БАРИЛГЫН МЭДЭЭЛЭЛ ЭМХЭТГЭЛ

БАРИЛГА, ХОТ БАРИЛГЫН
БАЙГУУЛАЛТЫН ЯАМ ХӨГЖЛИЙН ТӨВ ТӨҮГ

2022 он X сар №9 (415) Эмхэтгэл - 59 дахь жилдээ

НИЙТИЙН АЖ АХУЙН АЗИЙН АРХИТЕКТОРУУДЫН
21 ДҮГЭЭР ЧУУЛГАН, ARCASIA
91ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ САЛБАР FORUM 21
ҮҮСЭЖ ХӨГЖСӨНИЙ ЖИЛ

БАРИЛГАД ХЭРЭГЛЭГДЭХ ГОЛ НЭР
ТӨРЛИЙН БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛЫН
ҮНИЙН МЭДЭЭЛЭЛ

АВЛИГЫН ЭСРЭГ ХУУЛЬ
ТОГТООМЖИЙГ СУРТАЛЧЛАХ АЯН
ЗОХИОН БАЙГУУЛЛАА

МЭДЭЭ МЭДЭЭЛЭЛ • БҮТЭЭН БАЙГУУЛАЛТ • НИЙТЛЭЛ • ЗӨВЛӨМЖ

www.barilga.gov.mn



МЭДЭЭЛЛИЙН ЭМХЭТГЭЛ Ярилцлага

БАРИЛГЫН
МЭДЭЭЛЭЛ

БАРИЛГЫН ХӨГЖЛИЙН ТӨВ
МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН
САЛБАРЫН ХӨГЖЛИЙН ТӨЛӨӨ

"Барилгын мэдээлэл" эмхэтгэлийн редакцийн
зөвлөлийн дарга Ц.Амарсанаа
/Барилгын хөгжлийн төвийн захирал/
Зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга Х.Цэнд-Аюуш
/Хэвлэл мэдээлэл, сурталчилгаа хариуцсан
мэргэжилтэн/

Зөвлөлийн гишүүд

Б.Энхболд /Ерөнхий инженер/

Я.Мөнх-Эрдэнэ /Хяналт шинжилгээ, хуулийн

албаны дарга/

С.Содном /Сургалт, судалгаа мэдээллийн

хэлтсийн ахлах мэргэжилтэн/

П.Энхтуул /Барилгын материалын сорил

шинжилгээний лабораторийн

ахлах шинжээч/

Ц.Хэрлэн /Барилга, байгууламжийн

захиалагчийн хяналтын хэлтсийн

ахлах мэргэжилтэн/

М.Батчимэг /Барилга, барилгын материалын

үйлдвэрлэлийн хэлтсийн ахлах

мэргэжилтэн/

С.Болормаа /Норм, нормативын хэлтсийн

мэргэжилтэн/

Б.Батбилэг /Санхүү, төсөл хөтөлбөрийн

хэлтсийн мэргэжилтэн/

Д.Отгонбат /Хүн амын нутагшилт, бүс нутгийн

судалгаа төлөвлөлтийн хэлтсийн

мэргэжилтэн/

Дугаар эрхэлсэн: 3
Х.Цэнд-Аюуш /Сэтгүүлч/
Дизайнер: Т.Анхбаяр

Хаяг:
Улаанбаатар хот, Баруун дөрвөн зам
Их тойруу-1, Барилгын хөгжлийн төв
Утас: 11-327442
Факс: 976-11-323744
Веб: ww. barilga.gov.mn
Facebook: Барилгын хөгжлийн төв

УЛААНБААТАР ХОТ
2022 ОН www.barilga.gov.mn

Ярилцлага

Г.ЦОГТСАЙХАН:

БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН
САЙДЫН БАГЦАД 2022 ОНД

НИЙТИЙН АЖ АХУЙН САЛБАРЫН
114 ТӨСӨЛ, АРГА ХЭМЖЭЭГ
БАТЛУУЛАН ХЭРЭГЖҮҮЛЖ БАЙНА

Барилга, хот байгуулалтын яамны Нийтийн аж ахуй,
инженерийн дэд бүтцийн бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах

газрын дарга Г.Цогтсайхантай ярилцлаа.

4 www.barilga.gov.mn

-Энэ жил Нийтийн аж Салбарт Монгол Улсын ын намрын чуулганд өргөн Ярилцлага
ахуйн үйлчилгээний Их Хурлын 2020 оны 52 барихаар төлөвлөн ажиллаж
салбарын 91 жилийн дугаар тогтоолоор баталсан байна.
ой тохиож байна. Жил “Алсын хараа-2050” Монгол
бүрийн аравдугаар Улсын урт хугацааны бодлого, Хүн амын өсөлт, хот,
сарын эхний долоо “Шинэ сэргэлтийн бодлого”,
хоногт Нийтийн аж Монгол Улсын 2020-2025 суурин газрын нягтаршил,
ахуйн үйлчилгээний онд хөгжүүлэх таван жилийн
салбарын ойн өдрийг үндсэн чиглэл болон Засгийн иргэдийн оршин суух
тэмдэглэн өнгөрүүлдэг. газрын 2020-2024 оны үйл
Энэ жилийн хувьд ажиллагааны хөтөлбөр зэрэг нөхцөлөө сайжруулах
салбарын ойн өдрийг бодлогын баримт бичгүүдийг
хэрхэн өнгөрүүлж удирдлага болгон хэрэгжүүлэн хэрэгцээ, шаардлагыг хангах,
байна вэ ? ажиллаж байна.
үүнтэй холбогдуулан орон

сууцны барилгын ашиглалтын

менежментийн үйл ажиллагааг

дэмжих механизмыг бий

болгох, дундын өмчлөлийн эд

хөрөнгийн ашиглалт, засвар

үйлчилгээг тогтмол хийх

Салбарын нэгдсэн бодлого бүтцийн оновчтой тогтолцоог
зохицуулалтын хүрээнд: Хот,
-Орон сууц нийтийн суурины ус хангамж, ариутгах бий болгох, орон сууцны
татуургын ашиглалтын тухай
аж ахуйн салбарын нийт хуульд нэмэлт, өөрчлөлт ашиглалтын үйл ажиллагаа
оруулах тухай хуулийн төслийг
ажилтан, албан хаагчид болон боловсруулж, 2021.07.05- дахь төрийн оролцоог зөв
ны өдөр Монгол Улсын
хэрэглэгчиддээ нийтийн аж Их Хуралд өргөн барьсан. тодорхойлох шаардлагатай
2022.05.13-ны хуралдаанаар
ахуйн үйлчилгээний ажилтны хэлэлцэхийг дэмжсэн. байна.

өдрийг тохиолдуулан Хуулийн шинэчилсэн

мэндчилгээ дэвшүүлж, сайн найруулгын төслийг

сайхныг хүсэн ерөөе. боловсруулахдаа Канад,

Бид Нийтийн аж ахуйн Австрали, ОХУ, Солонгос,
үйлчилгээний салбар үүсэж
хөгжсөний ой, Нийтийн аж Япон, Герман зэрэг улс
ахуйн үйлчилгээний ажилтны
өдрийг жил бүр бүтээлчээр Мөн Монгол Улсын орны туршлагыг судалж,
тэмдэглэн өнгөрүүлж ирсэн.
Засгийн газрын 2020 оны хуулийн хэрэгжилтийн

203 дугаар тогтоолоор судалгаа, шинжилгээний

баталсан “Монгол Улсын тайлан, дүгнэлтэд үндэслэн

Энэ жил уламжлалт Засгийн газрын 2020-2024 холбогдох төрийн яамд,

ёсоороо “Хэрэглэгчээ сонсъё” оны үйл ажиллагааны агентлаг болон орон нутгийн

нээлттэй хаалганы өдөрлөгийг хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга захиргааны байгууллагууд,

нийт ус хангамж, ариутгах хэмжээний төлөвлөгөө”-нд салбарын хувийн хэвшлийн

татуургын ашиглалт үйлчилгээ Орон сууцны тухай хуулийн байгууллага, мэргэжлийн

эрхэлж буй тусгай зөвшөөрөл шинэчилсэн найруулгын холбоодын оролцоог ханган

эзэмшигч байгууллагуудын төслийг боловсруулж Улсын боловсруулсан бөгөөд олон

хүрээнд 2022 оны аравдугаар Их Хуралд өргөн мэдүүлэхээр удаагийн хэлэлцүүлгийг

сарын 07-ны өдөр Хот, заасан юм. танхимаар болон цахим

суурины ус хангамж, Энэ ажлын хүрээнд хэлбэрээр зохион байгуулж,

ариутгах татуургын ашиглалт, Барилга, хот байгуулалтын холбогдох саналыг авч,

үйлчилгээг зохицуулах сайдын 2022 оны 01 дүгээр хуулийн төсөлд тусгаад байна.

зөвлөлтэй хамтран зохион сарын 12-ны өдрийн 11 дүгээр

байгуулж, орон даяар тушаалаар “Орон сууцны -Салбарын өнөөгийн
төлөв байдлын тухай
тэмдэглэн өнгөрүүллээ. ашиглалтын тухай хуулийн хэрхэн дүгнэж хэлэх
вэ?
Энэхүү арга хэмжээг аймаг, шинэчилсэн найруулгын
-Хот байгуулалт, Барилга,
орон нутгийн хувьд тухайн төсөл”-ийг боловсруулах Нийтийн аж ахуйн салбар
нь салшгүй холбоотой чухал
нутаг дэвсгэртээ, нийслэлийн ажлын хэсэг байгуулж,

хувьд ус суваг болон орон Засгийн газрын 2020-2024

сууцны ашиглалт, үйлчилгээ оны үйл ажиллагааны

эрхэлж буй байгууллагууд хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх арга

тус бүртээ бүтээлчээр зохион хэмжээний төлөвлөгөөнд

байгууллаа. туссаны дагуу 2022 оны УИХ-

www.barilga.gov.mn 5

салбарууд юм. Хот суурин дундаж насжилт 30-аас дээш санхүүгийн байгууллага,
жил, ажилчдын дундаж
Ярилцлага газар төлөвлөгдөөд, барилга цалин 1163000 байна. Эдгээр гадаад улс орны санхүүжилтээр
үзүүлэлтүүд нь өмнөх оны
байгууламж баригдаад мөн үеэс сайжирсан ч цаашид Улаанбаатар хот, 16
тодорхой ажлуудыг зохион
түүнийг ашиглалтаас гартал байгуулж үр дүнд хүргэх аймгийн төвийн цэвэрлэх
шаардлагатай байна.
иргэдэд тасралтгүй үйлчилгээ байгууламжийг шинэчлэх
-Улаанбаатар хотын
үзүүлэх нь Нийтийн аж болон аймгийн төслүүдийг хэрэгжүүлж ирлээ.
төвүүдийн цэвэрлэх
ахуйн салбарын үүрэг юм. байгууламжийг Тухайлбал, Азийн Хөгжлийн
шинэчлэх ажил
Хэдийгээр улс орон зах үргэлжилж байна. банктай хамтран Архангай,
Салбарын хэмжээнд
зээлийн системд шилжсэн хийгдэж байгаа Дорноговь, Өмнөговь,
хөрөнгө оруулалт,
үеэс бүрэн утгаараа зах бүтээн байгуулалтын Өвөрхангай, Булган, Хөвсгөл,
талаар мэдээлэл
зээлд шилжиж чадаагүй ганц өгөхгүй юу?  Дундговь, Хэнтий аймгуудын

салбар нь Нийтийн аж ахуйн -Нийтийн аж ахуйн төвд хоногт тус бүр 3000
үйлчилгээний салбарт 2016
салбар болж үлдсэн ч иргэд оноос хойш олон улсын банк, м3 хүчин чадалтай орчин

оршин суугчдын амьдралын үеийн биологи цэвэрлэгээний

амин чухал үйлчилгээг өдөр цэвэрлэх байгууламжийг

тутам тасралтгүй гүйцэтгэж ашиглалтад оруулаад

байна. байна. Төслийн хэмнэлтийн

Салбарын хэмжээнд, хөрөнгөөр Дундговь аймгийн

Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч Эрдэнэдалай суманд хоногт

буюу ашиглалтын байгууллага 50 м3, Өвөрхангай аймгийн

208, нийт ажиллагсад 10695, Хужирт суманд хоногт 310

нийт хэрэглэгч 614728, жилд м3 хүчин чадалтай цэвэрлэх

олборлосон ус 140474 мян. байгууламж, цэвэр усны

м3, орлого 195 260 сая. гүний худгийн барилга,

төгрөг, зарлага 234074 сая. усан сан, цэвэр усны шугам

төгрөг, өр төлбөр 324 400 сүлжээ барих ажлуудыг

сая.төгрөг, шугам сүлжээний нэмэлтээр хийж байна.

