﻮش" ﺑﺎرﻫﺎ در "ﮔﺎﺗﻬﺎ")ﺳﺮودهﻫﺎي اﺷﻮزرﺗﺸﺖ(‪ ،‬در "اوﺳﺘﺎ" و در ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﭘﻬﻠﻮي آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬واژهي "ﮔﺌﻮش" ﻫﻢ‬
‫ﭼﻮن واژﮔﺎن ﺑﺴﯿﺎر دﯾﮕﺮي ﮐﻪ ﻣﻌﻨﺎﻫﺎﯾﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻨﺎ دارد ﮐﻪ ﺑﯽﮔﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ در ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﻨﺎﯾﺶ ﮐﺮد‪ .‬اﯾﻦ واژه ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي "ﮔﯿﺘﯽ" و‬

‫"ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي آﻓﺮﯾﻨﺶ" و از ﺳﻮﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي "ﮔﺎو" اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﯾﻌﻨﯽ "ﮔﺎو" ﻧﯿﺰ در اﺳﺘﻮرهﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎن "آﻓﺮﯾﺪه" ﯾﺎ‬
‫"ﮔﯿﺘﯽ" اﺳﺖ‪" .‬ﮔﻮش" ﯾﺎ "ﮔﺌﻮش" در اوﺳﺘﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ "ﮔﺎو" و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ "ﮔﯿﺘﯽ" آﻣﺪه اﺳﺖ‪" .‬اورو" ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ روان اﺳﺖ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ واژهي "ﮔﺌﻮش"‪ ،‬ﻣﻌﻨﯽ "روان ﺟﻬﺎن" ﯾﺎ "روان ﮔﺎو" را ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪" .‬ﮔﺌﻮشارورون" "ﻧﮕﺎﻫﺪار ﮔﻠﻪﻫﺎ و ﭼﺎرﭘﺎﯾﺎن ﺳﻮدﻣﻨﺪ" اﺳﺖ‪.‬‬

‫"ﮔﺎو" در اﺳﺘﻮرهﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎد "ﮔﯿﺘﯽ" اﺳﺖ و از دﯾﺪﮔﺎه ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻧﻤﺎد "زﻧﺪﮔﯽ دﻧﯿﻮي و ﺧﺎﮐﯽ" اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺑﺎور اﯾﺮاﻧﯿﺎن "ﮔﻮشاﯾﺰد"‪ ،‬ﭘﺎﺳﺪار و ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺟﺎﻧﺪاران ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﻮﯾﺸﮑﺎري ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎي اﯾﻦ اﯾﺰد‪ ،‬ﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ دارد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ آزردن‬

‫ﺟﺎﻧﺪاران ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آزار آﻓﺮﯾﻨﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آزار ﮔﯿﺘﯽﺳﺖ‪.‬‬
‫"اﯾﺰد ﮔﻮش" ﺑﺮاي ﭘﺎﺳﺪاري از ﺟﺎﻧﺪاران ﺳﻮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫ ِﯽ "ﻣﺎه اﯾﺰد" و "راماﯾﺰد" ﺑﻪ ﯾﺎر ِي "وﻫﻤﻦ اﻣﺸﺎﺳﭙﻨﺪ" ﻣﯽﺷﺘﺎﺑﺪ‪ .‬ﭘﺲ "ﻣﺎه‬

‫اﯾﺰد"‪" ،‬راماﯾﺰد" و "ﮔﻮشاﯾﺰد"‪ ،‬ﯾﺎرانِ "وﻫﻤﻦ اﻣﺸﺎﺳﭙﻨﺪ" در اﯾﻦ ﺧﻮﯾﺸﮑﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺰدﯾﺴﻨﺎن از دﯾﺮﺑﺎز در اﯾﻦ ‪ 4‬روز از رﯾﺨﺘﻦ ﺧﻮن ﺟﺎﻧﻮران و از ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ آنﻫﺎ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ از ﺷﻤﺎر ﺟﺎﻧﻮري و‬

‫ﺳﻼﻣﺘﯽ اﻧﺴﺎنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﮐﺸﺘﻦ و ﺧﻮردن ﺟﺎﻧﻮران ﻫﻢ ﭼﻮن ﯾﮏ ﻗﺮارداد ﮐﻠﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاي آنﮐﻪ در اﯾﻦ ‪ 4‬روز‪ ،‬ﺟﺎﻧﻮران در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﺮارداد از اﯾﻦ داﯾﺮهي ﮐﻮﭼﮏ )ﻫﺎزﻣﺎن زرﺗﺸﺘﯽ( ﻓﺮاﺗﺮ رود و ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن در اﯾﻦ ‪ 4‬روز ﺑﺮ ﺧﻮد ﺑﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ از ﮐﺸﺘﻦ‬

‫ﺟﺎﻧﻮران و ﺧﻮردن ﺧﻮراكﻫﺎي ﮔﻮﺷﺘﯽ ﺑﭙﺮﻫﯿﺰﻧﺪ؛ ﺑﯽﮔﻤﺎن ﮐﻪ آﻣﺎر ﮐﺸﺘﺎر ﺟﺎﻧﻮران ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﺑﺴﯿﺎري ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ و از ﺳﻮﯾﯽ ﺑﺮاي‬

‫اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﺗﻤﺮﯾﻨﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﺧﻮراكﻫﺎي ﮔﯿﺎﻫﯽ‪.‬‬
‫روز "ﮔﻮشاﯾﺰد" ﻫﻢ ﭼﻮن ﯾﮏ ﺗﻠﻨﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﺎه‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ "ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي آﻓﺮﯾﻨﺶ" را ﯾﺎد آوري ﻣﯽﮐﻨﺪ‪" .‬ﮔﻮشاﯾﺰد"‪ ،‬ﻫﻢ ﭼﻮن "راماﯾﺰد" و "ﻣﺎه‬

‫اﯾﺰد" و "وﻫﻤﻦاﻣﺸﺎﺳﭙﻨﺪ"‪ ،‬ﺗﻠﻨﮕﺮي اﺳﺖ ﺗﺎ "ﮔﯿﺘﯽ" را از ﯾﺎد ﻧﺒﺮﯾﻢ و ﯾﺎدﻣﺎن ﻧﺮود‬

‫ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﺸﯽ از ﻫﺴﺘﯽ را ﺑﯿﺎزارﯾﻢ‪ ،‬آزرده ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮﯾﻨﺪ در اﯾﻦ روز ﺑﺎﯾﺪ ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮودهي ﻣﺴﻌﻮد ﺳﻌﺪ ﺳﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي ﮐﺘﺎب ﺑُﻨﺪَﻫِﺶ‪:‬‬

‫ﮔﻮش ﺑﺮﺑﻂ ﺑﮕﯿﺮ و ﻧﯿﮏ ﺑﻤﺎل‬ ‫ﮔﻮشروز اي ﻧﮕﺎر ﻣﺸﮑﯿﻦ ﺧﺎل‬

‫ﺑﯽﺳﻤﺎﻋﻢ ﻣﺪار در ﻫﺮ ﺣﺎل‬ ‫ﻣﻦ ز ﺑﻬﺮ ﺳﻤﺎع ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻮش‬

‫دي ﺑﻪ ﻣﻬﺮ )= آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر(‬
‫"دي" اوﺳﺘﺎﯾﯽ " َدﺛﻮش" ﺑﻪ ﭼﻢ "ﭘﺮوردﮔﺎر" و "دادار" اﺳﺖ‪ .‬روزﻫﺎي "دي" در ﻫﺮ ﻣﺎه روزﻫﺎي ﻧﯿﺎﯾﺶ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ آﺗﺸﮑﺪه رﻓﺘﻦ و آﺳﺎﯾﺶ‬

‫و دﺳﺖ از ﮐﺎر ﮐﺸﯿﺪن ﻣﺰدﯾﺴﻨﺎن اﺳﺖ )روز اﺳﺘﺮاﺣﺖ(‪.‬‬

‫‪69 PERSIA MAGAZIN‬‬

‫ﮐﻪ از ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ‬ ‫دي ﺑﻪﻣﻬﺮ اﺳﺖ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﮐﻦ‬

‫روز ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ از ﻫﺮ ﻣﺎه در ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر ﻣﺰدﯾﺴﻨﯽ "دي ﺑﻪﻣﻬﺮ" ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ روز در ﻫﺮ ﻣﺎه ﻣﺰدﯾﺴﻨﯽ ﺑﺎ ﭘﯿﺸﻮﻧﺪ "دي" ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪.‬‬

‫روزﻫﺎي ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ و ﺑﯿﺴﺖوﺳﻮم ﻣﺎه ﻣﺰدﯾﺴﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﯿﺰ از اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺎ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻧﺎم روز ﭘﺲ از ﺧﻮدش ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻓﺮداي روز "ديﺑﻪﻣﻬﺮ" روز "ﻣﻬﺮ" اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮودهي ﻣﺴﻌﻮد ﺳﻌﺪ ﺳﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪي ﮐﺘﺎب ﺑُﻨﺪَﻫِﺶ‪:‬‬

‫اي ﺗﺮك‪ِ ،‬ﻣﯽ ﺑﯿﺎر ﮐﻪ ﺗﺮﮐﯽ ﮔﺮﻓﺖ دي‬ ‫روز دي اﺳﺖ ﺧﯿﺰ و ﺑﯿﺎر اي ﻧﮕﺎر ﻣِﯽ‬

‫ﺑﻨﺸﺴﺖ ﺷﺎه ﺷﺎد ﻣﻠﮏ ارﺳﻼن ﺑﻪ ِﻣﯽ‬ ‫ﻣِﯽ ده ﺑﺮﻃﻞ و ﺟﺎم ﮐﻪ در ﺑﺰم ﺧﺴﺮوي‬

‫ِﻣﻬﺮ )= ﻓﺮوغ و روﺷﻨﺎﯾﯽ(‬

‫ﻣﻬﺮ اﯾﺰد‪ :‬در ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎي ﻓﺎرﺳﯽ "ﻣﻬﺮ" را اﯾﺰدي ﻧﺸﺎن ﺑﺮ "ﻣﻬﺮ و دوﺳﺘﯽ و ﺧﺮد" در ﮐﺎرﻫﺎي ﻣﯿﻨﻮي و ﻣﻌﻨﻮي داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ در ﻣﺎه‬

‫"ﻣﻬﺮ" )ﻣﺎه ﻫﻔﺘﻢ از ﺳﺎل ﺧﻮرﺷﯿﺪي( و روز "ﻣﻬﺮ" )روز ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻫﺮ ﻣﺎه( ﺑﺪو ﭘﯿﻮﻧﺪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺷﻤﺎر آﻓﺮﯾﺪﮔﺎن از ﻧﯿﮑﯽ و ﺑﺪي ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫اوﺳﺖ‪" .‬ﻣﻬﺮ" ﮐﻪ در اوﺳﺘﺎ "ﻣﯿﺜ َﺮ" ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬از اﯾﺰدان ﺑﺰرگ ﭘﯿﺶ از زرﺗﺸﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺰد ﻓﺮوغ و روﺷﻨﺎﯾﯽ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪" .‬اﯾﺰد‬

‫ﻣﻬﺮ" ﻧﮕﻬﺒﺎن ﻣﻬﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬دوﺳﺘﯽ و ﻋﺸﻖ‪ ،‬ﺗﺪﺑﯿﺮ ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ داراﯾﯽ و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎ اﺳﺖ‪" .‬ﻣﻬﺮ" ﺑﻪ دﯾﮕﺮ ﭼﻢ )‪:‬ﻣﻌﻨﯽ( ﮔﺮدوﻧﻪ آﻓﺘﺎب ﯾﺎ‬

‫ﺧﻮرﺷﯿﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﻣﻬﺮ اﯾﺰد" ﻣﻮﮐﻞ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎي اﺳﺖ ﮐﻪ دو ﻃﺮف دﻋﻮا دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮐﺠﺎ دو ﻃﺮف دﻋﻮا ﺑﺎﺷﺪ "اﯾﺰد ﻣﻬﺮ" ﺑﻪ دادﮔﺴﺘﺮي‪ ،‬دوﺳﺘﯽ‪ ،‬ﻗﻮل و ﻗﺮار‪،‬‬

