Geografi Tingkatan 3 (Nota Padat)

Bab 1 Jadual dan Graf

CONTOH1.1 Ciri-ciri dan Kegunaan Jadual - Sesuai untuk mengumpul data atau
Jadual merupakan cara untuk maklumat yang berkait dengan
mempersembahkan sesuatu berita, pendapat atau nasihat
data dan maklumat secara
lebih tersusun. 3 Banci
- Kaedah pengumpulan
Data dan maklumat yang
dipersembahkan dalam maklumat yang
bentuk jadual lebih mudah berkaitan dengan
dibaca, difahami dan ditafsir. sesuatu jumlah yang
dihitung
Ciri-ciri jadual - Jabatan Perangkaan Malaysia
• Mempunyai tajuk, data dan maklumat menggunakan kaedah ini untuk
menghitung jumlah penduduk
serta sumber yang bersesuaian Malaysia berdasarkan umur,
Kegunaan jadual pekerjaan, pendapatan, bangsa dan
• Digunakan untuk menghasilkan graf jantina
4 Soal selidik
mengikut kesesuaian - Dilakukan dengan
• Digunakan untuk melihat perubahan mengedarkan
borang soal selidik kepada orang
dan pertalian antara dua set maklumat ramai
• Pengkelasan maklumat dalam jadual - Borang yang telah diisi perlu
dikumpulkan semula
adalah lebih tersusun dan mudah 5 Rujukan kepustakaan
menarik perhatian orang yang melihat - Kaedah ini dilakukan
dengan merujuk bahan
Apakah kepentingan menyusun data dalam bentuk yang sudah diterbitkan
jadual? seperti buku, majalah,
risalah, keratan akhbar, laman web
Kaedah pengumpulan maklumat atau cakera padat

1 Kaedah pemerhatian 1.2 Ciri-ciri dan Kegunaan Graf
- Kaedah yang paling
Nyatakan ciri-ciri graf bar mudah.
mudah dan cepat Graf bar mudah
- Maklumat diperoleh Ciri-ciri
• Graf terdiri daripada paksi menegak,
melalui pemerhatian
dan mencatat perkara-perkara yang paksi mendatar, tajuk dan petunjuk
berkaitan dengan maklumat yang • Bar-bar dilukis secara menegak atau
hendak dikumpulkan
2 Kaedah temu bual mendatar
- Kaedah pengumpulan • Ketinggian bar mewakili kuantiti
maklumat secara lisan
melalui perjumpaan sesuatu komponen
atau soal jawab

1

Geografi Tingkatan 3 Bab 1

Tajuk • Data yang dipersembahkan
menggunakan graf garisan ialah
Paksi Cara Murid Tingkatan 1A maklumat min suhu bulanan,
menegak Datang ke sekolah Petunjuk
PETUNJUK
Bas perubahan penduduk, jualan produk,
Berjalan kaki
Kereta
Basikal
Motosikal
BilanganCONTOHmurid(orang) pengeluaran hasil tanaman dan lain-lain

Bar Graf gabungan

Pengangkutan Ciri-ciri
• Merupakan gabungan graf bar mudah
Paksi
mendatar dan graf garisan
• Menunjukkan dua maklumat yang
Kegunaan
• Mempersembahkan data yang boleh berlainan dalam satu graf

dikira seperti orang, kereta, rumah dan Suhu dan Hujan Bulanan Kampung Sentosa Tahun 2020
lain-lain
• Menunjukkan perbezaan antara Hujan Suhu
komponen yang dikaji (mm) ( ºC)