6 www.barilga.gov.mn

Цэвэрлэх байгууламжийн цэвэршүүлэх, байгаль орчинд угсралтын ажлыг гүйцэтгэж,

үйл ажиллагааг жигдрүүлэх үзүүлэх нөлөөллийг бууруулах 11 сумын инженерийн Ярилцлага

зорилгоор тохируулга, зорилготой. Цэвэрлэх дэд бүтцийн хангамжийн

зүгшрүүлэлтийн ажил байгууламж нь бохир ус зураг төслийг боловсруулж

нэг жилийн хугацаанд цэвэрлэх, лаг боловсруулах байна. Архангай аймгийн

үргэлжилнэ. Сүхбаатар гэсэн үндсэн хоёр технологийн Эрдэнэмандал, Баянхонгор

аймгийн төв, Дундговь дагуу ажиллана. Бохир усанд аймгийн Өлзийт, Өвөрхангай

аймгийн Эрдэнэдалай механик цэвэрлэгээ, биологи аймгийн Хайрхандулаан

сум, Өвөрхангай аймгийн цэвэрлэгээ, нэмэлтээр физик, сумдын инженерийн

Хужирт сумын төвийн химийн цэвэрлэгээ хийгдэх хангамжийн шугам сүлжээ,

цэвэрлэх байгууламжийн юм. Цэвэрлэгдэн гарсан усыг барилга байгууламжийг

барилга угсралтын ажлуудыг 6.5 км урт сувгаар дамжуулан өнгөрсөн онд ашиглалтад

2022 оны 12 сар гэхэд Туул голд нийлүүлнэ. оруулсан.

гүйцэтгэж дууссанаар эдгээр Түүнчлэн Мянганы Энэхүү төсөл, арга хэмжээ

байгууламжууд ашиглалтад сорилтын сангийн Компакт нь үйлдвэр, үйлчилгээг

бүрэн орно. гэрээний хүрээнд Ус дахин хөгжүүлэхэд шаардлагатай

2021 оноос Бүгд боловсруулах үйлдвэр дэд бүтцийг бий болгох

Найрамдах Польш улстай баригдах бөгөөд шинэ төв ялангуяа, инженерийн

хамтран Баян-Өлгий, цэвэрлэх байгууламжаас гарч шугам сүлжээ, барилга

Увс, Завхан, Говьсүмбэр байгаа цэвэрлэгдсэн уснаас байгууламжийг шинэчлэх,

“Аймгуудын бохир ус цэвэрлэх хоногт 50,000 м3 усыг авч шинээр барих, сумын иргэдэд

байгууламжийг өргөтгөн дахин цэвэршүүлэн ДЦС- нийтийн аж ахуйн үйлчилгээг

шинэчлэх, шинээр барих 3, ДЦС-4-ийн хөргөлтийн иж бүрнээр хүргэх, тогтвор

төсөл”-ийг хэрэгжүүлж эхлээд системд ашиглахаар тооцон суурьшилтай ажиллаж

байна. Эдгээр байгууламжууд төлөвлөсөн. Үүний үр дүнд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх,

ашиглалтад орсноор хөрсний Улаанбаатар хотын ус эрүүл ахуйн шаардлагыг

бохирдлыг бууруулж орон хангамжийн найдвартай хангах, төвлөрлийг сааруулах

нутагт үйлдвэрлэл үйлчилгээ ажиллагаа нэмэгдэж, зорилготой төсөл юм.

хөгжих нөхцөл бүрдэхийн технологийн хэрэгцээнд Мөн Шинэ сэргэлтийн
бодлогын Хот, хөдөөгийн
зэрэгцээ тухайн орон нутгийн нийлүүлж байгаа гүний цэвэр сэргэлт арга хэмжээний
хүрээнд Хөшигийн хөндийн
суурьшлын бүс өргөжин усыг хэмнэдэг болно. шинэ суурьшлын бүсийн
инженерийн дэд бүтцийн
тэлэх, иргэд ая тухтай, эрүүл хангамжийн эхний ээлжийн
барилга угсралтын ажлыг
орчинд ажиллаж амьдрах -Мөн сумдыг эхлүүлээд байна. Хөшигийн
инженерийн дэд хөндийн “Шинэ зуунмод”,
нөхцөл бүрдэнэ. бүтэцтэй болгох “Зуунмод”, “Майдар” зэрэг
төсөл хэрэгжиж хотыг шинээр байгуулахаар
-Улаанбаатар эхэлсэн. Тус төсөл төлөвлөсөн бөгөөд эдийн
хотын Төв цэвэрлэх хэдэн хувьтай явж засгийн өндөр өсөлттэй бүс
байгууламжийг байна вэ? нутаг, түүнийг дагасан чөлөөт
шинэчлэлт, барилга бүс, тээвэр, ложистикийн
угсралтын ажил хэр -“Сумын хөгжил: болон худалдаа, бизнес,
урагшилж байна вэ? үйлдвэрлэлийн шинэ төвүүд
бий болж, улс орны эдийн
-Улаанбаатар хотын шинэ Инженерийн дэд бүтцийн засагт тодорхой хэмжээний
үр өгөөж өгөх болно.
цэвэрлэх байгууламжийн хангамж” төсөл, арга хэмжээг

хүчин чадал нь хоногт Засгийн газрын 2021 оны 161

250,000м3, барилга угсралтын дүгээр тогтоолоор батлуулсан.

ажил 61 гаруй хувьтай 2024 Энэ төсөл арга хэмжээний

онд ашиглалтад орно. Ахуйн хүрээнд ойрын жилүүдэд 59

болон урьдчилан цэвэрлэсэн сумдыг шинээр инженерийн Товчхон хэлэхэд Барилга,
хот байгуулалтын сайдын
үйлдвэрийн хаягдал усыг дэд бүтцийн хангамжийг багцад 2022 онд нийтийн
аж ахуйн салбарт улсын
Монгол Улсын MNS:4943-2015 барьж байгуулахаар

стандартын түвшинд хүргэж төлөвлөсөн юм. Өнөөдрийн

байдлаар 17 суманд барилга

www.barilga.gov.mn 7

хэмжээнд шинээр нийт 114 НААҮБ-ын техникийн

Ярилцлага төсөл, арга хэмжээг батлуулан ажилтнуудын мэдлэг, ур

хэрэгжүүлж байгаагаас чадварыг дээшлүүлэх,

инженерийн шугам сүлжээний чадавхижуулах техник

ажил нь 46 төсөл арга хэмжээ туслалцааны төсөл

хэрэгжиж байна. Үүнээс 86 хэрэгжүүлэн ажиллаж байна.

төсөл, арга хэмжээ 2023 Төслийн хүрээнд хүний

онд дамжин хэрэгжихээр нөөц, техникийн чадавх болон

байна. Нийт 114 төсөл, арга сургалтын хэрэгцээг үнэлэх

хэмжээнээс 21 багц төсөл, арга аргачлалыг боловсруулах,

хэмжээ нийслэлд, 93 төсөл, инженер, техникийн

арга хэмжээг аймгуудад ажилчдын одоогийн

хэрэгжүүлж байгаа юм. байдалд дүн шинжилгээг

хийх, сургалтын хүртээмж,

-Салбарын хэмжээнд чанар, үйлчилгээний үр дүнг
тулгамдсан
асуудлууд юу байна дээшлүүлэх богино, дунд
вэ. Тэдгээрийг хэрхэн
шийдвэрлэхээр хугацааны сургалтын үнэлгээг
ажиллаж байгаа
бол? хийх, сургалтын тоног

төхөөрөмж, техник хэрэгсэл,

сургалтынхөтөлбөр,сургалтын

үзүүлэн материалууд, дадлага

хийх газруудыг хамруулах,

техникийн сургалтын

Нэгдүгээрт: Салбарын стратеги боловсруулах болон

хүний нөөцийн тогтвор стратегийн гүйцэтгэлийг

суурьшилтай байдал, үнэлэх хяналтын тогтолцоог

тэдгээрийг сургаж боловсронгуй болгох, инженер техникийн ажилтан,
77,5 хувийг мэргэжилтэй
дадлагажуулах,чадавхжуулах, жилийн төлөвлөгөө, хөтөлбөр ажиллагсад, 11,2 хувийг
санхүү, захиргаа аж ахуйн
мэргэшүүлэх, шинэ ажилтан боловсруулах ажлуудыг ажилтнууд эзэлж байна.

бэлтгэх асуудал нь тулгамдаж гүйцэтгэж байна.

байна. Энэ хүрээнд: Салбарын инженер,

Салбарын хүний нөөцийн техникийн ажилтан бэлтгэж Дээрх ажиллагсдаас

чадавхыг бэхжүүлэх зорилгоор хүний нөөцийг бүрдүүлэх доктор, зөвлөх зэрэгтэй

Хүний нөөцийн сургалт, зорилгоор ШУТИС-тай инженер 64, мэргэшсэн

уулзалт, хэлэлцүүлгийг 2 удаа хамтран 2021-2022 оны инженер 266, мэргэшсэн

зохион байгуулсан. Энэхүү хичээлийн жилээс эхлэн нягтлан бодогч 76 ажиллаж

уулзалт, хэлэлцүүлгээс гарсан Улаанбаатар хот болон орон байна.

зөвлөмжийн дагуу Хөдөлмөр, нутгийн НААҮБ-ын 24 хүн Салбарын ИТА-уудын 54

нийгмийн хамгааллын яам, 2,5 жилийн эчнээ ангид хувь нь эрэгтэй, 46 хувь нь

Боловсрол, шинжлэх ухааны суралцуулж байна. эмэгтэйчүүд эзэлж байгаа бол

яам, их, дээд мэргэжлийн Салбарт хэрэгжиж буй ажил мэргэжлийн онцлогоос
бүтээн байгуулалтын ажилтай
боловсролын сургуулиуд, уялдуулан орон нутгаас ирсэн хамаарч цэвэр, бохир
хүсэлтийг харгалзан 2022-
салбарын төрийн болон 2023 оны хичээлийн жилд усны шугамын засварчин,
дээрх сургалтыг үргэлжлүүлэн
төрийн бус байгууллагын хичээллүүлэхээр ажиллаж сантехникийн засварчин,
байна.
төлөөллөөс бүрдсэн нийт 17 гагнуурчин, цэвэр, бохир усны

хүний бүрэлдэхүүнтэй Ажлын зөөврийн машины жолооч

хэсэг байгуулан тухайн жилд гэх мэт ажлын байруудад

хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны эрэгтэйчүүд 67 хувийг үлдсэн

төлөвлөгөө боловсруулан Өнөөдрийн байдлаар 33 хувийг эмэгтэйчүүд
салбарт нийтдээ 10000
хэрэгжилтийг зохион гаруй ажилтан, ажиллагсад бүрдүүлж байна.
ажиллаж байгаа бөгөөд нийт
байгуулан ажиллаж байна. ажиллагсдын 11,3 хувийг Хоёрдугаарт: Салбарын
санхүү эдийн засгийн
Мөн түүнчлэн Азийн чадавхийн асуудал юм.
хөгжлийн банктай хамтран

8 www.barilga.gov.mn

Салбарын хүний нөөцийн 2022 оны есдүгээр сарын 15- Ярилцлага
чадавхыг бэхжүүлэх зорилгоор ны өдрийн байдлаар 1154 нэр
Хүний нөөцийн сургалт, төрлийн ажил хийгдэж 20.8
уулзалт, хэлэлцүүлгийг 2 удаа тэрбум төгрөг зарцуулаад
зохион байгуулсан. байна. Үүний үр дүнд
өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын
биелэлт улсын хэмжээнд 72.7
хувь, /үүнээс нийслэлд 74
хувь, орон нутагт 71.5 хувийн
/-тай байна.

