Sains Tahun 4

Khas untuk guru sahaja

Dengan setiap pembelian buku, guru boleh
dapatkan salinan lembut (softcopy) dalam
bentuk PDF untuk memudahkan proses
pengajaran dan pembelajaran di rumah (home-
based learning).

Sekiranya guru memerlukan PDF, sila
hubungi Bahagian Penjualan dan Pemasaran
Cemerlang Publications Sdn. Bhd. di talian:

03-89592001
03-89593001
016-3324137

Kandungan

Sains • Tahun 4

1Unit : Kemahiran Saintifik 7Unit : Tenaga
Nota Masteri.............................. 45
Nota Masteri................................ 1
Latihan 1...................................... 2 Latihan 1.................................... 47
Latihan 2.................................... 49
2Unit : Manusia
Praktis Pengukuhan................50
Nota Masteri................................ 5
Latihan 1...................................... 8 8Unit : Bahan
Latihan 2.................................... 10 Nota Masteri.............................. 52
Latihan 3 ................................... 12
Praktis Pengukuhan............... 13 Latihan 1.................................... 54

3Unit : Haiwan Latihan 2.................................... 55

Nota Masteri.............................. 15 Praktis Pengukuhan............... 57
Latihan 1 ................................... 17
Latihan 2 ................................... 18 9Unit : Bumi
Praktis Pengukuhan............... 20 Nota Masteri.............................. 59

4Unit : Tumbuh-tumbuhan Latihan 1.................................... 61

Nota Masteri.............................. 22 Latihan 2.................................... 62
Latihan 1.................................... 23
Latihan 2.................................... 25 Praktis Pengukuhan............... 64
Praktis Pengukuhan............... 26
10Unit : Mesin
5Unit : Sifat Cahaya Nota Masteri.............................. 66

Nota Masteri.............................. 28 Latihan 1.................................... 68
Latihan 1.................................... 31
Latihan 2 ................................... 33 Latihan 2 ................................... 69
Latihan 3.................................... 35
Praktis Pengukuhan............... 37 Praktis Pengukuhan................ 71

6Unit : Bunyi Pentaksiran Sumatif...................... 73

Nota Masteri.............................. 39 Jawapan
Latihan 1.................................... 41
Praktis Pengukuhan............... 43

Jadual Pentaksiran Bilik Darjah

Sekolah: Kelas:
Nama:

Aktiviti Standard Tahap Penguasaan (✓) Menguasai Tarikh
1 Pembelajaran (✗) Belum
2
2.1.1 menguasai
3 2.1.3
CONTOH 2.1.4 Unit 2: Manusia
4 1.1.11
2.1.5 TP1 Melabel organ yang terlibat semasa proses pernafasan.
5 1.1.10 TP4
6 1.1.6 TP3 Membezakan kandungan oksigen dan karbon dioksida
7 TP5 semasa proses pernafasan
2.2.2
TP5 Mengitlak pergerakan dada semasa proses pernafasan
2.2.1
TP4 Menilai kemahiran proses sains untuk menyelesaikan masalah
2.2.3 TP3 atau melaksanakan sesuatu tugasan.
2.3.1 TP2
TP4 Merumuskan kadar pernafasan bergantung kepada jenis
2.3.2 TP1 aktiviti.
TP3
2.3.2 TP5 Membezakan kandungan oksigen dan karbon dioksida
2.3.3 semasa proses pernafasan.
TP2
3.1.1 TP1 Mengaplikasikan kemahiran proses sains
3.1.3 TP4
Menyenaraikan hasil perkumuhan dan penyahtinjaan.
3.1.2 TP3
1.1.2 Memadankan organ perkumuhan dengan hasilnya melalui
3.2.2 TP5 pengurusan grafik.
3.2.4
3.2.3 TP1 Menyatakan maksud penyahtinjaan.
1.1.6 TP5
Memerihalkan perkumuhan dan penyahtinjaan.
TP6
Menaakul kepentingan manusia menjalani perkumuhan dan
TP1 penyahtinjaan.
TP2
TP3 Menyatakan manusia bergerak balas apabila menerima
TP4 rangsangan
TP4
Menyatakan organ deria manusia

Memberi contoh cara manusia bergerak balas terhadap
rangsangan yang diterima.

