X12-20-กษิติครรภ์โพธิสัตว์มูลปณิธานสูตร+กษิติครรภ ทศจกฺร สูตร 2561-12-21 Print

，若有善男子善女人，遇佛形像、菩薩形像、辟支佛形像、轉輪王形像，布施供養得無量福，常
在人天受勝妙樂。若能迴向法界，是人福利不可為喻。

ดูกอนกษิติครรภ หากในอนาคต มีบรรดาพระราชาและเหลาพราหมณ สามารถกระทําทานบริจาคอยาง
น้ี ยอมไดรับบุญกุศลไมมีประมาณ หากย่ิงสามารถอุทิศบุญกุศลไป ไมวาจะมากหรือนอย ก็จะไดตรัสรูเปน
พระพุทธเจาในที่สุด แลวจะประสาใดกับการไดเกิดเปนอินทร เปนพรหมอีกเลา เหตุนี้ กษิติครรภ พึงช้ีแนะ
สรรพสตั วใหศ ึกษาตามอยา งน้ีเถิด ดูกอน กษติ ิครรภ ในอนาคตเบือ้ งหนา หากกลุ บุตรกลุ ธิดา ไดป ลูกฝงกุศลมูล
เพยี งเล็กนอ ย แมน ับไดเทา กบั เสน ขน เม็ดทราย ปรมาณู ก็จะไดร บั บญุ กศุ ลทไ่ี มอ าจจะเปรยี บเปรยไดเ ลย

ดูกอน กษิติครรภ ในอนาคตหากมีกุลบุตรกุลธิดา ท่ีไดพบปฏิมาของพระพุทธเจา พระโพธิสัตว พระ
ปจเจกพุทธเจา พระเจาจักรพรรดิ ไดบริจาคทานบูชา ยอมไดรับบุญกุศลไมมีประมาณ ไดเกิดเปนมนุษยและ
เทวดา เสวยสุขอนั ประณตี หากสามารถอุทศิ กุศลให (สรรพสตั วใ น) ธรรมธาตุ บุคคลนจ้ี ะไดร ับบญุ กศุ ลทไ่ี มอาจ
อปุ มาเปรียบเทยี บไดเลย

復次地藏：未來世中，若有善男子善女人，遇大乘經典，或聽聞一偈一句，發殷重心，讚歎恭敬
，布施供養。是人獲大果報，無量無邊。若能迴向法界，其福不可為喻。復次地藏：若未來世中
，有善男子善女人，遇佛塔寺，大乘經典。新者布施供養，瞻禮讚歎，恭敬合掌。若遇故者，或
毀壞者，修補營理，或獨發心，或勸多人同共發心。如是等輩，三十生中常為諸小國王，檀越之
人，常為輪王，還以善法教化諸小國王。

ดูกอน กษิติครรภ ในอนาคตหากมีกุลบุตรกุลธิดา ที่ไดพบพระพุทธสูตรคัมภีร บางไดฟงหนึ่งบท หนึ่ง
ประโยค แลว เกิดจิตเล่ือมใส สดุดสี รรเสรญิ นอมเคารพ แลวถวายทานบูชา บุคคลน้ีจะไดร บั ผลสนองย่งิ ใหญไม
มขี อบเขต ไมมปี ระมาณ หากสามารถอุทิศใหธรรมธาตุแลว ไซร กศุ ลนนั้ กไ็ มอ าจกลา วเปรียบไดดว ยคําอปุ มา

ดูกอน กษิติครรภ หากในอนาคตมีกุลบุตรกุลธิดา ที่ไดพบพุทธสถูปอาราม พุทธธรรมคัมภีร ท่ีสรางข้ึน
ใหม ไดบริจาคทาน ถวายสักการะ แลมองดวยความเคารพเล่ือมใส สรรเสริญสดุดี พนมมือข้ึนนมัสการ หากได
พบท่ีชํารุดทรุดโทรม หมายจะบูรณะซอมแซม บางเกิดจิตจะซอมแซมโดยลําพัง บางชักชวนคนจํานวนมาก
รวมกัน บุคคลเหลาน้ีในสามสิบชาติ จะไดเกิดเปนพระราชาแหงเมืองเล็ก ผูบริจาคทานยอมเกิดเปนพระเจา
จักรพรรดิ และใชก ุศลธรรมสอนสง่ั บรรดาพระราชาแหงเมอื งเล็กทง้ั มวล

復次地藏：未來世中，若有善男子善女人，於佛法中所種善根，或布施供養，或修補塔寺，或裝
理經典，乃至一毛一塵，一沙一渧。如是善事，但能迴向法界，是人功德，百千生中受上妙樂。
如但迴向自家眷屬，或自身利益，如是之果，即三生受樂，捨一得萬報。是故地藏，布施因緣，
其事如是。

ดูกอน กษิติครรภ ในอนาคตกาลหากมีกุลบุตรกุลธิดา ไดปลูกฝงกุศลมูลในพุทธธรรม บางไดบริจาคทาน
สักการบูชา บางบูรณะพระสถูปอาราม บางซอมแซมรักษาพระธรรมคัมภีร จนถึง (มีบุญกุศลปริมาณเทา) ขน
เสนหนึ่งปรมาณูสวนหน่ึง ทรายเม็ดหนึ่ง น้ําหยดหน่ึง เพียงสามารถอุทิศความดีเหลา น้ีให (สรรพสัตวใน) ธรรม
ธาตุ บุญกุศลของบุคคลน้ีจะทําใหตลอดแสนชาติ ไดเสวยสุขอันประณีต หากอุทิศเพียงญาติมิตรของตน หรือ
เพ่อื ประโยชนของตนเอง จะไดร บั ผลคือเสวยสุขสามชาติ หากสละเพยี งหนึ่งยอมไดคนื นับหมน่ื ดว ยเหตนุ ้ี กษิติ
ครรภ เหตุปจจัยแหง ทานบรจิ าคมีเรอื่ งราวอยางน”ี้

地神護法品第十一
爾時堅牢地神白佛言：世尊，我從昔來瞻視頂禮無量菩薩摩訶薩，皆是大不可思議神通智慧，廣
度眾生。是地藏菩薩摩訶薩，於諸菩薩誓願深重，世尊，是地藏菩薩於閻浮提有大因緣。如文殊
、普賢、觀音、彌勒，亦化百千身形，度於六道，其願尚有畢竟。是地藏菩薩教化六道一切眾生

45

，所發誓願劫數，如千百億恆河沙。世尊，我觀未來及現在眾生，於所住處，於南方清潔之地，
以土石竹木作其龕室，是中能塑畫，乃至金銀銅鐵，作地藏形像，燒香供養，瞻禮讚歎。是人居
處，即得十種利益。何等為十：一者、土地豐壤；二者、家宅永安；三者、先亡生天；四者、現
存益壽；五者、所求遂意；六者、無水火災；七者、虛耗辟除；八者、杜絕惡夢；九者、出入神
護；十者、多遇聖因。世尊，未來世中，及現在眾生，若能於所住處方面，作如是供養，得如是
利益。復白佛言：世尊，未來世中，若有善男子善女人，於所住處，有此經典及菩薩像，是人更
能轉讀經典，供養菩薩。我常日夜以本神力，衛護是人，乃至水火盜賊，大橫小橫，一切惡事，
悉皆消滅。

ปรเิ ฉทท่ี ๑๑ ปฐวีเทพรักษาธรรม

สมยั น้ันแล ปฐวเี ทพไดก ราบทูลพระพุทธกรุณาวา “ขาแตพ ระผูมพี ระภาคเจา นับแตอดีตมา ขาพระองค
ไดแลเห็นและนมัสการพระโพธิสัตวมหาสัตวจํานวนไมมีประมาณ ซ่ึงลวนแตเปนมหาอจินไตย (คือไมอาจ
คาดคิด หยั่งวัดในพระคุณธรรม บารมีและฤทธ์ิที่ยิ่งใหญของพระโพธิสัตวเหลาน้ันได) ท้ังส้ิน (พระโพธิสัตว
เหลานั้น) ลวนแตใชอภิญญาฤทธิ์ปญญาญาณโปรดอนุเคราะหสรรพสัตวไดอยางกวางขวาง แตพระกษิติครรภ
โพธิสัตวมหาสัตวนี้ มีปณิธานที่ล้ําลึกหนักแนนกวาบรรดาพระโพธิสัตวท้ังปวง พระผูมีพระภาคเจา พระกษิติ
ครรภโพธิสัตวทานนี้ มีเหตุปจจัยที่ย่ิงใหญกับชมพูทวีปแหงน้ี ประดุจพระมัญชุศรี พระสมันตภัทร พระอวโลกิ
เตศวร พระเมตไตรย จึงนิรมาณกายไปนับแสนลักษณะเพ่ือโปรดภูมิท้ังหก อันปณิธานน้ันยอมมีวันสิ้นสุดได
พระกษิติครรภโพธิสัตวไดส่ังสอนหมูสัตวท้ังหลายในภูมิทั้งหก ดวยการประกาศปณิธานมานานหลายกัลป นับ
แสนโกฏเิ ทาเมด็ ทรายในคงคานทแี สนโกฏสิ ายรวมกนั

พระผูมีพระภาคเจา ขาพระองคพิจารณาสรรพสัตวในอนาคตและปจจุบัน ผูท่ีไดสรางศาลาหรือหองดวย
ดิน หนิ ไมไผ อยูใ นพน้ื ทบี่ ริสุทธิ์ทางทิศใตข องบริเวณที่อยอู าศัย ในหองเรอื นน้ันหากสามารถปน วาดปฏิมาของ
พระกษิติครรภ หรือสรางดวยทองคํา เงิน ทองเหลือง เหล็ก แลวเผาของหอมเพ่ือบูชากราบไหวสรรเสริญแลว
ไซร ผูที่อาศัยในสถานท่ีนั้นยอมไดรับอานิสงสสิบประการ สิบประการอันใดเลา คือ ๑.ท่ีดินอุดมสมบูรณ ๒.
ครอบครัวรมเย็น ๓.ผูสิ้นชีพเกิดยังสวรรค ๔.ผูมีชีวิตอายุยืนนาน ๕.สิ่งที่หวังสมด่ังใจ ๖.ปราศจากอัคคีภัย
อุทกภัย ๗.เรื่องรายมลายส้ิน ๘.ไมฝนราย ๙.สัญจรที่ใดมีเทพรักษา ๑๐.ไดพบเหตุแหงความเจริญเปนอันมาก
พระผูมีพระภาคเจา สรรพสัตวในอนาคตและปจจุบัน หากสามารถถวายสักการะอยางนี้ ในสถานที่แหงน้ัน
ยอมไดร ับอานสิ งสอ ยา งนี้

กราบทลู อกี วา “ขาแตพระผูม พี ระภาคเจา ในอนาคตเบอื้ งหนา หากมกี ลุ บตุ รกลุ ธิดา ท่มี พี ระธรรมสูตรนี้
และมีปฏิมาของพระโพธิสัตวอยูในเรือนท่ีอาศัย บุคคลนี้ยังอานทองพระสูตรนี้ และบูชาพระโพธิสัตวดวยแลว
ไซร ขาพระองคจะใชอานุภาพปกปองคุมครองผูน้ันตลอดทิวาราตรี จนถึงจะยังใหภัยจากนํ้า ไฟ โจร ภัยใหญ
ภัยนอย และเรือ่ งรา ยทง้ั ปวงมลายสูญสิน้ ไป พระเจาขา”

佛告堅牢地神：汝大神力，諸神少及。何以故？閻浮土地，悉蒙汝護，乃至草木沙石，稻麻竹葦
，穀米寶貝，從地而有，皆因汝力。又常稱揚地藏菩薩利益之事。汝之功德，及以神通，百千倍
於常分地神。若未來世中，有善男子善女人，供養菩薩，及轉讀是經，但依地藏本願經一事修行
者。汝以本神力而擁護之，勿令一切災害及不如意事，輒聞於耳，何況令受。非但汝獨護是人故
，亦有釋梵眷屬，諸天眷屬，擁護是人。何故得如是聖賢擁護，皆由瞻禮地藏形像，及轉讀是本
願經故，自然畢竟出離苦海，證涅槃樂。以是之故，得大擁護。

46

มีพระพุทธฎีกากับปฐวีเทพวา “อานุภาพของเธอย่ิงใหญ บรรดาเทพท้ังปวงนอยนักจะเทียบเสมอ เหตุ
ไฉนน่ันฤๅ เพราะแผนดินในชมพูทวีปลวนอยูในการดูแลของเธอ ตลอดถึงตนหญา ตนไม ทราย หิน ตนกลา
เมลด็ พันธุ ธญั ญาหาร อัญมณี รตั นชาติ ลวนเกิดมจี ากแผน ดนิ ทงั้ สิ้น ทงั้ หมดเปน เพราะกาํ ลงั ของเธอ

อีกประการ เม่ือเธอไดสดุดีสรรเสริญเรื่องราวการยังประโยชนของกษิติครรภโพธิสัตว บุญกุศลและ
อานุภาพของเธอ จะยิ่งเพ่ิมพูนอีกเปนแสนเทา ดูกอน ปฐวีเทพ หากในอนาคตมีกุลบุตรกุลธิดา ถวายสักการะ
พระ (กษิตคิ รรภ) โพธิสตั วและอา นทอ งพระสตู รน้ี ไดน อ มเรือ่ งราวแมหนึง่ อยาง ในกษิตคิ รรภมลู ปณิธานสูตรนี้
ไปประพฤติ เธอจงใชอานุภาพคมุ ครองอารกั ขา อยา ใหเภทภยั ท้งั ปวงและสิ่งทไ่ี มส มใจปรารถนาแววผา นหู แลว
จะใหร บั เภทภยั นัน้ ไดอ ยางไร มใิ ชเพียงเธอเทา นนั้ ทีจ่ ะปกปองบุคคลน้ี ยังมีทา วสกั กะ พรหม และบริวาร กับทั้ง
เทวบริษัททั้งปวง ท่ีจะตามอารักขาบุคคลน้ีดวย เพราะเหตุใดถึงไดรับการคุมครองจากพระอริยะและเทพเจา
เลา ก็เปนเพราะการแลมองดวยศรัทธาแลว ทําความเคารพตอปฏิมาของกษิติครรภ และการสาธยายอานทอง
มูลปณิธานสูตรนี้เปนเหตุ เบ้ืองปลายอันเปนที่สุดยอมจะไดออกจากทะเลทุกข บรรลุถึงบรมสุขแหงนิพพานได
เอง ดว ยมเี หตุอยา งนี้ จงึ ไดรับการอารกั ขาอยางยงิ่ ใหญ”

見聞利益品第十二
爾時世尊，從頂門上，放百千萬億大毫相光，所謂：白毫相光、大白毫相光、瑞毫相光、大瑞毫
相光、玉毫相光、大玉毫相光、紫毫相光、大紫毫相光、青毫相光、大青毫相光、碧毫相光、大
碧毫相光、紅毫相光、大紅毫相光、綠毫相光、大綠毫相光、金毫相光、大金毫相光、慶雲毫相
光、大慶雲毫相光、千輪毫光、大千輪毫光、寶輪毫光、大寶輪毫光、日輪毫光、大日輪毫光、
月輪毫光、大月輪毫光、宮殿毫光、大宮殿毫光、海雲毫光、大海雲毫光。於頂門上放如是等毫
相光已，出微妙音，告諸大眾，天龍八部、人非人等：聽吾今日於忉利天宮，稱揚讚歎地藏菩薩
於人天中，利益等事、不思議事、超聖因事、證十地事、畢竟不退阿耨多羅三藐三菩提事。

ปริเฉทท่ี ๑๒ อานสิ งสของการไดเ ห็นและไดย ิน

สมัยนั้น พระผูมีพระภาคเจาทรงเปลงพระมหารัศมีที่วิจิตรสวยงาม จํานวนแสนหมื่นโกฏิประการ สอง
สวางออกจากบนพระอุษณีษ (กอนพระมังสะหรือกอนเน้ือบนพระเศียรของพระพทุ ธเจา เปนลักษณะของมหา
บุรุษอยางหนึ่ง) อันมีพระรัศมีสีขาว สีมรกต สีมวง สีเขียว สีคราม สีแดง สีฟา สีทอง ฯลฯ เปนอเนกประการ
เม่ือพระรัศมีท่ีวิจิตรตางๆ เหลานี้ ไดสองสวางออกมาจากพระพุทธอุษณีษแลว ก็บังเกิดเปนเสียงท่ีไพเราะปาว
ประกาศไปยังบรรดามหาชนทั้งหลายมี เทพ นาค หมูสัตวในคติทั้งแปด มนุษย และอมนุษยวา “พวกเธอ
ท้ังหลายจงฟง ในวันน้ีบนดาวดึงสเทวโลก ตถาคตจะสดุดีสรรเสริญพระกษิติครรภโพธิสัตว ในการที่ไดยังหิต
ประโยชนแกมนษุ ยและเทวดา อันเปน เรอื่ งที่เกินกวาการนึกคดิ เอาได เปน เรือ่ งท่ีกาวพน ถึงอรยิ วิสัย เปนเร่ืองที่
ยังใหบรรลถุ ึงภมู ิทงั้ สิบของพระโพธิสัตว เปน เร่อื งทีไ่ มเสื่อมถอยจากพระอนตุ รสมั มาสัมโพธิอยา งท่สี ุด”

說是語時，會中有一菩薩摩訶薩，名觀世音，從座而起，胡跪合掌白佛言：世尊，是地藏菩薩摩
訶薩具大慈悲，憐愍罪苦眾生，於千萬億世界，化千萬億身。所有功德及不思議威神之力。我聞
世尊，與十方無量諸佛，異口同音，讚歎地藏菩薩云：正使過去現在未來諸佛，說其功德，猶不
能盡。向者，又蒙世尊，普告大眾：欲稱揚地藏利益等事。唯願世尊，為現在未來一切眾生，稱
揚地藏不思議事，令天龍八部，瞻禮獲福。

เมื่อคร้ังที่มีพุทธดํารัสอยูนั้น ในสมาคมมีพระโพธิสัตวมหาสัตวองคหน่ึงช่ือ อวโลกิเตศวร ลุกข้ึนจาก
อาสนะคุกเขาพนมกร ทูลพระพุทธองควา “ขาแตพระผูมีพระภาคเจา พระกษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวทานนี้
สมบูรณดวยมหาเมตตากรุณาที่ยิ่งใหญสงสารหมูสัตวผูมากดวยบาปทุกข ในรอยพันหมื่นโกฏิโลกธาตุก็ได

47

นิรมาณกายไปรอ ยพนั หม่ืนโกฏิรูปกาย อันแตละรปู กายก็ลวนมีบารมีและฤทธานภุ าพเปนอจินไตย ขาพระองค
ไดฟงพระผูมีพระภาคเจากับท้ังบรรดาพระพุทธเจาทั้งหลายจํานวนไมมีประมาณในทิศท้ังสิบ ตรัสสดุดี
สรรเสริญพระกษิติครรภโพธิสัตวเปนพระสุรเสียงเดียวกัน แมจะใหพระพุทธเจาทั้งหลายในอดีต ปจจุบัน
อนาคต ตรัสแสดงกุศลบารมี (ของพระกษิติครรภโพธิสัตว) ก็ไมอาจจะจบสิ้นไดเลย แลวยังไดฟงพระผูมีพระ
ภาคเจาประกาศกับมหาชนทั้งหลายอีก วาทรงปรารภจะสดุดีสรรเสริญเรื่องราวที่พระกษิติครรภโพธิสัตวไดยัง
ประโยชน ขอพระผมู พี ระภาคเจา โปรดสดดุ สี รรเสรญิ เร่อื งราวท่ีเปน อจนิ ไตยของพระกษติ คิ รรภโ พธิสตั ว ใหแก
หมูสัตวในปจ จุบันและอนาคต เพอ่ื ยังใหเทพนาคและหมูสัตวใ นคติทง้ั แปดไดเลอ่ื มใสบูชาและไดรับบุญกุศลเถิด
พระเจาขา”

佛告觀世音菩薩：汝於娑婆世界有大因緣。若天若龍、若男若女、若神若鬼、乃至六道罪苦眾生
，聞汝名者、見汝形者、戀慕汝者、讚歎汝者。是諸眾生，於無上道，必不退轉。常生人天，具
受妙樂。因果將熟，遇佛受記。汝今具大慈悲，憐愍眾生，及天龍八部，聽吾宣說地藏菩薩不思
議利益之事。汝當諦聽，吾今說之。觀世音言：唯然，世尊，願樂欲聞！

พระพุทธองคตรัสกับพระอวโลกิเตศวรโพธิสัตววา “เธอมีเหตุปจจัยท่ีย่ิงใหญกับสหาโลกธาตุแหงน้ี หาก
เทพ นาค ชาย หญิง ภูต ปศาจ จนถึงหมูสัตวในภูมิท้ังหก ที่มากดวยบาปทุกข ไดยินช่ือของเธอ ไดเห็นรูปของ
เธอ เล่ือมใสเธอ สรรเสริญสดุดีเธอ หมูสัตวเหลานี้ก็จะไมเสื่อมถอยจากพระอนุตรสัมโพธิ จะไดเกิดเปนมนุษย
และเทวดา เสวยความสุขที่ประณีตอยูเปนนิจ แลเม่ือเหตุและผลสุกงอมแลว ก็จะไดรับพุทธพยากรณ บัดน้ีเธอ
ยังสมบูรณดวยมหาเมตตากรุณาสงสารสรรพสัตวและเทพนาคสัตวในคติแปด รวมฟงเร่ืองราวที่กษิติครรภ
โพธสิ ัตวไ ดยงั ประโยชนอนั เกินแกก ารคาดเดานึกคดิ ได เธอจงฟง ตถาคตใหดีเถดิ ” พระอวโลกเิ ตศวรทูลวา “ขอ
พระผมู ีพระภาคเจา ตรัสแสดงเถดิ ขาพระองคปรารถนาจะไดส ดบั ฟง”

佛告觀世音菩薩：未來現在諸世界中，有天人受天福盡，有五衰相現，或有墮於惡道之者。如是
天人，若男若女，當現相時，或見地藏菩薩形像、或聞地藏菩薩名，一瞻一禮。是諸天人，轉增
天福，受大快樂，永不墮三惡道報。何況見聞菩薩，以諸香華、衣服、飲食、寶貝、瓔珞，布施
供養，所獲功德福利，無量無邊。

มีพุทธดํารัสกับพระอวโลกิเตศวรโพธิสัตววา “บรรดาโลกธาตุท้ังหลายในอนาคตและปจจุบัน จะมีเทพที่
เสวยทิพยบุญส้ินแลว จะเกิดนิมิตหาอยางเกิดข้ึน บางก็จะตองตกอบายภูมิ เทพเหลาน้ีบางเปนชาย บางเปน
หญิง เม่ือครั้งท่ีนิมิตน้ีปรากฏขึ้น หากไดพบรูปกษิติครรภโพธิสัตว หรือไดยินชื่อกษิติครรภโพธิสัตว ไดมองคร้ัง
หนึ่งแลว กราบลงคร้ังหน่ึง หมูเทพเหลาน้ีก็จะมีทิพยบุญเพ่ิมพูนขึ้น ไดเสวยความสุขมหาศาล ไมตองตก
อบายภูมิสามตลอดไป จะประสาอะไรกับการที่ไดเห็นรูปและไดยินช่ือกษิติครรภโพธิสัตว แลวไดนําของหอม
ดอกไม เคร่ืองนุงหม อาหาร เคร่ืองดื่ม ทรัพยสิน สายสรอย มาถวายมาถวายเปนทานอีกเลา ซ่ึงบุญกุศลท่ีจะ
ไดร บั นัน้ มากมายไรขอบเขตไมอ าจประมาณ

復次觀世音：若未來現在諸世界中，六道眾生臨命終時，得聞地藏菩薩名，一聲歷耳根者。是諸
眾生，永不歷三惡道苦。何況臨命終時，父母眷屬，將是命終人舍宅、財物、寶貝、衣服，塑畫
地藏形像。或使病人未終之時，眼耳見聞，知道眷屬將舍宅、寶貝等為其自身塑畫地藏菩薩形像
。是人若是業報合受重病者，承斯功德，尋即除愈，壽命增益。是人若是業報命盡，應有一切罪
障業障，合墮惡趣者。承斯功德，命終之後，即生人天，受勝妙樂，一切罪障，皆悉消滅。

ดูกอน อวโลกิเตศวร หากหมูสัตวในภมู ิทั้งหกในโลกธาตุท้ังปวงในอนาคตและปจจุบัน เมื่อเวลาจะสิ้นชพี
ไดยินช่ือของกษิติครรภโพธิสัตว โดยมีเสียงเดียวท่ีผานไปถึงโสตประสาท หมูสัตวท้ังหลายเหลานี้จะไมตองตก

48

อบายภมู ิสามอกี แลวจะประสาอะไรกับเมอ่ื เวลาผูที่จะสนิ้ ชีพ พอ แมญ าติมติ รไดนําบานเรือน ทรัพยส มบตั ิ ของ
มีคา เสื้อผาของผูท่ีจะส้ินชพี นน้ั (ไปขายเพื่อนําเงิน) มาปน วาดรูปของกษิติครรภโ พธิสัตว หรือใหผูปวยท่ียังไม
สน้ิ ชพี ไดเหน็ และไดยนิ ไดร ับรวู า ญาติมิตรไดนําบานเรือนและของมคี าตางๆ (ออกขายเพื่อนําเงิน) มาปน วาด
รูปของกษิติครรภโพธิสัตวแทนตัวผูปวยเอง บุคคลนี้หากเปนเพราะวิบากกรรมที่ทําใหปวยหนัก ดวยอาศัย
อานิสงสน้ีก็จะทําใหโรคคอยๆ ทุเลาลง มีอายุขัยยืนยาวข้ึน บุคคลน้ีหากเปนเพราะวิบากกรรมทําใหสิ้นชีพลง
แลวมีบาปกรรมวิบากทั้งปวงยังใหตองตกสูอบายภูมิ ดวยอาศัยอานิสงสนี้ เม่ือส้ินชีพไปแลว ก็จะไปเกิดบน
สวรรคเ สวยสุขอันประณตี กรรมวบิ ากทง้ั ปวงลวนมลายสนิ้

復次觀世音菩薩：若未來世，有男子女人，或乳哺時、或三歲、五歲、十歲以下，亡失父母，乃
及亡失兄弟姐妹，是人年既長大，思憶父母及諸眷屬，不知落在何趣、生何世界、生何天中？是
人若能塑畫地藏菩薩形像，乃至聞名，一瞻一禮，一日至七日，莫退初心，聞名見形，瞻禮供養
。是人眷屬，假因業故，墮惡趣者，計當劫數，承斯男女，兄弟姊妹，塑畫地藏形像，瞻禮功德
，尋即解脫，生人天中，受勝妙樂。是人眷屬，如有福力，已生人天，受勝妙樂者，即承斯功德
，轉增聖因，受無量樂。

ดูกอน อวโลกิเตศวรโพธิสัตว หากมีชายหญิงในอนาคต ท่ีบางก็ยังไมหยานม บางมีอายุสามขวบ หาขวบ
สิบขวบลงไป ไดสูญเสียบิดามารดา พี่ชายนองชาย พ่ีสาวนองสาว บุคคลนี้เม่ือเติบโตข้ึนก็หวนระลึกถึงบุพการี
และญาติมิตร ไมรูวา ไปอยูท ี่ใด ไปเกดิ อยูที่โลกธาตุใด ไปเกิดอยทู ี่สวรรคแ หงใด บุคคลน้หี ากสามารถปน วาดรูป
ของกษิติครรภโพธิสตั ว จนถงึ การท่ีไดยินชื่อ (พระโพธสิ ัตว) การไดแ ลมองทีหน่งึ กก็ ราบลงทหี นึง่ เปน เวลาหน่ึง
วันจนถงึ เจด็ วนั อยางไมลดละจากความต้ังใจเดิม ไดยนิ ชอ่ื (พระโพธิสัตว) ไดเหน็ รูป (พระโพธสิ ัตว) แลมองดว ย
ความเล่ือมใส กราบไหวสักการบูชา สมมติวาหากญาติมิตรของผูน้ี เพราะกรรมไดทําใหตกอบายภูมินับกัลปไ ม
ถวน ดวยเพราะอาศัยอานิสงสที่พ่ีชายนองชาย พ่ีสาวนองสาว ปนวาดรูปของกษิติครรภโพธิสัตวและการ
เลื่อมใสกราบไหว ก็จะคอยๆ ไดหลุดพนแลวไปเกิดเปนมนุษยและเทพ (หากเปนผูได) เสวยสุขอันประณีตอยู
แลว ดวยอาศัยอานิสงสนี้ จะยง่ิ ทาํ ใหเจริญรุง เรืองย่ิงขึน้ ไดรบั ความสุขไมม ีประมาณ

是人更能三七日中，一心瞻禮地藏形像，念其名字，滿於萬遍。當得菩薩現無邊身，具告是人，
眷屬生界。或於夢中，菩薩現大神力，親領是人，於諸世界，見諸眷屬。更能每日念菩薩名千遍
，至於千日。是人當得菩薩遣所在土地鬼神，終身衛護，現世衣食豐溢，無諸疾苦。乃至橫事不
入其門，何況及身。是人畢竟得菩薩摩頂授記。