Учир нь нийт өр төлбөр холбох шаардлагатай -Жил бүр Нийтийн
324.4 тэрбум төгрөг байна. аж ахуйн салбарын
Салбарын эдийн засгийн тулгарахад халаалтын ойгоор өнгөрсөн
үзүүлэлтийг сайжруулахын хугацаанд хийж
тулд зардал нөхөх төлөвлөгөө тогооны хүчин чадал, шугам хэрэгжүүлсэн ажлаа
боловсруулж хэрэгжүүлэх, дүгнэн хэлэлцэж,
хөрөнгийн менежмент хийх, сүлжээгээ өргөтгөхгүй байх, ирээдүйд хийх ажлаа
тарифын зохирцуулалт хийх төлөвлөн ярилцдаг.
зэрэг ажлуудыг зохион улсын төсвийн хөрөнгөөр Ирэх жилүүдэд,
байгуулан ажиллаж байна. ойрын хугацаанд
хувийн байгууллагын ямар ажлууд хийхээр
төлөвлөж байна вэ?
харьяалалын шугам сүлжээ,

тоног төхөөрөмжид хөрөнгө

оруулах боломжгүй тул

тухайн байгууллагын өргөтгөл

Гуравдугаарт: Орон шинэчлэлт хийх боломж

нутгийн хэмжээнд зарим нөхцөл бүрдэхийг хүлээх гэх

аймгийн ихэнх сумдыг дулаан мэт хүндрэлүүд гарч байна.

хангамжийн ашиглалт, Энэ талаар ЭХЯ-тай хамтран

үйлчилгээгээ хувийн ажлын хэсэг зохион байгуулан

байгууллагуудад хариуцуулж, ажиллаж байна.

олон жилийн менежментийн -Бид 2022 оны гуравдугаар

гэрээгээр өгсөн байдаг. Төв -2022-2023 оны сарын 28-нд салбарын
өвөлжилтийн
суурин газруудад дулааны бэлтгэл ажил хэрхэн удирдах ажилтануудын
хангагдав?
шугамтай ус хангамжийн зөвлөгөөн зохион байгуулан

шугамыг нэг сувагт угсарч өмнөх ажлаа дүгнэж, цаашид

ашигласнаар цэвэр усны салбарын хууль эрх зүйн

шугамыг хөлдөх эрсдэлээс орчинг боловсронгуй болгох

сэргийлдэг. Гэтэл цэвэр усны -“Орон сууц, нийтийн чиглэлээр найман ажил,
аж ахуйн байгууллагуудын
шугамыг шинээр барьж өвөлжилтийн бэлтгэл ажлыг бодлогын хэрэгжилтийг
эрчимжүүлэх тухай” Барилга,
байгуулах явцад сумдын хот байгуулалтын сайдын зохицуулах чиглэлээр 12 ажил
2022 оны 6 дугаар сарын
дулааны ашиглалт, үйлчилгээ 16-ны өдрийн 2022/02 төлөвлөн хэрэгжүүлэх ажлыг
дугаар албан даалгаврыг
хариуцаж байгаа хувийн гаргаж, түүнийг хэрэгжүүлэх зохион байгуулан ажиллаж
ажлын хүрээнд Барилга,
хэвшлийн байгууллагууд хот байгуулалтын салбарын байна. Үүнд: салбарын
өвөлжилтийн бэлтгэл ажлын
дулааны шугамыг цэвэр нарийвчилсан төлөвлөгөөг мэдээллийн сан, шугамын
батлуулан ажиллаж байна.
усны шугам хамт явах сүлжээний хамгаалалтын

боломжгүй нарийн сувагт зурвас, хуримтлагдсан

эсвэл суваггүй технологи алдагдлын өсөлтийг

ашиглаж, урьдчилсан зогсоох, гурван талт хамтын

дулаалгатай хоолойгоор хэлэлцээрийн биелэлтийг

угсарсан зэрэг асуудал хангуулах, хүний нөөцийн

байна. Зөвхөн төсвийн хэдэн чадавхыг сайжруулах,

байгууллагуудыг дулаанд Салбарын хэмжээнд хэрэглэгчдийг соён

холбосон, бусад байгууллага, 2022-2023 оны өвөлжилтийн гэгээрүүлэх зэрэг асуудлуудыг

аж ахуйн нэгж, айл өрхүүд бэлтгэл ажилд 34.9 тэрбум тусган ажиллаж байна.

дулаанд холбогдоогүй байна. төгрөгийн санхүүжилт

Төслийн хүрээнд шинээр зарцуулж, 1625 нэр төрлийн

айл өрх, аж ахуйн нэгжийг ажил гүйцэтгэхээр төлөвлөсөн.

www.barilga.gov.mn 9

САЛБАРТАА МАНЛАЙЛАН ИДЭВХ
ЗҮТГЭЛТЭЙ АЖИЛЛАСАН АЛБАН
ХААГЧ НАРЫГ ШАГНАЛАА

Монгол Улсад нийтийн аж ахуйн салбар
үүсэж, хөгжсөний 91 жилийн ойн
баярыг тохиолдуулан Барилга, хот
байгуулалтын сайд Б.Мөнхбаатар салбартаа
манлайлан, идэвх зүтгэлтэй ажилласан албан
хаагч нарыг шагналаа.

10 www.barilga.gov.mn

Мэдээ, мэдээлэл

Дорноговь аймгийн “Чандмань-Илч”
ОНӨХХК-ийн шугам сүлжээний инженер
Борхүүгийн Амартүвшин, Лхамсүрэнгийн
Алтангэрэл, Улаанбаатар хотын Ус сувгийн
удирдах газрын ус түгээгч Л.Уянга, тус
газрын засварчин Ш.Баттулга, Улаанбаатар
хотын Орон сууц, нийтийн аж ахуйн удирдах
газрын хэсгийн инженер Ч.Отгонжаргал, Төв
аймгийн “Төв чандмань ДЭХГ” ОНӨААТҮГ-ын
слесарь Д.Түвшинтөр, Б.Сэлэнгэ, Сантехникч
Ч.Жанчивсүрэн, машинист Б.Сүхбаатар нарыг
салбарын “Тэргүүний ажилтан” хүндэт цол
тэмдгээр шагнав.

www.barilga.gov.mn 11

Мэдээ, мэдээлэл

ХӨШИГИЙН Улаанбаатар хотын төвлөрлийг сааруулах, эдийн
ХӨНДИЙН БҮТЭЭН засгийг төрөлжүүлэх, үйлдвэрлэл, худалдаа эдийн
засаг, шинжлэх ухаан, технологи, банк санхүү, их,
БАЙГУУЛАЛТЫН дээд сургуулийн цогцолбор, аялал жуулчлал, тээвэр
ҮНДЭСНИЙ логистикийн төв бүхий шинэ суурьшлын бүсийг
ХОРООНЫ Хөшигийн хөндийд байгуулж, хөгжүүлэх УИХ,
Засгийн газрын шийдвэр гарсан.
АНХДУГААР
ХУРАЛДААН Хөшгийн хөндийн шинэ бүтээн байгуулалтын
ажлыг эрчимжүүлэх зорилготой, Монгол Улсын
БОЛЛОО Шадар сайд С.Амарсайханаар ахлуулсан Хөшигийн
хөндийн бүтээн байгуулалтын үндэсний хорооны
12 www.barilga.gov.mn анхдугаар хуралдаан /2022.09.29/-ний өдөр боллоо.

Хуралдааны эхэнд Барилга, хот байгуулалтын
сайд Б.Мөнхбаатар тус бүтээн байгуулалтын өнөөгийн
нөхцөл байдал болон 2023-2024 онд хийгдэх ажлын
төлөвлөгөөний талаар танилцууллаа.

Хөшигийн хөндийд байгуулах “Шинэ Зуунмод”
хотын бүтээн байгуулалтыг орон сууц, олон нийт,
худалдаа, үйлчилгээний бүс, Эдийн засгийн чөлөөт
бүс, Тээвэр логистикийн төв, Сургалт-Эрдэм
шинжилгээ-Үйлдвэрлэлийн цогцолбор, ИНЕГ-ын 600
айлын орон сууцны цогцолбор гэсэн 5 бүс байхаар
төлөвлөж, одоогоор инженерийн дэд бүтцийн зураг
төслийн ажил үргэлжилж байна.

2023-2024 онд бүтээн байгуулалтын эхний
ээлжийн усан хангамжийн шугам сүлжээ, мэдээлэл
холбоо, цахилгааны дэд станцын барилга, угсралт
зэрэг 8 багц ажлыг эхлүүлэхээр төлөвлөөд байна.

Мэдээ, мэдээлэл

www.barilga.gov.mn 13

Мэдээ, мэдээлэл НИЙТИЙН АЖ АХУЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ САЛБАРЫН ТҮҮХЭН ТОВЧООН

1931 оны 1 дүгээр сарын 1972 он 1973 он
9-ний өдөр Нийтийн аж ахуй, үйлчилгээний Сайд нарын Зөвлөлийн 267 дугаар
тогтоолоор “Тэргүүний үйлчлэгч”
Улаанбаатар хотын дотор орон яаманд материал техникийн
сууцны тухайд аж ахуйг үүсгэн хангамжийн газар, авто энгэрийн тэмдгээр шагнаж
байгуулахаар 1931 оны Засгийн байхаар заажээ.
тээврийн бааз, биеийн тамирын
газрын 1 дүгээр тогтоолоор “Хоршоолол” нийгэмлэг, техник 1974 он
шийдвэрлэв. мэргэжлийн сургууль, барилгын НААҮ-ний “Гавьяат ажилтан” цол
артель, орон сууцны захиргаа, олгож байхаар БНМАУ-ын Ардын
1947 он
Улаанбаатар хотод орон сууцны соёлын ордон, аймаг хотын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн 290
тасаг байгуулсан нь өнөөгийн ахуйн үйлчилгээний артелиудыг дүгээр зарлиг гарч шийдвэрлэсэн.
Улаанбаатар хотын орон сууц,
харъяалуулжээ. 1975 оны 2 дугаар сарын
нийтийн аж ахуйн салбарын 5-ны өдөр
үндсэн суурь болов. 1972 оны 2 дугаар сарын
25-ны өдөр Сайд нарын зөвлөлийн 53
1955 он дугаар тогтоолоор Нийтийн аж
БНМАУ-ын Сайд нарын Сайд нарын Зөвлөлийн 57 –р
Зөвлөлийн 299 дүгээр тогтоолоор тогтоол гарч, “Нийтийн аж ахуй, ахуй, үйлчилгээний яамыг 10
Улаанбаатар хотын Гүйцэтгэх үйлчилгээний яам” байгуулагдсан. хэлтэс, тасаг 64 орон тоотойгоор
захиргааны дэргэд хотын Орон
сууц нийтийн аж ахуйн удирдах 1971 оны 12 дугаар сарын шинэчлэн баталж харъяанд нь
16-ны өдөр Улаанбаатар хотын нийтийн
газар байгуулагдав. аж ахуй, ахуй үйлчилгээний
АИХ-ын Тэргүүлэгчдийн 1971 оны удирдах газар, Авто тээврийн
1959 он 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн
Ус суваг ашиглалтын газар 261 дүгээр зарлигаар “Нийтийн бааз, Гоёл чимэглэлийн үйлдвэр,
аж ахуй, үйлчилгээний яам” Гадаад мэргэжилтнийг үйлчлэх
байгуулагдав. байгуулах шийдвэр гарсан. газар, Барилга засварын контор,
Хоршоолол импекс нэгдэл
байхаар баталжээ.

