SEPS 5.0

ค�ำ นำ�

จากความคิดของคนที่ใชช้ วี ิตคาบเก่ียวปลายศตวรรษท่ี 20
และต้นศตวรรษท่ี 21 ... และโลกทีเ่ ปลยี่ นไป
ในชว่ งต้นศตวรรษที่ 21 นี้ ผูค้ นตา่ งพดู คุยกนั ถงึ เรื่องอนาคต
และภาพทศั นข์ องการด�ำ รงชวี ติ ในศตวรรษท่ี 21 ... อนาคตหน้าตา
เปน็ อย่างไร ... และมนั จะต่างจากอดตี อย่างไร
ผมถกู เชิญไปเลา่ เรอื่ ง “จากอดีตส่อู นาคต” ในหลายเวที ใน
เรื่องท่ผี มชำ�นาญ “พอเพียง ... ยงั่ ยืน” และกเ็ ป็นเรอ่ื งทต่ี ้องบรรยาย
ซ้�ำ ๆ ซ�้ำ แลว้ ซ�ำ้ อกี ... จงึ คิดวา่ ถ้าบันทกึ เป็นหนงั สอื สำ�หรับการ
เรียนรู้ นา่ จะเป็นประโยชน์กับคนรุ่นใหม่ในการขับเคลื่อนสังคมที่ดสี ู่
อนาคตท่ยี ่ังยืน
แลว้ ผมเป็นใครกันแน่ที่จะมาเล่าเรอ่ื งราวเหล่าน้ี ... ถา้ ผูอ้ ่าน
เข้าใจพนื้ เพของผู้เขียน กจ็ ะรู้ว่าผมเลา่ เร่อื งน้จี ากมมุ ไหน
ผมเป็นสถาปนกิ เปน็ นักออกแบบ ... แต่เร่ิมทำ�งานดว้ ยการ
เปน็ นักการตลาด โดยศกึ ษาเรอื่ งการตลาดจากชีวติ จรงิ และไดม้ ี
โอกาสอ่านหนงั สอื Marketing 1.0 - 5.0 ทท่ี ่าน อาจารย์ Phillip
Kotler ไดเ้ ขยี นไว้ อกี ทัง้ เคยร่วมงานกับลูกศษิ ย์ของทา่ นอาจารย์ จน
ได้นำ�ความรู้นนั้ มาทำ�งานจริงในช่วงเปลีย่ นถ่ายของยคุ ต่าง ๆ ... ต่อ
มาผมกลายพนั ธม์ุ าเป็นนัก CSR (Corporate Social Responsibility)
นกั พัฒนาทยี่ ั่งยนื ซึง่ อยใู่ นยุคทีผ่ มช่วยขับเคลื่อนต้งั แต่ Sustainabili-
ty 1.0 - 4.0 และก�ำ ลังจะเปล่ยี นสยู่ คุ 5.0 ... ผมไดเ้ คยท�ำ หนังสอื
และสือ่ ท่เี ก่ียวกบั “CSR & Sustainability” ไว้หลายชดุ อาทิ “CSR
... คณุ ทำ�ได”้ “CSR DNA” “Sufficiency & Sustainability” เป็นต้น
เมือ่ เดือนทผ่ี า่ นมา อาจารย์ สุกติ เออ้ื มหเจริญ ได้เชิญผม
รว่ มประชมุ กบั อาจารย์ Hermawan Kartajaya ผู้รว่ มเขียนหนังสอื
การตลาดกับ อาจารย์ Phillip Kotler มาตลอด จนเล่มลา่ สดุ

Marketing 5.0 และท่านไดม้ อบหนงั สอื เลม่ ใหม่ให้กบั ผรู้ ่วมประชุม
ท่านเล่าเรอื่ งยุค Marketing 5.0 ท่เี ราใชเ้ ทคโนโลยที กี่ า้ วล้ำ� เพื่อเอา
ชวี ิตรอดในโลกท่ีผันผวนรวดเร็ว แต่ทีส่ ำ�คญั เปา้ หมายหลักไมเ่ พยี ง
สรา้ งเศรษฐกจิ ใหม่ใหก้ ้าวหนา้ แตก่ ลับมาให้ความสำ�คญั กบั ความ
เปน็ มนษุ ย์ ความสขุ ประโยชนส์ ุขของมวลมนษุ ยชาติ และความ
ย่ังยนื ... ผมไดม้ ีโอกาสมอบหนังสอื ชดุ “Sufficiency for Sustain-
ability” ทีเ่ กย่ี วกับประโยชนส์ ุขของมวลมนษุ ยชาติ ดว้ ยวถิ พี อเพียง
(SEPS) ที่ไดแ้ รงบันดาลใจจากหลักปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง ... ซึง่
ท่านอาจารยบ์ อกว่า ... “ใชเ่ ลย”
ดงั นัน้ อาจกล่าวได้วา่ ใน Version 5.0 ของ Marketing และ
Sustainability ได้มาบรรจบกันใน Multiverse แบบใหมซ่ ึง่ ผมเรยี กวา่
SEPS 5.0 ... ซ่งึ จะเปน็ เนอื้ หาส�ำ คญั ของหนังสือเลม่ นี้

สารบญั

อะไรคอื SEPS 5.0 … รหัสลบั เปลย่ี นโลก ... ลายแทงจากอดีตสู่
อนาคต
1.0: Mechanics
2.0: Windows
3.0: Wi-Fi
4.0: AI
5.0: Meta
เราจะต้องเตรยี มตวั อยา่ งไรในโลกยคุ 5.0 ... A2D2P
SEPS 5.0 จะช่วยเราได้อยา่ งไร ... วถิ พี อเพยี ง



SEPS 5.0 รหัสลับเปล่ียนโลก
ลายแทงจากอดตี สอู่ นาคต

แลว้ SEPS คืออะไร มปี ระโยชนอ์ ย่างไร ท�ำ ไมเราตอ้ งรเู้ ร่อื ง
ราวในอดีต ปัจจบุ ัน และ อนาคต ของสงิ่ น้ี
SEPS ยอ่ มาจาก Sufficiency Economy Philosophy for
Sustainability หรอื ภาษาไทยอาจเรยี กวา่ “พอเพยี ง ... ยงั่ ยืน”
เร่มิ จากความยัง่ ยนื (Sustainability) ซึง่ เป็นคำ�ทีย่ อดฮิตติด
ตลาดท่ีมกั จะเหน็ อยทู่ กุ ท่ี แมห้ ลายคนอาจจะไมเ่ ขา้ ใจ หรืออาจจะ
เข้าใจไม่ตรงกนั แถมคำ�ว่ายง่ั ยนื นีย้ งั มีเป้าหมายระดับโลกทเี่ ราเรยี ก
ว่า “เปา้ หมายการพฒั นาทยี่ ัง่ ยนื ขององคก์ ารสหประชาชาติ UN
SDG” อีกดว้ ย เป้าหมายนม้ี ี 17 ข้อ และมีขอ้ ย่อยอีกมากมาย ซึ่ง
ประชากรโลกตอ้ งร่วมมือกนั ท�ำ ให้ส�ำ เรจ็ ภายในปี 2030 ... เพ่ือรกั ษา
โลกใบนี้ไวใ้ ห้อย่รู อดและยงั่ ยืน
ต่อดว้ ยคำ�วา่ ความพอเพยี ง (Sufficiency) ซ่งึ เราเช่ือวา่ เปน็
แนวทาง หลักคดิ หลักธรรม หลักปฏบิ ัตขิ องคนร่นุ ใหม่ ซึง่ เป็น
ประชากรโลกในศตวรรษที่ 21 ท่จี ะน�ำ ไปใช้ เพือ่ ใหบ้ รรลุเป้าหมาย
การพัฒนาทยี่ ่ังยนื SDG 17 ข้อ ... ทงั้ น้ี การปรับ หัวใจ สมอง และ
สองมอื (Heart Head Hands) สามารถเรยี นรูเ้ พิ่มเติมไดจ้ ากหนงั สือ
และ คลปิ ต่าง ๆ ของ SEAMEO SEPS ทีอ่ ยู่ใน Platform การเรยี น

รู้ตา่ ง ๆ เชน่ SEAMEO SEPS School และ SEAMEO SEPS You-
Tube Channel เปน็ ตน้
แตก่ ารเรยี นรเู้ รอื่ ง “พอเพยี ง ย่ังยนื … Sufficiency & Sus-
tainability” เพือ่ รักษาโลกใบเดยี วทเ่ี รามไี ว้ใหย้ ั่งยืนนั้น ควรจะตอ้ งรู้
ทม่ี าท่ไี ป ในยคุ ต่าง ๆ ปจั จัยรอบข้างทเี่ กี่ยวข้อง และที่สำ�คญั ปจั จยั
ของคนใน Generation ต่าง ๆ ทม่ี พี ฤตกิ รรมตา่ งกัน และมอี ิทธิพลใน
การสร้างความเปลีย่ นแปลงในช่วงนั้น ๆ
และเพือ่ ให้เห็นภาพการขบั เคลอ่ื นเศรษฐกิจ สังคม และสิ่ง
แวดลอ้ ม ทท่ี �ำ งานแยกกันในหลายมิติ Multiverse ... ผมจะพยายาม
รวมยุคของโลกคู่ขนานนี้ ให้เห็นเปน็ ภาพเดียวกนั Multiverse of
Sustainability โดยในแตล่ ะยคุ จะมีโลกของ Marketing … โลกของ
CSR & Sustainability และ โลกของ Sufficiency Economy Phi-
losophy คขู่ นาน และตอ่ เชื่อมกันไปมา ตง้ั แตย่ คุ 1.0 ถงึ 5.0 เพ่อื
ให้นักการตลาด นัก CSR นกั พฒั นา นักบริหาร และผมู้ สี ่วนไดส้ ว่ น
เสยี ต่าง ๆ เข้าใจภาพเดยี วกนั และรว่ มกันขบั เคลือ่ นสังคมของเราสู่
อนาคตทย่ี ั่งยนื บนรากฐานแหง่ ความพอเพียง ... เพ่ือประโยชนส์ ุข
ของมวลมนุษยชาติ