‫ﭘﯿﻤﺎن ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﻣﻬﺮ" ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﯾﻦ اﯾﺰدان در دﯾﻦ زرﺗﺸﺘﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﺳﻪ اﯾﺰداﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﻣﺶ در دوازده ﻣﺎه ﺳﺎل آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از‬

‫ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮﯾﻦ "ﯾﺸﺖﻫﺎ" ﺑﻪ "ﻣﻬﺮﯾﺸﺖ" وﯾﮋه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﯽﺳﺮاﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺑﺘﺎﺑﺪ ﺷﺐ ﺗﯿﺮه ﭼﻮ ﺑﯿﻨﺪ آﻓﺘﺎب‬ ‫دو ﻣﻬﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻦ ﮐﻪ ﭼﻮ آﻓﺘﺎب‬

‫"اﯾﺰد ﻣﻬﺮ" ﻧﻤﺎد ﻋﺸﻖ و زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ و ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ﮔﺮﻣﯽ ﻣﯽدﻫﺪ‪" .‬ﻣﻬﺮ" ﻧﺎم آﺗﺸﮑﺪهاي ﻧﯿﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮدوﺳﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن آن ﻣﯽﺳﺮاﯾﺪ‪:‬‬

‫ﻓﺮوزان ﺑﻪ ﮐﺮدار ﮔﺮدان ﺳﭙﻬﺮ‬ ‫ﭼﻮ آذرﮔﺸﺴﺐ و ﭼﻮ ﺧﻮراد و ﻣﻬﺮ‬

‫ﺳﺮوش )= ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮداري(‬
‫ﺳﺮوش اﯾﺰد‪ :‬روز ﻫﻔﺪﻫﻢ از ﻫﺮ ﻣﺎه در ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر ﻣﺰدﯾﺴﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم "ﺳﺮوش اﯾﺰد" ﭘﯿﻮﻧﺪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪" .‬ﺳﺮوش" ﺑﻪ ﭼﻢ )‪:‬ﻣﻌﻨﯽ( "ﮔﻮش دادن‬

‫و ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮدن" اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪاﯾﯽ و ﻣﺎ آن را "ﻧﯿﻮﺷﺎﯾﯽ" ﻣﻌﻨﺎ ﮐﺮدهاﯾﻢ ﺗﺎ ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ ﺑﻪ اﺻﻞ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬

‫اﯾﻨﮏ ﻣﻦ ﺳﺮوش ﺗﺮا ﮐﻪ‬

‫از ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﻃﻠﺒﻢ‬

‫ﺗﺎ ﺑﻪ آرﻣﺎن ﺧﻮد رﺳﻢ‬

‫و زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ درازي ﺑﻪ دﺳﺖ آورم‬

‫و ﺑﻪ ﺷﻬﺮﯾﺎري ﻣﻨﺶ ﻧﯿﮏ در آﻣﺪه‬
‫و ﺑﻪ راه راﺳﺘﯽ ﮔﺎم زده‪،‬‬

‫ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎﻫﯽ رﺳﻢ ﮐﻪ ﻣﺰدا اﻫﻮرا ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪(33-5) .‬‬

‫اﺷﻮ زرﺗﺸﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﻣﺰدا دوﺳﺖ دارد ‪" ،‬ﻧﯿﻮﺷﺎﯾﯽ" و "ﻣﻨﺶ ﻧﯿﮏ" ﺑﻪ او روي ﻣﯽآورد )‪(44-16‬‬

‫زرﺗﺸﺖ ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ دﺳﺘﯿﺎري "ﻧﯿﻮﺷﺎﯾﯽ" ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ و آرﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ )‪(33-5‬‬
‫"ﻧﯿﻮﺷﺎﯾﯽ" راﻫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻫﻮراﻣﺰداي ﺗﻮاﻧﺎ ﻣﯽرود )‪(28-5‬‬

‫"ﻧﯿﻮﺷﺎﯾﯽ" راه رﺳﺘﮕﺎري را‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺮاي رﺳﺘﮕﺎر و ﻫﻢ ﺑﺮاي دروﻏﮑﺎر‪ ،‬ﻫﻤﻮاره روﺷﻦ ﻣﯽﺳﺎزد )‪(43-12‬‬

‫‪ 70‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬

‫از اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ وﯾﮋه آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ "ﻧﯿﻮﺷﺎﯾﯽ" ﺑﺎ ﻣﻨﺶ ﻧﯿﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري زرﺗﺸﺖ ﮐﻮرﮐﻮراﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ از روي اﻧﺪﯾﺸﻪ و‬
‫ﺑﺎ دﻟﯽ ﭘﺮ از ﻣﻬﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﺷﻦ )= دادﮔﺮي(‬

‫رﺷﻦ اﯾﺰد‪ :‬اﯾﺰد ﻋﺪل و داد در دﯾﻦ ﻣﺰدﯾﺴﻨﻰ‪ .‬در اوﺳﺘﺎ " َر ْﺷﻨﻮ" )‪ ( Rašnu‬و در ﭘﻬﻠﻮى " َرﺷْﻦ" )‪ ( Rašn‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى ﻋﺎدل و دادﮔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫" َر ْﺷﻦ" در اوﺳﺘﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﺻﻔﺖ " َر ْزﯾ ْﺸﺘﻪ" )‪ ،(Razišta‬در ﭘﻬﻠﻮى " َرزﯾﺴﺘﮏ" )‪ (Razistak‬و ﺑﻪ ﺻﻮرت "رَﺷْﻨﻮ َرزْﯾﺸْﺘَﻪ" ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎى‬
‫"راﺳﺖﺗﺮ و درﺳﺖﺗﺮ" آﻣﺪه اﺳﺖ و در ﻓﺎرﺳﻰ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ اﯾﻦ اﯾﺰد ﺑﺎ ﺻﻔﺘﺶ "رَﺷْﻦ راﺳﺖ" ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﺠﺪﻫﻤﯿﻦ روز از ﻫﺮ ﻣﺎه در ﮔﺎﻫﺸﻤﺎر ﻣﺰدﯾﺴﻨﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم "رﺷﻦ" ﭘﯿﻮﻧﺪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪َ " .‬رﺷﻦ" ) َرﺷْﻨﻮ( ـ "اﯾﺰد دادﮔﺮى" و "آزﻣﺎﯾﺶ اﯾﺰدى"‪،‬‬
‫"اﯾﺰد درﺳﺘﯽ و دادﮔﺮي" ﮐﻪ از اﯾﺰدان ﺳﺮاي ﭘﺴﯿﻦ و از داوران روز ﺟﺰا ﻫﺴﺖ‪" .‬ﯾﺸﺖ رﺷﻦ"‪ ،‬ﯾﺸﺘﯽ ﻫﺴﺖ در ﺳﺘﺎﯾﺶ "رَﺷﻦ"‪" ،‬رَﺷﻨﻮ"‪.‬‬

‫"رﺷﻦ ﯾﺸﺖ"‪ ،‬ﯾﺸﺖ دوازدﻫﻢ اوﺳﺘﺎ ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮرﯾﺤﺎن ﺑﯿﺮوﻧﻰ در اﻵﺛﺎر اﻟﺒﺎﻗﯿﮥ )ص‪ (73‬در ﻓﻬﺮﺳﺖ روزﻫﺎى اﯾﺮاﻧﻰ‪ ،‬اﯾﻦ اﯾﺰد را "رَﺷْﻦ" ﺧﻮاﻧﺪه ﮐﻪ در زﺑﺎن " ُﺳﻐﺪى"‪َ " ،‬ر ْﺳﻦ" )‪ ( Rasn‬و‬

‫در ﺧﻮارزﻣﻰ ﻫﻤﺎن " َر ْﺷﻦ" ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ادﺑﯿﺎت ﻓﺎرﺳﻰ اﯾﻦ واژه ﺑﻪ ﺻﻮرت "رش" ﺑﺪون ﻧﻮن ﺑﮑﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮدوﺳﻰ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬

‫ﺗﺮا زﻧﺪﮔﻰ ﺑﺎد ﭘﺪرام و ﺧَﻮش‬ ‫ﭼﻮ ﻫﻮر ﺳﭙﻬﺮ آورد روز رَش‬

‫ﺧﺴﺮوى ﻣﻰ ﮔﻮﯾﺪ ‪:‬‬

‫ﻣﻄﺮﺑﺎن ﭘﯿﺶ دار و ﺑﺎده ﺑﮑَﺶ‬ ‫ِﻣﻰ ﺳﻮرى ﺑﺨﻮاه ﮐﺎﻣﺪ رَش‬

‫اداﻣﻪ دارد ‪...‬‬

‫‪71 PERSIA MAGAZIN‬‬

‫زﻫﺮا آذرﻧﯿﻮش‬ ‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻮد؟‬

‫زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻣﻬﻢ و ﻋﻠﺖ ﻣﺮگ‬

‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ از ﮐﺸﺘﯽﮔﯿﺮان ﻣﻌﺮوف اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬او در ﺷﻌﺮ ﻓﺎرﺳﯽ ﻧﯿﺰ دﺳﺘﯽ داﺷﺖ و ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻗﺠﺎﻟﯽ ﺗﺨﻠﺺ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺷﻬﺮت‬
‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ در اﻧﺠﺎم ورزشﻫﺎي زورﺧﺎﻧﻪاي و ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮد‪ .‬در روزﮔﺎر ﻣﻌﺎﺻﺮ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه اﺧﻼق ﺿﻌﯿﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎ ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﺎن در زﻣﯿﻨﻪ اﺧﻼق ورزﺷﯽ اﺳﺖ‪ .‬او ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻋﺼﺮ ﺧﻮد ﭘﺸﺖ ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن‬

‫ورزش ﮐﺸﺘﯽ را ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﺎﻟﯿﺪ‪ .‬او در ﻧﻬﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﻏﻠﺒﻪ ﮐﺮد و ﺑﺎ زﻣﯿﻦ زدن ﻧﻔﺲ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬اﺳﻄﻮرهاي ﺟﺎوداﻧﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﮐﯿﺴﺖ؟‬
‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ‪ ،‬از ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن ﻧﺎﻣﺪار اﯾﺮان اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺑﺮﺧﻮرداري از اﺧﻼق ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺶ ﺟﺎوداﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﮐﺸﺘﯽﮔﯿﺮ‬
‫ﻣﻌﺮوف اﯾﺮاﻧﯽ و ﺷﺎﻋﺮ اﻫﻞ ﺧﻮارزم ﺑﻮد‪ .‬او در ورزشﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ و زورﺧﺎﻧﻪاي‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﭘﯿﺸﯿﻨﻪ او در ﺳـﺎدهزﯾﺴـﺘـﯽ‪،‬‬
‫دﺳﺘﮕﯿﺮي از ﻓﻘﺮا و ﺑﯿﭽﺎرﮔﺎن و دوري از زرقوﺑﺮق دﻧﯿﺎ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﺘﯽ ﻧﺎب دﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ از ﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ‬
‫در ﺑﯿﻦ ورزﺷﮑﺎران‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﯽ واﻻ داﺷﺖ و او را ﭘﻬﻠﻮان ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ از ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ او اﻟﮕـﻮﯾـﯽ‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﺎن ورزﺷﮑﺎر اﺳﺖ؛ زﯾﺮا او در زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ در ﮐﺸﺘﯽ‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ از‬