Memadankan rangsangan dengan gerak balas dalam suatu
situasi

Merumuskan kepentingan gerak balas manusia terhadap
rangsangan.

Unit 3: Haiwan

Melabelkan organ pernafasan pada haiwan

Merumuskan bahawa terdapat haiwan yang mempunyai lebih
daripada satu organ pernafasan

Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif tentang organ
pernafasan haiwan serta pengkelasan haiwan vertebrata dan
ciri khusus bagi setiap kelas serta mempersembahkannya.

Mengingat kembali kemahiran proses sains

Menyenaraikan contoh haiwan vertebrata dan invertebrata.

Memberi contoh ciri khusus setiap kelas haiwan vertebrata.

Mengelas haiwan vertebrata mengikut ciri khusus

Menganalisis kemahiran proses sains untuk menyelesaikan
masalah atau elaksanakan sesuatu tugasan.

Sains • Tahun 4 1

Unit 4: Tumbuhan

4.1.1 TP1 Menyatakan bahagian tumbuhan yang bergerak balas
8 terhadap rangsangan.

4.1.2 TP2 Memerihalkan kemahiran proses sains.
1.1.1
4.1.4 TP3 Menjelaskan dengan contoh gerak balas bahagian tumbuhan
9 1.1.4 terhadap rangsangan.
4.1.3
1.1.5 TP3 Mengaplikasikan kemahiran proses sains.
4.2.1
4.2.2 TP5 Menguji hipotesis bahawa tumbuhan bergerak balas terhadap
4.2.3 rangsangan.
4.2.5
4.2.4CONTOHTP2 Memerihalkan kemahiran proses sains.

5.1.1 TP2 Memerihalkan proses fotosintesis.
11 5.1.4
TP6 Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif tentang kepentingan
5.1.2 gerak balas tumbuhan dalam membantu proses fotosintesis.
5.2.1
TP4 Menaakul kepentingan fotosintesis terhadap hidupan.
5.2.3
Unit 5: Sifat Cahaya
12
5.2.2 TP1 Menyatakan cahaya bergerak lurus, boleh dipantulkan dan
dibiaskan.
5.2.4
TP1 Menyatakan cahaya bergerak lurus, boleh dipantulkan dan
5.3.1 dibiaskan.
14 5.3.2
TP2 Melakar gambar rajah sinar yang menunjukkan pantulan
5.3.3 cahaya pada cermin.
5.3.4
TP4 Menaakul kepentingan sifat cahaya dalam kehidupan harian
6.1.1
15 Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif tentang inovasi
TP6 alat yang mengaplikasikan sifat cahaya bagi menyelesaikan
6.1.1
6.1.2 masalah dalam kehidupan harian.
16
6.1.3 Memberi contoh situasi dalam kehidupan harian yang
TP3 menunjukkan cahaya bergerak lurus, boleh dipantulkan dan
6.1.4
17 dibiaskan.

6.1.5 TP1 Menyatakan cahaya bergerak lurus, boleh dipantulkan dan
dibiaskan.
7.1.1
18 7.1.2 Memberi contoh situasi dalam kehidupan harian yang
TP3 menunjukkan cahaya bergerak lurus, boleh dipantulkan dan
7.1.3
dibiaskan.
Sains • Tahun 4
Unit 6: Bunyi

TP2 Menyatakan bunyi dihasilkan oleh getaran

TP1 Menyenaraikan cara untuk menghasilkan bunyi.

TP3 Mengitlak bunyi bergerak ke semua arah

TP4 Menjelaskan melalui contoh fenomena yang menunjukkan
bunyi boleh dipantulkan.

TP6 Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif tentang kesan bunyi
dalam kehidupan harian serta mempersembahkannya.

TP5 Menyelesaikan masalah bagi mengurangkan pencemaran
bunyi dalam kehidupan harian.

Unit 7: Tenaga

TP1 Menyenaraikan sumber tenaga dan bentuk tenaga.
TP1 Menyenaraikan sumber tenaga dan bentuk tenaga.

