Geografi Tingkatan 1 (Nota Padat)

Modul 360°

NOTA PADAT 1

Tingkatan

KSSM

Geografi

PERCUMA

Bab 1 Geografi Tingkatan 1 Bab 1

Arah

CONTOH1.1 Arah Mata Angin 3 Jika murid melihat ke arah matahari
terbit di timur sambil mendepakan
1 Arah ialah kedudukan sesuatu tangan, tangan kanan adalah arah
tempat atau objek dari tempat yang selatan, belakang adalah arah barat
lain. dan tangan kiri adalah arah utara.

2 Arah mata angin utama:
(a) Utara (c) Timur
(b) Barat (d) Selatan 1.3 Cara Menentukan Arah Mata Angin
Menggunakan Kompas

3 Arah mata angin perantaraan: 1 Kompas magnetik digunakaan untuk
(a) Timur laut (c) Tenggara menentukan arah sesuatu tempat.
(b) Barat daya (d) Barat laut Ciri-ciri kompas

Utara • Menentukan arah dengan tepat
• Jarum sentiasa menunjuk ke arah
Barat laut Timur laut
utara
Barat Timur • Terdiri daripada perumah, pemuka

Barat daya Tenggara dan jarum kompas
Selatan • Permukaan kompas menunjukkan

Cara Menentukan Arah Mata Angin lapan arah mata angin
Menggunakan Matahari
1.2

1 Arah boleh ditentukan berdasarkan Jarum
matahari terbit dan terbenam. kompas

2 Matahari terbit di sebelah timur dan Kompas magnetik
terbenam di sebelah barat. 2 Kompas mesti dijauhkan daripada

Timur bahan besi bagi mengelakkan
perubahan tarikan magnet.
Utara Selatan 3 Panduan mengorientasikan kompas
magnetik:
Barat • Berdiri menghadap objek yang
Menentukan arah menggunakan matahari hendak ditentukan arahnya.
• Letakkan kompas pada permukaan
Bagaimanakah untuk menentukan arah mata angin yang rata.
menggunakan matahari? • Orientasikan kompas perlahan-
lahan sehingga jarum kompas
menunjukkan arah utara.
• Tentukan arah objek dengan
merujuk arah pada kompas.
1

Geografi Tingkatan 1 Bab 1
4 Menentukan arah menggunakan kompas:

UCONTOHAir terjun Gelanggang futsal Sekolah

Taman permainan Pasar tani

Hospital Sawah padi Kedai bunga

Tempat Arah
Tempat Arah Sawah padi Selatan
Gelanggang futsal Utara Kedai bunga Tenggara
Air terjun Barat laut Pasar tani Timur
Taman permainan Barat Sekolah Timur laut
Hospital Barat daya

1.4 Bearing Sudutan Jelaskan tentang bearing sudutan. Titik Q

1 Bearing ialah arah sesuatu tempat
yang dinyatakan dalam unit darjah.

2 Bearing sudutan diukur dari utara
mengikut pusingan jam dengan
nilai 0° hingga 360° ke arah sesuatu
tempat.

3 Bearing digunakan untuk mengukur Titik P
arah sesuatu objek pada peta dan S
permukaan bumi.

Mengukur bearing sudutan menggunakan
jangka sudut

2

Bab 2 Geografi Tingkatan 1 Bab 3

Kedudukan

CONTOH2.1 Kedudukan Relatif 3 Kedudukan relatif di dalam kelas:
1 Kedudukan ialah tempat letaknya
Belakang Farah
sesuatu objek dalam sesuatu
kawasan. Dewi
2 Kedudukan relatif ditentukan dengan Lily Titik
merujuk titik rujukan.
rujukan Peter
Hadapan Afiq

Kiri Kanan Kanan Hadapan Kiri

Amir Kedudukan murid di dalam kelas
Belakang Tingkatan 1B
Amir sebagai titik rujukan
Peter sebagai titik rujukan:
4 Kedudukan relatif di lapangan: • Afiq di hadapan Peter
• Dewi di belakang Peter
Hotel • Farah di sebelah kiri Peter
• Lily di sebelah kanan Peter

