e-Journal] 10

istrs e-journal

บทบรรณาธิการ (Editorial)

ISTRS Journal ฉบับที่ 1 ปี 2561 กองบรรณาธิการต้องขอกล่าวสวัสดีกับท่านผู้อ่านที่ยังคงติดตาม
บทความน่ารู้จากพวงเราอยู่ ในฉบับนี้จะเป็นการแนะนำระบบบริหารงานวิจัยและนวัตกรรม หรือที่
เราชาวมจธ. เรียกว่าระบบ KISIM (KMUTT Integrated System for Research and Innovation
Management) แล้วเราจะได้รู้ว่าพระเอก KIRIM คนนี้จะเข้ามาช่วยจัดการผลงานวิจัยและบริการ
วิชาการของ มจธ. อย่างไร ต้องไปตดิ ตามอา่ นกนั ภายในเล่ม สำหรับบทความด้านการเกษตรท่านจะ
ได้พบภาคต่อของ เรื่องเล่า... ส้มบางมด ที่เป็นบทพิสูจนค์ วามสัมพันธ์ของมหาวิทยาลัยกับชมุ ชนใน
พ้นื ที่ดดยรอบอกี ครั้ง รวมถึงการนำเสนอบอความในคอลัมภ์ Industrial Trend ท่ีนำเสนอลงั มะพร้าว
ฯ จากผู้เขียนทีใ่ ช้นามแฝงวา่ นายอิฐกับปา้ กระทิกัน และไปกัยให้สดุ ในเร่ืองของมะพร้าวกับคอลัมภ์
Research Supplement เรื่องห่วงโซ่มูลค่ามะพร้างน้ำหอม ในพื้นที่กลุ่มภาคกลางตอนล่าง 2 และ
จงั หวดั ราชบรุ ี กองบรรณาธกิ ารหวงั วา่ ISTRS Journal นี้ จะเป็นแหล่งรวมองค์ความรู้ดี ๆ ของพวก
เรา มจธ. นะครับ

กองบรรณาธิการ

สารบัญ

No. เรอ่ื ง หนา
1
1. Senior Vision 6
• ระบบบริหารงานวจิ ัยและนวตั กรรม
11
2. Experience Show Case 15
• เรอื่ งเลา .....สมบางมด
ตอนท่ี 3 จดุ เร่มิ ตน ของมหาวิทยาลยั กบั งานวิจยั และพัฒนาสม บางมด 22

3. Industrial Trend

• “ลง มะพราวผรู า ยหรือพระเอก....โปรดอยาเหมาเขง”

4. Research Supplement
• หวงโซม ลู คา มะพรา วนํ้าหอม ในพ้นื ทกี่ ลมุ ภาคกลางตอนลาง 2 และ
จังหวดั ราชบุรี

5. Variety
• สาวก “ชานมไขม ุก” ตองรู

ระบบบริหารงานวจิ ยั และนวตั กรรม

(KMUTT Integrated System for Research and Innovation Management; KIRIM)
งานวิจัยและพัฒนาถือเปนภารกิจหลักประการหน่ึงของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี
(มจธ.) เพ่ือสรา งความเปนเลิศทางวิชาการ และนํามหาวิทยาลัยมุงสูความเปนเลิศทางดานเทคโนโลยีและการวิจัย
โดยมีเปาหมายในการสรางผลิตผลงานวิจัย (Research productivity) ที่มุงเนนการรักษาความสมดุลทั้งดานการ
วิจัยเพื่อความเปนเลิศทางวิชาการ (Research excellence) และการผลิตงานวิจัยท่ีมีคุณภาพ สามารถเช่ือมโยง
และเกิดผลกระทบโดยรวม (Collective impact) ตอความตองการของระบบเศรษฐกิจและสังคม (Research
relevance) ในระดับประเทศ ภูมิภาค และนานาชาติ ซ่ึงในการมุงสูความเปนเลิศทางงานวิจัยจําเปนตองมีระบบ
การบรหิ ารจัดการงานวิจยั ท่ีมคี วามคลองตวั มีกลไกติดตามความกาวหนาและการประเมินงานวิจัย มีความโปรงใส
ในการดาํ เนินงานและสามารถตรวจสอบผลการดาํ เนนิ งานได (Research governance)

1

ระบบบริหารงานวิจัยและนวัตกรรม หรือ KIRIM เปนระบบบริหารจัดการกระบวนงาน (Workflow
Management) ของงานวิจยั และงานบริการวิชาการของมจธ. ท่ีถูกพัฒนาปรับแตงมาจากซอฟตแวร Converis ท่ี
ถูกพัฒนาขน้ึ โดย บริษัท Clarivate Analytics ประเทศสหรัฐอเมริกา (เดิมคือ บริษัท Thomson Reuter) เพ่ือใช
สนับสนุนการทํางานและอํานวยความสะดวกตอบุคลากรในหลายระดับ เชน ผูบริหาร อาจารย/นักวิจัย และเปน
ระบบท่ีชวยสนับสนุนการทํางานของเจาหนาท่ีบริหารงานวิจัยและงานบริการวิชาการเปนหลัก โดยระบบฯ ถูก
ออกแบบใหรองรับการดําเนินงานดานเอกสารท่ีเก่ียวของ ไดแก การใสขอมูลในระบบ การบันทึก การตรวจสอบ
และการอนุมัติเอกสารโดยผบู รหิ ารแตละระดบั จึงชว ยใหอาจารย/นักวจิ ยั สามารถติดตามตรวจสอบ (Monitoring)
สถานะของโครงการไดแบบ Real time

KIRIM ชวยอํานวยความ
ส ะ ด ว ก ใ น ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร
โครงการวิจัยและงานบริการวิชาการ
ต้ังแตการเสนอขอเสนอโครงการ
จนถึงสิ้นสุดการดําเนินโครงการ ทํา
ใหการบริหารจัดการโครงการเกิด
ความคลองตัวและมีประสิทธิภาพ
มากย่ิงข้ึน นอกจากนี้ KIRIM ยังเปน
ระบบที่ชวยเก็บรวบรวมและจัดการ
ขอมูลท้ังหมดทเี่ ก่ียวขอ งกับงานวิจัย
และงานบริการวิชาการตลอดวงจร
ของการทํางานวิจัยและงานบริการ
วิชาการ ทําใหผูใชงานทุกระดับ
สามารถเห็นขอมูลขององคกรอยูบน
ภาพเดียวกนั

2

ชวยลดภาระในการรวบรวมและจัดการขอมูลตลอดท้ังการดําเนินโครงการ ชวยใหการจัดทํารายงาน
ภายในองคกรและการประเมินผลเปนไปอยางถูกตองตามขอมูลท่ีไดจัดเก็บไวในระบบและสามารถอางอิงหรือ
ตรวจสอบยอ นกลับได ทั้งยังสนับสนุนการวิเคราะหขอมูลดานการวิจัยไดในหลายมิติ เพ่ือนําไปสูการตรวจติดตาม
และการวางแผนในอนาคต ตลอดจนชวยใหอ าจารย/นักวิจัย สามารถสราง profile หรือ CV ท่ีมีขอมูลผลงานและ
ประสบการณด า นงานวจิ ัยและงานบริการวชิ าการไดโดยอัตโนมัติ ดวยขอมูลมีความถูกตอ งและทันสมัย

ขอมูลที่ถูกจัดเก็บภายใน KIRIM ประกอบไปดวย ขอมูลโครงการในแตละชวงของการดําเนินงาน ไดแก
ชว งกอ นเริ่มตนโครงการ อาจารย/นักวิจัย สามารถสรางและบันทึกแนวคิด หรือ project idea และ รางขอเสนอ
โครงการไวในระบบได อาจารย/นักวิจัยสามารถสื่อสารกับผูรวมโครงการเพื่อพัฒนาแนวคิดและขอเสนอโครงการ
รว มกันได เม่ืออาจารย/นกั วิจยั พรอ มยนื่ ขอ เสนอโครงการ (proposal) จะเขาสูการทํางานในสวนของกระบวนงาน
การพิจารณาขอเสนอโครงการ (Pre-Award Management) กอนสงไปยังแหลงทุน โดยอาจารย/นักวิจัยตองย่ืน

3

(submit) ขอเสนอโครงการผานระบบ โดยการอัพโหลด (upload) ไฟลขอเสนอโครงการเขาสูระบบ จากนั้น
เจาหนาท่ีบริหารงานวิจัย/งานบริการวิชาการ สามารถตรวจสอบความครบถวนของเอกสารกอนสงขอเสนอ
โครงการตอ ผูบริหารเพอื่ พิจารณา กอนสง ออกไปยังแหลงทุนตอ ไป โดยในระหวา งกระบวนงานดําเนินไป อาจารย/
นักวิจัย และเจา หนาท่ฯี สามารถติดตามสถานะของโครงการไดตลอดเวลา และหากขอเสนอโครงการจําเปนตองมี
การปรบั ปรงุ แกไ ข เจา หนา ทฯ่ี หรือผูบรหิ ารสามารถสง ความคิดเห็น/คาํ ชี้แจง/คาํ แนะนํา ผานระบบไปยังอาจารย/
นักวิจัยได และเม่ืออาจารย/นักวิจัย แกไขขอเสนอโครงการแลวเสร็จก็สามารถ upload ขอเสนอโครงการฉบับ
ปรับปรุงเขามาอกี ครั้ง เพือ่ ดาํ เนนิ การตามกระบวนงานและจดั เก็บไวใ นระบบตอไป

เมื่อขอเสนอโครงการผานการอนุมัติจากแหลงทุนหรือผูวาจาง จะเขาสูกระบวนงานการบริหารโครงการ
(Post-Award Management) การดําเนินการตางๆ ไดแก การตรวจสอบสัญญา การเสนอใบประกาศ
โครงการวิจัย การทําใบอนุมัติหลักการคาใชจายของงานบริการวิชาการ การเปลี่ยนแปลงสัญญาในรูปแบบตางๆ
ระหวางดาํ เนินโครงการ จนถึงการขอปด โครงการท้ังกบั แหลงทุนและการปดในระบบบัญชีของมหาวิทยาลัย จะถูก
ดําเนินการผานระบบ KIRIM ซึ่งระบบจะสนับสนุนการจัดเก็บเอกสารและขอมูลที่เก่ียวของกับโครงการ ไดแก
เอกสารสัญญา ขอมูลการเงินของโครงการ เอกสารรายงานความกาวหนาโครงการ ขอมูลผลงานทางวิชาการท่ี
เกิดขึ้นจากโครงการ (research output) และในอนาคต จะมีพัฒนาโมดูลท่ีเกี่ยวของกับการจัดการดานทรัพยสิน
ทางปญญาและการดําเนินการดานจริยธรรมการวิจัย รวมท้ังการรวบรวมขอมูลการประเมินผลกระทบท่ีเกิดจาก
โครงการ (impact assessment) เปน ตน

