วันคล้ายวันปราบดาภิเษกสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช

วนั ที่ 28 ธนั วาคม ของทุกปี ถือเป็นวนั สาํ คญั ของประวตั ิศาสตร์ชาติไทยอีกวนั หน่ึง
เน่ืองจากเป็นวนั คล้ายวนั ปราบดาภเิ ษกสมเดจ็ พระเจ้าตากสิน
มหาราช พระมหากษตั ริยผ์ กู้ อบกเู้ อกราชจากพม่าใหแ้ ก่ประเทศไทย และเป็น
พระมหากษตั ริยแ์ ห่งกรุงธนบุรีเพียงพระองคเ์ ดียว ดว้ ยเหตุน้ี กระปุกดอทคอม จึงขอ
นาํ พระราชประวตั ิของพระมหากษตั ริยผ์ ยู้ งิ่ ใหญ่มาบอกเลา่ เพื่อร่วมราํ ลึกถึงพระมหา
กรุณาธิคุณและความกลา้ หาญของพระองค์ ที่ช่วยใหค้ นไทยไดม้ ีชาติไทยอาศยั อยมู่ า
จนถึง ณ ทุกวนั น้ี

สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช หรือ สมเดจ็ พระเจา้ กรุงธนบรุ ี หรืออีกพระ
นามคือ สมเดจ็ พระบรมราชาท่ี 4 พระราชสมภพเม่ือวนั อาทิตยท์ ี่ 17 เมษายน พ.ศ.
2277 ทรงมีพระนามเดิมวา่ "สิน" พระบิดาเป็นพ่อคา้ ชาวจีนแตจ้ ิ๋ว นามวา่ "นายไห
ฮอง แซ่แต"้ พระมารดา เป็นหญิงไทยนามวา่ "นกเอ้ียง" สนั นิษฐานวา่ ถ่ินกาํ เนิดของ
พระองคน์ ่าจะอยแู่ ถบภาคกลางในกรุงศรีอยธุ ยา มากกวา่ เมืองตาก

พระบรมสาทสิ ลกั ษณ์สมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช

ในวยั เยาว์ พระยาจกั รีไดร้ ับเดก็ ชายสินเป็นบุตรบุญธรรม และนาํ ไปฝากให้
เรียนหนงั สือกบั พระอาจารยท์ องดี วดั โกษาวาส (วดั คลงั ) จนศึกษาพระไตรปิ ฎกได้
แตกฉาน จากน้นั เม่ือเล่าเรียนจบ พระยาจกั รีไดพ้ าเดก็ ชายสินไปถวายตวั เป็นมหาดเลก็
ในสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั บรมโกศ ดว้ ยความเฉลียวฉลาด รอบรู้ และพดู ไดถ้ ึง 3 ภาษา
พระองคจ์ ึงไดร้ ับโปรดเกลา้ ฯ เป็นมหาดเลก็ รายงานราชการท้งั หลายในกรมมหาดไทย
และกรมวงั ศาลหลวง

กระทง่ั ปี พ.ศ. 2301 สมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั บรมโกศเสดจ็ สวรรคต สมเดจ็
พระเจา้ อุทุมพรข้ึนครองราชยต์ ่อไดเ้ พียง 3 เดือนเศษ กถ็ วายราชสมบตั ิใหส้ มเดจ็ พระ
เจา้ เอกทศั น์ พระองคโ์ ปรดเกลา้ ฯ ใหน้ ายสินมหาดเลก็ รายงาน เชิญทอ้ งตราราชสีห์ข้ึน
ไปชาํ ระความหวั เมืองฝ่ ายเหนือ นายสินมหาดเลก็ สร้างผลงานไดร้ ับความดีความชอบ
สมเดจ็ พระเจา้ เอกทศั นจ์ ึงทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ แต่งต้งั นายสินมหาดเลก็ รายงาน
เป็นหลวงยกบตั รเมืองตาก จนกระทงั่ พระยาตากถึงแก่กรรม หลวงยกบตั รเมืองตากจึง
ไดเ้ ล่ือนเป็นพระยาตาก ปกครองเมืองตากสืบต่อไป