Graf garisan mudah 400 30
Ciri-ciri 350 25
• Graf dilukis secara garisan yang 300 20
250 15
panjang 200 10
• Garisan yang curam menggambarkan 150 5
100
perubahan yang besar manakala
garisan yang landai menggambarkan 50
perubahan yang kecil
• Jika garisan mendatar bermakna tiada J FMA M J JO SO ND
perubahan yang berlaku pada nilai Bulan
yang berkenaan dalam tempoh masa
tertentu Kegunaan
• Menunjukkan perubahan atau
Min suhu bulanan di bandar X
Suhu ( ºC) perbezaan antara dua perkara yang
saling berkaitan
40 • Sesuai digunakan untuk data dan
35 maklumat seperti:
30 - Suhu dan hujan
25 - Harga jualan dan pengeluaran
20
15 1.3 Langkah-langkah Membina Jadual
10
Langkah-langkah membina jadual
5 1 Data dan maklumat yang
0
diperoleh harus disusun dalam
J F M A M J J O S O N D Bulan bentuk jadual supaya mudah
dibaca, difahami dan ditafsir.
Apakah kegunaan graf garisan mudah? 2 Bina jadual kekerapan.
Kegunaan 3 Ringkaskan jadual dalam
• Menunjukkan sesuatu perkara yang bentuk yang lebih mudah.

mengalami perubahan jumlah atau
nilai yang berterusan

2

Geografi Tingkatan 3 Bab 1

CONTOH Langkah-langkah Membina Graf Langkah membina graf gabungan
1.4 Bar Mudah, Graf Garisan Mudah
Langkah 1
dan Graf Gabungan • Lukiskan paksi menegak dan paksi

Langkah membina graf bar mudah mendatar di atas kertas graf.

Langkah 1 Langkah 2
• Lukiskan paksi mendatar dan paksi • Kenal pasti nilai maksimum dan

menegak di atas kertas graf. nilai minimum bagi kedua-dua jenis
• Pilih skala yang sesuai untuk paksi maklumat.
• Pilih skala yang bersesuaian bagi
menegak/ mendatar. kedua-dua jenis maklumat.
• Tandakan skala pada paksi menegak/
Langkah 3
mendatar. • Lukiskan bar yang mewakili satu

Langkah 2 maklumat.
• Lukiskan bar-bar pada paksi menegak/ • Plot nilai satu maklumat lain pada

mendatar. Satu bar menunjukkan satu bahagian tengah bar bagi setiap bar
komponen. dan sambungkan titik-titik tersebut.
• Tinggi bar menunjukkan kuantiti suatu
komponen. Langkah 4
• Lengkapkan graf dengan tajuk dan
Langkah 3
• Lorek atau warnakan setiap bar. label.

Gunakan lorekan atau warna yang Mentafsir Jadual, Graf Bar
berlainan. 1.5 Mudah, Graf Garisan Mudah dan
• Labelkan paksi mendatar, paksi
menegak, skala graf bar dan tajuk. Graf Gabungan
Sediakan petunjuk bagi setiap bar.
Langkah-langkah mentafsir jadual,
Langkah membina graf garisan mudah graf bar mudah, graf garisan mudah
Langkah 1 dan graf gabungan
• Lukiskan paksi mendatar dan paksi 1 Perhatikan tajuk.
2 Perhatikan maklumat di dalam
menegak di atas kertas graf.
• Pilih skala yang sesuai. jadual.
3 Perhatikan paksi menegak dan
Langkah 2
• Tandakan titik di atas kertas graf untuk paksi mendatar.
4 Kenal pasti dan huraikan nilai
untuk mewakili komponen data.
maksimum dan minimum data.
Langkah 3 5 Huraikan aliran perubahan data
• Sambungkan semua titik yang
(graf garisan mudah).
ditandakan itu dengan satu garisan. 6 Huraikan isi tersirat berdasarkan
• Labelkan paksi menegak dan paksi
data.
mendatar. 7 Buat rumusan secara keseluruhan.
• Berikan tajuk yang sesuai pada graf.

3

Bab 2 Carta Pai

CONTOH2.1 Ciri-ciri dan Kegunaan Carta Pai Langkah-langkah Membina
Nyatakan ciri-ciri dan kegunaan carta pai. 2.2 Carta Pai
Tukarkan nilai mutlak dalam jadual kepada
Carta pai ialah sejenis gambar peratus.
rajah atau perwakilan grafik untuk Tentukan saiz sudut setiap sektor.
memaparkan pembahagian atau Tentukan jejari yang sesuai dan lukis sebuah
pecahan data dan maklumat dalam bulatan dengan menggunakan jangka lukis.
bentuk bulatan yang dibahagikan
kepada beberapa sektor.