นอกจากน้ี ในกระบวนงาน Post-Award Management นี้ KIRIM ไดถูกออกแบบใหมีการรับ/สงขอมูล
อตั โนมัติกับระบบสารสนเทศทเ่ี ก่ียวขอ ง เชน ระบบบญั ชี 3 มิติ (Axapta) และระบบประเมินผลภาระงานอาจารย
และพนักงานมหาวิทยาลัยสายวิชาการ (My Evaluation) โดย KIRIM จะดึงขอมูลการเงินของโครงการจากระบบ
Axapta มาแสดงในระบบ เพื่อให อาจารย/นักวิจัย สามารถติดตามสถานะทางการเงินของโครงการได และเมื่อ
อาจารย/นักวิจัยกรอกขอมูล research output ในระบบ KIRIM ขอมูลดังกลาวจะถูกสงไปยังระบบ My
Evaluation เพื่อใชเปน หลกั ฐานในการประเมนิ ผลงานของอาจารย/ นักวิจัย

4

5

เรื่องเลา.....สมบางมด วาสนา มานชิ 01
ตอนท่ี 3 จุดเรมิ่ ตนของมหาวทิ ยาลัยกบั งานวจิ ยั และพัฒนาสมบางมด

มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี (มจธ.) เปนสถาบันการศึกษาท่ีมีพันธกิจหลักในการผลิต
บัณฑิตสูสังคม ตอบสนองตลาดแรงงานท่ีหลากหลาย เพื่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ อีกท้ังมี
ความโดดเดนดานงานวิจัยและพัฒนาดานวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี จากผลการจัดอันดับมหาวิทยาลัยไทย
ประจําป 2019 โดยองคกร QS (Quacquarelli Symond) มจธ. ติดลําดับ 1 ใน 5 ของประเทศ นอกจากการ
ผลิตบัณฑิตแลว มจธ. ยังมีพันธกิจในการพัฒนาชุมชนทองถ่ินมาโดยตลอด โดยนําศักยภาพดานวิชาการและ
งานวิจัยที่เปนผลผลิตของมหาวิทยาลัย ไปพัฒนาและแกไขปญหาที่เปนความตองการของชุมชน ท่ีเรียกวา
“โครงการมหาวิทยาลัยกับชุมชนและสังคม” ดวยผูบริหารมหาวิทยาลัยตระหนักเสมอวา มจธ.เปนสวนหน่ึงของ
ชุมชนบริเวณรอบมหาวทิ ยาลยั การดําเนินงานจึงเนนใหอาจารย นักวิจัย เจา หนา ที่ และนักศึกษา เขาไปมีสวนรวม
ในการพัฒนาพื้นท่ี “ชุมชน” ท่ีเปรียบเสมือนเปนหองเรียนภาคปฏิบัติ หรือ “Social lab” เพื่อพัฒนาทักษะการ
ทํางานรวมกัน (Team working) ท่ีเปนคุณสมบัติอันพึงประสงคของบัณฑิตอยางหนึ่ง ท่ีผูประกอบการตองการ
ท้ังน้ยี ังไดสรา งเครอื ขายการทํางานรวมกับหนวยงานราชการ และองคกรทองถ่ินที่เก่ียวของ นํามาซ่ึงกระบวนการ
เสรมิ สรางความเขมแข็งใหก บั ชุมชน และบุคลากร มจธ. ไปพรอมกนั

สําหรับพื้นท่ีบางมด-บางขุนเทียน ลักษณะเปน
สวนขยายและสวนตอของเมืองหลวงกับชุมชนชานเมือง
ก่งึ ชนบทของเขตทงุ ครุ (ผังเมืองสีเหลือง คือ ประเภทที่อยู
อาศัยหนาแนนนอย) ประกอบดวยหมูบานจัดสรร
บานพกั อาศยั และโรงงานขนาดเล็ก กระจายตัวทามกลาง
พื้นทเ่ี กษตร ตดิ ชายทะเลในเขตบางขนุ เทียนซ่ึงเปนพื้นท่ีสี
เ ขี ย ว ( ช น บ ท แ ล ะ เ ก ษ ต ร ก ร ร ม ) ต า ม ผั ง เ มื อ ง
กรงุ เทพมหานคร (ภาพที่ 1)

1 ผชู วยนกั วจิ ยั ศูนยวิจัยและบริการเพ่อื ชมุ ชนและสังคม ภาพท่ี 1 ผงั เมืองพน้ื ท่บี างมด-
บางขนุ เทียน

6

ในอดีตเม่ือชาวบานพูดถึง มจธ. จะใชชื่อเรียกวา “เทคโนบางมด” เปนการนําชื่อสถาบัน คือ
“วิทยาลัยเทคนิคธนบุรี” ซ่ึงกอตั้งเมื่อป พ.ศ. 2503 ผสมกับช่ือ “ตําบลบางมด หรือยานบางมด” ตามช่ือผลไมท่ี
สรางชอื่ เสียงของชมุ ชน คอื สม บางมด ตามตํานานเลาวา ยานบางมดปลูกผลไมอะไรก็มีรสหวาน ชวงผลไมเริ่มสุก
จึงมีมดนานาชนิดมากินผลไม ภาพของสวนสมบางมดเมื่อคร้ังอดีตมีพ้ืนที่กวา 30,000 ไร สรางความรุงเรืองกับ
ชุมชนเปนอยางมาก แมกระน้ันก็ตาม ภัยธรรมชาติตางๆ นํ้าทวม นํ้าเค็ม น้ําเสีย ไดสรางความเสียหายใหกับสวน
สมบางมด หลายตอหลายคร้ัง (รายละเอียดในตอนที่ 1) ชาวสวนตองอพยพไปหาท่ีทํากินแหลงอื่น สวนสมบางมด
สว นใหญเปลยี่ นเจา ของ โดยถูกขายและเปล่ียนสภาพพื้นท่ีเปนหมูบานจัดสรร ที่อยูอาศัย และโรงงาน เพื่อรองรับ
การขยายตัวของเมอื งหลวง มเี สยี งตดั พอ ของชาวสวนวา “ยา นบางมด เปน ยา นบาง (ห) มด” ไปเสยี แลว

ภาพที่ 2 อาการใบสมขาดธาตุสังกะสี (ซา ย) ตนสมท่เี ปน โรคใบจะมีขนาดใบเรียวเล็กและ

ภาพท่ี 3 อาการเร่ิมแรกโรคกรนี นงิ่ (ซาย) ตน สมอายุ 3 ป ทีเ่ ปนโรคยนื ตนตาย
(ขวา)

7

ในชว งปลายป 2547 ศูนยวิจัยและบริการเพื่อชุมชนและสังคม ไดสํารวจสถานการณสวนสมบางมด รอบ
วิทยาเขตบางมด-บางขนุ เทียน พบวาชาวสวนบางรายไดป รับสวนสมบางมดเปน “สวนเกษตรผสมผสาน” ปลูกทุก
อยา งทก่ี นิ กินทุกอยางที่ปลูก และเลย้ี งปลาในรองสวน ดําเนินชีวิตดวยวิถีพอเพียงบนฐานภูมิปญญาท่ีถายทอดมา
จากบรรพบรุ ษุ แตตน สม ท่ีปลูกในสวนคอนขางโทรม ใหผลผลิตนอย ทําใหรายไดไมเพียงพอเลี้ยงดูครอบครัว เมื่อ
ถามถึงสาเหตุ ชาวสวนตอบวา ดินเส่อื มโทรม และขาดธาตุสงั กะสี ชาวสวนเรียกอาการนี้วา “ใบเหลืองลาย” (ภาพ
ที่ 2 ซาย) และอายุตนสมที่ปลูกสมัยนี้ ก็ไมดีเหมือนแตกอนนะ อยางมากไมเกิน 3 ป 4 ป ย่ิงตนไหนออกลูกดกๆ
จะยืนตนตายไปเอง ตองเผาท้ิงยกสวนไปก็มี แตไมนานก็ไปเชาที่สวนอ่ืนทําสวนปลูกสมบางมดอีก (บทสัมภาษณ
ชาวสวน) จากการพูดคุยกับชาวสวนหลายคน คําถาม 3 ขอ ผุดข้ึนในใจหลายขอ 1) ทําไม ?? ชาวสวนและคนใน
ชุมชนถึงรูสึกผูกพันกับสมบางมดมากถึงเพียงนี้ 2) เม่ือการทําเกษตรไปไมรอด ปญหามากมาย แลวชาวสวนจะ
ดาํ รงชีวิตอยางไร ?? และ 3) ตนสมมิไดขาดธาตุอาหาร แตอาการคลายกัน สิ่งที่เห็น คือ “ตนสมเปนโรคกรีนน่ิง”
(ภาพที่ 3) เขาขั้นที่เรียกวารุนแรงมาก โรคน้ีรักษาหายยากมากถึงมากที่สุด “ชาวสวนเขาใจผิดแลว แลวเราจะทํา
อยา งไรดี ??”