1.0: Mechanics

Society 1.0: ถอยหลังไปสกั รอ้ ยกว่าปี เทา่ ที่ผมพอจำ�ไดต้ อน
เรมิ่ ตน้ ศตวรรษที่ 20 ประชากรโลกยคุ นัน้ ก็เคยคยุ กันแบบทเ่ี ราคุย
กันอยู่ตอนนี้ ... โลกในอนาคต โลกแหง่ ความยัง่ ยนื
แต่อาจจะเปน็ โชครา้ ยของคนในยคุ น้นั ที่คิดวา่ การสรา้ งโลก
ใบใหม่ ต้องรวบรวมฐานอำ�นาจตา่ ง ๆ ไว้ดว้ ยกัน เพ่ือใหเ้ กดิ พลงั ขับ
เคลื่อนท่ียิ่งใหญ่ การตัดสนิ ใจท่ีผิดพลาดท�ำ ใหป้ ระชากรโลกในยคุ นน้ั
เดนิ ทางเขา้ สู่สถานการณส์ งคราม ... สงครามโลกครงั้ ที่ 1 ... และ
ตามมาด้วยสงครามโลกคร้งั ท่ี 2 ... ท�ำ ให้คนในยคุ ก่อนเรา เสียเวลา
ไปกับการท�ำ สงครามตอ่ ส้แู ย่งชงิ อ�ำ นาจกันกว่าครงึ่ ศตวรรษ
และเมอ่ื สงครามสงบลง เราก็เหลือเวลาไมม่ ากนัก พร้อมกับ
ซากปรกั หกั พัง บาดแผล และความเจบ็ ปวดทสี่ งครามไดท้ ้ิงไว้
แตม่ นุษยเ์ ราก็มีศักยภาพ และมีสัญชาตญาณการตอ่ สู้เพอ่ื
อยูร่ อด พวกเขาจึงเร่ิมฟน้ื ฟู เริ่มซอ่ มแซมโลกใบนีด้ ว้ ยความก้าวหน้า
ทางวศิ วกรรม และอตุ สาหกรรม เราเร่ิมยคุ อุตสาหกรรมแลว้
Marketing 1.0: Product Oriented ในยุคอตุ สาหกรรม เรา
ต้องเรง่ ผลติ สินค้าจำ�นวนมาก การผลิตสนิ ค้าทเ่ี หมอื นกันลอ็ ตใหญ่
ทำ�ให้ลดต้นทนุ การผลติ ได้ และถา้ เราใช้วัตถดุ ิบคณุ ภาพดี สนิ ค้าจะ
คงทนถาวร ประหยัด เหมาะกบั เศรษฐกิจที่ตกต่ำ�หลังสงครามโลก

นักการตลาดในยุคนั้นม่งุ เนน้ ท่ี P ตัวแรกของ 4P นั่นกค็ ือ P Prod-
uct ... นักการตลาดจะเน้นการเชื่อมโยงสนิ คา้ กบั ผบู้ ริโภค จะทำ�ให้
ผู้บริโภครู้จกั และเขา้ ถึงสินค้าไดส้ ะดวก เราเชือ่ วา่ ผบู้ ริโภคไมม่ ีทาง
เลือกมากนกั ผลติ อะไรมาในช่วงนัน้ ก็ขายไดห้ มด ... นกั การตลาด
ถกู อทิ ธิพลของพลงั การผลิตครอบง�ำ ลกู ค้าต้องปรบั ตวั ใหเ้ ข้ากับ
สนิ ค้าที่มี นกั การตลาดต้องเชอ่ื มโยงลูกคา้ กับสินคา้ ให้ได้ ... ยุคนี้
เป็นยุคของการผลิตน�ำ การตลาด
CSR & Sustainability 1.0: Philanthropy ในยุคหลังสงคราม
เราเหน็ ผ้คู นเดือดรอ้ นจ�ำ นวนมาก ด้วยมนษุ ยธรรม คนท่มี มี ากกวา่
กจ็ ะช่วยเหลอื คนท่ขี าดแคลนยากไร้ เปน็ ยุคแห่งการบริจาค การชว่ ย
เหลอื กนั ด้วยงานจติ อาสา จะเห็นว่าบริษัทตา่ ง ๆ องค์กรตา่ ง ๆ จะ
ใชว้ ธิ คี ืนกำ�ไรใหก้ ับสงั คม มีการบริจาคให้มลู นธิ ิ ชมุ ชน โรงพยาบาล
โรงเรียน และอนื่ ๆ และมกั จะมีโครงการใหท้ ุนการศึกษา เพื่อพัฒนา
คน เพ่อื ให้คนท่ียากจนและดอ้ ยโอกาสมีโอกาสไดร้ ับการศึกษาทดี่ ี
เพือ่ กลบั ไปช่วยเหลือชมุ ชนของเขาในอนาคต เปน็ ต้น
ค�ำ ถามของบริษัทในยุคน้คี อื ถ้าปนี เี้ รามงี บ CSR จ�ำ นวน X บาท ควร
จะบรจิ าคใหใ้ คร หรอื มูลนธิ ใิ ดดี ... และอยากไดอ้ งค์กรท่ีหักภาษีได้
ด้วย ... ยุคนี้ คือยคุ แหง่ การให้ และคนื กำ�ไรสู่สงั คม
SEPS 1.0: Virtue ในยคุ นีส้ ิ่งทีผ่ ลกั ดนั งานพฒั นา ก็คือ
คุณธรรม การให้ จิตอาสา เปน็ ช่วงชว่ ยเหลือกัน ให้ผา่ นพ้นวกิ ฤติ
ความยากจน ... เหมือนผคู้ นลำ�บาก หวิ โหย เราจะบอกให้เขาตอ่ สู้
พัฒนาตนเองคงยังไมไ่ ด้ ไมพ่ รอ้ ม จงึ ต้องเรมิ่ จากการสนบั สนนุ ปจั จยั
พนื้ ฐาน ... เม่ือผูค้ นหวิ โหย เราเร่ิมจากการใหป้ ลา
Driver 1.0: พลงั ของการขับเคล่ือนในยุคน้ี เปน็ พลงั ของคน
ยคุ Baby Boomer ล้วนๆ แบบอนุรักษ์นยิ ม ความดี ความงาม ความ
ประหยดั ความคมุ้ คา่ พอเพียง จิตอาสา การให้ ความก้าวหนา้ ทาง
วิศวกรรม และอุตสาหกรรม เป็นเข็มทศิ นำ�ทาง

2.0: Windows

Society 2.0: เปน็ ยคุ ท่ีเราเดนิ ทางมาส่ปู ลายศตวรรษท่ี 20
ผา่ นพ้นสงครามโลก และสงครามเย็นมาระยะหนงึ่ มกี ารพัฒนาเทค
โลโลยไี ปมาก จนวนั ที่เราเร่มิ รู้จกั “Computer” ซ่งึ ในยคุ แรก ๆ เรา
คงเคยเหน็ เครือ่ งคอมพวิ เตอร์ Mainframe ตใู้ หญ่ ๆ มีบตั รตอกรู
“Punch Card” และต่อมากเ็ ริ่มมคี อมพิวเตอร์ส่วนบุคคล ท่คี นท่ัวไป
เร่มิ ใชก้ ัน ... ในสังคมทว่ั ไป คุณภาพชีวติ ก็ดีขน้ึ มาก การเชือ่ มโยง
ของประเทศต่าง ๆ ภมู ภิ าคต่าง ๆ และโลก ไดเ้ ชอ่ื มโยงกันมากข้นึ
แตค่ ุณภาพชีวิตทีดีขนึ้ นน้ั ก็แลกมาดว้ ยอตั ราเรง่ ของการทำ�ลายลา้ ง
ส่งิ แวดล้อม และสรา้ งความแตกแยกของสงั คม ช่องว่างระหวา่ งผู้
ทรี่ ำ่�รวย และผ้คู นทย่ี ากจน ท่เี พ่มิ ขน้ึ เร่ือยๆ ... ระบบคอมพิวเตอร์
เรม่ิ เข้ามามีบทบาทในชีวติ มีบทบาทในการผลติ ในอตุ สาหกรรม
จนมีค�ำ ทีส่ รา้ งการเปลี่ยนแปลงในยคุ น้ันเช่นการ Re-Engineering
เปล่ียนแปลงระบบการท�ำ งานดว้ ยคอมพิวเตอร์ เป็นตน้ ... โลกกำ�ลัง
เปล่ียนไป
Marketing 2.0: Customer Oriented ในทางการตลาด
เราเข้าสยู่ ุค “ลูกค้าคือพระเจ้า” แลว้ เมอื่ เศรษฐกจิ ดขี นึ้ ผบู้ รโิ ภคก็
เรยี กร้องมากขน้ึ ตอ้ งการสินคา้ และบรกิ ารท่เี หมาะสมกับ Lifestyle
ของเขามากขน้ึ และในขณะเดียวกนั การผลติ ก็ฉลาดข้นึ ด้วยการ