Ciri-ciri Lukis jejari dari pusat bulatan tegak ke atas.
• Setiap sektor mewakili maklumat
Lukis setiap sektor daripada nilai yang
tertentu terbesar kepada nilai yang terkecil mengikut
• Saiz sudut setiap sektor berdasarkan arah putaran jam dengan menggunakan
jangka sudut.
kuantiti maklumat Warnakan atau lorekkan sektor dan tuliskan
• Nilai setiap sektor dinyatakan dalam nilai peratus pada setiap sektor.

peratus (%) Lengkapkan carta pai dengan tajuk,
• Nilai keseluruhan bulatan ialah 360° petunjuk dan jumlah keseluruhan.
2.3 Mentafsir Carta Pai
yang mewakili 100%
• Mempunyai tajuk dan petunjuk Langkah-langkah mentafsir carta pai
• Menyatakan jumlah keseluruhan 1 Kenal pasti tajuk.
2 Kenal pasti sektor.
kuantiti maklumat 3 Nyatakan nilai keseluruhan dan nilai
Kegunaan
• Mewakilkan data kepada informasi setiap sektor.
4 Nyatakan nilai sektor tertinggi dan
yang lebih mudah dan menarik
• Menunjukkan perbandingan data dan terendah.
5 Nyatakan perbezaan nilai antara
maklumat dengan lebih jelas
• Menggambarkan taburan data dan sektor.
6 Huraikan isi tersirat berdasarkan
maklumat
• Membuat pembacaan lebih efektif dapatan data.
• Memudahkan rumusan dibuat 7 Buat rumusan keseluruhan.
• Sesuai untuk menunjukkan pewakilan

data seperti:
– Sumbangan sektor ekonomi kepada

pendapatan negara
– Negara asal pelancong asing ke

Malaysia

4

Bab 3 Pengaruh Persekitaran Fizikal terhadap
Kepelbagaian Tumbuh-tumbuhan
Semula Jadi dan Hidupan Liar

CONTOHFaktor-faktor Persekitaran Fizikal yang Mempengaruhi Kepelbagaian
3.1 Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi dan Hidupan Liar

Iklim Merujuk kombinasi beberapa elemen seperti suhu, hujan, angin,
tekanan udara, keadaan awan serta kelembapan udara dan cahaya
matahari dalam tempoh yang panjang di sesuatu kawasan

Tanih Merujuk lapisan paling atas di permukaan bumi yang terhasil
daripada dua bahan, iaitu bahan organik dan bahan bukan organik

Bentuk muka Merujuk kepelbagaian ciri serta ketinggian sesuatu permukaan
bumi daratan yang diukur dari aras laut

Saliran Merujuk ciri-ciri pola aliran sungai dan cawangannya serta kuantiti
air yang mengairi sesuatu kawasan bentuk muka bumi

3.2 Faktor-Faktor yang Mempengaruhi Kepelbagaian Tumbuh-tumbuhan Semula Jadi
dan Hidupan Liar

Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi kepelbagaian tumbuhan semula jadi dan hidupan liar.

Bentuk muka bumi • Di Amazon, terdapat hidupan liar
1 Tanah pamah seperti puma, jaguar dan anakonda
• Kawasan tanah pamah di Malaysia
• Contoh kawasan tanah pamah
dan Amazon dilitupi Hutan Hujan utama dunia: Dataran Manchuria,
Tropika Lembangan Congo, Dataran
• Di Malaysia, terdapat pokok Siberia Barat, Lembangan Murray,
meranti, jelutong, cengal, merbau Lembangan Ganges-Brahmaputra
dan seraya manakala di Amazon,
terdapat pokok wimba, brazilian 2 Tanah tinggi
mahagoni, lapuna, ficus dan getah • Kawasan dengan ketinggian
• Tanah pamah di Thailand,
Laos, Myanmar, Filipina, India melebihi 180 meter dari aras laut
dan Bangladesh dilitupi oleh • Tumbuhan berbeza-beza mengikut
Hutan Monsun Tropika seperti
jati, cendana, pyinkado, damar, ketinggian terutama selepas
mahogani, teak dan sal ketinggian melebihi 1 200 meter dari
• Tanah pamah di Tasik Great St. aras laut
Lawrence dilitupi Hutan Konifer • Terdiri daripada pokok bantut,
• Di Malaysia, terdapat hidupan rendah dan renek seperti oak, laurel,
liar seperti gajah, harimau, badak palma, paku pakis, lumut dan
sumbu dan musang. kulampair
• Hidupan liar adalah seperti kambing
gurun, tupai, serigala dan ilama