Klinik Perpustakaan Bank sebagai titik rujukan:
awam • Sekolah terletak di

Bank hadapan bank
• Hotel terletak di belakang

bank
• Perpustakaan awam di

sebelah kiri bank
• Klinik terletak di sebelah

kanan bank

Sekolah

3

Geografi Tingkatan 1 Bab 2

2.2 Latitud dan Longitud Garisan utama
• Longitud 0°
Latitud – Garisan Meridian Pangkal atau

Ciri-ciri Garisan Meridian Greenwich
• Garisan yang dilukis secara – Memisahkan timur dan barat
• Longitud 180°T/B
melintang atau mendatar pada glob – Garisan Tarikh Antarabangsa
atau peta atlasGarisanCONTOMeridianPangkal H
Kutub Utara 120°B 150°B 180°T/B (Garisan Tarikh
Nilai 90°B Antarabangsa)
• Diberi nilai antara 0° hingga 90° 150°T
• Unit dalam darjah (°)
• Sudut diukur dari pusat bumi 60°B 120°T

Garisan Khatulistiwa 30°B 90°T
• Membahagikan bumi kepada
0° 30°T 60°T
Hemisfera Utara dan Hemisfera Garisan longitud utama
Selatan
• Merupakan latitud terpanjang

90°U Kutub Utara

6621°U Garisan Artik Cara Menentukan Kedudukan
2321°U Garisan Sartan Berdasarkan Latitud dan Longitud
Garisan Khatulistiwa
0° 1 Kenal pasti
Garisan Jadi garisan
2321°S Garisan Antartik
6621°S 30°U latitud A.

90°S Kutub Selatan 2 Kenal pasti
Lima garisan latitud utama garisan
longitud A.
Longitud

Ciri-ciri 40°T
• Garisan yang dilukis secara
3 Kenal pasti
menegak pada glob melalui Kutub 40°T persilangan
Utara dan Kutub Selatan
• Merupakan asas dalam menentukan 30°U latitud dan
waktu antarabangsa longitud.

Nilai Maka, kedudukan
• Mempunyai nilai antara 0° hingga titik A adalah
30°U 40°T
180°T/B 4
• Unit dalam darjah (°)
• Setiap 15° bersamaan 1 jam
• Sudut diukur dari pusat bumi ke

timur atau ke barat

Bab 3 Geografi Tingkatan 1 Bab 3

Peta Lakar

CONTOH3.1 Ciri-ciri Peta Lakar

Peta lakar ialah Peta lakar dilukis
gambaran permukaan menggunakan simbol
bumi yang dilukis dari atau singkatan perkataan
pandangan atas. Peta untuk menggantikan ciri
lakar menggambarkan sebenar.
ciri pandang darat
fizikal dan ciri pandang
darat budaya.

Tajuk Pemidang

Peta Lakar Kampung Durian Sebatang

60
45

30
15

Simbol

15
30

45

Petunjuk Petunjuk Arah mata U
angin
Benteng Paya bakau Kilang
Kontur Petempatan
Getah
Sungai
Kelapa sawit Jalan raya

Padi Skala 1 cm bersamaan 0.5 km
Skala

5

Geografi Tingkatan 1 Bab 3
3.2 Simbol-simbol dalam Peta Lakar

Simbol merupakan lambang yang mewakili ciri-ciri dalam peta
lakar. Simbol yang biasa digunakan ialah simbol titik, simbol
garisan, simbol kawasan dan singkatan perkataan.
CONTOH
Simbol kawasan Simbol garisan

Getah Rumput Nipah Sungai Benteng Tali air

Kelapa Hutan Kontur Sempadan Pantai Jalan raya

Paya Kelapa Sawah Jalan Lorong Jambatan
bakau sawit padi kereta api jalan kaki

Simbol titik Singkatan perkataan

Masjid Kuil Gereja Sek. Sekolah Tg. Tanjung
K. Kuala B.P. Balai polis
65.31 25 Ldg. Ladang Kg. Kampung
Tk. Teluk Disp. Dispensari
Tokong Tanda Tanda P. Pulau T.A. Tali air
aras tinggi Pt. Parit P.P. Pejabat pos
A. Alur Hosp. Hospital
Stesen trigonometri Sg. Sungai R.R. Rumah rehat

6

Geografi Tingkatan 1 Bab 3

3.3 Pandang Darat Fizikal dan Pandang Darat Budaya

1 Pandang darat fizikal ialah ciri-ciri 2 Pandang darat budaya ialah ciri-ciri
semula jadi. buatan manusia.

• Bentuk muka bumi • Petempatan
• Saliran • Pengangkutan
• Tumbuh-tumbuhan semula • Kegiatan ekonomi
jadi
CONTOH
Hutan Petempatan

Kontur Nipah Jambatan Kilang

Sungai Pandang Rumput Kelapa Pandang Jalan
darat fizikal Paya sawit darat raya

Sekolah budaya Sawah
padi
Gunung

Tasik

Getah Kelapa

3.4 Langkah-langkah Melukis Peta Lakar

Tulis tajuk peta lakar Masukkan arah mata Pilih simbol dan
serta lukis pemidang angin. singkatan perkataan
peta. yang sesuai.