‫ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬او را ﺟﺰو ﻓﺮﻗﻪ ﻣﻼﻣﺘﯿﻪ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫زﻧﺪﮔﯽﻧﺎﻣﻪ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ‬
‫ﭘﻬﻠﻮان ﻣﺤﻤﻮد ﺧﻮارزﻣﯽ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ‪ ،‬در ﺷﺎﻋﺮي‪ ،‬ﺗﺨﻠﺺ ﻗﺠﺎﻟﯽ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪ .‬ﺳﺎل ﺗﻮﻟﺪ او ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ؛ اﻣﺎ در ﮐﺘﺎبﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺮگ او را ﺳﺎل ‪ 22‬ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺳﺮودن ﮐﺘﺎب ﮐﻨﺰاﻟﺤﻘﺎﯾﻖ ﮐـﻪ‬
‫‪ 703‬ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان ﺳﺎل ﺗﻮﻟﺪ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ را ‪ 653‬ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي داﻧﺴﺖ‪ .‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺎرﯾﺨﯽ زادﮔﺎه او را ﮔﺮﮔﺎﻧﺞ‪ ،‬ﯾﮑﯽ‬
‫از ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺧﻮارزم ذﮐﺮ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮات در ﻣﻮرد زادﮔﺎه ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﯾﮑﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻫﻢ اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ او را از‬
‫اﻫﺎﻟﯽ ﮔﻨﺠﻪ و دﺳﺘﻪاي ﻧﯿﺰ‪ ،‬اﻫﻞ ﻫﺮات ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﮐﻪ او در ﺧﻮي و ﺳﻠﻤﺎس ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻮﺟﻮد‬
‫در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل اﯾﻨﮑﻪ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ اﻫﻞ ﺧﻮي ﺑﺎﺷﺪ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﮐﺘﺎب ورزشﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ اﯾﺮان ﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ دﮐﺘﺮ‬
‫ورﺟﺎوﻧﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻃﻮﻣﺎري دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوره ﺻﻔﻮﯾﻪ اﺳﺖ و در آن‪ ،‬ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ را از اﻫﺎﻟﯽ ﺧﻮي‬

‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎب ﻣﺮاتاﻟﺸﺮق ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻮﺷﺶ آﯾﺖاﷲ ﻣﺮﻋﺸﯽ ﻧﺠﻔﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و در آن زﻧﺪﮔﯿﻨﺎﻣﻪ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺷﯿﻌﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ‪ ،‬او را اﻫﻞ ﺧﻮي ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎم ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ در اﯾﻦ ﺗﺬﮐﺮه ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ او ﻣﺬﻫﺐ ﺷﯿﻌﻪ دوازده اﻣﺎﻣﯽ داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﺎ اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي روي ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ‪ ،‬ﻧﺎم ﭘﺪر‬
‫او را ﻧﯿﺰ ﻣﺤﻤﻮد ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ رﺳﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺧﻮي داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎم ﺧﻮد را روي ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ ،‬ازاﯾﻦرو‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﺎم‬

‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺳﻨﺪي ﺑﺮ اﯾﻦ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﮐﻪ او از اﻫﺎﻟﯽ ﺧﻮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﮐﻮدﮐﯽ و ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ اﻃﻼﻋﺎت ﺧﺎﺻﯽ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬او در دوره ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪ ورزش ﮐﺸﺘﯽ روي آورد و ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻪ ﺗﻤﺮﯾﻦ در اﯾﻦ رﺷﺘﻪ ﮔﺬراﻧﺪ‪ .‬ﺷﻐﻞ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﮐﻼهدوزي و ﭘﻮﺳﺘﯿﻦدوزي ﺑﻮد‪ .‬او در ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﺮاي ﮐﺸﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎي‬
‫ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن و آﺳﯿﺎي ﻣﯿﺎﻧﻪ ﺳﻔﺮ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺷﻬﺮت داﺷﺖ و درﺑﺎره دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ روح او و‬

‫ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﮔﺰارشﻫﺎ و رواﯾﺎﺗﯽ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ‪ ،‬رواﯾﺖﻫﺎ و داﺳﺘﺎنﻫﺎﯾﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﻧﻘﻞ ﺷﻔﺎﻫﯽ ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎ ﮐﻪ ﺳﯿﻨﻪﺑﻪﺳﯿﻨـﻪ ﻧـﻘـﻞ‬

‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮاﯾﯽ را رواﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ آن‪ ،‬ﺟﻮاﻧﯽ ﻓﻘﯿﺮ ﻋﺎﺷﻖ دﺧﺘﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ ﻣﯽﺷﻮد و آن ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬ﺷﺮط ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ‬

‫‪ 72‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬

‫ازدواج ﺟﻮان ﻓﻘﯿﺮ و دﺧﺘﺮش را ﮐﺸﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻦ او ﺑﺎ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ و ﺷﮑﺴﺖ وي ذﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎدر آن ﭘﺴﺮ ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﺮ‬
‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻏﺎﻟﺐ ﺷﻮد و ﺑﻪ آرزوي ﺧﻮد دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﯽرود ﺗﺎ ﻧﺬري ﭘﺨﺶ ﮐﻨﺪ‪ .‬در آن زﻣﺎن ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ در ﻣﺴﺠـﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬او ﻋﻠﺖ ﻧﺬر ﭘﯿﺮزن را ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ و ﭘﯿﺮزن داﺳﺘﺎن را ﺑﺮاي او ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ .‬ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﻓﺮو ﻣﯽرود ﮐﻪ آﯾﺎ ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزي ﺧﻮد‬
‫ﺑﯿﻨﺪﯾﺸﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ آرزوي ﻗﻠﺒﯽ ﯾﮏ ﻣﺎدر و ﺧﻮﺷﺤﺎل ﮐﺮدن او! ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﺑﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﻏﺎﻟﺐ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪﺟﺎي اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﺮوزي ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﭘﯿﺮزن را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ و در ﻣﯿﺪان ﮐﺸﺘﯽ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﺣﺮﯾﻒ ﺧﻮد ﺑﺮﺗﺮ ﺑﻮد و ﺑـﻪراﺣـﺘـﯽ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ او را ﺷﮑﺴﺖ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﺪ ﮐﺸﺘﯽ را ﺑﻪ ﺟﻮان ﻋﺎﺷﻖ واﮔﺬار ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ او ﺑﻪ آرزوﯾﺶ ﺑﺮﺳﺪ‪) .‬ﻣﮑﺎن اﯾﻦ رواﯾﺖ ﺷﻔﺎﻫﯽ‬

‫را‪ ،‬ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻫﻨﺪ ذﮐﺮ ﮐﺮدهاﻧﺪ(‬
‫در زﻣﯿﻨﻪ ﻓﻨﻮن ﮐﺸﺘﯽ‪ 360 ،‬ﻓﻦ ﮐﺸﺘﯽ را ﺑﻪ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﻬﺮت و ﻋﻼﻗﻪ او در زﻣﯿﻨﻪ ورزشﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﺳﺒﺐ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺴﯿﺎري از ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان اﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ در ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم ﺗﻤﺮﯾﻦﻫﺎي ﺳﺨﺖ ورزش ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﺎم ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ را ﺑﻪ زﺑـﺎن‬
‫ﺑﯿﺎورﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺮژي ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﻤﺮﯾﻦ و ورزش‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮﺳﯿﺪن زﻣﯿﻦ و ﮔﻮد ﮐﺸﺘﯽ‪ ،‬اﺷﺎرهاي ﺑﻪ ﻗﺪم ﺑﻮﺳﯽ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ در ﺗﺼﻮف‪ ،‬ﮔﺮاﯾﺶ ﻣﻼﻣﺘﯽ داﺷﺖ‪ .‬او ﮔﺎه ﺑﻪ ﺧﺮاﺑﺎت ﻣﯽرﻓﺖ و ﺑﺎ ﺧﺮاﺑﺎﺗﯿﺎن ﺑﻪ‬

‫ﺳﺨﻦ ﻣﯽﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﯽ ﻧﯿﺰ در اﺛﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ را ﻣﻼﻣﺘﯽ ﺧﻮاﻧﺪه و او را از ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻠﻮﺗﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ را از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﺎرﺑﺮد اﺧﻼق در زﻧﺪﮔﯽ و ورزش ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﺴﯿﺎري از ورزﺷﮑﺎران ﮐﺸﺘﯽ و ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽﮐﺎرﻫﺎ‪،‬‬

‫او را در زﻧﺪﮔﯽ و ورزش‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ذﮐﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ در روز اول ﻣﺮداد ﻣﺎه ﺳﺎل ‪ 722‬ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي ﭼﻬﺮه در ﻧﻘﺎب ﺧﺎك ﮐﺸﯿﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد آراﻣـﮕـﺎه‬
‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ زادﮔﺎه او‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺎﻣﻌﯽ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﻈﺮات در ﻣﻮرد ﻣﮑﺎن آراﻣﮕﺎه او‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ آراﻣﮕﺎه‬
‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ را در ﺷﻬﺮ ﺧﻮي آذرﺑﺎﯾﺠﺎن داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﻣﺰاري ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻧﺎمﮔﺬاري ﺷﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان اﯾﻦ ﻣﺰار را ﻣﺰار اﻣﯿﺮ ﺧﺎن دﻧﺒﻠﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺷﻬﺮ ﺧﻮي ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫آراﻣﮕﺎه دﯾﮕﺮي در ‪ 25‬ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮي ﺷﻬﺮ ﺧﯿﻮه ازﺑﮑﺴﺘﺎن واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ اﯾﻦ آراﻣﮕﺎه را ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﻮد ﻗﺘـﺎﻟـﯽ ﻓـﺮزﻧـﺪ‬

‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬اﺧﯿﺮا ﺑﺮﺧﯽ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان اﯾﻦ ﻧﻈﺮ را رد ﮐﺮده و اﯾﻦ آراﻣﮕﺎه را ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫آراﻣﮕﺎﻫﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﯿﻦ ﻓﻮﻣﻦ و ﺻﻮﻣﻌﻪ ﺳﺮا ﻗﺮار دارد ﮐﻪ آن را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺮدﻣﯽ ﮐﻪ در اﻃﺮاف اﯾﻦ‬
‫ﻣﮑﺎن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﻘﺪ و ازدواج ﺧﻮد را ﺑﻪ رﺳﻢ ﺗﺒﺮك در اﯾﻦ ﻣﮑﺎن ﺑﺮﮔﺰار ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺻﺒﻮري ﮐﺮد ﺗﺎ‬

‫ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻞ آراﻣﮕﺎه ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺷﻌﺎر و آﺛﺎر ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ‬
‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ در ﺷﻌﺮ ﻧﯿﺰ دﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺜﻨﻮي ﮐﻨﺰاﻟﺤﻘﺎﯾﻖ را ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻪ ﻋﻄﺎر و ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﯿﺦ ﻣﺤﻤﻮد ﺷﺒﺴﺘـﺮي ﻧﺴـﺒـﺖ‬
‫دادهاﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺴﯿﺎري ﺑﺮ اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﺘﺎب ﮐﻨﺰاﻟﺤﻘﺎﯾﻖ از ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻨﻮي ﮐﻨﺰاﻟﺤﻘﺎﺋﻖ از ﭘﻨﺞ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه و‬
‫ﺑﻘﯿﻪ ﮐﺘﺎب در ‪ 1320‬ﺑﯿﺖ ﺳﺮوده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و ﻣﺤﺘﻮاﻫﺎﯾﯽ درﺑﺎره ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺷﻬﺎدت‪ ،‬اﯾﻤﺎن‪ ،‬اﺳﻼم‪ ،‬ﻃﻬﺎرت‪،‬‬

‫ﺟﻬﺎد‪ ،‬ﻧﻔﺲ‪ ،‬روزه‪ ،‬ﻋﺸﻖ و زﮐﺎت ﺳﺮوده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺸﯽ از ﮐﺘﺎب ﻣﺜﻨﻮي ﮐﻨﺰاﻟﺤﻘﺎﯾﻖ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﻬﺪي و ﺻﻔﺎت او اﺧﺘﺼﺎص دارد و ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﮐﺘﺎب در ﻗـﺎﻟـﺐ‬
‫ﺣﮑﺎﯾﺖﻫﺎﯾﯽ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب‪ ،‬دو اﺛﺮ دﯾﮕﺮ ﺑﺎ ﻧﺎم دﯾﻮان ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ و رﺑﺎﻋﯿﺎت ﭘﻬﻠﻮان ﻣﺤﻤﻮد ﻧﯿﺰ ﺑـﺮﺟـﺎي‬
‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‪ .‬اﺷﻌﺎر ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎده ﺑﻮده و از ﭘﯿﭻ و ﺗﺎبﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﻌﺮ ﺑﻪ‬

‫دور ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﺑﺎﻋﯿﺎﺗﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﺧﻄﯽ آن در ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺧﺎورﺷﻨﺎﺳﯽ ازﺑﮑﺴﺘﺎن ﻗﺮار دارد‪ .‬اﯾﻦ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﺑﺎﻋﯿﺎت در ﺳﺎل ‪ 1962‬ﻣﯿﻼدي در ﺗﺎﺷﮑﻨﺪ ﭼﺎپ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪73 PERSIA MAGAZIN‬‬