ภาพท่ี 4 Timeline มหาวทิ ยาลัยกบั งานวจิ ัยและพฒั นาสมบางมด ชวงป 2552-2557

8

การลงพื้นท่ีสํารวจสวนสมบางมดเม่ือครั้งนั้น เปนจุดเริ่มตนของการตั้งเปาหมาย ในกรอบความคิด “การ
อนุรักษและฟนฟูสวนสมบางมดและสวนผสมผสาน” เบื้องตนไดพัฒนาขอเสนอโครงการขอทุนวิจัย ซ่ึงไดรับการ
สนับสนุนทุน ว1 ด ปงบประมาณ 2550 จากสํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ ภายใต “โครงการวิจัยและ
ถายทอดเทคโนโลยีการจัดการศัตรูพืชโดยวิธีผสมผสานของสวนสม กรณีศึกษา สวนสมบางมด พ้ืนที่ทุงครุ – บางขุน
เทียน” ณ เวลานั้น สมบางมดเปนพืชนํารองในโครงการอนุรักษพันธุกรรมพืชอันเน่ืองมาจากพระราชดําริฯ สมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (อพสธ.) ที่ มจธ. รวมสนองพระราชดําริ นับเปนจุดเริ่มตนของ
มหาวิทยาลัยกับงานวิจัยและพัฒนาสมบางมด และการสนับสนุนงบประมาณอยางตอเน่ือง ชวงป 2552-2557
(ภาพที่ 4)

จากสภาพปญหาท่ีเกษตรกรสวนใหญมีความยากจน รายไดไมเพียงพอ ผลผลิตการเกษตรตํ่า ใชสารเคมี
เกษตรมาก ขาดความรว มมอื ดวยเงือ่ นไขของชาวสวนแตละรายท่ีตางกัน เชน แรงงาน การเชาท่ีทํากิน เงินลงทุน
ภูมิปญญาหรือวิธีการ สภาพแวดลอม เปนตน ทีมวิจัยจึงใหความสําคัญกับการพัฒนาโดยกระบวนการมีสวนรวม
(PTD: Participatory Technological Development) ของเกษตกร และเจาหนาที่ของหนวยงานท่ีเกี่ยวของ
อาทิ สํานักงานเขตพ้ืนที่ สํานักงานเกษตร ดวยเพราะหลายกิจกรรมมีหนวยงานท่ีรับผิดชอบหลักอยูแลว แตอาจ
เปนเพราะสาเหตอุ ะไรกต็ าม ทาํ ใหความตองการของเกษตรกรยังไมไดรับการตอบสนอง ทีมวิจัยจึงเปลี่ยนบทบาท
ไปเปน ผปู ระสานงาน เพอื่ ใหง านและความตองการนนั้ บรรลุผล

การทํางานวิจัยและพัฒนาต้ังแตเร่ิมตนจนถึงปจจุบัน เกิดกิจกรรมและผลงานหลายอยาง อาทิ ดาน
เศรษฐกิจ จากการปรับการปลูกพืชเชิงเดี่ยวเปนสวนเกษตรผสมผสาน ที่สรางรายไดตลอดท้ังป นํามาซึ่ง
ความสามารถในการพึง่ ตนเองจากรายได (Sustainable economic) ภาคเกษตรทมี่ ีแนวโนมเพิ่มขนึ้ แมวาปริมาณ
ผลผลิตสมบางมดจะไมมากเทาอดีต ดานสังคม (Social impact) ผลของการสนับสนุนและสงเสริมเกษตรกรให
สามารถตัดสินใจและปฏิบัติดวยตนเอง เกิดเกษตรกรแกนนํา (Change agent) และศูนยเรียนรู เปนตนแบบใน
การขยายพื้นท่ีสวน และการสงเสริมเกษตร ดานส่ิงแวดลอม เนนเกษตรชีวภาพที่เปนมิตรกับสิ่งแวดลอม
(Environmental friendly) บนฐานทรัพยากรและความรูใหม อันเกิดจากการพัฒนางานวิชาการ (Academic
development) การประยุกตใชขอมูลและเทคโนโลยใี หเ หมาะสม สอดคลองกับภูมิปญญาทองถิ่น นอกจากน้ันยัง
เกิดเครือขาย (Networking) กลุมพัฒนาสวนสมบางมด ที่ตระหนักตอการเปนแหลงผลิตสมบางมดปลอดภัยและ
ยั่งยนื

9

บทสง ทายผเู ขยี น
“งานวิจัยและพัฒนาสวนสมบางมด” เปนเครื่องมือหนึ่งท่ีสรางสายสัมพันธระหวาง มจธ. กับชุมชน

โดยรอบ ดว ยมุงหวังใหมหาวทิ ยาลัยเปนสวนหน่ึงของชุมชนอยางแทจริง ไมวาดวยบทบาทใดก็ตาม ผลลัพธสําคัญ
ประการหนงึ่ คือ “กระบวนการเรียนรู” (Learning process) ตอ การสรา ง “มอื อาชพี ” (Professional) ท้ัง
เกษตรกร และนักวิชาการเพ่ือสังคม (Socially academic) เปนตัวอยางและบทเรียน ที่มีคุณคาตอการสงตอจาก
รนุ สรู นุ ในการสรางแรงบันดาลใจ เพ่ือขับเคลื่อนกิจกรรมโครงการมหาวิทยาลัยกับชุมชนและสังคมไดอีกหน่ึงแรง
บทความฉบับหนาจะขอมาแลกเปลี่ยนประสบการณถึง “การเรียนรู” และ “การเปลี่ยนแปลง” ที่เกิดข้ึนพรอม
บทบาทใหม “นกั วชิ าการเพอื่ สงั คม”

10

ลง“ มะพราวผรู ายหรือพระเอก....โปรดอยา เหมาเขง ”

นายอิฐกบั ปากะทิ (นามแฝง)

ในสภาพการณตลาดโลกที่เปลี่ยนแปลงไป การสื่อสารท่ีทําไดงาย รวดเร็ว และ Real-Time ผู
รวบรวมผลผลิต หรือ “ลง” ยังคงเปนกลไกที่สําคัญตอตลาดมะพราวนํ้าหอมไทยอยูหรือไม บทบาทของเขา
คอื เปนผสู นับสนุน หรือเปน ผูเหนย่ี วรง้ั อุตสาหกรรมมะพราวไทยใหเดนิ ตอ ไปขางหนา

“ลง" หรือผูรวบรวมรับซ้ือผลไม มีการขยายตัวเปนอยางมากแทบทุกภาคของไทย ในพื้นท่ีแหลงผลิต
ผลิตผลเกษตรในพื้นตางๆ เปนหน่ึงในหวงโซการผลิต (Supply Chain) ท่ีสําคัญในการนําสินคาเกษตรเขาสูตลาด
หรือโรงงานแปรรูป เราไมอาจปฏิเสธไดวาเกษตรกรไทยสวนใหญ ขาดความถนัดในการจําหนายและการดูแล
ผลผลิตเกษตรในเชิงการคา ลงจึงมีบทบาทในฐานะของพระเอกในการรับซ้ือผลผลิตของเกษตรกร เพ่ือใหม่ันใจได
วา มีตลาดจาํ หนา ยผลผลติ แนน อน

อยางไรก็ตาม การแขงขันตอสูราคารับซื้อผลผลิตระหวางลงดวยกันเอง โดยเฉพาะลงเช้ือสายจีน ซึ่งให
ราคารับซ้ือที่สูงขึ้นมาก ทําใหเกษตรกรผูปลูกก็ไดรับประโยชนจากราคาที่เพิ่มข้ึนดังกลาว แตก็เปนไปในระยะส้ัน
ซงึ่ ในระยะยาวแลว อาจสงผลกระทบเชงิ ลบตอ การแขงขนั ในตลาดโลก เนื่องจากตนทุนวัตถุดิบมะพราวไทยมีราคา
สูง จากบทสัมภาษณ คุณหนุย ณรงคศักดิ์ ชื่นสุชน แหงบริษัท เอ็นซีโคโคนัท อ.ดําเนินสะดวก จ.ราชบุรี หน่ึงใน
ผูประกอบการรายแรกๆ ของประเทศไทย ที่เปดตลาดสงออกมะพราวน้ําหอมไปยังประเทศไตหวัน และพลิก
บทบาทจากการเปน เกษตรกร สูการเปนลง รวมท้ังเปนผูผลิตและสงออกมะพราวน้ําหอมลําดับตนๆ ของเมืองไทย
.....อาจมคี ําตอบสําหรบั หลายคนทย่ี งั คงสงสยั อย.ู .......

ในอดีต ตั้งแตป 2539 มะพราวออนหรือมะพราวนํ้าหอม เปนพืชที่เกษตรกรไมคอยใหความสนใจ
เน่ืองจากราคาเฉลี่ยเพียง 1-2 บาทตอผล แตเกษตรกรก็ไมคอยเดือดรอน เน่ืองจากมะพราวเปนไมผลท่ีไมใช
สารเคมีมากและตน ทนุ ไมสงู โดยจะมพี อ คาหรอื ผูร วบรวมเขา มารบั ซื้อถึงหนาสวน ในราคาท่ีคอนขางต่ํา เกษตรกร
รายใหญ รวมท้ังคุณหนยุ จงึ นาํ ผลผลิตของตนเองไปจําหนายที่ตลาดไทยเอง พรอมท้ังรวบรวมผลผลิตมะพราวจาก
เกษตรกรในพ้ืนที่ไปจําหนายดวย และกลายเปนผูรวบรวมหรือ ท่ีเรียกวา “ลงมะพราว” ในท่ีสุด ซ่ึงชวงเวลาน้ัน
ลงมะพราว ยังมีจํานวนไมมาก แตเพิ่มขึ้นเร่ือยๆ จากประมาณ 10 – 20 ราย เปน มากกวา 100 รายในปจจุบัน
ทัง้ นีว้ ตั ถุดบิ ทใี่ ชใ นสวนของ บรษิ ัท เอน็ ซโี คโคนทั จะรบั ผานลงประมาณ 20-30% และจากเกษตรกรโดยตรง 70-
80%