ยิ่งหากบุคคลน้ีในยี่สิบเอ็ดวัน มีแตจิตตั้งม่ันเปนหนึ่งเดียว แลมองกราบไหวกษิติครรภโพธิสัตว สวดช่ือ
(ของพระโพธสิ ัตว) จนครบหน่ึงหมืน่ จบ พระโพธสิ ตั วก็จะปรากฏรปู กายทีไ่ มม ีขอบเขต แลวบอกแกผูนนั้ วาญาติ
มิตรไปเกิดที่ใด หรือในความฝน พระโพธิสัตวจะแสดงฤทธ์ิพาผูน้ันไปพบญาติมิตรท้ังหลายยังโลกธาตุตางๆ
แลว หากยง่ิ สามารถสวดชื่อพระโพธิสตั ววนั ละหนึง่ พันจบทุกวัน จนถงึ หนึง่ พนั วนั (พระกษิตคิ รรภโพธิสัตว) กจ็ ะ
บัญชาใหเจาที่ เทพ และภูตตางๆ อารักขาผูนี้ไปจนสิ้นชีวิต ในชาติปจจุบันก็จะมีเคร่ืองนุงหม อาหารอุดม
สมบูรณปราศจากโรคภัย จนถึงเร่ืองรายตางๆ ก็ไมอาจผา นเขาประตบู านนน้ั ได แลวจะประสาใดกับการเขา ถงึ
ตวั ผนู ้ัน ในท่สี ุด (พระกษิตคิ รรภโ พธิสัตว) กจ็ ะสมั ผสั ศรี ษะของบคุ คลนี้แลว พยากรณ

復次觀世音菩薩：若未來世有善男子善女人，欲發廣大慈心，救度一切眾生者，欲修無上菩提者
，欲出離三界者。是諸人等，見地藏形像，及聞名者，至心歸依，或以香華、衣服、寶貝、飲食
，供養瞻禮。是善男女等，所願速成，永無障礙。

49

ดูกอน อวโลกิเตศวรโพธิสัตว หากในอนาคตมีกุลบุตรกุลธิดา ปรารถนาจะบังเกิดเมตตาจิตที่ย่ิงใหญเพ่ือ
ชวยเหลือสรรพสัตวทง้ั ปวง ปรารถนาจะบําเพ็ญอนุตตรสัมโพธิ ปรารถนาจะออกจากภพสาม บคุ คลเหลาน้ีเมื่อ
ไดเห็นและไดยินช่ือกษิติครรภ แลวนอมเปนที่พ่ึงดวยความเปนท่ีสุดแหงใจ หรือบูชาดวยเครื่องหอม ดอกไม
อาภรณ ทรัพยสินมีคา อาหาร เครื่องด่ืม เลื่อมใสกราบไหว ปณิธานของกุลบุตรกลุ ธิดาเหลานี้ ก็จะสําเร็จอยาง
รวดเร็ว ไรอปุ สรรคตลอดไป

復次觀世音：若未來世，有善男子善女人，欲求現在未來百千萬億等願，百千萬億等事。但當歸
依瞻禮、供養讚歎，地藏菩薩形像。如是所願所求，悉皆成就。復願地藏菩薩具大慈悲，永擁護
我。是人於睡夢中，即得菩薩摩頂授記。

ดูกอน อวโลกิเตศวร หากในอนาคตมีกุลบุตรกุลธิดา มีความปรารถนาในปจจุบันและอนาคตจํานวนรอ ย
พันหมื่นโกฏิประการ หวังในสิ่งตางๆ จํานวนรอยพันหม่ืนโกฏิอยาง เพียงนอมเปนที่พึ่ง เล่ือมใสกราบไหว บูชา
สรรเสรญิ สดุดตี อรูปของกษติ ิครรภโ พธสิ ัตว ปณธิ านความตัง้ ใจทัง้ หลายก็ลวนสําเรจ็ ได หากจะขอใหก ษิตคิ รรภ
โพธิสัตวมีมหาเมตตากรุณา ปกปองคุมครองตนเองตลอดไป บุคคลน้ีในความฝน (พระกษิติครรภโพธิสัตว) จะ
สมั ผสั ท่ีศรี ษะแลว พยากรณ

復次觀世音菩薩：若未來世，善男子善女人，於大乘經典，深生珍重，發不思議心，欲讀欲誦。
縱遇明師教視令熟，旋得旋忘，動經年月，不能讀誦。是善男子等，有宿業障，未得消除，故於
大乘經典，無讀誦性。如是之人，聞地藏菩薩名、見地藏菩薩像，具以本心恭敬陳白，更以香華
、衣服、飲食、一切玩具，供養菩薩。以淨水一盞，經一日一夜安菩薩前，然後合掌請服，回首
向南。臨入口時，至心鄭重，服水既畢，慎五辛酒肉，邪婬妄語，及諸殺害，一七日或三七日。
是善男子善女人，於睡夢中，具見地藏菩薩現無邊身，於是人處，授灌頂水。其人夢覺，即獲聰
明，應是經典，一歷耳根，即當永記，更不忘失一句一偈。

ดูกอน อวโลกิเตศวรโพธิสัตว หากในอนาคตมีกุลบุตรกุลธิดา ที่มีความรูสึกอยางลึกซ้ึงวา พุทธธรรมมีคา
ยิ่งนัก บังเกิดจิตที่เปนอจินไตย ปรารถนาจะอานทอง แมจะไดเจออาจารยผูรูแจงสั่งสอนอบรม แตเด๋ียวจดจํา
ได เด๋ียวก็หลงลืม ผานไปนับเดือนนับป ก็ไมอาจอานทองได เปนเพราะกุลบุตรกุลธิดาเหลานี้ มีวิบากกรรมใน
อดตี ทีย่ งั ไมห มดสน้ิ จึงไรซึ่งจริตใหอ านทอ งพุทธธรรม บุคคลท่ไี ดยนิ ชือ่ กษิติครรภโพธสิ ตั ว ไดเ หน็ รูปกษิติครรภ
โพธิสัตว แลวใชจิตเคารพศรัทธา อธิษฐาน ใชเครื่องหอม ดอกไม อาภรณ อาหาร เคร่ืองด่ืม เครื่องละเลนทั้ง
ปวง บูชาตอกษิติครรภโพธิสัตว ใหวางนํ้าสะอาดหนึ่งถวยที่หนา (พระกษิติครรภโพธิสัตว) เปนเวลาหน่ึงทิวา
หน่ึงราตรี จากนั้นจึงพนมมือแลวเชิญขึ้นมาดื่ม ใหหันหนาไปทางทิศใต ขณะด่ืมน้ําน้ัน ใหต้ังจิตเปนที่สุด แลว
ด่ืมนํ้าจนหมด พึงระวังงดเวนผักกลิ่นฉุนหาชนิด งดเวนสุรา เนื้อสัตว การประพฤติผิดกาม การกลาวคําเท็จ
และการเขนฆาสัตวท้ังหลาย (ผานไป) หนึ่งหรือยี่สิบเอ็ดวัน กุลบุตรกุลธิดาน้ีจะฝนเห็นกษิติครรภโพธิสัตวมา
ปรากฏกายที่ไรขอบเขตจํากัด แลวใชน้ําอภิเษกรดลงท่ีศีรษะของผูนั้น ผูน้ันเม่ือต่ืนแลวยอมเฉลียวฉลาด เมื่อ
พระธรรมสูตรผา นโสตประสาทเพยี งคร้ังเดียว ก็จะจดจาํ ไดต ลอด ไมห ลงลมื แมแตประโยคหรือบทเดยี ว

復次觀世音菩薩：若未來世，有諸人等，衣食不足，求者乖願、或多病疾、或多凶衰、家宅不安
、眷屬分散、或諸橫事，多來忤身，睡夢之間，多有驚怖。如是人等，聞地藏名、見地藏形，至
心恭敬，念滿萬遍。是諸不如意事，漸漸消滅，即得安樂、衣食豐益，乃至於睡夢中，悉皆安樂
。

ดูกอน อวโลกิเตศวรโพธิสัตว หากมนุษยทั้งหลายในอนาคต ขาดแคลนเคร่ืองนุงหม อาหาร ไมสมหวัง
หรอื เปน ผมู ีโรคมาก หรือเปน ผมู เี คราะหภัยมาก บา นเรอื นไมเปน สขุ ครอบครวั แตกแยก หรอื มีเรอื่ งรายท้ังปวง

50

มาถึงตน เมื่อหลับฝนก็เจอเรื่องนาสะพรึงกลัวเปนอันมาก บุคคลเหลาน้ีเมื่อไดยินช่ือกษิติครรภ เมื่อไดเห็นรูป
กษิติครรภแลวเคารพเลื่อมใสดวยความเปนท่ีสุดของใจ ภาวนา (นามของพระกษิติครรภโพธิสัตว) ครบหนึ่ง
หมนื่ จบ เรื่องทไ่ี มพ งึ ปรารถนาเหลา นก้ี จ็ ะคอยๆ มลายส้ิน จะผาสุก มีอาภรณและอาหารอุดมสมบูรณ จนถงึ ใน
ความฝนกจ็ ะเปนสุข

復次觀世音菩薩：若未來世，有善男子善女人，或因治生、或因公私、或因生死、或因急事，入
山林中、過渡河海、乃及大水、或經險道。是人先當念地藏菩薩名萬遍，所過土地，鬼神衛護，
行住坐臥，永保安樂。乃至逢於虎狼師子，一切毒害，不能損之。

ดูกอน อวโลกิเตศวรโพธิสัตว หากในอนาคตมีกุลบุตรกุลธิดา ที่บางก็เหตุเพราะเร่ืองการคา หรือเร่ือง
ราชการหรือเร่ืองเปนตาย หรือเร่ืองเรงดวน เขาไปยังพนาไพร ขามกระแสสินธุมหาสมุทร จนถึงผานไปท่ี
กระแสน้ําเชี่ยวกรากหรือท่ีอันตราย ผูนี้พึงภาวนานามของกษิติครรภโพธิสัตวใหครบหน่ึงหมื่นจบเสียกอน
บรรดาเจาท่ี เทพ และปศาจ ในสถานที่ที่ไดผานไปก็จะอารักขา แมยามเดิน ยืน น่ัง นอน ก็จะคุมครองใหพบ
ความสุขตลอด แมพบเสอื หมาปา สิงโต และพษิ รายตา งๆ ก็ไมส ามารถทาํ อนั ตราย”

佛告觀世音菩薩：是地藏菩薩，於閻浮提有大因緣，若說於諸眾生見聞利益等事，百千劫中，說
不能盡。是故觀世音，汝以神力流布是經，令娑婆世界眾生，百千萬劫永受安樂。

พระพุทธองคตรัสกับพระอวโลกิเตศวรโพธิสัตววา “กษิติครรภโพธิสัตวน้ี มีเหตุปจจัยที่ย่ิงใหญกับชมพู
ทวีป หากจะกลาวถงึ อานิสงสท่ีสรรพสตั วทงั้ หลายไดเห็นและไดยนิ แมเ ปน เวลาแสนกลั ปก็ไมอาจจบสิ้น เพราะ
เหตุน้ี อวโลกิเตศวร เธอจงใชฤทธานุภาพเผยแผพระธรรมสูตรน้ีใหมีอยูทั่วไป ยังใหสรรพสัตวในสหาโลกธาตุ
ไดรับความสุขเกษมตลอดไปนบั รอยพันหมื่นกลั ปเ ถิด”

爾時世尊，而說偈言：
吾觀地藏威神力，恆河沙劫說難盡，見聞瞻禮一念間，利益人天無量事。
若男若女若龍神，報盡應當墮惡道，至心歸依大士身，壽命轉增除罪障。
少失父母恩愛者，未知魂神在何趣，兄弟姊妹及諸親，生長以來皆不識。
或塑或畫大士身，悲戀瞻禮不暫捨，三七日中念其名，菩薩當現無邊體，
示其眷屬所生界，縱墮惡趣尋出離。若能不退是初心，即獲摩頂受聖記。
欲修無上菩提者，乃至出離三界苦。是人既發大悲心，先當瞻禮大士像，
一切諸願速成就，永無業障能遮止。有人發心念經典，欲度群迷超彼岸，
雖立是願不思議，旋讀旋忘多廢失，斯人有業障惑故，於大乘經不能記。
供養地藏以香華，衣服飲食諸玩具，以淨水安大士前，一日一夜求服之，
發殷重心慎五辛，酒肉邪婬及妄語，三七日內勿殺害，至心思念大士名，
即於夢中見無邊，覺來便得利根耳，應是經教歷耳聞，千萬生中永不忘。
以是大士不思議，能使斯人獲此慧。貧窮眾生及疾病，家宅凶衰眷屬離。
睡夢之中悉不安，求者乖違無稱遂。至心瞻禮地藏像，一切惡事皆消滅。
至於夢中盡得安，衣食豐饒神鬼護。欲入山林及渡海，毒惡禽獸及惡人，
惡神惡鬼并惡風，一切諸難諸苦惱。但當瞻禮及供養，地藏菩薩大士像，
如是山林大海中，應是諸惡皆消滅。觀音至心聽吾說，地藏無盡不思議，
百千萬劫說不周，廣宣大士如是力。地藏名字人若聞，乃至見像瞻禮者，
香華衣服飲食奉，供養百千受妙樂。若能以此迴法界，畢竟成佛超生死。
是故觀音汝當知，普告恆沙諸國土。

สมยั น้ัน พระผูมพี ระภาคเจา ไดต รสั เปน คาถาวา ...
ตถาคตพิจารณาอานุภาพของกษิติครรภแลว แมนจะกลาวเปนเวลาหลายกัลปเทาทรายในคงคา ก็ยากที่
จะจบส้ิน การไดเห็น ไดยิน เลื่อมใส กราบไหวเพียงคร้ัง ก็จะเปนประโยชนแกมนุษยและเทวดาไมมีประมาณ

51

หากชายหญิง หากเทพนาค ทส่ี นิ้ บุญแลว จะตองตกสอู บายภูมิ เมือ่ นอมกษิติครรภเ ปน ทพี่ ึง่ อยางทีส่ ดุ อายุขัยก็
จะยดื ยาวออกไป บาปวบิ ากกจ็ ะดับส้นิ

ผูสูญเสียบุพการีแตวัยเยาว แลวหวนระลึกถึง ไมรูวาวิญญาณอยูหนใด พ่ีนองชายหญิงและญาติท้ังปวง
เม่อื เติบโตแลวก็ไมร จู กั กัน หากปน วาดรปู พระโพธสิ ัตว กราบไหวดว ยความเลอื่ มใส ไมเ วน วาง ในย่ีสบิ เอ็ดวันก็
ระลึกถึงพระนาม พระโพธิสัตวก็จะปรากฏกายท่ีไมมีขอบเขต แลวแจงใหทราบถึงภพท่ีญาติไปเกิด แมตกใน
อบายภูมิก็จะคอยๆ ไดหลุดพน หากไมเสื่อมถอยจากความต้ังใจแรก พระโพธิสัตวก็จะสัมผัสศีรษะและ
พยากรณ

หากผูป รารถนาบําเพ็ญพระอนตุ ตรโพธิมรรค จนถงึ จะออกจากทกุ ขข องภพสาม ผนู เี้ มือ่ เกิดมหากรุณาจิต
ก็พึงนมัสการรูปกษิติครรภโพธิสัตวกอน ปณิธานทั้งปวงก็จะสําเร็จอยางรวดเร็ว ปราศจากกรรมวิบากมา
ขดั ขวางอีกตอไป

หากผูเกิดจิตจะอานทองพุทธธรรม หมายจะฉุดชวยหมูสัตวใหถึงฝงนิพพาน แมจะตั้งปณิธานท่ีเปน
อจินไตยอยางน้ี เด๋ียวก็จําได เด๋ียวก็หลงลืม โงเขลายิ่งนัก เพราะผูน้ีมีวิบากกรรม จึงทําใหจดจําพุทธธรรมไว
ไมได จงบูชากษิติครรภดวยดอกไม ของหอม เส้ือผา เคร่ืองดื่ม อาหารและส่ิงของท้ังปวง นํานํ้าสะอาดตั้งไวที่
หนาพระโพธิสัตว ผานไปหน่ึงทิวาแลราตรี จึงนํามาดื่ม พึงตองมีจิตระวังอยางย่ิงงดเวนผักฉุนหาอยาง สุรา
มังสะ ผิดกาม และพูดเท็จ ในย่ีสิบเอ็ดวันจะตองหามฆาสัตว ระลึกถึงนามของพระโพธิสัตวดวยจิตเปนที่สุด ก็
จะไดพ บพระโพธิสัตวในความฝน เมอื่ ตนื่ ก็จะมีโสตประสาททด่ี ีเลศิ เมอื่ พระธรรมคําสอนผานหู ทุกภพชาติก็ไม
ลมื เลือน ดวยความอจินไตยของพระโพธสิ ตั ว จะยังใหผ นู น้ั ไดบ รรลุซ่ึงปญญา

หมูสัตวท่ียากจนและมีโรคมาก บานเรือนทรุดโทรม ครอบครัวแตกแยก ยามหลับฝนก็ไมสงบ สิ่งท่ี
ปรารถนาก็ไมไดสมหวงั เม่ือเล่ือมใสนมัสการรูปกษติ ิครรภ ปวงสิ่งช่ัวรายจะมลายส้ิน จนถงึ แมย ามฝนก็เปนสขุ
อาภรณ อาหารอุดมสมบรู ณ เทพและภูตปกปอง

เม่ือจะเขาพนาวาส ขามมหาสมุทร พิษ สัตวราย และคนช่ัว เทพราย ผีราย และลมราย อันตราย และ
ความทุกขรอนทั้งปวง เพียงเลื่อมใสกราบไหวและบูชา รูปของกษิติครรภโพธิสัตว ในปาเขา และมหาสมุทร
บรรดาความชวั่ รา ยลวนสน้ิ สูญ

อวโลกิเตศวร จงตั้งใจฟงตถาคตกลาว กษิติครรภเปนอจินไตยไมส้ินสุด ในแสนหมื่นกัลปก็กลาวไมถวน
ซึ่งพลานุภาพแหงพระโพธิสตั วอยางนี้ หากผูใ ดไดยนิ ช่ือกษติ คิ รรภ จนถึงไดเ หน็ รปู แลมอง นมัสการ นาํ ดอกไม
หอม อาภรณ อาหารเครอ่ื งดม่ื บูชายอ มไดร บั ความสุขนับรอยพัน หากสามารถอุทศิ กุศลนแ้ี กธรรมธาตุ สุดทาย
จะสําเร็จพุทธผล ลวงพนสังสาร เหตุนี้ อวโลกิเตศวร พึงทราบเถิด แลวปาวประกาศไปในดินแดนท้ังปวงเทา
ทรายในคงคา”

囑累人天品第十三

爾時世尊舉金色臂，又摩地藏菩薩摩訶薩頂，而作是言：地藏地藏，汝之神力不可思議、汝之慈
悲不可思議、汝之智慧不可思議、汝之辯才不可思議，正使十方諸佛，讚歎宣說汝之不思議事，
千萬劫中，不能得盡。地藏地藏，記吾今日在忉利天中，於百千萬億不可說，不可說，一切諸佛
菩薩，天龍八部，大會之中，再以人天諸眾生等，未出三界，在火宅中者，付囑於汝。無令是諸
眾生，墮惡趣中，一日一夜，何況更落五無間，及阿鼻地獄，動經千萬億劫，無有出期。

52

地藏，是南閻浮提眾生，志性無定，習惡者多。縱發善心，須臾即退。若遇惡緣，念念增長。以
是之故，吾分是形，百千億化度，隨其根性而度脫之。

ปรเิ ฉทที่ ๑๓ มอบหมายมนุษยและเทวดา

สมัยน้ัน พระผูมีพระภาคเจาทรงยกพระสุวรรณหัตถ ไปสัมผัสศีรษะของพระกษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตว
อีกคร้ัง พรอมกับรับสั่งวา “กษิติครรภๆ อานุภาพของเธอเปนอจินไตย ความเมตตากรุณาของเธอเปนอจินไตย
ปญญาญาณของเธอเปนอจินไตย ปฏิภาณของเธอเปนอจินไตย ไดยังใหบรรดาพระพุทธเจาในทิศทั้งสิบสดุดี
สรรเสริญ และกลาวถึงเรื่องราวที่เปนอจินไตยของเธอ ในพันหมื่นกัลปก ็ไมสามารถกลาวไดส ิ้น กษิติครรภๆ จง
จําวันน้ีที่ดาวดึงสเทวโลก ทามกลางพระพุทธเจา พระโพธิสัตวท้ังหลาย เทพ นาค สัตวในคติทั้งแปด จํานวน
แสนหมนื่ โกฏอิ ันกลาวไดไ มสิ้นกลาวไดไ มถว น ที่ (ตถาคต) ไดฝ ากบรรดาเทวดา มนุษย และสรรพสัตวท้ังหลาย
ท่ียังอยูในเรือนที่มีไฟลุกโหมไหมอยู ที่ยังไมพนจากภพทั้งสามใหแกเธออีกคร้ัง จงอยาใหสรรพสัตวเหลาน้ีตก
อบายภูมิแมจะเปนเวลาหน่ึงวันหรือหนึ่งคืน แลวจะประสาอะไรที่จะใหสรรพสัตวตกอเวจีนรก รับทุกขทรมาน
นับพันหมื่นโกฏกิ ัลปไมมีวันรอดพนออกมาได ดูกอน กษิตคิ รรภ หมสู ตั วใ นชมพูทวีปน้ี มีนสิ ัยไมต ง้ั มนั่ ผูเคยชิน
ในความช่ัวมีมาก แมจะเกิดจิตกุศลช่ัวขณะเดียวก็เสื่อมถอย หากไดพบปจจัยชั่ว ความชั่วก็จะย่ิงพูนเพิ่ม ดวย
เหตุนี้ ตถาคตจึงนิรมาณรูปกายนี้ไปนับแสนโกฏิเพื่อชวยเหลือหมูสัตว แลวจึงชวยเหลือตามแตจริตนิสัยของ
พวกเขา

地藏，吾今殷勤，以天人眾，付囑於汝。未來之世，若有天人，及善男子善女人，於佛法中，種
少善根，一毛一塵，一沙一渧，汝以道力，擁護是人，漸修無上，勿令退失。復次地藏，未來世
中，若天若人，隨業報應，落在惡趣。臨墮趣中，或至門首，是諸眾生，若能念得一佛名，一菩
薩名，一句一偈大乘經典。是諸眾生，汝以神力，方便救拔，於是人所，現無邊身，為碎地獄，
遣令生天，受勝妙樂。爾時世尊，而說偈言：現在未來天人眾，吾今慇懃付囑汝，以大神通方便
度，勿令墮在諸惡趣。爾時地藏菩薩摩訶薩，胡跪合掌白佛言：世尊，唯願世尊不以為慮。未來
世中，若有善男子善女人，於佛法中，一念恭敬，我亦百千方便，度脫是人，於生死中速得解脫
。何況聞諸善事，念念修行，自然於無上道永不退轉。

ดกู อ น กษิตคิ รรภ บดั นีต้ ถาคตขอฝากมวลมนษุ ยและเทวดาไวก ับเธอ ในอนาคตกาลหากมเี ทพ นาค และ
กุลบุตรกุลธิดา ท่ีไดปลูกฝงกุศลมูลเพียงเล็กนอยไวในพุทธธรรม เทาขนเสนเดียว ฝุนละอองเดียว ทรายเม็ด
เดียว นาํ้ หยดเดียว เธอจงใชธ รรมานุภาพคุมครองผูน ั้น ใหคอ ยๆ ไดบําเพ็ญอนุตตรสมั โพธมิ รรค อยา ใหเ ขาวิบัติ
เส่ือมถอย ดูกอน กษิติครรภ ในอนาคตหากเทพ หากนาค หากมนุษย ท่ีสมควรตกอบายภูมิตามวิบากกรรม
เม่ือตกสูอบายภูมิแลว หรือไดถึงประตูอบายภูมิแลว สรรพสัตวเหลาน้ีหากสามารถระลึกถึงพระนามของ
พระพุทธเจาองคหน่ึง นามของพระโพธิสัตวองคหนึ่ง พุทธธรรมหน่ึงคํา หรือหน่ึงประโยคแลวไซร เธอจงใช
อานุภาพและวิธีการชวยเหลือสรรพสัตวเหลานี้ จงปรากฏกายที่ไมมีประมาณเพื่อทําลายนรกน้ัน แลวสงพวก
เขาไปอุบตั ิยงั เทวโลกรับสุขอันยอดเย่ยี มเถดิ ”

ครงั้ น้นั พระพุทธองคตรัสเปนคาถาวา ...

“บรรดาเทวดา มนุษย ในปจจุบันแลอนาคต ในบัดน้ี ตถาคตขอมอบใหเธอ จงใชมหาฤทธ์ิและวิธีการ
ชว ยเหลอื อยาใหต องตกสอู บายภมู ทิ ง้ั ปวง”

เมือ่ น้ัน พระกษติ ิครรภโพธสิ ตั วม หาสัตว ไดคกุ เขา พนมมอื ทลู พระพทุ ธองควา “ขา แตพระผมู พี ระภาคเจา
ขอพระองคอยาทรงเปนกังวลเลย ในอนาคตหากมีกุลบุตรกุลธิดา ที่มีความเคารพเล่ือมใสในพุทธธรรมเพียง

53

ช่ัวขณะจิตเดียว ขาพระองคจะใชวิธีการนับแสนประการชวยเหลือผูน้ี ใหหลุดพนจากสังสารวัฏอยางรวดเร็ว
แลวจะประสาใดกับผูท่ีไดยินส่ิงท่ีดีงาม แลวประพฤติบําเพ็ญอยูทุกขณะจิต ซ่ึงจะไมเส่ือมถอยจากอนุตตร
สัมโพธมิ รรคเองเปนปกติ”

說是語時，會中有一菩薩，名虛空藏，白佛言：世尊，我自至忉利，聞於如來讚歎地藏菩薩，威
神勢力，不可思議。未來世中，若有善男子善女人，乃及一切天龍，聞此經典及地藏名字，或瞻
禮形像，得幾種福利？唯願世尊，為未來現在一切眾等，略而說之。

ในขณะท่ีกลาวอยูน้ัน ทามกลางสมาคมมีพระโพธิสัตวองคหนึ่งช่ือ อากาศครรภ (虛空藏菩薩) ทูลพระ
พุทธองควา “ขาแตพระผูมีพระภาคเจา ต้ังแตขาพระองคไดมาถึงดาวดึงสเทวโลก ก็ไดยินพระตถาคตสดุดี
สรรเสริญอานุภาพที่เปนอจินไตยของพระกษิติครรภโพธิสัตวอยู ในอนาคตหากจะมีกุลบุตรกุลธิดา ไปจนถึง
บรรดาเทพ นาคท้ังปวง ที่ไดยินพระธรรมสูตรน้ีและชื่อของพระกษิติครรภ หรือไดเล่ือมใส แลมอง นมัสการ
ปฏิมา จะไดรับอานิสงสกี่ประการเลาหนอ ขอพระผูมีพระภาคเจาโปรดแสดงโดยยอ ใหแกขาพระองคและหมู
สัตวท ้งั หลายในปจ จบุ ันและอนาคตดวยเถดิ พระเจา ขา ”

佛告虛空藏菩薩：諦聽諦聽！吾當為汝分別說之。若未來世，有善男子善女人，見地藏形像，及
聞此經，乃至讀誦，香華飲食，衣服珍寶，布施供養，讚歎瞻禮，得二十八種利益：一者、天龍
護念，二者、善果日增，三者、集聖上因，四者、菩提不退，五者、衣食豐足，六者、疾疫不臨
，七者、離水火災，八者、無盜賊厄，九者、人見欽敬，十者、神鬼助持，十一者、女轉男身，
十二者、為王臣女，十三者、端正相好，十四者、多生天上。十五者、或為帝王，十六者、宿智
命通，十七者、有求皆從，十八者、眷屬歡樂，十九者、諸橫消滅，二十者、業道永除，二十一
者、去處盡通，二十二者、夜夢安樂，二十三者、先亡離苦，二十四者、宿福受生，二十五者、
諸聖讚歎，二十六者、聰明利根，二十七者、饒慈愍心，二十八者、畢竟成佛。

พระพทุ ธองคต รัสกับพระอากาศครรภโ พธิสตั ววา “จงฟงใหดๆี ตถาคตจะอธบิ ายแกเ ธอ หากในอนาคตมี
กุลบุตรกุลธิดา ที่ไดเห็นรูปปฏิมาของกษิติครรภและไดยินธรรมกถาน้ี จนถึงไดอานทอง นําของหอม ดอกไม
อาหาร เครื่องด่ืม อาภรณ รัตนะของมีคา บริจาคเปนทานเพ่ือบูชา สดุดีสรรเสริญ แลมองดวยความเล่ือมใส
และกราบไหวน มัสการ จะไดร บั อานิสงสย่ีสิบแปดประการ ๑.เทพนาคปกปอง ๒.ผลบญุ พนู เพิ่มทกุ คืนวัน ๓.ส่ัง
สมเหตใุ หบ รรลุอริยผล ๔.ไมเ สอ่ื มถอยจากโพธิ ๕.เคร่ืองอโุ ภคบรโิ ภคอุดมสมบูรณ ๖.ไมเ ปน โรครายแรง ๗.ไกล
จากภยั แหง น้ําและไฟ ๘.ปลอดภัยจากโจรผรู าย ๙.ผคู นนบั ถือรักใคร ๑๐.เทพและภูตอุปถัมภอมุ ชู ๑๑.สตรเี กิด
ใหมเ ปนบรุ ษุ ๑๒.เปนหญิงกจ็ ะเกิดในตระกูลสูง ๑๓.รูปรางสงา งดงาม ๑๔.เกดิ บนเทวโลกอยูเปน นจิ ๑๕.ไดเ กิด
เปนพระราชา ๑๖.มีญาณรูอดีตชาติ ๑๗.สมปรารถนาทุกประการ ๑๘.ญาติมิตรเปนสุขรมเย็น ๑๙.ส่ิงช่ัวราย
มลายสูญ ๒๐.อบายภูมิดับส้ิน ๒๑.สัญจรที่ใดไรอุปสรรค ๒๒.ยามหลับฝนยอมเปนสุข ๒๓.บรรพบุรุษท่ีลวงลับ
ไดพนจากทุกข ๒๔.กําเนิดดวยบุญในอดีตหนุนนํา ๒๕.พระอริยเจาท้ังปวงยกยอง ๒๖.มีสติปญญาเฉียบแหลม
๒๗.มจี ิตแหงความดแี ละเมตตา ๒๘.ไดบรรลเุ ปนพระพทุ ธเจาในที่สุด

復次虛空藏菩薩：若現在未來，天龍鬼神，聞地藏名，禮地藏形，或聞地藏本願事行，讚歎瞻禮
，得七種利益：一者、速超聖地，二者、惡業消滅，三者、諸佛護臨，四者、菩提不退，五者、
增長本力，六者、宿命皆通，七者、畢竟成佛。

爾時，十方一切諸來，不可說不可說諸佛如來，及大菩薩天龍八部，聞釋迦牟尼佛，稱揚讚歎地
藏菩薩，大威神力，不可思議，歎未曾有。

是時，忉利天，雨無量香華，天衣珠瓔，供養釋迦牟尼佛，及地藏菩薩已，一切眾會，俱復瞻禮
，合掌而退。

54

ดูกอน อากาศครรภโพธิสัตว หากเทพ นาค ภูต ปศาจ ในปจจุบันและอนาคต ไดยินชื่อกษิติครรภ
นมัสการรูปกษิติครรภ หรือไดยินปณิธานและจริยาวัตรเม่ือกาลกอนของกษิติครรภ แลวไดสดุดีสรรเสริญ
เลื่อมใสนมัสการ จะไดรับอานิสงสเจ็ดประการ คือ ๑.กาวถึงอริยภูมิโดยเร็ว ๒.อกุศลกรรมมลายส้ิน ๓.
พระพุทธเจาท้ังปวงคุมครอง ๔.ไมเสื่อมจากโพธิ ๕.พูนเพิ่มบุญบารมี ๖.หยั่งรูบุรพชาติ ๗.ไดบรรลุเปน
พระพุทธเจาในท่สี ุด”

สมัยคร้ังน้ัน บรรดามหาชนผูที่มาแตทิศทั้งสิบ อันเปนพระพุทธตถาคตและพระมหาโพธิสัตว เทพ นาค
สัตวใ นคติท้งั แปด อนั มจี ํานวนมากมายมหาศาลกลาวไดไ มสน้ิ พรรณนาไดไมถ ว น ที่ไดยินพระศากยมนุ พี ุทธเจา
สดุดีสรรเสริญในอานุภาพที่เปนอจินไตยของพระกษิติครรภโพธิสัตวแลว ก็เปลงอุทานวา “ไมเคยมีมากอนๆ”
เวลานั้นในดาวดึงสเทวโลกก็มีเคร่ืองสุคนธาแลบุปผชาติ ทิพยวัตถาภรณ สายสรอยมณีมุกดา ประมาณจํานวน
ไมไดโปรยปรายลงมา เพ่ือสักการะพระศากยมุนีพุทธเจาและพระกษิติครรภโพธิสัตวแลว หมูชนาชนท่ีมา
ประชมุ กนั ก็ไดพ นมมือนมัสการแลว จากไป
จบ กษิตคิ รรภโ พธิสัตวมลู ปณธิ านสูตร.

