Buku Teks Sains Tahun 6 (ms 149 - ms 159)

BAHAN BUANGAN

9 BAHAN BUANGAN

Bilik darjah

Restoran makanan segera

Perkelahan di tepi pantai

Perhatikan gambar di atas, apakah budaya yang diamalkan oleh
mereka? Ramalkan apakah yang akan berlaku kepada persekitaran
mereka jika budaya ini tidak diamalkan?

149

Kenali Bahan Buangan

Setiap hari, kita membuang sisa Bahan buangan ialah
makanan, beg plastik, tin minuman, bahan yang tidak
kertas dan pelbagai bahan lain. Tahukah diperlukan lagi dan
kamu apakah maksud bahan buangan? tidak mahu disimpan.

Bahan buangan boleh dikategorikan mengikut jenis-jenisnya.

Plastik Logam Kaca Kertas
Bahan buangan Bahan buangan Botol, balang Bahan seperti
plastik terdiri seperti besi buruk, serta peralatan surat khabar
daripada tin aluminium kaca ialah contoh lama, majalah,
bahan sintetik, dan tin susu ialah bahan buangan dan kotak ialah
pembungkus contoh bahan kaca. bahan buangan
makanan, botol buangan logam. jenis kertas.
dan bekas
yang diperbuat
daripada plastik.

Nyatakan contoh
bahan buangan yang
lain berdasarkan jenis
bahan.

150 9.1.1

BAHAN BUANGAN

Sisa Makanan Sisa makanan dan kertas juga
Sisa tulang, kulit merupakan bahan buangan
buah-buahan, organik kerana berasal daripada
hampas sayuran serta haiwan dan tumbuhan.
makanan yang rosak
ialah bahan buangan Bahan Kumuh dan Tinja Berhati-hati dengan bahan
yang berasal daripada Bahan buangan yang buangan toksik! Berikut ialah
makanan kita. disingkirkan daripada maksud simbol yang terdapat
badan manusia dan pada bekas bahan toksik.
haiwan seperti urin
dan tinja ialah bahan
buangan daripada jenis
bahan kumuh dan tinja.

Mudah Mengandungi
terbakar bahan beracun dan
menyebabkan jangkitan

Mengandungi bahan Mengandungi bahan

yang mengandungi buangan berasid dan

mikroorganisma boleh mengakis kulit dan

berbahaya logam

Sisa Toksik
Sisa toksik ialah bahan buangan yang berasal
daripada cecair kimia, bahan buangan industri serta
sisa pertanian. Botol aerosol, cecair pembasmi makhluk
perosak, cecair bateri, dan asap kenderaan juga
dikategorikan sebagai bahan buangan sisa toksik.

bahan buangan industri asap kenderaan asap daripada semburan racun
kilang makhluk perosak

151

Terbiodegradasikan atau Tidak?

Apakah yang akan terjadi kepada bahan buangan selepas
dibuang sekian lama di persekitaran kita?

1990 Sekarang

Mana perginya Eh! Elok lagi
kereta mainan saya? kereta ini.

Cikgu, mengapakah sisa Oh, ini adalah kerana
makanan dan kertas sudah bahan buangan ini telah
tiada lagi di dalam tanah? terbiodegradasikan.

Terbiodegradasikan? Bahan buangan terbiodegradasikan
ialah bahan buangan yang boleh

direputkan oleh mikroorganisma.

Bahan buangan terbiodegradasikan direputkan oleh
mikroorganisma dan kembali menjadi nutrien di dalam tanah.
Bahan buangan terbiodegradasikan terdiri daripada bahan organik
seperti sisa makanan, kertas, bahan kumuh dan tinja.

kaca, plastik dan logam Manakala bahan buangan seperti kaca, plastik dan
logam tidak boleh direputkan oleh mikroorganisma.
Bahan buangan ini dinamakan bahan buangan tidak
terbiodegradasikan. Sisa toksik juga merupakan
bahan buangan tidak terbiodegradasikan.

Ini bermakna bahan buangan
tidak terbiodegradasikan boleh
mencemarkan alam sekitar kita!