11

การรวบรวมผลผลิตมะพราวจากเกษตรกร จะไมมีการจัดสรรพื้นท่ี แตอาศัยความเช่ือมั่นและความ
ซอ่ื สัตยเ ปนหลกั ชว งแรก ลง ตองไปตดิ ตอ แนะนําตัวหรือหาผูแนะนําใหเกษตรกรทราบกอน หลักที่สําคัญ คือ ตอง
รบั ซ้อื ผลผลิตตลอดท้ังป และตองไมมีปญหาเร่ืองการชําระเงิน ในขณะที่หากบริษัทรับซ้ือมะพราวผานลง บางครั้ง
มีปญหาจากความไมซื่อสัตยของลงบางราย เชน นําผลผลิตแลวไปขายใหท่ีอ่ืน ที่ไดราคาสูงกวาเล็กนอย ดังนั้น
ปจจุบันบริษัทฯ หรือ โรงงานจึงมีการสรางระบบรับซื้อกับเกษตรกรหรือผูผลิตโดยตรง โดยใหการสนับสนุนดาน
ความรูดานการผลิตใหไดคุณภาพ ใหราคาที่แขงขันกับตลาดได การเก็บเกี่ยวหรือนับผลผลิตตรงไปตรงมา
นอกจากน้ียังมีการสนับสนุนใหมีแหลงผลิตใหมๆ โดยการชักชวนนักลงทุน มาลงทุนปลูกมะพราวนํ้าหอมในพ้ืนที่
โดยรบั รองรายไดขั้นต่าํ ประมาณ 50,000 บาทตอไรตอป ซ่ึงคาใชจายในการลงทุนประมาณ 5 แสนกวาบาทตอไร
ภายหลงั จากปลกู มะพรา วจะสามารถเกบ็ เกย่ี วผลผลติ ไดเม่ือ อายุ 3 – 4 ป ปกติเกษตรกรจะปลูกมะพราวเฉลี่ย 3-
5 ไรตอ ราย สามารถรายไดประมาณปละ 5 ลาน จึงเปนพืชที่สรางรายไดดีแกเกษตรกรและจัดเปนไมผลเศรษฐกิจ
ท่ีสําคัญชนดิ หนงึ่ ของประเทศไทย

อีกหน่ึงปจจัยท่ีสําคัญในการเปนลง คือ ตองมีตลาดรองรับ เนื่องจากมะพราวเปนพืชท่ีออกผลผลิต
สมาํ่ เสมอ ทกุ ๆ 20 วนั ตัดได 1 ทะลาย โดยในแตละทะลายมีจํานวนผลเฉลี่ย 7 – 10 ผล ถาตัดไมตามกําหนดจะ
มีผลตอ คุณภาพและปรมิ าณของผลผลิต ทางบริษทั ฯ ตอ งมแี ผนการนาํ เขาผลผลิตที่แนนอน มีประสบการณในการ
คดั เลือกคณุ ภาพและเกบ็ เกย่ี วผลมะพรา ว การเก็บเกย่ี วอยา งสมํ่าเสมอจะทําใหไดผลผลิตท่ีมีคุณภาพดีและมีลูกดก
มีคุณภาพท่ีดีในการสงออก โดยมีลักษณะเนื้อ 2 ช้ัน ซ่ึงจะไดรสชาติน้ําหวานหอม กะลาแข็งแรงเหมาะกับการ
ขนสง รวมท้ังเน้ือมะพราวเสียชา มีอายุการเก็บนานกวา ดังนั้น ผูเก็บเกี่ยวตองมีประสบการณ เนื่องจากการเก็บ
เก่ียวมะพราวไมไดขึ้นอยูกับอายุเพียงอยางเดียว สภาวะอากาศรอน – หนาว ทําใหแกเร็วชาตางกัน การเปนผู
รวบรวมหรือลง นอกจากจะตองมีเงินลงทุนหรือมีการจายเงินสม่ําเสมอแลว จะตองมีแรงงานในการเก็บเก่ียวที่มี
ประสบการณ สามารถเก็บเก่ียวหรือดูคุณภาพวัตถุดิบไดเอง ซึ่งปกติใช 4 – 5 คนตอรถกะบะ 1 คัน โดยบรรจุได
ประมาณ 1,000 ลูกขึ้นไป หากใชรถหกลอ จะตอ งใชแรงงานราว 5 – 10 คน

แมว าในปจจบุ นั แนวโนม การซื้อขายมะพรา วนํ้าหอมจะเปล่ียนแปลงเปนเปนลักษณะตลาดครบวงจรมาก
ขึ้น แตเราก็ไมสามารถปฏิเสธไดวา เกษตรกรสวนใหญยังคงเปนเกษตรกรรายยอย ซ่ึงมีผลผลิตปริมาณไมมากพอ
หรือไมคุมคาตอการเขาไปรับซ้ือโดยบริษัทผูสงออกเอง ดังนั้นลงมะพราวหรือผูรวบรวมมะพราว จึงยังคงมี
ความสําคัญอยูในฐานะที่เปนกลไกในการชวยรับซ้ือและรวบรวมผลผลิตสูตลาดสงออก อยางไรก็ตาม ณ ปจจุบัน
เร่ิมมีพอ คาชาวจีนเขามาตั้งโรงคัดบรรจุผลไมหรือท่ีเรียกกันวา “ลง” หรือ “ลงจีน” ซึ่งมีจํานวนมากข้ึน เขามารับ
ซ้ือผลไมไทย (ไมเฉพาะมะพราวนาํ้ หอม) ถึงในสวนหรือเหมาซ้ือยกสวนและสงออกไปสาธารณรัฐประชาชนจีน อีก
ทั้งยังมีการนําไปแปรรูป ทาํ ใหราคาหนาสวน ขยับขึ้นตามไปดวย นอกจากนี้ยังมีการขยายฐานไปยึดครองการคา
ผลไมไ ทยในอกี หลายจังหวัดในภูมภิ าคตา งๆ

12

สาํ หรับกรณขี องมะพราวนาํ้ หอมในพน้ื ที่ อําเภอดาํ เนินสะดวก จังหวัดราชบุรี ราคามะพราวนํ้าหอมสูงขึ้น
อยางตอเนื่อง เกษตรกรจะชื่นชอบที่สามารถขายผลผลิตไดราคาที่ดี จึงมีการเพิ่มการเพาะปลูกมากข้ึน ทั้งในสวน
ของเกษตรกรเดิมที่เพิ่มพื้นที่การผลิต และเกษตรกรรายใหมที่มีความประสงคจะเขามาในตลาดอันหอมหวลนี้
อยางไรก็ตาม พอคาแมคาท่ีซ้ือไปขายปลีกจึงตองลดปริมาณการซ้ือลงเน่ืองจากตนทุนที่สูงขึ้น สงผลทําใหคนไทย
และนักทองเที่ยวในประเทศตองบริโภคมะพราวแพงตามไปดวย จึงทําใหมองไดวา บทบาทของลงจีนในวันนี้ ถูก
ชี้นําไปทางวาเปนผูรายเสียมากกวา นอกจากนี้ บทเรียนในอดีตของพืชผลหลายชนิด ไมวาจะเปนทุเรียน มังคุด
กลว ยหอม ลําไย ท่เี คยมกี ารคาขายกับจีน ลงจีนมักจะใหราคาสูงกวา คูแขงทุกๆ คน ในลักษณะทุมตลาด เรียกวา
เหมากนั หมดเลยทเี ดียว แตเ ม่อื ประเทศจีนสามารถผลิตผลไมที่นําเขาไดเองภายในประเทศแลว ก็จะลดการนําเขา
ทําใหประเทศสงออกท่ีขยายพ้ืนท่ีการผลิตและผลผลิตออกมาจํานวนมาก เกิดภาวะลนตลาด กลายเปนวงจรใน
ลักษณะ มอบลําไย มอบมะพราว โคนลําไย โคนมะพราว บทบาทลงจีน จึงคอนขางชัดเจนในลักษณะของการ
เหนี่ยวรั้งอุตสาหกรรมมะพราวของไทย รัฐบาลจึงไมควรน่ิงเฉยตอสถานาะการณดังกลาว การกําหนดนโยบาย
เครือขายพอคาจีนกับไทย การสนับสนุนการแปรรูปและเพ่ิมมูลคาวัตถุดิบเพื่อการสงออก อาจเปนแนวทางออก
ทางหนึ่ง อยางไรก็ตาม การบังคับกฏหมาย ความเขมงวดตอกฏหมายท่ีภาครัฐกําหนดขึ้น รวมท้ังหนวยงานท่ีเขา
มารับผิดชอบโดยเฉพาะ มีผลตออนาคตของเกษตรกรและผูประกอบการ รวมท้ังอนาคตของมะพราวน้ําหอมไทย
วาจะรุงหรือรวง และจะเดินสูการเปนศูนยกลาง (Hub) มะพราวนํ้าหอมตามที่ภาครัฐประกาศนโยบายไดอยางไร
ยงั คงเปนคําถามทร่ี อคาํ ตอบจากวงการมะพราวนํ้าหอมไทย

เอกสารประกอบ :

1. คมชัดลึก, ณรงคศักดิ์ จากเด็กสงมะพราวสูเถาแกรอยลาน, http://www.komchadluek.net /news/kom-

kid/202880

2. บทสัมภาษณสวนตัว ผูจัดการบริษัท เอ็นซีโคโคนัท จํากัด ในฐานะผูรวบรวมมะพราวนํ้าหอมเกา วันอังคารท่ี 11

สงิ หาคม 2559

3. สาํ นักงานเศรฐกิจอุตสาหกรรม,ลงจีน : การครอบงาํ การคา ผลไมไทย, http://www.oie.go.th/sites/

default/files/attachments/article/thai_fruit.pdf

4. เกษตรกา วไกล, มะพราวนํ้าหอมจากประเทศไทย จะครองเบอร 1 โลก ไดน านแคไหน?,

https://www.kasetkaoklai.com/home/2016/05/มะพรา วน้าํ หอมจากไทย

5. มะพราวน้ําหอม ราคาพุงสูง หลังมีการกวานซ้ือสงออกจีน, https://workpointnews.com/2018/05/18/มะพราว

นาํ้ หอม-ราคาพ/ุ

6. ระวงั ลงจนี กําลงั เขา ยดึ ประเทศ, https://taokaemai.com/ระวังลง จีน-กาํ ลงั เขายึ/

7. แกปม “ลงจีน”ก วา น ซื้อ ผ ลไ มส ด หม ด สว น ! จับคูพันธ มิต ร 2 ป ร ะเ ทศ อุมโ ร งงา นแ ป รรูป ,

https://www.thairath.co.th/content/1094355

13

สมั ภาษณ ผจู ัดการบรษิ ัท เอ็นซโี คโคนัท จํากัด ในฐานะอดีตผรู วบรวมมะพราวนํ้าหอม

การขนสงมะพราว และราคามะพราวนา้ํ หอมท่ี รานขายสงมะพราวนาํ้ หอม ยานตลาดเมืองใหม อาํ เภอเมือง
เชียงใหม วันท่ี 18 พ.ค. 61