55

大乘大集地藏十輪經

มหายาน มหาสนนปาต กษติครรภ ทศจกฺร สูตร

唐三藏法師玄奘奉詔譯

พระตรีปฎ กธราจารยเสวียนจา ง แหง ราชวงศถัง แปลจากสันสกฤตพากยสูจ ีนพากย เมื่อปร ชั สมัยยงเวยที่
๒ (永徽) เดือน ๑ วันท่ี ๒๓ ตามจันทรคติ ตรงกบั พทุ ธศักราชท่ี ๑๑๙๔ ณ สนามแปลพระสูตร วัดฉอื่ เอิน นคร
ฉางอัน (長安大慈恩寺翻經院)

พระวศิ วภัทร เซ่ียเก๊ียก แปลจากจนี พากยสไู ทยพากย เมอ่ื วันท่ี ๒ กันยายน ๒๕๕๓
กุศลในการแปลพระสูตรปกรณน้ี

ขอนอมบชู าพระคุณของบุพการีท้งั สอง
ขออทุ ศิ ใหหมสู ัตวในนริ ยสถาน จงเปน มหาพลวปจจัย

ใหทา นทง้ั หลายไดพ น จากอบายภมู ิโดยพลนั
และขอใหภัยพบิ ตั ขิ องโลก จงมลายสิน้ ไปเทอญ.

大乘大集地藏十輪經卷第一
序品第一

如是我聞：一時薄伽梵，在佉羅帝耶山諸牟尼仙所依住處。與大苾芻眾俱，謂過數量大聲聞僧；

復有菩薩摩訶薩眾，謂過數量大菩薩僧；說月藏已。爾時南方大香雲來，雨大香雨；大花雲來，

雨大花雨；大妙殊麗寶飾雲來，雨大殊麗妙寶飾雨；大妙鮮潔衣服雲來，雨大鮮潔妙衣服雨；是
諸雲雨，充遍其山諸牟尼仙所依住處。從諸香花寶飾衣服，演出種種百千微妙大法音聲：謂歸敬
三寶聲，受持學處聲，忍辱柔和聲，精進勇猛聲，降伏四魔聲，趣入智慧聲，廣大名稱遍滿三界

聲，勸修殊勝念定總持聲，空無相無願聲，厭離貪欲聲，色如聚沬聲，受如浮泡聲，想如陽焰聲

，行如芭蕉聲，識如幻事聲，無常聲，苦聲，無我聲，空聲，慚愧聲，遠離聲，護念聲，慈悲喜

捨聲，證得諸法聲，生天涅槃聲，趣向三乘聲，轉大法輪聲，雨大法雨聲，成熟有情聲，度三惡

趣聲，修治圓滿六到彼岸聲，善巧方便聲，趣入十地聲，遊戲神通聲，遊戲清淨無上大乘聲，不

退轉地聲，無生法忍聲，灌頂受位聲，趣入一切諸佛大海聲。

ปริเฉทท่ี ๑
ด่ังที่ขาพเจาไดสดับมา สมัยหนึ่งพระภควัน ประทับอยูที่ขราตียะบรรพต*๑ อันเปนที่พํานักของฤาษีมุนี
ทั้งหลาย พรอมดวยหมูมหาภิกษุ อันเปนพระมหาสงฆสาวกมากกวาการนับคํานวณ ยังมีหมูพระโพธิสัตวมหา
สัตว อันเปนพระมหาโพธิสัตวสงฆมากกวาการนับคํานวณ เมื่อตรัสจันทรครรภสูตร*๒ จบแลว ครั้งนั้นมีมหาสุ
คันธเมฆลอยมาแตท ิศทักษิณแลวโปรยปรายมหาสุคนั ธชาตเิ ครอื่ งหอมเปนสายฝน มีมหาบุปผาเมฆลอยมาแลว
โปรยปรายมหาบุปผชาติคอื ดอกไมเปนสายฝน มีมหาวิจิตรรัตนเมฆทีอ่ ลังการและวิเศษลอยมาก็โปรยปรายมหา
วิจิตรรัตนชาติ คือบรรดาอัญมณีของมีคาท่ีประดับตกแตงสวยงามอยางยิ่งเปนสายฝน มีมหาวิจิตรพัสตราเมฆ
ลอยมาก็โปรยปรายมหาพัสตราภรณ คืออาภรณแพรพรรณท่ีประณีตสวยงามและสะอาดเปนสายฝน บรรดา
เมฆฝนเหลาน้ี ปกคลุมไปท่ัวภูเขาอันเปนท่ีพํานักของฤาษีมุนีท้ังหลายแหงน้ัน บรรดาของหอม ดอกไม รัตนะ

56

อาภรณก ็ยงั เปลงเสยี งกลา วแสดงมหาธรรมทคี่ ัมภีรภาพแยบคายนานาประการอกี เปน จาํ นวนรอ ยพนั อนั มเี สียง
แหงการนอมพระรัตนตรัยเปนสรณะ เสียงแหงการรับสิกขาปาทะ เสียงแหงขันตอิ อนโยน เสียงแหงความวริ ิยะ
องอาจ เสียงแหงการบําราบมารทั้งส่ี เสียงแหงการยินดีเขาสูปญญาญาณ เสียงแหงมหานามท่ีสรรเสริญไปทั่ว
ตรีภูมิ เสียงที่พากเพียรใหบําเพ็ญสติ สมาธิและธารณีอันวิเศษ เสียงแหงศูนยตา อนิมิตต อัปปณิหิต*๓ เสียง
แหงการเบ่ือหนายความโลภราคะ เสียงของรูปท่ีเหมือนการหยดของน้ําท่ีประชุมกัน เสียงแหงเวทนาที่เหมือน
ฟองนํ้าท่ีผุดข้ึน เสียงแหงสัญญาท่ีเหมือนเงาพยับของดวงอาทิตย เสียงแหงสังขารที่เหมือนแกนของตนกลวย
เสียงแหงวิญญาณท่ีเหมือนมายา เสียงแหงอนิจจังความไมเที่ยง เสียงแหงทุกข เสียงแหงอนัตตาความไมเปน
ตัวตน เสียงแหงศูนยตาความวาง เสียงแหงหิริโอตตัปปะ เสียงแหงความหางไกลจากราคะ เสียงแหงการระลึก
คมุ ครอง เสียงแหงเมตตา กรุณา มุฑติ า อเุ บกขา เสยี งแหง การบรรลุถึงสรรพธรรม เสยี งแหง การอบุ ตั ิในสวรรค
และนพิ พาน เสียงแหง การมงุ สูตรียาน*๔ เสียงแหง การหมุนมหาธรรมจักร เสียงแหงการโปรยปรายฝนแหงมหา
ธรรม เสียงแหงการบมรม*๕ สรรพสัตว เสียงแหงการโปรดอบายภูมิสาม*๖ เสียงแหงการบําเพ็ญสมบูรณซึ่ง
ปารมีหก*๗ แลวลุถึงฝงกระโนน*๘ เสียงแหงอุปายโกศล เสียงแหงอนุตฺปตฺติกธรฺม กฺษานฺติ*๙ เสียงแหงการได
มูรธาภเิ ษก เสียงแหงการมุงสมู หาสาครแหง พระพทุ ธเจาทง้ั ปวง

爾時一切諸來大眾，咸見如是種種雲雨；亦聞如是諸法音聲；隨意所樂，各見其身，種種香花寶

飾衣服之所莊嚴，又各自見兩手掌中，持如意珠；從是一一如意珠中，雨種種寶；復從一一如意

珠中，放諸光明；因光明故，一一有情，皆見十方殑伽沙等諸佛世界。又因光明，見諸佛土一一

世尊，無量眾會恭敬圍遶。復因光明，見諸佛土一切有情。若有病者，因此光明之所照觸，眾病
除愈。諸應被殺及囚繫者，光明照故，皆得解脫。諸身語意麤重穢濁，因光皆得輕軟清淨。諸飢

渴者，亦皆飽滿。諸被種種刑罰逼切，光明照故，皆離憂苦。諸少衣服寶飾珍財，光明照故，隨

念皆足。若諸有情，樂欲殺生，乃至或有樂欲邪見，由此光明之所照觸，皆悉樂欲遠離殺生；乃

至樂欲遠離邪見。若諸有情，為於種種求不得苦之所逼切，光明照故，隨願皆得。又因光明，見

諸佛土一切有情，所受眾苦，無不休息；皆悉歡娛，受諸妙樂。又見如是諸佛土中，由此光明之

所照觸，遠離一切昏雲塵霧，烈風暴雨不善音聲；及諸臭穢、苦辛、惡味、惡觸、恐怖，遠離一

切邪業、邪語、邪意、邪歸；不寒不熱，安靜坦然，地平如掌。諸妙樂具，充滿其中。

คร้ังนนั้ บรรดามหาชนทงั้ หลายที่มาประชุมกนั อยู ตางไดเ ห็นเมฆฝนนานาประการอยางน้ี แลไดสดบั เสียง
แหงธรรมตางๆอยางน้ี ก็โมทนายินดีตางไดเห็นกายแหงตนนั้นประดับตบแตงดวยของหอม ดอกไม รัตนชาติ
อาภรณอยางอลังการ อีกตางไดเห็นในฝามือทั้งสองของตนถือแกวจินดามณี จากแกวจินดามณีหนึ่งๆ ก็โปรย
ปรายรัตนะนานาประการดัง่ สายฝน ในแกว จินดามณหี น่งึ ๆกย็ งั เปลงรศั มตี างๆ เหตุเพราะรัศมนี ้ีแล ทาํ ใหแ ตล ะ
สรรพสัตวหน่ึงๆ ลวนไดเห็นพุทธเกษตรโลกธาตขุ องพระพุทธเจาท้ังปวง ในทิศท้ังสิบจํานวนเทาเม็ดทรายในคง
คานที อีกเพราะรัศมีนี้เปนเหตุใหไดทัศนาเห็นพระโลกนาถเจาแตละพระองคในพุทธเกษตรตางๆนั้นดวย อัน
แวดลอมไปดวยอริยบริษัทท่ีไมมีประมาณ อีกเพราะรัศมีน้ี เปนเหตุใหไดเห็นสรรพสัตวท้ังหลายท่ีอยูในพุทธ
เกษตรเหลานั้น หากผูมีโรคเหตุเพราะไดสัมผัสกับรัศมีนี้บรรดาโรคาพาธก็จะถูกกําจัดไป ผูที่จะพึงตองถูก
ประหารหรือถูกจองจําเพราะรัศมีน้ีแผไปถึงก็ลวนไดหลุดพน ความหยาบหนักสกปรกของกาย วาจา จิตเพราะ
รัศมีน้ีเปนเหตุยังใหบรรลุถึงความเบาออนโยนและบริสุทธิ์ ผูอดอยากหิวกระหายก็ลวนไดอิ่มหน่ําสราญ ผูตอง

57

ทุกขทรมานจากการลงทัณฑนานาชนิด เหตุเพราะรัศมีนี้ก็ลวนไดไกลหางจากทุกขโศก ผูนอยดวยอาภรณและ
รัตนสมบัติท่ีวิจิตรเหตุเพราะรัศมีนี้ สองสวางไปยังใหสมบูรณตามนโนจินต หากหมูสัตวทั้งหลายยินดีในการฆา
สัตวจนถึงยินดีในความเห็นผิด เหตุเพราะไดสัมผัสซ่งึ รัศมนี ้ีก็จะลวนแตเปนผูยินดใี นการหางไกลจากการปหาน
เขนฆาจนถึงยินดีในการไกลจากมิจฉาทิฐิ หากสรรพสัตวทั้งหลายปรารถนาความไมถูกรุมเราเสียดแทงจาก
ความทุกข เพราะไดสัมผัสรัศมีน้ีจึงไดรับตามต้ังใจ อีกเพราะรัศมีนี้ยังใหไดเห็นหมูสัตวในพุทธเกษตรท้ังปวงท่ี
ไดรับทุกข แลทุกขนั้นไซรก็ไดระงับดับลงแลวตางก็ร่ืนรมยยินดี เสวยสุขอันนายินดีท้ังปวง เหตุเพราะไดสัมผัส
รศั มนี ้ี จึงไกลหา งจากเมฆคร้ึม (ของความมัวเมา) หมอกฝุน (ของกิเลส) ไกลจากเสียงที่ไมดีของเมฆฝนท่ีรุนแรง
และกลิ่นสกปรก ความขมเผ็ด รสชาดที่ช่ัวราย สัมผัสท่ีไมดี ความหวาดกลัว ไกลจากการกระทําที่เปนมิจฉา
วาจาท่ีชั่วราย ความคิดที่ชั่วราย ที่พึ่งอันเปนมิจฉา ไมหนาว ไมรอน มีความผาสุกสงบอยูพ้ืนปฐพี (ในพุทธ
เกษตรทั้งปวงนั้น) กร็ าบเรียบดุจฝามอื เครอ่ื งดนตรีท่สี าํ ราญใจก็เต็มเปยมอยใู นท่ีน้ัน

爾時眾會，其身欻然。地界增強，堅重難舉。既睹斯瑞，咸悉驚疑！何因何緣，而現此相？於眾

會中，有天帝釋，名無垢生，去薄伽梵不遠而坐。即從座起，頂禮世尊，合掌向佛，以頌問曰：

「具諦語諦見，諦善住牟尼，普為眾弘宣，諦究竟堅法。令諸有情類，滅苦及苦因，何緣於此中

，現諸雲雨等？令舉眾歡悅，咸生淨信心，皆發趣大乘，度疑生實見。天人大眾身，地界增堅重

，不能自勝舉，此相有何緣？兩手皆珠現，雨眾寶放光，照十方除罪，息苦獲安樂。導師復何因

，令舉眾皆見？種種香鬘等，各各自嚴身。天人普猶豫，不測何因緣？有誰將欲來，現此神通力

！為是佛菩薩，為梵魔釋天，唯願大導師，速為眾宣說。」

เมื่อนน้ั ในบดั ดลกายของมหาชนในทน่ี ้ัน กแ็ ขง็ แกรง และหนกั แนน ดจุ พนื้ ปฐพียากแกการเคลื่อนยาย เมือ่
ไดทัศนาเหตกุ ารณที่หาไดย ากน้ีแลว ก็ลวนตื่นตระหนกวาเหตุใดหนอ ปจจัยใดหนอ จึงไดปรากฏลักษณะอยาง
นี้ มหาชนในที่น้ันอันมีทาวศักระ ช่ือวา วิมลภพ น่ังอยูไมไกลจากพระภควา ไดลุกข้ึนจากอาสนะนมัสการพระ
โลกนาถดวยเศียรเกลา พนมหตั ถเฉพาะพระพุทธองคแลวทลู ถามเปนโศลกวา ...

กไ็ ดกลา วอยูจรงิ ไดเ ห็นอยจู ริงอยางนี้ พระมุนนิ ทรผูสถติ อยจู ริงดีแลว
ทรงแสดงธรรมแกส รรพสัตว ดว ยสถิรธรรมทีเ่ ปนสจั จะ เปน ทีส่ ุด
ยังใหหมูสรรพชีวิตทัง้ หลาย ไดด บั สน้ิ ซึ่งทุกขและเหตุแหงทุกข
เหตุปจ จัยกระไรหนอ ในที่แหงน้ี จึงปรากฏเมฆฝนท้งั ปวงอยา งน้ีเลา
ยังใหม หาชนโสมนัสยินดี ตางก็เกิดศรัทธาจติ ทีบ่ รสิ ุทธ์ิ

ใหลวนเกดิ ความยนิ ดมี งุ ตอมหายาน ชว ยใหผูสงสยั ไดเ กดิ ความเห็นท่จี รงิ แท
กายแหงเทพ มนษุ ยอ ันเปนมหาชน กด็ จุ ปฐวีธาตุทห่ี นกั ยงิ่

ไมอาจยกยา ยตามตนเองได ลักษณะเชนน้ี เปน เพราะปจ จยั ใดหนอ
มอื ทั้งสองกป็ รากฏแกว มณี โปรยปรายรัตนะท้ังปวง แลเปลงแสงรัศมี
สอ งไปทง้ั ทศทศิ กําจัดบาปจนส้นิ ระงบั ทุกข แลวไดเสวยความผาสกุ

ขาแตพ ระนาถะ อีกเพราะเหตุใด จึงยังใหมหาชนเห็นอยางน้ี
กพ็ วงสคุ ันธมาลานานาพรรณ ไดประดับอลังการที่กายแหงชนท้งั หลาย

58

เทพแลมนุษยก ล็ วนเปน เชนเดยี วกนั มอิ าจรูไดว าเปนเพราะเหตใุ ด
มผี ูใดจะมาฤๅหนอ จึงปรากฏฤทธานุภาพอยางน้ี

เปนเพราะพระพุทธเจา หรอื พระโพธิสัตว เปน เพราะพรหม มาร อนิ ทร เทพ
ขอพระผูเ ปน มหานายกะ โปรดแสดงแกช นท้งั หลายโดยเร็วเถดิ พระเจาขา

爾時世尊告無垢生天帝釋曰：「汝等當知！有菩薩摩訶薩，名曰地藏。已於無量無數大劫，五濁

惡時，無佛世界，成熟有情。今與八十百千那庾多頻跋羅菩薩俱，為欲來此禮敬親近供養我故，

觀大集會生隨喜故，並諸眷屬，作聲聞像，將來至此，以神通力，現是變化。是地藏菩薩摩訶薩

，有無量無數不可思議，殊勝功德之所莊嚴，一切世間聲聞、獨覺所不能測。此大菩薩，是諸微
妙功德伏藏，是諸解脫珍寶出處，是諸菩薩明淨眼目，是趣涅槃商人導首。如如意珠，雨眾財寶
，隨所希求，皆令滿足。譬諸商人所採寶渚，是能生長善根良田，是能盛貯解脫樂器，是出妙寶

功德賢瓶。照行善者，猶如朗日；照失道者，猶如明炬；除煩惱熱，如月清涼；如無足者，所得

車乘；如遠涉者，所備資糧；如迷方者，所逢示導；如狂亂者，所服妙藥；如疾病者，所遇良醫

；如羸老者，所憑几杖；如疲倦者，所止床座；度四流者，為作橋樑；趣彼岸者，為作船筏；是

三善根，殊勝果報；是三善本，所引等流；常行惠施，如輪恒轉；持戒堅固，如妙高山；精進難

壞，如金剛寶；安忍不動，猶如大地；靜慮深密，猶如秘藏；等至嚴麗，如妙花鬘；智慧深廣，

猶如大海；無所染著，譬太虛空；妙果近因，如眾花葉；伏諸外道，如師子王；降諸天魔，如大

龍象；斬煩惱賊，猶如神劍；厭諸諠雜，如獨覺乘；洗煩惱垢，如清淨水；能除臭穢，如疾飄風

；斷眾結縛，如利刀劍；護諸怖畏，如親如友；防諸怨敵，如塹如城；救諸危難，猶如父母；藏

諸怯劣，猶若叢林；如夏遠行，所投大樹；與熱渴者，作清冷水；與飢乏者，作諸甘果；為露形
者，作諸衣服；為熱乏者，作大密雲；為貧匱者，作如意寶；為恐懼者，作所歸依；為諸稼穡，
作甘澤雨；為諸濁水，作月愛珠；令諸有情，善根不壞；現妙境界，令眾欣悅；勸發有情，增上

慚愧；求福慧者，令具莊嚴；能除煩惱，如吐下藥；能攝亂心，如等持境；辯才無滯，如水激輪

；攝事繫心，如觀妙色；安忍堅住，如妙高山；總持深廣，猶如大海；神足無礙，譬若虛空。滅

除一切惑障習氣，猶如烈日銷釋輕冰。常遊靜慮無色正道，一切智智妙寶洲渚，能無功用轉大法

輪。「善男子！是地藏菩薩摩訶薩，具如是等無量、無數、不可思議，殊勝功德，與諸眷屬欲來

至此，先現如是神通之相。」世尊說是地藏菩薩諸功德已。

กาลบัดนน้ั พระผูมีพระภาครบั สงั่ กับทานศักรวิมลภพวา เธอจงทราบเถดิ มีโพธสิ ตั วม หาสตั วน ามวา กษติ ิ
ครรภ เปนเวลายาวนานมาแลวหลายมหากัลปจนประมาณไมไ ด นับไมได เม่ือสมัยท่ีโลกเส่ือมดว ยความชั่วรา ย
หาประการ โลกไดวางจากพระพุทธเจา (พระโพธิสัตวองคนี้) เปนผูอบรมส่ังสอนสรรพสัตวอยู บัดน้ีเธอพรอม
ดวยหมูโพธิสัตวจํานวนแปดลานนยุต*๑๐ วึวร*๑๑ เหตุเพราะปรารถนาจะมาสักการบูชาตถาคตอยางใกลชิด
เหตุดวยไดพิจารณามหาสันนิบาตแลวเกิดโมทนา จึงพรอมดวยบริวารทั้งหลายที่ลวนกระทํารูปเปนพระสาวก
กําลังจะมายงั ท่แี หง นี้ ดวยกาํ ลังแหงฤทธิจ์ ึงปรากฏอยา งนี้

กษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวน้ี อลังการยิ่งดวยกุศลที่ประเสริฐยอดเย่ียมประมาณไมได นับไมได เปน
อจินไตย บรรดาสาวก ปจเจกโพธิ ในโลกธาตุทั้งหลายก็ไมอาจหย่ังวัดเอาได ก็มหาโพธิสัตวนี้เปนคลังแหงกุศล
สมบตั ทิ ี่ประเสริฐทั้งปวง เปนวิมตุ ติรัตนะทั้งปวง เปน ดวงเนตรทบี่ ริสุทธข์ิ องโพธสิ ตั วทั้งปวง เปนเสมือนหัวหนา
นายวานิชที่มุงสูนิพพาน ดุจแกวจินดามณีที่โปรยปรายรัตนสมบัติตามแตจิตปรารถนาใหลวนบริบูรณ อุปมา

59

นายวานิชท้ังหลายที่ขุดพบรัตนชาติ เปนผืนเกษตรช้ันเลิศยังใหกุศลมูลงอกงาม เปนภาชนะบรรลุวิมุตติโอสถที่
เต็มเปยม เปนคุณภัทรกุณฑีที่กอเกิดรัตนะ สองทางใหคนดีอุปมาดวงอาทิตย สองใหผูหลงทางอุปมาแสง
ตะเกียง กําจัดความรุมรอนของกิเลสดังดวงจันทร ดุจผูไรแขนขาไดรับยานพาหนะ ดุจผูมาไกลไดตระเตรียม
เสบียงไวพรอ ม ดจุ ผลู มุ หลงไดพบผชู ้แี นะ ดจุ ผเู สยี สติไดรับยาวเิ ศษ ดุจผูปวยไดพ บแพทยที่ดี ดจุ คนชราไดไ มคํ้า
ยัน ดุจผูเหน็ดเหนื่อยไดตั่งเตียง ผูขามโอฆะท้ังส่ีก็จะเปนสะพาน ผูจะมุงสูฝงกระโนนก็เปนนาวา เปนพีชะของ
กศุ ลสามอนั ใหวิบากผลทปี่ ระเสริฐ เปนมูลฐานของกุศลสามทช่ี ักนําผูทไ่ี หลไป บริจาคทานเปนนิจอปุ มากงลอที่
หมุนอยูตลอด ธํารงศีลอยางม่ันคง อุปมาเขาสุเมรุ วิริยะยากทําลายดั่งแกววัชระ ขันติมิหวั่นไหวดุจมหาปฐพี
สงบลุมลึกด่ังคลังลึกลับ งามสงาเปนท่ีสุดดุจพวงมาลาทิพย ปญญาญาณหย่ังลึกแลไพศาลอุปมามหาสาคร ไม
ถูกเคลือบยอมพันผูกประดุจอากาศ มีผลอันประเสริฐที่ใกลกับเหตุเหมือนกลีบของมาลีท้ังปวง ปราบบรรดา
เดียรถีรดุจราชสีห บําราบหมูเทวมารด่ังมหานาคะ*๑๒ ฟาดฟนกิเลสโจรอุปมาพระขรรคทรงฤทธิ์ เบื่อหนาย
ความวุนวายดุจปจเจกโพธิยาน ชําระกิเลสมลทินดุจน้ําบริสุทธ์ิ สามารถกําจัดกลิ่นเหม็นดุจกระแสลมที่พัดเร็ว
ปหานเคร่ืองรอยรัดดั่งมีดดาบคม คุมครองผูหวาดกลัวทั้งหลายเสมือนญาติแลมิตร ปกปองจากภัยพาลดุจ
กําแพงแลเมืองนคร ชวยเหลือจากภัยอันตรายทั้งปวงอุปมาบิดามารดา เก็บเอาความตํ่าตอย (ของหมูสัตว)
เอาไวเหมือนปาทึบ เหมือนผูเดินทางไกลในฤดูรอนแลวไดพกั ใตไมใหญ สําหรับผูรอนกระหาย (พระโพธิสัตวน ี้)
ก็จะเปนนํ้าใสเย็น ผูอดอยากขาดแคลนก็จะเปนผลไมหวาน ผูเปลือยเปลาก็จะเปนอาภรณทั้งหลาย ผูรอนรุมก็
จะเปนเมฆใหญมาบดบัง ผูยากจนก็จะเปนรัตนจินดามณี ผูตื่นกลัวก็จะเปนท่ีพึ่ง สําหรับผูเก็บเกี่ยวทั้งหลายก็
จะเปนนาํ้ ฝนที่ชมุ ช่ืน เพ่อื ผเู ปอ นน้าํ ครําทั้งปวงก็จะเปน แกวจนั ทรา*๑๓ ยงั ใหห มูสตั วท ้ังหลายไมเสื่อมจากกุศล
มูล ปรากฏเปนวิสัยท่ีอัศจรรยยังใหหมูชนราเริงปรีดา พากเพียรใหหมูสัตวเกิดความเกรงกลัวและละอายตอ
บาปอยางท่ีสุด ผูปรารถนาบุญและปญญาก็ยังใหไดพรอมมูลอลังการ สามารถกําจัดกิเลสเหมือนโอสถที่ทําให
สํารอก สามารถรวมจิตที่ฟุงซานเหมือนการถือจบั เอาไว มีปฏิภาณไมเนิ่นชาอุปมากระแสน้ําไหล สงเคราะหสงิ่
ทั้งปวงไวในจิตประดุจการพิจารณาทิพยรูป มีขันติตั้งม่ันประดุจสุเมรุคีรี ทรงไวซ่ึงธารณีท่ีล้ําลึกไพศาลดุจดัง
มหาสมุทร มีอภิญญาท่ีไมติดขัดอุปมาอากาศสลายกิเลส วิบากอนุสัยทั้งปวงใหส้ินอุปมาดวงอาทิตยแผดเผาน้ํา
จํานวนนอยใหสิ้นไป เปนผูเที่ยวไปในสมาธิสัมมามรรคท่ีไรซ่งึ รูป และรัตนทวีปแหงสัพพัญุตญาณ สามารถใช
ความไรซง่ึ ประโยชน* ๑๔ หมนุ มหาธรรมจักร