5

Geografi Tingkatan 3 Bab 3

3 Pinggir laut - Hidupan liar: Biawak, buaya,
• Tumbuh-tumbuhan: Semak samun, memerang, burung shoebill, ular

bintangor laut, jemerlang laut, Lokasi Hutan Paya Air Masin dan Hutan
mengkuang laut, pokok bakau, Paya Air Tawar di negara terpilih
pokok kelapa serta pokok menjalar
(tapak kuda) Negara Hutan Paya Hutan Paya Air
• Hidupan liar: Ular, siput, ketam, Air Tawar Masin
CONTOH anjing laut, umang-umang
Lokasi Hutan Pantai di negara terpilih Malaysia Tasik Bera, Teluk Lahad Datu,
Negara Contoh lokasi Hutan Pantai Delta Rajang, Teluk Merudu,
Malaysia Pulau Rumbia, Pulau Tioman Meludam Kuala Gula
Thailand Pantai Phra Ae, Koh Samui,
Thailand Toh Daeng, Wilayah Phang
Pulau Phi Phi Lembah Nga, Pulau Phi
Indonesia Pulau Raja Ampat, Kepulauan Menam Chao Phi
Phraya
Bangka Selatan, Pantai Barat
Sumatera Indonesia Patanal Pulau Sao Vicente,
Australia Pantai Whitehaven, Teluk Matogrossense Teluk Santos
Wineglass
Australia Barman Forest, Daintree river,
Saliran Kakadu Darwin Shore
National Park
• Mempengaruhi jenis dan taburan Northern
tumbuh-tumbuhan semula jadi dan Territory
hidupan liar
Tanih
• Saliran terbahagi kepada dua jenis:
(a) Kawasan bersaliran baik • Tumbuh-tumbuhan semula jadi hidup
- Merujuk kawasan yang tidak subur di kawasan tanih mengikut
kesesuaian dan ciri tumbuhan tersebut
bertakung air
- Terdapat di kawasan bentuk 1 Tanih chernozem di kawasan padang
rumput hawa sederhana
muka bumi beralun, kawasan
cerun bukit dan tanah pamah • Merupakan tanah hitam di kawasan
- Tumbuhan semula jadi seperti padang rumput beriklim Steppe
yang terdapat di Hutan Tropika,
Hutan Monsun Tropika, • Pada musim sejuk, tanah akan
Hutan Konifer dan Hutan membeku menyebabkan rumput-
Mediterranean rumput di kawasan Steppe
- Hidupan liar: rusa, kijang, moose, mempunyai akar yang pendek
badak sumbu, harimau, gajah
(b) Kawasan bersaliran buruk • Contoh tumbuh-tumbuhan: Big
- Merujuk kawasan tanah rendah bluestem grass, bufallo grass, big
yang sentiasa bertakung air bluestem grass, switchgrass, feather
- Kawasan bertakung air akan grass, fringed sagebrush
membentuk kawasan paya air
tawar, manakala kawasan pinggir • Contoh hidupan liar: Coyote, bobcat,
laut berlumpur akan membentuk badger, Saiga antelope
kawasan paya air masin
- Tumbuhan semula jadi: Pokok Badger Bobcat
bakau, pokok nipah, mengkuang