‫‪ 10‬ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ‬
‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﺑﻪدﻟﯿﻞ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮدن اﺧﻼق در ﮐﺸﺘﯽ و ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد‪ ،‬در ادﺑﯿﺎت ﺷﻔﺎﻫﯽ و داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺷﻬﺮت‬
‫زﯾﺎدي ﭘﯿﺪا ﮐﺮد‪ .‬ﺗﺴﻠﻂ او ﺑﻪ ﮐﺸﺘﯽ و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ او و روح ﻋﺎﻟﻤﺎﻧﻪ او در اوﻟﻮﯾﺖ ﻗﺮار دادن رﺿﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ رﺿﺎﯾﺖ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد‪،‬‬

‫ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺴﯿﺎري ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻃﻮﻣﺎري ﻗﺪﯾﻤﯽ‪ 10 ،‬اﺻﻞ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮان اﺻﻮل ﺟﻮاﻧﻤﺮدي ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل ﯾﺎ ‪ 10‬ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﺷـﻬـﺮت‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻃﻮﻣﺎر‪ ،‬از ﻟﺰوم رﻋﺎﯾﺖ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮑﺴﻮﺗﺎن و ﺳﺨﻦ ﺑﺪ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻧﺮاﻧﺪن‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﺮك ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺮدم و‬

‫دوري از دروغ‪ ،‬ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺘﻮاي ‪ 10‬ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪:‬‬

‫‪ .1‬اﺣﺘﺮام و ﻋﺰت ﺑﺮاي ﭘﯿﺸﮑﺴﻮﺗﺎن ﮐﺸﺘﯽ و ﮐﻬﻨﻪﺳﻮاران اﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ‪ .‬ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﭘﯿﺸﮑﺴﻮﺗﺎن ﻫﻤﭽﻮن ﭘﺪر‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﺣﺘﺮام و ﺑﺂرزش ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﺎﯾﻞ ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ آراﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺳﺨﻦ زﺷﺖ ﯾﺎ دﺷﻨﺎم ﺑﺮ ﺳﺮ زﺑﺎن او ﺟﺎري ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﯾﮏ ﭘﻬﻠﻮان ﺟﻮاﻧﻤﺮد‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻫﻞ ﻓﺴﻖ و ﻓﺠﻮر ﺑﺎﺷﺪ؛ زﯾﺮا ﻓﺴﻖ‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎﺳﺖ و ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﻤﺮدي در ﺗﻀﺎد اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﭘﻬﻠﻮان‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ زﺑﺎن ﺑﻪ دورغ‪ ،‬ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ؛ زﯾﺮا ﺧﺪاي ﺑﺰرگ‪ ،‬دروﻏﮕﻮ را دوﺳﺖ ﻧﺪارد و او را ﻣﺤﺘﺮم ﻧﻤﯽﺷﻤﺎرد‪.‬‬
‫‪ .5‬ﺟﻮاﻧﻤﺮد ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻤﺎز ﮐﻪ ﺟﺰو اﺻﻮل دﯾﻦ اوﺳﺖ را ﺗﺮك ﻧﮑﻨﺪ؛ زﯾﺮا اﻧﺴﺎن ﺑﯽﻧﻤﺎز ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﯽﻧﻤﺎزي ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ او را‬

‫ﺑﻪ ﺧﻄﺎ ﺑﯿﻨﺪازد‪.‬‬
‫‪ .6‬ﺟﻮاﻧﻤﺮد ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ او ﭼﯿﺰي ﺑﺪﻫﺪ ﯾﺎ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬او ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﺑﺪ ﻧﮑﻨﺪ و ﻣﺤﺒﺖ را ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﺎن ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .7‬اﮔﺮ ﻓﺮدي ﺟﻮان و ﮐﻢﺗﺠﺮﺑﻪ در ﮐﺸﺘﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﮐﺸﺘﯽ ﺑﺎ ﭘﻬﻠﻮان‪ ،‬ﭘﺎي ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﮐﺸﺘﯽ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﺤﻮ‪ ،‬رﺿﺎﯾﺖ‬
‫او را ﺟﻠﺐ ﮐﺮده و او را ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺪارﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺼﺪ او از ﮐﺸﺘﯽ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺟﺪي ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻬﻠﻮان‪ ،‬ﺑﺎ او ﮐﺸﺘﯽ ﺑﮕﯿﺮد؛ اﻣﺎ ﺣﺪ ﺧﻮد را ﻧﮕﻪ دارد‬
‫ﮐﻪ ﺳﺒﺐ دﻟﺸﮑﺴﺘﮕﯽ او ﻧﺸﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮد ﺟﻮان ﻧﺎدان ﺑﺎﺷﺪ و از ﺳﺮ ﻏﺮور ﺑﺮاي ﮐﺸﺘﯽ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺪ و ﻋﺰت ﺧﻮد را ﻧﮕﻪ ﻧﺪارد‪،‬‬

‫ﺑﺎﯾﺪ او را اﻧﺪاﺧﺖ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺧﻮد را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫‪ .8‬اﮔﺮ ﺟﻮان ﺑﯽﺗﺠﺮﺑﻪ را در رزم ﮐﺸﺘﯽ‪ ،‬اﻧﺪاﺧﺘﯽ ﺑﺎﯾﺪ از او دﻟﺠﻮﯾﯽ ﮐﻨﯽ و دﯾﮕﺮ روز‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻣﻌﺮﮐﻪ ﮐﺸﺘﯽ ﺑﯿﺎوري و ﺑﺎ او ﺗﻤﺮﯾﻦ‬

‫ﮐﺸﺘﯽ و ﻣﺪارا ﮐﻨﯽ‪ .‬ﺳﭙﺲ در اﻣﺮ ﮐﺸﺘﯽ ﻫﺮ ﻧﺘﯿﺠﻪاي ﮐﻪ ﭘﯿﺶ آﻣﺪ ﺑﭙﺬﯾﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ او را ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﺮده و را رواﻧﻪ ﺷﻬﺮ ﺧﻮد ﮐﻦ‪.‬‬
‫‪ .9‬ﻫﺮآﻧﭽﻪ از ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﮐﺸﺘﯽ‪ ،‬ﻋﺎﯾﺪ ﭘﻬﻠﻮان ﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻗﺴﻤﺖ از ‪ 10‬ﻗﺴﻤﺖ را ﺑﻪ ﮐﻬﻨﻪﺳﻮار و دوﻗﺴﻤﺖ از ‪ 10‬ﻗﺴﻤﺖ را ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺘﯿﺎران ﺧﻮد ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﯾﻦ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ را ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮑﺴﻮت ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺎ او ﺳﻬﻢ ﺧﻮد را ﺑﺮدارد و ﺑﻘﯿﻪ را ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .10‬از ﻓﺮﻣﺎن دﻫﻢ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ اﻃﻼع ﺧﺎﺻﯽ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ و در ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﯿﺰي ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﻨﺶﻫﺎي ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ ﺑﺮ ﻣﺮام ﺟﻮاﻧﻤﺮدي ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ‬
‫ﭘﻬﻠﻮان در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﻤﯿﺰاﺗﯽ دارد ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ آنﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺷﺎن و ﻣﻨﺰﻟﺖ او را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد‪ .‬ﺧﺮدﻣﻨﺪي‪ ،‬ﻫﻢﺗﺮازي ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻘﺎمﻫﺎي دﻟﯿﺮي‪ ،‬رادﻣﺮدي ﻣﻤﯿﺰاﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﺮد‪ .‬ﺳﻨﺖﻫﺎي ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ رﯾﺸﻪ در اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن دارد و‬

‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ در اﻧﺘﺨﺎب ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻬﺮت ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ او در ﮐﺸﺘﯽ و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ او ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺷﻬﺮت او ﺑﻪدﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﺧﻼق ﻧﯿﮑﻮ را در‬
‫اوﻟﻮﯾﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯽداد‪ .‬ﻣﺮدم او را ﻋﺎرف‪ ،‬ﺻﻮﻓﯽ ﺑﺰرگ و ﻣﺮد ﺧﺪا ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آراﻣﮕﺎه او در ﺷﻬﺮ ﺧﻮي‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻣﮑـﺎنﻫـﺎي‬
‫ﭘﺮﮔﺮدﺷﮕﺮ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻋﺘﻘﺎد زﯾﺎدي ﺑﻪ ﻣﺮام ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ دارﻧﺪ و ﺑﺮاي زﯾﺎرت ﻣﺰار او ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣـﻨـﻄـﻘـﻪ‬
‫ﻣﯽروﻧﺪ‪ .‬در ﮐﻨﺎر ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ اﻓﺮاد ﺑﺰرگ و ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺐ ﺑﺴﯿﺎري دﻓﻦ ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ روزﻫﺎ از ﯾﺎد و ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﻪ رﻓﺘﻪاﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺎم‬

‫ﭘﻮرﯾﺎي وﻟﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎن زﻧﺪه و ﺟﺎوﯾﺪ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ 74‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯾﻬﺎي ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎ ادﺑﯿﺎت ﺟﻬﺎن‬

‫از ﺑﺴﺘﻪ ي ﭘﮋوﻫﺸﯽ ”از ﭘﺎﻧﺰده درﯾﭽﻪ“ – اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﮔﯿﻼن‬
‫ﻧﮕﺎرش ‪ :‬ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻣﺎﮔﺎﻟﯽ ﺗﻮدوآ – دﮐﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪﮐﺎﻇﻢ ﯾﻮﺳﻒ ﭘﻮر‬

‫ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﺨﺸﻬﺎي اﺳﻄﻮره اي و ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎ آﺛﺎر ادﺑﯽ و اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺷﺮﻗﯽ و ﺧـﻮاه‬
‫ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي دارد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻣﺎ در اﯾﻨﺠﺎ ﻣﺠﺎل آن ﻧﺪارﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﯽ را ﺑﺎ ﻓﻬﺮﺳﺘﻬﺎي آرﻧﻪ اﻧﺪره ﯾﻒ و‬
‫ﺗﻮﻣﭙﺴﻮن ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﯾﻘﯿﻦ دارﯾﻢ ﮐﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اي ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪ ،‬روﺷﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﻧﯿﻤﯽ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬
‫ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎ ادﺑﯿﺎت و اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي دارد‪ .‬درﺑﺎره اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎري ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﻤﻪ ﻫﻨﻮز اﯾﻦ ﺗﻼش ﺑﺴﻨﺪه ﻧﯿﺴﺖ و ﺟﺎ دارد ﮐﻪ رﺳﺎﻟﻪ ﻣﺒﺴﻮﻃﯽ درﺑﺎره اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع وﯾﮋه ﺗﺄﻟﯿﻒ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‬
‫ﮔﻪ ﮔﺎه ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن درﺑﺎره ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯾﻬﺎي ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎ آﺛﺎر ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺳﺨﻦ را از ﺣﺪ ﻣﯽ ﮔﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﯾﮑﯽ از‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﯾﮑﯽ از ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯾﻬﺎي ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎ اﯾﻠﯿﺎد ﻫﻤﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻫﺮ دو اﺛﺮ‪ ،‬ﮐﺸﻮري ﺑﺎ ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮ ﻧﺒﺮد ﻣﯽ ﮐﻨـﺪ ‪.‬‬
‫ﺣﺪود ﯾﮏ ﻗﺮن ﭘﯿﺶ‪ ،‬م‪ .‬دارﻣﺴﺘﺘﺮ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻟﻪ اي ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ از ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯾﻬﺎي ﻣﻬﺎﺑﻬﺎرات ﺑﺎ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ را ﮔﺮد آورد‪ .‬وي درﯾـﺎﻓـﺖ ﮐـﻪ‬
‫)اﯾﻮدﯾﺸﺘﯿﺮ‪ ،‬ﯾﻮدﯾﺸﺘﯿﻬﺮا‪ ،‬ﭘﻮذﯾﺸﺪﻫﯿﺮه‪ ،‬ﭘﻮدﯾﺸﺘﯽ(‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﻬﺎﺑﻬﺎرات‪ ،‬و ﮐﯿﺨﺴﺮو‪ ،‬ﺷﺎه اﯾﺮان‪ ،‬ﻫﺮ دو ﺑﻪ اﯾﻦ آرزو ﮐﻪ در ﺣﯿـﺎت‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻋﺮوج ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﯾﻞ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻮدﯾﺸﺘﯿﺮا و ﮐﯿﺨﺴﺮو‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ و ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ را ﺗﺮك ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻬﯽ‬