ดูกอนกุลบุตร กษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวนี้ ผูสมบูรณในกุศลที่วิเศษไมมปี ระมาณ นับไมไดเปนอจนิ ไตย
พรอมกับบริวารผูติดตามทั้งหลายปรารถนามายังที่แหงนี้ จึงปรากฏเปนลักษณะแหงฤทธ์ิอยางน้ี เมื่อพระผูมี
พระภาครับสงั่ ถงึ กุศลความดีงามทั้งปวงของพระกษติ คิ รรภแลว

爾時地藏菩薩摩訶薩，與八十百千那庾多頻跋羅菩薩，以神通力，現聲聞像，從南方來至佛前住

，與諸眷屬，恭敬頂禮世尊雙足，右遶三匝。在如來前，合掌而立，以頌讚曰：

「兩足尊導師，慈心常普覆，安忍如大地，遍除瞋忿心。

具殊勝相好，莊嚴諸佛國，能以諦慈悲，充滿一切土。

永絕諸愛網，如實善安住，捨諸清淨國，度染濁眾生。

本願攝穢土，成熟惡眾生，起堅固正勤，久修諸苦行。

60

久修諸苦行，聞生悚懼心，修諸施戒忍，及精進定慧。
曾供事無量，佛菩薩聲聞，及濟諸有情，饑渴病死者。
本為他有情，自捨多身命，本為正法故，捨多骨血皮。
棄捨自安樂，悲愍諸有情，專為諸有情，勤修斷惑網。
善護於六根，恒遠離諸欲，觀有為無常，苦空無我性。
諸苦業增長，皆貪愛為因，故先於六根，永斷諸貪欲。
普於有情界，常安住大悲，雖得勝菩提，而不捨本願。
隨見諸有情，逼切在眾苦，隨起勤精進，勇猛而濟拔。
令勤修施戒，忍進定般若，如母於一子，慈心而養育。
本於有情類，常住普慈心，故速證菩提，度脫無量眾。
本修菩提行，無不為眾生，故今於有情，不捨於六度。
昔常於末世，求無上菩提，今還末世中，速成無上覺。
調伏諸惡見，天龍人藥叉，安住能斷惑，如金剛聖道。
授無量有情，得勝菩提記，成應供導首，最上良福田。
世尊無等侶，普覆諸群生，無量大名聞，充滿十方界。
是故諸菩薩，為成就己事，咸共來歸依，大牟尼足下。
聞所說妙法，皆生歡喜心，起增上正勤，修習菩提行。
由導師法力，皆速證菩提，故今者導師，大集未曾有。
十三兆藥叉，恒噉諸血肉，皆捨諸惡業，速趣大菩提。
有得勝總持，安忍及靜慮，有永盡諸漏，應供世間尊。
有修四無量，有住四攝法，有得四辯才，有安住順忍；
有得健行定，有得妙慧眼，有住無生忍，皆由導師力。
世尊大威德，摧滅眾魔怨，降伏諸外道，九十五異類；
盡地獄傍生，餓鬼非天趣，故貞實有情，咸歸尊足下。
今者息刀兵，疫病飢饉劫，度迷失正道，盲冥諸有情；
諸煩惱狂亂，皆安寂滅道，故我捨諸緣，來禮敬尊足。
無邊諸佛土，現在諸導師，咸廣讚世尊，聞者皆來此。
我聞遍知海，真實德無邊，度脫諸有情，心歡喜敬禮。
曾修無量福，今得禮尊足，願無量劫中，常修多供養。
我今學世尊，發如是誓願，當於此穢土，得無上菩提。」

บัดน้ันพระกษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตว พรอมดวยพระโพธิสัตวอีกแปดลานนยุตวึวร ไดใชกําลังแหงฤทธ์ิ
ปรากฏเปนรูปกายของพระสาวก มาแตทิศทักษิณถึงยังที่ประทับของพระพุทธองค พรอมกับบริวารผูติดตาม
ทั้งหลาย ไดนอมศีรษะนมัสการพระพุทธยุคลบาทดวยความเคารพ ประทักษิณสามรอบ พนมหัตถแลวยืนขึ้น
เฉพาะพระพกั ตรข องพระพทุ ธองค แลว ทูลเปนโศลกวา ...

พระนายกะผูสมบูรณซ ง่ึ พระคุณสองประการ*๑๕ เมตตาจติ ปกแผอยเู ปน นิจ
ขันติมนั่ ประดจุ มหาปฐพี กําจัดจติ แหงความโกรธแคน

สมบรู ณในมงคลลักษณะที่ประเสรฐิ อลงั การพุทธเกษตรทงั้ ปวง
61

สามารถใชเมตตากรุณาท่แี ทจ ริง ใหเตม็ เปยมอยูใ นดินแดนทงั้ ปวง
ทรงขาดสน้ิ จากตณั หาชาละเปนนิตย ดั่งท่ไี ดทรงสถติ อยโู ดยดีแลว

ทรงวางเฉยในวิสทุ ธโิ ลกท้ังปวง โปรดสรรพสตั วผูแ ปดเปอ น
ดวยปณิธานเดมิ จะทรงสงเคราะหโ ลกทสี่ กปรก อบรมหมูสัตวท ่ชี วั่ ราย
บงั เกิดพระสมั มาวริ ิยะต้งั มัน่ ทรงบําเพ็ญทกุ รกิรยิ าท้ังปวงมาชา นาน
ชานานมาแลว ท่ีทรงบาํ เพ็ญจริยาดว ยความทกุ ขยาก ท่ีเมื่อไดย ินยอ มต่ืนตระหนกหวั่นกลวั

ทรงบําเพญ็ บารมที งั้ ปวงมีทาน ศีล ขนั ติ และขันติ สมาธิ ปญ ญา
เคยทรงบูชาพระพุทธเจา โพธสิ ัตว สาวก จํานวนประมาณมไิ ดมาแลว

และอนุเคราะหส รรพชวี ิต ผหู ิวกระหาย ผูปว ยและผูส้นิ ชพี
ดวยแตเ ดมิ ทรงสละชีพสังขารเปนอนั มาก แกส รรพสัตวเ หลานน้ั
แตเดมิ เหตุเพอ่ื พระสทั ธรรม จึงทรงสละกระดูก เลอื ด ผิวหนงั เปนอันมาก
ทรงสละความสุขสวนตน เพราะกรุณาสงสารหมูสัตวท้ังหลาย
ก็เพ่อื ใหส รรพสตั วท ั้งหลาย พากเพยี รบําเพ็ญเพื่อปหานกเิ ลสชาละ

ทรงดแู ลอนิ ทรียท้ังหก ใหไ กลจากราคะทง้ั ปวง
พิจารณาสง่ิ ที่ปรงุ แตง วา ไมเท่ียง เปน ทกุ ข วางเปลา ไรซึง่ ตัวตน

บาปทุกขทั้งปวงทวีข้ึน ลวนเพราะความโลภ ราคะเปนเหตุ
เหตนุ ป้ี ระการแรก ที่อนิ ทรียท งั้ หก พึงตองขาดสน้ิ จากโลภตณั หา

ทว่ั สรรพสตั วธาตุ ทรงตั้งมั่นในมหากรุณาอยูเปนนจิ ศีล
แมทรงบรรลุพระโพธิอันยอดเยี่ยม ก็มทิ รงละจากปณธิ านเดิม

ทัศนาหมสู ตั วท ้ังปวง วา ถูกบบี ค้นั จากทกุ ขทง้ั ปวง
แลวทรงวริ ิยะพากเพียร ดวยความอาจหาญหมายอนุเคราะห

ยังใหทรงเพยี รบาํ เพ็ญทาน ศีล ขนั ติ วีรยิ ะ สมาธิ ปญญา
ดุจมารดาทม่ี เี มตตาจติ ตอบตุ รคนหนงึ่ แลว เลี้ยงดู

แตเดิมมาในหมสู ตั วท ั้งหลาย กท็ รงมพี ระเมตตาแผไปโดยท่ัว
เหตุนจี้ ึงไดบรรลพุ ระโพธิอยา งรวดเร็ว แลวโปรดชนที่ไมมปี ระมาณใหห ลดุ พน

แตเดมิ ทรงบาํ เพญ็ โพธจิ ริยา ไมมีเลยที่จะมิใชเพื่อสรรพสัตว
ณ บัดนีเ้ พราะหมสู ตั ว จงึ มิทรงละทง้ิ บารมีหก

กาลกอนกป็ รารถนาชาติใหสดุ ทา ย ไดบรรลุพระอนุตตรสมั โพธิ
บัดน้กี ค็ อื พระชาติสุดทา ย ท่ไี ดต รัสรูพ ระอนตุ ตระสมั โพธิอยางรวดเรว็

บาํ ราบหมมู จิ ฉาทิฐิ เทพ นาค มนษุ ย ยักษ
สามารถปหานกิเลสอยู ประดจุ วชั รอริยมรรค
ยงั ใหห มูสตั วไ มมปี ระมาณ ไดร ับโพธิพยากรณ

62

ไดส ําเรจ็ เปน พระผคู วรแกก ารบูชา เปนบุญเกษตรท่ียอดเยี่ยม
พระโลกนาถเจา ไรซ ง่ึ ผเู ทียมเสมอ ปกแผไ ปทั่วในหมูสัตวท ง้ั ปวง

ซ่ึงพระเกยี รติคุณอันย่ิงใหญ ทั่วไปในโลกท้งั ทศทศิ
เหตนุ ี้โพธสิ ตั วทง้ั หลาย เมื่อสําเร็จกจิ แลว

กต็ า งมานอ มเปน สรณะ ใตเบอื้ งพระบาทพระมหามนุ ี
ไดฟงพระองคตรัสพระสทั ธรรม ลวนเกิดจิตโสมนัสยินดี

แลว ย่ิงทวคี วามเพยี รชอบ บาํ เพญ็ ศกึ ษาโพธิจริยา
เหตุเพราะธรรมานุภาพของพระพทุ ธนายก ยงั ใหไดบ รรลุพระโพธิอยา งรวดเร็ว

เหตุนพี้ ระพทุ ธนายกในบัดน้ี จงึ ทรงชุมนุมหมูใหญ มิเคยมมี ากอน
ยกั ษจาํ นวนสิบสามลานลาน*๑๖ ท่ีลว นดื่มกนิ โลหิตและมังสา
ไดละเวน จากอกศุ ลกรรมท้ังปวง แลวมุงสมู หาโพธิอยางรวดเร็ว

บางก็ไดบ รรลุธารณีอันวเิ ศษ ขันติและสงบศานติ
บา งไดส้นิ อาสวะท้ังหลาย เปน ผูที่โลกควรบชู า
บางไดบ ําเพ็ญอัปปมัญญาส*ี่ ๑๗ บางตง้ั อยใู นสงั คหวัตถุส*ี่ ๑๘
บา งบรรลปุ ฏิสมั ภทิ าส*่ี ๑๙ บา งตัง้ อยใู นอนุโลมิกี ธรมฺ กฺษานตฺ ิ*๒๐
บา งบรรลสุ มาธิท่ีต้งั มั่น บางบรรลุปญญาจกั ษุ*๒๑ อันวิเศษ
บา งต้งั อยูใ นอนตุ ฺปตตฺ กิ ธรฺม กฺษานตฺ ิ อันลวนแตด ว ยกาํ ลังแหงพระพทุ ธนายก
พระโลกนาถยง่ิ ดวยเดชานุภาพ ทําลายหมมู ารราย
บาํ ราบบรรดาเดยี รถรี  ทง้ั เกาสบิ หาจําพวกทต่ี างกัน
ตลอดส้นิ ท้ังนรก ดริ ัจฉาน เปรต อมนษุ ย เทพ
เหตนุ ห้ี มสู ตั ว จงึ จะนอมอยูใตพระพุทธบาทโดยแท
บัดน้ี ทรงระงับภัยแหง สงคราม โรคระบาด ความอดอยาก
โปรดผลู ุมหลงผิดจากสัมมามรรค หมูสตั วผูมดื บอด
มีกเิ ลสทั้งหลายทาํ ใหไมสมประดี ใหไ ดต ั้งอยใู นนิโรธมรรคทงั้ สิ้น
เหตุนี้ขาพระองคจึงสละเหตุปจจยั ทั้งหลาย เพือ่ มานมัสการฝาพระบาท
พทุ ธเกษตรทัง้ หลายไมมีขอบเขต พระพทุ ธนายกท้ังหลายในปจ จุบนั
ตางกท็ รงสรรเสริญพระองคอ ยา งกวางขวาง เม่ือไดย นิ แลว ยอ มมายงั ทแี่ หง นี้
ขา พระองคไ ดฟ งพระสพั พัญสู าคร ผูม ีพระคณุ ธรรมจรงิ แทไ มม ีขอบเขต
โปรดหมสู ัตวใหห ลุดพน จิตจงึ โสมนัสนอ มเคารพ
เพราะกาลกอ นไดบ าํ เพญ็ บญุ ไมมีประมาณ จึงไดนมสั การพระพุทธบาทในบัดน้ี
ขอใหใ นกัลปท ี่ไมมปี ระมาณ ไดถ วายสกั การะเปนอนั มากอยเู ปน นิจ
บดั น้ีขาพระองคไ ดศ กึ ษาตามพระโลกนาถ จึงประกาศปณธิ านอยา งนี้

63

จะขอบรรลุพระอนุตตระสมั โพธิ ในโลกธาตทุ ีส่ กปรกนี้.

爾時地藏菩薩摩訶薩，以妙伽他禮讚佛已。與諸眷屬，復持無量天妙香花、種種寶飾，而散佛上

，變成寶蓋，住虛空中。為聽法故，即於佛前儼然而坐。爾時一切諸來大眾，既見地藏菩薩摩訶
薩已，皆獲希奇，得未曾有。各持種種上妙香花、寶飾衣服、幢幡蓋等，奉散地藏菩薩摩訶薩而
為供養，皆作是言：「我等今者快得善利，因佛神力，親得瞻仰，禮敬供養如是大士。」爾時眾

中，有菩薩摩訶薩，名好疑問，從座而起，整理衣服，偏袒一肩，禮佛雙足，右膝著地，合掌向

佛，而白佛言：「世尊！此善男子從何而來？所居佛國，去此遠近，成就何等功德善根？而蒙世

尊種種稱歎。復能讚佛不可思議功德法海，我等昔來，未曾聞見，唯願為說。」世尊告曰：「止

！善男子！如是大士功德善根，一切世間天人大眾，皆不能測其量淺深；若聞如來，為汝廣說如

是大士功德善根，一切世間天人大眾，皆生迷悶，或不信受。」時好疑問復重請言：「唯願如來

，哀愍為說。」佛言：「諦聽！善思念之！吾當為汝略說少分。如是大士，成就無量不可思議殊

勝功德，已能安住首楞伽摩勝三摩地，善能悟入如來境界，已得最勝無生法忍，於諸佛法已得自

在，已能堪忍一切智位，已能超度一切智海，已能安住師子奮迅幢三摩地，善能登上一切智山，

已能摧伏外道邪論。為欲成熟一切有情，所在佛國，悉皆止住。如是大士，隨所止住諸佛國土，

隨所安住諸三摩地，發起無量殊勝功德，成就無量所化有情。

กาลนั้น เมื่อพระกษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวสรรเสริญพระพุทธองคเปนคาถาแลว ก็พรอมดวยบริวาร
ท้งั หลายถอื เอาทพิ ยสุคันธชาติ ทพิ ยบปุ ผชาตทิ ีว่ จิ ติ รประมาณมไิ ด รตั นชาตทิ ่ีประดบั แลวนานา โปรยถวายพระ
พทุ ธองค แลว แลไดเ ปลย่ี นเปน รตั นฉตั รลอยอยูกลางนภากาศ ดว ยเหตุทปี่ รารถนาจะฟง ธรรมจงึ น่ังนง่ิ อยูเ ฉพาะ
พระพุทธพักตร ครั้งนั้น มหาชนท้ังปวงที่มาประชุมอยูเม่ือไดเห็นพระกษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวแลว เปนการ
ไดรับสิ่งที่หาไดยาก ไดบรรลุถึงส่ิงท่ีมิเคยมีมากอน ตางก็ถือเอาของหอมและดอกไมท่ีวิจิตรและประณีตนานา
เครอ่ื งประดับรตั นชาติ อาภรณ ธงฉตั รตา งๆ นอ มบูชาแลว โปรยไปยงั พระกษติ ิครรภโ พธิสตั วม หาสตั วเพื่อถวาย
บูชาตางก็กลาววา ขาพเจาทั้งหลายไดรับคุณประโยชนท่ีดีงามอยางรวดเร็วในบัดน้ี ก็เพราะพระพุทธานุภาพ
เปนเหตุ ใหไดแลมอง นมสั การ สกั การะพระโพธสิ ตั วเ จา อยา งชดิ ใกลเชนน้ี

เมื่อน้ัน ทามกลางมหาชนมีพระโพธิสัตวมหาสัตวองคหนึ่งนามวา สุปฤจฉา ไดลุกข้ึนจากอาสนะ จัดแตง
ภูษาทรงเรียบรอยแลวลดผาลงดานหน่ึง นมัสการพระพุทธบาทยุคล คุกเขาดานขวาลงกับแผนดิน พนมหัตถ
ถวายอัญชลีเฉพาะพระพุทธองคแลวทูลวา ขาแตพระผูมีพระภาค กุลบุตรทานน้ีมาแตท ี่ใดกันหนอ พุทธเกษตร
ที่พํานักอยูนั้นไปจากท่ีน้ีใกลไกลหรือไม ไดสําเร็จกุศลมูลประการใดกัน ถึงไดรับการยกยองสรรเสริญจาก
พระองค ทั้งยงั สามารถสรรเสรญิ พระพุทธคุณสาครที่เปนอจินไตยอกี ขาพระองคท ั้งหลายไมเ คยไดยนิ ไดเ ห็นมา
กอ น ขอพระองคโ ปรดแสดงดว ยเถดิ พระเจา ขา

มีพุทธดํารัสวา หยุดเถิดกุลบุตร กุศลมูลของโพธิสัตวทานน้ี บรรดาเทพและมนุษยในโลกธาตุทั้งปวงลวน
ไมอาจหยั่งประมาณถึงความต้ืนลึกได แมไดยินตถาคตกลาวถึงกุศลมูลของโพธิสัตวทานนี้อยางกวางขวาง
ไพบูลย เทพและมนุษยในโลกธาตุท้ังปวงก็จะเกิดความงุนงงคับของ บางก็ไมศรัทธานอมรับได*๒๒ เวลาน้ัน
พระสปุ ฤจฉาทลู อีกวา ขอพระผูม ีพระภาค โปรดแสดงดวยเถดิ พระเจา ขา มพี ุทธดาํ รัสวา จงฟงใหด ีเถดิ จงตรกึ
ตรองใหดี ตถาคตจะกลาวแกเธอเพียงสวนนอย โพธิสัตวทานน้ีไดสําเร็จอจินไตยกุศลท่ีประเสริฐหาประมาณ

64

มิได ไดต้ังอยูในศูรางคมสมาธิ ๒๓ ท่ีวิเศษแลว สามารถเขาไปลวงรูตถาคตวิสัยไดอยางชํ่าชอง ไดบรรลุอนุตปฺ ตฺ
ติก ธรฺม กฺษานฺติอันยอดเย่ียม ในธรรมของพระพุทธเจาท้ังปวงก็ไดลุถึงความเปนอิสระแลว สามารถแบกรับ
สัพพญั ูฐานะไดแ ลว สามารถกาวขามมหาสาครแหงปญ ญาญาณทัง้ ปวงแลว *๒๔ สามารถตั้งอยใู นสงิ หวิกรีฑิต
เกตุสมาธิ๒๕ สามารถขึ้นไปยังภูเขาแหงปญญาญาณทั้งปวง สามารถหักหาญคําสอนของพาหิรเดียรถีรไดแลว
ดวยปรารถนาจะอบรมสรรพสัตวทั้งหลายในพุทธประเทศจึงพํานักหยุดอยู โพธิสัตวทานน้ีพํานักอยูตามพุทธ
โลกธาตทุ ้ังปวง ตัง้ อยใู นสมาธิทงั้ ปวง ใหบังเกดิ เปน กุศลท่ปี ระเสริฐยอดเยยี่ ม แลวสําเรจ็ ประโยชนแกห มูสัตวไม
มีประมาณ

「如是大士，隨住如是諸佛國土，若入能發智定，由此定力，令彼佛土一切有情，皆悉同見諸三
摩地所行境界。隨住如是諸佛國土，若入具足無邊智定，由此定力，令彼佛土一切有情，隨其所
應，能以無量上妙供具，恭敬供養諸佛世尊。隨住如是諸佛國土，若入具足清淨智定，由此定力
，令彼佛土一切有情，皆悉同見諸欲境界，無量過患，心得清淨。

隨住如是諸佛國土，若入具足慚愧智定，由此定力，令彼佛土一切有情，皆得具足增上慚愧，離
諸惡法，心無忘失。隨住如是諸佛國土，若入具足諸乘明定，由此定力，令彼佛土一切有情，皆
得善巧天眼智通，宿住智通，死生智通，了達此世他世因果。隨住如是諸佛國土，若入無憂神通
明定，由此定力，令彼佛土一切有情，皆離一切愁憂昏昧。隨住如是諸佛國土，若入具足勝通明
定，由此定力，令彼佛土一切有情，皆得具足神通善巧。隨住如是諸佛國土，若入普照諸世間定
，由此定力，令十方界離諸昏暗，令彼佛土一切有情，普見十方諸佛國土。

隨住如是諸佛國土，若入諸佛燈炬明定，由此定力，令彼佛土一切有情，捨邪歸依，歸正三寶。
隨住如是諸佛國土，若入金剛光定，由此定力，令彼佛土，所有一切小輪圍山、大輪圍山、蘇迷
盧山、及諸餘山，谿澗溝壑、瓦礫毒刺，諸穢草木，皆悉不現；令彼佛土，所有一切眾邪蠱毒、
諸惡蟲獸，災橫疫癘，昏暗塵垢，不淨臭穢，悉皆銷滅；令彼佛土，地平如掌，種種嘉祥，自然
踊現，清淨殊勝眾相莊嚴。隨住如是諸佛國土，若入智力難摧伏定，由此定力，令彼佛土一切魔
王、及諸眷屬，皆悉驚怖，歸依三寶。隨住如是諸佛國土，若入電光明定，由此定力，令彼佛土
一切有情，皆悉遠離後世恐怖，得法安慰。隨住如是諸佛國土，若入具足上妙味定，由此定力，
令彼佛土一切有情，隨念皆得飲食充足。隨住如是諸佛國土，若入具足勝精氣定，由此定力，令
彼佛土一切有情，無不皆得增上力勢，離諸病苦。

隨住如是諸佛國土，若入上妙諸資具定，由此定力，令彼佛土一切有情，隨樂皆得床座敷具、衣
服寶飾，諸資身具，無所乏少，殊妙端嚴，甚可愛樂。隨住如是諸佛國土，若入無諍智定，由此
定力，令彼佛土一切有情，身心勇健，遠離一切怨憎繫縛，和順歡娛、愛樂具足，施、戒、安忍
，勇猛精進，心無散亂，成就智慧。隨住如是諸佛國土，若入能引勝踊躍定，由此定力，令彼佛
土一切有情，皆受無量勝妙歡喜。隨住如是諸佛國土，若入具足世路光定，由此定力，令彼佛土
一切有情，得無礙智，能修種種清淨事業。隨住如是諸佛國土，若入善住勝金剛定，由此定力，
令彼佛土一切有情，皆得諸根具足無缺，常樂遠離，其心寂靜。隨住如是諸佛國土，若入增上觀
勝幢定，由此定力，令彼佛土一切有情，皆深呵厭自惡業過，咸善護持十善業道，生天要路。

65

隨住如是諸佛國土，若入具足慈悲聲定，由此定力，令彼佛土一切有情，皆悉發起慈心悲心，無

怨害心，普平等心，更相利益安樂之心。隨住如是諸佛國土，若入引集諸福德定，由此定力，令

彼佛土一切有情，離諸鬥諍、疾疫、飢饉，非時風雨，苦、澀、辛、酸，諸惡色觸，悉皆銷滅。

โพธสิ ัตวท านนี้ ในพุทธเกษตรทงั้ หลายทีพ่ ํานักอยนู ี้ หากเขา สมาธิที่สามารถทําใหเกดิ ปญ ญา เพราะกําลัง
ของสมาธินี้ จะยงั ใหส รรพสตั วทั้งหลายในพุทธเกษตรเหลานั้น ลว นไดพบวิสัยแหง สมาธทิ ั้งปวงไดเสมือนกัน ใน
พุทธเกษตรท้ังหลายที่พํานักอยูนี้ หากเขาสมาธิท่ีสมบูรณดวยปญญาไมมีขอบเขต เพราะกําลังของสมาธิน้ีจะ
ยังใหสรรพสัตวท้ังหลายในพุทธเกษตรเหลาน้ัน สามารถใชเครื่องบูชาท่ีประณีตไมมีประมาณ นอมสักการะตอ
พระพุทธโลกนาถเจาทง้ั หลาย