ที่มา: https://www.thairath.co.th/content/1164675 สบื คนเมื่อ 18 มกราคม 2562

14

หว งโซมลู คา มะพรา วนา้ํ หอม ในพืน้ ที่กลุมภาคกลางตอนลา ง 2 และจังหวัดราชบุรี
The value chain of aromatic coconut in the Regional Operation Central 2

and Ratchaburi Province

ธติ มิ า วงษชรี 0ี1, จิระพันธุ เน่ืองจากนลิ 2, วิไลวรรณ ทวชิ ศร3ี และ อนุสรณ รัตนะธนโอภาส2
Thitima Wongsheree1, Chirapan Nuengchaknin2 Wilaiwan TwiRshatstrai3naantdhaAnnauospoartn2

บทคัดยอ
มะพราวน้ําหอมจัดเปนผลผลิตทม่ี ศี ักยภาพในการสง ออกสงู ในพื้นท่ีกลุม จังหวดั ภาคกลางตอนลาง 2 และ
จังหวดั ราชบรุ ี โดยป 2558 มีแหลง ผลติ มะพราวนา้ํ หอมสําคัญท่สี ุด อยใู นจังหวัดราชบุรีและสมทุ รสาคร เปนพ้นื ที่
ปลกู รอยละ 40 ของพ้นื ที่ปลูกทง้ั ประเทศ วตั ถุประสงคข องการศึกษาครง้ั นี้ เพ่ือศึกษามูลคา เพมิ่ ในหว งโซอ ปุ ทาน
มะพราวน้าํ หอม และไดเ กบ็ ขอ มลู โดยใชก ารสัมภาษณแบบมโี ครงสรางในกลุมตวั อยาง ผผู ลติ และผสู ง ออกขนาด
ใหญ รวมท้งั นักวชิ าการเกษตรในพ้นื ท่ีเปา หมาย จาํ นวน 11 คน ผลการวิเคราะหมูลคาเพม่ิ ของสินคาเมื่อเทียบกับ
ราคาวัตถดุ บิ เมื่อเดือน พ.ย. 2559 ท่ผี ลละ 7 บาท พบวา มะพราวนํ้าหอมผลสดทมี่ กี ารตัดแตง บางสว น มี
มลู คา เพ่ิมสูงสุด รองลงมาคือนา้ํ มะพรา วบรรจุขวดหรือกลอง มะพรา วเผา และวุนมะพราว โดยมีมลู คา เพ่มิ ท่ี 13.3,
2.6, 1.8 และ1.4 เทา ตามลําดบั สว นผลจากการสัมภาษณผปู ระกอบการสงออก เสนอใหหนวยงานภาครฐั ผลักดนั
ใหประเทศไทยเปน ศูนยกลางการผลติ และแปรรปู มะพรา วนํา้ หอมโลก เนอื่ งจากพ้นื ทศี่ ึกษานผ้ี ลติ มะพรา วน้ําหอม
มีความหอมและรสชาติดี สวนจุดออนหรือปญหาสาํ คญั ท่ีพบในหว งโซอปุ ทานคือ คุณภาพและมาตรฐานวัตถดุ บิ
และผลิตภณั ฑ โดยเสนอวาภาครัฐควรปอ งกนั การลักลอบสงออกตน พนั ธมุ ะพรา ว เรงการขึ้นทะเบยี นพนั ธุม ะพรา ว
น้ําหอมไทย รวมทั้งผลักดนั พระราชบัญญัตกิ ารถอื ครองกรรมสิทธท์ิ ี่ดนิ และการใหเชา ท่ีดิน
คาํ สําคญั : มะพรา วนํ้าหอม, หว งโซมูลคา , กลมุ จังหวัดภาคกลางตอนลา ง 2

Abstract

11ศUนู CยO์วจิMยั ,แInลsะtบituริกteารoเfพS่อื cชieมุ nชtนifiแcลaะnสdงั คTeมcสhําnนoกัloวgจิ icยั aแlลRะeบsรeิกaาrรcวhทิ aยnาdศาSสeตrvรi์แceลsะ,เทKคinโgนโMลoยnี มgหuาt’วsทิ Uยnาivลeยั rเsทitคyโoนfโลTeยcีพhรnะoจlอoมgyเก,ลB้าaธnนgบkoรุ ีkเ,ข1ต0ท1่งุ 4ค0รุ กรุงเทพฯ 10140
2lสถาบนั พฒั นาและฝึกอบรมโรงงานต้นแบบ มหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยพี ระจอมเกล้าธนบรุ ี เขตท่งุ ครุ กรุงเทพฯ 10140
2Pilot Plant Development and Training Institute, King Mongut’s University of Technology, Bangkok, 10140
3สถาบนั วจิ ยั พชื สวน กรมวชิ าการเกษตร จตจุ กั ร กรุงเทพฯ 10900
3Horticulture Research Institute Chatuchak, Bangkok, 10900

15

The aromatic coconut is one of economic crops and exporting produce of Thailand.
Approximately 40% of total Aromatic planting area situated in Ratchaburi and Samut Sakhon. To
study of value chain of aromatic coconut and to analyze strengths, weaknesses, opportunities
and threats in supply chain, the study focus in the main Aromatic coconut growing area of the
Regional operation central 2 (ROC) and Ratchaburi provinces. The individual structured interview
was done with studying samples such as big coconut farm owner, enterprise, exporters and the
agricultural officers. The value added analysis was computed from the ratio of raw-material’s
price at 7 baht (November 2016) and produce’s price. The result showed that minimal
processing coconut was the highest the value added produce, followed by bottled coconut
water, cooked aromatic nut and coco-jelly nut with the value added of 13.3, 2.6, 1.8 and 1.4,
respectively. Whilst the key interviewers advise that Government should push Thailand to be
Aromatic coconut processing/production hub of the world since studied area produces the
special taste and flavor of coconut water. The weakness of coconut supply chain was quality
and standard of the nut as raw material and products. To protect Thai Aromatic business, they
also suggested to push the government attend closely on plant protection law for exporting
coconut seedling, land lease and rent as well as fasten registration process of aromatic coconut
varietal protection.
Keywords: Aromatic Coconut, Value Chain, Regional Operation Central (ROC)

คาํ นํา
มะพราวนํา้ หอมจดั เปน พชื เศรษฐกจิ สาํ คัญของประเทศ จากขอมูลการสง ออกมะพรา วผลในป พ.ศ. 2558
(กะทิรวมน้ําหอม) ประเทศไทยสามารถสง ออกมะพรา วติดหนง่ึ ในสบิ อนั ดับแรกของโลก โดยมีประเทศอินโดนีเซยี
สง ออกสงู ที่สดุ เปน อันดับหนึ่ง สว นประเทศไทย สง ออกมากเปนอนั ดบั ทห่ี า ของโลก มีพ้ืนที่เพาะปลูกประมาณ 1.2
แสนไร (กฤษณา, 2557) พ้นื ท่ีสวนใหญอยใู นกลมุ จงั หวัดภาคกลางตอนลาง 2 (เพชรบรุ ี ประจวบครี ีขันธ
สมุทรสาคร สมทุ รสงคราม) และจังหวดั ราชบรุ ี ท้งั น้ีทางกลมุ จงั หวดั ดงั กลา วภายใตการทํางานศนู ยป ฏิบัติการรว ม
กลมุ จงั หวัด (Regional Operation Center) รวมกบั สถาบนั การศึกษาภาครัฐในพ้ืนที่ (ROC และมหาวทิ ยาลยั
เทคโนโลยพี ระจอมเกลา ธนบุรี, 2557) ไดกําหนดยุทธศาสตร “เกษตรไดม าตรฐาน-อาหารปลอดภัย” สนับสนุน
การเปนแหลง ผลิตอาหารทส่ี ําคัญของประเทศ โดยใหเ กิดการสรางโอกาสในการแขง ขนั ของสนิ คา และผลติ ภณั ฑใ น
โลกปจ จุบัน ทง้ั น้ตี อ งตอบสนองในดา นคุณประโยชนใหกับผบู ริโภคหรอื ผูซื้อที่ใหความสําคญั ตอ คุณคา (Value)
และคณุ ภาพ (Quality) ของผลติ ภณั ฑ ซงึ่ มกี ารศึกษาและประยุกตใชเ คร่อื งมือหวงโซม ูลคา (Value Chain)

16

(Porter, 1998) ในการกําหนดแนวทางการพัฒนากระบวนการผลิตใหมปี ระสิทธภิ าพในพชื เศรษฐกจิ เชน ปาลม
นาํ้ มัน (ธกส., 2556) ยางพารา (ภูวนยั , 2556) สําหรบั ผลติ ภณั ฑมะพรา วนํา้ หอมของประเทศไทยโดยเฉพาะจาก
ลมุ นํ้าทาจนี และแมก ลอง มีความไดเ ปรียบดานความหอมหวานและไดร บั การยอมรับจากผบู รโิ ภคทัว่ โลก แตยงั
ประสบปญหาหลายดา นตลอดหวงโซอปุ ทาน ดังน้ันในการศึกษาคร้งั น้ีจึงทาํ การวเิ คราะหจ ุดแข็งจดุ ออนปญหา
อุปสรรค ในกระบวนการตั้งแตต นนํ้า กลางนาํ้ จนถึงปลายน้ํา เพ่อื ศกึ ษามลู คาเพ่มิ ในหวงโซอ ุปทาน ของมะพรา ว
นํา้ หมอในพน้ื ที่กลุมภาคกลางตอนลาง 2 และจงั หวัดราชบรุ ี ใหมีการพฒั นาอยา งเปน ระบบเพ่ือการแขงขันไดใน
อนาคตของพชื เศรษฐกิจท่สี าํ คัญของประเทศไทย