Re-Engineering ขบวนการการท�ำ งานกท็ ำ�ใหเ้ ราสามารถผลติ สินคา้
ในจำ�นวนที่เหมาะสมกับความต้องการของลูกค้าได้ด้วยต้นทุนท่ีต่ำ�
สนิ คา้ ตา่ ง ๆ เริม่ ไมค่ งทนเหมือนเดิม เพราะลูกค้ากอ็ ยากใช้สนิ คา้ รุน่
ใหม่ ๆ เรอ่ื ย ๆ ยคุ น้นี กั การตลาดกใ็ ชค้ วามรู้ 4P Product Price
Place Promotion ได้อยา่ งเต็มท่ี และหลากหลาย และบางทียังเหน็
P ใหม่ ๆ เข้ามาเสริมเพิม่ เติมอีกดว้ ย เชน่ People Planet Process
… ยคุ นี้อาจะเรมิ่ มีการตอ่ เช่อื มกลาย ๆ กับ CSR & Sustainability
ทเี่ รม่ิ จาก 3P People Planet Profit ... เราเริ่มเห็น 4P การตลาด
เชอ่ื มโยงกบั 3P CSR & Sustainability … และเราเริ่มเหน็ แคมเปญ
การตลาดเพ่ือสงั คม Cause Related Marketing มากข้ึนเร่ือย ๆ และ
ผ้บู ริโภคก็ตอบรบั อย่างดี หลายบรษิ ัทก็น�ำ ไปเป็นกลยทุ ธ์ในการสร้าง
แบรนด์ใหต้ ราตรึงในใจลูกค้าอกี ด้วย ... การตลาดเข้าสู่ยคุ ลกู ค้าคอื
พระเจ้า
CSR & Sustainability 2.0: Development Projects ใน
ยุคน้ี บริษัทตา่ ง ๆ เรม่ิ เปลีย่ นจากการคืนก�ำ ไรให้สงั คมดว้ ยการให้
และบรจิ าค มาสยู่ คุ ของการท�ำ โครงการดี ๆ สร้างโครงการ CSR ให้
ลูกค้าจดจำ� และพยายามสรา้ งการมีสว่ นร่วมของผูม้ ีส่วนไดส้ ว่ นเสยี
ต่าง ๆ ทัง้ ชุมชน ลกู ค้า พนกั งาน ผูบ้ รหิ าร หน่วยงานรัฐ สือ่ มวลชน
และสังคม ใหม้ ารว่ มกันทำ� เชน่ โครงการปลกู ปา่ โครงการสรา้ งฝาย
ชะลอน้ำ� โครงการแกม้ ลงิ โครงการด้านการศึกษา โครงการด้านสิง่
แวดล้อม โครงการสนับสนนุ วสิ าหกจิ ชมุ ชน และอืน่ ๆ อกี มากมาย
ในยคุ นีผ้ มมกั จะต้องตอบคำ�ถาม บริษทั ตา่ ง ๆ ที่มีคำ�ถามเหมือนกัน
ว่า ... บริษทั ของเราจะทำ�โครงการ CSR อะไรดี ... และจะท�ำ อย่างไร
ให้ wow และแตกต่าง
ยุคนค้ี อื ยคุ ของ After Process CSR โครงการนวตั กรรม
ตน้ แบบ

SEPS 2.0: Knowledge ในยคุ นี้ เราใชค้ วามรนู้ �ำ งานพัฒนา
... เราผา่ นยุคที่หยิบยน่ื ปลาให้ผยู้ ากไร้ สู่การสอนใหเ้ ขาสามารถจบั
ปลาไดด้ ้วยตัวเอง ... สว่ นใหญเ่ ป็นการพฒั นาความรู้ ส่งเสรมิ ทกั ษะ
การใชเ้ ครือ่ งมอื ตา่ ง ๆ เน้น Mindset และความสามารถในการพง่ึ พา
ตนเอง มกี ารรวมกลมุ่ เพอื่ ใหเ้ กดิ พลงั และพยายามพฒั นาเครอื ขา่ ย
... มองหาสง่ิ ดี ๆ ทมี่ ีในกลุม่ ในชุมชน มากกว่ามองหาส่งิ ท่ีตนขาด
และรอความช่วยเหลือจากคนอ่นื
เริ่มจากสิง่ ท่ีเราเป็น เรมิ่ จากสงิ่ ท่เี รามี และท�ำ เต็มทีด่ ้วยพลัง
ของพวกเรา ... นีค่ ือหวั ใจของหลกั การ “พอเพยี ง” ... พ่งึ พาตนเอง
มองโลกในแง่ดี และแก้ไขความยากจนด้วยความเพียร ... ยุคนี้เปน็
ยคุ แหง่ การสอนใหใ้ ชเ้ บ็ดตกปลา แทนการใหป้ ลา
Driver 2.0: ในยุคนี้ถูกขบั เคลือ่ นด้วยความรู้ และวชิ าการทกี่ ้าวหนา้
มากข้นึ ... Gen X เรม่ิ มามบี ทบาทร่วมกบั Baby Boomer ... ระบบ
คอมพิวเตอร์ เริ่มมบี ทบาทในการเปล่ยี นแปลงสงั คม ผู้บริโภคมี
บทบาทส�ำ คญั ในการเปลยี่ นแปลงการผลิต ... นกั การตลาด และนกั
พฒั นา เร่ิมจับมอื กันในการท�ำ งาน ... 4P ของนักการตลาด และ
3P ของนกั CSR เร่ิมหลอมรวมกัน จนเกดิ P ใหม่ ๆ ... แตน่ ัก
วิชาการเร่มิ มีความกงั วลเร่ืองการบริโภคทีไ่ รข้ ีดจำ�กัด การท�ำ ลายลา้ ง
ส่ิงแวดลอ้ ม และสงั คมท่ีทวีความรุนแรงส่ขู ัน้ วิกฤติ ภาวะโลกรอ้ น
และความไม่ยั่งยืนกำ�ลังคืบคลานเข้ามาใกล้อย่างท่ีเราไม่ได้ระวังตัว
... นกั อนาคตวิทยาทำ�นายถึงวนั สน้ิ โลกทีอ่ าจจะอย่ไู มไ่ กลนกั

3.0: Wi-Fi

Society 3.0: การก้าวเข้าสยู่ ุคสงั คมดจิ ิตอล แตก่ เ็ ปน็ ยคุ
เรม่ิ ตน้ ของดจิ ิตอล ซึ่งกำ�ลงั พัฒนากา้ วหน้าอยา่ งรวดเร็ว ระบบ
คอมพิวเตอรม์ ีบทบาทหลกั ในสงั คมมากข้นึ ท้งั ควบคมุ การผลติ
ควบคมุ การตลาด ควบคุมการบริหาร และอาจจะมอี ิทธพิ ลกับชีวิต
ประจ�ำ วนั ของเราจนขาดไม่ได ้ ในยุคยงั มี Internet WiFi และ Blue-
tooth มาเพม่ิ ความสามารถในการใชง้ าน เชือ่ มต่ออยา่ งเตม็ รปู แบบ
การปรับเปล่ียนของ Device ต่าง ๆ เพอ่ื รองรบั การพฒั นา มีการ
เปลีย่ นแปลงอย่างมาก จากอนาลอ็ ค ส่ดู จิ ิตอล จากยคุ 1G สู่ 2G
3G 4G และ 5G อยา่ งรวดเร็ว และคงจะไปตอ่ เรื่อย ๆ ... ด้วย
การพัฒนาของเทคโนโลยที ก่ี ้าวล้ำ�ไปไกล เศรษฐกิจโลกก็สามารถ
เติบโตอยา่ งก้าวกระโดด บนฐานรากที่ไม่แข็งแรง จนเราเห็นวิกฤติ
เศรษฐกิจ เกดิ ข้ึนหลายต่อหลายคร้ัง ทง้ั ในระดับประเทศ ระดบั
ภมู ภิ าค และระดบั โลก ... และเนอื่ งจากเศรษฐกิจที่เตบิ โตรวดเรว็
เกินไป ทรัพยากรธรรมชาติก็ถกู ท�ำ ลายล้างด้วยความเรว็ ที่เกินกว่า
จะกลับไปฟนื้ ฟไู ด้ รวมถงึ สังคมก็เกดิ ปัญหาต่าง ๆ ซกุ อยใู่ ตพ้ รม รอ
วันเวลาทจี่ ะระเบดิ ออกมา ชอ่ งว่างของคนรวยและคนจนถูกถ่างออก
จนนา่ กงั วล ในขณะท่มี ีมหาเศรษฐีใหม่ ๆ เกิดข้นึ มาก และทวีความ
ม่ังคัง่ กระจุกอยใู่ นคนกลุ่มเลก็ ๆ แต่ความยากจนกลบั ถูกกระจาย

