هرآنچه باید یک آموزگار
در رابطه با کووید 19-بداند
گردآوری :مهسا امید دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش
بهداشت
نظارت علمی
دکتر فرخنده امین شکروی دانشیار آموزش بهداشت و
ارتقای سلامت ،دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت
مدرس
دکتر فاطمه زارعی استادیار آموزش بهداشت و ارتقای
سلامت دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس
زمستان 99
دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس
اهداف این دوره آموزشی
در پایان این دوره ی آموزشی از شما انتظار می رود :
دربارهی رفتارهای پیشگیری کننده از کووید19-
اطلاعات بیشتر و دقیق تری به دست آورید ،این رفتارها
را به درستی بشناسید ،از شیوهی صحیح انجام آنها آگاه
شوید ،مواقع لازم برای انجام آن ها را بشناسید و توانایی
های خود در زمینهی پیشگیری از کرونا را ارتقا دهید.
شما می توانید با کسب اطلاعات معتبر ،دید واقع بینانه
تری به توانایی خود در پیشگیری از کرونا دست پیدا
کنید.
فهرست مطالب
کووید 19-چیست 5................................................................
تاریخچه 8............................................................................
علائم 9. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
تفاوت های آنفولانزا با کووید11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19-
راه های انتقال 12 ..................................................................
پیشگیری از ابتلا به کووید14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19-
فاصله گذاری اجتماعی 15 ........................................................
استفاده از ماسک 16 ..............................................................
تهویه هوای فضاهای بسته 22 ....................................................
پرهیز از اجتماعات 23 ............................................................
بهداشت دست ها24 ...............................................................
ضدعفونی کردن اشیا و سطوح پرتماس 29 ...................................
تفاوت قرنطینه و جداسازی 34 ..................................................
چه عواملی خطر انتشار ویروس و ابتلا به کووید 19-را افزایش می
دهند 35 ..............................................................................
کووید 19-چقدر خطرناک است 36 ............................................
ویروس کرونا برای چه کسانی بیشتر خطرناک است و چرا 37 ...........
برای افرادی که به کووید 19-مبتلا می شوند ،چه اتفاقی می افتد 38 . .
آیا کووید 19-آثار بلندمدت دارد 41 .........................................
راه های کسب اطلاعات معتبر در مورد کرونا 42 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
کلام آخر 43 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
کووید 19-چیست
بیماری حاصل از کروناویروس جدید ،کووید119-نام
دارد که مخفف ” “coronavirus disease 2019است.
این نام اشارهای دارد به "کرونا"" ،ویروس"" ،بیماری"
و "سال ۲۰19که به زمان شناسایی آن اشاره دارد.
Corona Virus Disease 2019
1 COVID-19 5
پس کووید 19-نام بیماری است .و اما نام ویروس ایجاد کننده ی این
بیماری چیست؟
عامل بیماری کووید 19-یک کروناویروس جهش یافته
است که در ابتدا 2019-nCoVنامیده شد و بعدا نام
SARS-CoV-2را بر آن گذاشتند .زیرا این ویروس با
ویروس سارس شباهت زیادی دارد.
کروناویروسها خانواده ی بزرگی از ویروسها هستند
که بهطور طبیعی در پرندگان و پستانداران شایع هستند
ولی تاکنون هفت نوع از آن ها جهش پیدا کرده اند و
توانسته اند به انسان منتقل شوند .این ویروس ها عامل
بیماری های ساده ای مثل سرماخوردگی معمولی تا
بیماریهای شدیدتری مانند سارس ،مرس و کووید 19
هستند.
6
شکل ویروس
واژه ی «کروناویروس» از کلمهی لاتین " "corōnaبه
معنی تاج گرفته شدهاست .این کلمه به دلیل شکل
ظاهری ویروس که در زیر میکروسکوپ دیده می شود
انتخاب شده است و یادآور تصویری از یک تاج سلطنتی،
یا تاج خورشیدی است .از این رو کروناویروس را
«ویروس تاجدار» نیز مینامند.