วิธกี ารศึกษา

การศึกษากระทาํ โดยการสาํ รวจและสัมภาษณผ ูเ กีย่ วของแบบมีโครงสรา งในหวงโซอุปทาน ทงั้ น้มี รี ายการ
คําถามประกอบการสัมภาษณ ประมาณ 8-10 ขอ ท่สี อดคลองกบั กลมุ ผใู หส มั ภาษณ ตั้งแต วธิ กี ารปลกู และดแู ล
รักษาผลผลติ ปญหาการผลิตและจาํ หนาย ตลาดและแนวโนม การเตบิ โต รวมทง้ั ความตองการการสนับสนุนจาก
หนวยงานภาครัฐ เหตผุ ลในการเลือกผลิตหรือดําเนินธุรกิจฯ ราคาของวตั ถุดิบ มลู คาของผลติ ภณั ฑ คุณลกั ษณะ
เดน ของผลผลติ /ผลติ ภัณฑ โดยกําหนดเกณฑการคดั เลือกกลมุ ตวั อยา ง ดงั น้ีคอื กลุมท่ี 1 ผผู ลิตพันธุมะพราวราย
ใหญท ไ่ี ดรบั การยอมรบั ในจงั หวัดราชบุรีและสมทุ รสาคร โดยมีเกณฑก ารคดั เลือกผูถูกสมั ภาษณ คือ เปนผูผลติ
มะพรา วนํ้าหอมรายใหญใ นพ้ืนทเี่ ปาหมาย มพี ้นื ที่ 50-100 ไร มีประสบการณการปลกู ไมต่ํากวา 10 ป
ผูประกอบการแปรรูปมะพราวนา้ํ หอมทม่ี ีชื่อเสยี งในพน้ื ทเ่ี ปา หมาย สาํ หรบั การผสู งออก มเี กณฑก ารคัดเลอื ก
ผผู ลิตรายใหญหรือบรษิ ทั สงออกลาํ ดับหน่งึ ในหาของประเทศ สําหรบั เจา หนาที่ภาครัฐ คัดเลือกนักวชิ าการที่มี
หนา ทร่ี บั ผดิ ชอบตอการสง เสรมิ มะพราวนาํ้ หอมและประสบการณเ กย่ี วขอ งกบั มะพรา วไมตํา่ กวา 5-10 ป จํานวน
ผูใหส ัมภาษณร วม 11 คน ขณะเดียวกนั ภายหลังจากการสัมภาษณ มกี ารจดั ประชมุ ผมู ีสวนไดส ว นเสยี ในหว งโซ
อปุ ทาน จาํ นวนผเู ขารวมประชุมประมาณ 50 คน เพ่ือวิเคราะหจ ุดแขง็ จุดออ นปญหาอปุ สรรค และกาํ หนดแนว
ทางการยกระดับการแขง ขนั ของผูประกอบการ รวมทัง้ ภาครฐั ทีเ่ กย่ี วขอ ง

17

ผลและวจิ ารณผ ล
จากขอ มูลการสาํ รวจและสมั ภาษณ จึงทาํ ใหท ราบหวงโซอุปทานมะพราวนํา้ หอม และไดนําหวงโซอุปทาน
ของมะพราวนํ้าหอมวิเคราะหจุดแข็งและจุดออนปญหาและอุปสรรค (SWOT Analysis) รวมกับผูมีสวนไดเสีย
ไดแก ตัวแทนผูประกอบการ ตนนํ้า กลางนํ้าและปลายน้ํา หนวยงานภาครัฐท่ีเกี่ยวของกับการสนับสนุนการผลิต
มะพราวน้ําหอมและนักวิชาการ พบวาคุณคาของผลิตภัณฑมีความเช่ือมโยงกับกิจกรรมตั้งแตระดับตนนํ้าจนถึง
ปลายนํ้า โดยเฉพาะกลุมกิจกรรมตนนํ้า อาทิเชน การจัดการเกษตร การผลิตวัตถุดิบท่ีมีคุณภาพและมาตรฐาน
โดยการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีและเหมาะสม (Good Agriculture Practices: GAP) การสรางระบบตรวจสอบ
ยอนกลับ (Traceability) การจัดหาตนพันธุน้าํ หอมท่ีมีคุณภาพ การปรับปรุงพันธุ การวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยี
การผลิตมะพราวใหมีผลผลิตสมํ่าเสมอ กลุมกิจกรรมกลางน้ํา ไดแก การพัฒนานวัตกรรมและผลิตภัณฑสุขภาพ
การสงเสริม/สนับสนุนมาตรฐานการผลิต และกลุมกิจกรรมปลายนํ้า ไดแก การเช่ือมโยงตลาดและกําหนดราคา
กลางของวัตถุดิบ รวมท้ังการหาชองทางการตลาดใหมๆ (ดังภาพที่ 1) จะเห็นไดวา คุณภาพและมาตรฐานของ
ผลิตภัณฑ เปนคุณสมบัติท่ีบงบอกถึง คุณคาของสินคา มะพราวน้ําหอมที่ไดคุณภาพการสงออก มีดูแลรักษาและ
การเก็บเก่ียวในชวงเวลาที่เหมาะสม มีคุณภาพตามมาตรฐานท่ีลูกคาตองการ ภายหลังจากตัดแตงผล บรรจุกลอง
และขนสง ไปยงั ตลาดตางประเทศ ไดร ับมูลคาเพมิ่ ข้ึนสูงสุด 13.3 เทา รองลงมาคือน้ํามะพราวบรรจุขวดหรือกลอง
มะพราวเผา และวุนมะพราว โดยมีมูลคาเพิ่มท่ี 2.6, 1.8 และ1.4 เทา ตามลําดับ เมื่อเปรียบเทียบอัตราสวน
ระหวางมูลคาสินคาที่เพิ่มข้ึนกับมูลคาวัตถุดิบ (ตารางที่ 1) ท้ังน้ีขอมูลดังกลาวไมไดหักคาใชจายตนทุนของ
ผูประกอบการ ซึ่งมีคาใชจายต้ังแต 16-31 บาทตอผล (ข้ึนอยูกับขนาดผล) และยังมีคาใชจายในการออกรับรอง
ผลผลติ อนิ ทรยี  ประมาณ 1.5 แสนบาทตอ ป (ขอ มลู สมั ภาษณสวนตัว: วิสาหกิจชุมชนผูผลิตผลไมปลอดภัยสารพิษ
เ พื่ อ ส ง อ อ ก จ . ร า ช บุ รี มิ ถุ น า ย น 2560)

18

Agiculture raw material Coconut Geographical R&D
managment stanard and breeding/ Indication (GI) production
registeration technique
Product development Traceability seedling
and innnovation innovation for management
Healthy & Green STD. and quality & innovation in
Market linkage and Mid product Quality standard value chain
Price Control
development modern distribution
product chanel and network
Raw material quality
mid price
and
standard

Figure 1 Value chain of tender aromatic coconut

Table 1 Surplus Value of tender aromatic coconut and their products

Raw Material Products Price
Value Added /1
Diamon-cut
(T HB/unit)
Young Coconut Polish 100 13.3

Coconut 30 1.4
Jelly

Price: 7 THB/unit Roasted 20 1.8
Coconut

Coconut 70 2.6
Drinks

/1 TheRemark : /1 PVroadluucetionAvdaldueepderiMsaCteariallccuosltated by Ratio between Product Value and
Raw Material cost.

จากแนวคิดของหวงโซคุณคา จะเหน็ ไดวามะพรา วน้าํ หอมจากแหลง ผลิต พน้ื ที่กลมุ จงั หวัดภาคกลาง
ตอนลาง 2 และจงั หวดั ราชบุรี มีปจ จัยนาํ เขา ทไ่ี ดเปรียบกวา ประเทศคูแ ขง คือ มีมะพราวพนั ธุกน จบี ซึง่ ใหนํ้าทมี่ ี
กลนิ่ หอมเฉพาะ พนื้ ที่เพาะปลูกมีแรธ าตุในดินและคุณภาพนํ้าทเ่ี หมาะสมกบั การปลูก รวมทัง้ เกษตรกรมี

19

ประสบการณป ลูกและดูแลรกั ษา จงึ ทาํ ใหผลผลติ มะพรา วน้าํ หอมจากพน้ื ทีน่ ้ไี ดรบั การยอมรบั จากลูกคา วา มี
คุณภาพสูง จงึ ทําใหผ ูป ระกอบการสง ออกขนาดใหญหนึ่งในหา ของประเทศ เสนอใหห นวยงานภาครัฐออกนโยบาย
ผลกั ดันใหประเทศไทยเปนศนู ยก ลางการผลติ และแปรรูปมะพรา วนาํ้ หอมโลก

ดังนนั้ กจิ กรรมตนนาํ้ ทมี่ ีคุณคาและสง ผลตอกิจกรรมกลางนํ้าและปลายน้าํ คือ การกั ษาคุณภาพและ
มาตรฐานของวตั ถุดิบและผลติ ภณั ฑ ภายใตหลักการ GAP คือคุณคา ทจ่ี ูงใจผซู ื้อ (Attractive Quality) ซง่ึ
คุณคานโ้ี ดยปกติจะไมมีอยใู นตวั สินคา ทั่วไป แตห ากถา ทาํ ใหม ไี ด จะเกิดความแตกตา งและสามารถจูงใจลูกคาให
เกดิ ความสนใจทจี่ ะซื้อสินคา ดังนน้ั การสรางความรับรูในตัวสินคาทด่ี ตี อผบู รโิ ภค ผานการประชาสัมพันธ จงึ มี
ความจาํ เปน อยางยิ่งที่จะทาํ ใหห ว งโซอ ปุ ทานมคี วามสมบรู ณ และหากมกี ระบวนการทาํ ใหการไหลของขอมูล
สารสนเทศยอ นกลบั (ความตองการของผูบ ริโภคสดุ ทายมายังผูขายหรือผูผ ลิตปจจัยการผลิต) ผลติ ภัณฑมะพราว
นาํ้ หอมจะไดรบั การยอมรบั ในแงคณุ คา /คุณประโยชน ที่ทําใหล ูกคา พรอมจะจายเพื่อซ้ือสินคา ในคุณภาพและ
ราคาทีย่ อมรับได (ยรรยง, 2553) อยา งไรก็ตาม คณุ ภาพและมาตรฐานวตั ถุดบิ และผลิตภัณฑเ พ่อื การสงออก
โดยรวม จดั เปนจุดออนหรอื ปญหาสําคญั ท่ีพบในหว งโซอ ุปทานมะพรา วน้ําหอม นอกจากนี้ มะพรา วนํา้ หอมไทยยัง
มีจดุ เสียเปรียบทางดา นตน ทุนการผลติ และราคาวตั ถุดิบที่สงู กวาประเทศคแู ขง ในเขตอาเซียน ทง้ั นแ้ี นวทางการ
พฒั นาจุดแข็งของกจิ กรรมตลอดหว งโซ ผูสงออกมะพราวนา้ํ หอมจะตองมีความรวมมือกับผูผ ลติ สายพนั ธุ ผูปลูก
มะพรา ว และผูร วบรวมผลผลิต ทําการกาํ หนดมาตรฐานสนิ คา ที่ดี ไดแ ก ขนาดผล ความหวานและกลน่ิ หอมของ
นา้ํ มะพราวทตี่ รงตามสายพนั ธุ และเปนเอกลักษณเ ฉพาะ กิจกรรมสนับสนุนท่ีผูป ระกอบการมะพราวน้ําหอม
ตองการจากภาครฐั คือ มาตรการในการปองกันการลักลอบสง ออกตน พนั ธุมะพราว การข้นึ ทะเบยี นพนั ธุมะพรา ว
นํา้ หอมของไทย และการผลกั ดัน พรบ.การถือครองกรรมสิทธิ์ท่ดี ินและการเชาท่ีดนิ ของตา งชาติในพน้ื ทเ่ี กษตรท่ีจะ
รุกลาํ้ พื้นทเี่ พาะปลูกในอนาคต