2

7.1.4 TP3 Menjelas dengan contoh perubahan bentuk tenaga.

19 7.1.6 TP5 Menjalankan aktiviti untuk membuktikan perubahan bentuk
tenaga yang berlaku dalam kehidupan seharian.

7.1.5

7.2.1 Memerihalkan sumber tenaga yang boleh dibaharui dan
7.2.3 TP2 sumber tenaga yang tidak boleh dibaharui.

20 TP4 Menaakul kepentingan langkah penjimatan penggunaan
tenaga untuk kelestarian sumber tenaga.
7.2.2
Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif tentang inovasi
TP6 dalam penggunaan sumber tenaga pada masa depan.

CONTOH Unit 8: Bahan

TP1 Memadankan bahan dengan sumber asas.
8.1.1

TP2 Mencirikan objek berdasarkan jenis bahan dan sumber asas.
21

8.1.2
TP3 Mengelaskan objek berdasarkan bahan atau sumber asas.

8.1.3

8.2.1 TP4 Mengitlak sifat bahan dengan menjalankan penyiasatan
8.2.4

22 8.2.2 TP5 Membuat inferens tentang penggunaan bahan setiap bahagian
pada suatu objek.

8.2.3 Mereka cipta objek dengan mengaplikasikan pengetahuan
TP6 tentang sifat bahan dan Mempersembahkan secara kreatif dan

inovatif.

Unit 9: Bumi

9.1.1 TP2 Menjelaskan tentang daya graviti bumi.

23 9.1.2
TP4 Menaakul kepentingan daya graviti bumi.

9.1.3

9.2.1 TP1 Menyatakan Bumi berputar pada paksinya dan pada masa
yang sama beredar mengikut orbitnya mengelilingi Matahari.

9.2.2 TP5 Merumus tentang putaran dan peredaran Bumi menggunakan
lakaran grafik.

24 TP3 Memerihalkan kesan putaran Bumi.

9.2.3 TP6 Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif tentang kesan lain
yang disebabkan oleh putaran dan peredaran Bumi.

9.2.4

Unit 10: Mesin

10.1.1

10.1.2 Mengitlak hubungkait jarak beban dari fulkrum dengan daya
25 TP3 yang diperlukan.
10.1.3

10.1.1 TP1 Memberi contoh bagi setiap jenis mesin ringkas

10.2.1 TP1 Memberi contoh bagi setiap jenis mesin ringkas

10.2.2 TP2 Memerihalkan mesin ringkas yang terdapat dalam satu mesin
kompleks.

26 10.2.3

TP4 Menjana idea untuk menyelesaikan masalah yang melibatkan
penggunaan mesin.
10.2.4
Berkomunikasi untuk menunjukkan kepentingan penciptaan
TP5 mesin yang lestari.

Sains • Tahun 4 3

1Unit Kemahiran Saintifik

Textbook: pp. 1 – 22

NotaMasteri

Menggunakan
perhubungan

ruang dan
masa

Mentafsir data
CONTOH Memerhati Melihat
Mengelas Menghidu
Menyentuh
Mendengar

Mengasing dan
mengumpulkan
ciri-ciri sepunya

Memberi definisi Mendefinisi Mengukur dan Guna alat piawai
tentang sesuatu secara operasi menggunakan yang sesuai
konsep
nombor Menyatakan
Kemahiran kesimpulan awal
Proses Membuat yang munasabah
Sains inferens
Untuk
Dimanipulasikan Mengawal menerangkan
Bergerak balas pemboleh satu
Dimalarkan pemerhatian
ubah
Membuat
Hubungan antara Membuat Meramal jangkaan tentang
pemboleh ubah hipotesis sesuatu peristiwa
yang akan
Merancang dan Mengeksperimen berlaku
menjalankan
penyiasatan Berkomunikasi Jadual
Graf
Menguji hipotesis Rajah
yang dibuat Model
Perkataan

Sains • Tahun 4 1

Latihan 1: Kemahiran Proses Sains
A Berdasarkan sayur-sayuran dan buah-buahan berikut, jawab soalan di

bawah.

CONTOH
J K L M N O
1. Sayur-sayuran dan buah-buahan di atas terbahagi kepada dua jenis bentuk.

