บทบรรณาธิการ กองบรรณาธิการ เทคโนโลยีนับวาเปนปจจัยสําคัญที่มีบทบาทอยางยิ่งในการพัฒนาประเทศทั้งทางดานการเมือง เศรษฐกิจ สังคม ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม เปนตน ถือไดวาเทคโนโลยีเปนเครื่องมือ ในการขจัดความยากจนยกระดับคุณภาพชีวิต ของประชาชนใหสูงขึ้นไดเปนอยางดีซึ่งประเทศไดใหความสําคัญกับการใชวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีเปนปจจัยหลักของการ พัฒนา และการประยุกตความรูดานวิทยาศาสตรมาใชเพื่อแกปญหา ตางๆและกอใหเกิดวัสดุอุปกรณเครื่องมือ เครื่องจักร แมกระทั่งองคความรูนามธรรมใหมๆเพื่อใหการดํารงชีวิตของมนุษยงายและสะดวกยิ่งขึ้น ซึ่งวารสารฉบับนี้ถือเปนวารสารฉบับที่15(กรกฎาคม - ธันวาคม 2566) ของสํานักวิจัยและบริการวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยีนําเสนอเนื้อหาบทความอันเปนความรูดานเทคโนโลยีและการพัฒนาคุณภาพชีวิต อาทิบทความการใชเทคโนโลยี และเอไอพัฒนาระบบที่จะพัฒนาสังคมเพื่อสุขภาวะของคนสูงวัย โดยเฉพาระบบสุขภาพที่เอื้อตอประชากรสูงวัยที่จะเพิ่มขึ้น บทความสําหรับผูประกอบการควรรับมืออยางไรเมื่อดิสรัปชันเกิดขึ้นเพื่อใหสามารถพิจารณาเทียบเคียงกับบริบทธุรกิจและ พิจารณาทางการจัดการที่เหมาะสม บทความประสบการณการพัฒนาระบบเก็บเกี่ยวนํ้าหวานจากดอกมะพราวแบบลอยฟา การพัฒนาระบบอัจฉริยะสําหรับการตรวจจับสภาวะการเปนสัดในโคนม บทความวิจัยการทดสอบและประเมินการรับนํ้าหนัก บรรทุกของโครงสรางสะพาน และการพัฒนา Train the trainer ผูพิการทางการเห็น ดานการทดสอบทางประสาทสัมผัส พื้นฐาน อีกทั้งมีบทความนานาสาระพันธุพืชผลไมทองถิ่น มะมวงนวลจันทรไมผลที่ควรคาแกการอนุรักษประจําบางมด และ บทความหุนยนตภารกิจพิชิตวัฏจักรหอคอย ผลงานสิ่งประดิษฐหุนยนตจากนักศึกษาทีม Modfire@FIET นักศึกษา ภาควิชาครุศาสตรไฟฟา คณะครุศาสตรอุตสาหกรรมและเทคโนโลยีมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี (มจธ.) กองบรรณาธิการวารสารอิเล็กทรอนิกสสํานักวิจัยและบริการวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีหวังเปนอยางยิ่งวาวารสาร ฉบับนี้จะสรางความคิดตระหนักรูใหผูอานไดทราบถึงนวัตกรรม และเทคโนโลยีสมัยใหมที่เขามามีบทบาทตอการดําเนินชีวิต ของคนทุกคนในยุคปจจุบัน และทําใหผูอานพรอมที่จะเรียนรูการใชชีวิตของโลกแหงเทคโนโลยีที่กําลังจะเกิดขึ้นตอไป
สารบัญ SPECIAL TOPIC & TREND EXPERIENCE SHOW CASE TECHNICAL RESEARCH SUPPLEMENT เอไอกับสังคมผูสูงอายุ ผูประกอบการควรรับมืออยางไรเมื่อดิสรัปชันเกิดขึ้น การพัฒนาระบบเก็บเกี่ยวนํ้าหวานจากดอกมะพราวแบบลอยฟา การพัฒนาระบบอัจฉริยะสําหรับการตรวจจับสภาวะการเปนสัดในโคนม การทดสอบและประเมินความสามารถในการรับนํ้าหนักบรรทุกของ โครงสรางสะพาน การพัฒนาTrain the trainer ผูพิการทางการเห็น ดานการทดสอบ ทางประสาทสัมผัสพื้นฐานผานการอบรมแบบผสมผสาน Hitter & Seeker หุนยนตภารกิจพิชิตวัฏจักรหอคอย มะมวงนวลจันทรไมผลที่ควรคาแกการอนุรักษ 4 10 14 18 20 26 32 39
เอไอกับสังคมผูสูงอายุ ผศ. สนั่น สระแกว หัวหนาภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอรมจธ. ดร.ประพงษปรีชาประพาฬวงศ ดร.คริษฐา แจงสามสี อาจารยประจําภาควิชาวิศวกรรมคอมพิวเตอรมจธ. ประเทศไทยกําลังเขาสูสังคมผูสูงอายุถาถือเอาตามนิยามขององคการสหประชาชาติ สังคมผูสูงอายุคือ สังคมที่มีสัดสวนของผูสูงอายุหรืออายุเกิน 60 ปขึ้นไป มากกวารอยละ 10 ถาพิจารณาประมิดประชากรของประเทศไทยในปพ.ศ. 2565 แลวพบวาเรามีผูสูงอายุอยูที่ ประมาณ 13 ลานคนคิดเปนประมาณรอยละ 18 ของประชากรทั้งหมดประมาณ 66 ลานคน แสดงวาประเทศไทยของเราไดเขาสูสังคมผูสูงอายุแลว ปญหาหลัก ๆของสังคมผูสูงอายุก็คือ เรื่องของการดูแลผูสูงอายุไมวาจะเปนเรื่องของสุขภาพรางกายและสุขภาพจิต ในปจจุบันเทคโนโลยีที่ทันสมัยถูกนํามาใชเพื่ออํานวยความสะดวกใหกับผูสูงอายุ ทั้ง ดานสาธารณสุขที่จะทําใหผูสูงอายุใชชีวิตที่ปราศจากโรค การแพทยเชิงปองกันเพื่อไมให ผูสูงอายุเกิดการเจ็บป วย การผลิตอุปกรณที ่ทันสมัยที ่ฝงสมองกลที ่ชาญฉลาดหรือที่ เรียกวา smart device ที่ทําใหผูสูงอายุไดรับความสะดวกสบาย ซึ่งสมองกลเหลานี้อาศัย ปญญาประดิษฐเปนสวนประกอบสําคัญ ปญญาประดิษฐคืออะไร ปญญาประดิษฐหรือเอไอ เปนแขนงยอยของสาขาคอมพิวเตอร เปนการพัฒนา โปรแกรมคอมพิวเตอรเพื่อเลียนแบบกระบวนการคิดและพฤติกรรมของมนุษย เอไอ ประกอบดวย การรับรูการกระทํา และการเรียนรูเอไออาศัยการเรียนรูของเครื่อง เชน การรูจํา เสียง การประมวลผลภาพ การมองเห็นดวยคอมพิวเตอรและการรูจําวัตถุ เปนตน ซึ่งอาศัย Statistical learning และ Deep learningเอไอถูกใชเพื่อการจัดหมวดหมู(classification) และ การทํานาย(prediction) ตัวอยางแขนงตางๆ ที่ประกอบกันเปนเอไอ แสดงดังรูปที่1 [1] รูปที่1 ตัวอยางแขนงตางๆ ที่ประกอบกันเปนเอไอ ที่มา : “What is เอไอ? In 5 minutes” by Dr. Raj Ramesh[1] 1. การจดจําเสียง (Speech recognition) เปนการจดจํา pattern ของความถี่ของ เสียงพูด โดยใชหลักการทางสถิติจึงถูกจัดอยูในสาขา Statistical learning 2. การประมวลภาษาธรรมชาติ(Natural Language Processing-NLP) วิเคราะหประโยค เพื่อหา partof speechและนําไปประยุกตใชในการแปลภาษา หรือเลียนแบบภาษา 3. การประมวลภาพ (Image processing) จดจํา เสน ขอบ รูปราง สีและ texture ของภาพ เพื่อใชในการสืบคนขอมูลดวยภาพ 4. การมองเห็นดวยคอมพิวเตอร (Computer vision) ตอยอดขึ้นมาจากการประมวลภาพ เพื่อใหคอมพิวเตอรระบุรูปราง หรือวัตถุที่ตรวจจับไดเลียนแบบการการมองเห็นของมนุษย 5. การเรียนรูดวยเครื่อง (Machine learning) เลียนแบบโครงขายสมองของมนุษย ดวย โครงขายประสาทเทียม (Neural Network - NN) ถาเราสามารถสรางโครงสราง NN ให สามารถเลียนแบบการทํางานของระบบประสาทมนุษยเราก็จะสามารถใหคอมพิวเตอรสามารถ รูจํา และเรียนรูไดอยางมนุษย 6. Deep learning คือ การเรียนรูดวยเครื่อง ที่มีระบบโครงขายประสาทเทียมซับซอนมากขึ้น สามารถรูจําและเรียนรูไดอยางลึกซึ้ง Deep learning อาศัย NN 2 ชนิด คือ Convolution neural network - CNN ที่ใชเทคนิค convolution (ตัวอยางเชน การสแกนภาพ จากซายไป ขวา บนลงลาง เพื่อระบุลักษณะภาพ เปนตน) กับ Recurrent neural network - RNN ที่ สามารถเก็บความทรงจําในอดีตได เอไอทํางานใน 2 ลักษณะ คือ Symbolic - based และ Data - based เอไอแบบ Data - based เรียกวา machine learning ซึ่งขอมูลจํานวนมหาศาลจะตองถูกนํามาจัดระเบียบและโครงสราง เพื่อปอนเปนฐานความรูใหกับเครื่อง กอนที่เครื่องจะสามารถเรียนรูไดกระบวนการทํางานของ เอไอ แสดงดังรูปที่ 2 [2] ซึ่งเริ่มดวย การรวบรวมและจัดระเบียบขอมูลเพื่อนํามา train ตัวแบบ ในภายหลัง ตัวแบบนี้จะถูกนํามาทํานายผลขอมูลนําเขา ซึ่งผลทํานายอาจถูกหรือผิดจะถูก นํามาประเมิน และปอนกลับไป re – train และปรับปรุงตัวแบบใหดีขึ้นการ train ตัวแบบ แบงเปน Supervised Unsupervisedและ Reinforcement รูปที่2 กระบวนการทํางานของเอไอ ที่มา : “Building the Machine Learning Infrastructure” by 7w Data [2]
SPECIAL TOPIC & TREND สถานการณการใชเทคโนโลยีและเอไอในสังคมผูสูงวัยในประเทศไทย ตามนิยามขององคการสหประชาชาติ สังคมสูงวัย (aging society) คือ สังคมที่มี สัดสวนผูสูงอายุ (คนอายุ60 ปขึ้นไป) เกินรอยละ 10 ซึ่งประเทศไทยไดเริ่มเขาเกณฑเปนสังคม สูงวัยมาตั้งแตป 2547 แลว โดยปจจุบัน (ขอมูลป 2565) ตามขอมูลของสํานักงานสภา พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติประเทศไทยมีจํานวนผูสูงอายุประมาณ 13 ลานคน คิด เปนรอยละ 18 ของประชากรทั้งหมด (ประมาณ 66 ลานคน) ตามรูปที่ 3 ซึ่งแสดงปรามิด ประชากร ประเทศไทย พ.ศ.2565 รูปที่3 ซึ่งแสดงปรามิดประชากร ประเทศไทย พ.ศ. 2565 ที่มา: https://www.depa.or.th/th/article-view/digital-literacy [4] ปจจุบันผูสูงอายุไทยมีอายุขัยเฉลี่ยอยู 77 ปแตดวยนวัตกรรมการแพทยที่กาวหนาขึ้น จึง สงผลใหอายุขัยของประชากรไทยเพิ่มขึ้น อยูที่ 4.4 เดือนตอปทําใหไทยเขาใกลการเปนสังคมสูงวัย โดยสมบูรณ (aged society) หรือสังคมที่มีสัดสวนผูสูงอายุเกินรอยละ 20 หรือหมายความวา สังคมไทยจะมีจํานวนผูสูงอายุถึงประมาณ 20 ลานคน โดยคาดการณวา จะมีโอกาสเกิดขึ้นในป 2568 ในทายที่สุดประเทศไทยก็จะกลายเปนสังคมสูงวัยแบบสุดยอด (super aged society) หรือ สังคมที่มีสัดสวนผูสูงอายุเกินรอยละ30ของประชากรทั้งหมด แมวาอัตราการรูหนังสือในประเทศไทยคอนขางสูง เนื่องมาจากชวงหลายปที่ผานมา มี นโยบายมุงเนนดานการศึกษาและการพัฒนาทรัพยากรบุคคลมากขึ้น และยกระดับเปนอีกหนึ่ง ภารกิจที่สําคัญสูงสุดของประเทศไทย ตารางสามารถอานและเขียนไดประชากร ป2561 ที่มา :https://thaitgri.org/?p=39879 [3] แตในขณะเดียวกันนโยบายดานปญญาประดิษฐเพิ่งไดเริ่มตนวางแผนและผลักดัน เปนแผนปฏิบัติการดานปญญาประดิษฐเพื่อการพัฒนาประเทศไทยโดยเริ่มป 2565 และ วางแผนไวถึงป 2570 โดยกระทรวงอุดมศึกษา วิทยาศาสตรวิจัยและนวัตกรรม รวมกับ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมเปนหนวยงานขับเคลื่อน ซึ่งปญญาประดิษฐกับสังคม ผูสูงวัยก็เปนอีกหนึ่งเปาหมายหลักในแผนปฏิบัติการดานปญญาประดิษฐดวยเชนกัน ดวยเทคโนโลยีที่กาวหนาในปจจุบัน การเขามามีบทบาทของอินเทอรเน็ตและ โทรศัพทมือถือ สงผลใหทุกคนลวนตองปรับตัวเพื่อกาวทันยุคที่พัฒนาอยางรวดเร็วของ เทคโนโลยีไมเวนแมแตผูสูงอายุตัวอยางกิจกรรมของผูสูงอายุที่นาสนใจและมักจะทําอยาง เปนประจํา ไดแก • การสงรูปสวัสดีตอนเชาในวันตาง ๆ มีภาพพื้นหลังเปนรูปดอกไมตาง ๆ สีสัน สวยงามตามวันนั้น เชน สวัสดีวันจันทรแลวมีภาพพื้นหลังเปนรูปดอกทานตะวันหรือ ดอกดาวเรืองบานหรือดอกที่มีสีเหลืองเพื่อสื่อถึงสีเหลืองของวันจันทร • การสงคําคม หรือคําอวยพร • การแชรขาวในกลุมที่มีจํานวนมาก ทําใหขาวนั้นแพรออกไปโดยที่ไมไดถูกคัดกรอง ซึ่งทําใหเกิดขาวที่ไมมีความนาเชื่อถือขึ้นมา
วัตถุประสงคการใชเทคโนโลยีของผูสูงอายุ[3] • เพื่อติดตอสื่อสารกับครอบครัว ญาติและเพื่อน • เพื่อเขาถึงขอมูลและสารสนเทศตาง ๆ ที่สนใจ เชน สภาพอากาศ ขอมูลการเดินทาง ทองเที่ยวขอมูลเกี่ยวกับสุขภาพและการแพทย • เพื่อซื้อสินคาออนไลนและการประมูลสินคา • เพื่อความบันเทิง • เพื่อการศึกษาและคนควาวิจัยในประเด็นตางๆ • เพื่อพิมพงาน • เพื่อจัดการเกี่ยวกับการเงิน • เพื่อประโยชนทางสังคม เชน การทํางานอาสาสมัครใหหนวยงานตางๆ สํานักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส (ETDA) ไดสํารวจเรื่องความรูดิจิทัล (Digital Literacy) ในกลุม Baby Boomer ที่มีอายุมากกวา 54 ปมีผูทําแบบสอบถามจํานวน 2,675 คน พบวา [4][5] • ความรูดิจิทัลอยูในระดับปรับปรุง1,136 คน คิดเปนรอยละ42ในวัยเดียวกัน • การใชงานอินเทอรเน็ตตอวัน เฉลี่ยอยูที่10ชั่วโมง22 นาทีและมีอัตราการเติบโตที่สูงขึ้น ทุกปซึ่งเปนการใช Social Media และชําระสินคาและบริการที่รอยละ 91.2 และรอยละ 60.6 ตามลําดับ โดยชองทางติดตอสื่อสารผานแอปพลิเคชัน LINE มากถึงรอยละ98.5 สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล สํารวจการรับรูขอมูลขาวสารการใช เทคโนโลยีของผูสูงอายุพบวา [6] • รอยละ98.5 ผูสูงอายุติดตามและรับฟังขาวสาร โดยพบมากในผูสูงอายุวัยตน 60 ถึง 69 ปในผูที่มีบุตรหลานในครัวเรือนและยังทํางานอยู • ผูสูงอายุที่ใชเวลาทํากิจกรรมหนาจอ เชน ดูโทรทัศนใชอินเตอรเน็ต เลนโทรศัพท เพิ่มขึ้นรอยละ10.3โดยเฉลี่ยใชเวลาเพิ่มขึ้นถึง4ชั่วโมงตอวัน โดยพบวา ผูสูงอายุวัย ตนอายุระหวาง 60 ถึง 69 ปมีพฤติกรรมติดหนาจอสูงกว าผูสูงอายุวัยกลางอายุ ระหวาง70 ถึง79 ปและผูสูงอายุวัยปลาย 80 ปขึ้นไป • รอยละ 12.9 ของผูสูงอายุที่มีรายไดนอยที่สามารถเขาถึงเทคโนโลยีดิจิทัลไดเพื่อ ติดตามและรับฟังขาวสารซึ่ง3ชองทางหลักในการเขาถึงขอมูลขาวสารของผูสูงอายุที่ มีรายไดนอย ไดแก o โทรทัศนรอยละ78.6 o คนใกลชิดรอยละ44.8 o ผูนําชุมชนหรืออาสาสมัครรอยละ38.5 • กิจกรรมนอกที่พักอาศัยของผูสูงอายุที่มีรายไดนอย คือ การไปพบแพทยตามนัด หมาย รอยละ42.5 สูงที่สุดเมื่อเทียบกับกิจกรรมอื่น ๆ จากรายงานวิจัยการศึกษาปญหาการเรียนรูเทคโนโลยีของผูสูงอายุพบวา [7] • “ผูสูงอายุมีความกังวลวา จะทําความเสียหายเนื่องจากคอมพิวเตอรหรือสมารทโฟ นมีราคาคอนขางสูง ถึงแมวาจะกระตือรือรนในการเรียนรูเทคโนโลยีเปนอยางมากก็ ตาม แตเมื่อทราบถึงความทนทาน และรับรูถึงประโยชนของเทคโนโลยีแลว ผูสูงอายุก็ เปดใจยอมรับไดไมยาก” และยังพบวา “สิ่งอํานวยความสะดวก สิ่งแวดลอมและสถานที่ มีความสําคัญตอการยอมรับและแนวโนมการใชเทคโนโลยี” • ผูสูงอายุสวนใหญที่มีอายุเกินวา70 ปขึ้นไป จะไมใชสมารทโฟนเขามาเกี่ยวของกับการ ทํากิจกรรมตางๆในชีวิตเลย • ผูสูงอายุในชวงอายุประมาณ 55-69 ปยังใชงานสมารทโฟนอยู ผลจากงานวิจัยเรื่อง “การใชเทคโนโลยีของผูสูงอายุและขอเสนอเพื่อเสริมสรางภาวะพฤฒิ พลังของผูสูงอายุไทย” โดย รศ.ดร.พนม คลี่ฉายา คณะนิเทศศาสตร จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย [8] พบวา ผูสูงวัย ใชโปรแกรมเฟสบุค ยูทูป และไลนโดยเฉลี่ยวันละประมาณ 2- 3 ชั่วโมง เพื่อสนทนาและติดตามขาวสาร ผูสูงอายุแทบไมไดใชแมสเซนเจอร อินสตาแกรมหรือ ทวิตเตอร ภาพทัศนและปญหาที่คาดการณวาจะเกิดขึ้นในสังคมสูงวัย ปญหาการขาดแคลนแรงงาน อันเนื่องจากวัยแรงงานลดลง ในขณะที่วัยสูงอายุ เพิ่มมากขึ้น องคกรภาครัฐและองคกรภาคธุรกิจมีความตระหนักถึงผูสูงอายุเปนทรัพยากรบุคคลที ่มี ความรูความสามารถ และมีความเชี่ยวชาญในดานตาง ๆ และมีสุขภาพแข็งแรง ไมมีโรค ประจําตัวรายแรง มีประสบการณในการทํางานใหกับหนวยงานแลวตองออกจากราชการหรือ การทํางานดวยเหตุสูงวัยที่อายุ60 ปกลายเปนภาระของครอบครัวที่ตองใหการดูแลไปตลอด ชีวิต และเพิ่มภาระการจัดสวัสดิการของภาครัฐ ทําใหผูสูงอายุเสียโอกาสในการทํางาน และ หนวยงานสูญเสียทรัพยากรบุคคลที่มีคุณคา จึงควรเปดโอกาสใหพนักงานเหลานี้ไดกลับมา ทํางานตอไดเพราะตําแหนงงานบางประเภทหาอัตรากําลังทดแทนคอนขางยาก ใน ขณะเดียวกันการเตรียมตัวรับมือกับปญหานี้โดยใชระบบปญญาประดิษฐและหุนยนตเขาชวย ทดแทนแรงงานก็เปนอีกแนวทางหนึ่งปญหาหลักที่เกิดกับผูสูงอายุคือ ความตองการการดูแล ดานสุขภาพทั้งทางรางกายและจิตใจมากขึ้น การรูเทาทันการเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีและเอ ไอเพื่อไมใหตกเปนเหยื่อของมิจฉาชีพ แมวาอัตราการรูหนังสือในประเทศไทยคอนขางสูง เนื่องมาจากชวงหลายปที่ผานมา มี นโยบายมุงเนนดานการศึกษาและการพัฒนาทรัพยากรบุคคลมากขึ้น และยกระดับเปนอีกหนึ่ง ภารกิจที่สําคัญสูงสุดของประเทศไทย ตัวอยางการนําเทคโนโลยีดานปญญาประดิษฐไปใชในสังคมสูงวัย ดานการวิเคราะหและวินิจฉัยโรคสําหรับผูสูงวัย เชน การไดรับขอมูลจาก sensor และ การวิเคราะหขอมูลดวยเทคโนโลยีAI ใน digital platform ชวยขยายขีดความสามารถและทําให การวัดขอมูลจากเดิมที่ทําไดยาก สามารถทําไดงายขึ้น เชน การวัดการทํางานของสมองผาน การวัดสัญญาณไฟฟาสมอง นําไปการวิเคราะหและวินิจฉัยโรคไดรวดเร็วและแมนยําขึ้น การติดตอสื่อสารดวยเทคโนโลยีใหมๆ สําหรับผูสูงวัยที่ออนแรงหรือไมสามารถ เคลื่อนไหวรางกายไดสะดวก เทคโนโลยีปญญาประดิษฐสามารถเขามาชวยผูสูงวัยไดเชน การพัฒนาใหหุนยนตหรือปญญาประดิษฐสามารถเขาใจ ภาษามนุษยเพื่อการสั่งการดวย เสียง หุนยนตเพื่อเฝาดูผูสูงอายุ [9] ศ.