สู่ฐานของปิรามิดท่ขี ยายตัวใหญข่ ้นึ เร่อื ย ๆ จนขาดความสมดลุ ...
ความสมดลุ ต่าง ๆ ในมติ ิ เศรษฐกิจ สงั คม และส่งิ แวดล้อม เข้าสู่
ขั้นวกิ ฤติ ... ความย่งั ยนื การพฒั นาทยี่ งั่ ยนื เป็นคำ�ท่ีภาคส่วนตา่ ง
ๆ เร่ิมใชก้ ันมากขน้ึ และก�ำ ลงั จะกลายเปน็ เป้าหมายใหม่ ทจี่ ะรกั ษา
สมดลุ ของโลกใบน้ีไว้
Marketing 3.0: Human Oriented การตลาดสมัยนีต้ ้งั
เป้าหมายเพ่ือความสะดวกสบาย และคุณภาพชวี ิตของผู้บริโภค
เปน็ ส�ำ คัญ และนกั การตลาดพยายามแบง่ ประเภทของผู้บรโิ ภคให้
ละเอียดขน้ึ เห็นความตอ้ งการของผบู้ รโิ ภคชัดเจนขน้ึ จนสามารถ
สรา้ งสินค้าและบรกิ ารท่ีหลากหลาย เหมาะกบั ผบู้ รโิ ภคแต่ละกลุม่
และพยายามใหผ้ บู้ รโิ ภคใช้สนิ ค้าและบริการใหม้ ากข้ึน บอ่ ยขึ้น เพื่อ
สร้างรายได้ และกำ�ไรสูงสดุ แกบ่ ริษัท ... นกั การตลาดได้พัฒนา
ระบบนิเวศนข์ องผบู้ ริโภค ผู้ผลิต และห่วงโซ่การตลาดให้สมบรู ณ์
มากขึน้ ... สรา้ งประสบการณด์ ี ๆ ให้กลุ่มเปา้ หมาย Customer
Journey จนเกดิ สังคมของผบู้ ริโภคทเี่ ช่ือมโยงกนั ...การตลาดในยุคนี้
เขา้ สู่ยคุ ยทุ ธศาสตรอ์ งค์กร และเหน็ ชัดใน Vision & Mission ... การ
ใช้กลยุทธ์ 4P ดว้ ยเทคโนโลยีที่เป็นระบบ มฐี านขอ้ มูล มรี ะบบการ
จดั การดว้ ยคอมพิวเตอร์ ลดการพึง่ พาความสามารถและทักษะของ
มนุษย์ มกี ารคาดเดาตา่ ง ๆ ที่แมน่ ย�ำ จากฐานข้อมูล มมี าตรฐาน
ตา่ ง ๆ ในระบบการจดั การท่สี ูงกวา่ เดิม การสื่อสารก็ใช้ส่ือสมยั ใหม่
ในหลายแพลตฟอร์มซ่งึ เป็นการส่อื สารสองทาง หรือหลายทาง ดว้ ย
เทคโนโลยีการสือ่ สารทที่ ันสมัยขึ้น นกั การตลาดดจิ ติ อลมีบทบาท
อยา่ งมากในยุคน้ี การต่อสู้แข่งขนั ทางการตลาดในยคุ นี้ดเุ ดือดเข้มขน้
อย่างย่งิ เพราะแต่ละบริษัทต่างมุ่งแย่งชิงฐานผบู้ ริโภคใหไ้ ดม้ ากที่สุด
ด้วยเทคโนโลยสี มยั ใหม่ ... การตลาดเขา้ สยู่ ุคของมวลชน และการ
สรา้ งฐานสังคมของผบู้ ริโภค
CSR & Sustainability 3.0: Sustainable Strategy ยุคนี้
งาน CSR พัฒนาสูม่ าตรฐานใหม่ท่สี ูงกวา่ เดิม ไมไ่ ดม้ องแคก่ ารคืน
กำ�ไรใหส้ งั คมจากการบริจาค หรอื ท�ำ โครงการชมุ ชน ... แต่กลับมุ่ง

เน้นการด�ำ เนินกจิ การท่ีเป็นมติ รตอ่ สงั คม และสง่ิ แวดลอ้ ม ... ดังที่
เลขาธกิ ารองคก์ ารสหประชาชาติในยุคหนึง่ กลา่ วว่า “เราไมต่ อ้ งการ
ให้ทา่ นบรจิ าคคืนกำ�ไรใหส้ งั คมมากขนึ้ แต่เราเรียกร้องใหภ้ าคธรุ กิจ
ปรับปรุงเปล่ียนแปลงขบวนการดำ�เนินธุรกิจให้เป็นมิตรต่อสังคม
และส่งิ แวดล้อมมากขึน้ ” และชว่ งนั้น UN ก็รเิ ริ่มแนวทางการด�ำ เนิน
ธรุ กิจท่ดี เี รยี กว่า “UN Global Compact” ในขณะเดยี วกนั ส�ำ นักงาน
มาตรฐานตา่ ง ๆ กเ็ รม่ิ ทำ�มาตรฐานด้าน CSR และ Sustainability
มากขน้ึ เชน่ ISO 26000 ... OECD Guideline for Multi-National
Enterprises … ระบบรายงาน GRI ... รวมถงึ ตลาดหลกั ทรพั ย์แห่ง
ประทศไทยกอ็ อกแนวทาง “เขม็ ทิศธุรกิจเพอ่ื สงั คม” ส�ำ หรบั บริษัทจด
ทะเบียนอกี ดว้ ย ... ในยุคนีเ้ ราให้ความส�ำ คญั กับ CSR in Process
มากกวา่ CSR After Process ... และเราใหค้ วามสำ�คัญกบั การวาง
ยุทธศาสตรค์ วามย่งั ยืนขององค์กร มากกว่ายุทธศาสตรโ์ ครงการ
... และที่ส�ำ คัญ เราส่งเสริมให้องค์กรต่าง ๆ ท�ำ รายงาน CSR หรอื
รายงานความยง่ั ยืนขององค์กร ... งาน CSR ต้องวดั ผลได้ เราจงึ มี
เครือ่ งมอื ใหม่ ๆ เช่น การวดั ผลตอบแทนทางสงั คม SROI (Social
Return On Investment) และ การวดั คุณคา่ ทางสงั คม SV (Social
Value) เป็นต้น

เราเข้าส่ยู คุ In Process CSR ยุทธศาสตร์ การวดั ผล และ
รายงาน
SEPS 3.0: Sufficiency: Moderation ... Reasonableness
... Self-immunity ในยคุ นี้เป็นการขับเคล่ือนวิถพี อเพียงด้วยหลัก
ปรัชญาอย่างเป็นระบบ เร่ิมจากการประมาณตน โดยเราตอ้ งรู้วา่
เราเป็นใคร เรามอี ะไรดี มีจุดอ่อน จุดแขง็ อย่างไร และเราไม่จ�ำ เป็น
ตอ้ งเหมือนใคร ... ถ้าเราจะทำ�การพฒั นาตนเอง ชมุ ชนของเรา หรอื
องคก์ รของเรา เราก็ตอ้ งใช้วิธคี ิดท่มี เี หตผุ ล ไม่ท�ำ อะไรเกินตวั ไม่ท�ำ
อะไรที่เสยี่ งเกินไป แตก่ ็ตอ้ งมีความเพยี ร ไมน่ ่งิ เฉยงอมอื งอเทา้ ตอ้ ง

ขยัน อดทน ถ้าเรามที นุ ทนี่ อ้ ยกว่าคนอ่นื เรากต็ ้องท�ำ งานหนกั และ
ขยันกว่าเช่นกนั ... สุดท้ายตอ้ งคิดถึง ความเสยี่ ง และภมู ิค้มุ กัน
เพราะสถานการณ์โลกในอนาคตจะเปล่ยี นแปลงอย่างรวดเรว็ รนุ แรง
และตลอดเวลา ... ซึ่งปจั จุบันมีเครอ่ื งมอื ทางวิชาการท่ีสามารถช่วย
สร้างระบบต่าง ๆ ในงานพัฒนาได้อยา่ งดี การพัฒนาในยคุ น้เี รม่ิ ตอ้ ง
ใชค้ วามรดู้ ้านการตลาด และดา้ น CSR และในตัวอย่างของความ
ส�ำ เรจ็ กม็ ีโครงการรว่ มกับนกั การตลาด และนกั CSR ให้เห็นมากมาย
... ในยุคนีเ้ ราเหน็ การพัฒนาเปน็ รปู ธรรม มกี ารรวมกลมุ่ เป็นสหกรณ์
เป็นวสิ าหกจิ ชมุ ชน เปน็ มลู นธิ ิ และเป็นกจิ การเพือ่ สงั คม ... งาน
พัฒนา ก้าวจากยคุ ยนื่ ปลาให้ สู่ยุคสอนใหใ้ ช้คนั เบ็ด เข้าสู่ยคุ สรา้ ง
บ่อนำ้�ใหส้ มบูรณ์ เพื่อจะไดม้ ปี ลากนิ อยา่ งยั่งยืน
Driver 3.0: ในยุคนส้ี งั คมเร่ิมขับเคลื่อนดว้ ยคน Gen X และ Gen
Y มากข้นึ Baby Boomer มีบทบาทนอ้ ยลง ... ความคดิ เชิงระบบ
จะมีบทบาทมากข้นึ ต่อยอดจากฐานความรู้ และคณุ ธรรม ... การ
ขับเคล่ือนเชอ่ื มต่อกนั ดว้ ย Internet และ WiFi และการเช่ือมต่อของ
การพฒั นา กับการตลาดและ CSR อยา่ งไรร้ อยตอ่ ได้เปลย่ี นแปลง
สงั คมและเชอ่ื มโยง Multiverse ต่าง ๆ เข้าด้วยกันอย่างช้า ๆ ...
มาตรฐานอตุ สาหกรรมตา่ ง ๆ มีบทบาท เพอ่ื ให้ทุกคนเปล่ยี นแปลง
ขวนการท�ำ งานอยา่ งเปน็ ระบบ ... ระบบฐานข้อมลู ระบบประมวล
ผล ระบบปฏิบตั ิการ จะชว่ ยแกข้ อ้ ผดิ พลาดของมนุษย์ และสร้าง
ประสทิ ธภิ าพของการท�ำ งานใหส้ ูงขึน้