คร้ันเม่ือพม่ายกทพั มารุกรานกรุงศรีอยธุ ยาทางตอนใต้ เม่ือปี พ.ศ. 2307
โดยมีมงั มหานรธาเป็นแม่ทพั พระยาตากยกทพั ไปช่วยรักษาเมืองเพชรบุรี และตีทพั
พม่ากลบั ไปอยา่ งง่ายดาย ต่อมาเม่ือปี พ.ศ. 2308 พม่าไดย้ กทพั มาตีกรุงศรีอยธุ ยาอีก
คร้ัง พระยาตากกส็ ามารถช่วยรักษาพระนครไวไ้ ดอ้ ีก ความดีความชอบน้ีทาํ ใหส้ มเดจ็
พระเจา้ เอกทศั น์โปรดเกลา้ ฯ แต่งต้งั พระยาตากเป็นพระยาวชิรปราการ เจา้ เมือง
กาํ แพงเพชร แต่ยงั ไม่ทนั ที่พระยาวชิรปราการจะไดค้ รองเมืองกาํ แพงเพชร พม่ากย็ ก
ทพั มาตีกรุงศรีอยธุ ยาอีกคร้ัง พระยาวชิรปราการจึงตอ้ งเขา้ กรุงศรีอยธุ ยาเพ่ือป้องกนั
พระนคร

เส้นทางเดนิ ทัพของพระเจ้าตากคร้ังกอบก้เู อกราช

ระหวา่ งทาํ การสูร้ บอยนู่ ้นั พระยาวชิรปราการเกิดทอ้ แทใ้ จที่แมจ้ ะตีค่ายพมา่
ได้ แต่พระนครไม่ส่งกาํ ลงั ไปหนุน จนทาํ ใหพ้ ม่ายดึ ค่ายกลบั คืนได้ อีกท้งั ยงั เห็นวา่ ทพั
พม่ามีกาํ ลงั มากกวา่ หากออกไปรบคงพา่ ยแพอ้ ยา่ งหมดทางสู้ และตนเองยงั ถูก
ภาคทณั ฑท์ ่ียงิ ปื นใหญ่ใส่ทพั พม่าโดยไม่ไดข้ ออนุญาตจากศาลาลูกขนุ ข้ึน ดว้ ยเหตนุ ้ี
พระยาวชิรปราการจึงเห็นวา่ คงไม่มีประโยชน์ที่จะอยปู่ ้องกนั พระนคร และเชื่อวา่ กรุง
ศรีอยธุ ยาคงจะตอ้ งเสียกรุงเสียคราน้ี เพราะผนู้ าํ อ่อนแอ ไม่สนใจบา้ นเมือง พระยาวชิร
ปราการจึงนาํ ไพร่พล 500 คน ตีฝ่ าวงลอ้ มพม่าออกจากคา่ ยพิชยั ไปทางทิศ
ตะวนั ออกเฉียงใต้ และยดึ เมืองระยองไดส้ าํ เร็จ ระหวา่ งน้นั ไดเ้ กิดเหตุอศั จรรย์ พายุ
หมุนอยา่ งรุนแรงจนบิดตน้ ตาลเป็นเกลียวโดยไม่คลายตวั ชาวบา้ นจึงเรียกวา่ "ตาลขด"
ขณะท่ีเหล่าเสนาบดี ทหารท้งั หลาย กย็ กยอ่ งพระยาวชิรปราการเป็น "เจา้ ตาก"

หลงั จากน้นั พระเจา้ ตาก วางแผนจะเขา้ ยดึ เมืองจนั ทบูร จึงสงั่ ใหท้ หารทาํ ลาย
หมอ้ ขา้ วใหห้ มด เพอื่ ปลุกขวญั กาํ ลงั ใจทหารใหฮ้ ึดสูต้ ีเมืองจนั ทบูรใหแ้ ตก จะไดเ้ ขา้
ไปกินขา้ วในเมือง จนสุดทา้ ยกองทพั พระเจา้ ตากสามารถตีเมืองจนั ทบูรไดเ้ ม่ือวนั ที่
15 มิถุนายน พ.ศ. 2310 หลงั จากน้นั ไดม้ ีผคู้ นมาเขา้ ร่วมกบั พระองคเ์ ป็นจาํ นวน
มาก เน่ืองจากเมืองจนั ทบูรและเมืองตราดไม่มีพม่าเขา้ ยดึ ครอง