นพ. รุงโรจนพิทยศิริโรงพยาบาลจุฬาลงกรณสภากาชาดไทย ไดทําแอปพลิเคชัน คัดกรองผูปวยพารกินสัน โดยผูปวยจะใชแอป อัดเสียงพูด ถายเซลฟี่วาดรูป เลนเกมเชื่อมตอ จุด และอื่นๆ อีก แอปพิเคชันจะวิเคราะหผลและสามารถประเมินความเสี่ยงเบื้องตนได[10] ดาน Telemedicine [11] เปนการนําเทคโนโลยีแชตบอต มาสอบถามและใหขอมูล เบื้องตนแกผูปวยหรือผูมีความเสี่ยง เพื่อประเมินความเสี่ยง ระบบบริหารจัดการดาน การแพทยสามารถรวบรวมขอมูลจากการคัดกรองเบื้องตน เชื่อมโยงเขาสูขั้นตอนการนัด ปรึกษาแพทยการนัดหมายเขารับการตรวจ และติดตามการรักษาตอเนื่องตลอดจนสิ้นสุด โดยมีระบบประมวลผลขอมูล วิเคราะหเชิงสถิติและแสดงผลผาน Dashboard อาทิขอมูล ภาพรวมสถานะของผูที่เขามาทําการประเมินความเสี่ยง และประวัติการตอบคําถามตามแบบ ประเมิน และผลที่ระบบทําการคัดกรองเบื้องตน เพื่อเชื่อมโยงไปสูการนัดหมายพูดคุยปรึกษา แพทยเทคโนโลยีสื่อสารระหวางแพทยกับผูปวย ผานระบบแชต และวิดีโอคอนเฟอเรนซอํานวย ความสะดวกในการพูดคุยปรึกษากับแพทยทั้งกอนเขารับการรักษา และติดตามการรักษาได โดยผูปวยไมตองเดินทางไปโรงพยาบาล หุนยนตคุณหมอ [12] ของโรงพยาบาลจุฬาลงกรณสภากาชาดไทย จะอํานวยความ สะดวกใหทีมพยาบาลกับแพทยพูดคุยกับคนไขเปนชวง ๆ ผานหุนยนตมีเกม กิจกรรมฝก สมองใหเลน มีโปรแกรมกายภาพบําบัดชวยฟื้นฟู สถาบันวิทยาการหุนยนตภาคสนาม (FIBO) มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลา ธนบุรี (มจธ.) จัดสรางชุดหุนยนต "มดบริรักษ " [13] ประกอบดวย 3 รูปแบบ ไดแก หุนยนต ผูชวยแพทย (SOFA) สามารถควบคุมทางไกลจากหองสวนกลาง แสดงการรักษาที่เชื่อมโยง ขอมูลระบบของโรงพยาบาล และวีดิโอคอล สนทนาโตตอบกับผูปวยแบบเรียลไทมหุนยนตทํา หนาที่ขนสงอาหาร ยา เวชภัณฑ (MuM III) และหุนยนตบริการเฉพาะจุด CARVER-Mini (Service Robot) สามารถเคลื่อนที่อัตโนมัติจากการควบคุมทางไกลจากหองสวนกลาง 6 E-JOURNAL ISTRS
หุนยนตคุณหมอ [12] ของโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ สภากาชาดไทย จะอํานวยความ สะดวกใหทีมพยาบาลกับแพทย พูดคุยกับคนไขเปนชวง ๆ ผานหุนยนต มีเกม กิจกรรมฝก สมองใหเลน มีโปรแกรมกายภาพบําบัดชวยฟื้นฟู สถาบันวิทยาการหุนยนตภาคสนาม (FIBO) มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลา ธนบุรี(มจธ.) จัดสราง ชุดหุนยนต "มดบริรักษ " [13] ประกอบดวย 3 รูปแบบ ไดแก หุนยนต ผูชวยแพทย (SOFA) สามารถควบคุมทางไกลจากหองสวนกลาง แสดงการรักษาที่เชื่อมโยง ขอมูลระบบของโรงพยาบาล และวีดิโอคอล สนทนาโตตอบกับผูปวยแบบเรียลไทม หุนยนตทํา หนาที่ขนสงอาหาร ยา เวชภัณฑ (MuM III) และหุนยนตบริการเฉพาะจุด CARVER-Mini (Service Robot) สามารถเคลื่อนที่อัตโนมัติจากการควบคุมทางไกลจากหองสวนกลาง รูปที่3 ชุดระบบหุนยนต“มดบริรักษ” ที่มา: https://www.kmutt.ac.th/news/ชุดระบบหุนยนต-มดบริร/ [13] แสนสุข สมารทซิตี้[14] ใชเทคโนโลยีสรางคุณภาพชีวิตผูสูงวัยโดยมีเปาหมายเพื่อลด ความเสี่ยงทางสุขภาพของผูสูงอายุที่ปวยอยูแลว และกลุมที่กําลังจะปวยหนักมากขึ้น รวมไปถึง กลุมสูงวัยที่อยูบานคนเดียวรีโมตคอนโทรลสําหรับเปด -ปดไฟ อุปกรณไฟฟาที่ใชบอย เฉพาะ บาน และบนรีโมตตัวนี้จะเพิ่มปุมฉุกเฉินที่เชื่อมกับไซเรนหนาบาน หากลมแลวรีโมตอยูใกลมือก็ กดไซเรน เพื่อนบานจะไดเขามาดูและชวยเหลือทันผูสูงอายุจะสวมใสอุปกรณอัจฉริยะ ที่ทํา หนาที่รับสงสัญญาณบลูทูธ สอดสองการเคลื่อนไหว และแจงเตือนฉุกเฉินมายังผูดูแลระบบได ทั้งจากระบบตรวจจับกิจกรรมที่ผิดปกติเชน การลื่นลม หรือการกดปุมฉุกเฉิน เราตองเตรียมตัวอยางไร • ศึกษา รับรูรูเทาทัน และเขาใจปญหาในการใชงานเทคโนโลยีสําหรับผูสูงวัย เปนจุดเริ่มตน ที่ดีสําหรับการพัฒนาระบบเทคโนโลยีและเอไอ ใหสอดคลองและเหมาะสมกับผูสูงวัยใน อนาคต • พัฒนาเทคโนโลยีและเอไอ ใหสอดคลองและเหมาะสมกับผูสูงวัย o เตรียมความพรอมดานกําลังคน § เตรียม Specialist ที่มีความรู ความเขาใจดานเทคโนโลยีและเอไอ ทั้งดาน ฮารดแวรและซอฟตแวรเพื่อใชประโยชนจากเทคโนโลยีใหเต็มศักยภาพ § จัดหนวยงานที่ทําหนาที่ติดตอประสานงานการสงเสริมผูสูงอายุใชเทคโนโลยี ประชาสัมพันธเผยแพรประโยชนของเทคโนโลยีใหผูสูงอายุไดทราบ และ ดําเนินการอํานวยความสะดวกในการเขาถึงเทคโนโลยีรวมถึงจัดอบรมการ ใชเทคโนโลยีแกผูสูงอายุโดยใหคําแนะนําอยางใกลชิด o ขอมูล § จัดเก็บฐานขอมูลใหทันสมัย ผูสูงอายุสามารถเขาถึงและสืบคนไดงาย § จัดทําศูนยรวมขอมูลสุขภาพจากสถานพยาบาล และผูปวย การจัดการ ขอมูล เพื่อใหขอมูลมีความเชื่อมโยงกันในฐานขอมูลของการใหบริการทาง การแพทยใหเปนไปในทางเดียวกัน มีมาตรฐานความปลอดภัยของขอมูล เพื่อความสะดวก และความพรอมในการนําไปใชงาน • ตัวอยางเทคโนโลยีและเอไอที่ตอบโจทยการใชงานสําหรับผูสูงอายุ [15] o เทคโนโลยีSensor § Sensor ถูกนํามาใชในแงการสอดสองดูแล(monitor) ผูสูงอายุขณะที่อยูคน เดียว เชน เปนอุปกรณขนาดเล็กสําหรับติดภายในบาน และติดสิ่งของ เพื่อ ตรวจจับความเคลื่อนไหวในสิ่งของที่ผูสูงอายุใชงานเปนประจํา § Sensor ถูกนํามาใชในทางการแพทย โดยมาในรูปแบบอุปกรณติดยึด (adhesive device) ใชในการตรวจวัดชีพจร วัดอุณหภูมิรางกาย คลื่นหัวใจ และระบบการทํางานของสมอง รวมทั้งสงผลเหลานั้นไปสมารทโฟน เพื่อทํา การวิเคราะหผล ชวยใหผูสูงอายุและผูดูแลทราบสถานะรางกายทันที และ ระบบนี้อาจนํามาพัฒนาเพิ่มเชื่อมกับฐานขอมูลของโรงพยาบาล ซึ่งมีระบบ คอยวิเคราะหขอมูล เพื่อแจงเตือนแพทยผูเชี่ยวชาญใหติดตอผูปวยเพื่อเขา รับการรักษาไดทันทวงที o เทคโนโลยีดานการเคลื่อนไหว หนึ่งในปญหาใหญของผูสูงอายุนั้นคือการเคลื่อนที่ การเดินทาง ปจจุบันมี เครื่องอํานวยความสะดวกในการเคลื่อนที่เปนจํานวนมาก เชน การสราง อุปกรณชวยเดินที่เมื่อใสแลว ผูสูงอายุหรือผูพิการจะเดินไดเหมือนคนปกติและ จะลดปญหาเรื่องการเดินขึ้นลงบันได หรือขึ้นลงพื้นที่ชัน เหมือนกลับมาเดินได คลองอีกครั้ง และสําหรับผูสูงอายุที่ไมสามารถเดินไดเลย เกาอี้บังคับสําหรับ ผูสูงอายุที่มีฟังกชั่นแบบรถเกราะสะเทินนํ้าสะเทินบก ที่ผูสูงอายุสามารถบังคับ รถเกราะใหขึ้นหรือลงบันไดภายในบานได o เทคโนโลยีหุนยนตรับคําสั่ง § ElliQ AI [16] ที่เมื่อผูสูงอายุตองการฟังเพลง เพิ่มเสียง ลดเสียง ตองการ เปดปดไฟตรงไหน AI จะสั่งการใหไดหมด มากกวานั้น AI ยังใหความรู ผูสูงอายุในเรื่องประโยชนของอาหาร และเตือนผูสูงอายุใหกินยา ดื่มนํ้า รับประทานอาหารใหตรงเวลา § หุนยนตที่สนทนากับผูสูงอายุไดโดยคิดเองพูดเอง รวมทั้งเตนใหความ บันเทิงผูสูงอายุสรางโดยมหาวิทยาลัย Hertfordshire[17] § หุนยนตแบบกายภาพที่เคลื่อนที่ไดซึ่งชวยผูสูงอายุหยิบของและเก็บของ เขาที่ เชน หุนยนตToyota Human Support Robot (HSR) [18] SPECIAL TOPIC & TREND 7
o เทคโนโลยีVirtual Service Renderver [19] ไดสรางแวน VR ที่ชวยใหผูสูงอายุไดสัมผัสโลกกวางใน สถานที่ตางๆ แบบสดๆ โดยไมตองเดินทางไปที่แหงนั้น และไดมีการทดลอง ถายทอดสดเกมการแขงขันอเมิกันฟุตบอล Superbowl ที่สหรัฐอเมริกาซึ่ง ช วยใหผูสูงอายุที ่ไม สะดวกในการขึ้นอัฒจันทรสูงๆ หรือไปในสถานที่ พลุกพลาน ไดรับชม Superbowl แบบสดๆในแบบ 3 มิติได ทิศทางในอนาคต • ใชเทคโนโลยีและเอไอพัฒนาระบบที่จะพัฒนาสังคมเพื่อสุขภาวะของคนสูงวัย โดยเฉพา ระบบสุขภาพที่เอื้อตอประชากรสูงวัยที่จะเพิ่มขึ้น o ระบบการแพทยทางไกล (Telemedicine) o ระบบติดตามสุขภาพ ในอนาคตภาครัฐมีแผนพัฒนาฟังกชันกระเปาสุขภาพ ใน แอปพลิเคชัน เปาตัง โดยจะเพิ่มเติมระบบแทรกกิ้งผูสูงอายุที่สามารถเชื่อมไปยัง สมารทวอชรวมถึงวางระบบการเชื่อมตอไปยังสถานพยาบาลหากเกิดเหตุ ฉุกเฉิน • รัฐบาลมีแผนพัฒนาบุคลากรดานเอไอของประเทศภายในป 2570 ไมตํ่ากวา 30,000 คน เอไอเปนเทคโนโลยีที่มีการพัฒนาอยางรวดเร็วเปนเรื่องจําเปนที่ตองพัฒนาคนทุก ชวงวัยรวมทั้งผูสูงอายุใหรูที่จะเรียนรูและใหรูเทาทันเพื่อไมใหถูกหลอกโดยมิจฉาชีพ • ชักจูง โนมนาว หรือเชิญชวนภาคอุตสาหกรรมเขารวมในการพัฒนาระบบ • คํานึงถึงและเขาใจขอจํากัดของการเขาถึงของคนสูงวัย ตองวางแผนการพัฒนาที่ให ความสําคัญกับปจจัยเหลานี้ o ในแงกายภาพ เพราะสูงวัยบางคนหูอาจไมไดยินชัด ตามองเห็นไมชัด หรือมองไม เห็น o ในแงความเหลื่อมลํ้าทางสังคม ความเหลื่อมลํ้าทางดานรายได o ในแงสภาพจิตใจ พิจารณาเลือกใชใหเหมาะสมในแตละบุคคล เชน ถาผูสูงอายุมี ภาวะซึมเศรา ก็ไมควรใชงานหุนยนตตามลําพัง ควรมีผูดูแลอยางใกลชิด อางอิง [1] “What is เอไอ? In 5 minutes” by Dr. Raj Ramesh URL: https://www.youtube.com/watch?v=2ePf9rue1Ao [2] “Building the Machine Learning Infrastructure” by 7wData URL:https://7wdata.be/big-data/building-the-machine-learning-infrastructure/ [3] https://thaitgri.org/?p=39879 [4] https://www.depa.or.th/th/article-view/digital-literacy [5] https://www.etda.or.th/th/บริการของเรา/สถิติและขอมูล/สถิติและขอมูล/Thailand- I nternet-User-Behavior/การสํารวจพฤตกรรมผูใชอินเทอรเนตในประเทศไทยThailand-Internet-User-Behavior-1.aspx [6] https://thaitgri.org/?p=39879 [7] https://repository.rmutr.ac.th/bitstream/handle/123456789/760/rmutrconth_11 4.pdf?sequence=1&isAllowed=y [8] https://thainhf.org/wp-content/uploads/2020/11/finalreport_Dr.Phnom_.pdf [9] https://www.dinsaw.com/order/ [10] https://www.youtube.com/watch?v=2_Ey-2PcBHU [11] https://www.sustainablelife.co/news/detail/62 [12] https://chulalongkornhospital.go.th/kcmh/tag/หุนยนตการแพทย/ [13] https://chulalongkornhospital.go.th/kcmh/tag/หุนยนตการแพทย/ [14] https://readthecloud.co/sansook-smart-city-chon-buri/ [15] https://cargocollective.com/futurehealth/biostamp [16] https://elliq.com/ [17] https://robothouse.herts.ac.uk/ [18] https://mag.toyota.co.uk/toyota-human-support-robot/ [19] https://www.rendever.com/ 8 E-JOURNAL ISTRS
AI กับสังคม ผูสูงอายุ SPECIAL TOPIC & TREND 9
ผูประกอบการควรรับมืออยางไร ดร.ไพศาล สนธิการ รองผูอํานวยการฝายพัฒนาธุรกิจและเครือขายความรวมมือ สํานักวิจัยและบริการวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี เมื่อดิสรัปชันเกิดขึ้น บทความนี้นําเสนอกรอบคิดดานการจัดการกับดิสรัปชันสําหรับผูประกอบการธุรกิจ ที่มีสวนแบงตลาดอยูแลว (mature incumbents) โดยเนื้อหาของบทความมาจากการทบทวน ตํารา เอกสารดานธุรกิจรวมถึงการสัมภาษณนักธุรกิจและนักกลยุทธที่มีประสบการณในการ ดําเนินธุรกิจอยูกับดิสรัปชันในบริบทธุรกิจของตน รูปที่ 1 รายไดประจําปของบริษัท Blockbuster และบริษัท Netflix แสดงถึงตัวอยางของดิสรับชันหรือกระบวนการที่ธุรกิจเก็บคาสมาชิกรับบริการสตรีมมิง วิดีทัศนเขากินสวนแบงตลาดบันเทิงที่ที่อยูอาศัยจากธุรกิจใหเชาสื่อบันทึกวิดีทัศน ที่มา : “The Complete Strategy Landscape,” Harvard Business School (p. 46) HBS Club of Thailand, May 14th, 2018. ดิสรัปชัน: ความหมาย และผลกระทบตอรายไดธุรกิจ “ดิสรัปชัน” หมายถึง การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากเทคโนโลยีดิจิทัล ที่กอใหเกิด นวัตกรรมใหม หรือรูปแบบธุรกิจใหมหมายถึงกระบวนการ1 ที่กอใหเกิดผลิตภัณฑหรือบริการ ทางดานเทคโนโลยีผานแอปพลิเคชันที่เรียบงาย (โดยทั่วไปราคาตํ่ากวาและเขาถึงไดงายกวา) โดยเริ่มตนจากกินสวนแบงจากตลาดลาง และพัฒนาขยับสูตลาดบนอยางตอเนื่อง [1] ตัวอยางที่โดดเดนของดิสรัปชันที่มักไดรับการอางอิงถึง คือ ธุรกิจมีการเก็บคาสมาชิกเพื่อรับ บริการตาง ๆ เชน การรับบริการสตรีมมิงวิดีทัศนผานอินเทอรเน็ต อาทิกรณีศึกษาของ Netflix ซึ่งสามารถเขามาแทนที่ธุรกิจใหเชาสื่อบันทึกวิดีทัศนเชน Blockbuster ในตลาดธุรกิจ บันเทิงซึ่งสงผลตอรายไดธุรกิจดังกลาว อยางรวดเร็วและรุนแรง ดังแสดงในรูปที่1[3] ทั้งนี้นอกจากแอพพลิเคชันที่เรียบงาย และการเขาถึงที่สะดวก นวัตกรรมดิสรัปชัน ยัง มีศักยภาพในการกินสวนแบงตลาดของธุรกิจที่มีอยูเดิมของผูประกอบการ ในแงของความ สมบูรณ(completeness) ของการกินสวนแบงตลาดนั้นขึ้นกับระดับที่ดิสรัปชันสามารถแทนที่ ผลิตภัณฑหรือบริการของธุรกิจที่มีอยูเดิมในการใหบริการที่จะชวยลูกคาทําjobs to be done ไดกลาวคือ นวัตกรรมดิสรัปชัน สามารถแกปญหาของลูกคาทั้งในมิติฟังกชัน สังคม และการ เติมเต็มสวนบุคคลไดนอกจากนี้ในแงของความฉับพลัน (Swiftness) ในการกินสวนแบงตลาด นั้น ขึ้นอยูกับวาดิสรัปชันสามารถผานขอติดขัดของแรงเฉื่อยของลูกคาในการใชดิสรัปชัน อยางไรโดยขอสามารถดูไดจากตนทุนรวมของการเปนเจาของผลิตภัณฑหรือบริการของธุรกิจ ฐานดิสรัปชัน เทียบวาเปนสัดสวนเทาใดกับทุนที่ลูกคามีสําหรับใชซื้อหรือจัดหา ถาสัดสวนตํ่า ก็เขาถึงไดสะดวกกวา สัดสวนที่สูง ติดขัดที่มักพบ คือ ขอติดขัดการนําเทคโนโลยีไปใชจริง ขอ ติดจากการรั้งของระบบนิเวศทางธุรกิจ ขอติดขัดจากการขาดความพรอมของเทคโนโลยีใหมที่ ตองใชคูกับดิสรัปชัน และขอติดขัดจากโมเดลธุรกิจดั้งเดิม ตามลําดับ [4][5] 1 กระบวนการ หมายถึง ลําดับการกระทําซึ่งดําเนินตอเนื่องกันไปจนสําเร็จ ลง ณ ระดับนึง [2] ดังนั้นดิสรัปชันจึงไมใชเหตุการณ (เชน การแทนที่ธุรกิจ) หรือเทคโนโลยี 2 สามารถดูไดจากตนทุนรวมของการเปนเจาของผลิตภัณฑหรือบริการของธุรกิจฐานดิสรัป ชัน เทียบวาเปนสัดสวนเทาใดกับทุนที่ลูกคามีสําหรับใชซื้อหรือจัดหา ถาสัดสวนตํ่าก็เขาถึงได สะดวกกวา สัดสวนที่สูง ดวยนิยามของดิสรัปชันและศักยภาพของดิสรัปชันตอการกินสวนแบงตลาดและรายไดของ ธุรกิจดังกลาว เพื่อใหผูประกอบการธุรกิจที่มีสวนแบงการตลาดอยูแลวสามารถจัดการกับดิสรัป ชันได ผูประกอบการจึงควรใหความสนใจกับการเขาใจขอเสนอคุณคาของดิสรัปชัน เชน การระบุ ปญหาที่ดิสรัปชันพยายามแกโอกาสทางธุรกิจอันเกิดจากดิสรัปชัน และจะใชประโยชนจากโอกาส นั้นอยางไรและเมื่อใด ผานกรอบคิดการจัดการกับดิสรัปชัน กรอบคิดการจัดการกับดิสรัปชันของผูประกอบการธุรกิจดั้งเดิมที่มีสวนแบงตลาดอยูแลว โดยสามารถอธิบายกรอบคิดการจัดการกับดิสรัปชันผานกรอบ S-curve ที่แบงระยะการกิน สวนแบงตลาดของธุรกิจที่ใชโอกาสจากดิสรัปชันออกเปนสี่ระยะ ดังนี้ตามที่แสดงในรูปที่2[7] • ระยะที่1 ตรวจพบสัญญาณดิสรัปชันทามกลางเสียงรบกวน (ระยะซายสุดของรูปที่2) ในระยะนี้ผูประกอบการไมรูสึกถึงผลกระทบ เนื่องจากดิสรัปชันสงผลกระทบเล็กนอยตอ รายไดหรือผลกําไรของธุรกิจตน เหตุที่ใชS-curve เนื่องมาจากโมเดลระฆังควํ่าของปริมาณลูกคาที่นํานวัตกรรมดิสรัปชันมาใชเมื่อ เวลาผานไป [6]