4.0: AI

Society 4.0: ช่วง 4.0 เรม่ิ กา้ วขา้ มมาสู่ศตวรรษที่ 21 อยา่ ง
เตม็ ตวั ยุคท่ีทกุ คนใช้เทคโนโลยลี ้ำ�ยคุ ในชวี ติ ประจ�ำ วัน พง่ึ พาเคร่ือง
มอื ตา่ ง ๆ เหล่านตี้ ลอดเวลา ... เราเรม่ิ เหน็ AI มบี ทบาทในสงั คม
ในหลาย ๆ กจิ การ โรงงานเริ่มปลดคนงาน โดยมี AI ท่แี ม่นยำ�กวา่
ขยันกว่า ทำ�งานได้ 24 ชั่วโมง 365 วนั ไมม่ วี นั หยดุ ไม่ขอขน้ึ ค่าแรง
ในร้านอาหารกเ็ ชน่ กัน และในรถรบั จา้ งสาธารณะกเ็ รม่ิ ที่จะไม่เหน็ คน
ขับ แม้ในรถรุ่นใหม่ ๆ ของเราก็แคส่ ง่ั วา่ จะไปไหนยานพาหนะก็จะพา
เราไปส่จู ุดหมายไดอ้ ยา่ งแมน่ ย�ำ ตรงเวลา และปลอดภัย ในราคาที่
เราทราบลว่ งหน้า ... ถึงแม้เทคโนโลยจี ะกา้ วหน้าไปอย่างรวดเรว็ แต่
กเ็ ปน็ ยุคทีเ่ ราเรียกวา่ ยุคแปรผนั สดุ ข้ัว Disruption ... มีทง้ั สงิ่ ท่เี ราไม่
คิดวา่ จะเกิดข้นึ และดับลง ... ภาวะโลกรอ้ น Global Warming ทง้ั El
Nino และ La Nina แบบสุดขั้ว ... มีภยั ธรรมชาติ มหันตภัยทร่ี ุนแรง
และมีพลงั ท�ำ ลายลา้ งมนษุ ยเ์ รามากขึ้นเรือ่ ย ๆ ... สงั คมทีเ่ หลื่อมล้ำ�
สุดขัว้ และสรา้ งความแตกแยกให้ผูค้ นทีม่ ีชาติพนั ธท์ุ ่ีแตกตา่ ง รวม
ถงึ ความคดิ ขัดแย้งใน generation ต่าง ๆ ... ความหายนะจากโรค
ระบาดใหม่ โดยเฉพาะอย่างย่งิ Covid-19 ทีม่ าเปลีย่ นแปลงท�ำ ลาย
ลา้ งโลกของเราอย่างทีไ่ ม่มีใครคาดคดิ มากอ่ น หรืออาจจะตามมาดว้ ย
โรคอบุ ตั ิใหมอ่ น่ื ๆ ท่ีรา้ ยแรงกวา่ ก็เป็นได้ ... รวมถึงความหวาดกลวั

กลน่ิ อายของสงครามโลกครัง้ ที่ 3 ทยี่ ังคงครุกร่นุ และเปน็ ภยั คุกคาม
ที่อาจจะอุบัติข้ึนเมอื่ ใดก็ไดใ้ นอนาคต ... ในยุคนเ้ี ปา้ หมายการพัฒนา
ทีย่ ่งั ยืน UN SDG เปน็ เปา้ หมายสำ�คัญสูงสดุ ทที่ กุ คน ทุกหน่วยงาน
ทง้ั ภาครัฐ ภาคธรุ กจิ ภาคประชาสงั คม ตอ้ งช่วยกันท�ำ เพื่อรกั ษาโลก
ใบน้ไี ว้ และส่งต่อให้ลกู หลานของเราในยคุ ต่อไป ... การลงมือปฎบิ ตั ิ
รว่ มมือกนั อยา่ งจริงจงั นวัตกรรมทางสงั คมใหม่ ๆ มบี ทบาทมากกวา่
ทฤษฎี และการเจรจาแบบโลกสวย
Marketing 4.0: Digital Oriented การตลาดยุคนี้ เปน็ ยคุ
ดิจติ อลเต็มรปู แบบ นกั การตลาดดจิ ิตอลเข้ามามีบทบาทอยา่ งเต็มท่ี
และผ้บู รโิ ภคส่วนใหญ่กเ็ ป็นประชากรดิจติ อล มีการสื่อสารผ่าน So-
cial Media มี App ใหม่ ๆ ทีท่ ำ�ใหเ้ กิดการติดต่อ ซื้อขายสินคา้ และ
บริการไดห้ ลากหลายข้ึน เชือ่ มโยงผบู้ รโิ ภคและผู้ใหบ้ รกิ ารขา้ มโลก
ได้โดยไมม่ ีพรมแดน ... สินคา้ และบริการใดท่ไี มย่ อมเปลี่ยนแปลง
และไมต่ อบสนองผู้บริโภคยุคดจิ ิตอล ต่างล้มหายตายจากไปอยา่ ง
รวดเรว็ ยุคน้เี ขาวา่ ปลาที่วา่ ยน�ำ้ ไดร้ วดเร็ว เกง่ กวา่ ปลาตัวใหญ่ ...
การตลาดในสมัยน้ีใช้ฐานข้อมูลลูกค้าในการคำ�นวณความต้องการ
และอตั ราการบรโิ ภคไดอ้ ย่างแมน่ ย�ำ ทกุ ๆ คนเข้าถงึ ฐานขอ้ มูลได้
งา่ ย ส่ิงทเี่ คยเป็นมาในอดตี ท่ีผบู้ ริโภคจะซือ่ สตั ยต์ ่อแบรนด์ ปัจจบุ ัน
สง่ิ เหลา่ น้ีไมม่ อี กี ต่อไป ผบู้ ริโภคสามารถเปล่ียนใจหนั ไปใชส้ นิ ค้าและ
บริการของคแู่ ข่งไดง้ ่ายดายเพียงขา้ มคนื ... การตลาดในยุคน้ไี มเ่ พยี ง
เป็นส่วนสำ�คญั ในการสรา้ งยอดขายและก�ำ ไรใหก้ บั บริษทั แต่การ
ตลาดยังเป็นเคร่อื งมอื สำ�คัญในการชว่ ยเหลือสังคม ในการระดมทุน
ขององคก์ รสาธารณกุศล มลู นิธิ สมาคม องคก์ รชุมชน และวสิ าหกจิ
ชุมชนอีกดว้ ย การตลาดเปน็ ทร่ี ู้จกั ใน Multiverse ตา่ ง ๆ และเปน็
ประโยชน์อยา่ งยิ่งในยุคดจิ ิตอลนี้ เราจะพบนักการตลาดในองค์กรที่
ไม่เคยมีนักการตลาดมาก่อน ... การตลาดเขา้ สสู่ นามรบต่าง ๆ ใน
ยคุ ดิจติ อลอย่างเต็มรูปแบบแล้ว
CSR & Sustainability 4.0: Partnership for SDG ยคุ
นเ้ี ป็นยคุ ท่คี นคนเดยี ว องค์กรองคก์ รเดียว ไม่วา่ จะใหญแ่ คไ่ หน ก็

