Persediaan Awal Sebelum Ujian Akhir Sesi Akademik Demi Pentaksiran GEOGRAFI UASA TERKINI Berdasarkan Format Latifah Latif 3 TINGKATAN KSSM
Kandungan 1 – 8 Praktis 1 Bab 1 Jadual dan Graf 9 – 14 Praktis 2 Bab 2 Carta Pai 20 – 26 Praktis 4 Bab 4 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi di Malaysia 33 – 38 Praktis 6 Bab 6 Sumber Semula Jadi di Malaysia 27 – 32 Praktis 5 Bab 5 Hidupan Liar di Malaysia 39 – 44 Praktis 7 Bab 7 Kegiatan Ekonomi di Malaysia 15 – 19 Praktis 3 Pengaruh Persekitaran Fizikal terhadap Kepelbagaian Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar Bab 3 45 – 50 Praktis 8 Bab 8 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar di Dunia 51 – 56 Praktis 9 Bab 9 Sumber Semula Jadi Utama dan Kerjasama Ekonomi di Dunia 57 – 60 Praktis 10 Bab 10 Sumber Hutan 61 – 64 Praktis 1 1 Bab 11 Kitar Semula Ujian Akhir Sesi Akademik (UASA) 65 – 74 Jawapan J1 – J12 CONTOH
1 5. Graf di bawah menunjukkan cara murid Tingkatan 3 Merah datang ke sekolah. Cara murid Tingkatan 3 Merah datang ke sekolah Berapakah jumlah murid Tingkatan 3 Merah? A 18 orang B 20 orang C 22 orang D 24 orang 6. Jadual di bawah menunjukkan jualan kereta terpakai di Syarikat Maju. Jualan kereta terpakai di Syarikat Maju Nama: Tarikh: Praktis 1 Jawab semua soalan. Jadual dan Graf Bab 1 Hal. Buku Teks: 2 – 19 BAHAGIAN A 1. Apakah kaedah yang paling sesuai digunakan untuk mendapatkan maklumat tentang jenis permainan sukan yang digemari oleh murid Tingkatan 3A? A Soal selidik B Pemerhatian C Tinjau siasat D Rujukan kepustakaan 2. Mengapakah jadual digunakan untuk mempersembahkan sesuatu data dan maklumat? A Mudah difahami dan dibaca B Menunjukkan perubahan yang jelas C Menunjukkan dua perkara yang berbeza D Meningkatkan atau menurunkan jumlah sesuatu data 3. Apakah jenis graf yang berkaitan dengan maklumat berikut? • Perubahan suhu bulanan • Jumlah hujan bulanan A Graf garisan mudah B Graf bar berganda C Graf bar mudah D Graf gabungan 4. Apakah ciri-ciri yang terdapat dalam sebuah graf bar mudah? I Paksi menegak II Paksi mendatar III Garisan IV Saiz sudut A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV Jenis kenderaan Bilangan Kereta Proton 100 Kereta Perodua 110 Kereta Honda 50 Kereta Toyota 35 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Bilangan murid (orang) Jalan kaki Basikal Motosikal Bas Kereta Cara murid datang ke sekolah Cara murid Tingkatan 3 Merah datang ke sekolah CONTOH
2 Antara berikut, pernyataan yang manakah benar? A Kereta Proton paling laris di Syarikat Maju B Kereta import paling disukai oleh pembeli C Jualan kereta Perodua melebihi jualan kereta Proton sebanyak 10 buah D Hanya 85 buah kereta Toyota dijual oleh Syarikat Maju 7. Graf di bawah menunjukkan jumlah pelancong China yang melawat ke Malaysia dari bulan Januari hingga Mei. Pelancong China yang melawat ke Malaysia dari bulan Januari hingga Mei Antara berikut, yang manakah benar tentang graf di atas? A Jumlah pelancong China ke Malaysia meningkat setiap bulan B Bilangan pelancong China melawat ke Malaysia sama pada bulan Januari dan Februari C Jumlah pelancong China ke Malaysia dari bulan Januari hingga Mei ialah 100 000 orang D Jumlah pelancong China melawat ke Malaysia paling banyak pada bulan April 8. Jadual di bawah menunjukkan hujan bulanan bagi Negara X pada tahun 2023. Hujan bulanan bagi Negara X pada tahun 2023 Apakah jenis graf yang paling sesuai untuk menggambarkan data di atas? A Graf garisan mudah B Graf bar berganda C Graf bar mudah D Graf gabungan 9. Graf di bawah menunjukkan jumlah hujan dan min suhu bulanan di Bandar X. Jumlah hujan dan min suhu bulanan di Bandar X Bilakah berlaku hujan maksimum di Bandar X? A Januari C Jun B Mac D Disember Bulan J F M A M J Hujan (mm) 180 150 230 255 200 135 Bulan J O S O N D Hujan (mm) 110 145 170 235 230 225 Jadual dan graf lebih mudah dilukis dengan menggunakan komputer. Bulan Jumlah hujan dan min suhu bulanan di Bandar X Hujan (mm) Suhu (°C) 20 0 J F M A M J J O S O N D 40 60 80 30 20 10 0 Jan Feb Mac Apr Mei 0 5 000 10 000 15 000 20 000 25 000 30 000 Pelancong (orang ) Bulan Pelancongan China yang melawat ke Malaysia dari bulan Januari hingga Mei CONTOH
3 1. Jadual di bawah berkaitan jenis pekerjaan penduduk di Pekan Jaya pada tahun 2023. (a) Berdasarkan jadual diberi, lukiskan graf bar mudah untuk menunjukkan jenis pekerjaan penduduk di Pekan Jaya pada tahun 2023. SP 1.1.4 Jenis pekerjaan Bilangan penduduk (orang) Petani 44 Nelayan 26 Penternak 35 Peniaga 18 Kakitangan kerajaan 20 (Sumber: Soal selidik) Jawab semua soalan. BAHAGIAN B CONTOH
4 (b) Berdasarkan jadual diberi dan graf yang anda lukis, apakah yang dapat ditafsirkan tentang jenis pekerjaan penduduk di Pekan Jaya pada tahun 2023? SP 1.1.5 (c) Terangkan kepentingan kegiatan pertanian kepada pembangunan Pekan Jaya. KBAT Menilai Langkah-langkah 1. Guru membahagikan murid kepada 5 kumpulan. 2. Setiap kumpulan perlu membina sejenis graf berdasarkan maklumat yang diberi oleh guru. 3. Kemudian, hasil kerja setiap kumpulan perlu ditampalkan di atas meja untuk dilihat oleh kumpulan lain. 4. Setiap kumpulan hendaklah meletakkan beberapa batang pensel dan beberapa keping kertas kecil yang kosong di atas meja supaya kumpulan yang datang melawat boleh memberikan komen tentang hasil kerja mereka. 5. Dengan isyarat guru, murid bergerak secara berkumpulan untuk melihat hasil kerja kumpulan lain dan memberikan komen. 6. Setelah kembali ke kumpulan asal, setiap kumpulan perlu menceritakan pembelajaran yang diperoleh. Lawatan ke Galeri CONTOH
5 2. Jadual di bawah berkaitan jumlah pelancong ke Pulau Impian antara tahun 2019 hingga 2023. (a) Berdasarkan jadual diberi, lukiskan graf garisan mudah untuk menunjukkan jumlah pelancong ke Pulau Impian antara tahun 2019 hingga 2023. SP 1.1.4 Tahun Bilangan pelancong (juta orang) 2019 4.5 2020 4.0 2021 1.5 2022 2.6 2023 3.4 CONTOH
6 (b) Berdasarkan jadual diberi dan graf yang anda lukis, apakah yang dapat ditafsirkan tentang jumlah pelancong ke Pulau Impian antara tahun 2019 hingga 2023? SP 1.1.5 (c) Cadangkan usaha-usaha untuk memajukan sektor pelancongan di Pulau Impian. KBAT Menilai Graf garisan mudah digunakan untuk menunjukkan perubahan sesuatu perkara bagi satu tempoh masa. • Garisan yang curam menunjukkan perubahan yang besar. • Garisan yang landai menunjukkan perubahan yang kecil. CONTOH
7 3. Jadual diberi berkaitan jumlah hujan dan min suhu bulanan di Bandar Z pada tahun 2023. (a) Berdasarkan jadual diberi, lukiskan graf gabungan untuk menunjukkan jumlah hujan dan min suhu bulanan di Bandar Z pada tahun 2023. SP 1.1.4 Bulan Jan Feb Mac Apr Mei Jun Jul Ogo Sep Okt Nov Dis Hujan (mm) 190 240 280 230 220 290 320 295 260 250 230 175 Suhu (°C) 24 25 25 25 27 27 28 26 27 25 24 22 CONTOH