1959 он 1969 он 1976 он
Дархан хот болон зарим аймгуудад
Улаанбаатарын төвлөрсөн ус Нийтийн аж ахуй, үйлчилгээний
хангамжийн эхний ээлжийн НАА-н товчоо байгуулагджээ. материаллаг баазыг бэхжүүлэх
барилга байгууламж ашиглалтад тусгай комиссыг Сайд нарын
1968 он
оров. Сайд нарын Зөвлөлийн 1968 оны Зөвлөлийн дэргэд байгуулж
79 дүгээр тогтоолоор Орон сууц, нийтийн аж ахуй, үйлчилгээг
1960 оны 2 дугаар сарын хөгжүүлэх талаар тавигдсан
12-ны өдөр нийгэм хангамжийн аж ахуйг зорилтыг орон даяар хэрэгжүүлэх
удирдах газар болон өргөжив. ажлыг удирдан зохион байгуулах
Сайд нарын зөвлөлийн 53 дугаар
тогтоолоор аймгийн төвийн 1967 он болов.
хорооны АДХГЗ-ны харъяанд Сайд нарын Зөвлөлийн 131 дүгээр
аж ахуйн тооцооны үндсэн 1976 он
дээр ажиллах үйлчилгээний тогтоолоор Улаанбаатар хотод
орон сууцны барилга угсралтын Монголын нийтийн аж ахуй,
тасгийг байгуулж, түүнд аймгийн үйлчилгээг хөгжүүлэх талаар
төвийн зочид буудал, орон сууц, конторыг байгуулав.
БНМАУ-ын АИХ-ын 11 дэх
халуун ус, үсчин, усан тээвэр, удаагийн анхдугаар чуулганаар
хувцас сэлбэх газар, мал нядлах тусгайлан хэлэлцэж нийтийн аж
ахуй, үйлчилгээг ойрын жилүүдэд
газар, фото зургийн салбар,
үйлчлэх товчоо зэрэг газруудыг хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийг
батлав.
харъяалуулжээ.

14 www.barilga.gov.mn

1992 оны 4 дүгээр сарын 1996 он 2012 оноос одоог хүртэл Мэдээ, мэдээлэл
1-ний өдөр
Монгол Улсын Их Хурлын 1996 Монгол Улсын Засгийн газрын
МНААН-ийг орон сууц нийтийн оны 40 дүгээр тогтоол, Засгийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт
аж ахуйн байгууллагуудын гадаад оруулах тухай 2012 оны 8 дугаар
газрын 1996 оны 300 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар
харилцаа, материал хангамж, тогтоолыг үндэслэн Дэд бүцийн Барилга, хот байгуулалтын яам
ашиглалт үйлчилгээний чиглэлээр байгуулж, Зам тээвэр, барилга,
хөгжлийн сайдын 1996 оны
зуучлах, тэдгээрийн хэвийн 363 дугаар тушаалаар Нийтийн хот байгуулалтын сайдын
найдвартай ажиллагааг хангахад эрхлэх ажил, үүргийн хүрээнд
нь туслалцаа үзүүлэх үүрэг бүхий аж ахуйн концернийг татан ажиллаж байсан Засгийн газрын
улсын концерн болон өөрчлөв. буулгаж зохион байгуулалтыг хэрэгжүүлэгч агентлаг-Газрын
өөрчилж Дэд бүтцийн хөгжлийн харилцаа, барилга , геодези, зураг
1990 он сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд зүйн газар татан буугдаж, Барилга,
Засгийн газрын 1990 оны 126 Монгол Улсын Засгийн газар, хот байгуулалтын сайдын эрхлэх
дугаар тогтоолоор Үйлдвэр Дэд бүтцийн хөгжлийн яамнаас ажлын хүрээнд зөвхөн Засгийн
үйлчилгээний ажилд туслах явуулж байгаа бодлого чиглэлийг газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг-
нийгэмлэгийг Монголын нийтийн зохион байгуулж хэрэгжүүлэх
аж ахуй, үйлчилгээний нэгтгэл чиг үүрэг бүхий Засгийн газрын Газрын харилцаа, геодези,
болгон 1991 оны нэгдүгээр сарын хэрэгжүүлэгч агентлаг –Нийтийн зураг зүйн газар ажиллахаар
аж ахуй, үйлчилгээний газар
3-нд зохион байгуулжээ. шийдвэрлэгдэж “Барилгын
байгуулагдав. хөгжлийн төв” ТӨААҮГ-ыг Засгийн
1990 оны 4 дүгээр сарын
6-ны өдөр 2000 он газрын 2012 оны 47 дугаар
тогтоолоор байгуулсан.
АИХ-ын Тэргүүлэгчдийн 83 УИХ-ын “Төр захиргааны
дугаар зарлигаар Нийтийн аж байгууллагын тогтолцоо, бүтцийн 2008-2012 он
ахуй, үйлчилгээний яамыг татан
ерөнхий бүдүүвчийг шинэчлэн Засгийн газрын 2009 оны 116
буулгажээ. батлах тухай” 2000 оны 32 дугаар тогтоолоор Засгийн газрын
дугаар тогтоолыг үндэслэн
1990 оны 4 дүгээр сарын Засгийн газрын 2000 оны 139 хэрэгжүүлэгч агентлаг. Газрын
1-ний өдөр харилцаа, барилга, геодези зураг
дүгээр тогтоолоор Засгийн газрын
Үйлдвэр үйлчилгээний ажилд хэрэгжүүлэгч агентлаг “Барилга, зүйн газар байгуулагдаж, энэ
туслах нийгэмлэгийн гишүүн хугацаанд Нийтийн аж ахуйн
хот байгуулалт, нийтийн аж ахуйн төрийн захиргааны байгууллагын
байгууллагын бүрэн эрхт газар”-ыг байгуулав.
төлөөлөгчийн 3 дугаар сарын 17- чиг үүргийг энэ агентлагын
2004 он хүрээнд гүйцэтгэж байв.
ны өдрийн 1 дүгээр тогтоолыг
үндэслэн Монголын үйлдвэр Монгол Улсын Засгийн газрын 2006 он
үйлчилгээний ажилд туслах 2004 оны 201 дүгээр тогтоол,
нийгэмлэгийн зохион байгуулалтыг Барилга, хот байгуулалтын сайдын Монгол Улсын Засгийн газрын
2004 оны 8 дугаар тушаалаар 2006 оны 37 дугаар тогтоолоор
шинэчлэн байгуулжээ. Барилга, хот байгуулалт, нийтийн төрийн өмчит “Хот байгуулалт”

1982-1987 он аж ахуйн газрын барилга, улсын үйлдвэрийн газрыг,
нийтийн ахуйн чиглэлээр өмнө Барилга, хот байгуулалтын сайдын
Улаанбаатар, Дархан, Чойбалсан
хотын ус сувгийн байгууламжийг нь гүйцэтгэж байсан үүрэг, 2006 оны 31 дүгээр тушаалаар
өргөтгөж Өлгий, Улиастай, Ховд, үйл ажиллагааг үргэлжлүүлэн Дэд бүтцийн ажилтны мэргэжил
Сайншанд, Улаангом хотод цэвэр, гүйцэтгүүлэхээр “Барилга, нийтийн
аж ахуйн хөгжлийн дэмжих төв”- дээшлүүлэх институтийг татан
бохир усны шугам, цэвэрлэх буулгаж Барилга, хот байгуулалт,
байгууламжийг ашиглалтанд ийг байгуулсан.
нийтийн аж ахуйн хөгжлийг
оруулж, Даланзадгад, дэмжих төвтэй нэгтгэн “Барилга,
Мандалговь, Баруун-Урт, хот байгуулалт, нийтийн аж ахуйн
Арвайхээр, Сүхбаатар хотын
10 жилийн сургууль, ТМС, үндэсний төв”-ийг байгуулж,
эмнэлэг зэрэг газрууд ус сувгийн бүтэц, дүрмийг нь Барилга, хот
төвлөрсөн байгууламжинд байгуулалтын сайдын 2006 оны 64

холбогдов. дүгээр тушаалаар баталсан.

www.barilga.gov.mn 15

Мэдээ, мэдээлэл АЗИЙН АРХИТЕКТОРУУДЫН
21 ДҮГЭЭР ЧУУЛГАН,
ARCASIA FORUM 21

Азийн архитекторуудын эвлэлийн гишүүд оролцлоо. мөн цахимаар холбогдон
өргөн хүрээтэй оролцож
зөвлөлийн /ARCASIA/-ийн Барилга, хот байгуулалтын байгаад талархал илэрхийлье.

гишүүн 22 орны 120 гаруй сайд Б.Мөнхбаатар энэхүү Монголчууд бид
уламжлалт нүүдэлчин ахуй,
төлөөлөгч Монгол Улсын олон улсын чуулганы үндсэн соёлтой ард түмэн учраас эх
газрын эрс тэс уур амьсгалтай,
нийслэл Улаанбаатар хотноо илтгэлийг тавьж, мэндчилгээ уул, тал хээр, говь цөл
хосолсон өргөн уудам
Төрийн ордонд чуулж, 21 дэвшүүлсэн юм. Тэрбээр нутагтай. Тиймээс бидний
суурин газрыг хөгжүүлж ирсэн
дүгээр чуулганаа хийлээ. хэлэхдээ: Даян дэлхийн XXI түүх дэлхийн бусад орнуудаас
өөрийн гэсэн өвөрмөц
Азийн архитекторуудын зууны тогтвортой хөгжлийн онцлогтой. Өнөөдөр манай
оронд хотжилт эрчимтэй
форум-21" “Тогтвортой хот хөтөлбөрт том хотууд явагдаж, орчин үеийн хот
суурин, үйлдвэр, хөдөө аж
байгуулалтын ирээдүй" руу шилжин суурьших ахуйн цогцолбор, иж бүрэн
орон сууцны хороолол
сэдвийн дор хот байгуулалтын хөдөлгөөнөөс үүдэлтэй баригдсаар байна.

