KIMIA T4 KSSM Bab 5 Ikatan Kimia

BAB 5
IKATAN KIMIA

Kimia Tingkatan 4 KSSM
Oleh Cikgu FARHALINA
Smk Kedawang, Langkawi

5.1 ASAS
PEMBENTUKAN

SEBATIAN

ASAS PEMBENTUKAN
SEBATIAN

oNatrium, Na yang dipanaskan boleh
bertindak balas secara reaktif dengan
gas klorin, Cl2 untuk membentuk
pepejal putih.

oSebatian terbentuk apabila dua atau
lebih unsur bergabung.

ASAS PEMBENTUKAN oGas adi wujud sebagai gas
SEBATIAN monoatom dan tidak reaktif
secara kimia kerana telah
mencapai susunan elektron
duplet dan oktet yang stabil.

oNamun, bagi atom unsur
lain, kestabilan susunan
elektron boleh dicapai
melalui pemindahan dan
perkongsian elektron

ASAS PEMBENTUKAN oIkatan kimia terbentuk
SEBATIAN apabila berlakunya
pemindahan elektron atau
perkongsian elektron

o Terdapat dua jenis ikatan
kimia, iaitu ikatan ion dan
ikatan kovalen. Ikatan kimia
hanya melibatkan elektron
valens sahaja.

Untuk mencapai
susunan elektron
octet / duplet yang

stabil

Ikatan Ikatan Kimia Ikatan
Datif ion
Ikatan Dengan cara
logam menderma dan Ikatan
menerima atau kovalen
berkongsi elektron Ikatan
Hidrogen
valensnya

Derma Terima Kongsi Kongsi
elektron elektron elektron elektron

Ion +ve Ion -ve Ion -ve Ion -ve

Daya tarikan Daya tarikan antara
elektrostatik kuat molekul lemah

Sebatian ion Sebatian kovalen

Tujuan Ikatan Kimia : Untuk mencapai susunan
elektron yang oktet dan stabil





5.2 IKATAN ION

IKATAN ION

oIkatan ion terbentuk
melalui pemindahan
elektron antara atom
logam dengan atom
bukan logam.

PEMBENTUKAN
ION

Atom logam
menderma elektron
valens untuk
membentuk ion positif
atau kation.



oAtom bukan logam
menerima elektron
daripada atom
logam untuk
membentuk ion
negatif atau anion.

PEMBENTUKAN ION



oSebatian ion terbentuk
apabila ion yang
berlainan cas tertarik
antara satu sama lain
untuk membentuk ikatan
ion

PEMBENTUKAN IKATAN ION



Tulis : elektron
Susunan elektron atom Cl : 2.8.7 valens
Lukis :
Gambarajah susunan elektron atom Cl : Elektron yang berada di
petala paling luar
Cl
Persamaan setengah :
Gambarajah susunan elektron ion Cl- :
- Cl + e Cl-

Cl Atom Cl terima 1
2.8.8 (oktet) elektron untuk
mencapai susunan
elektron oktet dan
stabil membentuk ion
Cl-

Na + Cl + -
Na Cl

Sebatian NaCl

1. Susunan elektron atom natrium ialah 2.8.1 dan atom klorin ialah
2.8.7

2. Atom Na derma 1 elektron valens membentuk ion Na+,
Na Na+ + e

3. Untuk mencapai susunan elektron oktet dan stabil

4. Atom Cl terima 1 elektron membentuk ion Cl-,

Cl2 + 2e 2Cl-

5. Untuk mencapai susunan elektron oktet dan stabil

6. Ion Na+ dan ion Cl- tertarik dengan daya tarikan yang kuat
membentuk ikatan ion dan menjadi sebatian ion, NaCl
+-

Na Cl

5.3 IKATAN KOVALEN

Sifat berlian ini
adalah disebabkan
oleh pembentukan
ikatan kovalen
antara atom karbon.

IKATAN KOVALEN

oIkatan kovalen terbentuk apabila
atom-atom bukan logam berkongsi
elektron untuk mencapai susunan
elektron duplet atau oktet yang
stabil.

oTerdapat tiga jenis ikatan kovalen,
iaitu ikatan tunggal, ikatan ganda
dua, dan ikatan ganda tiga.

IKATAN KOVALEN

IKATAN TUNGGAL

Ikatan tunggal terbentuk
apabila dua atom

berkongsi sepasang
elektron.



IKATAN oPembentukan ikatan kovalen boleh
TUNGGAL digambarkan dengan menggunakan struktur
Lewis.

oStruktur Lewis hanya menunjukkan elektron
valens bagi atom yang terlibat.

o Sepasang elektron yang dikongsi boleh
diganti dengan satu garisan antara dua atom.