8 (b) Berdasarkan jadual diberi dan graf yang anda lukis, apakah yang dapat ditafsirkan tentang jumlah hujan dan min suhu bulanan di Bandar Z pada tahun 2023? SP 1.1.5 (c) Terangkan ciri-ciri suhu di Bandar Z. KBAT Menilai Jawab semua soalan. BAHAGIAN C 1. (a) Terangkan maksud jadual. SP 1.1.1 (b) Terangkan kaedah yang dapat digunakan untuk mengumpulkan maklumat. 2. (a) Nyatakan ciri-ciri graf bar mudah. SP 1.1.1 (b) Nyatakan kelebihan menggunakan graf bar mudah. SP 1.1.1 KBAT Menilai 3. (a) Huraikan langkah-langkah membina graf garisan mudah. SP 1.1.4 (b) Huraikan langkah-langkah mentafsir graf gabungan. SP 1.1.5 CONTOH
65 1. Apakah jenis hutan yang meliputi kawasan tanah pamah di Malaysia dan Amazon? A Hutan Konifer B Hutan Gunung C Hutan Hujan Tropika D Hutan Monsun Tropika 2. Mengapakah tumbuh-tumbuhan di lapisan lantai Hutan Hujan Tropika jarang? A Tumbuhan renek B Tumbuhan rapat-rapat C Persaingan yang tinggi D Kurang mendapat cahaya matahari 3. Apakah akta yang mewujudkan hutan simpan kekal? A Akta Hidupan Liar 2001 B Akta Perhutanan Negara 1984 C Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010 D Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974, pindaan 1985 4. Apakah badan kerajaan yang mentadbir hutan simpan? A Jabatan Pertanian B Jabatan Alam Sekitar C Jabatan Perhutanan Negeri D Jabatan Perhutanan Malaysia 5. Apakah tenaga yang dijana daripada empangan hidroelektrik? A Tenaga biomas B Tenaga kimia C Tenaga kinetik D Tenaga elektrik 6. Apakah kesan penerokaan gas asli di Bintulu, Sarawak? I Pembinaan pelabuhan II Pembangunan bandar baharu III Pembinaan landasan kereta api IV Pembinaan lapangan terbang A I dan II C II dan III B I dan IV D III dan IV 7. Apakah faktor yang menggalakkan industri pelancongan di kawasan yang berikut? • Pulau Redang • Pulau Langkawi A Suhu sederhana sejuk B Dikeliling tanah tinggi C Pengaruh angin lazim D Air yang jernih 8. Antara berikut, pasangan yang manakah benar? Kawasan Tanaman A Kota Bharu Nanas B Tenom Kelapa sawit C Kundasang Lada hitam D Bagan Datoh Kelapa Nama: Tarikh: Bahagian A Masa: 2 jam [20 markah] Jawab semua soalan. Markah: Ujian Akhir Sesi Akademik (UASA) 80 CONTOH
66 9. Apakah kepentingan pokok oak di Hutan Daun Luruh Sederhana? A Kraf tangan B Bahan bakar C Pelancongan D Sumber perubatan 10. Kawasan berlorek yang manakah mempunyai litupan Hutan Monsun Tropika? C A D B U 11. Antara berikut, pasangan yang manakah benar? Kawasan Lokasi A Geopark Tasik Bera B Tapak Ramsar Taman Negara Bako C Taman Negara Pusat Konservasi Gajah Kuala Gandah D Pembangunan lestari Tanjung Piai 12. Apakah fungsi agensi dalam maklumat di bawah? • MITI • MATRADE A Menguruskan perdagangan dunia B Menggalakkan ekonomi Malaysia C Menggalakkan pelaburan dalam negara D Menguruskan perdagangan di Malaysia 13. Antara berikut, yang manakah merupakan elemen 3R? I Refuse (tolak) II Repair (baiki) III Reduce (kurangkan) IV Reuse (guna semula) A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 14. Apakah faktor yang menggalakkan kegiatan perikanan di Jepun? A Angin monsun yang lembap B Sinaran matahari yang terik C Arus panas dan sejuk D Kedalaman air laut 15. Apakah sumber tenaga alternatif yang terdapat di Malaysia? A Tenaga fosil B Tenaga solar C Tenaga ombak D Tenaga geoterma 16. Kawasan yang manakah penting untuk perlombongan arang batu? A Bau, Sarawak B Kerteh, Terengganu C Mukah, Sarawak D Lembah Kinta, Perak 17. Apakah krisis ekonomi terhadap sesebuah negara? A Taraf hidup penduduk menurun B Peluang pekerjaan meningkat C Tanah terbiar di luar bandar D Penduduk berkurang 18. Negara yang manakah menganggotai pertubuhan ASEAN? A China B Jepun C Kanada D Vietnam CONTOH
67 19. Foto di bawah menunjukkan sejenis hidupan liar. Apakah kepentingan hidupan liar dalam foto di sebelah terhadap alam sekitar? A Mengekalkan keseimbangan ekosistem B Ekopelancongan berkembang C Kesuburan tanah meningkat D Hutan primer terpelihara 20. Antara berikut, yang manakah merupakan usaha pemuliharaan sumber hutan? A Penguatkuasaan undang-undang B Mewartakan taman negara C Pendidikan alam sekitar D Penghutanan semula CONTOH
68 1. Jadual di bawah berkaitan dengan kaum bagi murid Tingkatan 3 Kuning di SMK Taman Aman pada tahun 2024. Kaum Jumlah murid (orang) Melayu 18 Cina 10 India 8 Sikh 5 Lain-lain 4 Jumlah 45 (a) Berdasarkan jadual tersebut, lengkapkan jadual peratus dan saiz sudut sektor setiap kaum. Kaum Jumlah murid (orang) Peratus (%) Saiz sudut sektor (°) Melayu 18 Cina 10 India 8 Sikh 5 Lain-lain 4 Jumlah 45 [12 markah] Bahagian B [40 markah] Jawab semua soalan. CONTOH
69 (b) Berdasarkan jadual di (a), lukiskan carta pai untuk menunjukkan kaum bagi murid Tingkatan 3 Kuning SMK Taman Aman pada tahun 2024. [4 markah] (c) Berdasarkan jadual diberi dan carta pai yang anda lukis, apakah yang dapat ditafsirkan tentang carta pai tersebut? [4 markah] CONTOH
70 2. Rajah di bawah menunjukkan profil Hutan Gunung. Ketinggian (meter) 3 500 1 200 0 1 800 2 900 S R Q P (a) Di manakah Hutan Gunung boleh didapati? [1 markah] (b) Namakan lapisan hutan yang bertanda P, Q, R dan S dalam rajah diberi. P : Q : R : S : [4 markah] CONTOH
71 (c) Nyatakan ciri bagi lapisan hutan R. [5 markah] CONTOH
72 3. Foto di bawah menunjukkan tanaman kelapa sawit di Malaysia. (a) Apakah jenis tanih yang sesuai untuk tanaman dalam foto tersebut? [1 markah] (b) Senaraikan kawasan yang menjalankan aktiviti pertanian bagi tanaman dalam foto tersebut. (i) (ii) [2 markah] (c) Nyatakan faktor yang mempengaruhi kegiatan pertanian tersebut. [3 markah] CONTOH
73 (d) Huraikan kepentingan kegiatan pertanian dalam foto tersebut. [4 markah] CONTOH
74 1. (a) Huraikan ciri tumbuh-tumbuhan semula jadi dalam hutan di negara Thailand, Myanmar dan Laos. [6 markah] (b) Nyatakan pengaruh iklim dan cuaca terhadap pertumbuhan hutan di negara tersebut. [4 markah] 2. (a) Bagaimanakah iklim mempengaruhi taburan tumbuh-tumbuhan semula jadi di Malaysia? [4 markah] (b) Huraikan kesan negatif terhadap alam sekitar dan penduduk setempat jika Hutan Gunung diterokai secara berlebihan. [6 markah] 3. Berdasarkan maklumat berikut, jawab soalan di bawah. Anda selaku seorang pegawai yang mengendalikan Program Penilaian Impak Alam Sekitar (EIA). Anda perlu menyediakan beberapa prosedur untuk projek pembinaan hotel di pinggir laut Desaru, Johor. (a) Apakah prosedur yang perlu anda lakukan? [4 markah] (b) Cadangkan cara-cara yang anda boleh membantu pemaju jika projek tersebut tidak dapat dilaksanakan. [6 markah] 4. (a) Jelaskan tentang Pertubuhan Perdagangan Dunia (WTO). [4 markah] (b) Jelaskan kepentingan kerjasama ekonomi antarabangsa yang dijalankan. [6 markah] Bahagian C CONTOH