болон архитектурын салбарын хүн амын хэт төвлөрлийг Монгол Улсын урт
хугацааны хөгжлийн бодлогын
шинэ чиг хандлагууд, бууруулахын тулд бүсийн баримт бичиг “Алсын хараа
2050”-д нийслэл Улаанбаатар
азийн орнуудын шилдэг тэргүүлэх төв, шинэ хотуудын хот болон түүний дагуул
хотуудыг амьдрахад таатай,
туршлагуудын талаар хөгжлийг дэмжихийг байгаль орчинд ээлтэй, Зүүн

хэлэлцсэн юм. Тус чуулганд чухалчлан үзсэний дагуу

Монгол Улсын Шадар сайд өнөөдрийн форумын арга

С.Амарсайхан, Барилга, хэмжээг “ТОГТВОРТОЙ ХОТ

хот байгуулалтын сайд БАЙГУУЛАЛТЫН ИРЭЭДҮЙ”

Б.Мөнхбаатар, Барилга, сэдвийн хүрээнд Монгол

хот байгуулалтын дэд Улсын Засгийн газар Олон

сайд Э.Золбоо, Азийн улсын Архитекторуудын

архитекторуудын зөвлөлийн Эвлэл (UIA) болон Азийн

ерөнхийлөгч Абу Саяид М архитекторуудын Зөвлөл /

Ахмедтай тэргүүтэй олон ARCASIA/-тэй хамтран зохион

улсын архитекторууд, БХБЯ, байгуулж байна. Форумд 120

Монголын архитекторуудын гаруй төлөөлөгчид биечлэн,

16 www.barilga.gov.mn

хойд Азийн аялал жуулчлал, өөрчлөлт, хүрээлэн буй орчны иргэдийн хэрэгцээ шаардлагад
доройтол, автомашины хэт нийцсэн архитектурын бүтээл
үйлчилгээ бүхий логистик, олон их хэрэглээ, хотын захын олноор туурвих өлзийтэй Мэдээ, мэдээлэл
тэлэлт, дэд бүтцийн даац ерөөлийг өргөн дэвшүүлье
улсын харилцааны төв болгох хэтрэх, бохирдол, байгалийн гэлээ..
баялгийг үр ашиггүй ашиглах,
зорилтыг дэвшүүлсэн. Дээрх тэгш бус байдал нэмэгдэж,
уугуул ландшафт, экосистем
зорилтыг хэрэгжүүлэхийн тулд алдагдах сөрөг үр дагаврыг
бий болгож байна. Нөгөө
Чингисхаан олон улсын нисэх талаас энэхүү хэрэгцээ нь Азийн архитекторуудын
хот төлөвлөлт, дэд бүтцийн
онгоцны буудлыг түшиглэн шинэлэг арга барил, форум Олон улсын арга
дижитал шийдэл, ногоон
нийслэл Улаанбаатар хотоос технологи, хот суурин газрын хэмжээг зохион байгуулах
төлөвлөлтийн менежментийг
өмнө зүгт 52 км-ийн зайд илүү үр ашигтайгаар эрхийг авах шалгаруулалтад
нэвтрүүлэх асуудал тулгарч
314 хавтгай дөрвөлжин км байна. Өнөөдөр олон улсад 2020 онд Монголын
үүсээд байгаа эдийн засаг, улс
талбайд 150 мянган хүн амтай төрийн болон бусад хямралын Архитекторуудын Эвлэл
нөлөөллийг тооцоолон даван
"Шинэ Зуунмод" хотыг шинээр гарах, өөрчлөлтөд дасан өрсөлдөж, 2021 оны 9
зохицох, ирээдүйд гарч болох
байгуулахаар хөгжлийн нөхцөлд бэлэн байх,стратеги дүгээр сард шалгарч зохион
бий болгох, тогтвортой хот
ерөнхий төлөвлөгөөг байгуулалтын загваруудыг байгуулах албан ёсны эрхийг
боловсруулахад архитектор,
боловсруулж, инженерийн хот төлөвлөгч мэргэжилтнүүд авсан юм.
Та бүхний үүрэг, оролцоо
дэд бүтцийг барих ажлыг чухал байна, Форумын үйл Олон улсын архитекторууд
ажиллагаанд амжилт хүсэж,
эхлээд байна. оролцсон форум нь тус

Шинэ Зуунмод хотыг 21-р бүс нутагт хамаарах хот
зууны хот байгуулалтын нэг
загвар болох Аэротрополис байгуулалтын төслүүдийг
хотын үзэл баримтлалын
дагуу төлөвлөж, нисэх амжилттай хэрэгжүүлэхэд
буудлын орчмын орон
зайд төмөр зам, авто зам мэргэжлийн санал зөвлөмж
болон агаарын тээврийн дэд
бүтцийг багтаасан логистик өгдөг үндсэн платформ юм.
хаб, аялал жуулчлал, эдийн
засгийн тусгай бүс, бүтээлч Мөн Азийн төдийгүй дэлхийн
болон дэвшилтэд технологи
бүхий үйлдвэрлэлийн салбар, нэртэй архитекторууд,
тэдгээрийг дагасан дэд
салбаруудыг хөгжүүлэхээр судлаачид хуран цугларч,
төлөвлөсөн.
архитектур, хот байгууллатын

дэлхийн чиг хандлагыг

хэлэлцдэг онцгой ач

холбогдолтой арга хэмжээ

юм.

Өнөөдөр хот, суурин
газрууд дэлхийн нийт хуурай
газрын 2 хувийг эзэлдэг
хэдий ч нийт хүн ам нь НҮБ-
ын тооцоолсноор 2050 онд 2
дахин өсч, хотжилтын түвшин
70 хувьд хүрсэнээр 21 дүгээр
зууны өөрчлөлтийн нэг гол
чиг хандлага болох төлөвтэй
байна. 2030 он гэхэд Азийн
хүн амын 55 гаруй хувь нь
хотуудад амьдарч, урьд өмнө
хэзээ ч байгаагүй томоохон
суурин газруудыг бий болгон
шинээр мега бүс, хот-бүс
гэсэн хэлбэртэйгээр хөгжих
хандлагатай байна.

Хүн амын эрчимтэй
өсөлтийг дагаад ялангуяа,
том хотуудад уур амьсгалын

www.barilga.gov.mn 17

2022.09.22 -НЫ ӨДРИЙН
БАЙДЛААР

5.107 ИРГЭНД

458.5 ТЭРБУМ ТӨГРӨГИЙН

ИПОТЕКИЙН ЗЭЭЛИЙН САНХҮҮЖИЛТЫГ

ОЛГООД БАЙНА...

УЛААНБААТАР ХОТ -72% ОРОН НУТАГ -25%

377.6 3.842 80.9 1.265

ТЭРБУМ ₮ ЗЭЭЛДЭГЧ ТЭРБУМ ₮ ЗЭЭЛДЭГЧ

ЗЭЭЛИЙН
ЭХ ҮҮСВЭР

252,5

ТЭРБУМ ₮

МОНГОЛ БАНКНЫ ЭХ ҮҮСВЭР

205,8

ТЭРБУМ ₮

АРИЛЖААНЫ БАНКНЫ ЭХ ҮҮСВЭР

18 www.barilga.gov.mn

И.ГОНЧИГБАТ:

БАРИЛГАД

ХӨГЖЛИЙН

БЭРХШЭЭЛТЭЙ

ИРГЭНИЙ
ХҮРТЭЭМЖИЙГ
ТӨЛӨВЛӨХ

БНбД 31-23-22
Нормыг заавал мөрдөх
шинж чанартай
болсноороо чухал ач
холбогдолтой юм.

ШУТИС, БАС-ийн Архитектурын салбарын зөвлөх
профессор, доктор: И.Гончигбаттай ярилцлаа.

-“Барилга, байгууламжийн тоотой Ажлын техникийн хүний эрхийн тухай конвенц
хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний даалгаврыг үндэслэж тус
хүртээмжийг төлөвлөх” /БНбД БНбД-г зөвлөх, мэргэшсэн /2009 он/ Монгол Улсын
31-23-22/ барилгын норм дүрэм архитектор, орчуулагч дөрвөн
батлагдлаа. Та энэ норм хүний бүрэлдэхүүнтэй баг барилгын тухай хуулийн
ба дүрмийг боловсруулсан боловсруулсан юм. БНбД нь
хүмүүсийн нэг. Тиймээс хэрэглэх хүрээ, нормативт 11.1.6, 33.1.2-р заалт Монгол
ерөнхий мэдээллийг товч эшлэл, нэр томьёоны
танилцуулбал? тодорхойлолт, ерөнхий зүйл Улсын Хөгжлийн бэрхшээлтэй
бүхий 8 бүлэг 17 дэд бүлэг,
-“Барилга байгууламжид хавсралт зураглал, хяналтын хүний эрхийн тухай хуулийн
Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэний асуумж бүхий 85 хуудас
хүртээмжийг төлөвлөх” / материал болсон. 8-р зүйлийн үзэл санаатай
БНбД31-23-22/ норм 2022
онд батлагдан гарч байна. -Энэ норм дүрмийг шинээр нийцүүлж, ажлын техникийн
Барилга, хот байгуулалтын батлах шалтгаан, шаардлага
яамнаас 2018 оны аравдугаар нь юу байв? даалгаврын дагуу урьд нь
сард баталсан 40/2018
-Хөгжлийн бэрхшээлтэй боловсруулсан нормаль,

гарын авлага, барилгын

дүрэм, стандартыг шинэчлэх

зайлшгүй шаардлага гарсан.

Түүнчлэн олон улсад хүн

амьдрах саадгүй орчин, орон

зайг бүрдүүлэх, хүртээмжийг

нэмэгдүүлэх шинэ ойлголт

Ярилцлага ухагдахуун гарч, хөгжлийн чанартай тул зураг төсөл
бэрхшээлтэй иргэдийн зүгээс зохиогчид тэр болгон мөрдлөг
энэ асуудлаар санал бодлоо болгодоггүй байсан гэж үздэг.
илэрхийлэх болсон зэрэг Тэгвэл одоо энэхүү норм ба
нь энэхүү норм дүрмийг дүрмийг заавал мөрдөх шинж
боловсруулах үндэслэл болсон. чанартай болсноороо бас
нэг чухал ач холбогдолтой гэж
Ер нь барилгад хөгжлийн харж байгаа?
бэрхшээлтэй иргэний
хүртээмжийг төлөвлөх нь - Урьдах нормаль дүрэм
өөрөө ямар ач холбогдолтой стандартууд нь зөвлөмжийн
вэ? чанартай батлагдсан учраас
зураг төсөлд хүртээмжийг
-Энэ норм дүрмийн онцлог тусгах байдал, хяналт,
гүйцэтгэлийн ажилд дутуу
гэвэл бүлэг, дэд бүлэг бүрийн дулимаг, буруу зөрүү хийгдэж
ирсэн дутагдалтай тал бий.
зүйл заалтуудыг дэлгэрэнгүй Иймд салбарын яамны зүгээс ОНБ, биеийн тамир спорт,
энэ нормыг БНбД болгож
тайлбарлаж шинэ нэр томьёо баталсан. Тодруулбал, БНбД соёл гэгээрэл, шашин, төр,
нь заавал мөрдөх техникийн
болон хүртээмжийг төлөвлөх баримт бичигт багтдаг. Энэ олон нийт, үйлчилгээний
нь амьдралд хэрэгжүүлэхийн
олон нийтийн барилгын нэр тулд хийж байгаа хэрэг. Зураг барилгууд, хөдөлмөрийн
төсөлд зохиогчид энэ нормыг
төрлийг нэмж төлөвлөлт, төлөвлөлтөд заавал мөрдөх ажлын байрны төлөвлөлтөд
болж байгаагаараа давуу
гүйцэтгэлийг хянах хуудасны талтай. тавигдах шаардлагуудыг бүлэг

асуумжийг хавсралтаар болгон зааж, дэлгэрэнгүй

оруулсан явдал юм. Ингэснээр тайлбарласан. Нормын

норм дүрмийн шаардлагуудыг хавсралт зургуудын тоон

эксперт, мэргэжлийн хяналт, хэмжээ, масштаб, тайлбарын

барилга байгууламжийг утга агуулгыг оновчтой

ашиглалтад хүлээж авах болгож, цахилгаан шатны

комисс гэсэн гурван тал нэг хүртээмжийг тооцох аргыг

цонхоор хянаж, дүгнэлт гаргах -Өмнөх дүрэмд байсан зүйл нэмж оруулсан. Өмнөх дүрэм
заалт, тоон утгууд энэ норм
боломжтой болж байгаа нь дүрмээр хэрхэн өөрчлөгдсөн стандартад пандусын уртыг
бэ, жишээ болгож та томоохон
энэ нормын давуу тал болно. өөрчлөлт, зүйл заалтуудаас 1:10, 1:12 утгаар харьцуулан
онцолж хэлбэл?
Ер нь барилга байгууламж, төлөвлөдөг байсныг энэ шинэ

хүний амьдрах орчин орон нормд 1:15 болгож өөрчилсөн.