ในพุทธเกษตรทั้งหลายท่ีพาํ นกั อยูน้ี หากเขา สมาธิทสี่ มบูรณด วยปญญาทบ่ี ริสุทธิ์ เพราะกําลังของสมาธินี้
จะยังใหสรรพสัตวทั้งหลายในพุทธเกษตรเหลานั้น ไดเห็นความทุกขท ี่ไมมีประมาณของกามวิสัยท้ังปวง ดวงจิต
ไดบรรลุถึงความบริสุทธิ์ ในพุทธเกษตรท้ังหลายที่พํานักอยูน้ี หากเขาสมาธิท่ีสมบูรณดวยปญญาแหง
หิริโอตตัปปะ เพราะกําลังของสมาธินี้จะยังใหสรรพสัตวท้ังหลายในพุทธเกษตรเหลาน้ัน ยิ่งดวยความเกรงกลัว
และละอายในบาปอยางสมบรู ณ ไกลจากอกศุ ลธรรมท้ังปวง จิตไมวิบัติเสื่อมไป ในพุทธเกษตรท้ังหลายท่ีพํานัก
อยูน้ี หากเขาวิทยาสมาธิที่สมบูรณดวยปญญาแหงยานท้ังปวง เพราะกําลังของสมาธินี้จะยังใหสรรพสัตว
ท้ังหลายในพุทธเกษตรเหลาน้ัน ไดบรรลุอุปายะ ทิพยจักษุ ปุพเพนิวาสานุสติญาณ จุตูปปาตญาณ แทงตลอด
ซึ่งเหตุและผลในโลกธาตุน้ีและโลกธาตุอ่ืนๆ ในพุทธเกษตรท้ังหลายที่พํานักอยูนี้ หากเขาวิทยาสมาธิอันเปน
ฤทธิ์ที่อโศกา เพราะกําลังของสมาธินี้จะยังใหสรรพสัตวท้ังหลายในพุทธเกษตรเหลานั้น ไดไกลจากความอาลยั
เศราโศกท้ังปวง ในพุทธเกษตรทั้งหลายท่ีพํานักอยูนี้ หากเขาวิทยาสมาธิท่ีสมบูรณดวยฤทธิ์ เพราะกําลังของ
สมาธนิ จ้ี ะยังใหสรรพสัตวท้ังหลายในพุทธเกษตรเหลาน้ัน ไดบ รรลถุ ึงอุปายโกศลแหงฤทธิอ์ ยางสมบูรณ ในพุทธ
เกษตรทั้งหลายที่พํานักอยูน้ี หากเขาสมาธิท่ีสองสวางไปท่ัวโลกธาตุทั้งหลาย เพราะกําลังของสมาธินี้จะยังให
สรรพสัตวท้ังหลายในพุทธเกษตรเหลานั้น ไดเห็นโลกธาตุของพระพุทธเจาทั้งหลายโดยทั่ว ในพุทธเกษตร
ทั้งหลายท่ีพํานักอยูน้ี หากเขาวิทยาสมาธิที่ดุจพุทธประทีปท้ังหลาย เพราะกําลังของสมาธิน้ีจะยังใหสรรพสัตว
ทั้งหลายในพุทธเกษตรเหลานั้น ไดละจากสรณะที่ผิด แลวมีพระรัตนตรัยเปนท่ีพึ่ง ในพุทธเกษตรท้ังหลายท่ี
พํานักอยูน้ี หากเขาวัชระประภาสมาธิ เพราะกําลังของสมาธินี้จะยังใหเขาจุลจักรวาล เขามหาจักรวาล เขา
สุเมรุท้ังปวง และขุนเขาอ่ืนๆ ลําธาร หวยหนอง คลอง กรวด อิฐ กระเบ้ือง หนาม แลบรรดาหญา เศษไมท่ี
สกปรกท้ังปวงของพุทธเกษตรเหลานั้นลวนไมปรากฏ ยังใหอาถรรพเวทยมนตชั่วรายท้ังปวง สัตวรายท้ังปวง
ภัยพิบตั ิ โรคระบาด ความมดื มิดและฝุน ละออง ทไี่ มบ รสิ ุทธิม์ กี ล่นิ เหม็นรายแรงของพุทธเกษตรแหง น้ันลวนดับ
ส้ินไป ยังใหพุทธเกษตรน้ันมีแผนพื้นปฐพีราบเรียบดุจฝามือ สิริมงคลนานาประการก็ปรากฏผุดมีขึ้นเอง อัน
บริสุทธ์ิประเสริฐอลังการดวยลักษณะท้ังปวง ในพุทธเกษตรทั้งหลายที่พํานักอยูน้ี หากเขาสมาธิท่ีเกิดปญญา
พละอันยากจะหักหาญทําลายได เพราะกําลังของสมาธิน้ีจะยังใหพ ญามารท้ังหลายและสมนุ มารในพุทธเกษตร
เหลา นน้ั ตื่นตระหนกหวาดกลัวทั้งสนิ้ แลว กลบั มานอ มพระรัตนตรัยเปน สรณะ

ในพุทธเกษตรทง้ั หลายที่พาํ นักอยูน ้ี หากเขา วิทยาสมาธิท่รี ุงเรอื งเหมอื นแสงอสนุ ี เพราะกําลงั ของสมาธินี้
จะยังใหสรรพสัตวทั้งหลายในพุทธเกษตรเหลานั้น ไดหางไกลจากความหวาดกลัวในภพชาติตอๆไปไดทั้งสิ้น

66

ไดรับการปลอบประโลมดวยธรรม ในพุทธเกษตรท้ังหลายท่ีพํานักอยูนี้ หากเขาสมาธิท่ีสมบูรณดวยรสชาดที่
เปนเลิศ เพราะกําลังของสมาธิน้ีจะยังใหสรรพสัตวท้ังหลายในพุทธเกษตรเหลาน้ัน ไดบรรลุถึงอาหารเคร่ืองดื่ม
ท่ีบริบูรณตามจิตปรารถนา ในพุทธเกษตรท้ังหลายที่พํานักอยูน้ี หากเขาสมาธิที่สมบูรณดวยกลิ่นอันวิเศษ
เพราะกําลังของสมาธินี้จะยังใหสรรพสัตวท้ังหลายในพุทธเกษตรเหลา นั้น ไดบรรลุพละกําลังที่ยิ่งใหญ ไกลจาก
ทุกขโรคทั้งปวง ในพุทธเกษตรท้ังหลายที่พํานกั อยูนี้ หากเขาสมาธิท่ีสมบูรณดวยเคร่ืองใชช้ันเลิศทั้งปวง เพราะ
กําลังของสมาธินี้ จะยังใหสรรพสัตวทั้งหลายในพุทธเกษตรเหลานั้น ไดบรรลุถึงท่ีนอน ที่นั่ง เคร่ืองใชสอย
อาภรณ รัตนะเคร่ืองประดับ แลส่ิงท้ังปวงท่ีจําเปนตอกายอยางมิขาดแคลน ลวนแตประณีตแปลกตา งดงาม
นา ยนิ ดีอยา งยง่ิ สมตามใจ

ในพุทธเกษตรทั้งหลายท่ีพํานักอยูนี้ หากเขาสมาธิแหงปญญาท่ีปราศจากการวิวาทะ เพราะกําลังของ
สมาธิน้ีจะยังใหสรรพสัตวท้ังหลายในพุทธเกษตรเหลาน้ัน มีกายแลจิตที่อาจหาญ ไกลจากความโกรธแคนทั้ง
ปวงท่ีเปน เคร่อื งผูกมดั เสียได เปนสขุ เกษมรืน่ เรงิ สมบรู ณด ว ยความนารักนายนิ ดี ทาน ศลี ขันติ มคี วามเพียรท่ี
หาญกลา ดวงจิตก็มิซัดสาย สําเร็จในปญญาญาณ ในพุทธเกษตรทั้งหลายท่ีพํานักอยูนี้ หากเขาสมาธิท่ีสามารถ
นําพาใหเกิดอุเพงคปติ*๒๖ เพราะกําลังของสมาธินี้จะยังใหสรรพสัตวทั้งหลายในพุทธเกษตรเหลาน้ัน ไดรับ
ความโสมนัสท่ีวิเศษไมมีประมาณ ในพุทธเกษตรทั้งหลายที่พํานักอยูนี้ หากเขาสมาธิท่ีสมบูรณดวยความเปน
แสงสวางแกโ ลก เพราะกาํ ลังของสมาธิน้ีจะยังใหสรรพสตั วทงั้ หลายในพุทธเกษตรเหลานั้น ไดบ รรลปุ ญ ญาที่ไม
ติดขัด สามารถบําเพ็ญกิจที่บริสุทธ์ินานาประการ ในพุทธเกษตรท้ังหลายท่ีพํานักอยูนี้ หากเขาวัชระสมาธิที่
วิเศษต้ังมั่นดีแลว เพราะกําลังของสมาธิน้ีจะยังใหสรรพสัตวท้ังหลายในพุทธเกษตรเหลา นั้น ไดบรรลุถึงอนิ ทรีย
ท่ีบริบูรณไมบกพรอง ยินดีในการปลีกวิเวกเนกขัมมะ จิตนั้นก็สงบนิ่ง ในพุทธเกษตรทั้งหลายที่พํานกั อยูนี้ หาก
เขาสมาธิท่ีพิจารณาไดอยางยอดเย่ียม เพราะกําลังของสมาธินี้จะยังใหสรรพสัตวท้ังหลายในพุทธเกษตร
เหลาน้ัน ละอายรังเกียจความผิดช่ัวของตนอยางท่ีสุด แลวธํารงรักษากุศลกรรมมรรคทั้งสิบไดเปนอยางดี ได
อุบตั ิยงั เทวโลก

ในพุทธเกษตรทั้งหลายที่พํานักอยูน้ี หากเขาสมาธิท่ีสมบูรณดวยเสียงแหงเมตตากรุณา เพราะกําลังของ
สมาธิน้ีจะยังใหสรรพสัตวทั้งหลายในพุทธเกษตรเหลาน้ัน เกิดเมตตาจิต กรุณาจิต ไรซ่ึงจิตแคนเคืองมุงทําราย
มจี ิตทเี่ สมอภาคแผไ ปทัว่ แลยิง่ บังเกิดจติ ที่จะยังประโยชนผาสุกแกก นั ในพุทธเกษตรทง้ั หลายทพ่ี ํานกั อยูนี้ หาก
เขาสมาธิที่ประชุมไวซึ่งบุญกุศลทั้งปวง เพราะกําลังของสมาธิน้ีจะยังใหสรรพสัตวท้ังหลายในพุทธเกษตร
เหลา นั้น ไดไ กลจากสงครามรบพุง โรคระบาด ความอดอยากหิวกระหาย ลมฝนผดิ ฤดกู าล รสชาติขม ฝาด เผ็ด

เปรยี ว แลรปู สมั ผสั ทชี วั รา้ ยทงั ปวงกล็ ว้ นมลายสนิ

「如是大士！隨住如是諸佛國土，若入海電光定，由此定力，令彼佛土一切大地，眾寶合成；一

切過患，皆悉遠離；種種寶樹，衣樹、器樹、諸瓔珞樹、花樹、果樹、諸音樂樹，無量樂具，周
遍莊嚴。以要言之，此善男子！於一一日每晨朝時，為欲成熟諸有情故，入殑伽河沙等諸定，從

定起已，遍於十方諸佛國土，成熟一切所化有情，隨其所應，利益安樂。此善男子！已於無量無

數大劫，五濁惡時無佛世界，成熟有情；復於當來，過於是數。「或有世界刀兵劫起，害諸有情

；此善男子！見是事已，於晨朝時，以諸定力，除刀兵劫，令諸有情互相慈愍。「或有世界疫病

劫起，害諸有情；此善男子！見是事已，於晨朝時，以諸定力，除疫病劫，令諸有情皆得安樂。

67

「或有世界飢饉劫起，害諸有情；此善男子！見是事已，於晨朝時，以諸定力，除飢饉劫，令諸
有情皆得飽滿。

โพธิสัตวทานน้ี ในพุทธเกษตรท้ังหลายที่พํานักอยูนี้ หากเขาสมาธิท่ีรุงเรืองดุจสาครแลอสุนี เพราะกําลัง
ของสมาธิน้ีจะยังใหมหาปฐพีของพุทธเกษตรเหลานั้นสําเร็จดวยหมูรัตนะ ทุกขภัยท้ังหลายลวนไกลหาง รุกข
ชาตนิ านาพรรณ เปน ตนวา รุขกชาติท่ีเปนรัตนะ รกุ ขชาติท่ีเปน อาภรณ รกุ ขชาติทีเ่ ปนภาชนะ รุกขชาตทิ ีเ่ ปนเก
ยูระ รุกขชาติที่เปนมาลี รุกขชาติที่ใหผลาผล รุกขชาติท่ีเปนเครื่องดนตรีทั้งปวง ส่ิงที่นาเพลิดเพลินยินดีไมมี
ประมาณก็ปกแผอยูท่ัวไปอยางอลังการ อันกลาวไดวา กุลบุตรทานน้ี ทุกยามอรุณรุงของแตละวัน เหตุเพื่อ
ปรารถนาจะอบรมสรรพสตั ว จึงเขา สมาธติ างๆเทาเมด็ ทรายในคงคานที ก็แลเมอื่ ออกจากสมาธแิ ลว สรรพสัตว
ทั่วพุทธเกษตรทั้งหลายในทศทิศจึงไดรับการอบรม ไดประโยชนและความผาสุกตามสมควร กุลบุตรทานนี้ใน
หลายมหากัลปที่ประมาณไมได นับคํานวณไมได ในโลกแหงความเส่ือมช่ัวรายหาประการ เปนสมัยที่ปราศจาก
พระพุทธเจาในโลก (พระกษิติครรภน้ี) ก็ไดอบรมสั่งสอนสรรพสัตว และจะยังทําตอไปในภายภาคหนาย่ิงกวา
การนับคาํ นวณน้ีอกี โลกธาตุบางแหง เกดิ ภัยสงคราม ทาํ รา ยหมูสตั วทั้งหลาย กุลบุตรทานน้ี (คือพระกษติ ิครรภ
โพธิสัตว) เมื่อเห็นเหตกุ ารณน้ีแลว ในยามเชา กอ็ าศยั กําลงั ของสมาธิท้ังปวงกาํ จัดภยั พิบตั แิ หงสงคราม ทาํ ใหห มู
สตั วท ง้ั หลายมีเมตตาสงสารตอกัน โลกธาตบุ างแหง เกิดภยั จากโรคระบาด ทาํ รายหมสู ัตวท ั้งหลาย กุลบุตรทาน
นี้ เมอื่ เห็นเหตุการณน แี้ ลว ในยามเชาก็อาศัยกําลังของสมาธิทง้ั ปวงกําจดั ภัยพบิ ตั ิแหงโรคระบาด ทําใหหมูสัตว
ทั้งหลายไดรับความผาสุก โลกธาตุบางแหงเกิดภัยจากทุพภิกภัย*๒๗ ทํารายหมูสัตวทั้งหลาย กุลบุตรทานนี้
เม่ือเห็นเหตุการณน้ีแลว ในยามเชาก็อาศัยกําลังของสมาธิท้ังปวงกําจัดภัยพิบัติแหงทุพภิกภัย ทําใหหมูสัตว
ทง้ั หลายไดอ่มิ เอม

此善男子！以諸定力，作如是等無量、無邊、不可思議，利益安樂諸有情事。此善男子！具足成

就無量、無數、不可思議，殊勝功德，常勤精進，利益安樂一切有情。曾於過去無量、無數、殑

伽沙等佛世尊所，為欲成熟利益安樂諸有情故，發起大悲、堅固難壞、勇猛精進、無盡誓願；由

此大悲、堅固難壞、勇猛精進、無盡誓願、增上勢力，於一日夜或一食頃，能度無量百千俱胝那

庾多數諸有情類，皆令解脫種種憂苦；及令一切如法所求，意願滿足。

กลุ บตุ รทา นนี้ ไดอาศัยกาํ ลงั แหง สมาธทิ ้งั ปวง แลว กระทาํ ส่งิ ทยี่ ังประโยชน ความผาสุกไมมีประมาณ ไมมี
ขอบเขต เกินกวาการนึกคิดเอาไดแกหมูสัตวท้ังหลายอยางน้ี กุลบุตรทานน้ีสมบูรณพรอม แลสําเร็จในกุศลที่
ประเสริฐยอดเยี่ยมไมมีประมาณ ไมมีขอบเขตเกินกวาการคาดคิดเอาได ไดยังประโยชนผาสุกแกหมูสัตว
ทงั้ หลายดวยความพากเพยี รวริ ิยะอยูเปนนิจ ในอดตี ทล่ี ว งมาเหตุเพราะปรารถนาจะอบรมสั่งสอน ยังประโยชน
ผาสุกแกหมูสัตวทั้งหลาย จึงไดเกิดความกรุณาที่ย่ิงใหญแข็งแกรงยากจะทําลายลง มีความอาจหาญพากเพียร
แลวประกาศปณิธานท่ีไมมปี ระมาณตอพระพุทธโลกนาถท้ังหลายประมาณจํานวนไมได นับไมไดดุจทรายในคง
คานที ก็เพราะความกรุณาท่ีย่ิงใหญแข็งแกรงยากแกการทําลาย ความอาจหาญพากเพียร ปณิธานที่ไมมี
ประมาณน้ีกย็ ังทวีพละกาํ ลงั ขนึ้ จงึ ทาํ ใหใ นหน่ึงทิวาราตรีหรือในชั่วคราวอาหารมื้อหน่ึง สามารถฉุดชวยหมูสัตว
ประเภทตางๆจํานวนนับรอยพันโกฏินยุตะไมมีประมาณ ใหไดหลุดพนจากความทุกขโศกนานา และยังใหสิ่งท่ี
ปรารถนาตามธรรมไดส มบูรณด ่งั มโนปณิธาน

68

隨所在處，若諸有情，種種希求憂苦逼切，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切

皆得如法所求，離諸憂苦，隨其所應，安置生天涅槃之道。隨所在處，若諸有情，飢渴所逼，有

能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得如法所求，飲食充足，隨其所應，安置生

天涅槃之道。隨所在處，若諸有情，乏少種種衣服寶飾，醫藥床敷，及諸資具，有能至心稱名念

誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得如法所求，衣服寶飾、醫藥床敷，及諸資具，無不備足

，隨其所應，安置生天涅槃之道。隨所在處，若諸有情，愛樂別離，怨憎合會，有能至心稱名念

誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得愛樂合會，怨憎別離，隨其所應，安置生天涅槃之道。

ในทุกสถานหากหมูสัตวทั้งหลายถูกความตองการ ความทุกขโศกนานาประการบีบคั้นเสียดแทง หาก
สามารถสรรเสริญนาม ระลกึ ถึง อา นทอ ง เคารพบูชากษิติครรภโ พธิสัตวมหาสัตวดว ยความเปนท่สี ดุ แหงใจ หมู
สัตวจะไดบรรลุสมปรารถนาตามธรรม ไกลจากทุกขโศกทั้งปวง อันจะไดรับตามสมควรแลว ไปอุบัติยังเทวโลก
ต้ังอยูในนิพพานมรรค ในทุกสถานหากหมูสัตวท้ังหลาย ถูกความหิวกระหายเสียดแทง หากสามารถสรรเสริญ
นาม ระลกึ ถงึ อา นทอง เคารพบชู ากษติ คิ รรภโ พธิสัตวมหาสตั วด วยความเปนท่ีสดุ แหง ใจ หมูส ตั วจะไดบรรลุสม
ปรารถนาตามธรรม อาหารเคร่ืองดื่มพรอมมูล อันจะไดรับตามสมควรแลวไปอุบัติยังเทวโลก ต้ังอยูในนิพพาน
มรรค ในทุกสถานหากหมูสัตวท้ังหลาย ขาดแคลนเคร่ืองนุงหม เคร่ืองประดับ ยารักษาโรค ท่ีพักอาศัยและ
เครื่องใชทั้งปวง หากสามารถสรรเสริญนาม ระลึกถึง อานทอง เคารพบูชากษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวดวย
ความเปนท่ีสุดแหงใจ หมูสัตวจะไดบรรลุสมปรารถนาตามธรรม อาภรณ รัตนะ คิลานเภสัช เสนาสนะแล
เคร่ืองใชทั้งปวงก็จะพรอมสรรพ อันจะไดรับตามสมควรแลวไปอุบัติยังเทวโลก ตั้งอยูในนิพพานมรรค ในทุก
สถานหากหมูสัตวท้ังหลาย พลัดพรากจากส่ิงนารักนายินดี ไดอยูรวมกับส่ิงท่ีเปนโทษนารังเกียจ หากสามารถ
สรรเสริญนาม ระลึกถึง อานทอง เคารพบูชากษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวดวยความเปนท่ีสุดแหงใจ หมูสัตวจะ
ไดรับสิ่งที่นารักนายินดี ไกลหางจากสิ่งเปนโทษนารังเกียจ อันจะไดรับตามสมควรแลว ไปอุบัติยังเทวโลก ตั้งอยู
ในนิพพานมรรค

隨所在處，若諸有情，身心憂苦，眾病所惱，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一

切皆得身心安樂，眾病除愈，隨其所應，安置生天涅槃之道。隨所在處，若諸有情，互相乖違，

興諸鬥諍，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得捨毒害心，共相和穆，歡喜

忍受，展轉悔愧，慈心相向，隨其所應，安置生天涅槃之道。隨所在處，若諸有情，閉在牢獄，

杻械枷鎖，檢繫其身，具受眾苦，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得解脫

牢獄，杻械枷鎖，自在歡喜，隨其所應，安置生天涅槃之道。隨所在處，若諸有情，應被囚執，

鞭撻拷楚，臨當被害，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得免離囚執、鞭撻
、加害，隨其所應，安置生天涅槃之道。

ในทุกสถานหากหมูส ัตวทั้งหลาย กายใจเปน ทกุ ขโศก ทรมานดวยโรคาพาธท้ังปวง หากสามารถสรรเสริญ
นาม ระลกึ ถึง อา นทอง เคารพบูชากษติ ิครรภโพธิสตั วมหาสัตวดวยความเปน ที่สดุ แหงใจ หมสู ัตวจะไดบรรลุถึง
กายใจท่ีผาสุก โรคทง้ั ปวงกท็ เุ ลาจนส้ิน อันจะไดรับตามสมควรแลวไปอุบัติยังเทวโลก ต้ังอยูในนพิ พานมรรค ใน
ทุกสถานหากหมูสัตวทั้งหลาย วิวาทขัดแยงตอกัน ตอสูกันดวยประการท้ังปวง หากสามารถสรรเสริญนาม
ระลึกถึง อานทอง เคารพบูชากษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวดวยความเปนที่สุดแหงใจ หมูสัตวจะไดสละซึ่งความ

69

โหดราย มีสามัคคีปรองดอง โสมนัสและอดทนอดกลั้น ย่ิงทวีความสํานึกผิดและละอาย มีจิตเมตตาแกกัน อัน
จะไดรับตามสมควรแลวไปอุบัติยังเทวโลก ต้ังอยูในนิพพานมรรค ในทุกสถานหากหมูสัตวทั้งหลาย ถูกกักขัง
จองจํา พันธนาการดวยข่ือคา มัดลามที่รางกาย ไดรับทุกขอยางยิ่ง หากสามารถสรรเสริญนาม ระลึกถึง อาน
ทอง เคารพบูชากษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวดวยความเปนท่ีสุดแหงใจ หมูสัตวจะไดหลุดพนจากท่ีคุมขังและ
เคร่ืองพนั ธนา เปนอสิ ระยินดี อนั จะไดร ับตามสมควรแลวไปอุบตั ิยงั เทวโลก ตั้งอยูในนพิ พานมรรค ในทกุ สถาน
หากหมูสัตวท้ังหลาย มีโทษควรถูกจองจําและโบยตีดวยแส เมื่อใกลจะถูกสําเร็จโทษ หากสามารถสรรเสริญ
นาม ระลึกถึง อานทอง เคารพบูชากษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวดว ยความเปนท่ีสุดแหงใจ หมูสัตวจะไดเวนจาก
การจองจาํ เฆยี่ นตีสาํ เรจ็ โทษ อันจะไดรับตามสมควรแลวไปอุบัติยังเทวโลก ต้ังอยใู นนพิ พานมรรค

隨所在處，若諸有情，身心疲倦，氣力羸惙，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一

切皆得身心暢適，氣力強盛，隨其所應，安置生天涅槃之道。隨所在處，若諸有情，諸根不具，

隨有損壞，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得諸根具足，無有損壞，隨其

所應，安置生天涅槃之道。隨所在處，若諸有情，顛狂心亂，鬼魅所著，有能至心稱名念誦歸敬

供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得心無狂亂，離諸擾惱，隨其所應，安置生天涅槃之道。隨所在

處，若諸有情，貪欲、瞋恚、愚癡、忿恨、慳嫉、憍慢、惡見、睡眠、放逸、疑等，皆悉熾盛，

惱亂身心，常不安樂，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得離貪欲等，身心

安樂，隨其所應，安置生天涅槃之道。

ในทุกสถานหากหมูสัตวทั้งหลาย กายใจเหน่ือยลา กําลังออนแรง หากสามารถสรรเสริญนาม ระลึกถึง
อานทอง เคารพบูชากษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวดวยความเปนที่สุดแหงใจ หมูสัตวจะมีกายใจที่สมดุล มี
พละกําลงั แขง็ แรง อันจะไดร ับตามสมควรแลวไปอุบตั ิยงั เทวโลก ต้ังอยูใ นนพิ พานมรรค ในทุกสถานหากหมสู ัตว
ท้ังหลาย อินทรียท้ังหลายไมสมบูรณ บางก็บกพรอง หากสามารถสรรเสริญนาม ระลึกถึง อานทอง เคารพบูชา
กษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวดวยความเปนท่ีสุดแหงใจ หมูสัตวจะไดรับอินทรียที่สมบูรณ ไรซ่ึงความบกพรอง
อันจะไดรับตามสมควรแลวไปอุบัติยังเทวโลก ต้ังอยูในนิพพานมรรค ในทุกสถานหากหมูสัตวท้ังหลาย มีจิต
วิปลาสไมสมประดี ถกู ภตู ิผกี ระทาํ หากสามารถสรรเสริญนาม ระลึกถงึ อา นทอง เคารพบูชากษิติครรภโพธสิ ตั ว
มหาสัตวดวยความเปนท่ีสุดแหงใจ หมูสัตวจะมีจิตใจท่ีไมวิปลาสสับสน ไกลจากการเบียดเบียนทั้งปวง อันจะ
ไดรับตามสมควรแลวไปอุบัติยังเทวโลก ตั้งอยูในนิพพานมรรค ในทุกสถานหากหมูสัตวท้ังหลาย รุงเรืองดวย
ความโลภ โกรธ หลง พยาบาท อิจฉา ถือตน เห็นผิด งวงเหงาหาวนอน ประมาท เคลือบแคลงสงสัย ปนปวน
รุมเรากายแลจิต ใหไมผาสุกอยูเปนนิจ หากสามารถสรรเสริญนาม ระลึกถึง อานทอง เคารพบูชากษิติครรภ
โพธิสัตวมหาสัตวดวยความเปนที่สุดแหงใจ หมูสัตวจะไกลจากโลภะตัณหาเปนตน กายแลจิตเปนผาสุก อันจะ
ไดรับตามสมควรแลวไปอบุ ัตยิ งั เทวโลก ต้งั อยใู นนิพพานมรรค

隨所在處，若諸有情，為火所焚，為水所溺，為風所飄，或於山巖、崖岸、樹舍，顛墜墮落，其

心慞惶，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得離諸危難，安隱無損，隨其所

應，安置生天涅槃之道。隨所在處，若諸有情，為諸毒蛇、毒蟲所螫，或被種種毒藥所中，有能

至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得離諸惱害，隨其所應，安置生天涅槃之道。

隨所在處，若諸有情，惡鬼所持，成諸瘧病，或日日發，或隔日發，或三四日而一發者，或令狂

70

亂身心戰掉，迷悶失念，無所了知，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得解

脫無畏，身心安適，隨其所應，安置生天涅槃之道。隨所在處，若諸有情，為諸藥叉、羅剎、餓

鬼、畢舍遮鬼、布怛那鬼、鳩畔荼鬼、羯吒布怛那鬼、吸精氣鬼，及諸虎狼、師子惡獸，蠱毒厭

禱、諸惡咒術，怨賊、軍陣、及餘種種，諸怖畏事之所纏繞，身心慞惶，懼失身命，惡死貪生，

厭苦求樂，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，一切皆得離諸怖畏，保全身命，隨其
所應，安置生天涅槃之道。

ในทุกสถานหากหมูสัตวท้ังหลาย ถูกเพลิงเผาพลาญ จมนํ้า ถูกลมพัดพาไป บางอยูที่ภูเขา หนาผา ตนไม
แลวหลน รว งลงมาจติ น้ันเปน กังวล หากสามารถสรรเสริญนาม ระลึกถงึ อา นทอง เคารพบูชากษิติครรภโ พธิสตั ว
มหาสัตวดวยความเปนที่สุดแหงใจ หมูสัตวจะไกลจากภัยอันตราย เปนผาสุกไมมีส่ิงใดลุกลํ้า อันจะไดรับตาม
สมควรแลวไปอุบัติยังเทวโลก ตั้งอยูในนิพพานมรรค ในทุกสถานหากหมูสัตวท้ังหลาย ถูกอสรพิษราย หนอน
พิษขบกัดเอา บางก็ถูกโอสถพิษทั้งปวง หากสามารถสรรเสริญนาม ระลึกถึง อานทอง เคารพบูชากษิติครรภ
โพธิสัตวมหาสัตวดวยความเปนที่สุดแหงใจ หมูสัตวจะไดไกลจากเภทภัยท้ังปวง อันจะไดรับตามสมควรแลว ไป
อบุ ัตยิ ังเทวโลก ตั้งอยใู นนิพพานมรรค ในทุกสถานหากหมูสัตวทงั้ หลาย ถูกผีรา ยกระทําใหเกดิ โรคจับไขทั้งปวง
ใหกําเริบข้ึนทุกวนั บางวันเวนวัน บางสามถึงสี่วันก็กําเริบขึน้ บางยังใหกายแลจิตสับสนปนปวน เสียสติหลงลมื
ไมอาจรับรูส่ิงใดๆ หากสามารถสรรเสริญนาม ระลึกถึง อานทอง เคารพบูชากษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวดวย
ความเปนท่ีสดุ แหง ใจ หมสู ตั วจ ะไดห ลดุ พน และไมห วาดกลัว กายแลจิตเปนปกตสิ ขุ อนั จะไดร บั ตามสมควร

แลวไปอุบัติยังเทวโลก ตั้งอยูในนิพพานมรรค ในทุกสถานหากหมูสัตวท้ังหลาย ถูกรุมเราดวยความหวาดกลัว
จากหมูยักษ รากษส เปรต ปศาจ ปูตนะ กุมภัณฑ กฏปูตนะ ภูติที่สูบไอชีวิต และจากหมูเสือ หมาปา สิงโต
สัตวร าย ยาพิษ ยาสงั่ เวทยม นตค าถาทั้งปวง โจรราย กระบวนทพั และอ่ืนๆนานาประการ ทาํ ใหกายแลจิตวิตก
กังวล หว่ันเกรงจะสิน้ ชพี สังขาร หวงแหนในชีวิตกลัวจะตายราย รังเกียจความทุกขฝกใฝค วามสุข หากสามารถ
สรรเสริญนาม ระลึกถึง อานทอง เคารพบูชากษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวดวยความเปนที่สุดแหงใจ หมูสัตวจะ
ไดไกลจากความตระหนกตื่นกลัวท้ังปวง แลรักษาชีพสังขารท้ังหมดของตนไวได อันจะไดรับตามสมควรแลว ไป
อบุ ตั ิยังเทวโลก ต้ังอยูใ นนพิ พานมรรค