7
تاریخچه
قصهی کووید 19-از اینجا شروع شد که در اواخر سال
۲۰19میلادی ۲9 ،نفر در شهر ووهان چین به پنومونی
(ذاتالریه) دچار شدند ولی عامل ایجادکننده ی بیماری
در این افراد ناشناخته بود .بیشتر این افراد در بازار
غذاهای دریایی هوانان کار می کردند .در یکم ژانویه
( 11دی) این بازار بسته شد .پزشکان و کادر درمان در
ابتدا نمیدانستند با چه ویروسی طرف هستند .پس از
بررسی ها مشخص شد علت این بیماری ،یک
کروناویروس است .ظرف مدت کوتاهی ،این بیماری از
ووهان ،به سراسر کشور چین منتقل شد و پس از مدت
کوتاهی تمام جهان را درگیر کرد.
8
علائم
در افراد مبتلا به کووید 19-طیف وسیعی از علائم
مشاهده شده است .شایع ترین آن ها عبارتند از
تب یا لرز
سرفه
تنگی نفس و سخت شدن تنفس
خستگی
بدن درد و درد عضلات
سردرد
از دست دادن حس بویایی و چشایی
گلودرد
گرفتگی و آبریزش بینی
تهوع و استفراغ
اسهال
این علائم می توانند ۲تا 14روز بعد از مواجهه با
ویروس کرونا ظاهر شوند.
9
اگر فردی دچار هر یک از این علائم شود باید فورا به
مراکز درمانی مراجعه کند:
دشوارشدن تنفس
احساس درد یا فشار در قفسهی سینه
احساس گیجی
ناتوانی در بیدار شدن یا بیدارماندن
کبودی لب یا صورت
10
تفاوت های آنفولانزا با کووید19-
آنفولانزا و کووید 19-هر دو بیماری های تنفسی
واگیردار هستند ولی توسط ویروس های متفاوتی ایجاد
می شوند .کووید 19-بیماری ناشی از یک کروناویروس
جدید با نام SARS-CoV-2بوده و آنفولانزا بیماری
ناشی از ویروس های آنفولانزاست.
کووید 19-آسان تر از آنفولانزا منتقل می شود و در
برخی افراد بیماری شدیدتری ایجاد می کند.دورهی
نهفتگی کووید 19-طولانی تر است( .مدت بیشتری طول
می کشد تا علائم بیماری کوویید 19-در فرد ظاهر شود)
و افراد برای مدت بیشتری ناقل آن به دیگران هستند.
به دلیل شباهت برخی از علائم کووید 19-و آنفولانزا،
تشخیص افتراقی این دو صرفا بر اساس علائم ،دشوار
بوده و ممکن است نیاز به تست های آزمایشگاهی باشد.
11
راه های انتقال
این بیماری میتواند از طریق تنفس قطرکهایی که با
سرفه یا بازدم از دهان و بینی فرد مبتلا به کووید 19-به
اطراف پخش میشود ،به دیگران سرایت کند .همچنین
این قطرکها بر وسایل و سطوح اطراف فرد بیمار پخش
میشود.سپس سایر افراد با دست زدن به این وسایل یا
سطوح آلوده و لمس چشم ها ،دهان و بینی ،به کووید-
19مبتلا میشوند .به همین دلیل ،مهم است که از فرد
مبتلا به کووید 19-حداقل 1متر فاصله بگیرید.
12
مطالعات نشانمیدهند که ویروسهای کرونا ممکن
است از چندین ساعت تا چندین روز روی سطوح زنده
بمانند.مدت زمان بقای ویروس در شرایط متفاوت،
متغیر خواهدبود (مثلاا جنس سطح مورد نظر ،دما و
رطوبت محیط) .اگر فکر میکنید سطحی به ویروس
آلوده است ،به راحتی میتوانید با موادضدعفونیکننده
تمیزش کنید تا از خود و دیگران در برابر ابتلا به این
بیماری محافظت کنید.
13
پیشگیری از ابتلا به کووید19-
با انجام اقدامات ساده ای همچون حفظ فاصلهی
اجتماعی ،ماسک زدن ،تهویهی مناسب فضاهای بسته،
پرهیز از اجتماعات ،حفظ بهداشت دست ها ،پوشاندن
دهان و بینی هنگام عطسه یا سرفه با دستمال یا آرنج و
ضدعفونی کردن سطوح پرتماس می توان از ابتلا به
کووید 19-پیشگیری کرد.
14
فاصله گذاری اجتماعی
همواره حداقل یک متر فاصله بین خودتان و دیگران را
حفظ کنید تا خطر انتقال عفونت در اثر سرفه ،عطسه یا
صحبت کردن را کاهش دهید .زمانی که در فضای بسته
هستید فاصلهی بیشتری از همدیگر بگیرید هرچه دورتر
بهتر
15
استفاده از ماسک
ماسک ها به جلوگیری از دریافت کردن یا انتقال دادن
ویروس کمک می کنند .لازم است همهی افراد در مکان
های عمومی ،به ویژه در موقعیت هایی که رعایت فاصله-
ی اجتماعی دشوار است ،ماسک بزنند .