รูปที่ 2 กรอบ S-curve 4 ระยะสําหรับคิดการจัดการกับดิสรัปชันโดยเนนมาจากมุมมองของ ผูประกอบการที่ดําเนินธุรกิจอยูแลว[7] ที่มา : An Incumbent’s Guide to Digital Disruption,” McKinsey Quarterly 3 เหตุที่ใชS-curve เนื่องมาจากโมเดลระฆังควํ่าของปริมาณลูกคาที่นํานวัตกรรมดิสรัปชันมาใช เมื่อเวลาผานไป [6] เพื่อเตรียมการรับมือผูประกอบการสามารถใชเครื่องมือ เชน Scanning [8] และ Scenario Planning [9] เพื่อดึงขอมูลจากหนางานของผูที่มีปฏิสัมพันธกับผูมีสวนไดสวนเสีย ของธุรกิจ เชน ลูกคา คูแขงขัน สตารทอัพ และซัพพลายเออรซึ่งความทาทายนี้จะสงผลกระทบ ตอธุรกิจปจจุบันของผูประกอบการ โดยเฉพาะกับธุรกิจที่ดําเนินการมานานและสรางกําไรในแต ละอุตสาหกรรม ซึ่งขอมูลนั้นครอบคลุมถึงความพึงพอใจที่เปลี่ยนไปของลูกคาและของผูที่ สัมพันธกับผูมีสวนไดสวนเสียของธุรกิจเทคโนโลยีการกํากับดูแล การทําธุรกิจที่สงผลรูปแบบ ใหมของโมเดลธุรกิจเปนตน เพื่อรับรูถึงดิสรัปชันที่จะทาทายธุรกิจของตน • ระยะที่2 ดิสรัปชันเกิดขึ้นชัดเจน (ระยะซายสุดลําดับที่สองของรูปที่2) ในระยะนี้ทั้งปจจัย ดานเทคโนโลยีและทางเศรษฐศาสตรของดิสรัปชันมีพรอมจนนําไปสูโมเดลธุรกิจใหมใน ฐานดิสรัปชัน ในกรณีที่ศักยภาพแงความสมบูรณของการกินสวนแบงตลาดของธุรกิจ ฐานดิสรัปชันจากธุรกิจเดิมอยูในเกณฑสูง ผูประกอบธุรกิจควรพิจารณาลงทุน ทรัพยากรและมอบอํานาจการตัดสินใจใหกับทีมในภาวะแวดลอมใหม เพื่อสรางธุรกิจแกน หลักใหม ที่แยกขาดจากธุรกิจดั้งเดิม เพื่อใหมีโอกาสที่จะแขงขันเพื่อครองสวนแบงตลาดที่ สูงขึ้น (market leader) • ระยะที่3 ดิสรัปชันมากินสวนแบงตลาดอยางหลีกเลี่ยงไมได (ระยะขวาสุดลําดับที่สองของ รูปที่2) ในระยะนี้โมเดลธุรกิจใหมฐานดิสรัปชันพิสูจนแลววาดีกวาโมเดลธุรกิจเดิมที่มีอยู แลวกอนหนา ถาผูประกอบการรอถึงระยะนี้พึงพิจารณาโดยใชแนวทางของ venture capital ในการยายทุนและทรัพยากรไปสูโมเดลธุรกิจใหมฐานดิสรัปชันเพื่อจะเปนผูตามใน ตลาด (market follower) พรอมทั้งใชแนวทางของprivate equity ในการดูแลธุรกิจเดิมที่ มีอยูแลวจะประสบการลดลงของรายไดและผลกําไร • ระยะที่4 ธุรกิจใหมฐานดิสรัปชันเปนปกติใหม (ระยะขวาสุดของรูปที่2) เปนระยะที่ตอง ยอมรับวาธุรกิจใหมเปนการเปลี่ยนแปลงไปแลวในระดับฐานรากแลว และจําเปนตองเอา ตัวรอดทางธุรกิจเปนอันดับแรก ทั้งนี้ จึงคอยมาพิจารณาถึงความยั่งยืนและการเติบโต ภายหลัง ถาผูประกอบการไดเปลี่ยนโมเดลธุรกิจไปกอนหนาแลว ดิสรัปชันก็ยังคง ดําเนินตอไป ผูประกอบจําเปนตองปรับตนทุนใหสอดคลองกับธุรกิจใหมฐานดิสรัปชัน อยางตอเนื่อง ในทางกลับกันถาผูประกอบการยังคงใชโมเดลธุรกิจเดิมและไมมีการปรับ โครงสราง ผูประกอบการพึงพิจารณาถึงการออกจากตลาด (market exit) เชน การ ขายธุรกิจเพื่อยังคงไดซึ่งมูลคาของบริษัท อภิปรายและสรุป บทความนี้ไดนําเสนอกรอบคิดการจัดการกับดิสรัปชันตามระยะการกินสวนแบงตลาด ของดิสรัปชัน ใหกับผูประกอบธุรกิจเดิมที่มีสวนแบงการตลาดอยูแลว เพื่อใหสามารถพิจารณา เทียบเคียงกับบริบทธุรกิจของตน และพิจารณาทางการจัดการที่เหมาะสม ทั้งนี้เนื่องดวยความ จํากัดของพื้นการตีพิมพบทความจึงไมไดครอบคลุมรายละเอียดในการจัดการจริง เชน การ เปลี่ยนโมเดลธุรกิจใหม [10]ซึ่งผูเขียนหวังวาบทความนี้จะใหทิศทางการจัดการที่เปนประโยชน ผูประกอบการที่จะสามารถศึกษาเพิ่มเติมหรือหารือกับที่ปรึกษาที่เหมาะสมในรายละเอียดตาง ๆไดตอไป SPECIAL TOPIC & TREND
บรรณานุกรม [1] C. M. Christensen, interviewed by K. Dillon, “Disruption 2020: An Interview with Clayton Christensen,” The Next Age of Disruption, MIT Press, 2021, pp. 3-4. [2] คํานิยามตามพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ (เขาถึงผานเว็บไซต: https://dictionary.orst.go.thเมื่อวันอาทิตยที่23 ก.ค. 2566) [3] D. Collis, “The Complete Strategy Landscape,” Harvard Business School, นําเสนอ ในงาน HBS Club of Thailand, May 14th, 2018, p. 46. [4] M. Wessel and C. M. Christensen, “Surviving Disruption,” Harvard Business Review, December, 2012. [5] C. M. Christensen, T. Hall, K. Dillon, and D. S. Duncan, Competing Against Luck: The Story of Innovation and Customer Choice, Harper Business, 2016. [6] E. M. Rogers, Diffusion of Innovations, 5th Edition, Free Press, 2003 [7] C. Bradley and C. O’Toole, “An Incumbent’s Guide to Digital Disruption,” McKinsey Quarterly, May 2016. (สามารถดูไฟลวิดีทัศนที่เขาใจงายไดที่ https://tinyurl.com/58shy985) [8] M. Schwirn, Small Data, Big Disruptions: How to Spot Signals of Change and Manage Uncertainty, Career Press, 2021. [9] V. Wheewright, Small Business Foresight: The Future of Your Business, Personal Futures Network, 2019. [10] C. M. Christensen, T. Bartman, and D. van Bever, “The Hard Truth about Business Model Innovation,” MIT Sloan Management Review, Vol. 58, No. 1, 2016. ที่มา: www.gsmarena.com , www.netflix.com Netflix 12 E-JOURNAL ISTRS
ที่มา: https://thestandard.co/last-blockbuster-branch-open-for-reservations-via-airbnb/ Blockbuster SPECIAL TOPIC & TREND 13
การพัฒนาระบบเก็บเกี่ยวนํ้าหวาน รศ.ดร.อิศรทัต พึ่งอน ผศ.ดร.ธิติมาวงษชีรี คุณจีระพันธเนื่องจากนิล คณะนักวิจัยสํานักวิจัยและบริการวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ดร.พิสิฐพงษอินทรพงษ คุณทองไส ชวยชู คณะทํางานศูนยบริการทางการศึกษาราชบุรี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี คุณสารภี ยวดยง บริษัทชีวาดีโปรดักสจํากัด จากดอกมะพราวแบบลอยฟา การขับเคลื่อนงานวิจัย จากโอกาสและการไดเปรียบดานทรัพยากรชีวภาพ และทุนทาง วัฒนธรรมไปสูการพัฒนาเศรษฐกิจที่ขับเคลื่อนดวยวิทยาศาสตรวิจัยและนวัตกรรม ภายใต การพัฒนาเศรษฐกิจฐานรากใหเขมแข็งจากทุนทรัพยากร อัตลักษณความคิดสรางสรรคและ เทคโนโลยีสมัยใหม เพื่อสนับสนุน BCG Model โมเดลเศรษฐกิจเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน นับเปน พันธกิจที่สําคัญของสถาบันอุดมศึกษาในประเทศ การพัฒนาระบบการเก็บเกี่ยวผลิตผล เกษตรครั้งนี้ มีเปาหมายใชการวิจัยและนวัตกรรมเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจบีวภาพ เศรษฐกิจ หมุนเวียน และเศรษฐกิจสีเขียว (BCG) โดยเฉพาะอยางยิ่งเกษตรกร ซึ่งสิ่งประดิษฐจากการวิจัย ในครั้งนี้จะ สนับสนุนการทําเกษตรความปลอดภัยสูง พัฒนาสวัสดิภาพเกษตรกรในฟารม (Famer Welfare) สืบสานและอนุรักษอาชีพการทํานํ้าตาลสดของคนรุนใหม และเพิ่มขีด ความสามารถในการแขงขันกับประทศในเขตอาเซียน อาหารไทยมีชื่อเสียงระดับโลกและเปนที่นิยมของตางชาติหนึ่งในความโดดเดนของ อาหารไทยคือ รสชาติและองคประกอบของเครื่องปรุงที่เปนประโยชนตอสุขภาพ นํ้าตาล มะพราว จัดเปนเครื่องปรุงรสหวานในสํารับคาวหวานของไทย โดยใชนํ้าหวานจากดอกแมะ พราว หรือนํ้าตาลสดที่รองมาจากชอดอกของตนมะพราว (nectar) มาเคี่ยวจนเดือดและขึ้นรูป เปนกอน จัดเปนนํ้าตาลเพื่อสุขภาพที่มีคา GI (Glycemic index) ตํ่า เพียงแค 35 ในขณะ นํ้าตาลทรายมีคา GI ถึง 100 ทําใหการดูดซึมกลูโคสเขาสูระบบกระแสโลหิตชา จึงเหมาะสม สําหรับผูบริโภคที่มีปญหาทางดานสุขภาพ โดยเฉพาะผูปวยที่เปนโรคเบาหวาน ทําใหมีประเทศ ในเขตอาเซียนหลายประเทศที่สนใจนําเขานํ้าตาลมะพราวจากไทย แตมักมีปญหาเรื่อง กระบวนการผลิต โดยเฉพาะกรรมวิธีการเก็บเกี่ยว เนื่องจากตนมะพราว โดยเฉพาะมะพราว นํ้าตาล มีลําตนตนสูง ทําใหเก็บเกี่ยวผลผลิตยาก วิธีการเก็บเกี่ยว นํ้าตาลสด โดยใชภูมิปญญาดั้งเดิมของคนไทย ซึ่งเกษตรกรสวนใหญ จะปนขึ้นบนตนมะพราวหรือตนตาล โดยปราศจากอุปกรณปลอดภัย สวนใหญจะใชไมพะองซึ่ง เปนไมไผสายพันธุเฉพาะ ที่มีแงงคอนขางตรงระหวางขอ สําหรับใชปน ปจจุบันไมพะอง มีราคา คอนขางแพง ตั้งแต 200-300 บาทตอลํา หายาก หากตนมะพราวที่สูงเกิน 6 เมตร ก็ไม สามารถหาพะองได เกษตรกรตองใชการบากตนใชแรงคนปนขึ้นไปซึ่งมีความเสี่ยงมาก นอกจากนี้ไมพะองยังจัดเปนไมหวงหามตามกฎหมาย เนื่องจากเปนไผปา และมีการ เสื่อมสภาพเมื่อใชงานเกินกวา 2 ปทําใหไมปลอดภัยตอผูปนตนเพื่อเก็บเกี่ยว ซึ่งพบวามีคนที่ ตกตนมะพราว/ตนตาล เสียชีวิตหรือทุพพลภาพในเกือบทุกเดือน โดยเฉพาะในจังหวัดที่มีการ ปลูกมะพราวหรือทําตาล โดยในป 2551 มีผูตกจากที่สูงเปนสาเหตุอันดับหนึ่งของการ เสียชีวิตและการทุพพลภาพในประเทศไทยถึง 8,874 ราย [ที่มา: สํานักงานประกันสังคม กระทรวงแรงงาน] แนวทางการลดความเสี่ยงจากการเก็บเกี่ยวนํ้าตาลสดบนตนมะพราวหรือตาล ไดแก การสรางอุปกรณชวยในการปนตนพืชที่มีความแข็งแรง ทนทาน และสามารถตรวจสอบความ เสียหายได โดยประยุกตใชอุปกรณการปนเขาและทํางานในที่สูงที่มีการใชอยางกวางขวางในวงการ กอสรางหรือการทําความสะอาดตึกสูงซึ่งใชอุปกรณและระบบปลอดภัยที่มีมาตรฐาน ทั้งนี้การเดิน แนวนอนในที่สูงเปนความทาทายของโครงการ เพื่อสนับสนุนใหคนรุนใหมสืบสานอาชีพปาดตาล และอนุรักษอาชีพการทําตาล และอาจเปนทางรอดอีกหลายผลิตผลที่เก็บเกี่ยวบนที่สูงในประเทศ ไทย การวิจัยและพัฒนาสิ่งประดิษฐผานการมีสวนรวมของผูประกอบการ นับเปนกลไกสําคัญ ในความสําเร็จของการดําเนินงาน ทําใหผูวิจัยเห็นโจทยวิจัยไดชัดเจนตรงความตองการของ ผูประกอบการ มีการตอยอดงานวิจัยจากผลงานเดิม ชวยลดเวลาและงบประมาณของภาครัฐและ สนับสนุนการนําผลงานวิจัยไปใชประโยชน ทั้งนี้คณะนักวิจัย มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอม เกลาธนบุรี (มจธ.) รวมกับบริษัทชีวาดีโปรดักสจํากัด ไดรับสนับสนุนงบประมาณ สํานักงาน พัฒนาการวิจัยการเกษตร (องคการมหาชน) ในปงบประมาณ 2565 โดยทําการออกแบบตอยอด ตนแบบ กรรมวิธีเก็บเกี่ยวผลผลิตมะพราวและตาลในที่สูงโดยใชอุปกรณเพื่อความปลอดภัย ตาม อนุสิทธิบัตรเลขที่ 2103000254 (นางสาวสารภี ยวดยง) ดังภาพ แบบราง พะองแบบถอดประกอบและพับเก็บได สะพานเชื่อมโยงระหวางตนมะพราวดวยเหล็กฉีก และเกาอี้ประดิษฐแบบหมุนปรับทิศทางได
คณะนักวิจัย สวท. รวมกับคณาจารยมจธ. ราชบุรีไดทําการพัฒนาอุปกรณ ตนแบบ ทดสอบความแข็งแรง หรือการรับนํ้าหนัก ซึ่งอุปกรณมีการตรวจสอบ (Validated) ในหองทดลอง ทดสอบและรับรอง โดยใชคาทดสอบการรับนํ้าหนัก 150 กิโลกรัม ติดตั้งทดสอบและปรับปรุงแกไขอุปกรณ โดยรับฟังความคิดเห็นของ ผูใชงาน จึงทําใหอุปกรณแตละชิ้นมีการพัฒนาขึ้นหลายรุน เพื่อใหสอดคลองกับการ ใชงานจริง และมีการยื่นเสนอ ขอจดอนุสิทธิบัตรและสิทธิบัตรการประดิษฐจาก สํานักสิทธิบัตรและทรัพยสินทางปญญา จํานวน 3 เรื่อง ไดแก พะองเหล็กแบบถอด ประกอบและพับเก็บได (Coconut Sky Ladder) แทนยืนทํางานบนที่สูงแบบหมุนได รอบ (Coconut Standing Port) และอุปกรณลอเลื่อนเพื่อการเคลื่อนตัวระหวางตน มะพราวซึ่งอยูระหวางการแกไขขอถือสิทธิ์ Experience Show Case
เปรียบเทียบจุดเดนของเทคโนโลยีที่ทําการพัฒนาเปรียบเทียบกับเทคโนโลยี อื่นๆ ที่มีในปจจุบัน ระบบเก็บเกี่ยวนํ้าหวานจากดอกมะพราวแบบลอยฟา ผานการทํางานแบบบูรณา การกับสถานประกอบการและสถาบันอุดมศึกษาในพื้นที่ และผูประกอบการในพื้นที่ ทําให ไดผลงานตนแบบที่มีการขยายผลติดตั้งและทดสอบระบบที่ ไรมะพราว บริษัทชีวาดีโปรดักส จํากัด อําเภอดําเนินสะดวก จังหวัดราชบุรีประกอบดวย. พะองเหล็กแบบถอดประกอบและ พับเก็บได แทนยืนทํางานบนที่สูงแบบหมุนไดรอบ (Coconut และทางเดินลอยฟาระหวางตน (skywalk) โดยคํานวณความคุมคาทางเศรษฐศาสตรการใชอุปกรณตนแบบนี้มีจุดคมทุน อยูที่4.5 ป อางอิงขอมูลเบื้องตนที่การเก็บเกี่ยวนํ้าดอกมะพราว 1,000 ตน ระยะเวลาการ ลงทุนเพื่อทดแทนพะองไมทุก 2 ปที่มูลคา 300,000 บาท แตบันไดจากเหล็กเงินลงทุนในระบบ บันไดสําหรับการเก็บเกี่ยวจะสูงถึง 4,362,000 บาท ทุก 6 ปแตอยางไรก็ตามบันไดเหล็ก สามารถทดสอบการลาและการเสียสภาพไดงายกวาพะองจากไผ ทําใหการประเมินความ ปลอดภัยจากการทํางานสามารถเกิดขึ้นไดอยางมีระบบ การพัฒนาระบบเก็บเกี่ยวครั้งนี้สอดคลองกับแผนงานของโครงการ ในการพัฒนา เกษตรแมนยําสูงและเกษตรอัจฉริยะ ชวยเปลี่ยนโฉมหนา การเก็บเกี่ยวผลผลิตมะพราวตาล และตาลโตนด ใหสมารทและปลอดภัยขึ้น ลดจํานวนแรงงาน และแกไขปญหาการขาดแคลน แรงงาน ในระยะยาว ความปลอดภัยของระบบและอุปกรณที่พัฒนาขึ้นยังสอดคลองกับการ ผลิตที่คํานึงถึงสวัสดิภาพของแรงงาน (Labor Welfare) ซึ่งนานาประเทศใหความสําคัญ สงผลตอความยั่งยืนในการสงออกผลผลิตและผลิตภัณฑในระยะยาว เปนการอนุรักษ อาชีพที่ใชภูมิปญญาและสงเสริมใหเกิดเกษตรกรรุนใหม สืบทอดอาชีพการทําตาลใหคงอยู กับสังคมไทย ขอมูลการเปรียบเทียบตนทุนการเก็บเกี่ยวระหวางแบบดั้งเดิมและแบบใชบันได สมมติฐานของขอมูลในการคํานวณกําหนดไวดังตอไปนี้ - จํานวนตนมะพราว 1,000 ตน - คาแรงในการเก็บเกี่ยว 400 บาท/วัน - นํ้ามะพราวตอตนอยูที่ 1 ลิตร/วัน - ราคาพะองยาว6 เมตร 300 บาท/ตน - อายุใชงานพะองเดิม 2 ป - ตนทุนระบบบันไดแทนพะอง 4,362 บาท/ตน - อายุใชงานระบบบันไดแทนพะอง 6 ป - วันทํางาน 360 วัน/ป การคิดตนทุนการเก็บเกี่ยวตาลบนสมมติฐานเบื้องตนดังนี้ - ตนตาล 1,000 ตน คาแรงวันละ400 บาท - การเก็บแบบดั้งเดิมใช 2 คนตอ 100 ตน และแบบมีบันไดแทนพะองใช 1 คนตอ 150 ตน - คาปรับปรุงพะองจากตนไผยาว6เมตรราคา300 บาท มีอายุการใชงาน 2 ป - การลงทุนบันไดทดแทนพะองยาว6เมตรราคา 4,362 บาท มีอายุการใชงาน 6 ป - ไมคิดอัตราเงินเฟอและดอกเบี้ยเงินกูจากการลงทุน 16 E-JOURNAL ISTRS
EXPERIENCE SHOW CASE 17