ไม่สามารถแกป้ ัญหาตา่ ง ๆ เพอ่ื น�ำ พาโลกไปสคู่ วามยง่ั ยนื ได้ เราทกุ
คนจะตอ้ งรว่ มมือกันเพือ่ เปา้ หมาย SDG 17 ข้อ และที่สำ�คญั คอื ข้อ
17 (Partnership for the Goals) และด้วยโลกดจิ ติ อลเต็มรปู แบบ
การร่วมมอื ร่วมใจ ประสานงานกัน ของประชากรโลกยอ่ มงา่ ยดาย
ขน้ึ ในยุคนี้ เมอื่ แต่ละองคก์ รมียทุ ธศาสตร์ความย่ังยืนแลว้ มรี ายงาน
ความยั่งยืนท่มี ีขอ้ มลู ชดั เจน มีการวดั ค่า SROI / SV / และอน่ื ๆ ที่
แมน่ ย�ำ มีความร้ลู ึกซึง้ เกีย่ วกับ SDG ท่ตี นสนใจ และมคี วามมงุ่ ม่ันท่ี
จะช่วยแกไ้ ขปญั หาต่าง ๆ อย่างเปน็ ระบบ เราสามารถมองเหน็ เพ่ือน
ๆ ทมี่ ีความมงุ่ มัน่ ในส่ิงเดยี วกัน และเห็นองคก์ รตา่ ง ๆ ร่วมมือกนั
เป็นเครือข่าย โดยแบ่งบทบาทหนา้ ทีก่ ันชดั เจน มคี วามร่วมมอื ทค่ี น
ร่นุ ใหม่เรยี กว่า Collab กนั หลายรูปแบบ ... นอกจากนี้ ในยุคทเ่ี รา
มเี ทคโนโลยีสูงสดุ มรี ะบบคอมพวิ เตอร์ทที่ นั สมัย มี AI ชว่ ยพฒั นา
งานโดยไมต่ ้องพึ่งความสามารถของคนอกี ต่อไป ดงั นั้นในยคุ นี้
เม่ือความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์มารวมกับความก้าวหน้า
ของเทคโนโลยี ทำ�ให้เกดิ นวัตกรรมทางเศรษฐกจิ สงั คม และส่งิ
แวดลอ้ มมากมาย เปน็ ยคุ ท่ี In Process CSR หลอมรวมกบั After
Process CSR เปน็ เน้ือเดียว และเสรมิ ดว้ ยนวัตกรรมความยง่ั ยืนใหม่
ๆ ทั้งขบวนการ ในยุคน้ี งาน CSR & Sustainability มที ั้งรวมกัน
และ แยกกัน รวมถึงการแปรรปู เป็นเรือ่ งใหม่ ๆ เชน่ CSV (Creating
Shared Value), SE (Social Enterprise), SB (Social Business),
CC (Creative Capitalist) เป็นตน้ … CSR เข้าสยู่ ุคนวตั กรรม และ
ความรว่ มมือ (Innovation & Partnership for the Goals) เพอ่ื การ
พฒั นาทยี่ งั่ ยืน
Driver 4.0: ทงั้ Baby Boomer, Gen X และ Gen Y ตา่ ง
ช่วยกันขบั เคลอ่ื นเปา้ หมายการพฒั นาทยี่ ัง่ ยืน UN SDG ในแบบของ
ตน ... ความร่วมมอื กันของเครือขา่ ยและภาคสว่ นตา่ ง ๆ เพม่ิ มากข้นึ
... ความกา้ วหนา้ ของเทคโนโลยีทก่ี ้าaวไปไกลมากจนเร่มิ กลายเป็น
Metaverse เร่ิมมีโลกเสมอื น คู่ขนานกันไปในหลายมิติ ... ในยคุ น้ี
คนรุน่ ใหม่ ทเ่ี ปน็ Digital Citizen มบี ทบาทมากในการสร้างความ

เปล่ยี นแปลง โดยเฉพาะน้อง ๆ ท่ีเกิดหลงั ปี 2000 เพราะพวกเขา
คือประชากรโลกในศตวรรษที่ 21 ตวั จรงิ ถงึ แม้จะมี Baby Boomer,
Gen X และ Gen Y ทยี่ ังคงพยายามอยากให้โลกเปน็ แบบเดมิ ในยุค
ของเขา ... ความแตกตา่ งอย่างลงตัวยงั คงเป็นสง่ิ ทีท่ ุกคนแสวงหา

5.0: Meta

Society 5.0 แลว้ จากนไี้ ปสังคมโลกจะไปทางไหน ... เรา
จะมโี ลกกใ่ี บ โลกจริง โลกเสมอื น โลกคู่ขนาน ใบไหนคอื ความจรงิ
... เราเหน็ ภาพเทคโนโลยจี ะพฒั นาไปอกี ไกล คุณภาพชีวติ เราคงจะ
สะดวกสบายขึน้ AI จะเขา้ มามีบทบาทเต็มตวั ด้วย Version ใหม่ท่ี
AI สามารถคดิ เองได้แล้วดว้ ยกลไก Machine Learning ... ในชีวติ
ประจำ�วนั จะมีแม่บ้านทเ่ี ป็น AI ที่ไมเ่ คยบน่ ไมอ่ งู้ าน และสามารถ
ช่วยคิดได้วา่ เจ้านายตอ้ งการอะไร ... มียานพาหนะ รถ เรอื เครอ่ื ง
บินทีไ่ มม่ คี นขับ แต่ปลอดภัยไรอ้ ุบตั ิเหตุ ... มีอู่ซอ่ มรถท่ีไมม่ ชี ่าง
โรงเรยี นทไี่ ม่มคี รู โรงพยาบาลท่ไี ม่มหี มอ ทุกอย่างถกู จดั การดว้ ย
AI ที่เรียนรู้ได้เอง พฒั นาตัวเองทุกวนั เพ่ือบรกิ ารมนษุ ยชาตทิ เ่ี ปน็
เจา้ นายให้มีความสขุ ท่ีสุด ... คนเราอาจจะมอี ายุยืนยาวข้นึ ถึง 150
ปี เพราะความกา้ วหน้าของเทคโนโลยีทางการแพทย์ ... เราอาจจะ
ไม่ต้องท�ำ งานมากนกั เพราะจะมี AI มาชว่ ยเราท�ำ งาน หรอื มาแย่ง
งานเรา ... เราอาจจะต้องหารายไดจ้ ากหลาย ๆ ทางเพอื่ เกบ็ ออม
ไว้ เพราะเราอาจจะมีอายยุ ืนยาวกว่าคนรุน่ เกา่ มาก และก็มรี ายจา่ ย
อกี หลายทางในหลายโลก รวมทงั้ โลกเสมอื น ซง่ึ อาจจะมมี ากกว่า
หนง่ึ ใบ ... แตใ่ นโลกแห่งความเปน็ จรงิ เราอาจจะตอ้ งอย่ใู นสงั คมที่
เหลวแหลก มคี วามเหล่ือมลำ�้ สงู สุด แตกแยก ไมป่ ลอดภัย ... อาจจะ

เกิดภยั พิบัตติ า่ ง ๆ ทร่ี ุนแรงมากขน้ึ จากภาวะโลกรอ้ น เช่น พายุ น�ำ้
ท่วม ไฟป่า แผ่นดินไหว สึนามิ และอน่ื ๆ อกี มากมาย และยังไม่รวม
ถึง โรคภัยไขเ้ จ็บ โรคระบาดใหม่ ๆ ที่ทยอยออกมาเรอ่ื ย ๆ หลาย
คนเรียกโลกในอนาคตวา่ VUCA World … Volatile … Uncertain
… Complex … Ambiguous ... ผันผวน ไม่แน่นอน ซับซ้อน และ
คลุมเครอื ... ชีวติ คู่ขนาน ใน Metaverse จะมบี ทบาทเพิม่ ขึน้ เร่ือย
ๆ และอาจจะมีความสนุ ทรียก์ วา่ โลกแห่งความจรงิ ก็ได้
Marketing 5.0: Humanity & Sustainability Oriented ใน
ยคุ ทดี่ ิจติ อล และเทคโนโลยีไมใ่ ชส่ งิ่ แปลกใหม่ และเปน็ เครอ่ื งมอื
มาตรฐานของนกั การตลาดไปแล้ว นกั การตลาดจงึ หันไปให้ความ
สำ�คัญกบั ความเปน็ มนษุ ย์ ประโยชน์สุขของมวลมนษุ ยชาติ ... การ
บรโิ ภคนิยม และการสร้างก�ำ ไรสงู สุดได้ตกยุคไปแลว้ ... การสรา้ ง
คุณคา่ ร่วม การรักษาสมดุลของ เศรษฐกจิ สังคม และส่ิงแวดลอ้ ม
ด้วยนวัตกรรมทางการตลาดจะมาแทนที่ ... Green Marketing และ
Sustainable Branding กำ�ลังเป็นท่นี ิยม และขยายความช่นื ชอบของ
ผ้บู ริโภคยุคใหม่ ... สนิ คา้ และบรกิ ารแปลก ๆ ทีไ่ ม่เคยมมี าก่อน
เรม่ิ ผุดข้ึนมามากมาย ทัง้ ในโลกจริง และ โลกเสมอื น การตลาดยคุ
ใหม่ ทีข่ ายสนิ ค้าเสมือน ในโลกเสมือน ให้กบั ลูกค้าเสมอื น และจ่าย
เงนิ ด้วยเหรียญเสมือนก�ำ ลงั เพม่ิ ขนึ้ เรอ่ื ย ๆ ลูกค้าของเราอยู่ใน Mul-
tiverse ในโลกใบใหมอ่ ีกหลายใบท่เี ราไมร่ จู้ ักมากอ่ น ... ในบางเวลา
หรือโนโลกเสมอื น เราเร่มิ ไมแ่ น่ใจวา่ นกั การตลาดนัน้ คอื คนแบบพวก
เราหรือเปน็ AI กนั แน่ ... นกั การตลาดกำ�ลังพัฒนาสู่จดุ สงู สดุ สู่
สามัญ ... “ในยคุ เพอ่ื ประโยชนส์ ขุ ของมวลมนุษยชาติ”
CSR & Sustainability 5.0: Humanity & Sustainability
และกเ็ ชน่ กัน ในยคุ น้ี CSR สอดประสานกบั Marketing โดยมีเป้า
หมายร่วมกัน และมีวธิ ีการขับเคลอ่ื นสอดคลอ้ งกนั นกั การตลาดเร่ิม
จะเปน็ นัก CSR และ นัก CSR เร่มิ เป็นนกั การตลาด ... และทง้ั
คู่ อาจจะเป็นทัง้ มนุษย์ และ AI หรืออาจจะเป็น Hybrid ก็ได้ ...
ในยคุ นี้ นกั CSR ตอ้ งเข้าใจเปา้ หมายการพฒั นาท่ยี ่ังยืน UN SDG