6

Geografi Tingkatan 3 Bab 3

2 Tanih permafrost di Hutan Tundra • Tumbuh-tumbuhan semula jadi
• Merupakan tanih beku disebabkan mempunyai akar yang pendek

suhu yang sejuk melampau • Pokok-pokok renek di permukaan
• Hanya sesuai untuk tumbuhan yang menjadi sumber makanan dan
habitat hidupan liar
mempunyai daya tahan yang tinggi
kerana kurang subur, sejuk dan • Contoh tumbuh-tumbuhan: Pokok
membeku sepanjang tahun pain, cedar, birch, fir, sprus
• Contoh tumbuh-tumbuhan: Liken,
lumut, kulampair, willow, birch • Contoh hidupan liar: Moose, elk, lynx,
• Contoh hidupan liar: Beruang kutub, brown bear, harimau Siberia
CONTOH karibu, musang Artik, lemming
6 Tanih terra rossa di Hutan
3 Tanih aridisols di Gurun Panas Mediterranean
• Tanih aridisols yang bermaksud • Campuran tanah liat dan pasir,
warna merah atau coklat kemerahan
tanih kering dan tandus • Menggalakkan pertumbuhan
• Hanya ditumbuhi tumbuhan yang Hutan Mediterranean yang terdiri
daripada hutan bangkut dan juga
mempunyai akar yang panjang hutan pokok tirus di kawasan tanah
untuk menyerap air di dalam tanah tinggi
• Tanih pasir yang kering dan tandus • Contoh tumbuh-tumbuhan: Laurel,
menyukarkan pergerakan dan rosemary, lavender, pain
menjadikan hidupan liar di Gurun • Contoh hidupan liar: Serigala, rusa,
Panas kurang aktif landak, helang
• Contoh tumbuh-tumbuhan: Pokok
kaktus, pokok akasia, pokok kurma Iklim
• Contoh hidupan liar: Unta, gazelle,
oryx, musang fennec, tikus jerboa 1 Iklim Gurun Panas
Kawasan: Jordan, Iraq, Kuwait, Oman,
4 Tanih latosol di kawasan Hutan Qatar, Arab Saudi, Emiriah Arab Bersatu
Hujan Tropika dan Hutan Monsun dan Yamen
Tropika Angin: Panas dan kering sepanjang tahun
Hujan: Jumlah hujan tahunan kurang
• Tekstur tanih sama ada berpasir, liat daripada 250 mm
atau lembap serta berwarna merah Suhu
atau kuning • Min suhu tahunan: 25°C
• Suhu waktu siang tinggi kerana langit
• Hutan Hujan Tropika dan Hutan
Monsun Tropika tumbuh dengan tidak berawan
padat, tinggi dan mempunyai • Suhu waktu malam lebih sejuk
pelbagai spesies tumbuhan • Julat suhu tahunan: 17°C – 20°C
Contoh tumbuh-tumbuhan: Rumput
• Contoh tumbuh-tumbuhan: Pokok alfalfa, pokok caper, pokok ghaf, pokok
jati, cendana, mahogani, jelutong saltbushes
Contoh hidupan liar: Tikus jerboa, oryx,
• Contoh hidupan liar: Gajah, musang fennec, rusa gazelle, unta
harimau, beruang, kancil, cerpelai
Oryx Musang fennec
5 Tanih podzol di Hutan Konifer
• Nipis, berasid dan beku
• Tanih podzol yang nipis dan beku