‫از آدﻣﯿﺰاد ﻣﯽ روﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﯽ از ﺧﻮﯾﺸﺎن و ﻧﺰدﯾﮑﺎن‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﺪرﻗﻪ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ و ﭘﺲ از ﻟﺨﺘﯽ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺎن ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ و ﻫﻤﺮاﻫﺎن‪ ،‬ﻫﻼك‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ دﯾﮕﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاﺳﯿﺎب ﭘﺲ از ﮔﺰﯾﺰ از دﺳﺖ اﯾﺮاﻧﯿﺎن‪ ،‬ﺧﻮد را در آب ﭘﻨﻬﺎن ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﺑﻪ ﺣﯿﻠﻪ او را از‬
‫آب ﺑﯿﺮون ﻣﯽ آورﻧﺪ و ﻣﯿﮑﺸﻨﺪ‪ .‬داﺳﺘﺎﻧﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ در ﻣﻬﺎﺑﻬﺎرات دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ دارﻣﺴﺘﺘﺮ‪ ،‬از اﺳﻄﻮره اﯾﺮاﻧﯽ اﻗﺘﺒﺎس‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫اﺳﻄﻮره ﻫﺎ و اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ در ادﺑﯿﺎت ﭼﯿﻦ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دارد‪ .‬در ﻓﻨﮓ ﺷﻨﯿﻦ‪ ،‬اﯾﻦ اﺛﺮ ﭼﯿﻨﯽ‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ﭼـﻮن‬
‫ﭼﻮواﻧﮓ‪ ،‬ﺳﻮﻧﺎﮐﯽ‪ ،‬ﯾﻨﮑﯿﺎﺋﻮ‪ ،‬ﻧﻮﭼﺎ و روخ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﺨﺼﯿﺘﻬﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﺷﺒﯿﻪ ﮐﯿﮑﺎووس‪ ،‬ﺳﻮداﺑﻪ‪ ،‬ﺳﯿﺎوش‪ ،‬ﺳﻬﺮاب و ﺳﯿﻤﺮغ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺣﻤﺎﺳﻪ ﭼﯿﻨﯽ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﯽ ﺷﺒﯿﻪ دوازده رخ ﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد او در ﻣﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻓﺮاﻋﻨﻪ و ﮐﺎﻫﻨﺎن ﺑﺮاي ﭼﺎﺑﮑﯽ و ﮐـﻤـﺎل‬
‫ﺣﮑﻤﺖ روﺣﯽ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ آداب و ﻣﺮاﺳﻢ وﯾﮋه اي‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ ﭘﻠﻨﮓ ﺑﺮﺗﻦ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﯿﻮﻣﺮث‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎه و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻧﺴﺎن اﺳﻄﻮره‬
‫اي اﯾﺮاﻧﯽ‪ ،‬و زﯾﺮ دﺳﺘﺎن او ﻧﯿﺰ ﭘﻠﻨﮕﯿﻨﻪ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از اﯾﻨﮑﻪ ﮐﯿﻮﻣﺮث ﺑﺮاي زﯾﺮ دﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﺟﺎﻣﻪ اي از ﭘﻮﺳﺖ ﭘـﻠـﻨـﮓ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬آﻧﺎن ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ و ﺧﺮدﻣﻨﺪﺗﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎرﯾﻞ‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ روﺳﺘﺎوﻟﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﭘﻠﻨﮕﯿﻨﻪ ﭘﻮش اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن اﯾﻠـﯿـﺎد ﻫـﻤـﺮ‪،‬‬

‫آﮔﺎﻣﻤﻨﻮن و ﭘﺎرﯾﺲ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺶ از ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻪ اي از ﭘﻮﺳﺖ ﭘﻠﻨﮓ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ ‪.‬‬
‫در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ آﺳﯿﺐ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر‪ ،‬ﻧﻘﺶ دارد‪ .‬وي روﯾﯿﻦ ﺗﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ از ﻧﺎﺣﯿﻪ دو ﭼﺸﻢ‪ ،‬آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﺳﻄﻮره ﻫﺎي ﺳﺮزﻣﯿﻨﻬﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ اﻧﺪﯾﺸﻪ روﯾﯿﻦ ﺗﻨﯽ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﯽ ﭼﻮن آﺷﯿﻞ‪ ،‬زﯾﮕﻔﺮﯾﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺳﮑﻮرو و اﻟﭙﺎﻣـﯿـﺶ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﺳﻔﻨﺪﯾﺎرﻧﺪ‪ .‬ﻧﺒﺮد ﺗﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ رﺳﺘﻢ و ﺳﻬﺮاب ﻧﯿﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ در اﮐﺜﺮ آﺛﺎر ادﺑﯽ ﺟﻬﺎن دارد‪ :‬اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾـﻠـﯿـﺎ و‬
‫ﺳﻮﮐﻮﻟﻨﯿﮏ )روﺳﯽ(‪ ،‬ﻫﯿﻠﺪﻫﺒﺮاﻧﺖ و ﻫﺎدوﺑﺮاﻧﺖ )آﻟﻤﺎﻧﯽ(‪ ،‬داوﯾﺖ ﺳﺎﺳﻮﻧﺘﺲ ر ﻣﻬﺮ ﮐﻬﺘﺮ )ارﻣﻨﯽ(‪ ،‬ﮐﻮﺧﺮ ﻻﯾﯿﻦ و ﮐﻮﻧﺘﺮخ)اﯾﺮﻟﻨﺪي(‬
‫و ‪ ...‬داﺳﺘﺎن ﻫﻤﺎي‪ ،‬ﺷﺎه زن اﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﻮزاد ﺧﻮد را در ﺻﻨﺪوق ﻣﯽ ﮔﺬارد و ﺑﻪ ﻣﻮج ﻓﺮات ﻣﯽ ﺳﭙﺎرد ﺗﺎ ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺸـﻮد ﮐـﻪ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﯽ را ﺑﺪو واﮔﺬارد و داﺳﺘﺎن ﺳﻮداﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﮐﯿﮑﺎووس‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﺷﻮﻫﺮ ﺧﻮد ﻣﻬﺮ ﻣﯽ ورزد و ﭼﻮن وي را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻫﻤﺪاﺳﺘﺎن‬

‫ﻧﻤﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﺑﺪو اﻓﺘﺮا ﻣﯽ ﺑﻨﺪد ﻧﯿﺰ در ﻣﯿﺎن داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻋﻌﺪ ﻋﺘﯿﻖ ﻧﻈﺎﯾﺮي دارد‪.‬‬
‫ﺣﻀﻮر ﭘﻬﻠﻮاﻧﺎن زن در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺳﺮزﻣﯿﻨﻬﺎي ﺷﺮﻗﯽ و ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪه ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﯽ از زﯾﺴﺖ ﻣـﺎدر ﺷـﺎﻫـﯽ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﮔﺮدآﻓﺮﯾﺪ و ﮔﺮدﯾﻪ در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺑﺮوﻧﻬﯿﻠﺪ ﻧﯿﺒﻠﻮﻧﮕﻦ ﺷﺒﺎﻫﺖ دارﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺸﺘﺮك دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در ادﺑﯿﺎت ﺳﺮزﻣﯿﻨﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻫﺴﺖ‪ .‬اﻣﺘﺤﺎن ﺷﺪن داﻣﺎد ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺮوس اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ رﺳﻢ ﺣﺘﯽ در‬

‫‪ 75‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬

‫ﻣﺪارك ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﻧﯿﺰ راه ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻼودﯾﻮس اﻟﯿﺎﻧﯿﺲ‪ ،‬ﻣﺆﻟﻒ ﻗﺮن ﺳﻮم ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪” :‬ﺑﻪ رﺳﻢ ﺳﮑﺎﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺰد ﺑـﺎ‬
‫ﻋﺮوس ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد ﻧﺒﺮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ“ ‪ .‬اﯾﻦ رﺳﻢ ﻗﺪﯾﻢ‪ ،‬در ﻗﺮون وﺳﻄﯽ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺷﺮﻗﯽ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻮه‬
‫ﭼﻨﮕﯿﺰ ﺧﺎن‪ ،‬دﺧﺘﺮي ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺎﻣﺖ و زورﻣﻨﺪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺖ ﻫﺮ ﮐﺲ ﻣﯿﻞ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﻦ را دارد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﻦ‪ ،‬ﺗﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ‪ ،‬ﻧﺒـﺮد‬
‫ﮐﻨﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ از وي ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮردم‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮي او درآﯾﻢ؛ و ﻫﯿﭽﮑﺲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ اﯾﻦ دﺧﺘﺮ را ﺷﮑﺴﺖ دﻫﺪ ‪ .‬اﯾﻦ رﺳﻢ در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و‬
‫در ﻫﻔﺖ ﭘﯿﮑﺮ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﮔﻨﺠﻮي ﻧﯿﺰ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻨﮑﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﺎدﺷﺎه روس‪ ،‬ﻧﺎﻣﺰد ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺆاﻟﻬﺎ و ﺣﯿﻠﻪ ﻫﺎي ﮔﻮﻧـﺎﮔـﻮن‬
‫اﻣﺘﺤﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪.‬در واﻣﻖ و ﻋﺬرا أﺛﺮ ﻋﻨﺼﺮي ﻧﯿﺰ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻋﺮوس‪ ،‬ﻧﺎﻣﺰد را ﻣﯽ آزﻣﺎﯾﻨﺪ ‪ .‬در ﮐﺎﻟﻪ واﻻ‪ ،‬از آﺛﺎر اﺳﮑﺎﻧﺪﯾﻨﺎوي‪ ،‬ﻧﯿﺰ‬

‫اﯾﻦ رﺳﻢ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﻧﺎﻣﺰد ﻟﻤﯿﻨﮑﺎﯾﻨﻦ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ اﯾﻦ اﻣﺘﺤﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫ﺑﯿﻦ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و دﯾﮕﺮ آﺛﺎر ادﺑﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯾﻬﺎﯾﯽ از اﯾﻦ دﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر دﯾﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺮاي ﺗﮑﻤﯿـﻞ اﯾـﻦ‬

‫ﻣﺒﺤﺚ ﻻزم ﻣﯽ داﻧﯿﻢ ﮐﻪ در ﻋﯿﻦ رﻋﺎﯾﺖ اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺸﺘﺮ ﮔﻔﺘﯿﻢ ﮐﻪ رﺳﺘﻢ در ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ‪ ،‬زور و دﻟﯿﺮي ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن را داﺷﺖ‪ .‬وي ﻫﻨﻮز ﮐﻮدك ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﻞ ژﯾﺎن از ﺑﻨﺪ رﻫﯿﺪه را ﮐﺸﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﻬﺎي دﯾﮕﺮ در آﺛﺎر ﺣﻤﺎﺳﯽ دﻧﯿﺎ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ زﯾﮕﻔﺮﯾﺪ در ﮐﻮدﮐﯽ اژدﻫﺎ را ﻣﯽ ﮐﺸﺪ؛ ﻣﻬﺮ‪ ،‬ﺷﯿﺮ را و‬

‫دﯾﮕﻪ ﻧﯿﺲ‪ ،‬ﺧﺮس را‪.‬‬
‫ﺿﺤﺎك ﺳﺘﻤﮕﺮ را در ﭼﺎﻫﯽ از ﮐﻮه دﻣﺎوﻧﺪ ﺳﺮﻧﮕﻮن ﻣﯽ آوﯾﺰﻧﺪ‪ .‬اﻣﯿﺮاﻧﯽ و ﭘﺮوﻣﺘﻪ را ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻓﺮاز ﮐﻮه ﻗﻔﻘﺎز ﻣﯽ ﺑﻨﺪﻧﺪ؛ اﺑﺮﺳﮑﯿﻞ را‬
‫در ﻏﺎر زﻧﺪاﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ارﺗﺎوزد را ﺑﺮﮐﻮه ﻣﺎﺳﯿﺲ‪ .‬ﮐﯿﮑﺎووس و ﮐﯿﺨﺴﺮو ﻫﺮ دو ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻓﺮاز آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ راه ﯾـﺎﺑـﻨـﺪ‪.‬‬