อยา่ งลึกซ้งึ และตอ้ งหานวตั กรรมใหม่ ๆ ออกมาอยา่ งรวดเร็ว เราจะ
เหน็ องคก์ รตา่ ง ๆ แกป้ ญั หา SDG ด้วยขบวนการ Hackathon ทั้ง
ท�ำ เองในองค์กร เพ่อื พฒั นา CSR In Process ท้งั สนับสนนุ ให้ผู้มี
สว่ นไดส้ ่วนเสียต่าง ๆ โดยเฉพาะกลมุ่ คนรนุ่ ใหม่ ใชข้ บวนการ Hack-
athon ในการสร้างนวัตกรรมจนสามารถเกดิ เปน็ Social Start Up,
Social Enterprise, หรอื Social Business เพ่อื ตอ่ ยอด และขยาย
ผลงาน CSR ของตน ให้เกิด Impact ใน SDG ที่เขาสนใจให้ได้
... การท�ำ CSR ในยคุ น้ีกลับไปมุ่งพฒั นาคน พฒั นาผ้ปู ระกอบการ
ทางสงั คม พัฒนาลกู ค้า และหว่ งโซ่ธุรกจิ ให้สนใจสงั คมมากขน้ึ ...
เพราะเชอ่ื ว่า ถา้ เราสรา้ ง Ecosystem ของ CSR & Sustainability ได้
สมบรู ณ์อย่างแทจ้ ริงแลว้ บรษิ ทั ท่ีมคี วามก้าวหนา้ ด้าน CSR กจ็ ะโดด
เด่น และย่งั ยืน ในโลกอนาคต ... “ในยุค เพือ่ ประโยชนส์ ขุ ของมวล
มนุษยชาต”ิ
SEPS 5.0: Humanity & Sustainability ในยุค 5.0 ทุก ๆ
เร่ือง ไมว่ ่าจะเปน็ Marketing, CSR & Sustainability, และ SEPS
รวมถึงเรือ่ งอน่ื ๆ ก็มีเป้าหมายเดียวกนั เพือ่ “ประโยชนส์ ุขของมวล
มนุษยชาต”ิ ถ้าเราถอดรหสั น้ดี ี ๆ จะเหน็ ลายแทงของเปา้ หมายรว่ ม
ในยุค Meta น้ี ไดแ้ ก่
หนงึ่ คือ “ประโยชน”์ ... สิ่งทีเ่ ราท�ำ มปี ระโยชน์แกผ่ มู้ สี ว่ นได้
สว่ นเสียทง้ั มวล หรือไม่ ...
สองคือ “สุข” ... สง่ิ ทเ่ี ราทำ� สร้างความสขุ ทแ่ี ท้จริงและยงั่ ยนื
ต่อมวล มนุษยชาตหิ รอื ไม”่ ... สิ่งทท่ี �ำ สง่ เสรมิ ความ
เปน็ มนษุ ย์ท่ีสมบรู ณ์
ในศตวรรษที่ 21 หรือไม่ ...
นค่ี ือยคุ เพ่ือประโยชน์สขุ ของมวลมนษุ ยชาติ ทม่ี เี ปา้ หมาย
เดยี วกนั SDG (Sustainable Development Goals) และมวี ิธกี ารใหม่

ทเ่ี ราเรยี กวา่ ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง SEP (Sufficiency Econo-
my Philosophy)
Driver 5.0: Gen Z และ Millennials ซึ่งเปน็ ประชากรโลก
ตัวจริงจะมบี ทบาทมากขึ้น และเป็นตวั ละครหลักในยคุ น้ี ... สดุ ยอด
เทคโนโลยีตา่ ง ๆ จะรวมพลงั ในการขับเคล่ือนอนาคต ทงั้ ในโลกจริง
และโลกเสมอื น ... และไมน่ า่ แปลกใจเลยวา่ ส่ิงส�ำ คญั ทผี่ ลกั ดนั ขบั
เคลือ่ นความกา้ วหนา้ ต่าง ๆ กค็ อื หายนะ และภยั พิบัติใหม่ ในมิติ
ต่าง ๆ ท่มี ารอ มวลมนษุ ยชาตขิ องเรา อยทู่ ่ีหนา้ ประตแู ลว้

เราจะตอ้ งเตรยี Aม2ตDวั อ2Pยา่ งไรในยุค 5.0

ในโลกปัจจบุ นั สู่อนาคต จะมีสถานการณ์ผนั ผวนมากมาย
อยา่ งที่เราไมค่ าดฝัน และไมค่ อ่ ยเห็นในอดตี ศตวรรษที่ 20 ดังนน้ั เรา
ควรเตรยี มตัว ปรับ หวั ใจ สมอง และสองมอื ของเรา (Heart Head
Hands) ใหพ้ ร้อมรับสถานการณ์ ... โดยมนี กั วิชาการได้ประมวลไว้
ดว้ ยสูตร A2D2P … Augmented, Agile, Data Driven, Decoding
the Future, Personalize
1. Augmented: เทคโนโลยีที่ไร้รอยตอ่ ทตี่ อ้ งใช้ความคดิ
สร้างสรรค์ ร่วมกับเทคโนโลยีทม่ี อี ยู่จริง สร้างประสบการณ์ใหม่ และ
แกป้ ัญหาต่าง ๆ ที่จะเกิดขึน้ ในอนาคต ... เตรียมตวั เชื่อมตอ่ ระหวา่ ง
โลกจริงกบั โลกเสมือน และสร้างคณุ ค่าสูงสุดใน Multiverse ตา่ ง ๆ
อยา่ งยง่ั ยนื
2. Agile: ความรวดเรว็ คลอ่ งตัว ตอบสนองทกุ สิง่ แบบ Real
Time ... โลกจะหมนุ ไปดว้ ยความเรว็ ทเี่ ร็วข้ึนมาก ผบู้ รโิ ภค และผู้มี
สว่ นไดเ้ สียต้องการการตอบสนองแบบทันที การแกป้ ัญหารอช้าไมไ่ ด้
... คนยคุ ใหมส่ มาธิสน้ั ลงทกุ ที และเปล่ยี นไปมาไดง้ า่ ยและรวดเรว็
... เราจึงต้องหาวธิ กี ารทตี่ อบสนองสงิ่ ตา่ ง ๆ ใหแ้ มน่ ย�ำ รวดเร็ว และ
เกนิ กวา่ ความคาดหมาย

3. Data Driven: ข้อมูลคอื ทุกสิ่ง และทกุ สิ่งคือขอ้ มูล ข้อมลู
ต่าง ๆ เชื่อมโยงกนั ท้ังในโลกแห่งความจริง และโลกเสมือน ...
การจดั เกบ็ และบริหารขอ้ มูลอย่างเป็นระบบ จะสามารถแยกแยะ
ความจริง ออกจากความเห็นได้ และสามารถทำ�นายอนาคต สรา้ ง
ประโยชนส์ งู สุด และลดความเส่ียงต่าง ๆ ในโลกแห่งความแปรผนั น้ี
ได้
4. Decoding the Future: ถอดรหัสอนาคต ในยุคที่
จินตนาการสำ�คัญกว่าสงิ่ ใด ... ด้วยขอ้ มูลต่าง ๆ ที่ถกู จดั เก็บอยา่ ง
เป็นระบบ ท�ำ ให้เราสามารถท�ำ นายสิ่งที่จะเกิดขนึ้ ในอนาคตแมน่ ย�ำ
ขึ้นเรอื่ ย ๆ และสามารถนำ�มาใช้ประโยชน์ในการวางแผนและเปล่ียน
แผนไดแ้ บบ Real Time
5. Personalize: ความแตกตา่ ง และเป็นเฉพาะตน ... ใน
โลกอนาคต ทม่ี ีความแตกตา่ งหลากหลาย และทุกคนเคารพซงึ่ กนั
และกัน เราจงึ ต้องหันมาดคู วามเปน็ ตัวตนของเราที่ไมจ่ �ำ เป็นตอ้ ง
เหมอื นใคร และกไ็ ม่ตอ้ งช้นี ำ�ใครใหเ้ ป็นเหมือนเราอีกต่อไป ... ความ
ต้องการสนิ ค้า และบริการในอนาคตสามารถท�ำ แบบเฉพาะตนได้
งา่ ยดาย และปรบั เปล่ียนไดแ้ บบ Real Time ... เศรษฐกจิ สงั คม
และส่ิงแวดล้อมกแ็ ปรผนั ตามความตอ้ งการในท้องถิ่น เป็นยุคท่ี Glo-
balization จะปรับสู่ Localization เฉพาะกลุ่ม เฉพาะตน ... การ
จดั การความหลากหลาย บนประโยชนส์ ุขส่วนรวม จะกลายเปน็ ความ
ท้าทายใหมใ่ นอนาคต