نکته :حتی در هنگام استفاده از ماسک هم فاصله ی
اجتماعی را رعایت کنید .داشتن ماسک افراد را از رعایت
فاصله بی نیاز نمی کند.
سلام
خوبی؟
16
نکاتی در زمینهی استفاده از ماسک
شستن یا ضدعفونی کردن دست قبل از پوشیدن
ماسک ،بعد از درآوردن آن و هر زمان که دست
با آن تماس پیدا کرد.
ماسک باید دهان ،بینی و چانه را بپوشاند.
ماسک پارچه ای باید بعد از استفاده ،در یک
کیسهی پلاستیکی تمیز نگهداری شده و سپس
شسته شود.
ماسک جراحی باید بعد از استفاده در یک کیسه
دربسته دور انداخته شود.
استفاده از ماسک های دریچه دار (اصطلاحا
فیلتردار) توصیه نمی شود.
همراه داشتن ماسک اضافه برای تعویض ماسک
در صورت خیس شدن آن با رطوبت حاصل از
تنفس یا برف و باران (مضرات ماسک مرطوب:
نفس کشیدن در ماسک مرطوب سخت تر است.
میزان محافظت آن کمتر است و هوای بیشتری
از کناره های آن درز می کند)
17
اگر از عینک استفاده می کنید ،ماسکی را پیدا
کنید که بهتر بالای بینی شما کیپ می شود.
همچنین می توانید از اسپری ضدبخار مخصوص
عینک استفاده کنید.
18
شیوهی صحیح پوشیدن ماسک
شستن دست ها یا استفاده از ضدعفونی کنندهی
دست قبل از پوشیدن ماسک
قراردادن ماسک به گونه ای که روی دهان و بینی
تا زیر چانه را بپوشاند
19
شیوهی صحیح درآوردن ماسک
بندهای ماسک را بگیرید و از پشت سر یا گوش
ها خارج کنید.
ماسک را فقط از قسمت بندها بگیرید.
ماسک را تا کنید به گونه ای که سطح خارجی آن
داخل قرار بگیرد.
اگر ماسک پزشکی است آن را در سطل زباله
دردار بیندازید و اگر ماسک قابل شستشو است،
آن را با آب و پودر یا صابون بشویید.
بلافاصله بعد از درآوردن ماسک ،دست هایتان
را بشویید.
3 2 1
20
استفاده از ماسک برای چه افرادی توصیه نمی شود؟
کودکان زیر دو سال
افرادی که زجر تنفسی دارند
افرادی که هوشیار نیستند ،دچار معلولیت
هستند یا به هر دلیلی نمی توانند بدون کمک
دیگران ماسک خود را بردارند
21
تهویه هوای فضاهای بسته
بهتر است در فضاهای بسته با بازکردن در و پنجره ها
هوای تازه تامین شود.
22
پرهیز از اجتماعات
قرار گرفتن در اجتماعات مانند سالن های ورزشی ،سینما
و رستوران ،خطر انتقال بیماری کووید 19-را افزایش
میدهد.
23
بهداشت دست ها
شستشوی مرتب دست ها با آب و صابون به مدت حداقل
۲۰ثانیه به خصوص بعد از حضور در اماکن عمومی ،تمیز
کردن بینی ،سرفه و یا عطسه اهمیت بسیاری دارد.
با دستان نشسته به دهان ،بینی و یا چشمان خود دست
نزنید.
24
مواقع لازم برای شستن دست ها
قبل از خوردن یا طبخ غذا
قبل از لمس صورت
بعد از توالت
بعد از حضور در اماکن عمومی
بعد از عطسه یا سرفه یا تمیزکردن بینی
بعد از دست زدن به ماسک
بعد از تعویض پوشک بچه
بعد از مراقبت از بیمار
بعد از دست زدن به حیوانات
در صورت در دسترس نبودن آب و صابون ،از ضدعفونی
کنندهی دست حاوی حداقل 6۰درصد الکل استفاده
کنید.
25
شیوهی صحیح شستن دست ها
.1دستانتان را با آب خیس کنیدمقداری صابون یا مایع
دستشویی استفاده کنید.