di bawahnya telah memudahkan
hidupan liar bergerak mencari
makanan

7

Geografi Tingkatan 3 Bab 3 Contoh hidupan liar: Martens, mink,
beruang kutub, harimau Siberia, Lynx
2 Iklim Monsun Tropika
CONTOHKawasan: India, Sri Lanka, Pakistan, Mink Dahurian larch
Bangladesh, Laos, Filipina, Myanmar,
Thailand,Vietnam, Kemboja 4 Iklim Laurentia
Angin Kawasan: Kanada Timur, Timur Laut
• Angin monsun lembap bertiup dari Amerika Syarikat, China (utara) dan
Manchuria, Korea Utara, Jepun (utara),
laut ke darat menyebabkan hujan pada Patagonia
musim panas Suhu
• Angin monsun kering bertiup dari
darat ke laut menyebabkan musim • Min suhu tahunan: 9°C – 17°C
kering yang nyata • Pada musim panas, suhu adalah
Hujan: Hujan tahunan lebat tetapi tidak
sekata, 1 000 mm – 2 000 mm sederhana panas dan singkat, iaitu
Suhu: Antara 24°C – 27°C sepanjang antara 21°C – 26°C
tahun • Pada musim sejuk, suhu adalah sangat
Contoh tumbuh-tumbuhan: Jati, paku sejuk, iaitu kira-kira –6°C hingga 10°C
pakis, buluh, mahogani • Julat suhu tahunan: 20°C – 30°C
Contoh hidupan liar: Cerpelai, burung Hujan
murai, binturong, burung bangau,
harimau bintang, biawak, gajah, monyet • Hujan turun sepanjang tahun
• Hujan tahunan: 500 mm – 1 000 mm
3 Iklim Siberia • Hujan lebih banyak pada musim panas
Kawasan: Di utara Asia, meliputi • Salji turun pada musim sejuk
sebahagian besar wilayah Rusia manakala Angin
di utara Eropah, meliputi negara Poland
dan Jerman • Arus sejuk merendahkan suhu di
Hujan kawasan pantai Jepun, China, Korea
• Jumlah kerpasan tahunan adalah kira- Utara dan kawasan Siberia

kira 500 mm • Angin monsun Barat Laut bertiup dari
• Pada musim sejuk, kerpasan turun darat menyebabkan musim dingin
adalah kering
dalam bentuk salji
Suhu Contoh tumbuh-tumbuhan: Pokok
• Mengalami musim panas yang pendek maple, fir, beech, yellow birch
Contoh hidupan liar: Wood duck, beaver,
dengan suhu antara 15°C hingga 20°C Canadian lynx, Canadian goose, Northern
• Musim sejuk adalah antara enam flicker, chipmunk

hingga lapan bulan dengan suhu Canadian goose Northern
antara –17°C hingga –5°C f licker
• Musim bunga dan musim luruh sangat
singkat
• Julat suhu tahunan adalah sangat
besar, iaitu antara 30°C – 50°C
Angin: Angin barat daya di selatan
Siberia membawa udara panas dari Asia
Tengah dan Timur Tengah
Contoh tumbuh-tumbuhan: Pain merah,
paper birch, dahurian larch

8

Bab Tumbuh-tumbuhan

4 Semula Jadi di Malaysia

CONTOHJenis dan Taburan Tumbuh- Lapisan tengah
4.1 tumbuhan Semula Jadi di Malaysia • Ketinggian pokok antara 10 m – 20 m
• Pokok-pokok kecil
Iklim Khatulistiwa yang panas • Tumbuhan epifit menumpang
dan lembap sepanjang tahun • Tumbuhan parasit memanjat pokok
menggalakkan pertumbuhan
pelbagai jenis tumbuhan semula lain untuk mendapatkan air dan garam
jadi di Malaysia. mineral dari pokok tersebut
Lapisan kanopi (silara)
Hutan Hujan Hutan • Ketinggian pokok antara 20 m – 40 m
Tropika Paya Air • Lapisan pelindung cahaya matahari
Hutan Paya Tawar Hutan daripada menembusi lantai hutan
Gunung Lapisan renjong (emergen)
• Ketinggian pokok antara 40 m – 50 m
Air Masin Hutan • Pokok berkayu keras dan tumbuh
rapat-rapat
Pantai • Batang lurus dan tinggi untuk
mendapatkan cahaya matahari
1 Hutan Hujan Tropika
2 Hutan Pantai
• Pokok kelihatan berlapis-lapis dan
malar hijau • Tumbuh di kawasan pantai yang
• Daun pokok bersaiz lebar, pokok yang berpasir
tinggi dan dahan yang tersebar
• Jenis pokok: Pokok ru, tapak kuda,
• Hujung daun berbentuk tirus untuk pokok renek, mengkuang, jemerlang
membolehkan air hujan mengalir laut, bintangor laut, kelat jambu laut,
turun dengan mudah dan cepat pokok kelapa

meter • Tumbuh-tumbuhan menjalar seperti
Renjong 50 tapak kuda sesuai hidup di pantai
(Emergen) yang berpasir