J1 Jawapan PRAKTIS 1 Bahagian A 1. A 2. A 3. D 4. A 5. B 6. C 7. D 8. C 9. C Bahagian B 1. (a) J1 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Bilangan peduduk (orang) Jenis pekerjaan penduduk di Pekan Jaya pada tahun 2023 Jenis pekerjaan Petani Nelayan Penternak Peniaga Kakitangan kerajaan (b) Graf bar mudah menunjukkan jenis pekerjaan penduduk di Pekan Jaya pada tahun 2023. Jenis pekerjaan penduduk terdiri daripada petani, nelayan, penternak, peniaga dan kakitangan kerajaan. Pekerjaan yang paling popular ialah petani, iaitu 44 orang. Pekerjaan yang paling kurang popular ialah peniaga, iaitu 18 orang. Penduduk yang bekerja sebagai nelayan ialah 26 orang, penternak ialah 35 orang dan kakitangan kerajaan ialah 20 orang. Ramai penduduk bekerja sebagai petani di Pekan Jaya kerana pekan tersebut mempunyai bentuk muka bumi yang terdiri daripada tanah pamah dan saliran air yang baik untuk tanaman. Kesimpulannya, Pekan Jaya merupakan sebuah kawasan yang menjalankan kegiatan pertanian yang giat pada tahun 2023. (c) Kegiatan pertanian penting kepada pembangunan Pekan Jaya kerana kegiatan tersebut sebagai sumber pendapatan utama kepada penduduk, menyediakan bahan mentah untuk industri berasaskan pertanian dan menyediakan peluang pekerjaan kepada penduduk setempat. 2. (a) J2 0 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 Jumlah pelancong ke Pulau Impian antara tahun 2019 hingga 2023 2019 2020 2021 2022 2023 Bilangan pelancong (juta orang) Tahun (b) Graf garisan mudah menunjukkan jumlah pelancong ke Pulau Impian antara tahun 2019 hingga 2023. Pada tahun 2019, terdapat 4.5 juta orang pelancong yang melawat ke Pulau Impian. Tetapi pada tahun 2020, bilangan pelancong telah menurun ke 4.0 juta orang. Pada tahun 2021, bilangan pelancong menurun lagi ke 1.5 juta orang. Pada tahun 2022, bilangan pelancong meningkat semula ke 2.6 juta orang. Pada tahun 2023, bilangan pelancong meningkat lagi menjadi 3.4 juta orang. Pulau Impian menjadi tempat pelancongan kerana terdapat banyak tempat menarik yang boleh dilawati oleh para pelancong. Jumlah pelancong ke Pulau Impian menurun dan meningkat semula mungkin kerana pada tahun 2021 berlaku penyakit yang merebak menjejaskan industri pelancongan. (c) Usaha-usaha untuk memajukan sektor pelancongan di Pulau Impian ialah menjalankan pelbagai promosi pelancongan di peringkat tempatan dan antarabangsa, memajukan jaringan pengangkutan dan perhubungan serta menganjurkan pelbagai aktiviti sukan bertaraf antarabangsa. CONTOH
J2 3. (a) 0 50 100 150 0 5 10 15 20 25 200 250 300 350 Jan Feb Mac Apr Mei Jun Jul Ogo Sep Okt Nov Dis 30 Hujan (mm) Suhu (°C) Jumlah hujan dan min suhu bulanan di Bandar Z pada tahun 2023 J3 Bulan (b) Graf gabungan menunjukkan jumlah hujan dan min suhu bulanan di Bandar Z pada tahun 2023. Didapati jumlah hujan yang paling tinggi dicatatkan pada bulan Julai, iaitu sebanyak 320 mm, manakala jumlah hujan yang paling sedikit adalah pada bulan Disember, iaitu sebanyak 175 mm. Bagi min suhu pula, hampir kesemua bulan mencatatkan min suhu yang hampir sekata sepanjang tahun. Suhu yang paling tinggi direkodkan adalah pada bulan Julai, iaitu 28°C, manakala suhu yang paling rendah dicatatkan pada bulan Disember, iaitu 22°C. Bandar Z mempunyai jumlah hujan bulanan yang hampir sekata dan suhu bulanan yang hampir sekata. Ini menunjukkan Bandar Z tidak terdapat musim yang kering kerana menerima hujan pada setiap bulan. (c) Suhu di Bandar Z adalah tinggi dan hampir sekata sepanjang tahun. Min suhu tahunan tinggi, iaitu 25.4°C. Julat suhu tahunan ialah 6°C. Suhu paling tinggi dicatat pada bulan Julai dan suhu paling rendah dicatat pada bulan Disember. Bahagian C 1. (a) Jadual merupakan satu cara mudah yang lebih tersusun untuk mempersembahkan sesuatu data dan maklumat yang dikumpulkan. (b) – Kaedah pemerhatian adalah kaedah pengumpulan maklumat yang paling mudah dan cepat. Maklumat yang hendak dikumpul diperoleh melalui pemerhatian dan mencatat perkara-perkara yang berkaitan dengan maklumat yang hendak dikumpulkan. – Kaedah temu bual dijalankan dengan menemui dan bersoal jawab dengan responden di kawasan kajian untuk mendapatkan data dan maklumat yang berkaitan. – Soal selidik dijalankan dengan mengedarkan borang soal selidik kepada responden di kawasan kajian bagi mengumpulkan maklumat. – Rujukan kepustakaan ialah kaedah mengumpul maklumat dengan merujuk pada bahan-bahan yang telah diterbitkan seperti buku, majalah dan laman web. – Bancian ialah melalui kaedah mengumpul maklumat yang berkaitan dengan sesuatu jumlah yang dihitung. 2. (a) Graf bar mudah terdiri daripada paksi menegak, paksi mendatar, bar-bar yang dilukis secara menegak atau mendatar, tajuk dan petunjuk. Ketinggian bar menunjukkan kuantiti sesuatu perkara. (b) Kelebihan graf bar mudah ialah memudahkan kita membuat perbandingan, iaitu bar tertinggi menunjukkan kuantiti paling banyak dan bar terendah menunjukkan kuantiti yang paling sedikit. 3. (a) – Lukis paksi mendatar dan paksi menegak di atas kertas graf. – Pilih skala yang sesuai. – Tandakan titik yang mewakili suatu perkara dari tahun ke tahun. – Sambungkan semua titik yang ditandakan dengan satu garisan. – Lengkapkan graf dengan tajuk dan label yang sesuai. (b) – Perhatikan tajuk. – Perhatikan maklumat di dalam graf. – Perhatikan paksi menegak dan paksi mendatar. – Kenal pasti dan huraikan nilai maksimum dan minimum data. – Huraikan aliran perubahan data. – Huraikan isi tersirat berdasarkan data. – Buat rumusan secara keseluruhan. PRAKTIS 2 Bahagian A 1. B 2. D 3. C 4. D 5. B 6. B 7. B 8. C 9. B Bahagian B 1. (a) Eksport utama Negeri X pada tahun 2023 Petroleum 32% Bijih timah 24% Getah asli 20% Koko 16% Lainlain 16% CONTOH