зайд хүртээмжийг төлөвлөх нь Түүнчлэн нормын хавсралтад

хүн бүрт тэгш боломж олгож хяналтын хуудасны асуумжийг

буй хэрэг. Энэ нь хүнийг -Тус норм дүрэмд оруулж төлөвлөлт гүйцэтгэлийг

ялгаварлан гадуурхахгүй, өмнө мөрдөж байсан иж бүрэн хянах боломж

хүмүүнлэг, тогтвортой хөгжлийг нормаль, барилгын дүрэм бүрдүүлсэн зэрэг онцлогтой

хангах чухал үндэс бөгөөд стандартуудын зүйл заалтаас юм. Хүртээмжийг барилга

барилга, хот байгуулалтын агуулга, тоон утгын талаар байгууламжийн зураг төсөлд

зураг төсөлд хүртээмжийг өөрчлөгдсөн дараах зүйл заалт тусгаж, хянан магадлаад

зайлшгүй төлөвлөж, хүн бий. Жишээлбэл, зураг төсөл бодитой хэрэгжүүлснээр

төрөлхтний ирээдүйн сайн боловсруулах явцад мөрдөх Хөгжлийн бэрхшээлтэй

сайхны төлөө зорилтыг хангах Олон улсын түгээмэл загварын иргэн төдийгүй бүх хүн саад

боломжийг нээж байгаагаараа зарчим, хөгжлийн бэрхшээлтэй бэрхшээлгүй материаллаг

ач холбогдолтой норм болсон. иргэний амьдрах орчны орчин, орон зайд амьдралын

-Өмнө нь мөрдөгдөж байсан чанарыг хангах төлөвлөлтийн тэгш боломжоор хангагдаж
“Тахир дутуу иргэдэд
зориулсан барилгын тухайлсан шаардлагуудыг үндсэн хуулинд заасан “...
төлөвлөлтийн гарын авлага”
БД 31-101-04, “Хөгжлийн ерөнхий зүйлд оруулж өгсөн. хүмүүнлэг, энэрэнгүй,
бэрхшээлтэй иргэдийн
амьдрах орчны шаардлагад Мөн Хөгжлийн бэрхшээлтэй ардчилсан нийгмийг цогцлон
нийцсэн зураг төсөл зохиох”
БД 31-113-11 эдгээр баримт иргэний амьдрах орчин, орон байгуулах” үндсэн зорилтыг
бичгүүд нь зөвлөмжийн шинж
байрны төлөвлөлтөд тавигдах хангахад энэхүү техникийн

тусгай шаардлагууд, орон баримт бичгийн ач холбогдол

сууц, олон нийтийн барилга оршино гэж үзэж байна.

түүний дотор сургууль,

эмнэлэг, олон зориулалттай

20 www.barilga.gov.mn

Тушаал, шийдвэр

www.barilga.gov.mn 21

Тушаал, шийдвэр

22 www.barilga.gov.mn

Тушаал, шийдвэр

www.barilga.gov.mn 23

Мэдээ, мэдээлэл ЗАМЫН-ҮҮД ХИЛИЙН
БООМТЫГ ОЛОН
УЛСЫН ЖИШИГТ
НИЙЦҮҮЛЭН
ШИНЭЧИЛЖ БАЙНА

Монгол Улсын Засгийн газрын Шинэ
сэргэлтийн бодлогын хүрээнд Дорноговь
аймгийн хилийн Замын-Үүд боомтыг олон улсын
жишигт нийцүүлэн өргөтгөн шинэчлэх, бүтээн
байгуулалтын төслийг БНХАУ-ын буцалтгүй
тусламжийн хөрөнгө оруулалтаар хийж байна.

Тус бүтээн байгуулалтын барилга угсралтын
гүйцэтгэлд Барилга, хот байгуулалтын яамны
харьяа Барилгын хөгжлийн төв ТӨҮГ-ын ажлын
хэсэг хяналт тавьж ажиллалаа. Хилийн боомтын
зорчигч тээврийн цогцолборын хүрээнд 19.72 га
талбайд барилга байгууламж, дэд бүтцийн ажил,
автозам, явган зам, ногоон байгууламж, дайрган
зам талбайн ажил гүйцэтгэж, 2022 оны 11 сард
байнгын ашиглалтад оруулахаар ажиллаж байна.

24 www.barilga.gov.mn

Мэдээ, мэдээлэл

Сангийн яам, “Хөгжлийн хөтөч-Дэд бүтэц” төслийн нэгжийн захиалгаар “Жунмэй
инженеринг групп” ХХК барилга, угсралтын ажлыг гүйцэтгэж байна.

www.barilga.gov.mn 25

26 www.barilga.gov.mn

АЮХУАЛЯТГАДЙЛХЫОНГ ТҮР ХАДГАЛАХ Мэдээ, мэдээлэл
БАЙРНЫ БАРИЛГАД
УЛСЫН КОМИСС
АЖИЛЛАЛАА

Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар Захиалагч: БОАЖЯ
Дархан-Уул, Төв, Дундговь аймагт аюултай
хог хаягдлын түр хадгалах байр барьж байна. Гүйцэтгэгч: "Брэнд шилдэг" ХХК
Дархан-Уул аймгийн 13-р багийн нутагт
барьсан аюултай хог хаягдлын түр хадгалах "БАРИЛГЫН ХӨГЖЛИЙН ТӨВ" ТӨҮГ
байрны барилгад улсын комисс ажиллан, захиалагчийн техникийн хяналтыг
үүрэг даалгаврын биелэлтээр ашиглалтад хэрэгжүүлэн ажиллалаа.
оруулахаар шийдвэрлэлээ.

www.barilga.gov.mn 27

Мэдээ, мэдээлэл АВЛИГЫН ЭСРЭГ ХУУЛЬ
ТОГТООМЖИЙГ СУРТАЛЧЛАХ АЯН
ЗОХИОН БАЙГУУЛЛАА

Барилгын хөгжлийн төв ТӨҮГ нь Авлигатай тэмцэх Үндэсний хөтөлбөр, Монгол
Улсын Засгийн газраас баталсан авлигын индексийг бууруулах зорилтын хүрээнд
байгууллагын 2022 оны “Авлигын эсрэг үйл ажиллагааны төлөвлөгөө”, “Авлигын
индексийг бууруулах арга хэмжээний төлөвлөгөө”-г тус тус батлан, хэрэгжүүлэн
ажиллаж байна.

Энэ хүрээнд Авлигатай тэмцэх газар, Барилгын хөгжлийн төв ТӨҮГ хамтран
салбарын хууль тогтоомж, барилга барихтай холбоотой дүрэм, журам, барилгын
стандарт, барилгын зураг төслийн магадлагаа гаргахад гарч буй хүндрэл
бэрхшээлийн талаар ярилцаж, цаашид хамтран ажиллах асуудлаар уулзалт
зохион байгуулахаас гадна Барилгын хөгжлийн төвийн нийт ажилтнуудад
зориулсан “Авлига, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх нь”, “Төрийн
албан хаагчийн ёс зүйн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх нь” сэдвүүдийн хүрээнд
сургалтуудыг тогтмол зохион байгуулж, авлигын эсрэг үйл ажиллагаанд нэгдэн
ажиллаж байна.

28 www.barilga.gov.mn

ХАМТРАН АЖИЛЛАХ ГЭРЭЭГ ҮЗЭГЛЭЛЭЭ Мэдээ, мэдээлэл

Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг ажиллагаандаа ашиглах боломжтой болж
зүйн газар, Барилгын хөгжлийн төв ТӨҮГ нь байгаа юм.
мэдээллийн санд хандах эрх үүсгэх, мэдээлэл
харилцан солилцох, ашиглах талаар хамтран 9 Барилгын тусгай зөвшөөрөлтэй аж ахуйн
ажиллах гэрээг 2022.10.07-ны өдөр үзэглэлээ. нэгж, байгууллагын мэдээлэл, барилга,
байгууламж захиалагчийн техникийн
Тодруулж хэлбэл, Барилгын хөгжлийн төв хяналтын үйл ажиллагааны мэдээлэл,
ТӨҮГ-ын “Барилгын салбарын нэгдсэн бүртгэл, барилга, байгууламжийн зураг төслийн
мэдээллийн сан” /www.mcis.gov.mn/ болон магадлалын мэдээлэл
Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг зүйн
газрын “Хот байгуулалтын кадастрын цахим 9 Байр зүйн зураг, газрын кадастрын
систем” болох “Урбан менежер” мэдээллийн мэдээлэл, газар зохион байгуулалтын
сангуудыг холболт хийх ажлыг эхлүүллээ. төлөвлөгөө, хот байгуулалтын хөгжлийн
төлөвлөгөө, инженер геологи болон газар
Мэдээллийн санг холбосноор талууд хөдлөлтийн бичил мужлалын зураг.
дараах мэдээллийг харилцах солилцож, үйл

ДОРНОД АЙМГИЙН БАЯНТҮМЭН СУМАНД

ШИНЭ ЭМНЭЛЭГ АШИГЛАЛТАД ОРЛОО

Дорнод аймгийн Баянтүмэн суманд 20 ортой сумын эмнэлгийн барилгыг
ашиглалтад хүлээн авч, үйл ажиллагаагаа эхлүүлээд байна.

Эрүүл мэндийн яамны захиалгаар, “Түрүү гарав” ХХК барилга угсралтын ажлыг
гүйцэтгэж, “Барилгын хөгжлийн төв” ТӨҮГ захиалагчийн текникийн хяналтыг
хэрэгжүүлэн ажиллалаа.

www.barilga.gov.mn 29

Тушаал, шийдвэр

БАРИЛГАД ХЭРЭГЛЭГДЭХ ГОЛ НЭР
ТӨРЛИЙН БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛЫН

ҮНИЙН МЭДЭЭЛЭЛ

2022.10/06 Дээд ба доод үнийн
мэдээлэл
Д/д № Материалын Марк/ Хэмжих
нэр хэмжээ нэгж дээд үнэ доод үнэ

дундаж нөат-гүй нөат-тэй үнэ /төг/
нөат-тэй үнэ /төг/
үнэ /төг/

1.1 БЕТОН, БЕТОН БҮТЭЭГДЭХҮҮН

Хучилтын нүхтэй хавтан

1 1 Хучилтын нүхтэй М250
хавтан / ХНХ ш 552,750 502,500 599,500 506,000
63х12

2 2 Хучилтын нүхтэй М250
хавтан / ХНХ ш 511,500 465,000 550,000 473,000
63х08

3 3 Хучилтын нүхтэй М250
хавтан / ХНХ ш 517,000 470,000 550,000 484,000
59х12

4 4 Хучилтын нүхтэй М250
хавтан / ХНХ ш 475,750 432,500 500,500 451,000
59х08

30 www.barilga.gov.mn

5 5 Хучилтын нүхтэй М250 ш 407,000 370,000 418,000 396,000 Үнэ ханш
хавтан / ХНХ
47х12 330,000

6 6 Хучилтын нүхтэй М250 ш 346,500 315,000 363,000 99,000
хавтан / ХНХ 132,000
47х08 143,000
154,000
Зоорийн ханын гулдмай
19,800
7 7 Зоорийн ханын М150 / ш 115,500 105,000 132,000 22,000
гулдмай ЗХГ 3х2.4 32,000
37,000
8 8 Зоорийн ханын М150 / ш 140,800 128,000 158,400
гулдмай ЗХГ 4х2.4 315,000
345,000
9 9 Зоорийн ханын М150 / ш 161,333 146,667 198,000 377,500
гулдмай ЗХГ 5х2.4 407,000
423,000
10 10 Зоорийн ханын М150 / ш 179,667 163,333 231,000 450,000
гулдмай ЗХГ 6х2.4