.۲کف دست ها ،پشت دست ها ،بین انگشتان و زیر
ناخن ها را صابونی کنید.
.3حداقل ۲۰ثانیه دست ها را به هم بمالید.
.4دست ها را آبکشی کنید.
.5با استفاده از یک دستمال تمیز دستانتان را خشک
کنید(.)13
26
زمانی که به آب و صابون دسترسی ندارید از ضدعفونی
کنندهی دست حاوی حداقل 6۰درصد الکل استفاده
کنید.
ضدعفونی کنندههای دست زمانی که دست ها
چرب یا به وضوح کثیف هستند ،اثربخشی کامل ندارند.
شستن دست ها با آب و صابون از استفاده از
ضدعفونی کنندهی دست موثرتر است زیرا آب و
صابون ،مقدار تمام میکروب ها و مواد شیمیایی روی
دست را کاهش می دهد.
27
نحوهی استفاده از ضدعفونی کنندهی دست
مقداری ضدعفونی کنندهی دست در کف دست بریزید.
دست ها را به هم بمالید به گونه ای که ضدعفونی کننده
به تمام قسمت های دستتان برسد و تا زمانی که دست ها
خشک شوند ادامه دهید.
این عمل باید حدود ۲۰ثانیه طول بکشد.
28
ضدعفونی کردن اشیا و سطوح پرتماس
تمیز کردن اشیا و سطوح با شوینده های معمولی ،مقدار
ویروس های موجود روی آن ها را کاهش داده و
درنتیجه خطر ابتلا به کووید 19-را کم می کند.
ضدعفونی کردن اشیا و سطوح هم منجر به کاهش خطر
ابتلا به کووید 19-می شود.
ضدعفونی کردن مکرر اشیا و سطوحی که توسط افراد
مختلف لمس برخوردار است.
29
از چه موادی می توان برای ضدعفونی کردن سطوح در منزل و محل
کار استفاده کرد؟
الکل 7۰تا 9۰درصد
وایتکس با نسبت 1به 1( 49پیمانه وایتکس و
49پیمانه آب)
نکته :تمیزکردن را از تمیزترین نقطه شروع کنید و به
آلوده ترین قسمت ختم کنید تا آلودگی را از بخش های
آلوده تر به بخش های تمیزتر منتقل نکنید.
30
نکاتی در خصوص ضدعفونی کننده های سطوح
ضدعفونی کننده ها باید به دور از تابش مستقیم نور
خورشید نگهداری شوند.
وایتکس نباید با سایر تمیزکننده ها یا ضدعفونی کننده ها
مخلوط شود زیرا باعث آزاد شدن بخارات سمی می شود.
اثربخشی وایتکس رقیق شده با آب ،بعد از ۲4ساعت کم
می شود به همین دلیل لازم است محلول مورد نیاز ،همان روز
تهیه شود.
لازم است برای رقیق کردن وایتکس ،از آب همدمای
محیط استفاده شود نه آب گرم تا اثربخشی آن کاهش پیدا
نکند.
31
لازم است سطوح قبل از ضدعفونی کردن ،با آب و شوینده
تمیز شوند .بهتر است تمیزکردن از قسمتی که کمترین
آلودگی را دارد شروع شده و در قسمتی که آلوده تر است
خاتمه یابد تا آلودگی از قسمت های کثیف به قسمت های
تمیزتر منتقل نشود.
در فضاهای سرپوشیده ،اسپری کردن ضدعفونی کننده بر
سطوح توصیه نمی شود و باید از یک دستمال آغشته به
ضدعفونی کننده استفاده شود.
32
بعد از بازگشت به خانه چه اقداماتی لازم است؟
باید قبل از دست زدن به اشیا ،سطوح ،افراد درون خانه
و حیوانات خانگی ،دست ها با آب و صابون شسته شوند
یا با ضدعفونی کنندهی دست تمیز شوند.
33
تفاوت قرنطینه و جداسازی
قرنطینه برای افرادی که با بیمار کرونایی در تماس بوده-
اند استفاده میشود حتی اگر آن بیمار ،بی علامت بوده
باشد .قرنطینه به معنای جداکردن فرد از دیگران به دلیل
سابقهی تماس او با ویروس و احتمال بیمار بودن اوست.
جداسازی برای افرادی که علائم کووید 19-را دارند یا
تست آن ها مثبت شده است اعمال می شود.