J3 (b) Carta pai menunjukkan eksport utama Negeri X pada tahun 2023. Jumlah eksport ialah RM500 000. Eksport paling banyak ialah petroleum, iaitu RM160 000 (32%). Seterusnya ialah bijih timah, iaitu RM120 000 (24%), getah asli RM100 000 (20%), koko RM80 000 (16%) dan lain-lain RM40 000 (8%). Negeri X merupakan negeri yang mengeluarkan banyak sumber mineral, iaitu petroleum dan bijih timah. Tanaman jualan seperti getah asli dan koko merupakan pengeluaran kedua bagi Negeri X. (c) Kepentingan kegiatan eksport kepada Negeri X ialah dapat meningkatkan taraf hidup penduduk, memajukan ekonomi negeri, mewujudkan peluang pekerjaan, meningkatkan infrastruktur moden dan mengurangkan pergantungan negeri kepada barangan import. 2. (a) Hasil jualan pakaian di Kilang Pakaian Makmur Baju 28% Seluar 24% T-shirt 19% Skirt 20% Stoking 9% (b) Carta pai menunjukkan hasil jualan pakaian di Kilang Pakaian Makmur. Jumlah jualan pakaian ialah RM144 000. Jualan baju ialah RM40 000 (28%), seluar ialah RM35 100 (24%), T-shirt ialah RM27 000 (19%), skirt ialah RM28 400 (20%) dan stoking ialah RM13 500 (9%). Hasil jualan pakaian yang paling tinggi ialah baju dan paling rendah ialah stoking. Kilang Pakaian Makmur ialah sektor pembuatan yang menghasilkan pelbagai jenis pakaian kepada pengguna. (c) Kepentingan sektor pembuatan dalam kegiatan ekonomi negara ialah mewujudkan peluang pekerjaan kepada penduduk tempatan, meningkatkan taraf hidup penduduk dari segi kuasa beli, memindahkan kemahiran, kepakaran dan teknik dari negara lain melalui proses pembelajaran, pengalaman dan latihan. Bahagian C 1. (a) Carta pai merupakan satu bulatan yang bersudut 360° yang dibahagikan kepada beberapa sektor mengikut nilai yang diwakilinya. (b) – Saiz bulatan carta pai menggambarkan jumlah keseluruhan ciri yang dikemukakan. – Nilai setiap sektor dinyatakan dalam peratus (%). – Mempunyai tajuk dan petunjuk. – Saiz sudut setiap sektor berdasarkan kuantiti maklumat. 2. (a) – Kumpulkan data. – Tukarkan data kepada bentuk peratus. – Tukarkan peratus kepada sudut sektor bulatan. – Lukiskan bulatan besar dan bahagikannya kepada beberapa bahagian mengikut sudut sektor bulatan. – Labelkan setiap sektor. – Lengkapkan carta pai dengan tajuk yang sesuai, petunjuk dan jumlah keseluruhan. (b) – Perhatikan tajuk untuk mendapatkan maklumat ringkas tentang data yang digambarkan oleh carta pai. – Perhatikan petunjuk dan kenal pasti setiap sektor. – Perhatikan nilai setiap sektor serta perbezaan antara sektor. – Huraikan isi tersirat berdasarkan data yang digambarkan. – Buatkan rumusan secara keseluruhan. PRAKTIS 3 Bahagian A 1. B 2. B 3. D 4. C 5. B 6. A 7. C 8. D 9. D 10. A 11. C 12. D 13. B 14. A 15. A Bahagian B 1. (a) (i) Tanah pamah (ii) Tanah tinggi (iii) Pinggir pantai (b) – Tanah pamah mempunyai ketinggian kurang daripada 180 meter dari aras laut. Pokok-pokok kayu keras, tinggi, lurus, berbatang besar, berdaun lebar dan berakar banir. – Tanah tinggi mempunyai ketinggian melebihi 180 meter dari aras laut. Tumbuhtumbuhan semula jadi berbeza-beza mengikut ketinggian selepas melebihi 1 200 meter. – Pinggir laut merangkumi pulau, pantai berpasir, pantai berlumpur dan paya air masin. Tumbuh-tumbuhan semula jadi tahan tiupan angin dari laut dan air laut. 2. (a) Hutan Paya Air Masin (b) (i) Pokok bakau (ii) Pokok nipah CONTOH
J4 (c) (i) Biawak (ii) Buaya (iii) Memerang (d) – Hutan pokok bakau terletak di kawasan pinggir laut yang sentiasa bertakung air dan bersaliran buruk. – Kawasan ini sinonim dengan tumbuhtumbuhan yang memerlukan air yang banyak serta mampu hidup di kawasan berair sepanjang masa seperti pokok bakau, pokok nipah dan mengkuang. – Kawasan bersaliran buruk amat sesuai untuk hidupan liar yang sinonim dengan kawasan berair seperti biawak, buaya dan ular. 3. (a) Pokok pain (b) – Iklim Siberia. – Jumlah kerpasan tahunan adalah kira-kira 500 mm. – Angin barat daya membawa udara panas dari Asia Tengah dan Timur Tengah. – Musim panas yang pendek dengan suhu antara 15°C hingga 20°C. – Musim sejuk antara enam hingga lapan bulan dengan suhu antara –17°C hingga – 5°C. – Julat suhu tahunan adalah sangat besar, iaitu antara 30°C hingga 50°C. (c) – Mempunyai lapisan bulu dan lemak yang tebal untuk memanaskan suhu badan. – Berkulit tebal untuk mengawal keadaan suhu persekitaran yang melampau. Bahagian C 1. (a) – Iklim – Bentuk muka bumi – Tanih – Saliran (b) – Kawasan bersaliran baik dan tidak bertakung air merupakan kawasan yang subur dan diliputi oleh banyak tumbuhtumbuhan semula jadi seperti yang terdapat di kawasan Hutan Tropika, Hutan Monsun Tropika, Hutan Konifer dan Hutan Mediterranean. – Kawasan bersaliran buruk ialah kawasan tanah rendah yang sentiasa bertakung air dan membentuk kawasan paya air tawar, manakala di kawasan pinggir laut yang berlumpur akan membentuk kawasan paya air masin. 2. (a) – Kawasan Gurun Panas adalah panas dan kering sepanjang tahun kerana Angin Timuran yang bertiup dari kawasan darat adalah angin kering dan tidak membawa hujan. – Jumlah hujan tahunan adalah kurang daripada 250 mm. – Min suhu tahunan ialah 25°C. – Suhu pada waktu siang adalah tinggi, iaitu antara 32°C hingga 36°C kerana langit tidak berawan. – Suhu pada waktu malam adalah lebih sejuk, iaitu kira-kira 5°C. – Julat suhu tahunan adalah antara 17°C hingga 20°C. (b) Hidupan liar kurang di kawasan Gurun Panas kerana kebanyakan hidupan liar hanya aktif dan keluar mencari makanan pada waktu malam. PRAKTIS 4 Bahagian A 1. A 2. C 3. D 4. B 5. A 6. C 7. B 8. A 9. D 10. D 11. A 12. A 13. B 14. A 15. C 16. C 17. D 18. C 19. A 20. A 21. D Bahagian B 1. (a) P : Hutan Gunung Q : Hutan Pantai R : Hutan Paya Air Masin S : Hutan Paya Air Tawar T : Hutan Hujan Tropika (b) – Terdapat di kawasan yang ketinggiannya melebihi 1 200 m dari aras laut. – Pokok-pokok semakin jarang apabila tanah semakin tinggi. – Jenis tumbuh-tumbuhan berbeza mengikut ketinggian. – Tumbuh-tumbuhan akan mengadaptasikan dengan suhu dan kesuburan tanih. 2. (a) Kawasan tanah tinggi (b) (i) Paku pakis (ii) Kulampair (c) (i) Katak pokok Kinabalu (ii) Binturong (iii) Snow leopard (d) – Kawasan yang ketinggiannya melebihi 180 meter dari aras laut. – Di kawasan tanah tinggi, tumbuhtumbuhan akan berbeza mengikut ketinggian terutama selepas ketinggian melebihi 1 200 meter dari aras laut. – Terdiri daripada pokok-pokok bantut, rendah dan renek. – Hidupan liar di kawasan tanah tinggi adalah kambing gurun, tupai dan serigala. 3. (a) Hutan Hujan Tropika (b) (i) Tanah pamah dan kaki bukit (ii) Saliran baik (iii) Tanih aluvium dan tanih laterit CONTOH