隨所在處，若諸有情，或為多聞，或為淨信，或為淨戒，或為靜慮，或為神通，或為般若，或為

解脫；或為妙色，或為妙聲，或為妙香，或為妙味，或為妙觸；或為利養，或為名聞，或為功德

，或為工巧；或為花果，或為樹林，或為床座，或為敷具；或為道路，或為財穀，或為醫藥，或

為舍宅；或為僕使，或為彩色，或為甘雨，或為求水；或為稼穡，或為扇拂，或為涼風，或為求

火；或為車乘，或為男女，或為方便，或為修福；或為溫暖，或為清涼，或為憶念，或為種種世

出世間諸利樂事；於追求時為諸憂苦之所逼切，有能至心稱名念誦歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，

此善男子！功德妙定威神力故，令彼一切皆離憂苦，意願滿足，隨其所應，安置生天涅槃之道。

ในทุกสถานหากหมูสัตวทั้งหลาย บางก็เพื่อความเปนพหูสูต เพื่อความมีศรัทธาบริสุทธิ์ เพ่ือความมีศีล
บริสุทธิ์ เพื่อความสงบ เพื่อความมีอภิญญา เพ่ือปญญา เพ่ือวิมุตติ เพ่ือไดรูปงามที่ยอดเย่ียม เพื่อไดเสียงยอด
เย่ียม เพ่ือไดกลิ่นที่ยอดเยี่ยม เพื่อไดรสท่ียอดเย่ียม เพื่อไดสัมผัสท่ียอดเยี่ยม บางก็เพื่อไดผลประโยชน เพ่ือได
ชอื่ เสียง เพ่อื ไดบญุ กุศล เพื่อไดวทิ ยาการ เพอ่ื ไดดอกแลผล เพอ่ื ไดปาไมพนาสณฑ เพอื่ ไดท ี่นอนแลทน่ี ่ัง เพื่อได

71

เครื่องใชสอย เพ่ือไดหนทาง เพ่ือไดทรัพยธัญญาหาร เพื่อไดโอสถรักษาโรค เพ่ือที่อยูอาศัย เพื่อขาทาส เพื่อ
สีสันวรรณะ เพื่อสายฝนอันชุมชื่น เพื่อปรารถนานํ้า เพื่อการกสิกรรม เพ่ือพัดและแส เพื่อกระแสลมเย็น เพื่อ
ตองการไฟ เพื่อยานพาหนะ เพื่อชายหญิง เพื่ออุปายะ เพ่ือการบําเพ็ญบุญ เพื่อความอบอุน เพื่อความเย็น
สบาย เพื่อความนึกถึง เพ่ือส่ิงท่ียินดีนานาประการทั้งในโลก (โลกียะ) และพนจากโลก (โลกุตระ) ในยามท่ีมี
ความปรารถนายอมถูกเสียดแทงดวยความทุกขโศกทั้งปวง หากสามารถสรรเสริญนาม ระลึกถึง อานทอง
เคารพบูชากษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวดวยความเปนท่ีสุดแหงใจ กุลบุตรทานน้ี จะอาศัยอานุภาพของสมาธิท่ี
ประเสริฐเปนเหตุยังใหหมูสัตวเหลานั้นไกลจากทุกขโศก ไดสมบูรณตามมโนปรารถนา อันจะไดรับตามสมควร
แลว ไปอบุ ัตยิ ังเทวโลก ตั้งอยใู นนิพพานมรรค

隨所在處，若諸有情，以諸種子，殖於荒田或熟田中，若勤營務，或不營務，有能至心稱名念誦

歸敬供養地藏菩薩摩訶薩者，此善男子！功德妙定威神力故，令彼一切果實豐稔。所以者何？此

善男子！曾過無量無數大劫，於過數量佛世尊所，發大精進堅固誓願；由此願力，為欲成熟諸有

情故，常普任持一切大地，常普任持一切種子，常普令彼一切有情隨意受用。此善男子！威神力

故，能令大地一切草木，根鬚、芽莖、枝葉、花果，皆悉生長。藥穀、苗稼、花果茂實，成熟潤
澤，香潔軟美。

ในทุกสถานหากหมูสัตวทั้งหลาย ใชเมล็ดพันธุทั้งปวงปลูกในผืนนาท่ีรกรางหรือผืนนาท่ีรอนระอุ แมจะ
เพียรหาอุบายอยางไร หรือมิไดหาอุบายใดๆ ก็ตาม หากสามารถสรรเสริญนาม ระลึกถึง อานทอง เคารพบูชา
กษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวดวยความเปนท่ีสุดแหงใจแลวไซร กุลบุตรทานนี้ (คือพระกษิติครรภ) จะอาศัย
อานุภาพของสมาธิที่ประเสริฐยังใหหมูสัตวไดผลผลิตท่ีงอกงามไพบูลย เหตุไฉนนั้นฤๅ ก็กุลบุตรทานน้ีในหลาย
มหากัลปที่ประมาณไมไดนับคํานวณไมได เคยประกาศปณิธานท่ีแข็งแกรงม่ันคง เปนความวิริยะที่ย่ิงใหญ ตอ
พระพกั ตรของพระพทุ ธเจา ท้ังหลายจํานวนมหาศาลเกนิ กวาการนบั คาํ นวณได เพราะกาํ ลังของปณธิ านน้ี เหตุที่
ปรารถนาจะยังประโยชนแกหมูสัตวทั้งหลาย จึงรับเปนภาระตอสรรพสิ่งทั้งปวงในมหาปฐพีอยางทั่วถึงเปนนิจ
จึงรับเปนภาระในเมล็ดพันธุทั้งปวงอยางทั่วถึงเปนนิจ จึงยังใหหมูสัตวท้ังปวงใชประโยชนไดดั่งใจอยางท่ัวถึง
เปนนิจ ก็กุลบุตรทานน้ีแล ดวยกําลังแหงฤทธ์ิเปนเหตุยังใหตนหญา ตนไม รากแขนง หนอลําตน กานใบ ดอก
ผล ลว นแตเจริญงอกงาม โอสถ ธัญญาหาร ตนกลา ก็ผลิดอกใหผลสุกงอมชมุ ช่นื สงกลนิ่ หอมงามละมุน

隨所在處，若諸有情，貪、瞋、癡等，皆猛利故，造作殺生，或不與取，或欲邪行；或虛誑語，

或麤惡語，或離間語，或雜穢語；或貪，或瞋，或復邪見十惡業道；有能至心稱名念誦歸敬供養

地藏菩薩摩訶薩者，一切煩惱，悉皆銷滅，遠離十惡，成就十善，於諸眾生，起慈悲心及利益心

。此善男子！成就如是功德妙定，威神之力，勇猛精進，於一食頃，能於無量無數佛土，一一土

中，以一食頃，皆能度脫無量無數殑伽沙等所化有情，令離眾苦，皆得安樂，隨其所應，安置生
天涅槃之道。

ในทุกสถานหากหมูสัตวท้ังหลาย เหตุเพราะดวยโลภโกรธหลงท่ีรายกาจ ทําใหกระทําปาณาติบาต บางก็
ไมทําหรือทํา บางก็มีราคะผิดกาม บางกลาวคําเท็จ กลาวคําหยาบคาย กลาวคําสอเสียด กลาวคําเพอเจอไร
สาระ บางละโมบ บางมักโกรธ บางก็เห็นผิดอันเปนอกุศลกรรมมรรคท้ังสิบ หากผูที่สามารถสรรเสริญนาม
ระลกึ ถึง อานทอ ง เคารพบูชากษติ ิครรภโ พธิสัตวมหาสัตวด ว ยความเปนท่สี ดุ แหงใจ กิเลสท้ังปวงจะมลายส้ินไป

72

ไกลจากอกุศลท้ังสิบแลวสําเร็จในกุศลทั้งสิบ เกิดจิตเมตตากรุณาและจิตจะยังประโยชนใหหมูสัตวทั้งหลาย
กุลบุตรทานนี้ สําเร็จในกุศลแหงสมาธิอันยอดเยี่ยมอยางนี้ มีฤทธานุภาพ มีความอาจหาญ วีริยะ ในกาลแหง
อาหารมือ้ หนึ่งยังสามารถไปยังพุทธเกษตรจํานวนประมาณไมไ ดน ับคํานวณไมได ในแตล ะพทุ ธเกษตรหนึ่งๆนั้น
ก็ใชเวลาเทากาลแหงอาหารมื้อหนึ่ง สามารถโปรดหมูสัตวจํานวนประมาณไมได นับไมไดเทาเม็ดทรายในคง
คานทีใหห ลดุ พน ยงั ใหไ กลจากความทกุ ขทง้ั ปวงแลวบรรลถุ ึงความผาสกุ อันจะไดร ับตามสมควรแลวไปอุบัติยัง
เทวโลก ตง้ั อยใู นนิพพานมรรค

此善男子！成就如是如我所說不可思議諸功德法，堅固誓願，勇猛精進，為欲成熟諸有情故，於

十方界，或時現作大梵王身，為諸有情，如應說法；或復現作大自在天身，或作欲界他化自在天

身，或作樂變化天身，或作睹史多天身，或作夜摩天身，或作帝釋天身，或作四大王天身；或作

佛身，或作菩薩身，或作獨覺身，或作聲聞身；或作轉輪王身，或作剎帝利身，或作婆羅門身，

或作筏舍身，或作戍達羅身；或作丈夫身，或作婦女身，或作童男身，或作童女身；或作健達縛

身，或作阿素洛身，或作緊捺洛身，或作莫呼洛伽身；或作龍身，或作藥叉身，或作羅剎身，或

作鳩畔荼身；或作畢舍遮身，或作餓鬼身，或作布怛那身，或作羯吒布怛那身，或作粵闍訶洛鬼
身；或作師子身，或作香象身，或作馬身，或作牛身，或作種種禽獸之身；或作剡魔王身，或作
地獄卒身，或作地獄諸有情身；現作如是等無量無數異類之身，為諸有情如應說法，隨其所應，

安置三乘不退轉位。

กุลบตุ รทา นนี้ ไดสําเรจ็ กศุ ลธรรมทั้งปวงท่ีเปนอจินไตยเกินการนกึ คิดเอาได ตามท่ีตถาคตกลาวแลวอยาง
นี้ เปนผูมีปณิธานแข็งแกรงม่ันคงย่ิงนัก เปนผูอาจหาญ วีริยะพากเพียร เพราะปรารถนาจะอบรมส่ังสอนหมู
สัตวทั้งหลายเปนเหตุใหตลอดทิศาทั้งสิบนั้น บางเพลาไดปรากฏกายเปนมหาพรหมราช เพ่ือแสดงธรรมท่ี
สมควรแกหมูสตั ว บางยังปรากฏกายเปนมเหศวรเทพ บางปรากฏกายเปนปรนิมิตสวัสตีเทวาธริ าชแหงกามภพ
บางทํากายเปนนิมมานรตีเทวราช บางทํากายเปนดุสิตเทวราช บางทํากายเปนยามาเทวราช บางทํากายเปน
ศักรเทวราช บางทํากายเปนจตุเทวราช บางทํากายเปนพุทธะ บางทําการเปนโพธิสัตว บางทํากายเปนปจเจก
โพธิ บา งทาํ กายเปนสาวก บางทํากายเปนจักรพรรดิราช บางทํากายเปนกษตั ริย บา งทํากายเปนพราหมณ บาง
ทํากายเปนแพศย บางทํากายเปนศูทร บางทํากายเปนบุรุษ บางทํากายเปนภริยา บางทํากายเปนกุลบุตร บาง
ทํากายเปน กุลธิดา บางทํากายเปนคนธรรพ บา งทาํ กายเปน อสุร บา งทํากายเปน กินนร บา งทํากายเปนมโหราค
บางทํากายเปนนาค บางทํากายเปน ยักษ บางทาํ กายเปน รากษส บา งทาํ กายเปน กมุ ภณั ฑ บางทํากายเปนปศาจ
บา งทาํ กายเปนเปรต บางทํากายเปน ปูตนะ บางทํากายเปนกฏปูตนะ บางทํากายเปนปศาจท่ีสบู ไอชีวิต บางทํา
กายเปนราชสีห บางทํากายเปนคันธหัสติ บางทํากายเปนอาชา บางทํากายเปนโค บางทํากายเปนปกษีนานา
ชนิด บางทํากายเปนยมราช บางทํากายเปนนิรยบาล บางทํากายเปนสัตวในนรก ไดปรากฏเปนรูปกายจําพวก
อยางนี้ ประมาณไมไดนับไมได แลวแสดงธรรมที่สมควรแกหมูสัตวท้ังหลาย ตามแตสมควรของประเภทน้ันๆ
ยังใหต ั้งอยูใ นฐานะที่ไมย อ นกลบั *๒๘ แหง ตรียาน

善男子！如是大士，成就如是不可思議諸功德法，是諸殊勝功德伏藏，是諸解脫珍寶出處，是諸

菩薩明淨眼目，是趣涅槃商人導首，如是乃至能無功用，轉大法輪，如前廣說。善男子！假使有

人於其彌勒、及妙吉祥、并觀自在、普賢、之類而為上首，殑伽沙等諸大菩薩摩訶薩所，於百劫

73

中，至心歸依，稱名、念誦、禮拜、供養、求諸所願，不如有人於一食頃，至心歸依，稱名、念

誦、禮拜、供養地藏菩薩，求諸所願，速得滿足。所以者何？地藏菩薩，利益安樂一切有情，令
諸有情所願滿足，如如意寶，亦如伏藏。如是大士，為欲成熟諸有情故，久修堅固大願、大悲，
勇猛精進，過諸菩薩，是故汝等，應當供養。」

ดูกอนกุลบุตร โพธิสัตวทานน้ี ไดสําเร็จกุศลธรรมทั้งปวงท่ีเปนอจินไตยอยางน้ี เปนคลังแหงกุศลท่ี
ประเสริฐยอดเยี่ยมท้ังปวง เปนท่ีกอเกิดแหงวิมุตตริ ัตนะทั้งปวง เปนดวงตาท่ีบริสุทธ์ิแจมใสของโพธิสตั วทงั้ ปวง
เปนหัวหนาผูนําวานิชชนมุงสูนิพพาน เชนน้ีไปจนถึงสามารถถึงวิสัยแหงอน-อโภคะ หมุนเคลื่อนมหาธรรมจักร
ด่ังท่ีกลาวอยางกวางขวางในเบื้องตนแลว กุลบุตร สมมุติวาบุคคลหนึ่ง มีจิตเล่ือมใสเปนท่ีสุดของใจ นอมเปนที่
พึ่ง สรรเสริญนาม ภาวนาถึงกราบไหว บูชา ตั้งความปรารถนาตางๆ ตอเมตไตรยะ มัญชุศรี อวโลกิเตศวร
สมนั ตภัทร อันเปนผนู ําคณะโพธสิ ัตวมหาสตั วผูใหญทั้งหลายจํานวนเทาเม็ดทรายในคงคานทีอยตู ลอดรอ ยกัลป
ก็ยังไมเทากับบุคคลหนึ่งที่มีจิตเล่ือมใสเปนที่สุดของใจ นอมเปนท่ีพ่ึง สรรเสริญนาม ภาวนาถึง กราบไหว บูชา
กษิติครรภโพธิสัตวชั่วกาลแหงอาหารม้ือเดียว ความปรารถนาทั้งปวงจะสมบูรณไดอยางรวดเร็ว เหตุไฉนนัน้ ฤๅ
เพราะกษติ คิ รรภโ พธิสตั วไ ดยงั ประโยชนผาสุกแกหมสู ตั วทงั้ ปวง ยงั ใหป ณิธานของหมสู ตั วไดสมบูรณ ประดจุ รตั
นมณีแลประดุจคลงั สมบัติ โพธิสัตวท า นนเี้ พราะปรารถนาจะอบรมหมูสตั วทง้ั หลาย จึงบาํ เพ็ญมหาปณิธานและ
มหากรุณาท่ีแข็งแกรงมั่นคงมาแสนนาน กับท้ังอาจหาญวีริยะย่ิงกวาโพธิสัตวทั้งหลาย เหตุน้ีเธอทั้งหลายพึง
สักการะเถิด

爾時十方諸來大眾，一切菩薩摩訶薩，及諸聲聞、天人、藥叉、健達縛等，皆從座起，隨力所作

，各持種種金銀等屑，眾寶花香，奉散地藏菩薩摩訶薩。復持種種上妙衣服，末尼寶珠、真珠花

鬘、真珠瓔珞，金銀寶縷、幢幡蓋等，奉上地藏菩薩摩訶薩。復以無量上妙音樂，種種讚頌，恭

敬供養地藏菩薩。爾時地藏菩薩摩訶薩，持此種種上妙供具，迴奉世尊，而說頌曰：「天人龍神

所供養，十方菩薩皆來奉，聞救世有大功德，唯願受我最勝供。」爾時地藏菩薩摩訶薩，說是頌

已，頂禮佛足。於是世尊復說頌曰：「起堅固慧清淨心，滅諸有情無量苦，施眾妙樂如寶手，能

斷惑網如金剛。起大悲慧具精進，善持妙供奉世尊，以海智救苦眾生，登諸趣有無畏岸。」

สมยั นั้นบรรดามหาชนท่มี าแตทิศทั้งสิบ พระโพธสิ ตั วม หาสัตวท ง้ั หลาย กบั ทั้งบรรดาพระสาวก เทพ ยักษ
คนธรรพล วนลกุ ข้ึนจากอาสนะ กระทาํ ตามแตก ําลังของตนตา งโดยถอื ผงทองคําผงเงนิ รัตนะบปุ ผชาติ คันธชาติ
นานา โปรยปรายเพื่อบูชาพระกษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตว แลวยังถือเอาอาภรณช้ันเลิศนานา แกวมณี พวง
มาลาทเ่ี ปนมุกดา เกยูระทเี่ ปนมุกดา ดา ยทองคํา ดายเงิน ดายรตั นะ ธงธวัชแลฉตั รเปนตน นอ มถวายพระกษิติ
ครรภโพธิสัตวมหาสัตว ยังใชเคร่ืองดนตรีชั้นเลิศไมมีประมาณ บทโศลกสรรเสริญนานา บูชาพระกษิติครรภ
โพธิสัตวดวยความเคารพ เวลาน้ัน พระกษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตวไดถือเอาเคร่ืองสักการะชั้นเลิศ
นานาประการนี้ ถวายแดพระพุทธองค แลว แลกลา วโศลกวา ...

เทพ นาคตา งถวายบูชา
หมพู ระโพธสิ ัตวทวั่ ทศทิศลวนมาสกั การะ
ไดยินวา พระผูอนุเคราะหโลกมกี ศุ ลยิง่ ใหญ
ขอโปรดรบั การบูชาอนั ประเสรฐิ สดุ ของขา พระองคด วยเถดิ .

74

คร้ังน้นั เม่อื พระกษติ ิครรภโพธสิ ตั วม หาสตั ว กลาวโศลกนี้แลว ก็นอ มเศียรนมัสการท่พี ระพทุ ธ
บาท แลวพระผูมีพระภาคก็ตรสั อีกวา...

ทานผมู ีจติ แหง ปญ ญาท่ีบริสทุ ธค์ิ งมนั่ ดบั ทกุ ขทไี่ มมีประมาณของหมูสตั ว
มอบความสขุ ท่ปี ระณีตเปนทานดุจรตั นหตั ถ* ๒๙ สามารถตดั กเิ ลสชาละดจุ วชั ระ
ทา นผมู ีกรุณา ปญญายิ่งใหญ สมบูรณดว ยวีริยะ สามารถถวายสิ่งบชู าที่ประณีตตอ ตถาคต
อาศัยปญ ญาสาคร*๓๐ อนเุ คราะหหมูสตั วผูม ีทุกข ใหบรรลุถึงฝง แหงความไมหว่นั กลัว*๓๑

爾時地藏菩薩摩訶薩，即從座起，而白佛言：「大德世尊！我當濟度此四洲渚，世尊弟子一切苾
芻、苾芻尼、鄔波索迦、鄔波斯迦，令其皆得增長憶念，增長守護憶念，增長壽命，增長身體，
增長無病，增長色力，增長名聞，增長資具，增長親友，增長弟子，增長淨戒，增長多聞，增長
慧捨，增長妙定，增長安忍，增長方便，增長覺分聖諦光明，增長趣入大乘正道，增長法明，增
長成熟有情，增長大慈大悲，增長一切白法，增長妙稱遍滿三界，增長法雨普潤三界，增長一切
大地精氣滋味，增長一切眾生精氣善作事業，增長正法精氣善行，增長智慧光明，增長六到彼岸
妙行，增長五眼，增長灌頂，增長生天涅槃，所謂有名具足水火吉祥光明大記明咒總持章句。我
於過去殑伽沙等佛世尊所，親承受持此陀羅尼，能令增長一切白法，增長一切種子、根鬚、芽莖
、枝葉、花果、藥穀、精氣滋味，增長雨澤，增長有益地水火風，增長喜樂，增長財寶，增長勝
力，增長一切受用資具，此陀羅尼，能令一切智慧猛利，破煩惱賊。」即說咒曰：「讖蒱（一）
讖蒱（二）讖讖蒱（三）阿迦舍讖蒱（四）縛羯洛讖蒱（五）菴跋洛讖蒱（六）筏羅讖蒱（七）
伐折洛讖蒱（八）阿路迦讖蒱（九）萏摩讖蒱（十）薩帝﹝丁簸切﹞摩讖蒱（十一）薩帝昵訶羅
讖蒱（十二）毗婆﹝縛迦切﹞路迦插婆讖蒱（十三）鄔波睒摩讖蒱（十四）奈野娜讖蒱（十五）
缽刺惹三牟底﹝都異切﹞刺拏讖蒱（十六）剎拏讖蒱（十七）毗濕婆梨夜讖蒱（十八）舍薩多臘
婆讖蒱（十九）毗阿﹝去聲﹞荼素﹝上聲﹞吒﹝知戒切﹞（二十）莫醢隸（二十一）萏謎（二十
二）睒謎（二十三）斫羯洛細（二十四）斫羯洛沬呬隸（二十五）廁﹝初凡切﹞隸（二十六）諀
﹝匹里切﹞隸（二十七）揭刺婆跋羅伐刺帝（二十八）[口+尸]﹝許矣切﹞[口+隸]（二十九）缽
臘薛（三十）缽刺遮囉飯怛泥﹝去聲﹞（三十一）曷刺怛泥﹝去聲﹞（三十二）播囉（三十三）
遮遮遮遮（三十四）[口+尸]﹝許矣切﹞隸（三十五）弭隸（三十六）黳羯他（三十七）託契（三
十八）託齲盧（三十九）闥[口+隸]（四十）闥[口+隸]（四十一）弭[口+隸]（四十二）磨綻﹝徒
界切﹞（四十三）癉綻﹝徒界切﹞（四十四）矩隸（四十五）弭隸隸（四十六）盎矩之多毗（四
十七）遏[口+梨]（四十八）祁﹝上聲﹞[口+梨]（四十九）波囉祁﹝上聲﹞[口+梨]（五十）矩吒
苫﹝＝苦﹞沫隸（五十一）敦祇﹝葵計切﹞（五十二）敦祇（五十三）敦具隸（五十四）滸盧（
五十五）滸盧（五十六）滸盧（五十七）矩盧窣都弭隸（五十八）弭﹝＝彌﹞[口+李]第（五十九
）彌[口+李]綻﹝徒界切﹞（六十）叛荼陀（六十一）喝﹝訶葛切﹞羅（六十二）[口+尸]﹝許矣
切﹞梨（六十三）滸盧（六十四）滸魯盧（六十五）「善說能淨諸有塵，善說能淨鬥諍劫，善說
能淨濁惡意，善說能淨濁大種，善說能淨濁惡味，善說能淨濁惡氣，善說能滿諸希望，善說能成
諸稼穡，善說能令一切佛，如來世尊所加護，善說又能令一切，菩薩加護而隨喜。「世尊！如是
具足水火吉祥光明大記明咒總持章句，我於過去殑伽沙等佛世尊所，親承受持此陀羅尼，能令增
長一切白法；廣說乃至增長一切受用資具。大德世尊！此陀羅尼，普能濟度此四洲渚，世尊弟子

75

一切苾芻、苾芻尼、鄔波索迦、鄔波斯迦，令其皆得增長憶念；廣說乃至增長一切受用資具。此

陀羅尼，能令世尊甘露聖教，熾然久住，利益安樂三界眾生。」

เวลานั้น พระกษิติครรภโ พธิสัตวมหาสัตวไดลกุ ขน้ึ จากอาสนะ แลวทูลพระพุทธองคว า ขาแตพระผูมีพระ
ภาค ขาพระองคจะอนุเคราะหทวีปท้ังสี่นี้ อันมีศิษยของพระพุทธองค คือภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ยังให
เขาเหลาน้ันระลึกจดจําไดย่ิงข้ึน ไดรักษาจดจําไดยิ่งข้ึน ไดมีอายุขัยยืดยาวย่ิงขึ้น มีกายสังขารแข็งแรงย่ิงขึ้น มี
ความปราศจากโรคยงิ่ ข้ึน มพี ละกําลังย่ิงขึ้น มีชือ่ เสยี งย่ิงขึ้น มีเคร่อื งใชย่ิงขนึ้ มญี าติมิตรย่งิ ขึ้น มีศิษยยงิ่ ขนึ้ มวี ิ
ศุทธิศีลย่ิงข้ึน มีพหูสูตย่ิงขึ้น มีปญญาในการเสียสละย่ิงขึ้น*๓๒ มีสมาธิท่ีประณีตย่ิงข้ึน มีขันติยิ่งข้ึน มีอุปายะ
ย่ิงข้ึน มีโพธิปกขิยธรรม อริยสัจย่ิงข้ึน มุงสูมหายานสัมมามรรคยิ่งขึ้น แจงในธรรมย่ิงข้ึน*๓๓ บมรมสรรพสัตว
ไดย ิ่งขึ้น มีมหาเมตตามหากรณุ าย่ิงข้ึน*๓๔ เจริญในธรรมฝายขาวท้ังปวงยิ่งขึ้น*๓๕ ใหมชี ่ือเสียงอนั ดีขจรไปทั้ง
ภพทั้งสามยิ่งขึ้น ใหฝนแหงธรรมโปรยปรายชุมช่ืนท่ัวภพทั้งสามยิ่งข้ึน ใหภาวะของมหาปฐพีฉํ่าเย็นยิ่งข้ึน ให
สรรพสัตวม ภี าวะทํากุศลยิ่งขน้ึ มภี าวะกระทํากศุ ลในพระสทั ธรรมยิ่งข้นึ มีปญญาญาณรุง เรืองยิง่ ข้ึน มีจริยาวัตร
ที่ประเสริฐของบารมีหกย่ิงข้นึ มีจักษุท้ังหายิ่งขนึ้ ไดมูรธาภิเษกย่ิงขึ้น ไดมีนิพพาน(ความดับเย็น)ย่ิงขึ้น อันมีช่ือ
วา สมปูรณอุทกอัคนีศรีประภาสมหาวยากรณวิทยามนตร ขาพระองคไดรับจดจําธารณีน้ีมาแตพระพุทธเจาใน
อดีตจํานวนเทาเม็ดทรายในคงคา สามารถยังใหธรรมฝายขาว (กุศลธรรม)*๓๖ ท้ังปวงวัฒนา ใหเมล็ดพันธุท้ัง
ปวงวัฒนา ใหรากแขนง หนอตน กานใบ ดอกผล โอสถธัญญาหาร อากาศชุมชื่น ใหฝนตกชุมฉํ่ายิ่งขึ้น ใหเปน
ประโยชนแกดิน น้ํา ไฟ ลมย่ิงข้ึน ใหเปนสุขเกษมย่ิงข้ึน ใหมีทรัพยสมบัติยิ่งข้ึน ใหมีกําลังยอดเยี่ยมยิ่งข้ึน*๓๗
ใหมีเคร่ืองใชท้ังปวงย่ิงข้ึน*๓๘ อันธารณีนี้ สามารถยังใหปญญาญาณท้ังปวงเฉียบแหลม ทําลายกิเลสโจรได*
๓๙ จากน้ันกก็ ลาวแสดงมนตรวา...