กระทง่ั 3 เดือนผา่ นไป พระองคร์ วบรวมเสบียงและกาํ ลงั คนไดร้ าว 5,000 คน จึง
ไดย้ กทพั เรือล่องมาจนถึงปากแม่น้าํ เจา้ พระยา และยดึ เมืองธนบุรีจากพม่าไดส้ าํ เร็จ
จากน้นั พระองคไ์ ดย้ กทพั เรือต่อไปยงั กรุงศรีอยธุ ยา ก่อนจะสามารถเขา้ ยดึ ค่ายโพธ์ิสาม
ตน้ และขบั ไล่ทหารพม่าออกไปจากราชอาณาจกั ร สามารถกอบกเู้ อกราชไดส้ าํ เร็จ
ภายในเวลา 7 เดือน นบั ต้งั แต่เสียกรุงเมื่อปี พ.ศ. 2310

การปราบดาภเิ ษกเป็ นพระมหากษตั ริย์ของสมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช
หลงั จากน้นั พระองคไ์ ดย้ กทพั กลบั มาที่ธนบุรี ต้งั ราชธานีใหม่ ณ ท่ีแห่งน้ี

ขนานนามวา่ "กรุงธนบุรีศรีมหาสมุทร" และทรงปราบดาภเิ ษกเป็ นพระมหากษตั ริย์
เม่ือวนั ที่ 28 ธันวาคม พ.ศ. 2310 ในพระชนมายุ 34 พรรษา ทรงเฉลิมพระนาม
วา่ สมเดจ็ พระบรมราชาท่ี 4 และพระราชกรณียกิจหลงั จากน้นั ของพระองค์ คือการ
ปราบปรามก๊กต่าง ๆ ที่แตกแยกเป็นฝ่ าย เพ่ือรวบรวมใหเ้ ป็นอาณาจกั รเดียวกนั และ
ฟ้ื นฟูความเสียหายท่ีเกิดข้ึนหลงั จากทาํ สงครามกบั พม่า

สมเดจ็ พระเจ้าตากสินทรงครองราชย์ได้ 15 ปี กเ็ สดจ็ สวรรคตเม่ือวนั ท่ี 6 เมษายน
พ.ศ. 2325 สิริพระชนมายุได้ 48 พรรษา โดยเหตุแห่งการสวรรคตปรากฏใน
เอกสารหลาย ๆ ฉบับและสาเหตุแตกต่างกนั แต่เหตุส่วนใหญ่ที่ปรากฏคือ ในช่วง
ปลายรัชสมยั ไดเ้ กิดกบฏข้ึนที่อยธุ ยา เจา้ เมืองจึงหนีมายงั กรุงธนบุรี สมเดจ็ พระเจา้ ตาก
สินจึงรับสง่ั ใหพ้ ระยาสรรคข์ ้ึนไปนาํ ตวั ผกู้ ระทาํ ผดิ มาลงโทษ แต่พระยาสรรคก์ ลบั ไป
เขา้ พวกกบฏ และยกพวกมาปลน้ พระราชวงั กรุงธนบุรี พร้อมบงั คบั ใหส้ มเดจ็ พระเจา้
ตากสินออกผนวช เพ่ือควบคุมพระองคไ์ วใ้ นวดั อรุณราชวราราม

