เรื่อง ทัศนธาตุ ในงานทัศนศิลป์
หมายถึง ส่วนประกอบของศิลปะที่รวมกันเป็นรูป ร่างของสิ่งหลายอย่างที่มองเห็นได้ประกอบไปด้วย ทัศนธาตุ (Visual Elements)
หมายถึง รอยหรือแต้มที่มีลักษณะกลม ๆ ปรากฏที่พื้นผิวซึ่งเกิดจากการจิ้ม กด กระแทก ด้วยวัสดุอุปกรณ์ต่าง ๆ เช่น ดินสอ ปากกา พู่กัน และวัสดุปลายแหลมทุกชนิด 1.จุด (Dot)
หมายถึง การนำ จุดหลาย ๆ จุดมา เรียงต่อกันไปในทิศทางใดทิศทางหนึ่ง เป็นทางยาวหรือสิ่งที่เกิดจากการขูด ขีด เขียน ลากให้เกิดเป็นริ้วรอย 2. เส้น (Line)
3. รูปร่างและรูปทรง รูปร่าง (Shape) หมายถึง เส้นรอบนอกทางกายภาพของวัตถุ สิ่งของ เครื่องใช้ คน สัตว์ และ พืช มีลักษณะเป็น 2 มิติ มีความกว้างและความยาว รูปทรง (Form) หมายถึง โครงสร้างทั้งหมดของวัตถุที่ปรากฏแก่สายตา ในลักษณะ 3 มิติ คือมีทั้งส่วนกว้างส่วนยาว ส่วนหนาหรือลึกคือจะให้ความ รู้สึกเป็นแท่ง มีเนื้อที่ภายใน มีปริมาตร และมีน้ำ หนัก
รู ป ร่ า ง รู ป ท ร ง
หมายถึง จำ นวนความเข้มความอ่อน ของสีต่าง ๆ และแสงเงาตามที่ประสาทตารับ รู้เมื่อเทียบกับน้ำ หนักของสีขาว-ดำ ความ อ่อนแก่ของแสงเงาทำ ให้เกิดมิติเกิดระยะใกล้ ไกลและสัมพันธ์กับเรื่องสีโดยตรง 4. น้ำ หนักอ่อน-แก่ (Value)
หมายถึง สิ่งที่ปรากฏอยู่ทั่วไปรอบ ๆ ตัว เรา ไม่ว่าจะเป็นสีที่เกิดขึ้นเองในธรรมชาติ หรือ สิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้น สีทำ ให้เกิดความรู้สึกแตก ต่างมากมายเช่น ทำ ให้รู้สึกสดใส ร่าเริง ตื่นเต้น หม่นหมองหรือเศร้าซึมได้ เป็นต้น 5. สี (Colour)
หมายถึง บริเวณที่เป็นความว่างไม่ใช่ส่วน ที่เป็นรูปทรงหรือเนื้อหาในการจัดองค์ ประกอบใดก็ตามถ้าปล่อยให้มีพื้นที่ว่างมาก และให้มีรูปทรงน้อย การจัดนั้นจะให้ความรู้สึก อ้างอ้าง โดดเดี่ยว 7. บริเวณว่าง (Space)
หมายถึง พื้นผิวของวัตถุต่าง ๆ ที่เกิด จากธรรมชาติและมนุษย์สร้างสรรค์ขึ้น พื้นผิวของวัตถุที่แตกต่างกัน ย่อมให้ ความรู้สึกที่แตกต่างกันด้วย 8. พื้นผิว (Texture)
องค์ประกอบใน การออกแบบ
ในการออกแบบ ผู้อผู้ อกแบบจะต้องคำ นึง นึ ถึงงานทั้ง ทั้ หมด ให้อ ห้ ยู่ใยู่ นหน่ว น่ ยงานเดีย ดี วกันเป็น ป็ กลุ่ม ลุ่ ก้อน หรือ รื มีค มี วามสัม สั พัน พั ธ์ กันทั้ง ทั้ หมดของงานนั้น นั้ ๆ 1. ความเป็น ป็ เอกภาพ (Unity)
คือ ความเท่ากันหรือ รื เท่าเทียมกันทั้ง ทั้ สองข้า ข้ ง แบ่ง บ่ ออกเป็น ป็ - สมดุล ดุ แบบทั้ง ทั้ 2 ข้า ข้ งเหมือ มื นกัน (Symmetrical balance) ทั้ง ทั้ ซ้า ซ้ ยขวาเหมือ มื นกัน การสมดุล ดุ แบบนี้จ นี้ ะทำ ให้ดู ห้ มั่ ดู น มั่ คงหนัก นั แน่น น่ เช่น ช่ งานราชการ ใบวุฒิบัฒิต บั ร การถ่ายรูป รู ติดบัต บั รเป็น ป็ ต้น 2. ความสมดุล (Balance)