152 9.1.2

BAHAN BUANGAN

Asingkan dengan Bijak

Tujuan Mengelaskan bahan buangan terbiodegradasikan dan tidak
terbiodegradasikan di persekitaran kelas

Alat dan Pen penanda, kad manila, pelekat berwarna merah dan biru serta
Bahan bahan-bahan buangan

Langkah-langkah
1. Lakukan aktiviti ini dalam kumpulan kecil.

Kategori bahan buangan

Objek Bahan Tidak
Terbiodegrasikan
Terbiodegrasikan

ZZ

2. Pilih dan kumpulkan 3. Dengan menggunakan 4. Bina sebuah jadual
beberapa barangan
pelekat berwarna, seperti di atas.
di persekitaran
sekolah kamu. tandakan bahan-bahan Pindahkan hasil

mengikut kategori: pemerhatian kamu

• Terbiodegradasikan ke dalam jadual tersebut.

• Tidak terbiodegradasikan

5. Persembahkan jadual kamu di hadapan kelas. Kongsikan hasil
pemerhatian kamu bersama rakan-rakan yang lain.

1. Mengapakah penggunaan bahan tidak KBAT
terbiodegradasikan perlu dikawal?
Ramalkan apakah yang akan
2. Bagaimanakah bahan buangan boleh berlaku sekiranya semua bahan
dikelaskan? adalah tidak terbiodegradasikan?

3. Apakah kesimpulan yang dapat kamu
buat terhadap aktiviti ini?

Tahukah kamu, bahan buangan kertas kulit pisang lampin pakai tin botol dan
mampu kekal di dalam tanah buang getah
selama beratus tahun lamanya! 2-3 1–3 200 – 400
minggu bulan 10 – 20 tahun > 500
tahun tahun

9.1.3 #GURU Tempoh masa pereputan bahan buangan boleh dirujuk
9.1.6 pada laman web berikut http://sciencelearn.org.nz/contexts/
Enviro-imprints?Looking-Closer/measurering-biodegradability. 153

Hargai Bumi Kita

Dengan kecanggihan teknologi, manusia cenderung Mengapakah kita
menghasilkan pelbagai barangan yang tahan perlu menggunakan
lebih lama, boleh bertahan pada suhu tinggi dan bahan buangan tidak
mudah digunakan. Beg plastik, kain sintetik dan terbiodegradasikan
barangan komputer adalah antara bahan-bahan secara berhemah?
tidak terbiodegradasikan yang semakin bertambah
penghasilannya di dunia.
Bahan-bahan ini tidak mereput jika dibuang dan
akan kekal di persekitaran kita buat jangka masa yang
lama. Oleh itu, kita perlulah menggunakannya secara
bijaksana.

Berdasarkan carta palang, Jumlah tenaga untuk
bagaimanakah kita dapat penghasilan produk
menjimatkan tenaga dalam
penghasilan bahan-bahan
tidak terbiodegradasikan?

aluminium kaca kertas Produk

Tenaga yang digunakan Tenaga yang digunakan
untuk membuat produk untuk membuat produk
baharu daripada bahan baharu secara kitar
mentah. semula.

Kawasan bandar

Bagaimanakah bahan buangan Sisa toksik dibuang
tidak terbiodegradasikan ke sungai
menyumbang kepada
pencemaran persekitaran?

154 9.1.4

Bagaimanakah BAHAN BUANGAN
bahan buangan tidak tempat pembiakan Aedes
terbiodegradasikan boleh
menyebabkan terjadinya jentik-jentik
bencana alam? demam
denggi

banjir kilat Sisa toksik ialah bahan kimia kilang yang
menjadi hasil buangan. Sisa ini tidak boleh
direputkan oleh mikroorganisma. Bahan ini
kekal di persekitaran kita.

penyakit

longkang tersumbat ikan dimakan
oleh manusia
ikan
tercemar
dijual
di pasar

Bagaimanakah 155
cara pembuangan
bahan buangan tidak
terbiodegradasikan boleh
memberi kesan kepada
kesihatan kita?

Amalan Pengurusan Bahan Buangan

Kehidupan lestari adalah amalan yang
mengurangkan impak kepada alam Apakah peranan kamu dalam
sekitar agar keindahan alam dapat menguruskan bahan buangan
dinikmati oleh generasi akan datang. dengan cara terancang?