40

Kanopi 30 Pokok ru Pokok kelapa
(Silara)

Lapisan 20 Pokok Pokok
tengah 10 tapak renek
Lantai 0 kuda
hutan Laut Mengkuang

Empat lapisan Hutan Hujan Tropika Rumput Tanah Rumput
menjalar pasir kasar
Lantai hutan
Profil Hutan Pantai yang menunjukkan
• Ketinggian pokok kurang daripada perbezaan tumbuh-tumbuhan semula jadi
10 meter mengikut jarak dari laut
• Tumbuh-tumbuhan jarang kerana
kurang mendapat cahaya matahari 3 Hutan paya air tawar
• Dilitupi oleh daun kering dan dahan
• Terdapat di kawasan bersaliran
reput buruk yang sering ditenggelami air,
• Terdapat tumbuh-tumbuhan saprofit khususnya air sungai dan tasik

9

Geografi Tingkatan 3 Bab 4

• Jenis pokok: Mengkuang, mersawa Pokok nibung Pokok
paya, meranti paya dan kempas Pokok bakau

• Terdapat juga pokok berkayu keras Pakunipah
dan batangnya besar, lurus dan tinggi pakis
yang tumbuh secara bercampur aduk, laut
rapat-rapat dan tidak mempunyai
dahan di bahagian bawahnya Ke darat Ke laut
CONTOH
Kanopi (Silara) Profil Hutan Paya Air Masin
Pokok kayu keras dan tinggi. Pokok
membentuk kanopi yang tidak sejajar. Jenis akar
Lapisan tengah
Pokok bersaiz kecil dan Akar ceracak
sederhana • Pokok bakau api-api dan perepat
Lapisan pokok renek • Berfungsi untuk pernafasan
Tumbuhan adalah jarang kerana • Kekurangan oksigen kerana ditenggelami
kurang cahaya matahari. Lantai
hutan dibanjiri air pada musim hujan. air masin
• Keluar menegak dari tanah lumpur
4 Hutan Paya Air Masin
Akar jangkang
• Terdapat di kawasan pinggir laut • Pokok bakau kurap dan bakau minyak
yang bersaliran buruk, berlumpur dan • Tumbuh di pangkal batang pokok
terlindung tetapi ditenggelami air laut • Masuk ke dalam lumpur
semasa air pasang • Menyerap udara ketika air pasang
• Menyokong pokok
• Jenis pokok: Pokok bakau, nipah,
lenggadai, tumu merah, paku pakis, 5 Hutan Gunung
gelam, ramin, jongkong, nibung
• Terdapat di kawasan tanah tinggi yang
• Jenis tumbuhan berbeza mengikut melebihi 1 200 m dari aras laut
jarak dari laut • Jenis tumbuhan semula jadi berbeza
mengikut ketinggian
• Tumbuh-tumbuhan akan
mengadaptasikan dengan suhu dan
kesuburan

Ciri-ciri empat lapisan Hutan Gunung

Ketinggian Lapisan hutan Jenis pokok/ Tumbuhan

1 200 – 1 800 m Hutan montane bawah (Hutan Daun Luruh) • Pokok oak dan laurel
Ketinggian pokok antara 15 m – 33 m • Tumbuhan epifit (orkid, paku
langsuyar)

1 800 – 2 900 m Hutan montane atas • Pain
• Pokok-pokok daun tirus • Sprus
• Kebanyakan pokok adalah rendah • Gelam gunung
• Ketinggian pokok antara 1.5 m – 18 m • Tumbuhan epifit (liken, lumut)
• Hanya terdapat satu lapisan hutan sahaja • Bunga rafflesia, periuk kera,
• Lantai hutan yang lembap pokok rhododendron

2 900 – 3 500 m Tumbuhan hampir alpain • Pokok renek konifer
• Hutan campur jenis pokok bantut dan • Rumput jenis Low’s Buttercup,
rumput Bornean eyebright, red sanicle,
periuk kera

Melebihi Tumbuhan alpain • Orkid dan lumut
3 500 m • Tumbuhan renek dan lumut

10