SEPพSาเ5ร.า0ไปมสอี ูอ่ ะนไราใคหตมท่ ่ยี แ่ังลยะืนจไะดเปอ้ ยน็ า่แงนไรวทาง

เมอ่ื A2D2P บอกถึงแนวทาง และปัจจัยภายนอกทเ่ี ปล่ยี นไป
และเปน็ ลายแทงให้เรามองสง่ิ รอบกายทเ่ี ปลี่ยนไปอยา่ งเปน็ ระบบ
SEPS 5.0 เปน็ อกี แนวทางหน่งึ ทช่ี ่วยเราเตรยี มตัวใหพ้ ร้อม
จากขา้ งใน เม่ือเราไม่เหมือนใคร ไม่จำ�เปน็ ตอ้ งทำ�ตัวใหเ้ หมือน
ใคร และไมต่ ้องแกลง้ ทำ�ตวั เปน็ ใครทเ่ี ราไม่ได้เปน็ ... มันคือการเต
รยี มพร้อม ดว้ ยการ “ระเบิดจากข้างใน” ซงึ่ เป็นพืน้ ฐานของปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียง
เมื่อพดู ถงึ หลักปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง หลายคนอาจจะ
ทอ่ งจำ� 3 ห่วง 2 เง่อื นไขได้ ... แต่พอถามต่อว่า ในแตล่ ะห่วงหมาย
ถงึ อะไร บางคนค่อย ๆ เงยี บไป ... และเม่อื ถามต่อว่า ไดน้ ำ�ไปใชก้ ับ
ชีวติ ประจำ�วันอยา่ งไรบา้ ง มนี อ้ ยคนนักท่จี ะเล่าประสบการณ์จริงได้
... น่ีอาจจะเปน็ ผลพวงจากการเรียนรู้ จากการสอนแบบท่องจ�ำ ทเ่ี รา
คุ้นเคย
แต่เมอ่ื เราชวนคยุ ต่อเรือ่ งการวางแผนชีวติ วางแผนธุรกจิ
วางแผนกลยทุ ธ์องคก์ ร วางแผนการตลาด วางแผนงาน CSR หรอื
การวางแผนขบั เคลอ่ื นในเร่อื งต่าง ๆ ของผู้ทปี่ ระสบความส�ำ เร็จ พวก
เขาจะมคี �ำ ตอบทคี่ ล้ายกัน 3 เรอื่ ง ถึงแม้ตวั อยา่ งของแต่ละคนอาจจะ
แตกตา่ งกนั ออกไป

1. เร่มิ ตน้ ดว้ ย การประมาณตน: Moderation เม่ือแตล่ ะคน
แตกตา่ งกนั การวางแผนอนาคตจงึ แตกตา่ งกัน เราจึงตอ้ งเร่มิ จาก
การตระหนักรวู้ ่าเราเปน็ ใคร เรามีอะไร เราขาดอะไร เราตอ้ งการไป
ไหน ... มีคนเคยกลา่ วไว้ว่า ในศตวรรษที่ 21 น้ี เรามคี วามรู้แทบ
ทกุ เรอื่ ง ยกเว้นเรือ่ งของตัวเราเอง และบางครง้ั สิง่ ทเ่ี ราร้เู กีย่ วกับตวั
เอง หรือองคก์ รของเรา กอ็ าจจะเปน็ ภาพลวงตา เพราะเราอาจจะมีมี
อคติเข้าขา้ งตวั เอง ... การเร่ิมตน้ ด้วยการประมาณตนน้ันส�ำ คัญท่ีสดุ
และมเี คร่ืองมอื มากมาย (Assessment Tools) ท่เี ราสามารถน�ำ มา
ประยกุ ตใ์ ชไ้ ด้ ในมติ ิตา่ ง ๆ ให้สอดคลอ้ งกับเรอื่ งทเ่ี ราจะท�ำ ... เม่อื
เราร้วู ่าเราเป็นใคร ก็เร่มิ ดว้ ย ส่ิงที่เราเปน็ สิง่ ทเี่ รามี และเลอื กเดิน
ทางสายกลาง แบบพอประมาณ (Moderation) ... แบบนเี้ รียกว่า
ระเบดิ จากขา้ งใน ... เร่มิ ตน้ ความสำ�เร็จ ดว้ ยการพงึ่ พาตนเอง
2. ต่อดว้ ย การคิดวางแผนงานอยา่ งมีเหตผุ ล: Reasonable-
ness การวางแผนงานจากเหตุและผล ยอ่ มปลอดภยั ท่ีสุด ... ในการ
สร้างนวตั กรรมใหม่ ๆ หรือแมแ้ ตก่ ารวางแผนต่าง ๆ ก็มีเคร่ืองมอื
ช่วยมากมาย อาทิ Design Thinking … Critical Thinking ท่เี รา
มกั จะใชก้ นั เปน็ ประจ�ำ มี Canvas ต่าง ๆ ทม่ี ีนักวิชาการพฒั นาไว้
แลว้ เป็นกรอบแนวทาง ชว่ ยให้เราจดั ระเบยี บความคิดไดง้ ่ายข้นึ ...
ที่ส�ำ คัญท่ีสดุ ทเี่ ราใช้ในการคดิ อยา่ งมเี หตผุ ลก็คอื Common Sense
สามญั ส�ำ นกึ ... การฝึกใชส้ ามญั สำ�นกึ ควบคู่กับเครอ่ื งมือท่ที ันสมยั
ตา่ ง ๆ ย่อมทำ�ให้การวางแผนมีประสิทธภิ าพสูงสุด ... Common
Sense เปน็ วิธคี ดิ ที่เรียบงา่ ยท่ีสุด ถ้าเราฝึกฝนจนช�ำ นาญ จะเป็น
ธรรมชาติเหมอื นเราไม่ไดค้ ิดอะไรเลย
3. และสุดท้าย เตรียมพร้อมรับความเสย่ี ง: Self Immuni-
ty ถึงแมเ้ ราจะวางแผนงานได้ดีแลว้ ในศตวรรษท่ี 21 นน้ั จะมคี วาม
ผนั ผวนมากมาย และมคี วามเส่ยี งใหม่ ๆ เกดิ ขึน้ ไดเ้ สมอ ... เรารูจ้ กั
ความเสี่ยงเหล่าน้นั ท้งั หมดหรอื ไม่ ... เรามกี ารประกนั ความเสีย่ งมาก
นอ้ ยแคไ่ หน ... ปจั จบุ ันมีเครอื่ งมือประเมินความเสย่ี ง (Risk Assess-
ment) มกี ารฝึกซ้อมรับมอื กับความเสย่ี ง (Risk Preparedness) และ

มีการประกันความเส่ียง (Risk Insurance) ทหี่ ลากหลาย แต่คงยัง
ไม่สามารถคุ้มครองวกิ ฤติใหม่ ๆ ทีซ่ ับซอ้ น และผันผวนได้ 100% ...
แผนงานตา่ ง ๆ อาจจะต้องมี แผนสอง หรอื แผนสาม สำ�รองไว้เสมอ
... และทสี่ �ำ คํญใหถ้ ามตวั เองเสมอว่า ถา้ เหตุการณ์เลวรา้ ยทีส่ ดุ เรา
ยอมรบั ผลกระทบนัน้ ได้หรือไม่ ถา้ ไม่ได้ แปลวา่ เราไม่ได้นำ�วิธีคิด 2
ขอ้ แรก พอประมาณ และมเี หตุผล มาใช้ตัง้ แต่แรก ... ให้กลับไปเริ่ม
จากขอ้ 1 และ 2 ใหม่อกี คร้ัง
3 สงิ่ นี้ เป็นวิธีคิด เปน็ หลกั การทำ�งานของผทู้ ป่ี ระสบความ
สำ�เร็จในศตวรรษท่ี 21 ... พอประมาณ มเี หตผุ ล มภี มู คิ ุ้มกัน ... และ
การตดั สินใจต่าง ๆ น้นั ต้องมกี ารคน้ ควา้ หาความรู้ใหร้ อบดา้ น และ
ท่ีส�ำ คญั ตอ้ งอยู่บนหลกั คุณธรรม ประโยขนส์ ุขสว่ นรวม มากอ่ นความ
สขุ สว่ นตน ... เปา้ หมายความสำ�เร็จ ก็คอื คำ� 2 คำ�นี้ “ประโยชน์”
และ “สุข” ... สิ่งท่ีทำ�มปี ระโยชนห์ รือไม่ และ สิง่ ที่ทำ�นำ�มาซึ่งความ
สุขที่ยัง่ ยนื หรอื เปลา่ ... ถา้ คำ�ตอบคือ ใช่ กเ็ รง่ ดำ�เนินการเลย ... นี่
คือ หลักปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียง ทเ่ี ราใช้อยใู่ นชีวติ ประจำ�วนั โดย
ไม่ร้ตู ัว และไมต่ ้องท่องจำ�
SEPS 5.0 นั้น ความใหมก่ ็คอื การมเี ทคโนโลยี และเคร่อื ง
มอื ตา่ ง ๆ ที่ทันสมยั ทส่ี ามารถนำ�มาใช้ได้มากมาย และเป็นยุคท่ี
เทคโนโลยแี ห่งอนาคต ผสมสานกับความเรียบง่ายของความเป็น
มนษุ ย์ เช่น Common Sense อยา่ งกลมกลนื ... และเปา้ หมายสูงสุด
มงุ่ เนน้ ที่ ประโยชน์สขุ สว่ นรวม ทีย่ ง่ั ยนื (Sustainable Happiness)
เปน็ สำ�คัญ
ความใหม่ของ SEPS 5.0 อยใู่ นตวั ตนของเรา อย่ใู นจติ วิ
ญญานของเรา ... “พอเพียง ... ยั่งยนื ” ดว้ ย หัวใจ สมอง และสอง
มอื ... New Head Heart Hands (Sufficiency for Sustainability)
… หรือ SEPS DNA นนั่ เอง





SEAMEO SEPS
Southeast Asian Ministers of Education Organization
Regional Centre for Sufficiency Economy Philosophy for Sustainability

www.seameo-seps.org