Terima kasih kerana Sama-sama
memudahkan
kami menguruskan Bahan
sampah-sampah ni. buangan
hendaklah
dibungkus dan
diikat dengan
kemas.

Masukkan bahan Bahan buangan
buangan mengikut hendaklah
jenis ya! diasingkan
mengikut jenis
bahan sebelum
dibuang.

Mengapakah sisa Untuk mengawal pembuangan
minyak dikumpulkan bahan buangan secara tidak
ke dalam bekas ini terancang.
ayah?
Gunakan bekas
khas untuk
membuang
bahan buangan
kimia dan sisa
minyak.

156 9.1.5

BAHAN BUANGAN

Bahan buangan sisa makanan boleh direputkan dan dijadikan baja kompos.

Yang berikut ialah cara membuat baja kompos yang mudah.

#TIP
1 2 Simpan campuran

tanah tadi di luar

rumah untuk

mengelakkan

bau busuk

semasa proses

Masukkan tanah ke dalam mengompos.
Masukkan sisa makanan dan gaul.

bekas plastik berlubang. Siram dengan air dan biarkan Baja kompos ini
selama 4 - 5 minggu. boleh digunakan
3 untuk menanam
4

atau membaja

tanaman kita.

Setiap minggu, gaul tanah Selepas 4 - 5 minggu, sisa

dan siram dengan air bagi makanan telah mereput dan

mengekalkan kelembapan tanah. menjadi baja kompos.

Amalan 3R dapat mengurangkan longgokan bahan buangan di persekitaran.

R - REDUCE R - REUSE R – RECYCLE
Kurangkan penggunaan Guna semula atau Kitar semula bahan
bahan buangan seperti pelbagaikan penggunaan buangan menjadi produk
beg plastik. bahan buangan. yang baharu.


  bahan
buangan kaca
tayar buruk


 

gunakan beg pasu bunga produk
kitar semula bahan
kaca

Bagaimanakah kita dapat menyelamatkan alam sekitar dan
manusia dengan cara menggunakan bahan buangan tidak
terbiodegradasikan dengan berhemah?

157

Pengurusan Bahan Buangan

Secara Terancang Bagaimanakah
bahan-bahan
Di kebanyakan kawasan bandar, bahan buangan dilupuskan?
buangan domestik diuruskan secara
terancang oleh Pihak Berkuasa Tempatan.

Bahan buangan dikutip dan dihantar Di pusat pengumpulan sampah, bahan
ke pusat pengumpulan sampah. buangan diasingkan mengikut jenis
yang boleh dikitar semula dan tidak
boleh dikitar semula.

Bahan buangan yang boleh dikitar semula dipadatkan dan dihantar
ke kilang pemprosesan untuk dijadikan bahan yang baharu.

Bahan buangan yang ketulan bahan ketulan bahan ketulan bahan serbuk bahan
tidak boleh dikitar buangan kertas buangan plastik buangan logam buangan kaca
semula dibakar di
dalam insinerator
bersuhu tinggi.

Sisa daripada
insinerator dihantar
ke tapak pelupusan
sampah untuk
dilupuskan.

TUGASAN beg kertas botol plastik tin aluminium botol kaca
baharu baharu baharu baharu

Dengan menggunakan kreativiti kamu hasilkan beberapa penanda buku
yang mengandungi cara-cara mengurus bahan buangan serta peranan
manusia dalam mengurus bahan buangan untuk kehidupan yang lestari.

158 9.1.6

BAHAN BUANGAN

BAHAN BUANGAN

Terbiodegradasikan JENIS Tidak
terbiodegradasikan

sisa makanan botol kaca,
plastik dan tin
aluminium/logam

Kesan Buruk

Pengurusan

Terancang Amalan • pencemaran
• masalah kesihatan
Pihak Berkuasa
Tempatan • banjir

Bahan buangan • pembaziran tenaga
dihantar ke pusat
pengumpulan sampah Bungkus kemas plastik Isi bahan buangan
bahan buangan cecair dalam bekas khas

Bahan buangan diasing Masukkan jenis bahan Hasilkan baja kompos
mengikut jenis buangan mengikut tong menggunakan sisa
sampah yang disediakan makanan

Dibakar dalam Dikitar semula Amalan 3R
insinerator dan R-REDUCE
R-REUSE
dilupuskan R-RECYCLE

159