การพัฒนาระบบอัจฉริยะสําหรับ รศ.ดร.ราชวดีศิลาพันธ ศูนยInnovation Experience สํานักวิจัยและบริการวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี การตรวจจับสภาวะการเปนสัดในโคนม จากขอมูลของสํานักงานเศรษฐกิจการเกษตรในป2563 -2566 พบวา ผลผลิตนํ้านม ดิบในประเทศมีแนวโนมลดลงอยางตอเนื่อง เนื่องจากโรคระบาดและตนทุนคาใชจายในการเลี้ยง และบริหารจัดการฟารมโคนมที่เพิ่มสูงขึ้น โดยเฉพาะในชวง2 - 3 ปที่ผานมา ตนทุนคาอาหาร ปรับตัวสูงขึ้นเปนพิเศษจากผลของโรคระบาดโควิด - 19 และสงครามระหวางประเทศ ทําให ฟารมที่ขาดการวางแผนการบริหารจัดการที่ดีไมสามารถแบกรับตนทุนเหลานี้ไดแมกระทั่ง ฟารมที่มีระบบบริหารจัดการที่ดีแตขาดแคลนบุคคลากรที่มีความรูความเขาใจและความเอาใจ ใสดูแลก็เกิดปญหาขาดทุนเชนเดียวกัน สงผลใหมีฟารมจํานวนหลายพันฟารมตองลมเลิก กิจการไป เมื่อพิจารณาแนวโนมของตลาดการดูแลปศุสัตวทั่วโลกดังรูปที่ 1 พบวา ตลาดการ ดูแลปศุสัตวอัจฉริยะมีมูลคา1.8 พันลานเหรียญสหรัฐในป2023 และคาดวาจะมีอัตราการ เติบโตถึง11.0% จากป 2022 - 2030 โดยเฉพาะในทวีปเอเชีย ไดแก ประเทศจีนและภูมิภาค อาเซียนนั้น มีอัตราการเติบโตของตลาดปศุสัตวอัจฉริยะสูงกวาทวีปอื่น ๆโดยโคเนื้อและโคนม จะมีสวนแบงการตลาดสูงกวาสัตวเศรษฐกิจอื่น ดังนั้นประเทศไทยจึงควรนําระบบการดูแลปศุ สัตวอัจฉริยะมาใชงานสําหรับฟารมโคนม เทคโนโลยีและนวัตกรรมเหลานี้จะชวยลดตนทุนใหกับ เกษตรกรผูชวยจัดการฟารมและสามารถลดปญหาดานทรัพยากรบุลคลที่จําเปนสําหรับการ เลี้ยงดูโคนมไดในระยะยาว รูปที่1 แนวโนมการเติบโตของตลาดการดูแลปศุสัตวทั่วโลก ที่มา : Livestock Monitoring Market [Online]. Available: https://www.marketsandmarkets.com/ Market-Reports/livestock-monitoring-market-72634532.html, 2023 จากการสํารวจฟารมโคนมทั่วประเทศ พบวาปจจัยที่สงผลตอการผลิตนํ้านมของโคมีปจจัย หลักคือ ความสําเร็จในการขยายพันธุโคนม เนื่องจากการที่โคนมเพศเมียจะสามารถผลิตนํ้านมได ตองใหกําเนิดลูกโคนมกอน โดยความสําเร็จของการตั้งทองของแมโคนมขึ้นอยูกับความแมนยําใน การตรวจจับสัด ซึ่งนําไปสูการผสมเทียมในชวงเวลาที่หมาะสม รูปที่ 1 แสดงกระบวนการผลิตนํ้านม ของโคนมเพศเมีย รูปที่2 กระบวนการผลิตนํ้านมของโคนมเพศเมีย เกษตรกรโดยทั่วไปเฝาสังเกตอาการเปนสัดของโคนมตัวเมียดวยสายตา เพื่อเตรียมผสม เทียม โดยระหวางการเปนสัด โคนมจะมีพฤติกรรมที่แตกตางจากปกติเชน เดินมากขึ้น กินนอยลง รอง มีการขึ้นขี่โคนมตัวอื่น หรือยืนนิ่งใหโคนมตัวอื่นขึ้นขี่ อยางไรก็ตามการเฝาสังเกตแบบธรรมชาตินี้เกิดความผิดพลาดสูง เนื่องจากโคนมมักมี อาการเปนสัดในชวงกลางคืนที่เกษตรกรนอนหลับพักผอน หรือมีจํานวนโคนมมากเกินกวาจะดูแลได ทั่วถึง หรือเกษตรกรขาดความชํานาญในการสังเกตอาการเปนสัด จากสถิติทั่วประเทศพบวา อัตรา ตรวจจับสัดผิดพลาดดวยการสังเกตมีคาเฉลี่ยสูงถึงรอยละ50-60 ทําใหเกษตรกรไมสามารถผสม เทียมไดในชวงเวลาที่เหมาะสม ผลกระทบที่เกิดขึ้นทําใหเกษตรกรตองเสียโอกาสและรายไดในแตละ รอบการผสมอยางสูญเปลา อาทิคาอาหารที่ตองเลี้ยงโคนมทองวางซึ่งกินเวลาประมาณ 21 วัน ตามรอบผสมพันธุคิดเปนคาใชจายรายวัน เฉลี่ยวันละ 100 บาท คาจางสัตวแพทยมาผสมเทียม โอกาสในการเพิ่มจํานวนลูกโค และที่สําคัญคือไมสามารถเพิ่มปริมาณนํ้านมไดมากขึ้น คณะวิจัยจึงพัฒนาระบบตรวจจับสภาวะการเปนสัดของโคนมอัตโนมัติ KomilO โดยอาศัย ขอมูลจากพฤติกรรมที่ไดศึกษามาพัฒนาเซนเซอรติดใบหูเพื่อตรวจจับพฤติกรรม ซึ่งเซนเซอรถูก ออกแบบใหกินกําลังงานตํ่าและสามารถประมวลผลและแยกแยะพฤติกรรมไดภายในตัวโดยใชเทคนิค การเรียนรูของเครื่องจักร (machine learning) กอนจะสงขอมูลพฤติกรรมดวยเทคโนโลยีเครือขาย สื่อสารกินกําลังตํ่าระยะไกล (Low Power Wide Area Network หรือ LPWAN) ไปยังเซิรฟเวอร เครือขายเพื่อประมวลผลและทํานายอาการเปนสัด และแสดงผลแจงเตือนใหกับผูใชผานเว็บและแอป พลิเคชัน KomilO บนสมารทโฟน รวมถึงสื่อโซเชียลตาง ๆ เชน Line และ SMS พรอมแนะนํา ชวงเวลาที่เหมาะสมเพื่อใหเกษตรกร หรือผูดูแลฟารมเตรียมการผสมเทียมไดอยางมีประสิทธิภาพ
ปจจุบันมีการประยุกตใชเทคโนโลยีหลายอยางในการตรวจจับพฤติกรรมของโคนม เชน การใชเซนเซอรตรวจจับการเคลื่อนไหว การตรวจจับการเคลื่อนไหวผานภาพ การ ตรวจจับพฤติกรรมผานความรอน และวิธีการตรวจจับทางชีววิทยา คณะวิจัยเลือกใชการ ตรวจจับการเคลื่อนไหวโดยติดตั้งเซนเซอรตนแบบหรือแท็กที่พัฒนาขึ้นไวที่หูของโคนม ดังรูป ที่ 3 โดยภายในแท็กประกอบดวยเซนเซอรวัดความเรงวงจรควบคุม แบตเตอรี่และชิ้นสวนทาง ไฟฟาที่จําเปนอื่น ๆ เพื่อจําแนกพฤติกรรม เชน กิน เดิน นอน นั่ง และเคี้ยวเอื้อง คณะวิจัยทดลองเปรียบเทียบ เทคนิค ML หลายเทคนิค จนไดโมเดลที่ใหความแมนยําในการจําแนกพฤติกรรมสูงสุด และนําโมเดล ไปติดตั้งบนเซนเซอรเพื่อใหเซนเซอรเก็บขอมูลและจําแนกพฤติกรรมของโคนมไดแบบเรียลไทมกอน สงขอมูลผานเครือขายไรสายกินกําลังตํ่าระยะไกล ไปยังเซิรฟเวอรคลาวดที่ติดตั้งอัลกอริทึมสําหรับ ทํานายสภาวะการเปนสัดไวโดยอัลกอริทึมจะรับขอมูลพฤติกรรมเขามาคํานวณเพื่อแสดงผลการ แจงเตือนสภาวะการเปนสัดผานแอปพลิเคชัน KomilO บนโทรศัพทมือถือ เพื่อแจงเกษตรกรใหทราบ และเตรียมกระบวนการผสมเทียมไดทันเวลา รูปที่ 4 แสดงภาพรวมของระบบตรวจจับสภาวะการเปน สัด KomilO ปจจุบันระบบการตรวจจับสภาวะการเปนสัด KomilO มีความแมนยําสูงถึง90% หรือ ผิดพลาดเพียง10% ซึ่งความแมนยําที่เพิ่มขึ้นอยางมีนัยสําคัญนี้ชวยใหโคนมมีอัตราการผสมเทียม ติดและตั้งทองสําเร็จเพิ่มขึ้น ประโยชนที่เกษตรกรไดรับคือรายไดที่เพิ่มขึ้นจากการขายนํ้านม และลด คาใชจายในการเลี้ยงโคนมทองเปลา นอกจากนั้นยังสามารถลดแรงงานที่ตองใชการเฝาสังเกต อาการเปนสัดของโคนมไดทั้งนี้เพื่อยืนยันผลการวิจัย คณะวิจัยกําลังดําเนินการเก็บขอมูลเพิ่มเติม ในพื้นที่อื่น ๆ และมีแผนดําเนินการพัฒนาระบบการตรวจสุขภาพรายวันของโคนม โดยใชขอมูล พฤติกรรมเปนตัวทํานายเชนเดียวกัน เพื่อใหKomilO กลายเปนโซลูชันที่สมบูรณแบบมากขึ้น และ สามารถนําไปประยุกตใชในเชิงพาณิชยได รูปที่3 แท็กติดหูโคนม คณะวิจัยดําเนินการติดตั้งกลองวิดีโอสําหรับบันทึกพฤติกรรมโคนมในฟารม ไป พรอม ๆ กับการเก็บขอมูลพฤติกรรมโคนมผานเซนเซอรโดยทําการเก็บขอมูลตอเนื่องเฉลี่ย 7-10 วัน และมีสัตวแพทยผูเชี่ยวชาญเปนผูประเมินอาการเปนสัด โดยมีสถานที่ทําวิจัย ไดแก ฟารมเซ็นเตอรมิลคอ.โพธาราม จ.ราชบุรีหลังจากนั้นจึงนําขอมูลที่ไดจากเซนเซอรมาเขา กระบวนการระบุพฤติกรรม (labeling) เทียบกับภาพจากกลองวิดีโอ และความเห็นผูเชี่ยวชาญ กอนจะนําขอมูลที่ผานการระบุพฤติกรรมแลวนั้นไปเขาโมเดลเทคนิคการเรียนรูของเครื่องจักร (machine learning หรือ ML) กิตติกรรมประกาศ คณะวิจัยขอขอบคุณทุนอุดหนุนจากสํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ (วช.) และบริษัท เอสดับบลิวดีเทคโนเมชั่น จํากัด และ บริษัท ศูนยรับนํ้านมดิบดอนกระเบื้อง จํากัด และ โปรแกรม ANT Accelerator มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรีความเห็นในบทความวิจัยเปนของ ผูวิจัย สํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ (วช.) และบริษัท เอสดับบลิวดีเทคโนเมชั่น จํากัด และ บริษัท ศูนยรับนํ้านมดิบดอนกระเบื้องจํากัด และ โปรแกรม ANT Accelerator ไมจําเปนตองเห็นดวย เสมอไป รูปที่4 ภาพรวมของระบบตรวจจับสภาวะการเปนสัด KomilO Experience Show Case
การทดสอบและประเมินความสามารถ รศ.เอนก ศิริพานิชกร1 , ดร.อกชัย อยูประเสริฐชัย1 , รศ.ดร.สุนิติสุภาพ2 , ดร.ปนเจตนธรรมรักษ3 , ดร.พงษศักดิ์วิวัฒนฺโรจนกุล4 1 มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี, 2 มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 3 คณะอนุกรรมการโครงสรางและสะพาน วสท. และ กรรมการผูจัดการ Resolution Engineering Co., Ltd., 4 อนุกรรมการสาขาวิศวกรรมโครงสรางและสะพาน ในการรับนํ้าหนักบรรทุกของโครงสรางสะพาน บทคัดยอ บทความนี้เปนการสรุปผลการศึกษาสมรรถนะโครงสรางสะพานกลับรถบนทางหลวง หมายเลข35 (ถนนพระรามที่2) จํานวน 14แหง การศึกษาประกอบดวย (1) การประเมิน สะพานดวยวิธีการตรวจสอบแบบพินิจ (visual inspection method) ประกอบกับเทคโนโลยี การถายภาพแบบการรวมภาพ (Image stitching method) (2) การตรวจสอบโครงสรางดวย วิธีแบบไมทําลาย (Non-Destructive Testing method) (3) การทดสอบและประเมินผลความ แข็งแรงของโครงสรางสะพานดวยนํ้าหนักบรรทุก (bridge load test) และ4) ประเมินผล ความสามารถในการรับนํ้าหนักของสะพานดวยวิธีแฟกเตอรประเมินคานํ้าหนักบรรทุก (Load rating factor) จากการสํารวจสะพาน พบความเสื่อมสภาพจากการใชงาน แตผลจากการ ทดสอบนํ้าหนักบรรทุก พบว าสะพานยังมีความสามารถในการรับนํ้าหนักบรรทุกตามที่ กําหนด คาการแอนตัวยังตํ่ากวาเกณฑเมื่อเทียบกับคามาตรฐาน ผลประเมินนํ้าหนักบรรทุก ของโครงสรางสะพานกลับรถ โดยวิธีAASHTO LRF ของสะพานโครงสราง พบวาคาของLive Load Rating (RF) ที่ระดับ Inventory Rating และ สภาพของสะพานที่อยูในระดับใหม (New Condition) (CR = 5.0) และระดับดี (CR > 4.0) จากผลการตรวจวัดดังกลาวขางตนสามารถ สรุปไดวาสะพานยังมีสมรรถนะตามมาตรฐานกําหนด บทนํา จากกรณีการเกิดอุบัติเหตุคานสะพานกลับรถโครงการบูรณะและปรับปรุงสะพาน ทาง หลวงหมายเลข 35 ตอนสะพานขามแมนํ้าทาจีน ฝงตะวันตก-นาโคก ตอน 2 จังหวัด สมุทรสาคร พังถลมเมื่อวันที่ 31 กรกฎาคม 2565 ในขณะนั้นทางกรมทางหลวงไดดําเนินการ รื้อถอนคานสะพานลอยดังกลาวเมื่อวันที่ 2 สิงหาคม 2565 เพื ่อสรางความเชื ่อมั ่นใหแก ประชาชนกรมทางหลวงไดทําแผนในการสํารวจสภาพโครงสรางสะพานกลับรถบนทางหลวง หมายเลข 35 (ถนนพระรามที่ 2) แหงอื่น จํานวน 14 แหง (ตารางที่ 1) เพื่อปองกันอุบัติเหตุที่ อาจเกิดขึ้นจากการเสื่อมสภาพของโครงสรางสะพานที่ผานการใชงานมาเปนเวลานาน โดยจะ ดําเนินการตรวจสอบ และประเมินพฤติกรรมของโครงสรางสะพาน เพื่อใหเกิดความปลอดภัย ในระดับมาตรฐานสากลแกผูใชรถใชถนนในปจจุบัน บทความนี้นําเสนอรายละเอียดการศึกษาความสามารถในการรับนํ้าหนักบรรทุกของ โครงสรางสะพานประกอบไปดวย (1) การประเมินสะพานโดยการตรวจสอบดวยตาเปลา (visual inspection) (2) การตรวจสอบโครงสรางดวยวิธีแบบไมทําลาย (Non-Destructive Testing method) (3) การทดสอบและประเมินผลความแข็งแรงของโครงสรางสะพานดวย นํ้าหนักบรรทุก (bridge load test) และ 4) ประเมินผลความสามารถในการรับนํ้าหนักของ สะพานดวยวิธีแฟกเตอรประเมินคานํ้าหนักบรรทุก (load rating factor) ตารางที่ 1 ตําแหนงที่ทําการทดสอบสะพานกลับรถบนทางหลวงหมายเลข 35 ภาพรวมของการดําเนินงาน การดําเนินงานในการศึกษานี้ประกอบดวยงานหลายลักษณะซึ่งสามารถสรุปให เห็นเปน ภาพรวมไดดังตอไปนี้ 1. ประเมินสะพานโดยการตรวจสอบดวยตาเปลา (Visual inspection method) 2. การตรวจสอบโครงสรางดวยวิธีแบบไมทําลาย (Non-destructive testing) 3. การทดสอบนํ้าหนักบรรทุกลงบนโครงสรางสะพานจํานวน 9 แหง (Bridge load testing) 1. การประเมินนํ้าหนักบรรทุกของโครงสรางสะพานกลับรถบนถนนพระราม 2 โดยวิธี AASHTO LRFR จํานวน 5 แหง 2. ประเมินความจําเปนของการปรับปรุงและบํารุงรักษา
การสํารวจสภาพโครงสรางสะพานเบื้องตน (Visual inspection method) โครงสรางสะพานตาง ๆ ที่ตรวจพบแบงออกเปน 3 ชนิดคือ สะพานแบบ (ก) คาน คอนกรีตอัดแรงรูปตัวไอ ดังรูปที่ 1 (ข) คานคอนกรีตอัดแรงรูปตัวยูดังรูปที่ 2 และ (ค) คาน คอนกรีตอัดแรงรูปกลอง ดังรูปที่ 3 โครงการนี้ไดนําเทคโนโลยีการถายภาพแบบการรวมภาพ (Image stitching method: ISM) มาใชในการตรวจสอบหาความเสียหายที่พบ วิธีการรวม ภาพ (ISM) คือ วิธีการรวมภาพจํานวนมากเพื่อสรางภาพใหออกมาอยูในรูปแบบของพาโนรา มา หรือภาพที่มีความละเอียดสูง โดยการเก็บภาพหลาย ๆ ภาพ และในแตละภาพจะมีพื้นที่ ซอนทับกันมากกวารอยละ 15 แลวทําการตอประกอบใหอยูในภาพเฟรมเดียว หลังจากนั้นทํา การประมวลผลหาจุดตางๆ ที่ภาพมีการซอนทับกัน (keypoint detection) แลวทําการจับคู และทําการรวมภาพเขาดวยกัน (matching and composition) รูปที่1 สะพานแบบคานคอนกรีตอัดแรงรูปตัวไอ รูปที่2 สะพานแบบคานคอนกรีตอัดแรงรูปตัวยู รูปที่3 สะพานแบบคานคอนกรีตอัดแรงรูปกลอง รูปที่4 ตัวอยางหลังจากทําการประมวลผลแลวของโครงสรางสะพานกลับรถ การรวมภาพนี้ถูกนํามาใชในการเก็บชุดภาพถายของโครงสรางดวยกลองที่มีความละเอียดสูง ซึ่งในแตละภาพนั้นจะสามารถเก็บรายละเอียดความเสียหายของโครงสรางไดอยางชัดเจน รูปที่ 4 แสดงตัวอยางของภาพที่ไดหลังจากการทํา ISM และตัวอยางการตรวจพบการแตกราวที่พื้น และเสาตอมอ การประเมินความเสียหายในรูป BMMS และการใหระดับความเสียหายที่พบ สามารถนําไปทําการอางอิงจากระบบบนฐานขอมูลของกรมทางหลวง (bmms.doh.go.th) ที่มี การแบงระดับความเสียหาย เปนระดับตางๆ ดังแสดงในตารางที่ 2 โดยตัวเลขคาระดับ 5 คือ โครงสรางยังอยูในสภาพดีและตัวเลขที่ลดลงคือสภาพของโครงสรางที่ไดรับความเสียหายตาง ๆ ที่เพิ่มมากขึ้น จนระดับความเสียหายที่ 0 คือ วิบัติ (สภาพชํารุดเสียหายมาก ตองทุบสะพาน ทิ้งและกอสรางใหม) Technical Research
ตารางที่ 2 หลักเกณฑจัดลําดับความเสียหายโครงสรางคานรัดหัวเสา (ที่มา : กรมทางหลวง) จากการสํารวจสะพานกลับรถทั้งหมด 14 สะพาน พบความเสียหายจากการใชงาน หลายรูปแบบ เชน พบรอยคราบนํ้าเล็กนอย การแตกราวที่พื้นตามแนวสะพาน การแตกราวที่ เสาตอมอ การกะเทาะหลุดลอนทั้งแบบไมเห็นเหล็กเสริมและเห็นเหล็กเสริม รูปที่ 5 แสดง ตัวอยางรูปแบบความเสียหายที่พบ (ก) แตกที่พื้นสะพานและเห็นเหล็กเสริม (ข) พบสนิมที่เหล็กเดือย (ค) แตกที่คานรัดหัวเสาและเห็นเหล็กเสริม (ง) แตกที่คานรัดหัวเสาและเห็นเหล็กเสริม รูปที่5 ตัวอยางรูปแบบความเสียหายที่พบ 22 E-JOURNAL ISTRS