‫ﮐﯿﮑﺎووس ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺎﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ آرزوي ﺧﻮد ﻧﻤﯽ رﺳﺪ؛ اﻣﺎ ﮐﯿﺨﺴﺮو در اﯾﻦ راه ﺗﻮﻓﯿﻖ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫رﺳﺘﻢ ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت ﮐﯿﮑﺎووس و ﺳﺮداران اﯾﺮاﻧﯽ از ﻫﻔﺖ ﺧﺎن ﻣﯽ ﮔﺬرد‪ .‬ﻫﺮﮐﻮل ﻧﯿﺰ دوازده ﺧﺎن دارد و از ﻧﻈﺮ ﺳـﭙـﺮي ﮐـﺮدن‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺑﻪ رﺳﺘﻢ ﺷﺒﯿﻪ اﺳﺖ ‪.‬ﻣﺜﻞ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﻫﻤﺮ‪ ،‬زور رﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺎز وي دﮔﺮﮔﻮن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وي ﮐﻪ از ﺑﺴﯿﺎري‬
‫زور ﺧﻮد در ﻏﺬاب اﺳﺖ )ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎ ﻣﺼﺮاع ﺷﺎﻋﺮ ﮔﺮﺟﯽ‪ ،‬ﮔﯿﻮرﮔﯽ ﻟﺌﻮﻧﯿﺪزه‪”) :‬در ﺣﺮﮐﺖ از زور ﺧﻮد ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﯽ ﺷـﻮد‪،(“.‬‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮان ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﺧﻮد را از ﺧﺪا در ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ و ﺑﺮﻋﮑﺲ در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﯿﺎز‪ ،‬ﻣﺎﺑﻘﯽ زور ﺧﻮد را از ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺮه‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ ﻓﺮود‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﻧﺪورﻣﺎخ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ ﻫﮑﺘﻮر‪ ،‬ﭘﺲ از ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺷﻮﻫﺮ‪ ،‬داراﯾﯽ ﻫﺎي او را ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﯿﮑﺸﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر ﺗﻬﻤﯿﻨﻪ‪،‬‬

‫ﻣﺎدر ﺳﻬﺮاب‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪ ،‬ﻣﺜﻞ اﺳﺐ ﺳﯿﺎوش‪ ،‬ﻃﺒﻌﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ دارﻧﺪ و ﮔﻮﯾﯽ از ﺷﻌﻮر ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﯿﺮ اﯾﻦ ﺣﺎدﺛﻪ در ﮐﺎﻟﻪ واﻻ‬

‫ﻧﯿﺰ وﺻﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﯾﺎد آورﯾﻢ ﮐﻪ اﺳﺒﺎن آﺷﯿﻞ )اﮐﺴﺎﻧﺘﻮس و ﺑﺎﻟﯿﻮس( ﮔﻮﯾﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯾﻬﺎ اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮﺟﺒﺎت و دﻻﯾﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دارد و ﻣﺎ ﻣﺠﺎل ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﻫﻤﯿﻨﻘﺪر ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ‬
‫وﺟﻮد ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯾﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺘﯿﺠﻪ رواﺑﻂ ﺗﻤﺪﻧﻬﺎي ﺳﺮزﻣﯿﻨﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺪن ﻣﺮدم ﺳﺮزﻣﯿﻨﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ ﭼﻪ اﻣﺮوز از‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دور اﻓﺘﺎده اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در اﺻﻞ از ﯾﮏ ﻧﮋاد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺑﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﻤﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﯿﺶ از ﻫﺠﺪه ﻗﺮن ﭘﯿﺶ از ﻓـﺮدوﺳـﯽ ﻣـﯽ‬
‫زﯾﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و اﯾﻠﯿﺎد ﻏﯿﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﯾﺎد آورﯾﻢ ﮐﻪ اوﻻ ﺑﺨﺶ اﺳﻄﻮره اي ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ و اﯾﻠﯿﺎد در‬

‫ﯾﮏ زﻣﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ و ﺛﺎﻧﯿﺎ ﻣﺮدم اﯾﺮان و ﯾﻮﻧﺎن از ﻟﺤﺎظ ﻧﮋاد‪ ،‬ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪76 PERSIA MAGAZIN‬‬

‫آﺑﺘﯿﻦ‬ ‫ﻧﺎم ﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ ﭘﺴﺮان ‪ -‬اﻟﻒ )ﺑﺨﺶ ﻧﺨﺴﺖ(‬
‫آﺗﺶ‬
‫آذﯾﻦ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر ‪ -‬ﭘﺪر ﻓﺮﯾﺪون‬
‫آراد‬ ‫آﺗﺶ‬
‫آرﺗﺎن‬
‫آرش‬ ‫ﻧﺎم ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻟﺸﮕﺮ ﺑﺎﺑﮏ ﺧـﺮﻣﺪﯾﻦ‪ ،‬ﺗـﺰﯾـﯿﻦ و آراﯾﺶ‬
‫آرﺷﺎم‬ ‫ﻧﺎم ﻓﺮﺷﺘﻪ اي‬
‫آرﻣﺎن‬
‫آرﻣﯿﻦ‬ ‫ﻧﺎم ﺑﺮادر دارﯾﻮش و ﭘﺴﺮ وﯾﺸﺘﺎﺳﺐ‬
‫آرﯾﺎ‬ ‫ﯾﮑﯽ از دﻻوران ﺗﯿﺮاﻧﺪاز اﯾﺮان‬
‫آرﯾﺎﻣﻨﺶ‬
‫آرﯾﺎﻧﺎ‬ ‫ﺑﺴﯿﺎر ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺪر ﺑﺰرگ دارﯾﻮش‬
‫آرﯾﻦ‬ ‫ﻫـﺪف‬
‫آزاد‬
‫آوﯾﮋه‬ ‫ﻧﺎم ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﭘﺴﺮ ﮐﯿﻘﺒﺎد‬
‫اﺧـﮕﺮ‬ ‫اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧﮋاد اﯾﺮاﻧﯿﺎن – ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﺎم اﯾﺮان‬
‫اردﺷﯿﺮ‬ ‫داراي ﺧﻠﻖ و ﺧﻮي آرﯾﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻧﺎم ﭘﺴﺮ دارﯾﻮش‬
‫اردﻻن‬
‫اردوان‬ ‫ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ ﻧﮋاد و ﻗﻮم آرﯾﻦ ﯾﺎ آرﯾﺎﯾﯽ‬
‫ارﺷﯿﺎ‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﮋاد آرﯾﺎ‬
‫اﺳﭙﻨﺪﯾﺎر‬ ‫آزاد‬
‫اﺷﮑﺎن‬
‫اﻓﺸﯿﻦ‬ ‫ﺧﺎص و ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﭘﺎك و ﭘﺎﮐﯿﺰه‬
‫اﻧﻮش‬ ‫ﭘﺎره آﺗﺶ‬
‫اﻧﻮﺷﯿﺮوان‬
‫اورﻧﮓ‬ ‫ﭘﺎﯾﻪ ﮔﺰار ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﯽ ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ‬
‫اﯾﺮج‬ ‫درﺳﺘﯽ‬
‫اﻣﯿﺪ‬
‫آﺑﺎن‬ ‫ﻧﺎم ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﻫﺎن اﺷﮑﺎﻧﯽ‬
‫آرﻣﯿﺘﯽ‬ ‫ﺗﺨـﺖ و اورﻧﮓ ﺷﺎﻫﺎن‬

‫ﺷﺎﻫﺰاده ي اﯾﺮان ﭘﺴﺮ ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ‬
‫ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬار ﺳﻠﺴﻠﻪ اﺷﮑﺎﻧﯿﺎن‬
‫ﻧﺎم ﺳﺮدار اﯾﺮاﻧﯽ‬
‫ﺟﺎودان‬

‫ﻧﺎم ﯾﮑﯽ از ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن اﯾﺮاﻧﯽ در زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﯿﺎن‬
‫ﻓﺮ و ﺷﮑﻮه‬

‫ﻓﺮزﻧﺪ ﻓﺮﯾﺪون و ﭘﺪر اﯾﺮاﻧﯿﺎن‬
‫آرزو‬

‫اﯾﺰد آب‬
‫ﻓﺮوﺗﻨﯽ و ﭘﺎﮐﯽ‬

‫‪ 77‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬

‫آزﻣﺎ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ‪ .‬آزﻣﺎﯾﺶ‬
‫آوﻧﺪ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آب‬
‫آﺧﺸﯿﺪ‬
‫اردا‬ ‫ﺷﺎه ﺷﺎﻫﺎن – ﻧﺎم دﻻوري از ﻃﺒﺮﺳﺘﺎن‬
‫ارژن‬ ‫ﻣﻘﺪس‪ .‬ﺳﭙﻨﺪ – درﺳﺘﯽ و راﺳﺘﯽ‬
‫آرﻣﻨﺪ‬ ‫ﻧﻮﻋﯽ درﺧﺖ ﺑﺎدام ﮐﻮﻫﯽ‬
‫آرﯾﺶ‬ ‫آرام ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺷﻮﻣﻬﺮ‬ ‫ﻋﺎﻗﻞ ‪ .‬زﯾﺮك‬
‫اﻓﺮﻧﺪ‬
‫اﻓﺴﺮ‬ ‫اﺷﻮ = ﭘﺎك و ﺑﻬﺸﺘﯽ ‪ -‬ﻣﻬﺮ = ﺧﻮرﺷﯿﺪ ‪ -‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﭘﺎك‬
‫اﻓﺮا‬ ‫روﺷﻦ و ﺗﺎﺑﺎن ‪ -‬ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ‬
‫اﻣﺮداد‬
‫اﻧﻮش‬ ‫ﺑﺎﻻ و ﺳﺮور – ﺗﺎج ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن‬
‫اﯾﺮاﻧﺎ‬ ‫آﻓﺮﯾﻦ و ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺷﺪه‬
‫اﯾﺰﯾﺎ‬
‫آزادﺳﺮو‬ ‫ﺟﺎوداﻧﮕﯽ ‪ .‬ﺑﯽ ﻣﺮﮔﯽ‪ .‬ﻧﺎﻣﯿﺮا‬
‫آﺑﺪوس‬ ‫ﺟﺎوﯾﺪان‬
‫آﺗﺮوﭘﺎت‬
‫آﺧﺸﯿﺞ‬ ‫ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ اﯾﺮان‬
‫آرﺗﺎﺑﺎز‬ ‫ﻧﺎﻣﯽ در ﺳﻨﮓ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫آرﯾﻮﺑﺮزن‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮو ﺑﺎﻻ ﺑﻠﻨﺪ و آزاده – ﻧﺎم ﯾﮏ ﭘﻬﻠﻮان ﮐﻪ ﯾﺎور ﻓﺮدوﺳﯽ ﺑﻮد‬
‫اﻣﯿﺪوار‬ ‫ﻧﺎم ﯾﮑﯽ از درﺑﺎرﯾﺎن اردوان ﺳﻮم اﺷﮑﺎﻧﯽ‬
‫اوﺗﺎﻧﺎ‬
‫اﻣﯿﺪ‬ ‫ﻧﺎم واﻟﯽ آذرﺑﺎﯾﺠﺎن‬
‫اﻟﺒﺮز‬ ‫ﻧﻤﺎد‬
‫اﯾﺮاﻧﭙﻮر‬
‫اروﻧﺪ‬ ‫ﻧﺎم ﺳﺮدار ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ‬
‫اَﺑَﺮﺳﺎم‬ ‫ﻧﺎم ﺳﭙﻬﺪار ﺑﺰرگ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﮑﻨﺪر اﯾﺴﺘﺎد و ﺟﺎن ﺳﭙﺮد‬
‫آذرﻓﺮ‬
‫َارﺟﺎﺳﭗ‬ ‫اﻣﯿﺪ داﺷﺘﻦ‬
‫اَرﺗﯿﻦ‬ ‫ﻧﺎم ﯾﮑﯽ از ﯾﺎران دارﯾﻮش ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ‬
‫آذرﻣﻬﺎن‬
‫ﻧﮕﺎه روﺷﻦ ﯾﻪ آﯾﻨﺪه‬
‫‪78 PERSIA MAGAZIN‬‬ ‫ﮐﻮه ﺑﻠﻨﺪ – ﻧﺎم ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ‬