สรุป

มลู คา เพิ่มของผลติ ภณั ฑมะพรา วนาํ้ หอมในหว งโซอ ปุ ทาน พ้นื ท่ีกลุมจังหวัดภาคกลางตอนลาง 2 และ
จังหวัดราชบรุ ี มีผลมาจากกิจกรรมตนน้าํ เปนสาํ คัญ โดยเฉพาะ คณุ ภาพและมาตรฐานของวัตถุดิบและผลิตภณั ฑ
ภายใตหลกั การ GAP วัตถดุ บิ มะพราวนา้ํ หอมทไี่ ดคณุ ภาพและมีการรับรองมาตรฐานการผลิต สามารถเพมิ่ มลู คา
ของวตั ถุดิบไดสงู สุด การสง ออกผลมะพราวสด ดวยการตัดแตง ผลบางสว น ในรูปมะพรา วควั่นหรือมะพราวเจยี น
มีสว นตา งมูลคาสงู สุด ประมาณ 13.3 เทา และถาหากตอ งการปรบั ปรงุ เพื่อการแขง ขันในธุรกิจมะพรา วน้าํ หอม

20

ของประเทศไทย จะตอ งดาํ เนนิ การในเร่อื ง การพฒั นาสายพันธุ และการกาํ หนดเอกลักษณท่ีดขี องสนิ คา และ
รักษาซง่ึ มาตรฐานสินคาใหกับลกู คา

คําขอบคุณ
บทความนเ้ี ปน สว นหนงึ่ ของโครงการวจิ ยั เร่ือง “การศึกษาหวงโซมลู คา (Value Chain) ของ
มะพรา วนาํ้ หอมและผลิตภณั ฑตาลโตนด กลมุ จังหวัดภาคกลางตอนลาง 2 และจงั หวัดราชบุรี” ภายใตศูนย
ปฏิบัติการรว มกลมุ จงั หวัด (Regional Operation Center: ROC) กระทรวงมหาดไทย ประจาํ ปงบประมาณ 2559

เอกสารอา งองิ
กฤษณา กฤษณพกุ ต. 2557. มะพรา วนาํ้ หอมทางเลอื กใหมท ่นี าจบั ตามอง. เอกสารเผยแพรช ุดความรู สถานการณและความเส่ียง

ของสนิ คาเกษตรไทย (Agriculture@risk) เลมที่ 10, สํานักงานกองทนุ สนับสนุนการวจิ ัย, 32 หนา .
ธนาคารเพือ่ การเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.). 2556. การศึกษา หวงโซการผลติ (Value Chain) ของปาลม นาํ้ มัน. กลมุ

งานนโยบาย กลยุทธและแผนงาน ฝายสนิ เชื่อบคุ คล. 29 หนา.
ภวู นัย บญุ สถติ ย. 2556. รายงานการศกึ ษาหวงโซมลู คา ยางพารา. ฝายสนิ เชอ่ื บคุ คลธนาคารเพ่อื การเกษตรและสหกรณ

การเกษตร. 33 หนา .
ยรรยง ศรสี ม. 2553. หวงโซคุณคา (Value Chain) ในงานโลจิสตกิ ส Technology Promotion Magazine 37 (211): 039-

044. สบื คน ใน http://www.tpa.or.th/publisher/pdfFileDownloadS/ TN210B_p30-33.pdf วันท่ี 26 มิถุนายน
2560.
ศนู ยปฏิบัตกิ ารรว มกลุมจังหวัดภาคกลางตอนลาง 2 และจงั หวดั ราชบรุ ี และมหาวทิ ยาลยั เทคโนโลยพี ระจอมเกลา ธนบรุ .ี 2557.
การศกึ ษารูปแบบการคา และการทอ งเท่ยี วชายแดนระหวางไทยกับสาธารณรฐั แหง สหภาพเมยี นมาร. 239 หนา .
Porter, M. E. 1998. Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance. [2nd ed.] New York.

21

สาวก “ชานมไขม กุ ” ตอ งรู

ที่ตองพาดหัววา สาวก “ชานมไขมุก” ตองรู เพราะวาปจจุบันกระแสการดื่มชานมไขมุกไดกลับมาฮิตใน
หมวู ยั รนุ และคนหนมุ สาวอีกคร้ัง จะเห็นไดบอ ยครง้ั ภาพการเขาคิวเพื่อซ้ือเครื่องดื่มชนิดน้ีในยานศูนยการคาหรือ
แหลงนัดพบของวัยรุนและคนหนุมสาวสมัยนี้ โดยราคาตอแกวของเครื่อมดื่มชนิดน้ีก็ไมใชถูกๆ ราคาตอแกวรอย
กวาบาท บางยห่ี อถาใสแ บบ Full Option ราคากจ็ ะขึ้นไปเกือบสองรอยบาทได โดยผูขายจะมีการสรางสรรคให
ชานมไขม ุกของตนเองแปลกแตกตางไปจากยห่ี ออน่ื ๆ ดว ยวธิ ีการตาง ๆ นานา และใชกลยุทธการตลาดเขามาชวย
โปรโมทสินคาจนเปนกระแส และเกดิ สาวก “ชานมไขม ุก”ขึ้นอกี คร้งั

ผูเขียนเองไมใช สาวกชานมไขมุก ท่ีจะไปบังอาจแนะนําวา ชานมไขมุกแบรนดไหนดัง หรืออรอยถูกใจ
วัยรุน แตเปน เพียงคนรนุ เกาทีเ่ คยไดด มื่ ชานมไขม ุกตั้งแตสมัยที่เขามาตีตลาดเมืองไทยเม่ือสิบกวาปกอน โดยครั้ง
แรกท่ีรจู กั จะเปน เพยี งซุมเครือ่ งดื่มทมี่ ีเครอื่ งซีลแกวเคร่ืองด่ืม บางรานก็มีเคร่ืองเขยาแกวดวย ซึ่งดูแปลกใหมและ
คอนขางถูกใจวัยรุนสมัยนั้น รานแบบนี้พบเห็นไดตามแหลงที่มีนักเรียน นักศึกษาเดินผาน เชน ทางเดินไปสถานี
รถไฟฟา หรือโรงเรยี นกวดวิชาใหญ ๆ เปนตน ทําใหผูใหญแบบเดียวกับผูเขียนก็เลยไดรูจักและลองล้ิมเคร่ืองด่ืม
ประเภทน้ีไปดวย แตแลวชานมไขมุกก็เกือบเปนสินคากระแสแฟช่ัน คือ มาเร็วไปเร็ว ความนิยมไดลดลงไป
เรือ่ ยๆ จนแทบไมพ บรานเครื่องดม่ื ประเภทนใี้ นแหลงเดมิ พบเห็นเพียงซุมเล็ก ๆ ในซอยหรือขางถนน สนนราคา
ตกแกว ละ 20-25 บาท ซ่ึงทกุ วันน้กี ็ยงั มรี า นเล็กแบบน้อี ยบู า ง

รูปแบบสนิ คา “ชานมไขมกุ ” รุน แรกๆ ที่เขามา เม็ดไขมุก ทท่ี าํ จากแปง มนั สมั ปะหลงั ผสมนํ้าตาล
จาํ หนา ยในประเทศไทย ทรายแดง/นา้ํ เชอื่ ม

22

รานชานมไขม ุกรนุ แรกท่เี ขามาเมอื งไทย

จนถงึ ปจจุบนั ชานมไขมุกรุนใหม ไดกลับมาบูมอีกครั้ง และเร่ิมเห็นกันชัดข้ึน เม่ือ 2-3 ปท่ีผานมา มีการ
ดื่มชานมไขมุกในหมูนักศึกษาและคนหนุมสาวในยานสยามแสควรและศูนยการคา มีการเกาะกลุมกันของผูชื่น
ชอบการดื่มชานมไขมุก มีการสงขาวสารผานส่ือสังคมออนไลนเพื่อแจงขอมูลรานชานมไขมุกรานดังและการ
จัดลําดับจนแพรหลาย ทําใหเกิดการแหกันไปซื้อจนตองตอคิว จะมีการทําแผนการตลาดท่ีเจาะคนหนุมสาวรุน
ใหม จางพนักงานขายท่ีเปนหนุมสาวหนาตาดี มีการนําเทคโนโลยีหรือรูปแบบการขายท่ีแปลกใหมเขามาใชใน
การทําการตลาด ทําใหเ กดิ ความรสู กึ ถึงความกระฉับกระเฉงของการด่ืมเคร่ืองดืม่ ประเภทนี้