J5 (c) – Keseimbangan ekosistem : Proses interaksi antara benda hidup dengan benda bukan hidup yang wujud dalam alam. – Sumber bahan mentah : Menghasilkan kayu balak bermutu tinggi dan bernilai seperti meranti, cengal, seraya, balau dan jelutung. – Kawasan tadahan hujan : Hutan berfungsi seperti span berongga, menyerap air hujan dan mengalirkannya perlahan-lahan ke dalam sungai. Hutan juga bertindak sebagai penapis untuk menentukan kebersihan dan kejernihan air. 4. (a) Pembalakan (b) (i) Pokok meranti (ii) Periuk kera (c) – Pembalakan menyebabkan ekosistem terganggu. – Hidupan liar kehilangan habitat dan mengalami kepupusan. – Penebangan hutan tanpa menanam semula juga menyebabkan tanih di kawasan itu menjadi gersang dan mempercepatkan proses hakisan tanih. Bahagian C 1. (a) – Kawasan rendah di pinggir laut yang terlindung atau muara sungai yang terdedah kepada air pasang. – Iklim panas dan lembap sepanjang tahun. – Tanih gambut dan tanih aluvium. – Berpaya dan sentiasa menakung air. (b) – Sumber bahan mentah : Kayu bakau dijadikan sebagai bahan api dan bahan binaan, iaitu cerucuk untuk tapak pembinaan kerana sifatnya yang tahan air. – Habitat : Hutan Paya Air Masin menjadi tempat perlindungan dan sumber makanan bagi hidupan liar dan hidupan air. – Keseimbangan ekosistem : Kawasan hutan menjadi satu ekosistem dengan tumbuh-tumbuhan semula jadi sebagai komponen biotik utama. 2. (a) – Hutan Hujan Tropika sesuai tumbuh di tanih aluvium dan tanih laterit. – Hutan Paya Air Masin sesuai tumbuh di tanih gambut dan tanih aluvium. – Hutan Paya Air Tawar sesuai tumbuh di tanih gambut dan tanih aluvium. – Hutan Pantai sesuai tumbuh di tanih berpasir. – Hutan Gunung sesuai tumbuh di tanih laterit. (b) – Penghutanan semula : Agensi kerajaan menjalankan usaha memulihara hutan melalui Jabatan Perhutanan, Institut Penyelidikan Hutan Malaysia (FRIM) dan Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara (PERHILITAN) untuk menanam spesies pokok yang bermutu dan tahan daripada serangan penyakit di kawasan yang tidak ditebang. – Taman negara : Tumbuh-tumbuhan di taman negara dijaga dan disimpan dengan baik bagi mengekalkan biodiversiti alam sekitar. – Hutan simpan kekal : Hutan ini ditetapkan sebagai kawasan sensitif alam sekitar dan berkepentingan serta bernilai tinggi dari segi kepelbagaian biologi. PRAKTIS 5 Bahagian A 1. C 2. B 3. D 4. A 5. B 6. A 7. A 8. C 9. A 10. B 11. B 12. B 13. A 14. B 15. B 16. D 17. A 18. C 19. B 20. A 21. A 22. C Bahagian B 1. (a) Orang utan (b) (i) Hutan tropika (ii) Hutan gunung (c) – Keseimbangan ekosistem : Hidupan liar adalah sebahagian daripada komponen siratan makanan. Perubahan dalam siratan makanan akan menjejaskan keseimbangan ekosistem. – Ekopelancongan : Kepelbagaian dan keunikan hidupan liar menjadi daya tarikan pelancong. – Pendidikan : Menyediakan kemudahan pengajaran dan pembelajaran berkenaan hidupan liar. (d) – Undang-undang : Terdiri daripada Akta Pemuliharaan Hidupan Liar 2010, Akta Perhutanan Negara 1984 dan Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974, pindaan 1985. – Kempen kesedaran : Terdiri daripada Kempen ‘Save The Day’ untuk menyelamatkan penyu dan harimau, Kempen ‘We Hug Tapir’ untuk menyedarkan masyarakat bahawa tapir ialah sejenis spesies yang diancam kepupusan. – Pusat konservasi dan taman negara : Bertujuan untuk melestarikan alam sekitar. 2. (a) Pembinaan sistem pengangkutan dan perhubungan. (b) (i) Pembalakan (ii) Pengkuarian CONTOH
J6 (c) – Penebangan hutan yang luas. – Habitat hidupan liar terganggu. – Hidupan liar bertindak mencari habitat yang baharu. – Terdapat hidupan liar yang mati akibat dilanggar oleh kenderaan semasa melintas jalan. (d) – Meramal dan menjangkakan kesan projek pengangkutan ke atas alam sekitar. – Meneliti dan memilih alternatif projek yang terbaik. – Mengenal pasti dan memberi langkah kawalan sesuatu projek pengangkutan. – Mengenal pasti kos terhadap alam sekitar dan faedah projek kepada masyarakat. 3. (a) P : Taman Negara Q : Taman Negara Endau-Rompin R : Taman Negara Bako S : Taman Negara Kinabalu (b) (i) Pendidikan alam sekitar : Memberi kesedaran kepada masyarakat tentang pentingnya pemeliharaan dan pemuliharaan hidupan liar. (ii) Pewartaan hutan simpan : Diwartakan untuk tujuan perhutanan. (iii) Penyelidikan dan pembangunan (R&D) : Tujuannya adalah untuk mengekalkan hidupan liar dan habitatnya. Bahagian C 1. (a) – Aras trofik digunakan dalam keseimbangan ekosistem bagi hidupan liar dan tumbuhtumbuhan semula jadi. – Gangguan mana-mana organisma dalam aras trofik akan mengubah aliran tenaga dan seterusnya menjejaskan keseimbangan ekosistem. (b) – Penyelidikan dan pembangunan (R&D) : Menubuhkan pusat pemuliharaan dan pembiakbakaan spesies yang terancam. – Kerjaya dalam bidang profesional : Veterinar boleh merawat hidupan liar yang berpenyakit. – Mengekalkan dan melindungi biodiversiti negara : Lawatan ke kawasan hutan simpan dapat memberi maklumat kepada murid tentang kepentingan fungsi biodiversiti dalam kehidupan. 2. (a) – Kemusnahan habitat hidupan liar. – Hidupan liar diancam kepupusan. – Hidupan liar terpaksa mencari habitat baharu yang lebih selamat. – Keseimbangan ekosistem dan rantai makanan terjejas. (b) – Sentiasa membantu dan bekerjasama untuk memelihara habitat hidupan liar. – Melaporkan kepada pihak berkuasa tentang aktiviti-aktiviti yang boleh mengancam hidupan liar. – Dilarang memelihara atau menyimpan hidupan liar, terutama yang diancam kepupusan. PRAKTIS 6 Bahagian A 1. B 2. D 3. D 4. C 5. D 6. A 7. C 8. A 9. A 10. D 11. C 12. C 13. C 14. B 15. A 16. D 17. D 18. B 19. A 20. A 21. C 22. D 23. A Bahagian B 1. (a) Sumber boleh baharu (b) (i) Tenaga suria (ii) Tenaga angin (c) – Tenaga suria diperoleh daripada pancaran matahari. – Tenaga angin merupakan tenaga yang diperoleh daripada tiupan angin. – Tenaga suria boleh dijana di kawasan berhampiran dengan Garisan Khatulistiwa dan menerima pancaran matahari kirakira 6 jam sehari. – Tenaga angin boleh dijana di kawasan yang mempunyai tiupan angin yang kuat dan stabil seperti kawasan pinggir laut. (d) – Malaysia terletak berhampiran dengan Garisan Khatulistiwa dan menerima pancaran matahari kira-kira 6 jam sehari sesuai menjana tenaga suria. – Malaysia juga dikelilingi oleh pinggir laut dan menerima tiupan angin yang kuat sesuai untuk menjana tenaga angin. 2. (a) P : Chenderoh Q : Pergau R : Kenyir S : Bakun (b) – Empangan dibina di kawasan tanah tinggi di bahagian hulu sungai kerana aliran air deras. – Jumlah hujan kira-kira 2 600 mm setahun menjadikan Malaysia amat berpotensi membangunkan kuasa hidroelektrik. – Empangan ialah tambak yang dibina untuk menahan aliran air. – Air sungai yang diempang, apabila dilepaskan akan memutarkan turbin dan menghasilkan tenaga elektrik. 3. (a) P : Gas asli Q : Emas R : Petroleum S : Arang batu CONTOH