การตรวจสอบกําลังอัดของคอนกรีตแบบไมทําลาย การตรวจสอบโครงสรางแบบไมทําลายทั้งในภาคสนามและในหองปฏิบัติการ โดยการ ประเมินหาคากําลังอัดคอนกรีตและหาความสมบูรณคอนกรีตภายในที่อายุปจจุบันดวย วิธีการตรวจสอบโครงสรางแบบไมทําลาย (Non-Destructive Test: NDT) ประกอบดวยการ ทดสอบรีบาวนดแฮมเมอร(Rebound hammer) และ การทดสอบดวยความเร็วพัลสเหนือ เสียง (Ultrasonic pulse) และนําผลไปสอบเทียบกับอุปกรณจากคากําลังอัดคอนกรีตจริงที่ ทราบคาอยางแนนอนในหองปฏิบัติการ (โดยอาศัยตัวอยางคอนกรีตลูกบาศกมาตรฐาน ขนาดกวาง 15 cm ยาว 15 cm และสูง 15 cm ไมนอยกวา 30 ตัวอยางที่มีอายุมากกวา 28 วัน ที่ทราบคากําลังอัด) รูปที่ 6 แสดงคาเฉลี่ยกําลังอัดคอนกรีตของของคานเกอรเดอร คอนกรีตอัดแรงของแตละสะพาน พบวาคานอยสุดเทากับ 327 ksc และ มากสุดเทากับ 450 ksc รูปที่ 7 แสดงคาเฉลี่ยกําลังอัดคอนกรีตของบาบนเสาตอมอของแตละสะพานนอยสุดที่ 240 ksc และ มากสุดที่ 402 ksc รูปที่ 7 แสดงคาเฉลี่ยกําลังอัดคอนกรีตของเสาตอมอของแต ละสะพานนอยสุดที่ 280 ksc และ มากสุดที่ 438 ksc รูปที่6 คากําลังอัดคอนกรีตที่ไดจากการการพยากรณของคานเกอรเดอรคอนกรีตอัดแรงทั้งหมด รูปที่7 คากําลังอัดคอนกรีตที่ไดจากการการพยากรณของของบาบนเสาตอมอทั้งหมด รูปที่8 คากําลังอัดคอนกรีตที่ไดจากการการพยากรณของของเสาตอมอทั้งหมด การทดสอบนํ้าหนักบรรทุกลงบนโครงสรางสะพาน โครงสรางสวนบนของสะพานเปนชิ้นสวนที่สําคัญ ซึ่งเมื่อมีการรับนํ้าหนัก แรงจะถูก ถายจากพื้นลงสูคานไปยังจุดรองรับ ลงสูเสาตอมอและเสาเข็มตามลําดับ ถาโครงสรางมีสภาวะ ปกติเปนไปตามที่ไดออกแบบไวนํ้าหนักการกระทําทั้งหมดจะถูกถายลงสูโครงสรางสวนอื่นๆได อยางมีประสิทธิภาพ อยางไรก็ตามเมื่อโครงสรางเกิดความเสียหายจะทําใหโครงสรางสะพานมี พฤติกรรมการกระจายแรงที่เปลี่ยนแปลงไป ดังนั้นเพื่อใหเขาใจถึงพฤติกรรมการรับนํ้าหนัก บรรทุกของโครงสรางสะพานภายใตการรับนํ้าหนักบรรทุกจริง จึงจําเปนตองทําการทดสอบ การรับนํ้าหนักบรรทุก งานในสวนของการทดสอบและตรวจวัดพฤติกรรมการรับนํ้าหนักของโครงสราง สะพานกลับรถภายใตการรับนํ้าหนักบรรทุกจริง อางอิงตามมาตรฐานของ AASHTO มี วัตถุประสงคของการทดสอบ เพื่อตรวจสอบพฤติกรรมและกําลังการรับนํ้าหนักของโครงสราง สะพาน ภายใตนํ้าหนักบรรทุกตามที่ไดออกแบบไวและตรวจสอบพฤติกรรมการถายแรงลงสู สวนตางๆของโครงสรางสะพาน ในการคัดเลือกสะพานเพื่อทดสอบการรับนํ้าหนักบรรทุกนั้น จะพิจารณาจากอายุการ ใชงานของสะพานเปนหลัก การทดสอบการรับนํ้าหนักบรรทุกจะใชรถบรรทุกสิบลอบรรทุก นํ้าหนักไมเกิน 25 ตัน จํานวน 4 คันมาเคลื่อนตัวไปยังจุดตางๆตามที่ไดกําหนดไวตลอดชวงหัว โคงของสะพานกลับรถที่ดําเนินการทดสอบ เพื่อกอใหเกิดแรงกระทําสูงสุดในบริเวณตางๆ ที่ สําคัญของสะพานกลับรถ ดังแสดงในตารางที่ 3 ในระหวางการทดสอบไดทําการตรวจวัดและ บันทึกคาการตอบสนองพฤติกรรมของสะพาน อันไดแก การเปลี่ยนแปลงของการแอนตัว มุม หมุนที่เกิดขึ้นจากการแอนตัวที่ไมเทากันของคานสะพาน มุมหมุนที่บริเวณหัวเสา การ เปลี่ยนแปลงขนาดของรอยราวและความเครียดที่เกิดขึ้นบนตําแหนงตางๆของโครงสราง โดยได บันทึกคาของแตละขั้นตอนการทดสอบ เมื่อรถบรรทุกจอดสนิทเขาที่ตําแหนงตางๆ ตามที่ กําหนดไวแลวเสร็จ และทําการบันทึกขอมูลแตละขั้นตอนอยางตอเนื่องเปนเวลาไมนอยกวา 30 วินาที รูปที่ 9 แสดงการทดสอบนํ้าหนักบรรทุกบนสะพานทั้ง 9 แหง ตารางที่ 3 รายละเอียดขั้นตอนการทดสอบการรับนํ้าหนักบรรทุกของสะพานกลับรถที่สําคัญ TECHNICAL RESEARCH 23
รูปที่6 การทดสอบการรับนํ้าหนักบรรทุกของสะพาน ตารางที่ 4 แสดงการเปรียบเทียบผลการทดสอบสะพานกลับรถทั้ง 9 สะพาน สําหรับ คาการแอนตัวของโครงสรางที่ตําแหนงการวางรถบรรทุกจํานวน 4 คัน เมื่อพิจารณาผลการ ทดสอบการรับนํ้าหนักบรรทุกของสะพานกลับรถทั้ง 9 สะพาน พบวาคาการแอนตัวจะมีคา อยูระหวางL/2,399 และL/4,826 เมื่อ L เทากับระยะหางระหวางกลางเสาที่รองรับคาน โดย วัดที่กลางแนวสะพาน ซึ่งมีคาการแอนตัวที่อยูในเกณฑนอยมากเมื่อเทียบกับมาตรฐาน AASHTO ที่ระบุไวที่L/1000 นอกจากคาการแอนตัว เมื่อนําผลการวัดคาความเครียดสูงสุดที่ผิวคอนกรีตจาก Strain Gage ที่ติดตั้งบนผิวดานลางของคานสะพาน ทั้งหมดที่ทดสอบมาพิจารณา พบวามี คาเฉลี่ยที่ 32 micro-strain และสูงสุดเทากับ 100 micro-strain (แรงดึง) เมื่อทําการ พิจารณารวมกับคากําลังอัดของคอนกรีตที่ไดจากการตรวจวัดแบบไมทําลายพบวาคา ความเครียดที่เกิดขึ้น มีคานอยกวาคาความเครียดที่จุดการวิบัติ (เทากับ 132 micro-stain) อยูมาก ชี้ใหเห็นวาโครงสรางคานอยูในระดับที่ปลอดภัย ตารางที่ 4 การเปรียบเทียบผลคาการแอ นตัวของสะพานกลับรถ การประเมินนํ้าหนักบรรทุกของโครงสรางสะพาน โดยวิธี AASHTO LRFR ในการประเมินนํ้าหนักบรรทุกของโครงสรางสะพานกลับรถเพิ่มเติมจํานวน 5 แหง เพื่อประกอบการพิจารณาระดับความปลอดภัยของสะพาน ในการศึกษานี้ไดเลือกใชวิธี AASHTO LRFR ขั้นตอนการประเมินความสามารถในการรับนํ้าหนักบรรทุกของสะพาน ตามวิธีAASHTO LRFR และการกําหนดนํ้าหนักบรรทุกที่ใชในการพิจารณา ในขั้นตอนนี้จะ เปนการวิเคราะหโครงสรางสะพาน และนําคาแรงที่ไดจากการวิเคราะหไปเปรียบเทียบกับคา กําลังของสะพาน และประเมินสภาพการใชงานไดของสะพาน รูปที่ 9 ถึง 10 แสดงตัวอยางการ สรางแบบจําลองของสะพานกลับรถและผลการวิเคราะหของสะพานกลับรถ ตามเงื่อนไขตางๆ ตารางที่ 5 แสดงผลประเมินนํ้าหนักบรรทุกของโครงสรางสะพานกลับรถ โดยวิธี AASHTO LRF ดวยการคํานวณคาของ Sectional Capacity ของสะพานโครงสรางกลับทั้ง 5 ตําแหนง ตามสมการที่กําหนดใน AASHTO LRFD สําหรับ สวนของ U-Girder แบบ Composite Section โดยใชการวิเคราะหความสอดคลอง (Compatibility Analysis) สําหรับ รับการดัด (Flexural Capacity) และวิธีModified Compression Field Theory (MCFT) สําหรับรับแรงเฉือน (Shear Capacity) พบวาคาของLive Load Rating (RF) ที่ระดับ Inventory Rating และ สภาพของสะพานที่อยูในระดับใหม (New Condition) (CR = 5.0) และ ระดับดี (CR > 4.0) สรุปไดวาสะพานกลับรถทั้ง 5 แหงที่ไดทําการวิเคราะหดวย AASHTO LRFR สามารถรองรับการใชงานในระดับ Design Load Rating (HL-93) ไดซึ่งมีความ สอดคลองกันผลการตรวจสอบดวยวิธีพินิจ (Visual inspection method) รูปที่9 ตัวอยางแบบจําลองของสะพานกลับรถ รูปที่10 ตัวอยางผลการวิเคราะหแรงบิดที่เกิดขึ้นของสะพานกลับรถ 24 E-JOURNAL ISTRS
รูปที่11 ตัวอยางผลการวิเคราะหแรงเฉือนที่เกิดขึ้นของสะพานกลับรถ รูปที่12 ตัวอยางผลการวิเคราะหของสะพานกลับรถ ตารางที่ 5 สรุปการประเมินนํ้าหนักบรรทุกของโครงสรางสะพานกลับรถ โดยวิธี AASHTO LRFR สรุปผลการศึกษาและขอแนะนําเกี่ยวกับสภาพและความพรอมของสะพาน การศึกษาความสามารถในการรับนํ้าหนักบรรทุกของกลุมสะพานทางหลวงตัวอยาง สามารถสรุปผลไดดังนี้ 1. ผลการทดสอบการรับนํ้าหนักบรรทุกของสะพานกลับรถทั้ง 9 สะพาน พบวาคาการแอน อยูในเกณฑนอยมากเมื่อเทียบกับมาตรฐาน คาความเครียดที่วัดไดอยูในเกณฑตํ่าชี้ใหเห็น วาโครงสรางคานอยูในระดับที่ปลอดภัย 2. ผลประเมินนํ้าหนักบรรทุกของโครงสรางสะพานกลับรถ โดยวิธีAASHTO LRF ดวยการ คํานวณคาของที่กําลังของหนาตัด Sectional Capacity สรุปไดวาสะพานกลับรถที่ ทําการศึกษา สามารถรองรับการใชงานในระดับ Design Load Rating (HL-93) ไดซึ่งมี ความสอดคลองกันผลการตรวจสอบดวยวิธีพินิจ(Visual inspection method) จากผลการตรวจวัดดังกลาวขางตน อาจสรุปไดวาสมรรถนะของสะพานกลับรถที่ทําการ ทดสอบทั้งหมดอยูในเกณฑที่ดี อยางไรก็ดีการใชงานสะพานดังกลาวใหมีความปลอดภัย หรือมี อายุการใชงานที่ยาวนาน ควรมีการตรวจสอบเชิงพินิจและ/หรือการตรวจสอบแบบไมทําลายเปน ระยะๆ ทุก 2 ปหรือเมื่อมีเหตุสงสัยที่อาจกอใหเกิดอันตรายจากการใชงานสะพาน นอกจากนี้หาก ตองการวางแผนสําหรับการเพิ่มนํ้าหนักบรรทุกจากเดิมใหสูงขึ้น ทางที่ปรึกษาเสนอใหมีการติดตั้ง ระบบติดตามตรวจวัดพฤติกรรมของสะพานแบบตอเนื่อง (Structural health monitoring) โดยทํา การคัดเลือกสะพานที่มีการใชงานเปนจํานวนมากในตําแหนงที่มีสภาพแวดลอมที่แตกตางกัน เพื่อ เปนตัวแทนในการศึกษาพฤติกรรมของสะพานตอไปในอนาคต เอกสารอางอิง 1. AASHTO. The Manual for Bridge Evaluation, Transportation Officials. Subcommittee 2. ACI 201.1R. Guide for Conducting a Visual Inspection of Concrete in Service,American Concrete Institute, 2008 3. ASTM C805/C805M-18. Standard Test Method for Rebound Number of Hardened Concrete., American Society for Testing and Materials, West Conshohocken, PA, 2018 4. ASTM C597-16. Standard Test Method for Pulse Velocity Through Concrete.,American Society for Testing and Materials, West Conshohocken, PA, 2016. 5. BS-EN 12390-3:2009. Testing hardened concrete. Compressive strength of test specimens. British Standards Institution (BSI), 2009. 6. BS-EN 12390-3:2009. British Standards Institution (BSI). Testing hardened concrete. Compressive strength of test specimens. British Standards Institution (BSI), 2009. 7. BS EN 12504-4:2021 Testing concrete in structures Determination of ultrasonic pulse velocity. British Standards Institution (BSI), 2021 8. Jahanshahi, M.R., Masri, S.F., and Sukhatme, G.S. “Multi-image stitching and scene reconstruction for evaluating defect evolution in structures.” Structural Health Monitoring 10 (2011): 643 –657. 9. Schmidt E. Quality control of concrete by rebound hammer testing (Versuche mit dem neuen Beton-Prüfhammer zur Qualitätsbestimmung des Betons). Schweiz Arch angew Wiss Tech 1951; 17 (May 1951): 139– 14 TECHNICAL RESEARCH 25
การพัฒนาTrain the trainer ธิติมา วงษชีรี* 1 , ปณณธรธรรมบุตร1 , อุศมา สุนทรนฤรังสี2 และชนิศาธนเวสารัชกุล3 1 ศูนยวิจัยและบริการเพื่อชุมชนและสังคม มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี, 2 ภาควิชาพัฒนาผลิตภัณฑมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร 3 สถาบันพัฒนาและฝกอบรมโรงงานตนแบบ ผูพิการทางการเห็น ดานการทดสอบทาง ประสาทสัมผัสพื้นฐานผานการอบรมแบบผสมผสาน วัตถุประสงคการศึกษาครั้งนี้เพื่อทดสอบความเหมาะสมของการออกแบบการอบรม การเรียนรูแบบผสมผสาน การทดสอบทางประสาทสัมผัสผลิตภัณฑอาหารเบื้องตน สําหรับผู พิการทางการเห็น ภายใตหลักสูตร Train the Trainer เพื่อเตรียมพรอมทีมวิทยากรและ ผูชวย ทําการอบรมผูพิการทางการเห็น จํานวน 16 คน พัฒนาสื่อเสียงบน YouTube ประกอบดวย 6 บทเรียน แตละบทเรียนประกอบดวยคลิปการสอน 2-5 คลิป มีความยาว 10 - 15 นาทีกําหนดใหมีการเรียนรู 1 บทเรียนตอสัปดาหและฝกปฏิบัติการแบบออนไลนดวย การทดสอบตัวอยาง ในระบบ Zoom สัปดาหละ 1 ครั้ง รวมระยะเวลา 6 สัปดาห ประเมินผล การเรียนรูดวยแบบทดสอบปรนัยกอนและหลังการอบรม พบวา ผูเขาอบรม Train the Trainer ทําแบบทดสอบกอนการเรียนรู มีคะแนนเฉลี่ยรวม 5.4 คะแนน เต็ม 10 คะแนน ภายหลังการเรียนรูไดทําแบบทําสอบ ไดคะแนนเฉลี่ย 7.7 คะแนน ซึ่งมีคะแนนเพิ่มขึ้นแตกตาง อยางมีนัยสําคัญทางสถิติ สํารวจความพึงพอใจของผูเขาอบรม ดวยแบบสอบถามบน Google Form ผูเขาอบรมมีความพึงพอใจตอวิทยากรบรรยายมากที่สุด (คะแนนเฉลี่ย 4.6) รองลงมาคือ ความพึงพอใจดานเนื้อหา และการประยุกตใชประโยชนในระดับมาก (คะแนนเฉลี่ย 4.2) และมีความพึงพอใจโดยรวมในระดับมากที่สุด (คะแนนเฉลี่ย 4.5) โดยประเมินตนเองดาน ความรูกอนการอบรม ในระดับปานกลาง (คะแนนเฉลี่ย 3.3) และหลังการอบรม ในระดับมาก ที่สุด (เฉลี่ย 4.5) ชี้ใหเห็นวา การออกแบบการฝกอบรมแบบผสมผสาน ดวยการใชสื่อการ อบรมแบบออนไลนรวมกับการฝกปฏิบัติการในระบบ zoom นั้น สามารถเตรียมความพรอม ของผูเขาอบรมในหลักสูตรTrain theTrainer ได คําสําคัญ: การอบรมแบบผสมผสาน ทักษะทางประสาทสัมผัสพื้นฐาน ผูพิการทางการเห็น 1. บทนํา การแพรระบาดของโรคไวรัสโควิด-19 มีผลกระทบอยางมากกับผูพิการทางการเห็น เนื่องจากอาชีพดั้งเดิมที่ผูพิการทางการเห็น ในประเทศไทยไดรับการสนับสนุนจากภาครัฐ สวนใหญตองใชประสาทสัมผัสมือ อาทิอาชีพการขายสลากกินแบงรัฐบาล หรืออาชีพนวด ซึ่ง ในสถานการณดังกลาวทําใหไมสามารถหารายไดเพื่อเลี้ยงชีพไดอยางเพียงพอ อยางไรก็ ตาม ยุคหลังวิถีชีวิตใหม ในเมืองใหญ มีกระแสการสั่งอาหารรับประทานที่บาน (Food delivery) เติบโตขึ้นอยางมาก การพัฒนาสูตรอาหารใหมเปนหนึ่งใน กลยุทธของรานอาหาร เพื่อเพิ่มยอดขายและสรางความแปลกใหม โดยเฉพาะสูตรอาหารเฉพาะ (Signature) จําเปนตองใชผูชิมอาหารหรือนักวิจารณอาหารที่มีทักษะ และความรูดานวัตถุดิบ เครื่องปรุง รวมทั้งมีประสาทสัมผัสที่ดีในการใหคําแนะนําปรับปรุงสูตรใหมีความพิเศษและแตกตางไดโดย นักชิมอาหาร บริษัทผลิตภัณฑอาหารของภาคเอกชน มีรายไดเฉลี่ย 8,000 - 12,000 บาท ตอเดือน ปฏิบัติงานตอเนื่อง 2 -4 วันตอสัปดาห ทั้งนี้เพื่อฝกฝนทักษะการทดสอบทางประสาทสัมผัสพื้นฐาน และเตรียมความพรอม ในการเปนทีมวิทยากรและผูชวยแกผูพิการทางการเห็น การอบรมเพิ่มความรูความเขาใจและ ทักษะนักชิมอาหารปรุงสําเร็จจึงสําคัญ อยางไรก็ตาม การอบรมการเรียนแบบดั้งเดิมที่มีการ บรรยายในหองเรียนทั้งหมด อาจไมเหมาะสมในสภาวะที่มีการแพรระบาดของโรคไวรัสโควิด19 โดยเฉพาะกลุมเปราะบางอยางผูพิการทางการเห็น เนื่องจากไดรับความเสี่ยงในการรับเชื้อ จากการสัมผัสเพื่อรับรูสิ่งแวดลอม (Tarat,2018) การเรียนแบบผสมผสาน (Blended Learning) ตามนิยามของ Horn and Staker (2011) กลาววา การเรียนรูที่ผูเรียนไดรับมวลประสบการณทางการเรียนรูอยางเปนอิสระ ผานระบบเครือขายคอมพิวเตอรโดยนักเรียนสามารถควบคุมตัวแปรทางการเรียนรูดวย ตนเองทั้งในดานเวลา สถานที่ แนวทางการเรียนรูและอัตราการเรียนรูของตนเอง สอดคลอง กับ Graham (2012) ที่กลาววา การประยุกตใชเทคโนโลยีเพื่อระบบการเรียนรูทางไกลทําให การเรียนการสอนเกิดประสิทธิภาพมากขึ้น เนื่องจากสามารถออกแบบการไดอยาง หลากหลาย โดยเนนผูเรียนเปนศูนยกลาง รวมทั้งผูเรียนยังสามารถเขาถึงขอมูลการเรียนรูได ตามที่ผูเรียนตองการ ตลอดจนมีความยืดหยุนในการเขาถึงขอมูลตามความสะดวกของ ผูเรียน ดังนั้น ผูวิจัยจึงการออกแบบการอบรมการเรียนรูแบบผสมผสาน การทดสอบทาง ประสาทสัมผัสผลิตภัณฑอาหารเบื้องตน สําหรับผูพิการทางการเห็น ภายใตหลักสูตร Train the Trainer เพื่อเตรียมพรอมทีมวิทยากรและผูชวย โดยมีวัตถุประสงคในการทดสอบความ เหมาะสมการอบรมครั้งนี้ตอผูพิการทางการเห็น ซึ่งจากผลการศึกษาวิจัยในอดีตของคณะนักวิจัย พบวา ผูพิการทางการเห็นมีศักยภาพใน การจัดกลุมกลิ่นและแยกความแตกตางของผลิตภัณฑอาหารและเครื่องดื่ม เปนขอมูล สนับสนุนวาผูพิการทางการเห็นมีประสาทสัมผัสที่ดีที่สามารถใชเปนฐานในการเปนนักชิม อาหารไดรวมทั้งเปนการสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสังคมแกผูพิการทางการเห็น อีกดวย (ธิติมาและคณะ, 2560) 2. วิธีดําเนินการ 2.1 การพัฒนากรอบแนวคิด การออกแบบหลักสูตรและกิจกรรมการเรียนการสอน เพื่อพัฒนาทักษะนักชิมอาหาร ปรุงสําเร็จใหกับผูพิการทางการเห็น ในสภาวะที่มีการแพรระบาดของโรคไวรัสโควิด-19 โดยใช แนวทางการเรียนรูแบบผสม (BlendedLearning) (Carman,2002)ซึ่งประกอบดวย บทเรียน การสอนแบบออนไลนบน YouTube ที่ใหผูเรียนสามารถเรียนรูไดดวยตัวเองทุกที่ทุกเวลา (Self-Pace Learning) รวมกับกิจกรรมการทดสอบ เชิงปฏิบัติการ (Lab) ในระบบ Zoom (Live Event) และการประเมินความรูดวยแบบทดสอบหลังการเรียนรู ในระบบออนไลน (Assessment) นอกจากนี้ยังมีการตั้งกลุมไลน เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรูประเด็นที่นาสนใจกับ ระหวางผูเขาอบรมกับผูวิจัยหรือผูเขาอบรมกันเอง (Collaboration)