‫ﭘﺴﺮ اﯾﺮان‬
‫ﺗﻮاﻧﺎ و دﻟﯿﺮ ‪ ،‬ﺷﮑﻮه‬
‫دﺳﺘﻮر) وزﯾﺮ( اﻧﻮﺷﯿﺮوان ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ‬
‫ﺷﮑﻮﻫﻤﻨﺪ ﭼﻮن آﺗﺶ‬
‫اﺳﭗ ارزﺷﻤﻨﺪ – داراي اﺳﭗ ﻫﺎي ﺑﺎ ارزش‬
‫ﭘﺎك و راﺳﺖ – ﻧﺎم ﭘﻬﻠﻮاﻧﯽ ﺑﺰرگ در زﻣﺎن ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﺷﺎه‬
‫ﻓﺮوغ و روﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺰرگ – ﻧﺎﻣﯽ از ﻧﺎم ﻫﺎي ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ‬

‫اداﻣﻪ دارد ‪...‬‬

ONLY 350,- €

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﯽ راﺷﺪ ﻣﺤﺼﻞ‬ ‫اوﺳﺘﺎ‬
‫”ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻧﺎﻣﻪ راﺳﺘﯽ و ﭘﺎﮐﯽ“ )ﺑﺨﺶ دوازدﻫﻢ(‬

‫دروﻧﻤﺎﯾﻪ ﮐﺘﺎب اوﺳﺘﺎ‬
‫ﮐﻠﯿﺎت‬

‫ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﭘﯿﺎم اﺻﻠﯽ زرﺗﺸﺖ‪ ،‬ﭘﯽ ﺑﺮدن ﺑﻪ اﻧﺪﯾﺸﻪ او‪ ،‬روﺷﻦ ﺷﺪن ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﺗﺎرﯾﮏ از ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن و ﻧﻤﻮدن ارزش ادﺑﯽ ﮐﺘﺎب‬
‫اوﺳﺘﺎ‪ ،‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﻫﻤﺎن ﮔﺎﻫﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ُﻟﺐّ دﯾﻦ و آﻣﻮزه ﻫﺎي ﭘﯿﺎم آور در آن ﺑﺎزﺗﺎب ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﺑﺎن ﮔﺎﻫﺎن زﺑﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﻫﻨﺮي‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ‬
‫و اﻟﻬﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﺒﻮغ ﯾﮑﯽ از ﻧﺎﻣﻮرﺗﺮﯾﻦ ﭘﯿﺎم آوران ﻣﺸﺮق زﻣﯿﻦ‪ .‬درﯾﺎﻓﺖ اﯾﻦ زﺑﺎن و ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪن ﺣﮑﻤﺘﯽ ﮐﻪ در آن ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻧﯿﺎز ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺨﻦ ﺷﻨﺎﺳﯽ آﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﯾﺮان ﮐﻬﻦ و وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي زﺑﺎن ﻫﺎي ﮐﻬﻦ ﺗﺮ از اوﺳﺘﺎ و ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﻫﻢ ﻋﺮض آن دارد‪ .‬اﮔﺮ دو اوﺳﺘﺎﺷﻨﺎس را‬
‫ﻧﻤﯽ ﯾﺎﺑﯿﻢ ﮐﻪ در ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮد از ﮔﺎﻫﺎن ﻧﻈﺮي ﯾﮑﺴﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺿﻌﻒ داﻧﺸﻤﻨﺪان اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻧﻘﺺ زﺑﺎن‪ ،‬ﻗﺪرت و ﺧﻼﻗﯿﺖ ﺳﺨﻨـﻮر‬
‫اﺳﺖ و آﺷﻨﺎﯾﯽ او ﺑﺎ زﯾﺮ و ﺑﻢ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﯿﺶ از او و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اش در ﭘﺮوراﻧﺪن اﻧﺪﯾﺸﻪ در ﻗﺎﻟﺐ زﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺧﻮاﻧﻨﺪه اي از آن ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮر درﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﺗﻮﺷﻪ ﺑﺮﮔﯿﺮد‪ .‬از اﯾﻦ دﯾﺪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﺎﻫﺎن را ﺑﺎ ﺳﺨﻦ ﻟﺴﺎن اﻟﻐﯿﺐ ﺣﺎﻓﻆ ﺳﻨﺠﯿﺪ ﮐﻪ از ﺷﻌﺮ او ﻫﺮ ﻓﺎرﺳﯽ زﺑﺎن ﺑﻬﺮه ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﻣـﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻼم او را ﺑﺎ زﻣﯿﻨﻪ دروﻧﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮ ﺳﻨﺠﺪ و ﺑﻪ ﻓﺮاﺧﻮر داﻧﺶ ﺧﻮﯾﺶ از آن درس زﻧﺪﮔﯽ ﺑﯿﺎﻣﻮزد و اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﺎﻫﺎن را‬

‫ﺑﺎﯾﺪ داراي ﯾﮏ ﻣﻌﻨﯽ ﻇﺎﻫﺮي داﻧﺴﺖ و ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻨﯽ اﯾﻬﺎﻣﯽ و ﺑﺎﻃﻨﯽ‪ .‬ﺑﻨﺪﺑﻨﺪ ﮔﺎﻫﺎن را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﯾﻦ دﯾﺪ ﺗﻮﺟﯿﻪ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭘﺎره از ﯾﺴﻦ ﺑﯿﺴﺖ و ﻧﻬﻢ ﮔﻮش ﻓﺮا دﻫﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ زرﺗﺸﺖ در دو ﻫﺰار و ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار داده و‬

‫ﺑﻪ ﭼﻪ ﺳﺒﺐ اﯾﻦ ﺳﺎن ﻧﺎﻟﻪ ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫” ﮔﻮﺷﻮرون )=روان ﮔﺎو( ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻠﻪ ﮐﺮد ﮐﻪ‪ :‬ﺑﺮاي ﮐﻪ ﻣﺮا آﻓﺮﯾﺪﯾﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺮا ﺗﺮاﺷﯿﺪ )=ﺳﺎﺧﺖ( ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺳﺘﻢ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰي و زور ﻣﺮا ﺳﺘﻮه ﮐـﺮده‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮا ﺟﺰ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾﺪون ﺑﺎ ﺷﺒﺎﻧﮕﺮي ﻧﯿﮏ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻦ ﻣﯽ آﯾﯿﺪ“‪.‬‬
‫اﯾﻦ روان ﮔﺎو ﮐﯿﺴﺖ‪ ،‬آﯾﺎ روان ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻧﻮري اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از او ﺑﯽ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﮐﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬و او ﮐﺸﻨﺪﮔﺎن ﺑﯽ رﺣﻢ و ﺳﻨﮕﺪل آن زﻣﺎن را اﯾﻦ‬
‫ﺳﺎن ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و از آن ﺑﺎز ﻣﯽ دارد‪ .‬ﯾﺎ ﮔﺎو اﺳﺘﻌﺎره اي از ﺧﻮد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد آزار ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و اﯾﻦ آزاردﻫﻨﺪﮔﺎن را اﻧﺪرز‬
‫ﻣﯽ دﻫﺪ‪ ،‬ﯾﺎ روان ﻫﺴﺘﯽ و ﮐﺎﺋﻨﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ آﻓﺮﯾﻨﺶ زﯾﺒﺎي اورﻣﺰدي اﺳﺖ و ﺳﺘﻤﮕﺮان و ﺑﯽ رﺣﻤﺎن ﺗﺒﺎﻫﮑﺎراﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ زدودن ﭘﺎﮐﯽ ﻫﺎ‬
‫از ﺟﻬﺎن آن را ﺑﻪ ﺗﯿﺮﮔﯽ ﻣﯽ آﻻﯾﻨﺪ‪ .‬و ﯾﺎ روان ﮔﺎو‪ ،‬اﺳﺘﻌﺎره اﺳﺖ ﺑﺮاي دﺋﻨﺎ )=وﺟﺪان ﺑﯿﻨﺶ دروﻧﯽ( و ﯾﺎ ﺧﺮﺗﻮ )=ﺧﺮد(‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺗﻄﺒـﯿـﻖ‬
‫ﺗﻌﺒﯿﺮات ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ اﺳﺘﺎدي ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ رﺷﺘﻪ ﺳﺨﻦ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮ ﺗﺎﻓﺘﻪ و در ﮐﻼﻣﯽ ﮐﻮﺗﺎه‪ ،‬ﮔﯿﺮا و ﭘﺮﺗﺎﺛﯿﺮ‬
‫ﻫﻤﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻧﯽ را ﮔﻨﺠﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ ﺣﮑﻢ ﮔﺬار ﺧﺮدﻣﻨﺪي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻠﮏ ﺳﺨﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎﯾﯽ ﺑﯽ ﺑﺪﯾﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮدورزي ﮐﻪ از ﻋﺎﻟﻢ ﺧـﺎﮐـﯽ‬
‫ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮕﺎه ﮐﺒﺮﯾﺎﯾﯽ ﺑﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ در اداﻣﻪ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮآﯾﻨﺪي اﺳﺖ از آﻧﭽﻪ درﺑﺎره ﮔﺎﻫﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﺮداﺷﺘﯽ اﺳـﺖ از‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﺎي اوﺳﺘﺎﺷﻨﺎﺳﺎن ﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ارزش ﻫﺎي دروﻧﯽ آن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﻧﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را‪.‬‬

‫زرﺗﺸﺖ در ﮔﺎﻫﺎن‪:‬‬
‫زرﺗﺸﺖ در ﮔﺎﻫﺎن از ﺧﻮد ﮐﻤﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎب ﺧﻮﯾﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ آﻣﻮزه ﻫﺎ ﺗﮑﯿﻪ دارد ﺗﺎ ﺑﯿﺎن ﺣﺎﻻت‬
‫ﺷﺨﺼﯽ و ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬اﻣﺎ اﺷﺎره ﻫﺎي ﭘﺮاﮐﻨﺪه اي ﮐﻪ در ﮔﺎﻫﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد و رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ او ﯾﮏ ﭘﯿﺸﻮاي‬

‫دﯾﻨﯽ و ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده اي روﺣﺎﻧﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺟﺎ ﺧﻮد را ”زﺋﻮﺗﺮ“ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﺪ‪ .‬و ﺟﺎي دﯾﮕﺮ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮي ﺧﻮد در ﺑﺮاﺑﺮ اورﻣﺰد ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ و ﺑﺎ دﺳﺖ ﻫﺎي ﻓﺮاز ﺗﻨﯿﺪه در ﻧﻤﺎز‪ ،‬راﻣﺶ را‬
‫ﺑﺮاي آﻓﺮﯾﻨﺶ و ﺧﻮﺷﻨﻮدي اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻧﯿﮏ را ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ روش دﺳﺖ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻦ ﺑﻨﺪه اي آﺷﻨﺎ ﺑﺎ رﻣﻮز دﻋﺎﻫﺎي دﯾﻨﯽ و درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﯾﺎري از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﯾﻦ اﺷﺎره ﻫﺎ ﺗﻌﻠﻖ او را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده اي روﺣﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬او از ﯾﮏ روﺣﺎﻧﯽ ﻋﺎدي ﻓﺮاﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬او ﮐﺴـﯽ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ آﻓﺮﯾﻨﻨﺪه را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮن آﻧﮕﻮﻧﻪ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از اﯾﻦ رو در ﮔﺎﻫﺎن ﺑﺎرﻫﺎ از ﺷﯿﻮه ﻧﻮ ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﯽ آورد‪ .‬ﮐﻼم زرﺗﺸﺖ ﺳﺨﻨﯽ اﺳﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از درون ﭘﺎك ﻣﺮدي ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري از ﺧﺪاوﻧﺪ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﺳﻮي راﺳﺘﯽ رﻫﻨﻤﻮن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬او رواﻧﯽ ره ﯾﺎﻓﺘﻪ و دﯾﻨﯽ ﺑﯽ آﻣﯿﻎ دارد و ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺒﺎﻧﯽ ﮐﻪ از دور و ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﺳﻮي او آﻣﺪه اﻧﺪ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدا آﻣﻮزﮔﺎر ﺑﺪ ﺷﻤﺎ‬