J7 (b) – Menyediakan bahan mentah dan bahan asas kepada industri hiliran. – Membuka peluang pekerjaan dalam pelbagai bidang mengikut sektor. – Menjana pendapatan negara melalui sektor yang melibatkan bahan mentah. – Membangunkan pelbagai infrastruktur untuk memudahkan pengurusan sumber. Bahagian C 1. (a) – Sumber boleh baharu ialah sumber semula jadi yang tidak akan habis walaupun diambil dan digunakan secara berterusan. – Sumber tenaga alternatif berasaskan alam semula jadi dan bersifat mesra alam serta digunakan untuk menggantikan penggunaan bahan api fosil. (b) – Sumber tidak boleh baharu ialah sumber semula jadi yang akan habis atau pupus dalam jangka waktu yang tertentu jika penerokaan sesuatu sumber itu tidak dikawal dan dirancang dengan baik. 2. (a) – Menyediakan bahan mentah dan bahan asas kepada industri hiliran seperti hasil hutan untuk industri kraf tangan. – Penjanaan pendapatan negara melalui sektor yang melibatkan bahan mentah seperti pembalakan. – Membuka peluang pekerjaan dalam pelbagai bidang mengikut sektor pembalakan seperti pemandu lori balak. (b) – Perkembangan sumber hutan menyebabkan pembangunan bandar baharu yang dilengkapi dengan pelbagai kemudahan seperti Sandakan. – Ini kerana Sandakan telah menjadi sebuah pusat pengumpulan kayu balak dan pelabuhan untuk mengeksport kayu balak dan kayu gergaji ke luar negara. PRAKTIS 7 Bahagian A 1. A 2. B 3. B 4. C 5. A 6. C 7. D 8. A 9. D 10. B 11. B 12. A 13. D 14. B 15. A 16. C 17. C 18. B 19. A 20. C 21. D 22. B 23. A Bahagian B 1. (a) P : Getah Q : Sayur-sayuran R : Nanas S : Lada hitam (b) – Faktor fizikal : Bentuk muka bumi seperti tanah pamah, tanah tinggi dan pinggir laut. – Tanih : Tanih aluvium, laterit, gambut, pasir dan beris. – Iklim : Iklim Khatulistiwa sesuai untuk pelbagai jenis tanaman. – Saliran : Saliran yang baik sesuai pelbagai jenis tanaman. 2. (a) Industri automotif (b) (i) Shah Alam (ii) Kulim (c) – Dasar kerajaan : Mengadakan dasar yang mendorong peningkatan ekonomi automotif. – Teknologi : Penggunaan teknologi yang canggih dan moden. (d) – Peningkatan taraf hidup penduduk. – Pemindahan teknologi melalui proses penyelidikan dan pembangunan (R&D). 3. (a) P : Rantau Abang Q : Taman Negara Pahang R : Port Dickson S : Pulau Sipadan (b) – Peluang pekerjaan : Menyediakan banyak peluang pekerjaan kepada penduduk tempatan. – Peningkatan taraf hidup : Kuasa beli penduduk, taraf kesihatan dan pendidikan meningkat. – Peningkatan infrastruktur : Kemudahan infrastruktur negara meningkat dapat memudahkan pergerakan penduduk dan pelancong. Bahagian C 1. (a) – Sektor primer : Kegiatan yang mengeluarkan bahan mentah terus daripada sumber semula jadi. – Sektor sekunder : Aktiviti ekonomi yang berasaskan bahan mentah. – Sektor tertier : Kegiatan yang menawarkan pelbagai perkhidmatan. (b) – Sektor primer : Pertanian, pembalakan, perikanan, perlombongan dan penternakan. – Sektor sekunder : Pembinaan, pembuatan atau perindustrian. – Sektor tertier : Pelancongan, perdagangan, pengangkutan, kewangan dan pendidikan. 2. (a) – Dasar Pertanian Negara yang memaksimumkan sumbangan sektor pertanian. – Pelan induk perindustrian dan sektor industri kecil untuk menghasilkan penggunaan sumber secara optimum. – Dasar Pendidikan Kebangsaan yang memenuhi keperluan tenaga kerja mahir. (b) – Iklim Khatulistiwa yang panas dan lembap sepanjang tahun membolehkan semua sektor berjalan dengan lancar. CONTOH
J8 – Purata suhu 27°C dan jumlah hujan tahunan melebihi 2 600 mm memajukan pertanian. – Cuaca yang sejuk dengan suhu sederhana di kawasan tanah tinggi membolehkan penanaman sayuran. PRAKTIS 8 Bahagian A 1. A 2. B 3. D 4. B 5. A 6. C 7. B 8. A 9. C 10. D 11. A 12. A 13. D 14. D 15. A 16. A 17. A 18. C 19. B 20. A 21. D 22. D 23. A Bahagian B 1. (a) P : Gurun Mojave Q : Gurun Sahara R : Gurun Thar S : Gurun Besar Australia (b) – Tumbuh-tumbuhan tahan cuaca panas. – Pokok tumbuh secara jarang-jarang. – Tumbuh-tumbuhan mempunyai akar panjang. – Pokok mempunyai daun berkilat, liat dan berbulu. 2. (a) P : Hutan Konifer Q : Hutan Monsun Tropika R : Hutan Daun Luruh Sederhana (b) – Hidupan liar dapat menyesuaikan diri dengan perubahan musim. – Hidupan liar berhibernasi pada musim sejuk. – Contohnya, chipmunk, rusa, badger, tupai dan beaver. 3. (a) Hutan Daun Luruh Sederhana (b) (i) Oak (ii) Ash (c) – Daun yang nipis dan lembut. – Batang pokok mempunyai kulit tebal. – Batang pokok berbentuk silinder dan mempunyai cabang dahan yang lebih banyak. (d) – Penghalang hakisan : Daun dan akar pokok dapat mengurangkan kelajuan titisan air yang jatuh ke permukaan bumi. – Ekonomi : Batang pokok digunakan untuk pembalakan dan membuat kertas. Bahagian C 1. (a) – Terdiri daripada pokok berkayu keras. – Pokok tumbuh antara 20 – 30 meter. – Daun pokok banyak dan lebar. – Hujung daun berbentuk tirus. (b) – Haiwan yang berbulu nipis, kulit kedut dan bersaiz besar. – Rusa dan gajah terdapat di lapisan lantai hutan. – Monyet dan burung terdapat di lapisan atas hutan. 2. (a) – Rusia : Sayan Mountain dan Samara Mountain. – Kanada Utara : Fort Smith dan Edmonton. – Amerika Syarikat : Fort Yukon. – Eropah : Sweden dan Finland. (b) – Ekonomi : Batang pokok konifer boleh digunakan untuk membuat kertas. – Sumber perubatan : Batang pokok prickly pear dapat mengurangkan tahap kolesterol dan daun pokok pain boleh membuat teh. PRAKTIS 9 Bahagian A 1. A 2. D 3. C 4. A 5. C 6. C 7. C 8. C 9. A 10. D 11. A 12. C 13. B 14. B 15. A 16. A 17. D 18. A 19. D 20. C Bahagian B 1. (a) P : Gas asli Q : Arang batu R : Petroleum (b) – Peningkatan kadar kemiskinan – Peningkatan kadar kebuluran – Peningkatan masalah sosial dalam masyarakat (c) – Meningkatkan amalan kitar semula : Menggalakkan penggunaan barangan yang dapat dikitar semula. – Mengaplikasikan teknologi hijau : Penggunaan kenderaan berkuasa bateri atau elektrik. 2. (a) Arang batu (b) (i) Rusia (ii) Amerika Syarikat (c) – Kepupusan sumber : Arang batu merupakan sumber yang tidak boleh diperbaharui. – Pencemaran : Menghasilkan debu dan habuk yang mencemarkan udara. (d) – Menjana pendapatan negara. – Eksport ke luar negara. – Meningkatkan pelaburan dari luar negara. 3. (a) (i) Malaysia (ii) Brunei Darussalam (iii) Singapura (iv) Thailand (v) Indonesia (vi) Filipina CONTOH