ภาพที่ 1 กรอบแนวคิดการดําเนินกิจกรรมสงเสริมและสนับสนุนการวิจัย ตามแนวทางการเรียนรูแบบผสม (Blended Learning) (ดัดแปลงจาก Carman, 2002) 2.2 กลุมตัวอยาง ตัวแทนครูหรือผูสอนผูพิการทางการเห็น ในโรงเรียนสอนคนตาบอด/คนตาบอดใน ศูนยฝกอาชีพคนตาบอด จํานวน 3 แหงจํานวน 6 คน และสมาชิก Sensory Intelligence Group (SIG) ผูพิการทางการเห็นที่ผานการอบรม การประเมินคุณภาพทางประสาทสัมผัส เบื้องตน จํานวน 10 คน รวมผูเขาอบรมทั้งสิ้น 16 คน 2.3 การอบรมหลักสูตร Train the Trainer การอบรมหลักสูตร Train the Trainer เปนการเรียนรูดวยตัวเองผานสื่อการสอน ออนไลน โดยผูวิจัยไดพัฒนาสื่อเพื่อใชในการประกอบการฝกอบรมหลักสูตร Train the Trainer สรางประสบการณและฝกฝนการชิมใหเหมาะสมกับผูชิมที่พิการทางการเห็น ทั้งสิ้น 6 บทเรียน จํานวน 22 คลิป บน YouTube ซึ่งประกอบดวย หลักการประเมินทางประสาทสัมผัส เบื้องตน การทดสอบทางประสาทสัมผัส การควบคุมสิ่งแวดลอมและตัวอยางในการทดสอบ ทางประสาทสัมผัส มุมมองตาง ๆ กับอาหารไทย รสชาติแบบไทย และ อาหารแตละภาค รวมทั้ง การฝกปฏิบัติการ ผานระบบ Zoom แบบ FacetoFace Onlineจํานวน 4 ครั้ง ไดแก การชิมนํ้าสม การทดสอบขนมกรุบกรอบ รสชาติพื้นฐาน และ เครื่องเทศและสมุนไพร (ภาพที่ 2)ซึ่งทําการอบรมทั้งสวนบรรยายและปฏิบัติการ ตามแผนการฝกอบรมดัง ตาราง1 ภาพที่ 2 กิจกรรมอบรมออนไลน ตารางที่ 1 แผนการอบรมหลักสูตร Train the Trainer สําหรับผูพิการทางการเห็น รายละเอียดการฝกปฏิบัติงาน 1. การชิมนํ้าสม ตัวอยาง นํ้าสมยี่หอ Tipco สมเขียวหวาน สมโชกุน และสมสายนํ้าผึ้ง โดยใหผูอบรม จัดหาตัวอยางเองจากรานสะดวกซื้อ (7 Eleven) ประเมินคุณลักษณะทางประสาทสัมผัส ไดแก กลิ่น (Odor) รสชาติ (Taste) กลิ่นรส (Flavor) เนื้อสัมผัส (Texture) ความรูสึกหลังกลืน (Aftertaste) โดยมีขั้นตอนการทดสอบการชิมนํ้าสม ดังนี้ผูทดสอบแตละคนชิมนํ้าสมทีละชนิด จากนั้นใหผูทดสอบระบุวาไดกลิ่น รสชาติอะไรบาง ระบุวาเนื้อสัมผัสเปนอยางไร และระบุกลิ่น รส (Flavor) และ ความรูสึกหลังกลืน (Aftertaste) Technical Research
ผูจัดอบรม ไดจัดซื้อขนมกรุบกรอบหรือขนมขบเคี้ยวจํานวน 10 รายการ และจัดสง ตัวอยางทางไปรษณียไปใหผูอบรมซึ่งประกอบดวยรายการตัวอยาง (ภาพที่ 3) ไดแก เลยแผน เรียบรสคลาสิค เลยแผนหยาบรสคลาสสิค เลยStax กลวยเบรกแตกทอด มาชเมลโล ถั่วโกแก โดโซะซันไบทรสออริจินอล คุกกี้เนยของ S&P และ เพรทเซล โดยขั้นตอนการทดสอบผลิตภัณฑขนมกรุบกรอบ มีดังนี้ผลิตภัณฑขนมกรุบกรอบ จะมีการเปลี่ยนแปลงในปาก ซึ่งคําศัพทที่ใชในการทดสอบผลิตภัณฑแตกตางกันขึ้นอยูกับ ชวงเวลาการทดสอบ สําหรับการกัดครั้งแรกเปนการกัดผลิตภัณฑใชฟันกรามครั้งเดียวใหเกิด การแตกหัก เรียกวาFirst Bite ความกรอบของผลิตภัณฑเปนเสียงที่หูไดยินจากการใชฟันกัด ใหแตก หรือแรงระเบิด ผลิตภัณฑที่มีโครงสรางไมแข็งแรงจะแตกงาย หรือระเบิดงาย เสียงที่ ผลิตภัณฑแตกมีทั้งเสียงทุม เสียงใส เสียงแหลมหรือเสียงเบา ขึ้นอยูกับความหนาของชิ้น ผลิตภัณฑจากนั้นสัมผัสผลิตภัณฑระหวางเคี้ยว ความกรอบมีทั้งกรอบนาน (ใชเวลานานกวา จะหายกรอบ) และกรอบสั้น (กรอบในระยะเวลาสั้น ๆ) การเกาะของผลิตภัณฑในผิวเพดานปาก และฟัน เรียกวา Adhesiveness เกาะมากมีคามาก และสุดทายคือการเปรียบเทียบสัมผัส ผลิตภัณฑกอนและหลังกลืน การเปลี่ยนแปลงเนื้อสัมผัสในปาก การรวมตัวเปนกอนของ ผลิตภัณฑ (Cohesive) หลังเคี้ยวประมาณ 12 ครั้ง ใชลิ้นดุนรวมเปนกอน หากรวมเปนกอนได ดีแสดงวามีคา Cohesive มาก หลังจากกลืนแลว อาจมีความมัน หรือลักษณะฝุนแปง เคลือบ ภายในปาก 2. การทดสอบขนมกรุบกรอบ วัตถุประสงคเพื่อใหผูอบรมผูพิการทางการเห็นในหลักสูตร Train the Trainer ฝก ทดสอบใหคะแนนความหวาน เปรี้ยว เค็ม และอูมามิตัวอยางอาหาร โดยเปรียบเทียบกับ สารละลายมาตรฐานที่กําหนดให (ตารางที่2) โดยคณะผูจัดอบรมไดเตรียมสารละลายและสง ใหกับผูอบรมเปนรายบุคคล โดยไมระบุชนิดหรือความเขมขนของสารละลาย ใหหมายเลข ตัวอยางเปนเลข 1-5 (ภาพที่ 3) 3.รสชาติพื้นฐาน ตารางที่ 2 รายการตัวอยางสารละลายที่ใหรสชาติพื้นฐานและคาคะแนนที่กําหนด ภาพที่ 3 ตัวอยางขนมกรุบกรอบและตัวอยางสารละลายที่ใชทดสอบ วัตถุประสงคเพื่อใหผูอบรมในหลักสูตร Train the Trainer ไดทดสอบกลิ่นเครื่องเทศ แหง ซึ่งใหกลิ่นรสใน ตํารับอาหารไทยและเชื่อมโยงกับประสบกาณการรับประทานอาหารของ ตัวเอง ในการระบุเมนูอาหารและฝกฝนการทดสอบกลิ่นเครื่องเทศในอาหาร 4. เครื่องเทศและสมุนไพร ผูจัดอบรม เตรียมรายการตัวอยาง เครื่องเทศและสมุนไพรอบแหงจํานวน 10 ชนิด ใสถุงซิป ใสและจัดสงใหผูอบรมรายบุคคล ประกอบดวย อบเชย ใบโหระพา ลูกผักชีใบกระวาน กานพลูดอก เงี้ยว ผักชีฝรั่ง โปยกั๊ก ตะไครและ ถั่วเนา นอกจากนี้ยังมีเมล็ดกาแฟ คั่ว (ใชดมเพื่อลางจมูก) โดยขั้นตอนการฝกทดสอบเครื่องเทศและสมุนไพร มีดังนี้ใหผูเขาอบรมดมกลิ่นเครื่องเทศ สมุนไพรแหง และอธิบายกลิ่น พรอมยกตัวอยางเมนูอาหารที่ผูทดสอบเคยไดกลิ่นตัวอยางในอาหาร นั้นๆ คาดเดาวาตัวอยางคืออะไร 3. ผลการดําเนินการ หลักสูตรนี้ไดแบงกิจกรรมออกเปน 3 สวนกิจกรรม ไดแก อบรมเชิงบรรยาย อบรมเชิง ปฏิบัติการและ ประเมินความพึงพอใจ สื่อการสอนในรูปแบบออนไลนประกอบดวยคลิปเสียงผานโปรแกรม YouTube จํานวน 22 คลิป (ภาพที่ 4)เพื่อวัดความรูความเขาใจในเนื้อหา ของผูเขาอบรมผานแบบทดสอบปรนัย เลือกตอบ 3 ตัวเลือก จัดทําเปนแบบฟอรมออนไลนผานระบบ Google Form ผลของแบบทดสอบ พบวา ผูเขาอบรม รอยละ 69 ตอบคําถามได 7 ขอขึ้นไป หรืออยูระดับดีโดยมีผูเขาอบรม จํานวน 2 คน ที่ตอบคําถามไดนอยกวา 4 ขอ ซึ่งอยูในระดับตํ่ากวาเกณฑ ซึ่งไดแจงใหฟังบทเรียนซํ้าและทํา ขอสอบใหมพบวาผูรวมอบรมมีความเขาใจมากขึ้น โดยสามารถทําคะแนนแบบทดสอบไดดีขึ้น คะแนนเฉลี่ยกอนเรียน คือ 5.4 คะแนน และคะแนนเฉลี่ยหลังเรียน คือ 7.7 (ภาพที่ 5) เมื่อเปรียบเทียบ คะแนนระหวางกอนเรียนและหลังเรียนของผูเขาอบรม พบวา มีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญ ทางสถิติp -value < 0.01 3.1 อบรมเชิงบรรยาย ภาพที่ 4 สื่อการสอนออนไลน ภาพที่ 5 คะแนนกอนและหลังเรียน 28 E-JOURNAL ISTRS
ประกอบดวย 4 หัวขอ ไดแก การชิมนํ้าสม การทดสอบขนมกรุบกรอบ รสชาติพื้นฐาน และเครื่องเทศ 3.2 อบรมเชิงปฏิบัติการ 1. การชิมนํ้าสม นํ้าสมเปนผลิตภัณฑเครื่องดื่มที่นิยมใชในการฝกฝนการชิมรสชาติพื้นฐาน เนื่องจาก ประกอบดวยรสหวาน รสเปรี้ยวและมีกลิ่นรส (Flavor) เปนเครื่องดื่มที่ผูบริโภคทั่วโลกนิยม และคุนเคยมากที่สุดชนิดหนึ่ง จึงนิยมใชนํ้าสมเปนตัวอยางในการทดสอบ ผลการทํากิจกรรม พบวา ผูเขาอบรมสามารถแยกความแตกตางของนํ้าสมแตละชนิดไดโดยผูเขาอบรมสวนใหญ ใหความคิดเห็นตรงกันวา นํ้าสมเขียวหวาน (ทิปโก) มีรสเปรี้ยวนํา และ หากตองการเลือก นํ้าสมเพื่อผสมในเครื่องดื่มชนิดอื่น เชน ชา กาแฟ ควรเปน สมเขียวหวาน เพราะ มีรสและกลิ่น ของสม เดนชัดเจน อยางไรก็ตามอุปสรรคในการทดสอบครั้งนี้คือ การจัดซื้อตัวอยางจาก รานสะดวกซื้อใกลบาน เนื่องจากบางสาขามีนํ้าสมจําหนายไมครบทุกตัวอยาง ผูอบรมบาง ทาน เตรียมตัวอยางเปน นํ้าสมยี่หอที่แตกตางกัน และนํ้าสมสังเคราะหไมสามารถใชทดแทนได ทางคณะทํางานจึงมีการปรับแผนเปนผูเตรียมตัวอยางทั้งหมดและสงทางไปรษณียไปใหผู ทดสอบแทน 2. การทดสอบขนมกรุบกรอบ การฝกปฏิบัติการขนมขบเคี้ยว จํานวน 10 รายการ โดยทดสอบคุณลักษณะหลาย อยาง เชน ความดังของเสียงFirst Bite การระเบิด/การกระจาย การเกาะติดเพดาน/ฟันหลัง เคี้ยว (Adhesiveness) การรวมเปนกอน (Cohesive) ความมันเคลือบภายในปากหลังกลืน พบวา ผลิตภัณฑเลยแผนเรียบรสคลาสสิค มีความดังของเสียง First Bite การระเบิด/การ กระจาย มากที่สุด ขณะที่ ผลิตภัณฑเพรทเซล มีความดังของเสียง First Bite การระเบิด/การ กระจาย นอยที่สุด ผลิตภัณฑถั่วโกแก มีการรวมเปนกอน (Cohesive) และความสามารถใน การเกาะติดเพดาน/ฟันหลังเคี้ยว (Adhesiveness) ไดมากที่สุด และ ผลิตภัณฑกลวยเบรก แตกทอด มีความมันเคลือบภายในปากหลังกลืน มากที่สุด แสดงใหเห็นวา ผูพิการทางการเห็นที่เขาทดสอบทุกคนมีความสามารถในการแยกแยะ ความดังของเสียงFirst Bite การระเบิด/การกระจาย การเกาะติดเพดาน/ฟันหลังเคี้ยว (Adhesiveness) การรวมเปนกอน (Cohesive) ความมันเคลือบภายในปากหลังกลืน ของ ผลิตภัณฑขนมกรุบกรอบไดดีอยางไรก็ตาม คําศัพทในการพรรณนาผลการทดสอบครั้งนี้มี จํานวนมาก อาจทําใหผูทดสอบจดจําไดไมหมดหรือมีความสับสน สงผลกระทบตอผลการ ทดสอบ ดังนั้นจึงควรมีการทบทวน ใหผูอบรมกอนทําการทดสอบ 3.รสชาติพื้นฐาน สารละลายมาตรฐาน บรรจุในขวดพลาสติกปดผนึก จํานวน 5 ตัวอยาง และตัวอยาง อาหารสงทางไปรษณียเพื่อการทดสอบ ขอควรระวังในการทดสอบครั้งนี้คือ การสงตัวอยาง ในรูปสารละลาย ควรมีการบรรจุและปดผนึกอยางดีเนื่องจากมีตัวอยางแตกเสียหายหรือหก ระหวางการขนสง หลังจากที่ผูอบรมเขาใจการบอกคะแนนเปนตัวเลขตามระบบ Universal Reference System โดยการเปรียบเทียบจากสารอางอิงมาตรฐานที่กําหนดใหและสามารถใหคะแนน ความหวาน เปรี้ยว เค็ม และอูมามิของตัวอยางอาหารที่ใชทดสอบได ผลการทดสอบ ตัวอยางผลิตภัณฑคาลปรสตมยํา ผูทดสอบแตละคนใหคะแนนคอนขางแตกตางกัน หรือ ความแปรปรวนในระหวางผูทดสอบสูง จึงมีคาเบี่ยงเบนมาตรฐานสูงถึง 1.0 -1.1 ขณะที่ เมื่อ ทําการทดสอบตัวอยางซํ้า โดยใหชิมตัวอยางสลับกับสารอางอิงมาตรฐาน ทําใหผูทดสอบให คะแนนไดแมนยําขึ้น โดยมีคาเบี่ยงเบนมาตรฐานลดลงเหลือ 0.6 ในการทดสอบรสอูมามิ นอกจากนี้ในการทดสอบรสหวานในตัวอยางผลิตภัณฑเลยรสกุงเผา Seafood มี คะแนนเฉลี่ยความหวานเทากับ 1.9±0.7 ซึ่งแสดงใหเห็นวาการใหคะแนนรสหวานของกลุมผู ทดสอบ โดยรวมมีความแปรปรวนลดลงหรือใหคาใกลเคียงกันมากขึ้น อยางไรก็ตาม ผลการ ทดสอบรสชาติเปรี้ยวและเค็มในตัวอยางที่สองกลับมีคาเบี่ยงเบนมาตรฐานสูงขึ้นอยางเดนชัด อธิบายไดว าเปนผลมาจากตัวอย างผลิตภัณฑอาหาร หากผลิตภัณฑอาหารมีรสชาติที่ ซับซอนสูง มีการเพิ่มเครื่องปรุงรสและมีรสจัด ทําใหการใหคะแนนเมื่อเปรียบเทียบสารอางอิง มาตรฐานทําไดยากขึ้น ผูทดสอบแตละคนจึงใหคะแนนที่แตกตางกันคอนขางมาก ซึ่งผล การศึกษาในอดีต พบวาการฝกฝนการประเมินคุณภาพของรสชาติพื้นฐานในหองปฏิบัติการ พบวาผูพิการทางสายตามีความสามารถในการจําแนกรสหวานไดดีที่สุด (ธิติมาและคณะ, 2560) 4. เครื่องเทศและสมุนไพร การฝกทดสอบเครื่องเทศแหง จํานวน 10 ชนิด โดยเลือกชนิดที่เปนสวนประกอบของอาหาร ไทย พบวา ผูทดสอบสวนใหญสามารถเชื่อมโยงกลิ่นเครื่องเทศกับเมนูอาหารที่มีเครื่องเทศ ดังกลาวประกอบไดอยางถูกตอง (ตารางที่ 4.8) อยางไรก็ตาม ตัวอยางเครื่องเทศอบแหงบาง ชนิด มีกลิ่นที่แตกตางจากสมุนไพรสดอยางมาก เชน ใบโหระพา และผักชีฝรั่งแหง ทําใหผู ทดสอบสวนใหญไมสามารถระบุชนิดของสมุนไพรได เนื่องจากกลิ่นเฉพาะของใบพืชเปลี่ยนไป เมื่อผานกระบวนการอบแหง สําหรับเครื่องเทศเฉพาะถิ่น เชน ดอกเงี้ยวหรือถั่วเนา เปนกลิ่นที่ ผูทดสอบอาจไมคุนเคย ขณะที่ผูทดสอบที่มีภูมิลําเนาทางเหนือ หรือชอบรับประทานอาหาร เหนือ มีประสบการณหรือการรับรู (Perception) กลิ่นเครื่องเทศทั้งสองชนิดมากอน การระบุ ชนิดของเครื่องเทศจะทําไดงายกวาคนที่ไมมีประสบการณเดิมมากอน แสดงใหเห็นวา ประสบการณรายบุคคล มีผลตอการรับรูและเชื่อมโยงกลิ่นเครื่องเทศกับเมนูอาหาร การสํารวจความพึงพอใจของผูเขาอบรม ดวยแบบสอบถามบน Google Form มี ผูตอบแบบสอบถามทั้งสิ้น 12 ราย จากผูเขาอบรมทั้งหมด 16 ราย พบวา ผูเขาอบรมมีความ พึงพอใจตอวิทยากรบรรยายมากที่สุด (คะแนนเฉลี่ย 4.6) รองลงมาคือ ความพึงพอใจดาน เนื้อหา และการประยุกตใชประโยชนในระดับมาก (คะแนนเฉลี่ย 4.2) และมีความพึงพอใจ โดยรวมในระดับมากที่สุด (คะแนนเฉลี่ย 4.5) โดยประเมินตนเองดานความรูกอนการอบรม ใน ระดับปานกลาง (คะแนนเฉลี่ย 3.3) และหลังการอบรม ในระดับมากที่สุด (เฉลี่ย 4.5) (ตารางที่3) 3.3 ประเมินความพึงพอใจ ตาราง 2 ผลคะแนนการประเมินความพึงพอใจ TECHNICAL RESEARCH 29
4. สรุปผล งานวิจัยนี้ไดมีการออกแบบ หลักสูตรอบรม Train the Trainer ตามแนวทางการเรียนรู แบบผสม (Blended Learning) ซึ่งประกอบดวยบทเรียนการสอนแบบออนไลนบน YouTube ที่ใหผูเรียนสามารถเรียนรูไดดวยตัวเองทุกที่ทุกเวลา (Self-Pace Learning) รวมกับกิจกรรม การทดสอบเชิงปฏิบัติการ (Lab) ในระบบ Zoom (Live Event) และการประเมินความรูดวย แบบทดสอบหลังการเรียนรูในระบบออนไลน(Assessment) ซึ่งการเรียนรูแบบผสม (Blended Learning) นี้สามารถเพิ่มประสิทธิภาพการเรียนรูของผูเรียนที่เปนผูพิการทางการเห็นไดโดย ผูพิการทางการเห็นที่ผานการอบรม มีความรู ความเขาใจ พื้นฐานเกี่ยวกับการทดสอบทาง ประสาทสัมผัสรสชาติพื้นฐาน กลิ่นเครื่องเทศ และสมุนไพร ความรูทั่วไปเกี่ยวกับอาหารไทย รวมทั้งยังสามารถปฏิบัติตามขั้นตอนและกระบวนการทดสอบและการใหคะแนนได ดังนั้นการ เรียนรูผานการเรียนรูแบบผสม (BlendedLearning) นี้มีความเหมาะสมตอ การเตรียมความ พรอมทางดานการทดสอบทางประสาทสัมผัสพื้นฐานของผูพิการทางการเห็น บทความวิจัยนี้เปนสวนหนึ่งของโครงการ “พัฒนาทักษะอาชีพนักชิมอาหารปรุงสําเร็จผู พิการทางการเห็นเพื่อสรางรายไดเสริม” ไดรับทุนอุดหนุนกิจกรรมสงเสริมและสนับสนุนการ วิจัยและนวัตกรรม ภายใตโครงการจัดการความรูการวิจัยเพื่อการใชประโยชนชุมชนสังคม สํานักงานการวิจัยแหงชาติประจําปงบประมาณ 2565 1. ธิติมาวงษชีรี, อุศมา สุนทรนฤรังษีและชนิศาธนเวสารัชกุล. (2566). รายงานการวิจัย เรื่อง พัฒนาทักษะอาชีพนักชิมอาหารปรุงสําเร็จผูพิการทางการเห็นเพื่อสรางรายได เสริม กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะกรรมการวิจัยแหงชาติ(วช.). 2. ธิติมาวงษชีรี, อุศมา สุนทรนฤรังษี, ธนาภรณคันทรจันทร และศรินญาวังมะนาว พิทักษ. (2560).รายงานการวิจัย เรื่อง การพัฒนาศักยภาพของผูพิการทางสายตาใน การประเมินคุณภาพทางประสาทสัมผัส. กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะกรรมการวิจัย แหงชาติ (วช.). 3. ธิติมาวงษชีรี, อุศมา สุนทรนฤรังษี, ธนาภรณคันทรจันทร และศรินญาวังมะนาว พิทักษ. (2560). ศักยภาพทางประสาทสัมผัสในการประเมินคุณภาพขนมขบเคี้ยวของผู บกพรองทางการมองเห็น. ในสัมมนาวิชาการระดับชาติดานคนพิการ ครั้งที่ 9 “นวัตกรรมเพื่อการเขาถึงคนทั้งมวล”.วันที่ 26-27 กรกฏาคม 2560 (หนา 158-164) นครปฐม มหาวิทยาลัยมหิดล. 4. Carman , J.M. (2002), Blended Learning Design : Five Keys Ingredients. Retrieved2023,April10,fromhttp://blended2010.pbworks.com/f/Carman.pdf/ . (In Thai) 5. Graham. C.R. (2012). Introduction to Blended Learning. [Online]. Retrieved 2022,October6,http://www.media.wiley.com/product_data/except/86/C.pdf. 6. Horn, M. B., & Staker, H. (2011). The Rise of K–12 Blended Learning. https://www.christenseninstitute.org/wp-content/uploads/2013/04/The riseof-K-12-blended-learning.pdf 7. Tarat S. (2018). Senses and sensory experience in the world of the blind. Journal of Mekong Societies; 14 (2), 141-64. คําขอบคุณ เอกสารอางอิง 30 E-JOURNAL ISTRS