กษฺ ํ-ภุ กฺษํ-ภุ กฺษทุ กษฺ ํ-ภุ อากาศ กษฺ ํ-ภุ วารก กฺษ-ํ ภุ อ-ภู กฺษํ-ภุ ไวร กฺษ-ํ ภุ วชฺร กษฺ ํ-ภุ
อาโลก กษฺ -ํ ภุ ทม กฺษํ-ภุ สตฺยาม กฺษํ-ภุ สตฺย นิร-ฺ หาร กฺษํ-ภุ วฺยวโลก กฺศนฺ วา กฺษํ-ภุ อุปศม กษฺ ํ-ภุ
นยน กษฺ ํ-ภุ ปฺรชฺญา สํ-ภตู ิ รณ กษฺ -ํ ภุ กฺษณ กฺษํ-ภุ วิศลี ยฺ กษฺ ํ-ภุ ศาสตฺ า ลาว กฺษํ-ภุ วฺยาฑสุ ฏลฺ ม
หิเร ทาหิเล ทเม ศเม จกฺราสิ จกฺร มศิเล กฺษเิ ล ภิเร หเี ร-คร: สํ-วล วราเต หีเร ปฺรเภ ปฺร-จล วรตฺ เน
รตฺน ปาเล จ จ จ จ หีเร มิเล เอการฺถ ถ: เข ถ โคโล ถเล ถเล มิเล พาเฒ ตาเฑ กุเล กุ มเิ ล ศมเิ ล
องฺโค จิตตฺ าวิ อริ คิลิ ปร คิลิ กฏุ ศมเล ชางฺเค ชางฺเค ชางคฺ เุ ล หุรุ หุรุ หุรุ กรุ ุ สตฺ ุ มเิ ล มิมีเล เฒ ศมิ
เล ตเร ภา ท ท หาร หิร หิเร หุรุ หุรุ นุ ภาว-รช ว-ิ โศธเน สฺวาหา กล-ิ ยคุ ว-ิ โศธเน สฺวาหา กรณุ -มน
ว-ิ โศธเน สฺวาหา กรศุ -มหา-ภูต ว-ิ โศธเน สฺวาหา กรุศ-รส ว-ิ โศธเน สวาหา กรศุ -โอช ว-ิ โศธเน สฺวา
หา สรฺว อาศา ปร-ิ ปูรณิ สฺวาหา สรวฺ สสยฺ ส-ํ ปาทเน สฺวาหา สรวฺ ตถาคต อธิษฺฐิเต สวฺ าหา สรฺว

โพธสิ ตตฺ ฺว อธิษฐฺ ิต อนุ-โมทเิ ต สวฺ าหา
การกลา วโดยดีนี้สามารถชําระธลุ ีแหงภพทั้งปวง
การกลาวโดยดีน้สี ามารถชําระภัยพบิ ตั แิ หงสงคราม
การกลาวโดยดีนสี้ ามารถชําระจิตแหง ความแปดเปอนชว่ั ราย
การกลา วโดยดนี ส้ี ามารถชําระธาตทุ ่ีแปดเปอนได
การกลา วโดยดนี ส้ี ามารถชําระรสชาดทแ่ี ปดเปอ นช่ัวรายได

76

การกลา วโดยดีนีส้ ามารถชาํ ระกระแสทแ่ี ปดเปอนชั่วรา ยได

การกลาวโดยดีนี้สามารถยังใหความหวงั ทงั้ ปวงสมบรู ณ

การกลา วโดยดนี ้สี ามารถยังใหก ารกสิกรรมทั้งปวงสําเร็จ

การกลาวโดยดีนสี้ ามารถยังใหพ ระพทุ ธเจา

พระตถาคตโลกนาถทงั้ หลายปกปอ งคุม ครอง

อีกทงั้ การกลาวโดยดีน้ี สามารถยังใหโพธิสตั วท้งั หลาย

ปกปองคมุ ครองแลโมทนา.

ขาแตพระผูมีพระภาค อันสมปูรณอุทกอัคนีศรีประภาสมหาวยากรณวิทยามนตรนี้ ขาพระองคไดรับแล
จดจํามาแตพระพุทธเจาในอดีตจํานวนเทาเม็ดทรายในคงคา สามารถยังใหธรรมฝายขาวทั้งปวงวัฒนาไปจนถงึ
การมีเครื่องใชท้ังปวงย่ิงข้ึน ขาแตพระผูมีพระภาค ธารณีนี้สามารถอนุเคราะหทวีปท้ังส่ีนี้โดยถวนทั่ว ศิษย
ทั้งหลายของพระพุทธองค คือภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ก็จะยังใหเขาเหลานั้นจดจําระลึกไดย่ิงขึ้นจนถึง
การมีเครอื่ งใชท้งั ปวงย่งิ ขึ้น ธารณีน้ีสามารถยังใหอ รยิ ศาสนท เี่ ปนอมฤตของพระตถาคต รงุ เรืองตัง้ อยไู ดน าน ยงั
ประโยชนผ าสุกแกส รรพสตั วในภพสาม

爾時地藏菩薩摩訶薩，演說如是大記明咒總持章句，時佉羅帝耶山普皆震動，俱胝天樂不鼓自鳴

，雨無量種天妙香花及珍寶等，一切眾會咸悉驚躍，皆獲希奇得未曾有。

สมัยนั้นพระกษิติครรภโพธิสัตวมหาสัตว ไดกลาวแสดงมหาวิทยาธารณีมนตรอยางนี้แลว เมื่อน้ันท่ัวทั้งข
ราตียะบรรพตก็สัน่ สะเทอื น ดนตรที ิพยจาํ นวนโกฏกิ ด็ งั กอ งขึน้ เอง มสี ุคนั ธชาติ บปุ ผชาติและอัญมณีทเ่ี ปนทิพย
และวิจติ รงดงามหาประมาณจาํ นวนมไิ ดโปรยปรายลงมา มหาชนในที่น้นั ลวนแปลกใจจนลกุ ข้ึน ตา งกไ็ ดร บั สงิ่ ท่ี
ไมเคยมมี ากอน

時眾會中，有大吉祥天女，具大吉祥天女，大池妙音天女，大堅固天女，具大水天女，放大光天

女而為上首，總有一萬八千天女，於四大種皆得自在，從座而起，稽首佛足，合掌恭敬，而白佛

言：「希有大德！甚奇世尊！我等雖於諸四大種，得自在轉，而不能知是四大種，初中後相，生

滅違順。如此大士已得微細甚深般若波羅蜜多，能善了知是四大種，初中後相，生滅違順。」

คร้ังนั้นแล ในสมาคมแหงนั้นมีมหาศรีมหาเทวกัญญา*๔๐ ปูรณมหาศรีมหาเทวกัญญา มหาโบกขรณีสุ
สวรเทวกัญญา*๔๑ มหาสถิรเทวกัญญา*๔๒ ปูรณมหาอุทกเทวกัญญา*๔๓ ประภาสมหารัศมีเทวกัญญา*๔๔
เปนผูนําบรรดาเทวกัญญาท้ังหลายรวมแลวหนง่ึ หม่ืนแปดพัน เปนผูทรงไวซึ่งอิสรานุภาพยิ่งใหญในมหาภตู ิทง้ั สี่
ไดลุกข้ึนจากอาสนะ นอมเศียรนมัสการเบื้องพระพุทธบาท ถวายวันทนาดวยความเคารพแลวทูลพระพทุ ธองค
วา หาไดย่ิงย่ิงนักพระเจาขา ชางนาอัศจรรยยิ่งนัก พระผูมีพระภาคเจา หมอมฉันท้ังหลายแมนจะเปนใหญใน
มหาภูติท้ังส่ี แตก็มิอาจลวงรูถึงลักษณะเบ้ืองตน ทามกลาง เบ้ืองหลัง ความเกิด ความดับ ความขัดแยง ความ
คลอยตามของมหาภูติท้ังสี่ พระโพธิสัตวทานน้ีไดบรรลุถึงปรัชญาปารมิตาที่ลึกซ้ึงคัมภีรภาพ สามารถลวงรูถึง
ลักษณะเบื้องตน ทามกลาง เบ้ืองหลัง ความเกดิ ความดบั ความขดั แยง ความคลอยตามของมหาภูตทิ ั้งส่ไี ดเ ปน
อยางดี

77

佛言：「如是，如是。天女！此善男子！已得微細甚深般若波羅蜜多，能善了知是四大種，初中

後相，生滅違順。天女當知！如如意珠，具足眾德，能雨種種上妙珍寶施諸眾生。此善男子！亦

復如是，能雨種種覺支珍寶，施諸眾生。「如寶洲渚，種種珍寶，充滿其中；此善男子！亦復如

是，成就種種覺支珍寶。「如天波利質多羅樹，眾妙香花之所嚴飾；此善男子！亦復如是，種種

微妙佛法珍寶，而自莊嚴。「如師子王，一切畜獸，無能驚伏；此善男子！亦復如是，一切眾生

，無能驚伏。「譬如朗日，能滅世間一切昏暗；此善男子！亦復如是，能滅一切眾生惡見，無明

昏暗。「譬如明月，於夜分中，能示一切失道眾生平坦正路，隨其欲往，皆令得至；此善男子！

亦復如是，於無明夜，能示一切迷三乘道，馳騁生死，曠野眾生，三乘正路，隨其所應，方便安

立，令得出離。「譬如大地，一切種子、樹山、稼穡、地身、眾生之所依止；此善男子！亦復如

是，一切殊妙菩提分法之所依止。「譬如大寶妙高山王，善住堅固，無缺無隙；此善男子！亦復

如是，善住一切不共佛法，由不棄捨諸眾生故，名為無缺；一切善根，皆善施與諸眾生故，名為

無隙。「譬如虛空，一切眾生皆所受用；此善男子！亦復如是，一切眾生皆所受用。此善男子！

成就如是等無量無邊諸功德法。」

มพี ุทธดาํ รัสวา เปน อยา งนนั้ ๆ เทวกัญญา อนั กลุ บุตรทา นนี้ ไดบรรลุถงึ ปรชั ญาปารมติ าทล่ี ึกซึง้ คัมภีรภาพ
สามารถลวงรูถึงลักษณะเบ้ืองตน ทามกลาง เบ้ืองหลัง ความเกิด ความดับ ความขัดแยงความคลอยตามของ
มหาภูติทั้งสี่ไดเปนอยางดี เทวกัญญาเอย จงรูไวเถิดวาประดุจแกวจินดามณีที่สมบูรณซึ่งคุณธรรมท้ังปวง
สามารถโปรยปรายแกวรัตนะที่ประณีตใหเปนทานแกสรรพสัตวท้ังหลาย กุลบุตรทานนี้ก็เปนอยางนี้แล
สามารถโปรยปรายแกวรัตนะแหงโพธิปกขิยธรรมนานา เพื่อเปนทานแกสรรพสตั วท้งั หลาย ประดุจรัตนทวีป ที่
มีแกว รตั นะนานาเตม็ อยภู ายใน กลุ บุตรทา นนี้ก็เปน อยางน้ีแล ทสี่ ําเร็จซง่ึ แกว รัตนะแหง โพธิปก ขิยธรรม ประดจุ
ตนปาริฉัตรบนเทวโลก ทมี่ ดี อกหอมหวนวจิ ติ รงดงามอันประดับอลงั การแลว กลุ บุตรทานนีก้ เ็ ปนอยา งนีแ้ ล

ที่อลังการดวยแกวมณีแหงพุทธธรรมที่ลึกซ้ึงแยบคายนานา ประดุจสิงหราช ท่ีในหมูเดรัจฉานทั้งปวงไม
อาจสยบ (สิงหราช) ลงได กุลบุตรทานน้ีก็เปนอยางนี้แล ที่สรรพสัตวท้ังปวงไมอาจสยบลงได อุปมาดวงอาทติ ย
ท่ีสามารถดับความมืดมิดทั้งปวงในโลก กุลบุตรทานน้ีก็เปนอยางนี้แล ที่สามารถดับความเห็นผิดอันเปนอวิชชา
ที่มืดมิดของสรรพสัตวทั้งปวง อุปมาดวงจันทรที่สวางไสวยามราตรี สามารถสองนําทางหมูสัตวผูหลงทาง
ทั้งหลายไดดาํ เนนิ บนหนทางท่ถี ูกตอง ตามหนทางทต่ี องการไปก็จะยงั ใหไปถึงได กลุ บตุ รทานน้ีก็เปน อยางน้ีแล
ท่ีในยามราตรีคืออวิชชา สามารถแสดงมรรคยานทั้งสามแกผูลุมหลงท้ังปวง ใหบุกบั่นไปในสังสารวัฏ อันมีหมู
สัตวเว้ิงวางสุดสายตา ในมรรคาแหงตรียานก็ไดรับตามสมควร ตั้งอยูดวยความสะดวกแลวไดออกจากทุกข
อุปมามหาปฐพดี ล ทเี่ มลด็ พนั ธุทั้งปวง รุกขชาติบรรพต การกสิกรรม โลกธาตุ สรรพสตั วไ ดอาศัยต้งั อยู กลุ บตุ ร
ทา นนกี้ ็เปน อยางนแ้ี ล

ที่โพธิปกขิยธรรมอันประเสริฐท้ังปวงไดอาศัยต้ังอยู อุปมามหารัตนสุเมรุราชคีรี ท่ีตั้งมั่นคงอยูดี ไมพรอง
ไมมีชอ งวา ง กลุ บตุ รทานน้กี ็เปน อยางนี้แล ท่ีตง้ั อยูดีในอาเวณิกพุทธธรรมท้ังปวง*๔๕ เหตทุ ีม่ ทิ อดทง้ิ สรรพสัตว
จึงไดช่ือวาไมพรองในกุศลมูลท้ังปวง ลวนสามารถใหเปนทานแกหมูสัตวได เหตุน้ีจึงช่ือวาไมมีชองวาง อุปมา
อากาศ ทหี่ มูสัตวท ้งั หลายลว นไดใ ชส อย กลุ บุตรทานนี้กเ็ ปนอยา งนี้แล ทหี่ มสู ตั วทั้งหลายลวนไดใ ชสอย กุลบุตร
ทา นน้ี ไดสําเรจ็ กุศลธรรมทั้งปวงที่ประมาณไมได หาขอบเขตไมไดอ ยา งน้ีแล

78

時諸大眾，聞說地藏菩薩摩訶薩成就無量稱讚功德，皆獲希奇，得未曾有，尊重恭敬，皆大歡喜

，至心諦觀地藏菩薩，目不暫捨。爾時世尊重顯此義，而說頌曰：

「地藏真大士，具杜多功德，現聲聞色相，來稽首大師。

施諸眾生樂，救脫三有苦，雨無量種雨，為供養大師。
天帝無垢生，觀察四方已，合掌恭敬住，讚請於大師。
我見世尊眾，末尼寶光明，遍照諸佛國，無不皆明了。

六通照世間，今當來至此，勇猛名地藏，現出家威儀。
七聖財伏藏，無畏佛音聲，諸菩薩勝幢，眾生之導首。
解脫寶所依，福海具精進，悲意樂聰敏，救苦諸有情。

與怖者為城，如明月示道，生善根如地，破惑如金剛。

能施解脫寶，如水漂眾惑，煩惱熱為蓋，愈疾如良醫。
一日稱地藏，功德大名聞，勝俱胝劫中，稱餘智者德。
能解諸眾生，一切煩惱縛，至健行定等，諸定之彼岸。
十二緣清靜，諸智如虛空，破無邊佛土，諸有情暗聚。
隨諸土入定，四靜慮等流，普令諸有情，入定除惑熱。

眾生宿惡業，刀兵病飢饉，隨所在惱害，皆能令解脫。

眾生五趣身，諸苦所逼切，歸敬地藏者，有苦悉皆除。

眾生乘苦輪，展轉相違害，歸敬地藏者，皆住忍慈心。
十二緣所怖，追求苦所依，歸敬地藏者，皆安住無畏。
若樂修諸福，正念戒聞慧，歸敬地藏者，所求皆滿足。

樂一一功德，工巧藥種子，歸敬地藏者，所求皆滿足。

求諸穀藥田，男女衣僕使，歸敬地藏者，所求皆滿足。
眾德具相應，能任持大地，因茲諸穀藥，潤澤而細軟。
諸煩惱所覆，樂行十惡業，歸敬地藏者，煩惱惡皆除。

現作種種身，為眾生說法，具足施功德，悲愍諸眾生。

假使百劫中，讚說其功德，猶尚不能盡，故皆當供養。」

เวลานั้นมหาชนทั้งปวง ท่ีไดสดับฟงคําสดุดีสรรเสริญในกุศลบารมีที่ไมมีประมาณของพระกษิติครรภ
โพธิสัตวมหาสัตว ลวนแตประหลาดใจวาไมเคยมมี ากอน บังเกิดความเคารพนับถืออยางยิ่ง ลวนพากันเกิดมหา
โสมนัส เพงมองพระกษิติครรภโพธิสัตวดวยความเปนที่สุดแหงใจอยางไมคลาดสายตา เม่ือนั้นพระโลกนาถเจา
จกั ทรงแสดงสารตั ถะน้ใี หย่ิงขนึ้ อกี จงึ ตรสั โศลกวา ...

ทานกษติ ิครรภเ ปนโพธิสัตวโดยแท สมบูรณในกศุ ลเปน อันมาก
ไดปรากฏรปู ลักษณเ ปนสาวก มานมัสการตถาคต

ใหความสขุ เปนทานแกหมูสตั วทัง้ หลาย ชว ยใหพน จากทุกขแ หงภพสาม
โปรยปรายพริ ณุ สายไมมปี ระมาณ เพอ่ื สักการตถาคตพทุ ธองค
ทา วศกั ระช่ือวิมลภพ เม่ือเพง พศิ จตุรทิศแลว
จึงยนื ข้ึน พนมกรดวยคารวะ สดุดีแลปจุ ฉาตถาคต
วา เราไดเ หน็ สมาคมแหงพระโลกนาถเจา รงุ เรอื งดวยรตั นมณี

79

สวางไปในพุทธประเทศท้ังหลาย ไมม ที ี่ใดเลยท่ไี มแ จมแจง
ฤทธท์ิ ัง้ หกปรากฏอยูท่ัวโลกธาตุ บัดนี้ก็ไดม ายงั ท่แี หงนี้
อนั ผูอาจหาญน้นั นามวา กษิตคิ รรภ ปรากฏอิริยาบถเปน ผูอ อกบวช
เปนคลังแหง อริยทรัพยทง้ั เจด็ มีเวสารชั ชะแลพทุ ธโฆษะ
เปนผูประเสริฐเลศิ ทสี่ ดุ ในโพธิสัตวท ัง้ ปวง กับเปน นายกะของหมูส ัตว
เปน ท่อี าศัยแหง วมิ ตุ ตริ ตั น เปน บุญสมุทร พรอ มดวยความเพียรกลา
มีจิตกรณุ า โสมนสั และปรีชา เปลือ้ งทุกขของหมูสัตวทัง้ ปวง
เปน เมอื งสําหรบั ผูหวน่ั ภยั เปนจันทราสอ งนํามรรคา
เปนท่กี อ เกิดกุศลพชี ะดง่ั ปฐพี ทําลายกิเลสเหมือนวัชระ
สามารถใหวมิ ุตติรตั นเ ปน ทาน แลประดุจวารีชะลางสิง่ เศราหมอง
กเิ ลสท่ีเรา รอนก็เปน ดั่งรม เยยี วยาผปู วยไขด ุจแพทยผูเชี่ยวชาญ
เม่ือสรรเสรญิ กษิติครรภห น่ึงทวิ า ไดส ดุดีกุศลและมหากีรติคณุ
จะประเสริฐเลศิ ไปกวา สดุดีคุณธรรม ของทา นอน่ื ๆ ไปนับโกฏิกัลป
สามารถถอดถอนกรรมกเิ ลส เคร่ืองผกู มดั ทัง้ ปวงของหมสู ัตว
บรรลุถึงศรู างคมสมาธิ และสมาธิทง้ั ปวง บรรลถุ ึงฝง กระโนน (นิพพาน)
ลวนแจม แจง ในปฏจิ สมปุ ปาท มปี ญญาญาณเหมอื นด่ังอากาศ
ทาํ ลายความมดื มนของหมูสัตว ท่ใี นอนนั ตะพุทธเกษตรท้งั ปวง

ไดเ ขาสมาธติ ามโลกธาตุทั้งหลาย อนั มฌี านทง้ั ส่ี
ยงั ใหห มูส ตั วท ้งั หลาย ไดเจรญิ สมาธิกาํ จดั เพลิงกเิ ลส
เพราะอกุศลกรรมเม่อื บุรพชาตขิ องหมสู ตั ว จึงประสบสงคราม โรคระบาด ความอดอยาก
แมนไดรับทกุ ขย ากอยูท ีใ่ ด กจ็ ะยงั ใหหลดุ พน ไดทัง้ ส้ิน
หมูสตั วใ นภูมทิ ั้งหา ทีไ่ ดร ับทุกขท ัง้ ปวงเสยี ดแทงรุมเรา
เมื่อนอมกษิติครรภเปน ทพี่ ่ึง ทกุ ขทมี่ ีก็จะปราศนาการไป
หมสู ัตวใ นทุกขจักร ย่ิงทวีความขัดแยงและทาํ ลายกัน
เม่ือนอ มกษติ คิ รรภเ ปนทพ่ี ึ่ง ลว นจะขนั ติ และเกดิ จิตเมตตา
ความนา เกรงกลวั ของเหตุปจ จัยทั้งสิบสอง ลวนอาศัยอยดู วยความทกุ ข
เม่อื นอ มกษติ ิครรภเปน ทพ่ี ึ่ง ก็จะต้ังอยดู วยความไมห วนั่ กลวั
หากยินดบี ําเพญ็ บุญ สมาธิ สติ ศีล พหูสตู ปญ ญา

เมอื่ นอ มกษติ คิ รรภ สิ่งท่ีปรารถนาลวนบรบิ ูรณ
เมอื่ ยินดีในกุศลหนงึ่ ๆ ศิลปวทิ ยา การโอสถ เมลด็ พันธุ
เมอ่ื นอมกษติ คิ รรภเปน ทีพ่ ่ึง สิง่ ท่ีปรารถนาลว นบริบรู ณ
ปรารถนาธญั ญาหาร เภสัช ผนื เกษตร บรุ ุษ สตรี อาภรณ ขาทาส

80

เมือ่ นอ มกษิตคิ รรภเ ปนทีพ่ ่ึง ส่ิงท่ปี รารถนาลว นบริบูรณ
(กษติ คิ รรภ) สมบูรณในคุณธรรมทง้ั ปวง สามารถแบกรบั มหาปฐพี

เหตุนีธ้ ญั ญาหารและสมุนไพร จงึ ชุมฉ่าํ แลงอกงาม
ผูที่ถูกปกคลุมดว ยกิเลส ยินดใี นการทําอกุศลสิบ
เมอ่ื นอมกษิตคิ รรภเปน ทพี่ ึ่ง กเิ ลส ความช่ัวจะส้นิ ไป
ไดป รากฏกายนานาประการ เพ่ือแสดงธรรมแกหมูสัตว
ใหก ศุ ลเปนทานไดอ ยา งสมบรู ณ กรณุ าสงสารสรรพสตั วทง้ั ปวง
สมมตวิ า ในรอยกลั ป จะพรรณนากุศลของทา น(กษติ ิครรภ)นน้ั
กม็ ิอาจหมดสน้ิ ไดเ ลย เหตุนี้แลจึงควรนอ มบูชา.
เชิงอรรถ กษติ ิครรภ ทศจกรฺ สตู ร
๑ ในภาษาจีนเขยี นไดหลายแบบคอื 竭地洛迦山、竭達洛迦山、佉提羅迦山、伽陀羅山、軻犁羅
山、軻地羅山。 ซึ่งลว นแตค อื ภเู ขาขทิระ เปนหนง่ึ ในภเู ขาทองทงั้ ๗ ลกู อยูระหวา งเขาสุเมรแุ ละเขาจกั รวาท
(ภเู ขาเหล็กท่วี นรอบจักรวาล) บนเขาลูกนมี้ ตี น ไมร ตั นะ เชอื่ กนั วา เปน ท่พี ํานกั ของเหลา ฤาษที ้ังปวง
๒ เปนชื่อปริเฉทหนึ่งในพระสูตรหน่ึงของพระพุทธศาสนานิกายมหายาน ชื่อ มหาไวปุลยมหาสังคีติสูตร
เลมท่ี ๔๖ จาก ๖๐ เลม (大方等大集經 卷第四十六) ช่ือตอนวาจันทรครรภ (月藏分) กลา ววา พระผูม ีพระ
ภาคทรงแสดง จันทรครรภวรรคนี้ ท่ภี เู ขาขราตยี ะน้ีเชนกนั แปลโดย พระตรีปฎ กธราจารย นเรนทฺ ฺรยศสฺ (那連
提耶) ชาวเมืองอุทยาน ทางภาคตะวันตกเฉียงเหนือของอินเดียเกิด เกิดคริสตศตวรรษท่ี๖ ไดแปลจันทรครรภ
สูตร, สรู ยครรภสตู ร และอ่ืนๆเปน ภาษาจนี
๓ วิโมกข ๓ (ความหลุดพน, ประเภทของความหลุดพน จัดตามลักษณะการเห็นไตรลักษณ ขอที่ใหถึง
ความหลุดพน-liberation; aspects of liberation)
๑.สุญญตวิโมกข (หลุดพนดวยเห็นความวางหมดความยึดม่ัน ไดแก ความหลุดพน ที่เกิดจากปญญา
พจิ ารณาเหน็ นามรูป โดยความเปน อนัตตา คือ หลดุ พนดว ยเหน็ อนตั ตา แลวถอนความยึดม่นั เสยี ได-liberation
through voidness; void liberation) = อาศยั อนตั ตานุปส สนา ถอนอตั ตาภนิ เิ วส.
๒.อนมิ ิตตวิโมกข (หลดุ พนดวยไมถ อื นมิ ติ ไดแก ความหลุดพนท่ีเกิดจากปญญาพิจารณาเหน็ นามรูป โดย
ความเปนอนิจจัง คือ หลุดพนดวยเห็นอนิจจตา แลวถอนนิมิตเสียได-liberation through signlessness;
signless liberation) = อาศยั อนิจจานปุ ส สนา ถอนวปิ ลลาสนมิ ิต.
๓.อัปปณิหิตวิโมกข (หลุดพนดวยไมทําความปรารถนา ไดแก ความหลุดพนที่เกิดจากปญญาพิจารณา
เห็นนามรูป โดยความเปนทุกข คือ หลุดพนดวยเห็นทุกขตาแลวถอนความปรารถนาเสียได-liberation
through dispostionlessness; desireless liberation) = อาศยั ทกุ ขานุปสสนา ถอนตณั หาปณธิ ิ.
๔ คอื ยานสาม แบง เปน สาวกยาน ปจ เจกพุทธยาน โพธิสตั วยานหรือพุทธยาน
๕ 成熟 ตามศัพทคือ ปริปาจนะ หมายถึง การบมรมหรืออบและรมสรรพสัตวดวยธรรมและวิธีตางๆ ให
สุกงอม, เผากเิ ลสของหมูส ตั ว ใหพ ทุ ธผลสกุ งอม

81

๖ คอื สถานทห่ี าความเจริญไมไ ด ๓ แหง คือ นรกภมู ิ เปรตภมู ิ เดรจั ฉานภูมิ

๗ โพธสิ ตั วยาน คอื ยานของพระโพธสิ ัตว ไดแกผ บู ําเพญ็ บารมธี รรม ประกอบดว ยมหากรุณาในสรรพสัตว
ไมตอ งการอรหัตภูมิ ปจเจกภูมิ แตปรารถนาพทุ ธภูมิ เพ่อื โปรดสตั วไ ดก วา งขวางกวา และเปน ผูร แู จงในศูนยตา
ธรรม หลักพระโพธิสัตวยานน้ัน ถือวาจะตองโปรดสรรพสัตวใหหลุดพนทุกขเสียกอนแลวตัวเราคอยหลุดพน
ทุกขทีหลัง คือ จะตองชักพาใหสัตวโลกอ่ืน ๆ ใหพนไปเสียกอน สวนตัวเราเปนคนสุดทายท่ีจะหลุดพนไป เปน
หลักแหงโพธิสัตวยาน ซ่ึงพระโพธิสัตวตอ งบําเพ็ญ ทศปารมิตา คือบารมี ๑๐ ไดแก ๑.ทานปารมิตา หรือ ทาน
บารมี ๒.ศีลปารมิตา หรือ ศีลบารมี ๓.กฺษานฺติปารมิตา หรือ ขันติบารมี ๔.วีรฺยปารมิตา หรือ วิริยบารมี ๕.ธฺ
ยานปารมิตา หรือ ฌานบารมี ๖.ปฺรชฺญาปารมิตา หรือ ปญญาบารมี ๗.อุปายปารมิตา หรืออุบายบารมี
๘.ปฺรณิธานปารมิตา หรือประณิธานบารมี ๙.พลปารมิตา หรือ พลบารมี ๑๐.ชฺญานปารมิตา หรือ ญาณบารมี
บางครั้งยอลงเหลอื ๖ ขอ คือขอ ๑ ถึง ๖

๘ หมายถงึ ฝง พระนิพพาน

๙ ติสฺร : กฺษานฺติ ความอดทน ๓ คือ ๑) โฆษานุคต ธรฺม กฺษานฺติ ความอดทนตอเสียงดังตางๆ โดย
พิจารณาวาเปนของไมเที่ยงแทถาวร ๒) อนุโลมิกี ธรฺม กฺษานฺติ ความอดทนที่จะปฏิบัติอนุโลมตามธรรม ๓)
อนุตปฺ ตตฺ ิก ธรมฺ กษฺ านฺติ ความอดทนปลงใจเชอ่ื ในธรรมทีไ่ มเ กดิ อีกตอ ไป

๑๐ นยตุ ะ เทากับเลขหน่งึ ตอทายดวยศูนยย่สี ิบสองตวั

๑๑ วึวร คอื จํานวนหนึ่งลานลา น (เลขหนึ่ง มีศนู ยตามทา ย สบิ สองตัว)