J9 (b) – Hubungan perdagangan : Memperluas pasaran seperti pengecualian cukai dan tarif kuota. – Kemasukan tenaga buruh asing : Menampungkan keperluan tenaga buruh dalam pelbagai sektor. Bahagian C 1. (a) – Permintaan tinggi : Perkembangan industri berasaskan sumber bahan api / pertambahan kenderaan menyebabkan permintaan terhadap petroleum meningkat. – Penerokaan yang tidak terkawal : Harga pasaran yang tinggi / permintaan yang tinggi menyebabkan negara pengeluar meneroka sumber dengan lebih banyak tanpa kawalan. (b) – Kenaikan harga sumber semula jadi : Kekurangan sumber tetapi permintaan tinggi. – Krisis ekonomi global : Pertumbuhan ekonomi global menjadi lemah. – Konflik wilayah : Tercetusnya perebutan kawasan yang kaya dengan sumber. 2. (a) – Pengawalseliaan perdagangan antara negara-negara anggota : Menyediakan satu rangka kerja untuk merundingkan perjanjian perdagangan. – Membantu aliran perdagangan dengan lancar untuk semua negara anggota : Meningkatkan kesejahteraan negara dan taraf hidup. (b) – Perluasan saiz pasaran : Pertambahan penduduk dan peningkatan kuasa beli yang menyebabkan barangan dan perkhidmatan boleh dijual ke semua negara. – Pasaran eksport Malaysia ke negaranegara ASEAN, Amerika Syarikat, Kesatuan Eropah, Jepun dan China. – Pengaliran buruh dan tenaga pakar : Kekurangan buruh dan tenaga pakar dalam sesebuah negara ditampung oleh negara lain melalui pelbagai bentuk kerjasama. – Pinjaman tenaga pakar atau program usaha sama antara universiti menerusi projek Pembangunan Sumber Manusia Pelbagai Hala Asia Pasifik. PRAKTIS 10 Bahagian A 1. A 2. B 3. D 4. B 5. B 6. C 7. A 8. C 9. A 10. C 11. C 12. D Bahagian B 1. (a) Sumber hutan (b) – Membekalkan sumber bahan mentah : Kayu keras digunakan dalam industri perabot. – Keseimbangan ekosistem. – Proses interaksi antara komponen biotik dengan abiotik. (c) (i) Mewartakan hutan simpan dan taman negara. (ii) Menjalankan penebangan terpilih dengan memastikan hanya pokok-pokok yang matang ditebang. (d) – Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara (PERHILITAN) yang menjaga dan melindungi flora dan fauna. – Tasik Bera telah diwartakan di bawah Akta Perhutanan dan diuruskan oleh PERHILITAN secara bersepadu dengan jabatan lain melibatkan Jabatan Perhutanan, Jabatan Kemajuan Orang Asli (JAKOA) dan Jabatan Alam Sekitar (JAS). 2. (a) (i) Tasik Bera di Pahang. (ii) Pulau Kukup / Tanjung Piai di Johor. (iii) Kuching Wetlands National Park di Sarawak. (b) – Destinasi ekopelancongan : Kepelbagaian flora dan fauna yang unik menjadi tarikan pelancong. – Keseimbangan ekosistem : Membekalkan sumber makanan kepada hidupan akuatik, burung dan manusia. (c) – Mengawal pengeluaran kayu bakau. – Menjadikannya destinasi ekopelancongan supaya tidak digunakan untuk aktiviti pembangunan. – Memulihara kawasan tanah lembap dan kepelbagaian biologi hutan paya bakau. Bahagian C 1. (a) – Habitat hidupan liar : Membekalkan sumber makanan kepada hidupan liar dan segala aktiviti pemburuan tidak dibenarkan. – Dijalankan program pembangunan hutan yang terancang : Operasi pemeliharaan dan pemuliharaan sumber hutan berasaskan amalan-amalan silvikultur yang sesuai. – Memberi perlindungan kepada kepelbagaian biologi : Pengekalan kawasan yang mempunyai spesies flora dan fauna yang unik. (b) – Kemusnahan habitat dan ekosistem : Flora dan fauna diancam kepupusan dan mengalami gangguan ekologi. CONTOH
J10 – Mengubah cuaca setempat : Peningkatan suhu kerana lebihan gas karbon dioksida dalam atmosfera yang menjadi kering dan cuaca menjadi panas. 2. (a) – Memelihara hutan dalam bentuk ekopelancongan dan hutan bandar : Hutan Bandar Putra (Johor). – Pembinaan pusat pemuliharaan ex situ tumbuh-tumbuhan ubatan dan beraroma : Taman Etobotani di Putrajaya. – Mengurangkan kadar pembalakan tahunan : Mengehadkan kuota lesen membalak. (b) – World Wide Fund for Nature (WWF). – Melindungi dan memelihara kepelbagaian biologi yang kaya secara berkesan. – Melancarkan kempen kesedaran dan mengumpul dana. – Sahabat Alam Malaysia (SAM). – Memperjuangkan kepentingan alam daripada ancaman manusia dan arus pembangunan serta memastikan pembangunan dan pengurusan sumber hutan adalah secara lestari. – Mengadakan pameran dan program mendidik masyarakat umum. PRAKTIS 11 Bahagian A 1. D 2. B 3. A 4. A 5. C 6. D 7. D 8. B 9. D 10. A 11. B 12. A 13. B Bahagian B 1. (a) (i) – Reduce (Kurangkan) (ii) – Reuse (Guna semula) (iii) – Recycle (Kitar semula) (b) – Mengurangkan pencemaran alam sekitar : Jumlah sampah berkurangan dan persekitaran bertambah bersih. – Meminimumkan kesan rumah hijau : Pembebasan gas-gas toksik dapat dikurangkan. (c) – Amalan 3R – Pengasingan Sisa di Punca – Hari Tanpa Beg Plastik 2. (a) – Menghindari penggunaan plastik sekali guna. – Semua jabatan dan agensi bawah pentadbiran kerajaan akan menggantikan botol minuman plastik dengan botol kaca atau sediakan bekas air. – Mengurangkan penggunaan beg plastik. – Membawa beg sendiri ketika membelibelah di kedai. (b) – Pengguna tidak mengikut arahan kerajaan. – Pengguna tidak bekerjasama di kawasan setempat. Bahagian C 1. (a) – Mengurangkan penggunaan sumber : Mengurangkan pembelian untuk sumber yang baharu dengan menggunakan sumber yang sedia ada. – Persekitaran lebih sihat, bersih dan selamat : Dapat mengurangkan sampah yang dibuang dan seterusnya mengawal penyakit daripada merebak. – Menjimatkan kos : Dalam jangka panjang, kitar semula adalah lebih menjimatkan berbanding dengan usaha menyelenggara tapak pelupusan sampah atau sistem yang lain. (b) – Mengurangkan pembuangan sisa : Mengurangkan pencemaran udara daripada proses pembakaran dan pencemaran air dari tapak pelupusan sampah. – Mengurangkan pengeluaran gas rumah hijau : Pembakaran sampah dapat dielakkan dan pembebasan gas-gas toksik dapat diminimumkan. – Mengurangkan penggunaan sumber semula jadi : Penerokaan sumber asli dapat dikurangkan. – Mengelakkan pencemaran laut akibat perlombongan petroleum. 2. (a) – Menjana pendapatan dengan menghasilkan baja kompos menggunakan sisa makanan. – Menjimatkan sumber semula jadi apabila mengurangkan, mengguna semula dan mengitar semula sumber. – Mewujudkan persekitaran yang sihat, bersih dan selesa untuk dihuni. (b) – Mengadakan kempen bagi melahirkan masyarakat yang lebih prihatin terhadap alam sekitar. – Memberikan kesedaran kepada rakyat supaya menjaga alam sekitar daripada mengalami kemusnahan. – Peranan kempen untuk menyediakan lebih banyak lagi kemudahan pusat pengumpulan. – Institusi pendidikan, sekolah dan premis kerajaan juga boleh menyediakan tongtong kitar semula di lokasi yang strategik seperti di setiap taman perumahan. – Gotong-royong mampu menjamin kebersihan persekitaran sekaligus CONTOH