Berlian terdiri daripada atom karbon, C.
Setiap atom karbon, C membentuk empat
ikatan kovalen dengan empat atom karbon,
C yang lain.

BERLIAN

Ikatan ganda dua terbentuk
apabila dua atom berkongsi
dua pasang elektron.

IKATAN GANDA DUA



IKATAN GANDA
TIGA

Ikatan ganda tiga
terbentuk apabila dua

atom berkongsi tiga
pasang elektron.



MEMBANDINGKAN
IKATAN ION

DENGAN IKATAN
KOVALEN

Dua atom berkongsi dua pasang elektron

O +O OO

Atom O Atom O Molekul O2

Struktur Lewis

O+O O O atau O O

Molekul O2

Dua atom berkongsi tiga pasang elektron

N +N NN

Atom N Atom N Molekul N2

Struktur Lewis N N Natau N

N+N Molekul N2

12 C 35.5 Cl elektron
valens
6 17
Elektron yang berada di
Tulis : petala paling luar
Susunan elektron atom karbon : 2.4
C
Susunan elektron atom klorin : 2.8.7
Cl
Lukis :
Gambarajah susunan elektron atom C :

Gambarajah susunan elektron atom Cl :

Lukis :
Gambarajah susunan elektron sebatian CCl4

Cl Cl
Cl C

Cl

1. Susunan elektron atom karbon ialah 2.4 dan atom klorin ialah 2.8.7
2. Untuk mencapai susunan elektron oktet dan stabil
3. 1 atom C menyumbang 4 elektron valens dan 1 atom Cl menyumbang

1 elektron valens untuk berkongsi elektron

4. 1 Atom C berkongsi 4 pasang elektron dengan 4 atom Cl dengan daya
tarikan antara molekul yang lemah membentuk ikatan kovalen dan
menjadi sebatian kovalen, CCl4

Cl

Cl C Cl

Cl

Pemindahan Melibatkan Perkongsian
elektron elektron elektron
valens
sahaja

Antara Ikatan Ikatan Antara
atom logam Ion Kovalen atom bukan

dengan logam
atom bukan

logam

Membentuk Atom Membentuk
ion positif mencapai molekul
susunan
dan ion elektron
negatif duplet atau
oktet yang

stabil

5.4 IKATAN
HIDROGEN

IKATAN
HIDROGEN

oIkatan hidrogen ialah daya tarikan
antara atom hidrogen, H yang
mempunyai ikatan dengan atom yang
tinggi keelektronegatifan, iaitu
nitrogen, N, oksigen, O atau fluorin, F
dengan atom nitrogen, N, oksigen,
O atau fluorin, F di dalam molekul
lain.

o Contohnya, molekul air, H2O boleh
membentuk ikatan hidrogen sesama
molekul air, H2O.



Terdapat molekul protein
yang membentuk ikatan
hidrogen antara satu sama
lain dalam struktur rambut.

PERANAN IKATAN HIDROGEN
DALAM KEHIDUPAN HARIAN



PERANAN IKATAN HIDROGEN
DALAM KEHIDUPAN HARIAN

oApabila rambut menjadi basah, molekul
protein tidak lagi membentuk ikatan
hidrogen antara satu sama lain, sebaliknya
molekul protein akan membentuk ikatan
hidrogen dengan molekul air, H2O.

oMolekul air, H2O pula akan membentuk
ikatan hidrogen yang lain dengan molekul
protein rambut lain.

oHal ini menyebabkan rambut akan melekat
sesama sendiri.





KESAN IKATAN HIDROGEN KE oSebatian dalam bentuk cecair
ATAS SIFAT FIZIK BAHAN mencapai takat didih apabila
daya tarikan antara molekul
dapat diatasi

o Dalam sebatian kovalen
etanol, C2H5OH, terdapat ikatan
hidrogen yang terbentuk antara
molekul, selain daripada daya
tarikan van der Waals yang
lemah.

o Ikatan hidrogen yang kuat
menyebabkannya susah
diputuskan.

KESAN IKATAN HIDROGEN KE oLebih banyak tenaga haba
ATAS SIFAT FIZIK BAHAN diperlukan untuk mengatasi daya
tarikan van der Waals yang
lemah di samping memutuskan
ikatan hidrogen.

o Oleh itu, takat didih etanol,
C2H5OH adalah tinggi.

oSebaliknya, molekul seperti
klorin yang tidak membentuk
ikatan hidrogen mempunyai takat
didih yang lebih rendah
berbanding dengan etanol.

KESAN IKATAN HIDROGEN
KE ATAS SIFAT FIZIK
BAHAN

oEtanol, C2H5OH juga
boleh larut di dalam air.

o Keterlarutan etanol,
C2H5OH di dalam air
adalah disebabkan oleh
ikatan hidrogen antara
molekul etanol, C2H5OH
dan molekul air, H2O.