- สมดุล ดุ แบบ 2 ข้า ข้ งไม่เ ม่ หมือ มื นกัน (Asymmetrical balance)ด้า ด้ นซ้า ซ้ ยและขวาจะไม่เ ม่ หมือ มื นกัน เช่น ช่ สมดุล ดุ ด้ว ด้ ยน้ำ หนัก นั ขนาดของรูป รู ทรง ด้ว ด้ ยจุดสนใจ ด้ว ด้ ยจำ นวนด้ว ด้ ยเป็น ป็ ต้น
หมายถึง การกระทำ ให้เ ห้ ด่น ด่ เป็น ป็ พิเพิศษกว่า ว่ ธรรมดาใน งานศิลปะจะต้องมี ส่ว ส่ นใดส่ว ส่ นหนึ่ง นึ่ หรือ รื จุดใดจุดหนึ่ง นึ่ ที่มี ความสำ คัญกว่า ว่ ส่ว ส่ นอื่น ๆ เป็น ป็ ประธานอยู่ ถ้าส่ว ส่ นนั้น นั้ ๆ อยู่ปยู่ ะปนกับส่ว ส่ นอื่น ๆ และมีลั มี ลั กษณะเหมือ มื น ๆ กัน ก็อาจ ถูก ถู กลืน หรือ รื ถูก ถู ส่ว ส่ นอื่นๆที่มีค มี วามสำ คัญน้อ น้ ยกว่า ว่ บดบัง บั 3. การเน้นให้เกิดจุดเด่น (Emphasis)
เป็น ป็ สิ่งสิ่ที่สำ คัญที่สุด สุ ของการจัด จั องค์ประกอบทางทัศนศิลป์ เพราะความกลมกลืนจะทำ ให้ภ ห้ าพงดงาม และนำ ไปสู่เสู่ นื้อ นื้ หาเรื่อ รื่ ง ราวที่นำ เสนอ ความกลมกลืนมี 2 แบบ คือ 1. ความกลมกลืนแบบคล้อยตามกัน หมายถึง การนำ รูป รู ร่า ร่ ง รูป รู ทรง เส้น ส้ หรือ รื สี ที่มีลั มี ลั กษณะเดีย ดี วกันมาจัด จั 2. ความกลมกลืนแบบขัด ขั แย้ง ย้ หมายถึง การนำ เอาองค์ประกอบ ต่างชนิดนิต่างรูป รู ร่า ร่ ง รูป รู ทรง ต่างสี มาจัด จั วางในภาพเดีย ดี วกัน 4. ความกลมกลืน (Harmony)
จัง จั หวะเกิดจากการต่อเนื่อ นื่ งกันหรือ รื ซ้ำ ซ้อ ซ้ นกัน จัง จั หวะที่ดี ทำ ให้ภ ห้ าพดูส ดู นุก นุ เปรีย รี บได้กั ด้ กั บเสีย สี งเพลงอันไพเราะในด้า ด้ นการ ออกแบบ แบ่ง บ่ จัง จั หวะ เป็น ป็ 4 แบบคือ 1. จัง จั หวะแบบเหมือ มื นกันซ้ำ ๆ กัน 2. จัง จั หวะสลับกันไปแบบคงที่ 3. จัง จั หวะสลับกันไปแบบไม่ค ม่ งที่ 4. จัง จั หวะจากเล็กไปใหญ่ หรือ รื จากใหญ่ไญ่ ปเล็ก 5. จังหวะ (Rhythm)
ให้ภ ห้ าพดูส ดู มจริงริคือ ภาพวัต วั ถุใ ถุ ดอยู่ใยู่ กล้จะใหญ่ ถ้าอยู่ไยู่ กลออกไปจะ มองเห็น ห็ เล็กลงตามลำ ดับ ดั จนสุด สุ สายตา 6. ความลึก / ระยะ (Perspective)
หมายถึง ความไม่ล ม่ งรอยกันเข้า ข้ กันไม่ไม่ ด้ ไม่ปม่ ระสานสัม สั พัน พั ธ์กั ธ์ กั น ขององค์ ประกอบศิลป์ ทำ ให้ข ห้ าดความกลมกลืน ในเรื่อ รื่ งรูป รู ทรง สี ขนาดลักษณะผิวผิที่ แตกต่างกัน 7. ความขัดแย้ง ( contrast )
คือ การปรากฏตัวของหน่ว น่ ยที่เหมือ มื นกันตั้ง ตั้ แต่ 2 หน่ว น่ ยขึ้น ขึ้ ไปเป็น ป็ การรวมตัว กันของสิ่งสิ่ที่มีอ มี ยู่ฝ่ยู่ ฝ่ ายเดีย ดี วเข้า ข้ ด้ว ด้ ยกัน เช่น ช่ การซ้ำ ของเส้น ส้ ตั้ง ตั้ การซ้ำ ของรูป รู ทรงที่เหมือ มื นกัน เป็น ป็ ต้น 8. การซ้ำ (Repetition)
แผนผังความคิด/mind mapping เรื่อ รื่ ง ทัศนธาตุและหลักการออกแบบ
ตัวอย่างผลงาน