J11 mengumpulkan bahan kitar semula dan tidak membakar atau membuangnya begitu sahaja. – Peranan pendidik memberikan galakan kepada pelajar untuk melaksanakan amalan kitar semula agar bumi dapat diselamatkan dari ancaman kemusnahan. Ujian Akhir Sesi Akademik (UASA) Bahagian A 1. C 2. D 3. B 4. C 5. D 6. A 7. D 8. D 9. D 10. A 11. C 12. D 13. D 14. C 15. B 16. C 17. A 18. D 19. A 20. D Bahagian B 1. (a) (b) �� (c) Carta pai menunjukkan kaum bagi murid Tingkatan 3 Kuning di SMK Taman Aman pada tahun 2024. Jumlah semua murid dalam Tingkatan 3 Kuning ialah 45 orang. Terdapat 18 orang (40%) berbangsa Melayu, 10 orang (22.2%) berbangsa Cina, 8 orang (17.8%) berbangsa India, 5 orang (11.1%) berbangsa Sikh dan 4 orang (8.9%) daripada lain-lain bangsa. Kesimpulannya, kelas Tingkatan 3 Kuning terdiri daripada murid yang berbilang bangsa. (d) SMK Taman Aman ialah sebuah sekolah yang terletak di kawasan perumahan yang mempunyai pelbagai bangsa. Penduduk di kawasan perumahan terdiri daripada berbilang bangsa, iaitu Melayu, Cina, India dan lain-lain. Oleh itu, murid di SMK Taman Aman terdiri daripada berbilang bangsa. 2. (a) Di kawasan tanah tinggi yang melebihi 1 200 dari aras laut. (b) P : Tumbuhan alpain Q : Tumbuhan hampir alpain R : Hutan montane atas S : Hutan montane bawah (c) – Terdapat pokok-pokok daun tirus. – Kebanyakan pokok adalah rendah. – Ketinggian pokok di antara 1.5 meter hingga 18 meter. – Hanya terdapat satu lapisan hutan sahaja. – Lantai hutan yang lembap dan ditumbuhi lumut. 3. (a) Tanih laterit (b) (i) Lahad Datu, Sabah (ii) Kuala Lipis, Pahang (c) – Bentuk muka bumi seperti tanah beralun yang subur menggalakkan aktiviti pertanian kelapa sawit. – Jenis tanih laterit yang terdapat di Malaysia sesuai untuk tanaman kelapa sawit. – Kewujudan jaringan pengangkutan yang baik seperti jalan raya. (d) – Kemajuan ekonomi negara daripada hasil eksport kelapa sawit. – Mewujudkan peluang pekerjaan kepada penduduk di kawasan pedalaman. – Meningkatkan taraf hidup penduduk di kawasan pedalaman. – Mengurangkan kebergantungan terhadap barangan import. Bahagian C 1. (a) – Tumbuh-tumbuhan semula jadi dalam hutan di Thailand, Myanmar dan Laos terdiri daripada pokok berkayu keras. – Pokok tersebut mempunyai daun yang banyak dan lebar untuk mendapatkan cahaya matahari. – Hujung daun berbentuk tirus. – Pokok tumbuh antara 20 hingga 30 meter. (b) – Negara-negara tersebut mengalami suhu antara 24°C hingga 27°C. – Hujan turun dalam musim panas. – Angin monsun kering menyebabkan terbentuk satu musim kering yang nyata. Kaum Jumlah murid (Orang) Peratus (%) Saiz sudut sektor (°) Melayu 18 40 144 Cina 10 22.2 80 India 8 17.8 64 Sikh 5 11.1 40 Lain-lain 4 8.9 32 Jumlah 45 100 360 CONTOH
J12 – Taburan hujan tahunan adalah antara 1 000 mm – 2 000 mm. 2. (a) – Purata suhu bagi Malaysia adalah 27°C dan menerima hujan yang banyak kirakira 2 600 mm setahun. – Purata suhu yang tinggi serta penerimaan cahaya matahari dan jumlah hujan yang banyak menggalakkan pertumbuhan Hutan Hujan Tropika. – Suhu di kawasan tanah tinggi berbeza dari kawasan tanah pamah. – Suhu kira-kira 18°C di kawasan tanah tinggi menggalakkan pertumbuhan Hutan Gunung. (b) – Meningkatkan risiko tanah runtuh berlaku kerana ketiadaan akar tumbuh-tumbuhan semula jadi untuk mencengkam tanah. – Larian air permukaan juga meningkat kerana ketiadaan akar pokok untuk menyerap air ke dalam tanah. – Kawasan tadahan hujan juga turut terjejas. – Meningkatkan hakisan tanih kerana air hujan turun terus ke permukaan bumi. – Tanah runtuh akan memusnahkan petempatan penduduk di sekitar kawasan tersebut. – Selain itu, tanah runtuh juga meningkatkan risiko kehilangan nyawa penduduk sekitar. 3. (a) – Saya perlu meramal dan menjangka kesan projek pembinaan hotel tersebut terhadap alam sekitar di pinggir laut Desaru. – Saya perlu meneliti sama ada projek tersebut adalah pilihan yang terbaik. – Selain itu, saya perlu meramal impak terhadap alam sekitar seperti hakisan tanih, pencemaran air laut dan kepupusan hidupan akuatik. – Saya juga perlu menilai sama ada projek tersebut membawa faedah kepada masyarakat setempat atau tidak. (b) – Saya akan mencadangkan projek lain yang boleh dilaksanakan, iaitu membina hotel dengan jarak yang jauh daripada kawasan pinggir laut. – Pemaju boleh membina pusat kecergasan di pinggir laut untuk menarik pelancong. – Pemaju juga boleh menjalankan pembangunan lestari untuk dinilai semula. – Selain itu, pemaju boleh mendirikan pusat perlindungan hidupan akuatik. 4. (a) – Merupakan kerjasama dunia yang ditubuhkan pada tahun 1995. – Melibatkan 164 buah negara. – Pertubuhan ini mengendalikan sistem perdagangan global, berfungsi sebagai forum untuk rundingan perjanjian perdagangan, menyelesaikan pertikaian perdagangan antara anggota dan menyokong keperluan negara-negara sedang membangun. (b) – Mendapatkan bekalan buruh asing bagi menampung keperluan tenaga buruh dalam pelbagai sektor. – Menggalakkan pemindahan teknologi terutamanya antara negara maju dengan negara membangun. – Membuka peluang antara negara untuk menjalinkan hubungan perdagangan. – Membolehkan negara-negara yang bekerjasama untuk meluaskan pasaran eksport barangan keluaran negara masing-masing. – Menggalakkan pelaburan dalam negara untuk dijadikan modal bagi memulakan sesuatu kegiatan ekonomi. – Terdapat dua jenis pelaburan, iaitu pelaburan ekuiti dan pelaburan langsung asing (FDI). – Membolehkan sesebuah negara memperoleh bekalan bahan mentah dari rakan dagang untuk kegunaan domestik dan industri melalui import. CONTOH
Demi Pentaksiran KSSM Dicetak oleh: Swan Printing Sdn. Bhd. (274710-X) Lot 5249, Jalan BS7/1, Kawasan Perindustrian Bukit Serdang, 43300 Seri Kembangan, Sel. D.E. Lot 1 & 2, Jalan BS 7/1A, Taman Bukit Serdang, Seksyen 7, 43300 Seri Kembangan, Selangor Darul Ehsan. • Bhg. Penjualan: 03 – 8959 2001/ 3001/ 4003 • Faks: 03 – 8957 3611 • Bhg. Editorial: 03 – 6150 3009 • Faks: 03 – 6150 1007 • E-mel: [email protected] • Laman Web: www.pep-publications.com tak oleh: Swan Printing Sdn. Bhd. (274710-X) 249, Jalan BS7/1, Kawasan Perindustrian Bukit Serdang, 43300 Seri Kembangan, Sel. D.E. & 2, Jalan BS 7/1A, Taman Bukit Serdang, Seksyen 7, 00 Seri Kembangan, Selangor Darul Ehsan. g. Penjualan: 03 – 8959 2001/ 3001/ 4003 • Faks: 03 – 8957 3611 g. Editorial: 03 – 6150 3009 • Faks: 03 – 6150 1007 mel: [email protected] man Web: www.pep-publications.com Sem. M’sia: RM6.90 Sabah/ S’wak: RM7.50 Berdasarkan kehendak Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Memenuhi format, standard dan keperluan kertas UASA terkini Disusun mengikut topik-topik dalam buku teks Menggabung jalinkan elemen Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) dan i-Think Jawapan lengkap disediakan Judul-judul dalam siri ini: Subjek Tingkatan Bahasa Melayu Reka Bentuk & Teknologi Geografi Sejarah Pendidikan Islam Matematik (Dwibahasa) Sains (Dwibahasa) English 1 2 3 KSSM Pentaksiran TOPIK Demi TOPIK GEOGRAFI 3 9 786294 831995 ISBN 978-629-483-199-5 CONTOH