๑๒ มหานาคะ เปนคํายกยอง พระพุทธเจา วาทรงเปนผูมีความอาจหาญ องอาจ ย่ิงกวาผูใดท้ังปวง และ
เปนคํายกยอ งพระกษติ คิ รรภโ พธิสัตวโ ดยเฉพาะอีกดว ย

๑๓ คือ แกวชนิดหน่ึง มีแสงเหมือนดวงจันทร สามารถดับพิษรอน ผูไดสัมผัสถูกจะรูสึกเย็น บางเชื่อกัน
วาก็วา เปนหินที่มีนํ้าไหลออกมา กับทั้งเปนของวิเศษช่ือ จันทรภุชะมณี รัตนะที่อยูในพระหัตถของพระอวโลกิ
เตศวรโพธิสตั ว ปางพันเนตรพันกร

๑๔ สโภคะ (有功用) หมายถึงการสมมตุ วิ าไดใชกาย วาจา ใจ บาํ เพญ็ อนมิ ิตต ซ่ึงทีแ่ ทแ ลวกม็ อิ าจศึกษา
บําเพ็ญอนิตต ถือเปนเพียงอุปายะในการบําเพ็ญธรรมเทานั้น, อน-อโภคะ (無功用) คือการไมไดสมมุติวาใช
กาย วาจา ใจบําเพ็ญธรรม ดวยความไมตองกระทําสิ่งใดตออีก อันเปนการบําเพ็ญธรรมไปโดยธรรมชาติ
ธรรมดา ปกติ

๑๕ หมายถึง ทรงบริบูรณซ ง่ึ พระปญ ญาญาณ (智慧) และพระบารมี (福德)
๑๖ คอื ววึ ร ดูเชิงอรรถท่ี ๑๐ เพิ่มเตมิ

๑๗ อัปปมญั ญา ๔ หรอื พรหมวหิ าร ๔ (ธรรมเครือ่ งอยอู ยา งประเสริฐ, ธรรมประจําใจอันประเสรฐิ , หลกั
ความประพฤติที่ประเสริฐบริสุทธ์ิ, ธรรมท่ีตองมีไวเปนหลักใจและกํากับความประพฤติ จึงจะชื่อวาดําเนินชีวิต
หมดจด และปฏิบัติตนตอมนุษยสัตวทั้งหลายโดยชอบ-holy abidings; sublime states of mind) ๑.เมตตา
(ความรักใคร ปรารถนาดีอยากใหเขามีความสุข มีจิตอันแผไมตรีและคิดทําประโยชนแกมนุษยสัตวท่ัวหนา-
loving-kindness; friendliness) ๒.กรุณา (ความสงสาร คิดชวยใหพนทุกข ใฝใจในอันจะปลดเปลื้องบําบัด

82

ความทุกขยากเดือดรอนของปวงสัตว-compassion) ๓.มุทิตา (ความยินดี ในเมื่อผูอ่ืนอยูดีมีสุข มีจิตผองใส
บันเทงิ กอปรดวยอาการแชม ชื่นเบิกบานอยเู สมอ ตอสัตวท ง้ั หลายผดู าํ รงในปกตสิ ขุ พลอยยินดดี ว ยเม่ือเขาไดดี
มีสุข เจริญงอกงามยิ่งข้ึนไป-sympathetic joy; altruistic joy) ๔.อุเบกขา (ความวางใจเปนกลาง อันจะให
ดาํ รงอยใู นธรรมตามทพ่ี จิ ารณาเห็นดวยปญ ญา คือมีจิตเรยี บตรงเท่ยี งธรรมดุจตราชั่ง ไมเ อนเอียงดวยรักและชัง
พิจารณาเห็นกรรมที่สัตวท้ังหลายกระทําแลว อันควรไดรับผลดีหรือชั่ว สมควรแกเหตุอันตนประกอบ พรอมท่ี
จะวนิ ิจฉัยและปฏิบตั ิไปตามธรรม รวมท้ัง รจู ักวางเฉยสงบใจมองดู ในเม่อื ไมม กี จิ ที่ควรทํา เพราะเขารบั ผดิ ชอบ
ตนไดดีแลว เขาสมควรรับผิดชอบตนเอง หรือเขาควรไดรับผลอันสมกับความรับผิดชอบของตน-equanimity;
neutrality; poise) ผูดํารงในพรหมวิหาร ยอมชวยเหลือมนุษยสัตวท้ังหลายดวยเมตตากรุณา และยอมรักษา
ธรรมไวไดดวยอุเบกขา ดังน้ัน แมจะมีกรุณาท่ีจะชวยเหลือปวงสัตวแตก็ตองมีอุเบกขาดวยท่ีจะมิใหเสียธรรม
พรหมวิหารนี้ บางทีแปลวา ธรรมเครื่องอยูของพรหม, ธรรมเคร่ืองอยูอยางพรหม, ธรรมประจําใจท่ีทําใหเปน
พรหมหรือใหเสมอดวยพรหม, หรือธรรมเคร่ืองอยูของทานผูมีคุณยิ่งใหญ-(abidings of the Great Ones).
พรหมวิหาร ๔ เรียกอีกอยางวา อัปปมัญญา ๔ (unbounded states of mind; illimitables) เพราะแผ
สม่ําเสมอโดยทั่วไปในมนุษยสัตวทั้งหลาย ไมมีประมาณ ไมจํากัดขอบเขต พรหมวิหารมีในผูใด ยอมทําใหผูนั้น
ประพฤติปฏิบัตเิ กอื้ กลู แกผอู ื่น ดว ยสังคหวตั ถุเปนตน.

๑๘ สังคหวัตถุ ๔ (ธรรมเครื่องยึดเหน่ียว คือยึดเหนี่ยวใจบุคคล และประสานหมูชนไวในสามัคคี,
หลักการสงเคราะห-bases of sympathy; acts of doing favors; principles of service; virtues making
for group integration and leadership) ๑.ทาน (การให คือ เอ้ือเฟอเผ่ือแผ เสียสละ แบงปน ชวยเหลือกัน
ดวยส่ิงของตลอดถึงใหความรูและแนะนําส่ังสอน-giving; generosity; charity) ๒.ปยวาจา หรือ เปยยวัชชะ
(วาจาเปนท่ีรัก วาจาดูดด่ืมน้ําใจ หรือวาจาซาบซึ้งใจ คือกลาวคําสุภาพไพเราะออนหวานสมานสามัคคี ใหเกิด
ไมตรีและความรักใครนับถือ ตลอดถึงคําแสดงประโยชนประกอบดวยเหตุผลเปนหลักฐานจูงใจใหนิยมยอม
ตาม-kindly speech; convincing speech) ๓.อัตถจริยา (การประพฤติประโยชน คือ ขวนขวายชวยเหลือ
กิจการ บําเพ็ญสาธารณประโยชน ตลอดถึงชวยแกไขปรับปรุงสงเสริมในทางจริยธรรม-useful conduct;
rendering services; life of service; doing good) ๔. สมานัตตตา (ความมีตนเสมอ คือ ทําตนเสมอดวย
ปลาย ปฏิบัติสมํ่าเสมอกันในชนท้ังหลาย และเสมอในสุขทุกขโดยรวมรับรูรวมแกไข ตลอดถึงวางตนเหมาะแก
ฐานะ ภาวะ บุคคล เหตุการณและส่ิงแวดลอม ถูกตองตามธรรมในแตละกรณี-even and equal treatment;
equality consisting in impartiality, participation and behaving oneself properly in all
circumstances)

๑๙ ปฏสิ ัมภิทา ๔ (ปญญาแตกฉาน-analytic insight; discrimination)

๑.อัตถปฏิสัมภิทา (ปญญาแตกฉานในอรรถ, ปรีชาแจงในความหมาย, เห็นขอธรรมหรือความยอ ก็
สามารถแยกแยะอธิบายขยายออกไปไดโดยพิสดาร เห็นเหตุอยางหน่ึง ก็สามารถแยกแยะอธิบายขยายออกไป
ไดโดยพิสดาร เห็นเหตุอยางหนึ่ง ก็สามารถคิดแยกแยะกระจายเช่ือมโยงตอออกไปไดจนลวงรูถึงผล-
discrimination of meanings; analytic insight of consequence)

83

๒.ธัมมปฏิสัมภิทา (ปญญาแตกฉานในธรรม, ปรีชาแจงใจหลัก, เห็นอรรถาธิบายพิสดาร ก็สามารถจับ
ใจความมาต้ังเปนกระทูหรือหัวขอได เห็นผลอยางหน่ึง ก็สามารถสืบสาวกลับไปหาเหตุได-discrimination of
ideas; analytic insight of origin)

๓.นริ ุตตปิ ฏสิ มั ภิทา (ปญญาแตกฉานในนิรกุ ติ, ปรีชาแจง ในภาษา, รูศัพท ถอยคําบัญญัติ และภาษาตางๆ
เขาใจใชคําพูดชี้แจงใหผูอื่นเขาใจและเห็นตามได-discrimination of language; analytic insight of
philology)

๔. ปฏิภาณปฏิสัมภิทา (ปญญาแตกฉานในปฏิภาณ. ปรีชาแจงในความคิดทันการ มีไหวพริบ ซึมซาบใน
ความรูที่มีอยู เอามาเชื่อมโยงเขาสรางความคิดและเหตุผลขึ้นใหมใชประโยชนไดสมเหมาะ เขากับกรณีเขากับ
เ ห ตุ ก า ร ณ - discrimination of sagacity; analytic insight of ready wit; initiative; creative and
applicative insight)

๒๐ ดเู ชงิ อรรถท่ี ๘ เพิ่มเตมิ

๒๑ จักขุ 5 (พระจักษุอันเปนสมบัติของพระผูมีพระภาคเจา-the Five Eyes of the Blessed One) คือ
๑.มังสจักขุ (ตาเนือ้ คือ ทรงมีพระเนตรอันงาม มีอาํ นาจเห็นแจม ใส ไว และเห็นไกล-the physical eye which
is exceptionally powerful and sensitive) ๒.ทิพพจักขุ (ตาทิพย คือ ทรงมีพระญาณอันเห็นหมูสัตวผู
เปนไปตางๆ กัน ดวยอํานาจกรรม-the Divine Eye) ๓.ปญญาจักขุ (ตาปญญา คือ ทรงประกอบดวยพระ
ปญญาคุณย่ิงใหญ เปนเหตุใหสามารถตรัสรูอริยสัจจธรรมเปนตน-the eye of wisdom; Wisdom-Eye) ๔.
พทุ ธจกั ขุ (ตาพระพทุ ธเจา คือ ทรงประกอบดวยอินทรยี ปโรปริยัตตญาณ และอาสยานุสยญาณ เปน เหตใุ หทรง
ทราบอัธยาศยั และอปุ นิสัยแหง เวไนยสัตว แลว ทรงสัง่ สอนแนะนําใหบรรลคุ ุณวิเศษตางๆ ยงั พุทธกิจใหบริบูรณ-
the eye of a Buddha; Buddha-Eye) ๕.สมันตจักขุ (ตาเห็นรอบ คือ ทรงประกอบดวยพระสัพพัญุตญาณ
อนั หย่ังรูธ รรมทกุ ประการ-the eye of all-round knowledge; All-seeing Eye; omniscience)

๒๒ ในพระสูตรนี้ อีกสํานวน ชื่อ 大方廣十輪經 (ไมพบชื่อผูแปล) กลาววา “นอกจากพระพุทธเจา
ทัง้ หลายแลว ก็ไมมผี ใู ดเลยทจ่ี ะหยั่งวดั หรอื รบั รกู ศุ ลบารมขี องพระกษิตคิ รรภไ ดเ ลย”

๒๓ ชอ่ื สมาธปิ ระเภทหนงึ่ ที่เมอื่ เจรญิ แลว สามารถลงไปโปรดสัตวในนรกได

๒๔ ปญญาญาณท้ังปวง ในความหมายที่น้ี คือ สัพพัญู คือ ความเปนผูรูในสิ่งท้ังปวง, พระคุณธรรม
ประการหน่งึ ของพระพุทธเจา , หมายถงึ พระพุทธเจา

๒๕ ชือ่ สมาธปิ ระเภทหนง่ึ

๒๖ ในคมั ภีรว ิสทุ ธมิ รรค และ วมิ ุตตมิ รรค แบงปต ิเปน หา ประเภท คอื

๑.ขุททกาปติ ปติเล็กนอย พอขนชูชันน้ําตาไหล ๒.ขณิกาปติ ปติช่ัวขณะ ทําใหรูสึกแปลบๆเปนขณะๆ
ดุจฟาแลบ ๓.โอกกันติกาปติ ปติเปนระลอก หรือปติเปนพักๆ ทําใหรูสึกซูลงมาๆ ในกายดุจคลื่นซัดตองฝง ๔.
อุพเพคาปติ หรือ อุพเพงคาปติ ปติโลดลอย เปนอยางแรง ใหรูสึกใจฟู แสดงอาการหรือทําการบางอยางโดย
มิไดต้ังใจ เชน เปลงอุทาน เปนตน หรือใหรูสึกตัวเบา เหมือนลอยข้ึนไปในอากาศ ๕.ผรณาปติ ปติซาบซาน ให
รูสึกเย็นซานเอิบอาบไปทั่วสรรพางค ปติที่ประกอบกับสมาธิ ทานมุงเอาขอนี้ (ขุททกาปติ และ ขณิกาปติ

84

สามารถเขาถึงไดดวยศรัทธา, โอกกันติกาปติ นั้นถามีมากยอมทําอุปจารสมาธิใหเกิดขึ้น, อุพเพคาปติ ที่ยึดติด
กับดวงกสิณ ทําใหท้ังกุศล-อกุศลเกิดข้ึน และข้ึนอยูกับความเช่ียวชาญ, ผรณาปติ บุคคลทําใหเกิดขึน้ ในสภาวะ
แหง อัปปนาสมาธ)ิ

๒๗ หมายถงึ ภยั พบิ ัติ คอื ความอดอยากไปท่ัว, ความทีข่ า วยากหมากแพง
๒๘ หมายถึงพระโพธิสัตวท่ีไมเส่ือมถอยยอนกลับจากโพธิญาณ เปนผูเที่ยงแทแนนอนในพระอนุตตร
สมั โพธ,ิ หรือหมายถงึ พระอรยิ บคุ คลท่ไี มเ สื่อม แลว กลับไปสเู บ้ืองตาํ่ อกี ตอ ไป
๒๙ หมายถึง มอื ทมี่ ีคา มอื ท่โี ปรยปรายรัตนะของมคี า ใหเ ปนทาน ยังใหหมสู ตั วเปนสุข
๓๐ หมายถงึ ปญญาที่กวา งใหญไ พศาล และล้ําลึกเหมอื น มหาสมทุ รทไ่ี มมขี อบเขตและยากจะหย่งั ได
๓๑ หมายถงึ ฝง พระนิพพาน
๓๒ ในพระสตู รน้ี อกี สํานวน ชอ่ื 大方廣十輪經 (ไมพ บช่อื ผแู ปล) กลาววา 增長於施 “ใหท านยิง่ ขน้ึ ”
๓๓ ในพระสูตรนี้ อีกสํานวน ชื่อ 大方廣十輪經 (ไมพบชื่อผูแปล) กลาววา 增長照明真實法相 “สอง
เห็นธรรมลักษณะทจี่ รงิ แทแจมใสยิง่ ขึน้ ”
๓๔ ในพระสูตรน้ี อีกสํานวน ช่ือ 大方廣十輪經 (ไมพบชื่อผูแปล) กลาววา 增長發大慈悲喜捨 “มี
มหาเมตตา กรุณา มฑุ ิตา อเุ บกขาย่งิ ข้ึน”
๓๕ในพระสูตรนี้ อีกสํานวน ชื่อ 大方廣十輪經 (ไมพบช่ือผูแปล) กลาววา 增長無量一切淨法 “เจริญ
ในวศิ ทุ ธิธรรมทั้งปวงทีไ่ มม ปี ระมาณย่งิ ข้นึ ”
๓๖ 白法 คอื ธรรมขาวหรือกศุ ลธรรม สวน 黑法 คือธรรมดาํ หรืออกุศลธรรม
๓๗ ในพระสูตรนี้ อีกสํานวนชื่อ 大方廣十輪經 (ไมพบช่ือผูแปล) กลาววา 增長無量最勝果報 “เจริญ
ในวบิ ากผลทป่ี ระเสรฐิ สุดไมมีประมาณยิ่งขนึ้ ”
๓๘ ในพระสูตรนี้ อีกสํานวนชื่อ 大方廣十輪經 (ไมพบช่ือผูแปล) กลาววา 增長基業 “ใหมีกรรมพีชะ
ย่ิงขน้ึ ”
๓๙ ในพระสูตรนี้ อีกสํานวนชื่อ 大方廣十輪經 (ไมพบชื่อผูแปล) กลาววา 此咒利益能除一切苦惱繫
縛 “มนตรน มี้ ีประโยชน สามารถชําระความทกุ ขเ ศราหมองของเครอ่ื งผกู มดั ท้ังปวง”
๔๐ คือ พระลักษมี
๔๑ คือ พระสุรสั วตี ในพระสตู รนี้ อกี สาํ นวนชอื่ 大方廣十輪經 (ไมพบช่อื ผแู ปล) กลา ววา 妙音聲天女
คอื พระสุรัสวตี
๔๒ คือ พระธรณี ในพระสูตรนี้ อีกสํานวนช่ือ 大方廣十輪經 (ไมพบชื่อผูแปล) กลาววา 堅固地神天
คอื พระธรณี
๔๓ คือ พระคงคา ในพระสูตรนี้ อีกสํานวน ชอื่ 大方廣十輪經 (ไมพบช่อื ผูแปล) กลา ววา 未曾有天คอื
พระคงคา
๔๔ คือ พระอัคคี ในพระสูตรน้ี อีกสํานวนช่ือ 大方廣十輪經 (ไมพบช่ือผูแปล) กลาววา 大光明天 คือ
พระอัคคี อีกความหมายอาจแปลวา พระมารจี ิ

85

๔๕ พทุ ธธรรม ๑๘ ธรรมของพระพุทธเจา , พระคณุ สมบตั ขิ องพระพทุ ธเจา คมั ภรี ม หานทิ เทสระบจุ ํานวน
ไววามี ๖ ประการ แตไมไดจําแนกขอไว อรรถกถาโยงความใหวา ไดแก ๑.กายกรรมทุกอยางของพระพุทธเจา
เปน ไปตามพระญาณ (จะทําอะไรทาํ ดว ยปญญา ดวยความรูเขาใจ) ๒.วจกี รรมทุกอยางเปน ไปตามพระญาณ ๓.
มโนกรรม ทุกอยางเปนไปตามพระญาณ ๔.ทรงมีพระญาณไมติดขัดในอดีต ๕.ทรงมีพระญาณไมติดขัดใน
อนาคต ๖.ทรงมีพระญาณไมติดขัดในปจจบุ ัน; คัมภีรสุมังคลวิลาสินี อรรถกถาแหงทีฆนิกาย จําแนกพุทธธรรม
วามี ๑๘ อยาง คือ ๑.พระตถาคตไมทรงมีกายทุจริต ๒.ไมทรงมีวจีทุจริต ๓.ไมทรงมีมโนทุจริต ๔.ทรงมีพระ
ญาณไมติดขัดในอดีต ๕.ทรงมีพระญาณไมติดขัดในอนาคต ๖.ทรงมีพระญาณไมติดขัดในปจจุบัน ๗.ทรงมี
กายกรรมทุกอยางเปนไปตามพระญาณ ๘. ทรงมีวจีกรรมทุกอยางเปนไปตามพระญาณ ๙.ทรงมีมโนกรรมทุก
อยางเปนไปตามพระญาณ ๑๐.ไมมีความเส่ือมฉันทะ (ฉันทะไมลดถอย) ๑๑.ไมมีความเส่ือมวิริยะ (ความเพียร
ไมลดถอย )๑๒.ไมม คี วามเสอ่ื มสติ (สตไิ มลดถอย) ๑๓.ไมม ีการเลน ๑๔.ไมมกี ารพดู พลาด ๑๕.ไมม ีการทาํ พลาด
๑๖.ไมม คี วามผลนุ ผลนั ๑๗.ไมมีพระทยั ที่ไมข วนขวาย ๑๘.ไมม อี กุศลจิต

๔๖ อจุ เฉททฐิ ิ แปลวา ความเห็นวา ขาดสญู เปนความเหน็ ท่ีปฏิเสธหรือตรงกันขา มกับ สสั สตทฐิ ิ
อจุ เฉททิฐิ คือความเหน็ ที่วา สัตวโลกทั้งปวงเมือ่ ตายหรือละจากอตั ภาพน้ไี ปแลวกเ็ ปน อันขาดสญู ไมมอี ะไร
ท่ีจะไปเกิดหรือไปปฏิสนธิในภพอ่ืนอีก ส่ิงที่เรียกวา อาตมันหรืออัตตา ชีวะ เจตภูติ ก็สูญไปเชนเดียวกัน
เรียกวา ขาดสูญไปทงั้ หมดไมม ีอะไรเหลือใหไปเกิดในสคุ ติหรือทุคติอีก
อุจเฉททิฐิ มีผลกระทบตอผูเห็นตามน้ัน คือทําใหเปนคนประมาทขาดสติ เห็นแกตัว ปฏิเสธบุญบาป
ปฏเิ สธนรกสวรรค ทําอะไรโดยไมกลัวบาปกรรม มุงแตหาความสุขในกามารมณ เบียดเบยี นแกง แยง กันและกัน
รบราฆา ฟน กนั เพื่อความเปน ใหญ ใชชวี ติ ใหคุมคา กอ นที่จะตายไป
สวน สัสสตทิฐิ (อานวา สัดสะตะทิถิ) แปลวา ความเห็นวาเท่ียง (เปนนิตย) เปนความเห็นที่แยงหรือ
ตรงกนั ขา มกบั อุจเฉททิฐิ ความเห็นวาขาดสูญ
สัสสตทิฐิ เปนลัทธิความเห็นท่ีมีมากอนสมัยพุทธกาล โดยเห็นวาสัตวโลกท้ังปวงเที่ยงแท ไมมีการ
เปล่ยี นแปลง ไมข าดสญู แมต ายแลวกเ็ พยี งรางกายเทานั้นที่สลายหรือตายไป แตส่งิ ทเ่ี รยี กวา อาตมันหรอื อัตตา
ชีวะ เจตภูติ ยงั เปนอมตะ ไมมีวันตาย ไมมวี ันสญู จะไปถอื เอาปฏิสนธิในกําเนิดของภพอื่นตอไป สตั วโลกท่ีเคย
เกิดเปนอะไรในชาติน้ี ตายแลวกก็ ลับมาเกิดเปน อยางนนั้ อีกในชาตหิ นา
สสั สตทฐิ ิ มผี ลกระทบตอผูเหน็ ตามนั้น ถาเปนคนวรรณะต่ํากจ็ ะไมม ีความกระตือรือลนท่ีจะพัฒนาตัวเอง
เพราะคิดวาตายไปแลวก็ตองกลับมาเกิดเปนคนที่ยากจนอีก ถาเปนคนวรรณะสูงก็จะประมาททําอะไรตามใจ
ชอบ ทําชั่วทําผดิ โดยไมก ลวั บาป เพราะคิดวา ถึงอยา ไรกต็ องกลบั มาเกดิ อยูในวรรณะสงู อีก

86

หั ว ใ จ คาํ ส อ น ข อ ง พ ร ะ พุ ท ธ อ ง ค

เย ธมมฺ า เหตุ ปปฺภวา เย ธมั มา เห ตุ ปป ภะ วา
เตสํ เหตํ ตถาคโต เต สงั เห ตัง ตะ ถา คะ โต
เตสฺ จ โย นิโรโธ จ เต สญั จะ โย นิ โร โธ จะ
เอวํ วาที มหาสมโณ เอ วัง วา ที มะ หา สะ มะ โณ

ธ ร ร ม เ ห ล า ใ ด เ กิ ด แ ต เ ห ตุ
พ ร ะ ต ถ า ค ต เ จ า ท ร ง แ ส ด ง เ ห ตุ แ ห ง ธ ร ร ม เ ห ล า นั้ น

แ ล ะ ค ว า ม ดั บ แ ห ง ธ ร ร ม เ ห ล า นั้ น
พ ร ะ ม ห า ส ม ณ ะ ป ก ติ ท ร ง ส่ั ง ส อ น อ ย า ง นี้

ส พฺ เ พ ส งฺ ข า ร า อ นิ จฺ จ า ฯ
สั ง ข า ร ท้ั ง ป ว ง ไ ม เ ท่ี ย ง

ส พฺ เ พ ส งฺ ข า ร า ทุ ก ข า ฯ
สั ง ข า ร ทั้ ง ป ว ง เ ป น ทุ ก ข

ส พฺ เ พ ธ มฺ ม า อ น ตฺ ต า ฯ
ธ ร ร ม ท้ั ง ป ว ง เ ป น อ นั ต ต า

87

ป รั ช ญ า ป า ร มิ ต า ห ฤ ทั ย สู ต ร

พระอารยาวโลกิเตศวรโพธิสัตว เมื่อทรงไดบําเพ็ญปญญาบารมี จนบรรลุถึงโลกุตรธรรมอันลึกซ้ึงแลว
พจิ ารณาเล็งเห็นวา ทแ่ี ทจรงิ แลวขันธ ๕ นั้นเปนสูญ จงึ ไดก าวลวงจากสรรพทกุ ขท ้งั ปวง

ดูกอนทานสารีบุตร รูปคือความสูญ ความสูญนั่นแหละคือรูป ความสูญไมอ่ืนไปจากรูป รูปไมอื่นไปจาก
ความสูญ รูปอันใดความสูญก็อนั น้ัน ความสูญอันใดรูปกอ็ ันนั้น อน่ึง เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ก็เปนสูญ
อยางเดยี วกัน

ทานสารบี ุตร กส็ รรพธรรมทัง้ ปวง มีความสญู เปน ลกั ษณะ ไมเ กดิ ไมดบั ไมมัวหมอง ไมผ องแผว ไมห ยอ น
ไมเต็ม อยางน้ี เพราะฉะน้นั แหละ ทานสารีบุตร ในความสูญจึงไมมีรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ไมมีตา
หู จมกู ล้ิน กาย ใจ ไมมีรปู เสียง กลนิ่ รส โผฏฐัพพะ ไมมีจักษธุ าตุจนถงึ มโนธาตุ ในธรรมชาตินัน้ วญิ ญาณธาตุ
ไมมีวิชชา-ไมมีอวิชชา ไมมีความส้ินไปแหงวิชชาและอวิชชา จนถึงไมมีความแกและความตาย ไมมีความส้ินไป
แหงความแกและความตาย ไมม ที กุ ข สมหุ ทัย นโิ รธ มรรค ไมมญี าณ ไมม กี ารบรรลุ ไมม กี ารไมบรรลุ

พระโพธิสัตวผ ูวางใจในปญ ญาบารมี จะมจี ติ ท่ีเปน อิสระจากอุปสรรคสิ่งกดี ก้ัน เพราะจิตของพระองคเปน
อิสระจากอุปสรรคส่ิงกีดก้ัน พระองคจึงไมม ีความกลัวใดๆ กาวลวงพนไปจากมายาหรือสิ่งลวงตา บรรลุถึงพระ
นพิ พานไดใ นท่สี ุด

อันพระสัมมาสัมพุทธเจาในตรีกาล (อดีต ปจจุบัน และอนาคต) ดวยเหตุท่ีทรงอาศัยปญญาบารมี จึงได
ตรัสรูอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ ดวยเหตุฉะนี้ จึงสมควรทราบวา ปญญาบารมีน้ี คือมหาศักดามนตร (เปนมหา
มนตอันศักด์ิสิทธิ์) คือมหาวิทยามนตร (เปนมนตแหงความรูอันย่ิงใหญ) คืออนุตรมนตร (เปนมนตอันไมมีมนต
อ่ืนย่ิงกวา) คืออสมสมมนตร (เปนมนตอันไมมีมนตอ่ืนใดมาเทียบได) สามารถขจัดสรรพทุกขท้ังปวง น่ีเปน
สจั จะ เปน อสิ ระจากความเทจ็ ทัง้ มวล จึงเปน เหตุใหก ลา วมนตรแ หงปญ ญาบารมวี า

“คะเต คะเต ปารคะเต ปารสงั คะเต โพธิ สวาหา”*
*...ปกตินั้น บทธารณี น้ันมักจะไมแปล แตหากแปลจะแปลวา “จงไป จงไป ไปถึงฝงโนน ไปใหพนโดย
สิน้ เชิง บรรลถุ ึงความรูแจง ”...*

จงมสี ติ ตามรู ตามดู ผูรกู ับสง่ิ ท่ีถูกรู ทางอายตนะท้ังหก

วา มันเกดิ ข้ึน ตั้งอยู แลวก็ดับไป มีเหตกุ ็เตอ งกดิ ข้นึ หมดเหตกุ ็ตองดบั ไป

เปน อนัตตา อนจิ จงั ทกุ ขงั ไมใชเรา ไมใ ชของ ของเรา

สกั แตว า เปนธรรมชาติทีว่ า งเปลา

88