34
عوامل زیر خطر انتشار ویروس و ابتلا به کووید 19-را افزایش میدهند
طول مدت مواجهه فضاهای تماس نزدیک
با عامل خطر سرپوشیده
35
کووید 19-چقدر خطرناک است؟
ویروسها معمولا یا خوب بلدند پخش شوند یا میتوانند
بیماری شدیدی ایجاد کنند ،ویروس جدید کرونا هر دو
قابلیت را دارد و به همین دلیل خطرناکتر است .این
ویروس راههای تنفسی فوقانی ،بینی و قسمتهای فوقانی
ریه را آلوده و ایجاد التهاب میکند که باعث سرفه و
عطسه میشود و از این طریق ویروس بهسرعت پخش
میشود .با عفونی کردن قسمتهای پایین ریه هم
میتواند باعث مشکلات تنفسی شود که میتواند مهلک
باشند.
برای اینکه ویروس از کسی به دیگری سرایت کند،
بخش فوقانی دستگاه تنفس نقش بسیار مهمی
دارد .کودکان گیرندههای زیادی برای ویروس در
قسمت فوقانی ریه دارند پس میتوانند آسان تر ویروس
را به بقیه منتقل کنند.
36
ویروس کرونا برای چه کسانی بیشتر خطرناک است و چرا؟
مردان ،زنان و کودکان به طور همسان با خطر آلوده
شدن به ویروس کرونا روبرو هستند اما عواقب ابتلا به
بیماری کووید 19-برای همه یکسان نیست .عواملی
چون سن ،جنسیت و بیماری های قبلی در میزان
خطرناک بودن کرونا تاثیر دارند.به طوری که افراد بالای
6۰سال و افراد دارای بیماری های زمینه ای مانند
فشارخون ،نارسایی قلبی یا ریوی ،دیابت ،چاقی و یا
سرطان بیشتر دچار عواقب منفی کووید 19-می شوند.
هرچند که برای همه ی افراد با هر سنی ،احتمال ابتلای
شدید به کووید 19-و مرگ در اثر آن وجود دارد.
37
برای افرادی که به کووید 19-مبتلا می شوند ،چه اتفاقی می افتد؟
از بین بیمارانی که علائم کووید 19-را نشان می دهند
حدود 8۰درصد بدون نیاز به بستری شدن
در بیمارستان ،بهبود می یابند.
حدود 15درصد دچار علائم شدید می شوند
و به اکسیژن نیاز دارند
حدود 5درصد وضعیت وخیم پیدا می کنند
و به مراقبت های ویژه نیاز دارند.
38
سالمندان و افراد دارای بیماری های زمینه ای مانند
بیماری های قلبی ،ریوی و دیابت بیشتر در معرض
خطر عوارض شدید بیماری کووید 19-قرار دارند.
در موارد نادری،بروز سندرم التهاب شدید ،چند هفته
بعد از ابتلا در کودکان مشاهده شده است.
39
این عوارض می توانند منجر به مرگ بیمار کرونایی شوند:
نارسایی تنفسی
سندرم زجر تنفسی حاد
عفونت و شوک عفونی
ترومبوآمبولی
آسیب به قلب ،کبد یا کلیه ها
40
آیا کووید 19-آثار بلندمدت دارد؟
در بعضی از افراد دارای سابقهی ابتلا به کووید 19-فارغ
از این که نیاز به بستری در بیمارستان پیدا کرده اند یا
خیر ،علائم کووید 19-ادامه پیدا می کند که عمدتا شامل
بی حالی ،علائم تنفسی و علائم عصبی است .مطالعات بر
روی عوارض بلندمدت کووید 19-ادامه دارد.
41
راه های کسب اطلاعات معتبر در مورد کرونا
وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی
www.behdasht.gov.ir
سازمان جهانی بهداشت
www.who.int
مرکز پیشگیری و کنترل بیماری
www.cdc.gov
سایت بهتا
www.behta-tmu.ir
42
کلام آخر
تدوین این جزوه و برگزاری جلسات مشاوره و آموزش
جهت شرکت کنندگان در این تحقیق ،تلاشی است که در
راستای تحقق این هدف مهم انجام گرفته است که ازاین
طریق با کسب مهارت های رفتاری پیشگیری کننده از
کووید 19-و افزایش دانش پیشگیرانه ،باعث افزایش
پایبندی به اقدامات پیششگیرانه از کووید 19-گردد.
43
45