TECHNICAL RESEARCH 31 Train the trainer
Hitter & Seeker ทีม Modfire@FIETไดแก นายชนุดรเชื้อพราหมณ, นายณัฐพงศเยี่ยมชัยภูมิ, นายศิรสิทธิ์ตัณฑะเตมีย, นายธนภูมิเรืองไพศาล, นายสรวิชญศรีใหม, นายธนวัฒนเรืองอริยฉัตร, นายกําธรโทนสังขอินทรและนายอนีส สายสลาม นักศึกษาภาควิชาครุศาสตรไฟฟา คณะครุศาสตรอุตสาหกรรมและเทคโนโลยี ที่ปรึกษา ดร.กัญุมา คามาตะ อาจารยภาควิชาคณะครุศาสตรอุตสาหกรรมและเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี (มจธ.) หุนยนตภารกิจพิชิตวัฏจักรหอคอย 1. บทนํา 2. วัตถุประสงคการแขงขัน ความเปนมาของเกมการแขงขัน ลาโกริ(Lagori) เปนการละเลนที่มีมาแตโบราณที่เลนกันมายาวนาน โดย มีจุดกําเนิดจากทางใตของประเทศอินเดีย ลาโกริเปนเกมที่แพรหลายที่สุดใน อินเดีย ชวง ค.ศ. 1990 ไดมีการบันทึกเปนลายลักษณอักษรในคัมภีร Bhagavata Purana ของศาสนาฮินดูเมื่อ 5000 ปกอน โดยกลาววาพระกฤษณะ ไดเลนเกมนี้กับสหายโดยผูเลนแบงออกเปนสองทีม (ทีม 1: “ผูหา” และ ทีม 2: “ผู ตี”) เกมเริ่มจากการที่ฝงผูหาโยนบอลเพื่อทําลาย หอคอยชื่อวา “ลาโกริ(Lagori) ” (ตามรูปภาพดานลาง) หลังจากนั้นผูหาตองพยายามที่จะสรางหอคอยขึ้นมา ใหม ฝงผูตีจะพยายามโยนลูกบอลเพื่อขัดขวาง เพื่อเปนการการแขงขันหุนยนตของนักเรียน นักศึกษาในระดับอาชีวศึกษา และอุดมศึกษา 3. การประยุกตในดานการศึกษาและการเรียนรู § การประยุกตใชงานในดานของการนําแนวคิดนวัตกรรม จากการออกแบบ หุนยนตเพื่อนําไปทําภารกิจตาง ๆ ตามที่กติกามีการออกแบบนั้น ทําให ผูออกแบบไดมีกลไกตาง ๆ เพื ่อใหหุ นยนตสามารถทําภารกิจไดตามที่ ตองการจากการออกแบบหุนยนตทั้ง2 ตัวนั้น สําหรับหุนยนตตัว Seeker นั้นเปนหุนยนตที่ใชทําภารกิจในการจัดตั้งกองโฟมซึ่งมีขนาดของกองโฟมที่ แตกตางกัน และมีความสูงของกองโฟมที่คอนขางสูง ทําใหตองมีการ ออกแบบหุนยนตที่มีปากคีบ ที่สามารถหยิบจับวัตถุไดหลายขนาด และ สามารถยกขึ้นลงไดในการออกแบบนี้สามารถนําไปพัฒนาตอยอด ในการ ออกแบบหุนยนตสําหรับใชในการจัดเรียงสิ่งของสําหรับโกดังเก็บของ ที่มี สินคาหลายขนาด และตองการเก็บบนชั้นวางในที่สูง § สําหรับหุนยนตตัว Hiter นั้นเปนหุนยนตที่มีหนาที่ในการเก็บบอล เพื่อนํา บอลมายิง สําหรับการออกแบบนั้น จะตองมีการออกแบบใหหุ นยนต สามารถเก็บบอลเอง และสามารถบรรจุลูกบอลสําหรับยิงไดการนําไป ประยุกตใชงานในอนาคตสําหรับนําแนวคิดดังกลาว สามารถใชในการสราง หุนยนตสําหรับชวยฝกซอมกีฬาฟุตบอล โดยใหหุนยนตทําหนาที่เก็บบอล และสามารถสงบอลใหนักกีฬาเองได 3.1 การประยุกตใชงานสําหรับการออกแบบหุนยนตตามภารกิจ
§ หุนยนตทั้ง 2 ตัวนั้น ไดมีการออกแบบกลไกตางๆเพื่อใหสามารถทําภารกิจตางๆได โดยกลไกตางๆ เหล านี้จะถูกควบคุมดวยการเขียนคําสั ่งโปรแกรมคอมพิวเตอร (Arduino) ซึ่งการเรียนรูในการเรียนรูในการเขียนคําสั่งดังกลาวนั้น จําเปนจะตองมีสื่อ การสอนเพื่อใหผูเรียนสามารถเห็นภาพประกอบจากการเขียนคําสั่งตาง ๆ ซึ่งจาก หุนยนตนั้นผูสอนสามารถนําไปใชออกแบบเปนสื่อสําหรับการสอนในการเขียนคําสั่ง หลายอยาง เชน การเขียนคําสั่งควบคุมการเคลื่อนที่ของหุนยนตการเขียนคําสั่ง ควบคุมการทํางานของชุดควบคุมระบบลม การเขียนคําสั่งควบคุมการทํางานของ มอเตอรและสามารถนําไปออกแบบเปนสื่อที่มีความยากงาย ระดับเริ่มตน เชนการ ควบคุมความเร็วมอเตอรไปจนถึงระดับที่มีความซับซอน เชนการเขียนคําสั่งใหหุนยนต ทํางานอัตโนมัตินอกจากนั้นยังเปนสื่อในการสอนของรายวิชาอิเล็กทรอนิกสกําลัง ที่ใช ในการออกแบบวงจรสําหรับบอรดควบคุมมอเตอรรวมไปถึงการตอใชงานอุปกรณ เซนเซอรตางๆ นอกจากนี้ในการทดสอบรสหวานในตัวอยางผลิตภัณฑเลยรสกุงเผา Seafood มี คะแนนเฉลี่ยความหวานเทากับ 1.9±0.7 ซึ่งแสดงใหเห็นวาการใหคะแนนรสหวานของกลุมผู ทดสอบ โดยรวมมีความแปรปรวนลดลงหรือใหคาใกลเคียงกันมากขึ้น อยางไรก็ตาม ผลการ ทดสอบรสชาติเปรี้ยวและเค็มในตัวอยางที่สองกลับมีคาเบี่ยงเบนมาตรฐานสูงขึ้นอยางเดนชัด อธิบายไดว าเปนผลมาจากตัวอย างผลิตภัณฑอาหาร หากผลิตภัณฑอาหารมีรสชาติที่ ซับซอนสูง มีการเพิ่มเครื่องปรุงรสและมีรสจัด ทําใหการใหคะแนนเมื่อเปรียบเทียบสารอางอิง มาตรฐานทําไดยากขึ้น ผูทดสอบแตละคนจึงใหคะแนนที่แตกตางกันคอนขางมาก ซึ่งผล การศึกษาในอดีต พบวาการฝกฝนการประเมินคุณภาพของรสชาติพื้นฐานในหองปฏิบัติการ พบวาผูพิการทางสายตามีความสามารถในการจําแนกรสหวานไดดีที่สุด (ธิติมาและคณะ, 2560) 3.2 การประยุกตในดานของสื่อการสอน 3.3 ประโยชนในดานของการพัฒนาผูเรียน § จากการแขงขันหุนยนตตามภารกิจ ซึ่งภารกิจที่นํามาเปนกติกาในการแขงขันนั้นจะมี ความแตกตางกัน ทําใหผูแขงขันนั้นจะตองมีการคิดและออกแบบใหหุนยนตสามารถทํา ภารกิจไดสําเร็จโดยความรูในการออกแบบเหลานี้สามารถนําไปประยุกตใชในอนาคต ในการทํางานดานวิศวกรรมไดเชน การออกแบบกลไกสําหรับเครื่องจักรตามคําสั่งที่ ไดรับ การออกแบบหุนยนตในการทําภารกิจตางๆและนอกเหนือจากนั้นจากสาขาของผู จัดที่เปนสาขาครุศาสตรไฟฟา มุงเนนผลิตผูเรียนที่เมื่อสําเร็จการศึกษาจะออกไปเปน ครูก็จะสามารถนําความรูตางๆเหลานี้ไปถายทอดใหกับนักเรียนไดดีเนื่องจากผูสอน ไดเกิดการเรียนรูจากการลงมือปฏิบัติและสามารถตอยอดในการจัดตั้งทีมสําหรับทํา หุนยนตเพื่อมาแขงขันในระดับของอาชีวศึกษาตอไป 4. ลักษณะและรูปแบบของการแขงขัน 4.1 แตละทีมตองสรางหุนยนตจํานวน 2 ตัว (Robot 1, Robot 2) 4.2 การแขงขันมี 2 รอบ (รอบที่ 1, รอบที่ 2) ตอ 1 เกม 4.3 กรรมการจะกําหนดใหแตละทีมเลนบทบาทเปน Seeker (ผูหา) และ Hitter (ผูตี) โดยจะ สลับกันไปในแตละรอบ เชน รอบที่ 1 ทีมสีแดงเปน Seeker (ผูหา) และทีมสีนํ้าเงินเปน Hitter (ผูตี) ในรอบที่ 2 ทีมสีแดงจะสลับเปน Hitter (ผูตี) และทีมสีนํ้าเงินจะสลับเปน Seeker (ผูหา) 4.4 เมื่อเริ่มตนเกม Seeker (ผูหา) จะทําการโยนลูกบอลไปที่กองแผนลาโกริ(Lagori) และ ตั้งแผนลาโกริกลับขึ้นมาใหมใหเหมือนในตอนเริ่มเกม Seeker (ผูหา) จะไดคะแนนตาม จํานวนแผนลาโกริที่แตกออกจากกองและตามจํานวนแผนลาโกริที่ตั้งขึ้นมาใหม 4.5 Hitter (ผูตี) โยนลูกบอลเพื่อปองกันไมใหSeeker (ผูหา) สามารถตั้งกองแผนลาโกริ กลับขึ้นมาได 4.6 ชื่อและบทบาทของหุนยนต 5. ภาระกิจของหุนยนต 5.1 ภารกิจของหุนยนตSeeker R1 คือการ“ทําลายลาโกริ” 5.2 เมื่อการแขงขันเริ่มตน หุนยนตR1ขวาง Seeker Ballจากบริเวณ R1SZ เพื่อทําลายลาโกริในชวงเวลาการโยน 30วินาที 5.3 ขณะขวาง Seeker Ball ผิวสัมผัสพื้นของหุนยนตจะตองไมออกจากบริเวณ R1SZแ ตอนุญาตใหสามารถมีสวนของหุนยนตยื่นออกนอกจากบริเวณดานบนของ R1SZ 5.4 สามารถโยน Seeker Ball ไดครั้งละหนึ่งลูกเทานั้น หุนยนต R1 สามารถโยนลูก บอลไดตอเนื่อง แตตองโยนลูกตอลูก 5.5 การ“ทําลายลาโกริ”จะเกิดขึ้นเมื่อสถานการณใดสถานการณหนึ่งเกิดขึ้นดังตอไปนี้ ①เมื่อหุนยนตR1 ทําลายลาโกริทั้ง5แผน ②เมื่อ Seeker Ball ทั้งสามลูกไดถูกปาออกไป ③เมื่อเวลาในการโยนไดหมดลงกรรมการจะใหสัญญาณเมื่อ ①/②/③สําเร็จ Seeker R1 Supplement
Seeker R2 Hitter R1 5.11 ภาระกิจของหุนยนตHitter R1 คือการโยนลูกบอลไปยัง Ball on Head บนหุนยนต Seeker R2 หุนยนตR1 ยังสามารถเก็บ Hitter Ball มาจาก Ball Area ไดอีกดวย 5.12 หลังจากที่เกิดการ“ทําลายลาโกริ”, หุนยนตR1 สามารถออกจากบริเวณ R1SZ เพื่อเก็บ Hitter Balls 5.13 หุนยนตHitter R1 สามารถเก็บลูกบอลมาจาก Ball Area หรือรับลูกบอลมาจาก หุนยนตR2ในกรณีที่เปนการรับลูกบอลมาจาก R2 ลูกบอลจะตองไมสัมผัสกับพื้น สนาม ลูกบอลจะไมสามารถนํามาใชไดเมื่อมีการสัมผัสกับพื้นสนาม 5.14 เมื่อหุนยนตR1เก็บหรือรับลูกบอลไดหุนยนตR1 สามารถโยนลูกบอลจากบริเวณ R1SZ ไปยัง Ballon Head ของหุนยนตSeeker R2. 5.15 ขณะที่โยน Hitter Ball หุนยนตR1จะตองไมออกจากบริเวณ R1SZ และจะตองไมมี สวนใดยื่นออกจากบริเวณนี้ 5.16 Hitter Ball จะถูกโยนไดทีละลูกเทานั้น หุนยนตจะสามารถโยนไดอยางตอเนื่องเมื่อทํา การโยนลูกบอลแบบลูกตอลูก 5.17 ถาหุนยนตผูตีโยน Hitter Ball ไปโดนกองลาโกริที่กําลังวางกลับขึ้นมาอยูและมีแผนลา โกริที่แตกออกจากกองจะถือวาการแขงขันยุติทันทีโดยถือวาการ“กองลาโกริ” ของผู หาสําเร็จและผูหาจะไดคะแนนเสมือนวาแผนลาโกริทั้งหมดที่แตกออกจากกอง ตามที่ผู หาไดขวางลูกบอลเพื่อทําลายลาโกริในตอนเริ่มเกม ไดถูกกองกลับขึ้นมาใหมสําเร็จ 5.18 หากหุนยนตHitter R1 ปา Hitter Ball ไปยังสวนอื่นใดของหุนยนตSeeker R2 นอกเหนือจากแผน และทอที่วาง Ball on Head และทําใหBall on Head เกิดการขยับ เกิดขึ้น หุนยนตHitter R1จะถูกบังคับใหรีไทรและยังไมสามารถแขงขันตอไดจนกวาจะ ผานไปแลว15วินาทีในขณะเดียวกันทีมของผูหาจะตองหยุดหุนยนตSeeker R2และ เขามาในสนามเพื่อวาง Ball on Head กลับขึ้นมาในตําแหนงเดิม 5.19 Hitter Ball จะตองไมโดนกองลาโกริโดยเจตนา 5.20 หุนยนตR1 สามารถโยน Hitter Ball ไดมากที่สุด 6 ลูก กอนที่การแขงขันจะหมดเวลา 5.21 Hitter Ball เมื่อถูกโยนแลวจะไมสามารถนํากลับมาใชไดอีก Hitter R2 5.22 หุนยนตHitter R2 สามารถเก็บ Hitter Ball จากพื้นที่เก็บลูกบอล และสงตอใหกับ หุนยนตHitter R1โดยที่ลูกบอลจะตองไมสัมผัสกับพื้นสนาม 5.23 หุนยนตR2 ไมสามารถโยนลูกบอลไปที่ Ball on Head ได 6. การนับคะแนน 6.1 การทําลายลาโกริผูหาจะไดคะแนน 5 คะแนน ในทุกๆแผนลาโกริที่แตกออกจากกอง ทีมผูหาสามารถไดคะแนนสูงสุด 25 คะแนนในสวนนี้ 6.2 การกองลาโกริผูหาได10 คะแนน ในแตละแผนของลาโกริที่วางกลับขึ้นมาที่กอง ทีมผู หาสามารถไดคะแนนสูงสุด 50 คะแนนในสวน 7. การตัดสินผูชนะ เมื่อการแขงขันจบลง ผูชนะจะตัดสินจากลําดับดังตอไปนี้: 1) ทีมที่ไดคะแนนรวมสูงสุด 2) ถาคะแนนรวมเสมอ ผูชนะจะตัดสินตามลําดับดังนี้: a. ทีมที่สามารถทําใหBall on Head ขยับ b. ทีมที่ใชเวลานอยที่สุดนับจากเวลาเริ่มตนของการแขงขันในการทําภารกิจ“ กองลาโกริ”ไดสําเร็จ (รวมถึง Perfect Lagori) c.ทีมที่ไดคะแนนสูงที่สุดจากการ“กองลาโกริ” d.จากการตัดสินของคณะกรรมการ 8. รายละเอียดขนาดของสนามที่ใชในการแขงขัน 8.1 พื้นที่สนามที่หุนยนตของทั้งสองทีมวิ่ง และปฏิบัติภาระกิจ สนามแขงขันเปนสี่เหลี่ยม จัตุรัสกวาง12,000 mm ยาว12,000 mm 8.2 Lagori Area คือบริเวณที่กองลาโกริวางอยูที่ตรงกลางของสนามแขงขัน (ขนาด ของพื้นที่นี้คือ 9,000 mm × 7,000 mm). ขณะทําการแขงขันมีเพียงหุนยนต Seeker R2เทานั้นที่สามารถเคลื่อนที่ไดในบริเวณนี้ 8.3 พื้นที่สีแดง ทีมสีแดงสามารถเคลื่อนที่ไดในพื้นที่นี้ในพื้นที่นี้มีเขต R1 Start Zone และ R2 StartZone. ทีมสีนํ้าเงินไมสามารถเขาในพื้นที่น 8.4 พื้นที่สีนํ้าเงิน ทีมสีนํ้าเงินสามารถเคลื่อนที่ไดในพื้นที่นี้ ในพื้นที่นี้มีเขต R1 Start Zoneและ R2 StartZone. ทีมสีแดงไมสามารถเขาในพื้นที่นี้ 8.5 โซนเริ่มทํางาน Start Zone (SZ) พื้นที่สีแดงและสีนํ้าเงินจะมีโซนเริ่มทํางานจํานวน 4 โซน สําหรับหุนยนตทีมละสองตัว ขนาดของโซนเริ่มทํางานคือ 1,000 mm × 1,000 mm โดยมี4โซนดังนี้ พื้นที่สีแดง : R1 Start Zone (R1SZ) ・ R2 Start Zone (R2SZ) พื้นที่สีนํ้าเงิน : R1 Start Zone (R1SZ) ・ R2 Start Zone (R2SZ) 8.6 โซนทําโทษ Penalty Zone (PZ) หุนยนตจะไมสามารถอยูภายในโซนนี้ไดนานกวา 10 วินาทีโดยนับรวมถึงบริเวณอากาศเหนือพื้นนี้ดวย หากหุนยนตอยูเกิน 10 วินาทีจะถูกบังคับรีไทร รูปที่1 Game Field and Its Function Areas รูปที่2 Game Field (Perspective View) 5.6 ภารกิจของหุนยนตSeeker R2 คือการ“กองลาโกริ” กลับขึ้นมาใหม 5.7 หุนยนตR2 สามารถออกจาก R2SZ ไดหลังจากเกิดการ“ทําลายลาโกริ” 5.8 หุนยนตR2จะสามารถเขาสูLagori Area และกองลาโกริขึ้นมาใหม 5.9 ถาหุนยนตR2 ทํา Ball on Head เกิดการขยับดวยตัวเอง ทีมจะตองทําการรีไทร 5.10 การแขงขันจะยุติลงเมื่อเกิดสถานการณใดสถานการณหนึ่งดังตอไปนี้ ①เมื่อกองลาโกริที่แตกลงไดกองกลับขึ้นขึ้นมาใหม ②เมื่อ Seeker Ball ที่ถูกโยนโดยหุนยนตHitter R1โดน Ball on Head หรือ ทอหรือแผนที่วาง Ball on Head จน Ball on Head เกิดการขยับ* “Ball on Head เกิดการขยับ” หมายถึงลูกบอลอยูในสถานะที่แยกออกจากผิว ดานบนของทอที่วางลูกบอล ③เมื่อเวลาในการแขงขันไดผานไป 90วินาทีหลังจากเริ่มตนการแขงขัน กรรมการจะใหสัญญาณเมื่อ①/②/③สําเร็จ 34 E-JOURNAL ISTRS