Lukis ciri-ciri geografi dengan Lukis petunjuk.
menggunakan simbol dan singkatan
perkataan yang sesuai.

7

Bab 4 Lakaran Peta Malaysia

CONTOH4.1 Kedudukan Negeri-negeri di Malaysia
1 Malaysia terdiri daripada 13 buah negeri dan 3 buah wilayah persekutuan.
2 Semenanjung Malaysia bersempadan dengan Thailand di sebelah utara, manakala di

sebelah selatan bersempadan dengan Singapura.
3 Sabah dan Sarawak bersempadan dengan Kalimantan (Indonesia) dan Brunei

Darussalam.

Pahang merupakan negeri terbesar di Semenanjung
Malaysia. Sarawak pula ialah negeri terbesar di Malaysia,
manakala Perlis ialah negeri terkecil di Malaysia.

Jelaskan tentang negeri-negeri di Malaysia.

Labelkan negeri-negeri dan wilayah persekutuan di Malaysia.

Perlis U

Thailand

Pulau Kedah Kelantan Wilayah
Pinang Persekutuan

Terengganu Labuan

Perak

Selangor Pahang Sabah
Wilayah Persekutuan
Kuala Lumpur Negeri Brunei
Sembilan Darussalam

Wilayah Persekutuan Melaka Johor
Putrajaya

Singapura Sarawak

Indonesia

Negeri dan wilayah persekutuan di Malaysia
8

Geografi Tingkatan 1 Bab 4

4.2 Kedudukan Ibu Negeri, Ibu Negara dan Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
di Malaysia

Negeri Ibu negeri Negeri Ibu negeri
Johor Johor Bahru
Perlis Kangar Pahang Kuantan
CONTOH Terengganu Kuala Terengganu
Kedah Alor Setar Kelantan Kota Bharu
Sabah Kota Kinabalu
Pulau Pinang Georgetown Sarawak Kuching

Perak Ipoh

Selangor Shah Alam

Negeri Sembilan Seremban

Melaka Bandaraya Melaka

Kuala Lumpur ialah ibu negara Malaysia, manakala
Putrajaya ialah pusat pentadbiran kerajaan persekutuan.
Nama Putrajaya diambil bersempena dengan nama
Perdana Menteri Malaysia yang pertama, iaitu Tunku
Abdul Rahman Putra Al-Haj.

Kangar Thailand Petunjuk U
Sempadan negeri
Kota Kinabalu
Alor Kota Bharu Sempadan antarabangsa
Setar
Ibu negeri
Georgetown Ipoh Kuala ① WP Kuala Lumpur ③
Terengganu ② WP Putrajaya
③ WP Labuan Brunei
Darussalam

Shah Alam Kuantan

①
② Seremban

Johor Bahru Indonesia
Singapura
Bandaraya Kuching
Melaka

Kedudukan ibu negeri, ibu negara Malaysia dan Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan

9

Bab 5 Bumi

CONTOH5.1 Sistem Fizikal Bumi Huraikan tentang sistem fizikal bumi.

Atmosfera Litosfera Hidrosfera Biosfera
• Kawasan yang
• Lapisan • Lapisan luar bumi • Meliputi semua
udara yang merangkumi bahagian air yang didiami oleh
menyelubungi bahagian kerak wujud di bumi semua benda
bumi bumi dan hidup, iaitu
bahagian atas • Contoh: air laut, manusia, haiwan
• Mengandungi mantel air tasik, air dan tumbuhan
pelbagai jenis gas, sungai, air bawah • Melibatkan
debu, habuk, asap • Mengandungi tanah, air paya bahagian kerak
dan wap air pelbagai jenis dan litupan ais bumi dan
batuan dan atmosfera
mineral

5.2 Struktur Bumi

Kerak bumi
• Lapisan paling keras dan pejal
• Terdiri daripada sial (silika dan aluminium) dan sima (silika dan magnesium)
• Sial terletak di bahagian atas kerak bumi dan membentuk benua
• Sima terletak di bawah sial dan di dasar lautan

Mantel Teras luar Teras bumi
• Terletak di bawah Teras dalam • Lapisan paling

lapisan kerak dalam
bumi • Mengalami
• Bersifat pepejal
tetapi lapisan tekanan kuat dan
luarnya bersifat suhu yang sangat
separa cecair tinggi

Lapisan struktur bumi Huraikan tentang lapisan struktur bumi.