Ялуу

11 11 Даацын бус ялуу М200 / Я ш 19,800 18,000 19,800
12х12х14

12 12 Даацын бус ялуу М200 / Я ш 23,100 21,000 24,200
15х12х14

13 13 Даацын ялуу М200 / ДЯ ш 33,600 30,545 35,200
12х12х22

14 14 Даацын ялуу М200 / ДЯ ш 38,850 35,318 40,700
15х12х22

1.2 БЕТОН, БЕТОН БҮТЭЭГДЭХҮҮН

15 1 Бетон зуурмаг B10 / м³ 327,500 297,727 340,000
М150/

16 2 Бетон зуурмаг B15 / м³ 357,500 325,000 370,000
М200/

17 3 Бетон зуурмаг B20 / м³ 383,750 348,864 390,000
М250/

18 4 Бетон зуурмаг B22.5 / м³ 418,500 380,455 430,000
М300/

19 5 Бетон зуурмаг B25 / м³ 436,500 396,818 450,000
М350/

20 6 Бетон зуурмаг B30 / м³ 470,000 427,273 490,000
М400/

2. БА РЬЦАЛДУУЛАГЧ МАТЕРИАЛ

Хэмжих 2022.10.10 Дээд ба доод үнийн мэдээлэл
нэгж
Д/д № Материалын нэр Марк/ хэмжээ дундаж нөат- нөат-гүй үнэ дээд үнэ доод үнэ

тэй үнэ /төг/ /төг/ нөат-тэй үнэ /төг/

БАРЬЦАЛДУУЛАГЧ МАТЕРИАЛ /үйлдвэр дээрхи үнэ/

21 1 Портландцемент OРС OРС 42.5 тонн 406,750 369,773 440,000 373,500
42.5/ууттай/ 380,500 345,909 426,500 334,500

22 2 Портландцемент РС 42.5 РС 42.5 тонн
/задгай/

БАРЬЦАЛДУУЛАГЧ МАТЕРИАЛ /зах дээрхи үнэ/

21 1 Портландцемент OРС OРС 42.5 тонн 627,000 570000 704,000 550,000
42.5/ууттай/ 580,000 527272.727

22 2 Портландцемент РС 42.5 РС 42.5 тонн 580,000 580,000
/задгай/

www.barilga.gov.mn 31

Үнэ ханш 23 1 Арматур /Ø 10 3. ТӨМӨР БҮТЭЭЦ ЭДЛЭЛ
мм, Ø 12 мм/ A III тонн 2,832,500 2,575,000 2,900,000 2,600,000

24 2 Арматур /Ø 14 A III тонн 2,800,000 2,545,455 2,850,000 2,600,000
мм-Ø 28 мм/

25 3 Арматур /Ø 32 A III тонн 2,800,000 2,545,455 2,850,000 2,600,000
мм/

26 4 Катанка /6.5мм, AI тонн 2,832,500 2,575,000 2,900,000 2,600,000
Ø 8 мм, Ø 10 мм/

4. ДҮҮРГЭЛТИЙН МАТЕРИАЛ

Автоклавын

27 1 хөнгөн бетон D500 кг/ м³ 253,333 230,303 300,000 220,000
гулдмай м3

/600x400x250мм/

28 2 Керамик тоосго M100 ш 403 367 480 330
/250х120х65мм/ дээш

5. ДҮҮРГЭГЧ МАТЕРИАЛ

29 1 Элс /Ø 0-5мм/ стандарт м³ 28,375 25,795 50,000 13,500
12,000 10,000
30 2 Хайрга /Ø стандарт м³ 11,000 10,000 20,000 15,000
5-10мм/ 22,000 16,000
22,000 22,000
31 3 Хайрга /Ø 10- стандарт м³ 17,500 15,909
20мм/

32 4 Дайрга /Ø стандарт м³ 19,000 17,273
5-10мм/

33 5 Дайрга /Ø 10- стандарт м³ 22,000 20,000
20мм/

6. ДУЛААЛГЫН МАТЕРИАЛ

Хөөсөн

34 1 полистирол ESP - м³ 327,633 297,848 360,000 196,000
хавтан (24-25кг/

м³)

35 2 Эрдэс хөвөн /5см М80 боодол 42,570 38,700 42,570 38,700
зузаан/ /3.6м²/

36 3 Эрдэс хөвөн /5см М100 боодол 57,870 52,609 57,870 52,609
зузаан/ /3.6м²/

37 4 Хөөсөн шахмал / XPS м³ 501,500 455,909 528,000 465,000
XPS/ хавтан /3см/

38 5 Хөөсөн шахмал / XPS м³ 486,000 441,818 517,000 445,000
XPS/ хавтан /5см/ нөат-гүй үнэ /төг/

7. ДЭЭВРИЙН МАТЕРИАЛ

Наадаг хар ЭКП боодол 134,750 122,500 137,500 97,190
цаас, нэг
39 1 талдаа чулуутай
унифлекс ЭКП
/10м2, хуйлмал/

32 www.barilga.gov.mn

Наадаг хар цаас ЭПП боодол 157,300 143,000 176,000 138,600 Үнэ ханш
40 2 унифлекс ЭПП 116,700

/10м2, хуйлмал/ 275,000

Праймер, Праймер,   кг 129,850 118,045 143,000 286,000
41 3 Битумаст /хар Битумаст 327,000 198,000
310,000 9,000
тос 21.5/ 10,000

8. ХУВАНЦАР ЦОНХ, ХААЛГА

70мм

зузаан,

42 1 Хуванцар PVC 5 камер, м² 308,000 280,000
цонх 2 давхар

шилэн

багцтай

70мм

зузаан,

43 2 Хуванцар PVC 5 камер, м² 319,500 290,455
цонх 2 давхар

шилэн

багцтай

44 3 Хуванцар PVC 1 м² 312,000 283,636 385,000
хаалга хавтастай, 11,000
2 давхар

шилтэн
багцтай

9. ХУУРАЙ ХОЛЬЦ

Өнгөлгөөний - кг 9,867 8,970
45 1 цагаан замазка

/25/

Барилгын ажилд

46 2 хэрэглэх цаавуу - кг 12,000 10,909 13,000
/хөөсөнцрийн

цавуу /25/

Барилгын ажилд

47 3 хэрэглэх цаавуу - кг 12,000 10,909 13,000 10,000
/плитаны цавуу

/25/

10. МЕТАЛЛ ХИЙЦ ЭДЛЭЛ

48 1 Двухтавр стандарт тонн 3,600,000 3,272,727 3,600,000 3,600,000

49 2 Швеллер стандарт тонн 3,500,000 3,181,818 3,500,000 3,500,000

50 3 Булан төмөр стандарт тонн 3,500,000 3,181,818 3,500,000 3,500,000

11. МОДОН МАТЕРИАЛ нөат-гүй үнэ /төг/

51 1 Брус стандарт ш 55,000 50,000 55,000 45,000
/4х6х400смх6ш/

52 2 Брус стандарт ш 38,500 35,000 35,000 35,000
/10х10х400см/

53 3 Палк стандарт ш 82,500 75,000 80,000 70,000
/15х15х400см/

www.barilga.gov.mn 33

55 4 Банз /4х400см/ стандарт м3/30ш/ 660,000 600,000 650,000 550,000

Үнэ ханш 12. ШАЛНЫ МАТЕРИАЛ 27940- 25000- нөат-гүй үнэ /төг/
40370 36700
56 1 Паркетан шал стандарт м² 27940- 25000-
/800х125х12мм/ 40370 36700

57 2 Хавтанцар /хана, стандарт ш 6,417 5,833 8,650 6,600
30х60см/

58 3 Хавтанцар /шал, стандарт ш 14,300 13,000 14,300 13,000
60х60см/

13. САНТЕХНИКИЙН МАТЕРИАЛ

Бохир усны хуванцар хоолой /Гадна шугам/

59 1 Бохир усны D100 2м 41,250 37,500 38,500 35,000
хуванцар хоолой

Бохир D150 2м 72,833 66,212 72,000 71,000
60 2 усныхуванцар

хоолой

61 3 Бохир усны D200 2м 113,903 103,548 120,000 105,000
хуванцар хоолой

Цэвэр усны ган хоолой /Гадна шугам/

62 1 Ø108*4.0 м 43,072 39,156 45144 41000

63 2 Ø159*4.5 оёдолтой м 73,230 66,573 75,460 71,000
64 3
65 4 Ган хоолой Ø219*6 м 128,594 116,904 138,688 118,500
Ø325*8.0 м 253,638 230,580 275,176 232,100

66 5 Ø108*5.0 оёдолгүй м 65,790 59,809 65,790 65,790

67 6 Ø159*4.5 м 95,474 86,795 95,474 95,474
68 7
69 8 ØØ76*3.5 м 30,325 27,568 32,250 28,400
Ø108*4.0 45,300
70 9 Цайрдсан ган Ø133*4.5 м 45,300 25,818 45,300
71 10 хоолой Ø159*4.5 55,000
м 65,836 59,851 73,450
66,600
м 83,275 75,704 96,924
196,900
Хаалт 515,900
616,000
72 1 Бөмбөлгөн хаалт Ø100 ш 196,900 179,000 196,900 1,238,600
73 2 Бөмбөлгөн хаалт Ø125
74 3 Бөмбөлгөн хаалт Ø150 ш 515,900 469,000 515,900 36,400
75 4 Бөмбөлгөн хаалт Ø200 58,250
ш 616,000 560,000 616,000 74,800
101,750
ш 1,238,600 1,126,000 1,238,600

Фланц

76 5 Фланц Ø100 ш 36,400 33,091 36,400
77 6 Фланц Ø125
78 7 Фланц Ø150 ш 58,250 52,955 58,250
79 8 Фланц Ø200
ш 74,800 68,000 74,800

ш 101,750 92,500 101,750

34 www.barilga.gov.mn

ЭЛС, ХАЙРГА, ДАЙРГА Үнэ ханш

Элс Хайрга Дайрга НӨАТ-ТЭЙ ДУНДАЖ ҮНЭ / ТӨГ/

22,500
22,500

23,750
24,250
29,250
29,250
29,250
25,500
25,500

13,233
11,000

13,233
11,000

13,233
11,000

13,667
11,000

13,667
15,000

14,000
15,000
15,000

12,500
15,000
16,000
15,000
16,000

2022.I САР 2022.II САР 2022.III САР 2022.IV САР 2022.V САР 2022.VI САР 2022.VII САР 2022.VIII САР 2022.IX САР

ХУВАНЦАР ЦОНХ, ХААЛГА

Хуванцар PVC цонх /70мм зузаан, 5 камер, 2 давхар шилэн багцтай/ Хуванцар PVC цонх Хуванцар PVC хаалга 1 хавтастай, 2 давхар шилэн багцтай

НӨАТ-ТЭЙ ДУНДАЖ ҮНЭ / ТӨГ/

321,250
351,650
365,000

336,250
368,480
385,000

336,250
368,480
385,000

336,250
368,480
385,000

321,250
357,500
358,000

336,250
368,480

358,000
336,250

368,480
385,000

336,250
368,480
385,000

360,000
375,000
395,000

2022.I САР 2022.IIСАР 2022.III САР 2022.IV САР 2022.V САР 2022.VI САР 2022.VII САР 2022.VIII САР 2022.IX САР

www.barilga.gov.mn 35

ГАЗРЫН ХАРИЛЦААТАЙ ХОЛБООТОЙ ДАРААХ
ЛАВЛАГАА, ТОДОРХОЙЛОЛТЫГ НОТАРИАТААР
ГЭРЧЛҮҮЛЭХГҮЙГЭЭР "E-MONGOLIA"-ААС АВААРАЙ

36 www.barilga.gov.mn

Ярилцлага

Увс, Завхан, Баян-

Өлгий, Говьсүмбэр аймагт

ГОВЬСҮМБЭР, УВС, Польш улсын Засгийн газрын
ЗАВХАН, БАЯН-ӨЛГИЙ
АЙМГИЙН ЦЭВЭРЛЭХ хөнгөлөлттэй зээлийн хөрөнгөөр
БАЙГУУЛАМЖИЙГ
ӨРГӨТГӨЖ, ШИНЭЭР цэвэрлэх байгууламж барих
БАРИХ ТӨСЛИЙН АЖИЛ
ЭХЭЛЛЭЭ төслийн нээлтийг 2022.09.19-

09.23-ны өдрүүдэд зохион

байгууллаа. Баруун аймгуудын

цэвэрлэх байгууламжийг

шинээр барих ажлыг Польш

улсын “Эй Би Индастри” ХХК

гүйцэтгэхээр болсон. Харин

зураг төсөл боловсруулах,

орчуулах, баталгаажуулах

ажлын гүйцэтгэгчээр Монгол

компаниуд ажиллах юм. Нийт

52,5 тэрбум төгрөгөөр барьж

байгуулах таван аймгийн

цэвэрлэх байгууламжийн

шав тавих арга хэмжээнд

Барилга, хот байгуулалтын

дэд сайд Э.Золбоо, Төслийн

ерөнхий зохицуулагч Кшиштоп

www.barilga.gov.mn 37

Хородецки, БХБЯ-ны Санхүү,

Мэдээ, мэдээлэл хөрөнгө оруулалтын газрын

дарга Э.Ганхүү, төслийн

зохицуулагч О.Лхагвацэдэн

тэргүүтэй албаны төлөөллүүд,

аймгийн удирдлагууд,

гүйцэтгэгч байгууллагуудын

албан хаагч нар оролцлоо.