9. ข้อกาํหนดขนาดของหุ่นยนต ์ 9.1 ขณะเริ่มการแขงขัน หุนยนตแตละตัวจะตองมีขนาดยาวไมเกิน 1,000 mm และกวาง ไม เกิน 1,000 mm 9.2 ไมมีขอจํากัดดานความสูงของหุนยนต R1 ความสูงของหุนยนต R2 จะตองสูงนอย กวาความสูงของผิวบนสุดของ Ballon Head(1,200 mm-1,250 mm). 10. ขอกําหนดรายละเอียดของอุปกรณที่ใชงาน 10.1 Ball on Head คือ ลูกบอลที่วางอยูบนหุนยนตSeeker R2 ขณะเลนเกม ลูกบอลนี้มี เสนผาศูนยกลาง 140 mm และมีนํ้าหนัก 200g (ลูกฟุตบอล size 1) โดยลูกบอลมี คุณสมบัติดังตอไปนี้ ① ลูกบอลจะตองวางบนทอ และแผน ดังแผนภาพ (ดูรูปที่3) ② พื้นผิวดานบนของแผนจะตองถูกติดตั้งทําใหมีความสูงคงที่ในระยะ ระหวาง 1200 -1250mm จากพื้นของสนาม 10.2 Seeker Ball ลูกบอลมีขนาดเสนผานศูนยกลาง 140 mm นํ้าหนัก 200 g (ลูก ฟุตบอลเบอร 1) สําหรับหุนยนตผูหาเพื่อใชปาไปที่กองลาโกริ สมาชิกทีมจะทําการ โหลดลูกบอลของผูหานี้ลงบนหุนยนตSeeker R1 ในชวงการเตรียมความพรอม โดย สามารถโหลดลูกบอลไดมากที่สุด 3 ลูก ลงในตัวหุนยนต ผูจัดการแขงขันจะเปนผู จัดหาลูกบอลนี้ 10.3 Hitter Ball ลูกบอลมีขนาดเสนผานศูนยกลาง 140 mm นํ้าหนัก 200 g(ลูกฟุตบอล เบอร1)สําหรับผูตีเพื่อใชปาไปที่ลูกบอลที่วางอยูบน Ball on Head ลูกบอลจํานวน 6 ลูกจะถูกวางอยูบนชั้นวางลูกบอลในพื้นที่เก็บลูกบอล ผูจัดการแขงขันจะเปนผูจัดหา ลูกบอลนี้ 10.4 ชั้นวางลูกบอล ชั้นวางลูกบอล ความยาว 1,000 mm กวาง 150 mm สูง 100 mm วางอยูในแตละพื้นเก็บลูกบอล โดยแตละชั้นวางจะมีลูกบอลวางอยูจํานวน 3 ลูกรวม แลวจะมีลูกบอลทั้งหมดจํานวน 6 ลูก เรียงอยูบนชั้นวางในสนามลูกบอลจะถูกวางอยู บนรู 10.5 ลาโกริ (Lagori) เปนหอคอยประกอบดวยกองของแผนทรงกระบอกจํานวน 5 แผน วางซอนทับกันบนฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัสขนาด 500 mm × 500 mm สูง 200 mm ความสูงของแตละแผนคือ 200 mm เสนผานศูนยกลางของแตละแผนจากแผนลางสุด ถึงแผนบนสุดเปนดังนี้คือ 500 mm , 425 mm, 350 mm, 275 mm, และ 200 mm ตามลําดับวัสดุที่ใชทําจากโฟมโพลียูรีเทน ความหนาแนน 14 kg ตอลูกบาศกเมตร พื้นผิวดานบนและลางของแตละแผนจะไมเคลือบผิว 10.6 ฐานวาง Ballonhead รูปที่3 Ball on Head 11. ภาพการแขงขันหุนยนต ส.ส.ท. ชิงแชมปประเทศไทย ประจําป 2565 รอบคัดเลือก 16 ทีม SUPPLEMENT 35
12. ภาพการแขงขันหุนยนต ส.ส.ท.ชิงแชมปประเทศไทย ประจําป 2565 ชิงถวยพระราชทาน จากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สนามบรมราชกุมารี 13. ภาพการแขงขันหุนยนต ABU ชิงชนะเลิศประเทศไทย ประจําป 2565 36 E-JOURNAL ISTRS
หนาที่ของหุนยนต R1 มี 2 หนาที่ คือ 1. การยิงบอลเพื่อทําลายกองลาโกริที่วางเรียงกันอยูบนฐาน เพื่อทําคะแนนใน การยิงโฟมลาโกริซึ่งโฟมแตละชิ้นจะมีคะแนนชิ้นละ5 คะแนน 2. การเก็บบอลสําหรับหนาที่ของหุนยนตR1 มี2 หนาที่ คือ 3. การยิงบอลเพื่อทําลายกองลาโกริที่วางเรียงกันอยูบนฐาน เพื่อทําคะแนนใน การยิงโฟมลาโกริซึ่งโฟมแตละชิ้นจะมีคะแนนชิ้นละ5 คะแนน 4. การเก็บบอลสําหรับยิงและการยิง Ball on head ของฝายตรงขาม เพื่อทําการ หยุดเกมสไมใหฝายตรงขามทําคะแนนตอได หนาที่ของหุนยนต R2 คือ มีหนาที่ในการเรียงกองลาโกริทั้ง5ชิ้น บนฐาน โดยจะเรียงจากชิ้นที่ใหญที่สุดไวดานลาง ไปถึงชิ้นที่เล็กที่สุด โดยโฟมแตละชิ้นจะมีคะแนน 10 คะแนน และในขณะที่กําลังเก็บโฟมหุนยนต R2จะตองระวังดังนี้ 1. การทํา Ball on head ตกเอง ถาทํา Ball on headตกเอง กรรมการจะบังคับ กลับมา Retry 2. การโดนฝายตรงขามยิง Ball on head ตก จะทําใหไมสามารถทําคะแนนตอได จุดเดนของหุนยนตทั้ง 2 ตัว จากภารกิจของหุนยนตทั้ง 2 ตัว ที่ตองทําในเวลาที่จํากัด ในเวลา 1.30 นาทีดังนั้นการ ออกแบบใหหุนยนตทําภารกิจไดเร็วถือวาเปนสิ่งที่สําคัญ 1. การเคลื่อนที่ของหุนยนตR1 ที่ใชลอแบบ Ohmni ที่สามารถเคลื่อนที่ไดทั้งหมด 8 ทิศทางทําใหสามารถเคลื่อนที่ไปเก็บบอลมายิง Ball on head ของฝายตรงขามไดเร็ว ทําใหสามารถหยุดเกมสของฝายตรงขามไดเร็ว 2. การเลือกหุนยนตR1 มาเก็บบอลเอง ในเกมสการแขงขันนั้นจะสามารถใชหุนยนตตัว ไหนไปทําการเก็บบอลก็ไดแตโดยสวนใหญจะใชตัวหุนยนตR2เปนตัวเก็บบอลแลว นํามาโหลดใหกับ R1 ทําการยิง ซึ่งจะเสียเวลาในการโหลด และเพิ่มโอกาสในการที่จะ เสียบอลเนื่องจากมีขอผิดพลาดระหวางการโหลด โดยทีมจะเลือกใชหุนยนตR1เปน ตัวเก็บบอลเอง และทําการโหลดเอง โดยหุนยนตสามารถทําการโหลดบอลเพื่อยิงได สูงสุดทั้งหมด 3 ลูกตอครั้ง 3. ชุดยิงบอลที่มีมือสงที่รองรับไดพอดีทําใหสามารถควบคุมทิศทางในการสงบอลได อยางแมนยํา สงผลใหมีความแมนยําในทิศทางของยิงมากยิ่งขึ้น จุดเดนของหุนยนต R2 หุนยนต R2 นั้นจะมีภารกิจในการเก็บกองลาโกริไปวางใหเร็วที่สุด และตองระวังไมให Ballonheadตก 1. การเลือกใชลอแบบ Macunum ที่สามารถเคลื่อนที่ไดแค 4 ทิศทาง และเลือกใช มอเตอรที่มีความเร็วรอบตํ่า เพื่อใหการเคลื่อนที่ของหุนยนตทีความนุมนวล ทําให Ballonheadไมตก 2. การออกแบบหุนยนตใหมีฐานกวาง และยอดที่วาง Ball on head เล็ก เพื่อใหมีการ กระจายแรงสั่นที่เกิดจากการเคลื่อนที่ของลอ ใหสงไปยังตัวบอลนอยที่สุด 3. การออกแบบปากคีบที่สามารถยกขึ้นลงในแนวดิ่งไดทําใหสามารถกําหนดระยะใน การวางโฟมไดงายขึ้น 4. การเวาดานหนาของหุนยนตที่ฐานของหุนยนตจะเปนสี่เหลี่ยม จะมีการเวาออกไปจะ ยื่นไปที่ตัวลอ เพื่อใหมีพื้นที่ในการเขาไปใกลกับฐานลาโกริมากที่สุด และสามารถวาง โฟมจากทิศทางไหนก็ได 5. การออกแบบความยาวและความกวางของปากคีบ โดยปากคีบที่ใชจะใชลมในการ เลื่อนปากคีบมาคีบบอล โดยกําหนดความกวางจะกวางกวาชิ้นใหญสุด และระยะแคบ สุดจะกวางนอยกวาชิ้นที่เล็กที่สุด โดยจะควบคุมความแรงในการบีบดวยแรงดันลม ทําใหสามารถคีบโฟมไดทุกชิ้น โดยใชเพียงปุมเดียว รายละเอียดรางวัล 1. รางวัลชนะเลิศการแขงขันหุนยนตส.ส.ท. ชิงแชมปประเทศไทย รับถวยพระราชทาน สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี และเงินรางวัล 50,000 บาท 2. รางวัลรองชนะเลิศอันดับ 2 การแขงขันหุนยนตABU ชิงชนะเลิศประเทศไทย ประจําป 2565 จัดโดยสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา SUPPLEMENT 37
มะมวงนวลจันทร คุณประสาท อิ่มจงใจรัก คุณจตุภูมิมีเสนา คุณสุภาพรเจริญจิตต ดร.พรรณปพร กองแกว นักวิจัย สวท. มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี (มจธ.) ไมผลที่ควรคาแกการอนุรักษ ชื่อ – ชนิด พันธุมะมวงนวลจันทร (Nuanchan) ชื่อวิทยาศาสตรMangifera Indica L. ประวัติ มะมวงนวลจันทรเปนหนึ่งใน 210 สายพันธุมะมวงในประเทศไทย (กรมวิชาการ เกษตร, 2546) ปจจุบันพบในพื้นที่เขตทุงครุ และบริเวณใกลเคียง ที ่ชื ่อว านวลจันทร เนื่องจากผิวของผลเมื่อสุกจะมีสีเหลืองนวลเหมือนพระจันทร เมื่อดิบจะมีรสเปรี้ยว แตถา สุก จะมีรสชาติหวานแหลม ดังปรากฏ ในหนังสือ "พรรณพฤกษา" ของพระยาศรีสุนทร โวหาร (นอย อาจารยางกูร) เมื่อปพ.ศ.๒๔๒๗ ดังนี้ การเกดอีกไขไก ทุเรียนใหญสังขยา ลิงโลดมลิลา แกวลืมรังหนังกลางวัน กระสวยรสสนิท อินทรชิตทศกรรฐ แขนออนอีกนวลจันทร นํ้าตาลจีนเทพรําจวน และในปพ.ศ. ๒๕๔๐ สํานักงานเขตทุงครุกรุงเทพมหานครไดนําชื่อพันธุมะมวง นวลจันทรเขามาไวในคําขวัญของเขตทุงครุ เนื่องจากพบปลูกมากในแถบนี้ คําขวัญสํานักงานเขตทุงครุ “หลวงพอโอภาสีที่ศักดิ์สิทธิ์ สัตวเศรษฐกิจแพะ แกะ ไก ปลา นกเขาชวาเสียงดี กลวยไมหลากสีนานาพันธุ มะมวงนวลจันทรเลิศรส สมบางมดเลื่องชื่อลือนาม” มะมวงนวลจันทรเปนมะมวงที่มีลักษณะเดนกวามะมวงอื่นๆเนื่องจากติดผลเยอะ ออกผลกอนมะมวงชนิดอื่นจึงออกสูตลาดไดเร็วและขายไดราคาดีมีกลิ่นหอมที่เปน เอกลักษณนอกจากนี้ยังเปนมะมวงที่ทนนํ้ากรอยได ชาวสวนจึงนิยมปลูกไวตามคันดิน รวมกับสมบางมด ในชวงเกิดวิกฤตนํ้าทวมนํ้าเค็มเขา สมจะทนสภาพไมไดและลมตายก็ได มะมวงนวลจันทรที่ชวยทํารายไดทดแทนใหกับชาวสวน ชาวสวนนิยมปลูกมะมวงนวลจันทร ดวยเมล็ด เพราะจะไดระบบรากที่แข็งแรง ทรงตนโปรงบังลมไดทนตอแรงลม ใชเวลาปลูก จากเมล็ดจนถึงในผลผลิตประมาณ ๓-๕ ปและจะใหผลผลิตเต็มที่เมื่อ ๗ ปไปแลว ผลผลิต ที่ไดไมนอยกวา ๑๐๐ กิโลกรัม โดยเฉลี่ยแลว ๓ ผลตอ ๑ กิโลกรัม (สํานักงานเขตทุงครุ, 2542) มะมวงนวลจันทรมีออกผลทะวาย โดยจะออกกอนฤดูประมาณเดือนกุมภาพันธ ผลดิบขายจากสวนกิโลกรัมละ ๔๐ บาท แตถาเปนผลสุกที่ทานกับขาวเหนียวมะมวง กิโลกรัมละ ๑๐๐ บาท เมื่อผลออนจะมีสีเขียวเมื่อแกจะมีสีออกเหลืองนวล สวนเนื้อในเปนสี เหลือง รสชาติหวาน (ประสาท อิ่มจงใจรัก,การสื่อสารสวนบุคคล 6 ธันวาคม 2566) ลักษณะพันธุ ตน ไมยืนตนไมผลัดใบขนาดกลาง ลําตนสูงประมาณ 10-15 เมตร ทรงพุมกวาง 5 – 8 เมตร แตกกิ่งแบบกิ่งเลื้อย (climbing) แลดูเปนทรงพุมโปรง เปลือกขรุขระ (cracked) ลําตนสีดําอมเทา ใบ ใบออกเปนใบเดี่ยว เรียงสลับกันบนกิ่งแขนง ใบขอบขนาน (oblong) ฐานใบแหลม (acute) ปลายใบแหลม(acute) ขอบใบเปนคลื่น(undulate) แผนใบสีเขียวเขม ดอก ดอกออกเปนชอแขนงที่ปลายกิ่ง บนชอแขนงมีดอกยอยจํานวนมาก แตละดอก ยอยมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ และกลีบดอก 5 กลีบ มีทั้งดอกสมบูรณเพศทั้งชอ กับที่มี ดอกเพศผูกับดอกสมบูรณเพศผสมกัน ผล ผลทรงกระบอก(cylindrical)ผลดิบมีสีเขียวนวล เนื้อผลมีสีขาว รสเปรี้ยวจัด ผล เมื่อสุกจะมีสีเหลืองนวล เนื้อละเอียด และมีกลิ่นหอม นํ้าหนักตอผลประมาณ 300-400 กรัม ความหวานของเนื้อ 14 องศาบริกซ เมล็ด ลักษณะแบนบาง ทรงรีสีขาว วงศ (family) Anacardiaceae อันดับ (order) Sapindales ชั้นยอย(Subclass) Rosidae ชั้น (class) Dicotyledonae
ตนมะมวงนวลจันทร ใบมะมวงนวลจันทร การดูแลรักษา (รัตนะ,2552) 1. ชวงมะมวงแทงชอดอก ดอกบาน รักษาชอดอกมะมวง ปองกันเพลี้ยจั๊กจั่นและราดํา ดูดนํ้าเลี้ยงทําลายชอดอกมะมวง 2. ชวงผลเจริญเติบโต ใสปุย รดนํ้า หาฟาง เศษใบไมหญาผุคลุมผิวดินบริเวณโคน ตนมะมวง ปองกันกําจัดแมลงวันผลไมคอยทําลายผลมะมวง 3. ชวงผลแกและเก็บเกี่ยว ตัดแตงกิ่งมะมวงหลังจากเก็บผลหมดแลวใสปุยสูตร 15- 15-15 บํารุงรักษาตนมะมวง 4. ชวงกิ่งแตกใบออน กําจัดวัชพืช บํารุงรักษาตนมะมวง ปราบศัตรูพืชตามความ จําเปน 5. กิ่งเจริญเติบโตสมบูรณเต็มที่ สุมกิ่งไมใบไมหญาแหงระหวางตนมะมวง เพื่อ รมควันมะมวง เพี่อชวยกระตุนในการเกิดชอดอก และเปนการปองกันกําจัดศัตรูพืช อีกทางหนึ่งดวย การเก็บเกี่ยว ระยะเวลาเก็บเกี่ยวในฤดูชวงเดือนกุมภาพันธ ใชเวลาตั้งแตออกดอกถึงเก็บเกี่ยว ประมาณ 100 วัน ขอสังเกตงายๆวามะมวงนั้นแกเต็มที่ มีสิ่งที่สังเกตุได 2 ประการคือ 1. ผิวผลเปลี่ยนจากสีเขียวเปนสีเหลืองนวล และมีลักษณะคลายนวลแปงเกาะติดผิว มี กลิ่นหอม 2. โดยเก็บผลมะมวงมา 2 -3 ผล นํามาแชนํ้า หากจมนํ้าแสดงวาแกจัด ถาลอยแสดง วายังออนอยู การขยายพันธุ เพาะเมล็ดการปลูกโดยการเพาะเมล็ด โดยการนําเมล็ดมาตัดสวนปลายออก เล็กนอย นําไปกดลงในหลุมปลูกใหลึกประมาณ 3 ส วนของเมล็ด โดยใหส วนโคงอยู ดานบน นําฟางขาวหรือเศษหญาแหงกลบใหทั่วหลุมปลูก รดนํ้าใหชุมอยูเสมอ Supplement
ดอกมะมวงนวลจันทร ผลมะมวงนวลจันทร วิธีการปลูก 1. ควรปลูกชวงตนฤดูฝน หรือประมาณเดือน พฤษภาคม ถึง กรกฎาคม เพื่อใหมะมวงตั้งตัวได เร็วขึ้น เนื่องจากอากาศและดินมีความชุมชื้นดี และเปนการสะดวกที่ไมตองรดนํ้าในระยะแรก 2. หลุมปลูกควรขุดใหมีขนาดความกวาง ยาว และ ลึก ไมนอยกวา 30x30x30 ซม. หากดินในพื้นที่ ไมคอยอุดมสมบูรณมากดวยแลว ตองขุดหลุม ปลูกใหมีขนาดใหญและนําดินที่อุดมสมบูรณมา ใสเพื่อใหมะมวงในระยะแรกเจริญเติบโตไดดี 3. ระยะปลูกระหวางแถวและระหวางตน ขึ้นอยูกับ ความตองการของผูปลูกวาตองการเชนไร ใน ที่นี้ขอแนะนําในระยะ 6x6 ม. 4. การปลูก ควรมีหลักไมปกกับดินแลวผูกตนเพื่อ ไมใหลมโยกและทําที่บังแสงแดดใหใน ระยะแรก รด นํ้าใหมีความชุมชื้นอยูเสมอ ในปแรกหากมะมวง ติดดอกใหตัดออกเพื่อใหมะมวงเจริญเติบโตทาง ทรงตนใหสมบูรณดีเสียกอน ประโยชน มะมวงนวลจันทรผลสุกมีสีเหลืองนวล เนื้อผลมีรสหวาน และมีกลิ่นหอม นิยม รับประทานเปนขาวเหนียวมะมวง ผลแกนิยม นํามาทําอาหาร หรือทานกับนํ้าปลาหวาน เนื่องจากรสชาติเปรี้ยวกําลังดีและผลสุกนํามา ทําเปนมะมวงกวนใหรสชาติมะมวงแผนที่อรอย มะมวงนวลจันทร ในพื้นที่ทุงครุเปน มะมวงที่มีอายุยืนเกิน 50 ปแมจะผานภัย ธรรมชาติมาหลายครั้งก็สามารถยืนตนอยูได จนถึงปจจุบัน และใหผลผลิตตอตนในปริมาณ สูงถึง 100 กิโลกรัมตอตนตอปจึงถือไดวา มะมวงนวลจันทรเปนไมผลที่ควรคาแกการ อนุรักษในพื้นที่ทุงครุและบริเวณใกลเคียง อางอิง 1. กรมวิชาการเกษตร . 2547.ฐานขอมูล เชื้อพันธุพืช : มะมวง เลม 2 เอกสาร วิชาการ ลําดับที่ 10/2546 ISBN 974- 436-317-7.กรุงเทพ.: ส ํานักพิมพ ชุมนุมสหกรณการเกษตรแหงประเทศ ไทย จํากัด. 122 หนา 2. รัตนะ สุวรรณเลิศ. 2552. “มะมวง” [ระบบออนไลน] แหลงที่มา http://clgc.agri.kps.ku.ac.th/resourc es/fruit/manaifera.html (2 ธันวาคม 2566). 3. สํานักงานเขตทุงครุ. 2542. แหลงไมผล การเกษตร. กรุงเทพฯ : สํานักพิมพ: เขต ทุงครุ. 68 น. 40 E-JOURNAL ISTRS
มะมวงนวลจันทร SUPPLEMENT 41
คณะกรรมการที่ปรึกษา ประกอบดวย 1.1 ผูอํานวยการ สวท. 1.2 ที่ปรึกษาผูอํานวยการ สวท. ฝายบริการวิชาการ 1.3 ที่ปรึกษาผูอํานวยการ สวท. ฝายบริการอุตสาหกรรม 1.4 รองผูอํานวยการ สวท. ฝายพัฒนาธุรกิจและเครือขายความรวมมือ 1.5 รองผูอํานวยการ สวท. ฝายบริหารและวางแผน 1.6 รองผูอํานวยการ สวท. ฝายวิจัยและเทคโนโลยี กองบรรณาธิการ ประกอบดวย 2.1 ศ.ดร.ชัยยุทธชินณะราศรี 2.2 รศ. ดร.สุทัศนลีลาทวีวัฒน 2.3 ศ.ดร.ปติสุคนธสุขกุล 2.4 ศ.ดร.เกษม ชูจารุกุล 2.5 ศ.ดร.ผดุงศักดิ์รัตนเดโช 2.6 รศ.ดร.สุรัสวดีพรหมอยู 2.7 ผศ.ดร. บุษเกตนอินทรปาสาน ที่ปรึกษาคณะกรรมการจัดวารสาร ประกอบดวย 3.1 นางรุงนภาเตาทองนันตสิน 3.2 ดร.อรกัญญาณีเลี้ยงอิสระ 3.3 รศ.ดร.อิศรทัต พึ่งอน 3.4 นายจิระพันธุเนื่องจากนิล 3.5 รศ.ดร. บวรโชค ผูพัฒน 3.6 รศ.ดร.ประเวทยตุยเต็มวงศ 3.7 ดร.นครินทรสัทธรรมนุวงศ 3.8 ผศ.ดร.พงษชัย อธิคมรัตนกุล 3.9 รศ.ดร.สิทธิชัย แกวเกื้อกูล 3.10 ผศ.ดร.จิรศิลปจยาวรรณ 3.11 ผศ.องศา ศักดทอง 3.12 ผศ.ดร.สุรชัย สนิทใจ 3.13 ดร.วรวิทยโกสลาทิพย 3.14 รศ.ดร.ยศพงษลออนวล 3.15 ผศ.ดร.วัชรพจนทรัพยสงวนบุญ 3.16 ผศ.ดร.ธิติมาวงษชีรี 3.17 ดร.พรรรณปพร กองแกว 3.18 นายธนะศักดิ์ทวนทอง 3.19 นางวาสนา มานิช คณะกรรมการจัดทําวารสาร 4.1 นางสาวชาลินีกระจางพจน 4.2 นายชินวุฒิวิจักษณประเสริฐ 4.3 นางสาวอัญชลีรอดภัย 4.4 นายเฉลิมวุฒิจันโทภาส 4.5 นายสุรินทรการเกตุ 4.6 นายชาคริต มั่นใจอารย 4.7 นางสาวอลิษา ถีระบุตร 4.8 นางสาวสมหญิง กําเหนิดทอง ทีมกองบรรณาธิการวารสารอิเล็กทรอนิกส สํานักวิจัยและบริการวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
คือ หลักสูตรเจาหนาที่ประจําสํานักงาน หลักสูตรผูทดสอบ ทางประสาทสัมผัส หลักสูตรการผลิตพิมพสื่อสิ่งดิจิทัล และ ดานหลักสูตรการพัฒนาผลิตภัณฑหัตถกรรมทองถิ ่น มี ผูสําเร็จการอบรมตามโครงการรวมทั้งสิ้น 10 รุน กวา 398 คน จากทุกภูมิภาคทั่วประเทศ และเกือบครึ่งหนึ่งของผูสําเร็จ การศึกษาจากหลักสูตรเจาหนาที่ประจําสํานักงาน ไดรับการ บรรจุเขาทํางานในสถานประกอบการจริง โดยการจัดฝกอบรมฝกงานในอาชีพที่เหมาะสมกับความ ตองการของสถานประกอบการ และความสามารถของคน พิการ โดยนํากลไกตาม พ.ร.บ. สงเสริมและพัฒนาคุณภาพ ชีวิตคนพิการ พ.ศ. 2550 และแกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2556 มาตรา 35 ชวยในการขับเคลื่อนโครงการ ปจจุบัน โครงการมีหลักสูตรสําหรับฝกอบรม รวม 4 หลักสูตร