5.3 Benua, Lautan, Laut Utama dan Selat

Benua Asia Benua Afrika

– Benua terbesar di dunia – Benua kedua terbesar di dunia
– Keluasan kira-kira 55.8 juta km2 – Keluasan kira-kira 30 juta km2

Benua Amerika Utara

– Benua ketiga terbesar di dunia
– Keluasan kira-kira 24.5 juta km2

10

Geografi Tingkatan 1 Bab 5

Benua Amerika Selatan Benua Antartika
– Benua keempat terbesar di dunia – Terletak paling selatan
– Keluasan kira-kira 17.8 juta km2 – Keluasan kira-kira 14 juta km2

Benua Eropah Benua Australia
– Benua kedua terkecil di dunia – Benua paling mendatar di dunia
– Keluasan kira-kira 10.4 juta km2 – Keluasan kira-kira 7.6 juta km2
CONTOH
Lautan Pasifik Lautan Atlantik

• Lautan terbesar di dunia • Lautan kedua terbesar di dunia
• Kedalaman 4 300 m • Memanjang dari utara ke selatan dan

membentuk seakan-akan huruf ‘S’

Lautan Hindi

• Lautan ketiga terbesar
• Bersempadan dengan benua Asia, Afrika dan Australia
• Kedalamannya 3 900 m

Lautan Artik Lautan Selatan

• Lautan terkecil dan tercetek di dunia • Mengelilingi benua Antartika
• Terletak berdekatan Kutub Utara

Laut China Selatan Selat Melaka

• Terletak dalam lingkungan Lautan Pasifik • Terletak di perairan antara Semenanjung
• Merangkumi perairan bermula dari Selat Malaysia dengan Pulau Sumatera, Indonesia
Melaka hingga ke Selat Taiwan • Selat terpanjang di dunia

Laut Sulu Selat Tebrau

• Terletak di bahagian barat daya Filipina, • Kawasan perairan sempit yang memisahkan
berhampiran Pulau Borneo Semenanjung Malaysia dengan Singapura

Lautan Artik 0° U

66 1 °U Asia
2
Amerika
Utara Eropah

23 1 °U Lautan Atlantik Selat Laut
2 Melaka Sulu
Afrika
Lautan Pasifik
0° Lautan Laut
Amerika Hindi China
23 1 °S Selatan Selatan
2 Selat
Tebrau Australia

Lautan Selatan

66 1 °S
2

Antartika
Benua, lautan, laut utama dan selat

11

Geografi Tingkatan 1 Bab 5

5.4 Kesan Pergerakan Kerak Bumi Terangkan kesan pergerakan kerak bumi.

Pembentukan Gunung Lipat Kejadian Gempa Bumi

• Kerak bumi dimampatkanCONTOH • Berlaku akibat pertembungan dan
himpitan antara plat
Daya mampatan
• Proses ini menghasilkan gegaran di
Sebelum kawasan sempadan plat
• Proses mampatan menyebabkan
• Gempa bumi di dasar laut boleh
kerak bumi termampat dan terlipat menyebabkan tsunami
• Bahagian yang terangkat membentuk
Pembentukan Gunung Berapi
tanah tinggi • Terbentuk akibat pertembungan dua

Kesan daya mampatan plat yang mewujudkan zon benam
• Salah satu plat akan terjunam ke
Selepas
bawah bertemu lapisan mantel dan
membentuk magma serta lava
• Plat yang terangkat membentuk
gunung dan rekahan
• Cecair magma akan keluar memenuhi
rekahan dan membentuk gunung
berapi

Pembentukan Gunung Bongkah Lava
Magma
• Terbentuk akibat pergerakan kerak
bumi yang disebut gelinciran atau
sesaran

• Proses ini berlaku di sempadan
plat bumi di daratan atau lautan
akibat pengaruh daya tegangan atau
mampatan

Daya Lurah gelinciran
tegangan

Sebelum Selepas Magma ialah
Gunung batuan cecair
bongkah di bawah
permukaan
Lurah bumi.
gelinciran

12