‫‪ 80‬ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﭘﺮﺷﯿﺎ‬

‫را ﺗﺒﺎه ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ دروغ ﻣﺎﯾﻞ ﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﺎن اﻧﺪرز ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ از دو ﮔﻮﻫﺮ ﻣﻌﻨﻮي ﮐﻪ راﺳﺖ و دروغ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ راﺳﺖ ﭘﺎك اﺳﺖ و ﺳﺘﻮدﻧﯽ‪،‬‬
‫اﯾﻦ دو ﮔﻮﻫﺮ از ﻫﯿﭻ ﺟﻬﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ؛ ﭘﺲ داﻧﺎ ﭘﯿﺮوي از ﮔﻮﻫﺮ ﭘﺎك را ﻣﯽ ﮔﺰﯾﻨﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺳﺎن ﺑﻬﺸﺖ را از آن ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽ ﺳﺎزد و‬
‫ﺗﺼﺮﯾﺢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ آن ﺳﺨﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺰدا اﻫﻮراي داﻧﺎ در آﻏﺎز زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬روﺣﺎﻧﯽ ره ﯾﺎﻓﺘﻪ از ﻣﺎل ﺟﻬﺎن ﺑﻬﺮه ﭼﻨﺪاﻧﯽ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﯾﮏ ﺟﺎ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﮐﻢ دارد و ﯾﺎور اﻧﺪك‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﻣﯽ آورد و ﺟﺎي دﯾﮕﺮ ﺧﻮاﺳﺘﺎر آن اﺳﺖ ﺗﺎ از ده ﺟﻔﺖ اﺳﺐ و ﺷﺘـﺮي‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ او وﻋﺪه داده اﻧﺪ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد اﻣﺎ در ﻫﺮ ﺣﺎل او ﻧﺠﺎت ﺑﺨﺶ اﺳﺖ و رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﺎران او ﮔﺎه اﻓﺮادي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﯿﺪﯾﻮ ﻣﺎه‪ ،‬ﮔﺸﺘﺎﺳﭗ و ﺟﺎﻣﺎﺳﺐ و ﻓﺮﺷﻮﺷﺘﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده او ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺘﺴﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ و زﻣﺎﻧﯽ ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻣﺮدم ﮐﻪ از‬
‫آن ﻣﯿﺎن ﻣﯽ ﺗﻮان از دروﯾﺸﺎن و دوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺧﺮدﻣﻨﺪان و آﮔﺎﻫﺎن‪ ،‬ﻫﻢ ﭘﯿﻤﺎﻧﺎن و ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﺎن ﻧﺎم ﺑﺮد؛ ﺑﺎ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﯾﺎران و ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫دﺷﻤﻨﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ دارد ﮐﻪ او را ﻣﯽ آزارﻧﺪ و از اﻧﺠﺎم دادن رﺳﺎﻟﺖ ﺑﺎز ﻣﯽ دارﻧﺪ و از آﻧﺎن ﺑﺎ ﺗﻌﺒﯿﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺎم ﻣﯽ ﺑﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻣﻌﻨﯽ ﻟﻐﻮي‬
‫و اﺻﻄﻼﺣﯽ آﻧﻬﺎ داﻧﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﺮدﻣﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ او و ﭘﯿﺮواﻧﺶ ﺳﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و او را ﻣﯽ آزارﻧﺪ و ﭘﯿﺮوان او را ﻧﯿﺰ رﻧﺞ‬
‫ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﯾﻦ ﮔﺮوه ”ﺑﺪ“‪ ،‬ﺑﺪﻫﺎ و ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﻫﺎ و ﭘﯿﺮوان دروغ )=دروﻧﺪ( ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﯾﻨﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﯿﺴﺘﯽ را ﺑﻨﯿﺎد ﻧﻬﺎدﻧﺪ و دروغ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻧﯿﺴﺘﯽ را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ و دﯾﮕﺮان را ﻧﯿﺰ ﮔﻤﺮاه ﮐﺮد‪ .‬ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺗﺮﯾﻦ دﺷﻤﻦ او اﻧﺪﯾﺸﻪ ﺑﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺮوان دروغ از او ﭘﯿﺮوي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﺷﻤﻨﺎن‬
‫ﮔﺮوه ﻫﺎي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ دﺷﻤﻨﺎن او ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﯽ آﯾﻨﺪ؛ ﮔﺮوه ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ از‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﺎم ﮐﻮي ﻫﺎ‪ ،‬اوﺳﯿﮓ ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺮﭘﻦ ﻫﺎ ﻧﺎم ﺑﺮده ﻣﯽ ﺷﻮد ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺳﺘﯿﺰه ﺟﻮﺗﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮي ﻫﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﻨﺪ و ﭘﺎره‬
‫اي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺮﭘﻦ ﻫﺎ ﯾﺎ ﮐﺮب ﻫﺎ روﺣﺎﻧﯿﻮن ﭘﯿﺮو دﯾﻦ ﻫﺎي ﭘﯿﺸﯿﻦ‪ .‬ﺟﺎﻣﻌﻪ زﻣﺎن او‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ از ﮔﺎﻫﺎن ﻣﯽ ﺗﻮان درﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ اي ﺷﺒﺎﻧﯽ اﺳﺖ‬
‫و از اﯾﻦ رو زرﺗﺸﺖ ﺧﻮد را ﺣﺎﻣﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺒﺎﻧﺎن ﻣﯽ داﻧﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري از دام ﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﺸﻮﯾﻖ‪ ،‬ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اوﺳﺘﺎي ﺟﺪﯾﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ وﯾﮋه در وﻧﺪﯾﺪاد‪ ،‬آﺛﺎري از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﺸﺎورزي را ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮان دﯾﺪ‪ .‬ﺗﺎﮐﯿﺪي ﮐﻪ ﺑﺮ آﺑﯿﺎري و ﮐﺸﺖ زﻣﯿﻦ و دور داﺷﺘﻦ آن از آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﺎ و ﻧﯿﺰ‬
‫ﺧﺸﮑﯽ و ﺑﯽ ﺣﺎﺻﻠﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﻨﺪه آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺪوﯾﻦ ﻣﺘﻦ وﻧﺪﯾﺪاد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﮔﺎﻫﺎن ﻣﺘﺎﺧﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮﺣـﻠـﻪ‬
‫ﮐﺸﺎورزي رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺎﻫﺎن ﮔﺮوﻫﯽ ﮐﻪ ﮔﺎو را ﻣﯽ آزارﻧﺪ و ﺑﺎ او رﻓﺘﺎري ﻧﺎﺷﺎﯾﺴﺖ دارﻧﺪ ﺳﺮزﻧﺶ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺳﺘﯿﺰ و ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ آﻧـﺎن و‬

‫دﺷﻤﻦ داﺷﺘﻨﺸﺎن ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺑﺪان‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺎ ﺳﺨﻦ ﻧﯿﮏ اﺳﺖ و ﻫﻢ ﺑﺎ ﺳﻼح‪ .‬از اﯾﻦ رو اﺳﺖ ﮐﻪ در اوﺳﺘﺎ ﻧﺎم ﺑﺴﯿﺎري از اﺑﺰار ﻧﺒﺮد و ﺟﻨﮓ را ﻣﯽﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫زﺑﺎن ﮔﺎﻫﺎن و دﺷﻮاري ﺗﻔﺴﯿﺮ آن‪:‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺤﺚ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻣﺒﺪا آﻓﺮﯾﻨﺶ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﯿﺎن ﮔﺎﻫﺎن و ﺑﺨﺶ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ اوﺳﺘﺎ ﺗﻔﺎوت ﮔﺬاﺷﺖ زﯾﺮا ﻣﺘﻦ ﻫﺎي ﻏﯿﺮﮔﺎﻫﺎﻧﯽ ﭘﺲ از زﻧـﺪﮔـﯽ‬
‫زرﺗﺸﺖ ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه اﻧﺪ و در آﻧﻬﺎ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﭘﯿﺶ زرﺗﺸﺘﯽ راه ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ و ﮔﻮ از ﻣﺤﺘﻮاي ﮔﺎﻫﺎن ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎري واژه‬
‫ﻫﺎي ﮔﺎﻫﺎﻧﯽ و ﺑﯿﺮون ﮐﺸﯿﺪن ﻣﻌﻨﯽ از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﯾﺸﻪ ﻟﻐﻮي و ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﺎي ﻣﻔﺴﺮان زﻧﺪ روﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎره اي از اوﺳﺘﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺮ‬
‫آن ﺗﮑﯿﻪ دارﻧﺪ اﻣﺎ زﺑﺎن اﺳﺘﻌﺎري ﮔﺎﻫﺎن و وﺳﻌﺖ ﻣﻌﻨﯽ واژه ﻫﺎ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﺎي اﺳﺘﻌﺎري و ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ از آﻧﻬﺎ ارزش اﯾﻦ ﺷﯿﻮه را ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻣﯽ آورد‪ .‬از‬
‫ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي دﺳﺘﻮري ﮐﻢ اﺳﺘﻌﻤﺎل در ﮔﺎﻫﺎن ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ .‬و ﺗﺮﮐﯿﺐ واژه ﻫﺎ و ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻧﻬﺎ در ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺎ ﻧﻈﻤﯽ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﻨﺪ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫از اﯾﻦ رو ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻫﺎي زﺑﺎﻧﯽ ﮔﺎﻫﺎن از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺣﻘﺎﯾﻖ ﻣﺬﮐﻮر در آن ﻧﺰدﯾﮏ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺮوان ﻣﮑﺘﺐ ارﻻﻧﮕﻠﻦ ﯾﻌﻨـﯽ ﻫـﻮﻓـﻤـﻦ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪ اوﺳﺘﺎﺷﻨﺎس آﻟﻤﺎﻧﯽ و ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ او ﻫﻮﻣﺒﺎخ و ﻧﺎرﺗﻦ و ﮔﺎه ﮐﻠﻨﺰ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﻨﺘﯽ را ﺑﺮاي ﮔﺎﻫﺎن ﻧﻤﯽ ﭘﺴﻨﺪﻧﺪ و ﺷﯿﻮه ﮐﺎر آﻧﺎن در‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺗﻔﺴﯿﺮ ﮔﺎﻫﺎن‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ آن ﺑﺎ ﻣﺘﻦ ﻫﺎي وداﯾﯽ و ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎري واژه ﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼ از دﯾﺪ ﻫﻮﻣﺒﺎخ ﮔﺎﻫﺎن ﺗﻨﻬﺎ اﺛﺮي اﺧﻼﻗﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﻣﻬﻤﯽ از ﮔﺎﻫﺎن راز و ﻧﯿﺎز زرﺗﺸﺖ ﺑﺎ ﺧﺪاي ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ‬
‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ در اﺑﻬﺎم ﻫﻨﺮي ﻧﯿﺰ ﻋﻤﺪي داﺷﺘﻪ و ﺳﺨﻦ ﺧﻮد را اﯾﻬﺎم آﻣﯿﺰ ﺑﯿﺎن ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﻦ زرﺗﺸﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮده ﻣﺮدم زﻣﺎﻧﺶ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺨﻨﺎن او درﺑﺎره آﺗﺶ‪ ،‬آﯾﯿﻦ ﻫﺎ و ﺳﺮودﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻧﺠﻤﻦ دﯾﻨﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﭘﻨﺪار ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﻧﯿﺒﺮگ را‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﺧﺺ اﯾﻦ ﮔﺮوه داﻧﺴﺖ از ﻋﺮﻓﺎن زرﺗﺸﺖ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ و او را ﻣﺮدي ﺻﺎﺣﺒﺪل ﻣﯽ ﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ﮐﺘﺎب دﯾﻦ ﻫﺎي اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن او ﮔﻮاﻫﯽ‬
‫روﺷﻦ ﺑﺮ اﯾﻦ ﭘﻨﺪار اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻨﺴﻠﺮ ﺑﺮ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي اﺧﻼﻗﯽ ﮔﺎﻫﺎن ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯽ ورزد‪ ،‬در ﻋﯿﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻮﺟﻪ او را ﺑﻪ آﯾﯿﻦ ﻫﺎ و آداب اﻧﮑﺎر ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺗﺎﮐﯿﺪ او را ﺑﺮ اﺧﻼق ﻣﻬﻢ ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد‪.‬‬

‫اداﻣﻪ دارد ‪...‬‬

‫‪81 PERSIA MAGAZIN‬‬