สาวก “ชานมไขม กุ ” กบั การจดั ลาํ ดับใน
Social Media และการตามหารานชานม
ไขมกุ ยอดฮิตในปจจุบันปจ จบุ ัน

แตพ วกเราจะรูกันหรือไมวา ทีม่ าของชานมไขม ุกในเมอื งไทยเปนอยางไร ไปดูขอ มลู กัน

23

“ชานมไขมุก” หรือ Pearl Milk Tea หรือ Bubble Milk Tea มีการเรียกจนผวนมาเปน Boba Milk
Tea เปนเครื่องด่ืมที่มีตนกําเนิดมาจากประเทศไตหวัน สูตรด้ังเดิมทํามาจากชาดําไตหวัน จุดเดนของเคร่ืองด่ืม
ชนิดนี้คอื แปง ลกู กลม ๆ ที่ทาํ มาจากแปงมนั สมั ปะหลังตมสุกผสมนํ้าตาลทรายแดงหรือน้ําเชื่อม ที่ทําใหเครื่องดื่ม
มคี วามแปลกใหมจากการด่ืมและเคีย้ วไขมกุ หนบึ ๆ

ชานมไขมุก ถือกําเนิดขน้ึ เมื่อราวป ค.ศ.1980 (พ.ศ.2523) ทเ่ี มอื ง Taichung ประเทศไตหวัน โดยมกี าร
ระบวุ า คณุ Lin Hsiu Hui (หลนิ ชวิ่ ฮยุ ) แหงราน Chun Shui Tang Teahouse (ชุน ฉยุ ถงั ) เปน ผูคดิ ผลิตภัณฑข ึ้น
ในระหวา งการประชุมของรานชาชุน ฉยุ ถัง คุณหลนิ ช่ิวฮุย ไดน ึกสนกุ ผสมขนม Fen Yuan (เหมือนขนมโมจขิ อง
ญ่ปี ุน ในปจ จุบนั ) ลงในชาอสั สัมเยน็ และแบงใหผเู ขารว มประชุมไดลองชิม และพบวา รสชาตอิ รอยและนา สนใจ
มาก จึงไดน าํ ไปขายท่ีรา น “ชุนฉยุ ถงั ”นบั แตน ัน้ มา ชานมไขม ุกก็กลายเปนเมนยู อดฮิตของราน สว นที่มาของช่อื
Bubble Milk Tea เกดิ จากตัวไขมุกทเี่ มื่อใสล งไปในชานมแลวดูเหมอื นฟองอากาศ (Bubble) นอนกนอยูใตแกว

ชานมไขม ุก เรมิ่ เปน ทรี่ ูจักครง้ั แรกในประเทศไทยเมื่อประมาณ พ.ศ. 2544 ไดรบั ความนิยมอยา งมากใน
หมวู ยั รนุ เกิดเปนกระแสเคร่ืองด่มื แฟช่นั แตดวยขอจาํ กดั ทางรสชาตทิ ี่ยังไมห ลากหลายมากนักในชวงนน้ั ทําใหไม
นานกระแสเริ่มเบาลง จนเม่ือประมาณ พ.ศ. 2554 ธรุ กจิ ชานมไขมกุ เริ่มกลับมาคอ ย ๆ เตบิ โตอกี ครั้ง เนื่องจากเรม่ิ
มีเมนทู ี่หลากหลายมากข้ึน เม็ดไขม ุกสามารถใสเ คร่ืองด่ืมไดหลากหลายมากข้ึน ไมจํากัดแคชานมและชาผลไม
เทา นนั้ แตเ ริม่ มชี าไทย ชาเขียว กาแฟ และโกโก รวมกับบรรจุภัณฑท่ีสวยงามมากขึ้น ทําใหชานมไขมกุ กลับมาฟน
คนื ชีพอีกครั้ง

แมว า ชานมไขมกุ จะอรอยมากแคไหน แตด ื่มมากไปก็เสยี่ งเปนโรคอวนและเบาหวานได บทความเรื่อง
“เจาะลกึ เบื้องหลัง ชานมไขมุก...คุณหรอื โทษ ?” จากเวบ็ ไซตก ระปุก ระบวุ า

“การศึกษามากมายท่ีระบถุ งึ ประโยชนของการด่ืมนํ้าชาเพื่อสขุ ภาพ เชน สามารถชวยลดความดันโลหิต
ลดไขมนั ในหลอดเลือด และการมีคุณสมบัตเิ ปนสารตา นอนุมลู อิสระทชี่ ว ยยับยัง้ การเกดิ โรคหลอดเลอื ดหัวใจและ
โรคมะเร็ง ซึ่งประโยชนตา ง ๆ เหลานี้ จะมากหรือนอ ยข้ึนอยกู ับชนดิ ของชาและความเขมขน ในการบริโภค แตการ
บรโิ ภคชาเปรียบเสมือนเหรยี ญสองดา น คือ การด่ืมชาในปรมิ าณท่มี ากเกินไปอาจเกิดผลเสยี ตอ สขุ ภาพได เชน
ทองผกู นอนไมหลับ เปนตน

24

แตช านมไขมุก 1 แกว มไิ ดมีเพียงแตนา้ํ ชาเทานัน้ แตยงั มีนา้ํ เช่อื ม ครีมเทยี ม และไขมุกเพิ่มขน้ึ มา ขอ มูลทาง
โภชนาการระบวุ า ชานมไขม ุก 1 แกว ใหพ ลงั งาน 240-360 กโิ ลแคลอรี (คารโ บไฮเดรต 45-62 กรัมไขมัน 0-14
กรัม โปรตีน 0.4-2 กรัม) ความแตกตางของพลังงานและสารอาหารข้นึ อยกู ับปริมาณน้าํ เชือ่ มและครมี เทียมทีใ่ ส
ลงไป

โดยไขมกุ ท่ีอยูในชานมไขมกุ นั้น ผลิตมาจากแปง มันสาํ ปะหลัง ซ่ึงจัดอยูในอาหารหมวดเดยี วกับแปง และ
นํา้ ตาล โดยไขมุก 30 กรัม ใหพ ลังงาน 100 กิโลแคลอรี ซ่ึงพลังงานท่ีไดจ ากการดื่มชานมไขมุกใกลเคียงกบั การ
รบั ประทานกวยเตีย๋ วเยน็ ตาโฟ 1 ชาม ที่ใหพลงั งาน 326 กิโลแคลอรี (คารโ บไฮเดรต 41 กรัม ไขมนั 8 กรัม
โปรตีน 21 กรัม) หรอื เปรียบเทียบปริมาณน้ําตาลทไี่ ดรับจากชานมไขม ุกจะเทากบั ขาว 3-4 ทัพพี

มกี ารศึกษาวิจยั พบวา การด่มื ชาคูกับนมหรือนํ้าตาลจะลดคณุ สมบัติของชาในการตา นอนมุ ลู อิสระ ยงิ่ ไป
กวา นั้น นา้ํ ตาลทใี่ สใ นน้ําชายังถือเปน สงิ่ ที่ใหพลังงานสญู เปลา หมายถึงส่ิงทีใ่ หพลังงานที่มาจากคารโบไฮเดรต
เชิงเด่ียวโดยไมม สี ารอาหารอยางอน่ื ที่มปี ระโยชนต อรางกาย ซึ่งการศึกษาระบุวา การดมื่ น้าํ ตาลในปริมาณมาก ๆ
อยา งตอเนือ่ ง เพม่ิ ความเสี่ยงตอ การเปน โรคอวน โรคเบาหวาน และโรคหัวใจและหลอดเลอื ดเหมอื นกบั การด่มื
น้าํ อัดลม หรือเคร่อื งดม่ื ประเภทชาเขยี วพรอมด่ืมที่มีวางจาํ หนายทัว่ ไป

นอกจากนค้ี รมี เทียมท่ีใสลงในชานม ไขมันสวนใหญจะผลติ จากไขมันปาลม ซึ่งมีกรดไขมันอิ่มตัวสงู โดยเปน
ทที่ ราบโดยทว่ั ไปวา การบรโิ ภคกรดไขมนั อิ่มตวั เปน สาเหตุของการเกดิ โรคหวั ใจและหลอดเลือด

ดงั น้ันการบรโิ ภคชานมไขมุกเปนประจําอาจนําไปสูการเปน โรคอวน โรคเบาหวาน โรคหวั ใจและหลอด
เลอื ด ซึง่ การด่ืมชานมไขม ุกท่เี หมาะสมคอื การดม่ื โดยคํานึงถึงพลงั งานทค่ี วรไดรับในแตล ะวนั โดยการทดแทนการ
ดม่ื ชานมไขมกุ กบั การลดการบริโภคอาหารในกลุมขา ว แปง หรอื การลดปรมิ าณน้าํ ตาลทีใ่ สในชานมไขม ุกที่คุณสั่ง
และหลกี เลย่ี งการใสค รมี เทยี มลงไปในชานมไขมุกที่คณุ สง่ั เพยี งเทา นี้คุณกจ็ ะสามารถลดอันตรายท่ีมาจากชานม
ไขมุกได ”

(ท่มี า : http://www.mangozero.com/bubble-tea-inventor/,
http://narubolmook.blogspot.com/2013/09/blog-post.html,
https://www.thailandpostmart.com/news/)

-----------------------------------------------------------

25

ภาพประกอบรานชานมไขมุกยอดฮิตในปจ จุบนั

ภาพจาก Facebook : ATM Tea Bar

https://www.facebook.com/search/str/atm+tea+bar/keywords_search

ภาพจาก Facebook : KOI The’ Thailand

https://www.facebook.com/search/str/koi+th%C3
%A9+thailand/keywords_search

26

ภาพจาก Facebook : Fuku Matcha Thailand

https://www.facebook.com/search/str/fuku+matc
ha+thailand/keywords_search

ภาพจาก Facebook : COCO Fresh Tea & Juice Thailand

https://www.facebook.com/search/str/coco+fresh+t
ea+%26+juice+(thailand)/keywords_search

27

ภาพจาก Facebook : KAMU Tea Thailand

https://www.facebook.com/search/str/kamu+tea+thailand/
keywords_search

ภาพจาก Facebook : NOMI MONO

https://www.facebook.com/search/str/nomi+mono+thailan
d/keywords_search

28