ต่อมา สมเดจ็ เจา้ พระยามหากษตั ริยศ์ ึก (ทองดว้ ง) ซ่ึงกาํ ลงั ยกทพั ไปเขมร ได้
ยกทพั มายงั กรุงธนบุรีก่อน และไดเ้ ขา้ ปราบปรามพระยาสรรค์ และขนุ นางที่ก่อกบฏ
สมเดจ็ พระเจา้ กรุงธนบุรีถูกกล่าวโทษวา่ พระองคท์ รงเสียพระสติ ทาํ ใหป้ ระชาชน
ไดร้ ับความเดือดร้อน จึงถูกสาํ เร็จโทษดว้ ยท่อนจนั ทน์ และเสดจ็ สวรรคต จากน้นั
สมเดจ็ เจา้ พระยามหากษตั ริยศ์ ึกกป็ ราบดาภิเษกเป็น พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟ้า
จุฬาโลก ปฐมกษตั ริยแ์ ห่งราชวงศจ์ กั รีสืบต่อมา ส่วนพระยาสรรคก์ ถ็ กู นาํ ตวั ไป
ประหารชีวติ

แผนที่แสดงอาณาเขตประเทศไทย ในรัชสมยั สมเดจ็ พระเจ้าตากสิน

ตลอดรัชสมยั ของสมเดจ็ พระเจา้ ตากสิน พระองคไ์ ดท้ าํ สงครามกบั พมา่ ถึง 9
คร้ัง และทรงไดร้ ับชยั ชนะทุกคร้ัง รวมท้งั ทรงทาํ ศึกกบั เขมร 3 คร้ัง ส่วนพระราช
กรณียกิจดา้ นอื่น ๆ นอกจากการเมืองและการศึกสงครามแลว้ พระองคท์ รงฟ้ื นฟูดา้ น
เศรษฐกิจ การคมนาคม การบาํ รุงการศึกษาตามวดั การรวบรวมพระไตรปิ ฎก อญั เชิญ
พระแกว้ มรกต และพระบางจากเวียงจนั ทน์ กลบั มายงั กรุงธนบุรี บูรณปฏิสงั ขรณ์วดั วา
อารามต่าง ๆ ดว้ ยพระราชทรัพยส์ ่วนพระองค์ รวมท้งั ยงั พระราชนิพนธ์บทละครเรื่อง
รามเกียรต์ิไว้ 4 ตอน

พระราชกรณียกิจเหล่าน้ีแสดงใหเ้ ห็นถึงพระปรีชาสามารถรอบดา้ นของ

พระองค์ ดว้ ยเหตุน้ีคณะรัฐมนตรีจึงประกาศใหว้ นั ท่ี 28 ธนั วาคม ของทุกปี ซ่ึงเป็น
วนั ที่พระองคท์ รงปราบดาภิเษกเป็นพระมหากษตั ริย์ เป็น "วนั สมเดจ็ พระเจ้าตาก
สิน" และถวายพระราชสมญั ญานามว่า "สมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช" เพื่อยกยอ่ ง
พระองคเ์ ป็นวีรบุรุษผยู้ งิ่ ใหญ่ของชาติไทย ผกู้ อบกเู้ อกราชใหช้ าติไทย และไดส้ ร้าง
อนุสาวรียพ์ ระบรมรูปทรงเครื่องขตั ติยาภรณ์ ประทบั เหนืออศั วราชพาหนะ พระหตั ถ์
ขวาทรงพระแสงดาบ ประดิษฐานบนแท่งคอนกรีตเสริมเหลก็ ณ บริเวณวงเวยี นใหญ่
ฝั่งธนบุรี

ท้งั น้ี ในทุกวนั ท่ี 28 ธนั วาคม ของทุกปี ทางกรุงเทพมหานครจะไดจ้ ดั งาน
"วนั สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช" ข้ึน ณ บริเวณลานพระบรมราชานุสาวรียส์ มเดจ็
พระเจา้ ตากสินมหาราช (วงเวียนใหญ)่ และถนนลาดหญา้ ตลอดสายถึงแยกคลองสาน
ซ่ึงมีการจดั งานมาอยา่ งต่อเนื่องและยาวนานต้งั แต่ปี พ.ศ. 2520 เพื่อเทิดพระเกียรติ
สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช และใหป้ ระชาชนชาวไทยสาํ นึกในพระมหากรุณาธิคุณ
ของพระองคส์ ืบต่อไป