Аймгуудын цэвэрлэх

байгууламж 1970-1980-аад

оны үед баригдсан хүчин

чадлын хувьд одоогийн

болон цаашид өсөн нэмэгдэх

ачааллыг хүлээн авахад

багадаж, мөн цэвэрлэгээний

хүчин чадал нь 70 гаруй

хувьтай хийгдэж байгаа юм. цэвэрлэж байна. Тэгвэл чадалтай, байгальд ээлтэй,
Завхан, Увс, Говьсүмбэр орчин үеийн агааржуулалтын
Тухайлбал Завхан аймаг аймгуудад шинээр барих системтэй, автоматжуулсан
цэвэрлэх байгууламж нь цэвэрлэх байгууламж болох
одоогоор хоногт дунджаар 3000 м3 бохир усыг 90 юм.
гаруй хувьтай цэвэрлэх хүчин
1300 м3 цэвэр ус олборлон

түгээж, 1170 м3 бохир усыг

татан зайлуулж, 73 хувьтай

38 www.barilga.gov.mn

Мэдээ, мэдээлэл

Харин Баян-Өлгий

аймгийн одоогийн 2700

м3 бохир цэвэрлэх

хүчин чадалтай цэвэрлэх

байгууламжийг хоногт 4200

м3 лагийг цэвэршүүлэх

хүчин чадалтай болгон

өргөтгөж, шинээр барих юм.

Дээрх аймгуудын цэвэрлэх

байгууламжийн хүчин чадлыг

өртгөтгөж шинээр барих

ажлын барилга угсралтын

ажлыг хоёр жилийн

хугацаанд хийж, 2024 онд

багтаан ашиглалтад хүлээлгэн

өгөх юм.

БХБЯ ийнхүү аймгийн

төвүүдийн цэвэрлэх

байгууламжийн асуудлыг

шийдвэрлэн ажиллаж байна.

Өнөөдрийн байдлаар Азийн

хөгжлийн банкны хөрөнгө

оруулалтаар 9 аймгийн

цэвэрлэх байгууламжийг

шинэчилж ашиглалтад

хүлээлгэн өгөөд байна.

www.barilga.gov.mn 39

Мэдээ, мэдээлэлИНТЕРЬЕР
ДИЗАЙНЫ ЧИГ
ХАНДЛАГА

2022-2023 оны гэр доторх интерьер
дизайны шилдэг чиг хандлага ямар байх
талаарх өөрсдийн байр суурийг илэрхийлсэн
алдартай дизайнеруудын зөвлөгөөг товчлон
хүргэж байна.

40 www.barilga.gov.mn

2021 онд хүмүүс хэв маяг, практик байдлыг Мэдээ, мэдээлэл
хослуулан гэр доторхоо тохижуулахад илүү
анхаарлаа төвлөрүүлж байсан бол ирэх жилүүдэд
1960, 1970, 1980 оны сонгодог загварууд, хуучинсаг
байдал, байгалийн өнгө нэмэх загварыг хадгалсан
интерьер дизайны чиг хандлага буцаж ирэх гэнэ.
Тухайлбал, хүмүүс гэр бүлдээ зориулж гэрийн
номын санд хөрөнгө оруулалт хийхэд түлхүү
анхаарч эхэлжээ. Амьдралын хэмнэлийн бүх
зүйл зөөврийн компьютер, ухаалаг утас, таблет
дээр төвлөрөх ёсгүй гэдгийг ойлгож эхэлсэнтэй
холбоотой байж магадгүй юм. Харин хивсэнцэр,
буйдангийн бүтээлэг зэрэгт нэхмэл материал
давамгайлах бол өнгөний зохицлын хувьд, ханын
тод хээтэй өнгөний хослол интерьер дизайны
чиг хандлагыг давамгайлна. 1960, 1970-аад оны
үеийг санагдуулам тод өнгө, хэв маяг, байгалийг
санагдуулам бүх төрлийн ногоон өнгө тренд болох
гэнэ.

Өөрөөр хэлбэл, байгалийн элементүүдийг
санагдуулам тохижуулалт хэвээр хадгалагдах
гэнэ. Шаргал, бор, хөх, ногоон өнгө нь гэрт тав
тухтай байдлыг бий болгож, нүдийг тайвшируулж,
нүдэнд хялбар харагдах байдлыг өгч чаддаг байна.
Тухайлбал, шаргал модоор хийсэн тавилга нь
хүнийг тайвшруулахаас гадна орон зай нь хөнгөн,
цэлгэр харагдуулдаг.

www.barilga.gov.mn 41

Мэдээ, мэдээлэл Сувнер бол гэрийн интерьерийн чухал
хэсэг. 2022 онд мөн уламжлалт нарийн ширийн
зүйлс бүхий сүвнерүүд эргэн ирнэ. Бүх зүйл
хурдацтай өөрчлөгдөж байгаа өнөө үед хүмүүс
тайтгарал, хуучнаа дурсах мэдрэмжийг хүсч
байгаа нь гайхах зүйл биш юм. Энэ шинэ жил
бол хээ угалз, хуучны эд ангиудыг нэгтгэхээс
эхлээд үндэс угсаа, уламжлалт байдлаа
хүндэтгэх, дурсах ийм өнгө аясыг харуулсан
чимэглэлүүд түлхүү сонгох болно.

Уламжлал руу буцах гэдэгт мөн,
англи ороомогтой дугуй буйдан, эртний
хэв маягт суурилсан энгийн хоолны
ширээ байх бөгөөд, материалын хувьд
байгалийн гаралтай материал алдартай
болно. Гантиг, жинхэнэ мод зэрэг илүү
органик, хүрэхэд тааламжтай зүйлс эргэн
ирэх гэнэ. Нөгөө талаар “худалдаж ав,
хая” гэсэн хэрэглээнээс татгалзаж, илүү
урт удаан жил хэрэглээ даах, чанартай
материалтай тавилга, загваруудыг илүүд
үзэх болжээ.

42 www.barilga.gov.mn

Мэдээ, мэдээлэл

www.barilga.gov.mn 43

Мэдээ, мэдээлэл ДОРНОГОВЬ АЙМГИЙН ЦЭВЭРЛЭХ
БАЙГУУЛАМЖ АШИГЛАЛТАД ОРЛОО

Азийн хөгжлийн банкны Сайншанд хотын дэд бүтцийг сайд Э.Золбоо, УИХ-ын
хөнгөлөлттэй зээлээр хөгжүүлэх, оршин суугчдын гишүүн Б.Дэлгэрсайхан,
хэрэгжиж буй “Зүүн өмнөд тав тухтай амьдрах орчныг Т.Энхтүвшин, Аймгийн
говийн хот байгуулалт, нэмэгдүүлэх, орон нутгийн ИТХ-ын дарга Б.Ганзориг,
хилийн ойролцоо суурин байгаль орчныг сайжруулж, Дорноговь аймгийн засаг
газруудын хөгжлийн хөрсний бохирдлыг дарга О.Батжаргал, БХБЯ-
нэмэлт санхүүжилтийн бууруулах, цэвэрлэгдсэн ны Барилгын материалын
MOН3388/3713 төсөл”-ийн усыг говь нутгийн ногоон үйлдвэрлэлийн хэлтсийн
хүрээнд есөн аймагт шинэ байгууламж, мод тарих, зам дарга Д. Батзориг, “Зүүн
цэвэрлэх байгууламжууд талбайн усалгаанд дахин өмнөд говийн хот байгуулалт,
барьж байна. Энэхүү төслийн ашиглах зэрэг олон талын ач хилийн ойролцоо суурин
хүрээнд Дорноговь аймгийн холбогдолтой энэхүү төслийн газруудын хөгжлийн төсөл”
Сайншанд хотод хоногт барилгын гүйцэтгэгчээр -ийн зохицуулагч Б.Оюун,
3000м3 бохир ус хүлээн авах “Комфорт импекс” ХХК “Комфорт импэкс” ХХК
хүчин чадалтай цэвэрлэх ажиллаж, 2022.07.27-ны өдөр гүйцэтгэх захирал Г.Энхболд,
байгууламж, Ар шанд Өвөр ийнхүү ашиглалтад хүлээлгэн “Чандмань илч” компанийн
шандыг холбосон 4.4км өглөө. дарга Д.Эрдэнэбаяр, төслийн
бохир усны төв магистрал гүйцэтгэгч байгууллагуудын
шугам зэрэг нийт 9.7 тэрбум Цэвэрлэх байгууламжийг төлөөллүүд оролцлоо.
төгрөгний өртөгтэй дэд ашиглалтад өгөх нээлтийн
бүтцийн томоохон ажлуудыг арга хэмжээнд Барилга,
хий4ж4 дуwусwлwа.аb.arilga.gov.mn хот байгуулалтын Дэд

Монгол инженерүүд эх
орныхоо цаг уур, говь нутгийн
онцлогт тохирохуйц цэвэрлэх
байгууламжийн технологийн
шийдэл бүхий зураг төсөл
боловсруулж, ажилласан
бөгөөд тус төслийн зураг
зохиогчоор “Хайдро дизайн
прожект” ХХК, төслийн
зөвлөхөөр “Монхидро
констракшн” ХХК ажиллалаа.
Тус цэвэрлэх байгууламж нь
механик, биологи, гүйцэд
цэвэрлэгээний технологитой
ба цэвэрлэгдсэн усыг цэцэрлэг,
зүлэгжүүлэлт, зам талбай,
хөрсний усалгаанд ашиглахад
зориулагдсан цооногтой.
Мөн цэвэрлэгээний явцад
гарсан лагийг боловсруулан
бордоо, түлш гаргах тоног
төхөөрөмжтэй жишиг
байгууламж болж байна.

Төслийн зураг төсөл,
төлөвлөлтийн шатанд УИХ-
ын гишүүн Б.Дэлгэрсайхан,
Т.Энхтүвшин нарын
санаачлагаар Ар шанд, Өвөр
шандыг холбосон 4.4км бохир
усны төв магистрал шугамыг
төлөвлөж өгсөнөөр Ар шандын
бохир усыг нэгдсэн цэвэрлэх
байгууламжаар цэвэрлэх
нөхцөл бүрдэв.

Цэвэрлэх байгууламжийн
ашиглалтын үйл ажиллагааг
“Чандмань илч” ХХК цаашид
авч явуулах бөгөөд 17
ажилтнаа онолын болон
дадлагажуулах сургалтад
хамруулж, бэлдээд
байна. Харин цэвэрлэх
байгууламжийн тохируулга,
зүгшрүүлэлтийн ажил нэг
жилийн хугацаанд хийгдэж,
ажилчдыг дагалдуулан сургах
юм.

www.barilga.gov.mn 45

Мэдээ, мэдээлэл

46 www.barilga.gov.mn

Мэдээ, мэдээлэл

www.barilga.gov.mn 47

Мэдээ, мэдээлэл

www.barilga.gov.mn

48 www.barilga.gov.mn