Bulatkan bentuk-bentuk yang berkenaan. SP 1.1.2 TP 2

Silinder Sfera Kon Piramid

2. Apakah kemahiran proses sains yang kamu gunakan untuk mendapatkan jawapan
soalan 1? SP 1.1.1 TP 1

Memerhati

3. Mengelaskan sayur-sayuran dan buah-buahan di atas mengikut bentuknya.

SP 1.1.6 TP 3

Bentuk sayur- Silinder JL N
sayuran dan Sfera KM O
buah-buahan



B Berdasarkan aktiviti berikut, jawab soalan di bawah.

Objek X Objek Y

Sains • Tahun 4 2

1. Berapakah isi padu air dalam silinder penyukat sebelum objek X dan objek Y
dimasukkan? SP 1.1.3 TP 3

300 m
2. Apabila objek X dimasukkan ke dalam silinder penyukat, bacaan paras air meningkat

sebanyak 50 m. Apabila objek Y dimasukkan ke dalam silinder penyukat, bacaan
paras air meningkat sebanyak 80 m. Berikan inferens kamu. SP 1.1.4 TP 3
Isi padu objek Y lebih besar daripada objek X.
3. Ramalkan bacaan paras air sekiranya objek X dan Objek Y dimasukkan ke dalam
air. SP 1.1.5 TP 5
430 m

C Bagaimanakah bahan timbul dan tenggelam boleh didefinisikan?

Nyatakan.

Objek yang mana yang tenggelam?
Objek yang mana yang terapung?
CONTOH
Botol
plastik
kosong

Kunci

Pisau Daun kering

Mendefinisi secara operasi: SP 1.1.9 TP 3

Definisi secara operasi bahan timbul dan tenggelam ialah
Kedudukan bahan dalam air

Sains • Tahun 4 3

D Jawab soalan berikut berdasarkan penyiasatan di bawah. SP 1.1.10 TP 5

Tiga ketul ais diletakkan di atas meja. Catatkan masa yang diperlukan untuk ais
melebur.

CONTOH P QR

1. Nyatakan hipotesis penyiasatan ini. SP 1.1.11 TP 3

Semakin bertambah saiz ais, semakin bertambah masa untuk
ais melebur sempurna.

2. Nyatakan pemboleh ubah. SP 1.1.10 TP 5

(a) Pemboleh ubah dimanipulasi: Saiz ais
Masa untuk ais melebur sempurna
(b) Pemboleh ubah bergerak balas:

3. Apakah perhubungan saiz ais dengan masa dalam penyiasatan ini? SP 1.1.7

TP 4

Apabila masa bertambah, saiz ais semakin mengecil .



4. Jadual berikut menunjukkan catatan yang direkodkan dalam penyiasatan ini.

Ais PQR
Masa untuk ais melebur 853
dengan sempurna (minit)

Bulatkan jawapan yang betul. SP 1.1.8 TP 6

Ais P Q R melebur sempurna dalam masa paling singkat.

Sains • Tahun 4 4

2Unit Manusia

NotaMasteri Textbook: pp. 23 – 52
Hidung
Pernafasan Manusia

Hidung
CONTOH
Peparu Menarik Menghembus Peparu
nafas nafas
Laluan udara : Laluan udara :
Hidung ➜ Trakea ➜ Peparu Peparu ➜ Trakea ➜ Hidung

Udara Udara
masuk keluar

Dada Dada
menaik menurun

Pernafasan Manusia

Pergerakan dada Pergerakan dada

Kadar pernafasan: Bilangan pergerakan dada naik dan turun dalam satu minit

Melakukan aktiviti Badan perlu Peparu perlu
cergas banyak udara lebih banyak

udara

Kadar pernafasan bertambah

Semakin bertambah cergas aktiviti yang dilakukan, semakin bertambah kadar
pernafasan.

Sains • Tahun 4 5

Perkumuhan dan Penyahtinjaan
Proses penyingkiran bahan buangan daripada badan

Cara : Menghembus nafas
Bahan kumuh : Karbon dioksida,

wap air
CONTOHPerkumuhan

Peparu

Organ Cara : Menyingkirkan air kencing
perkumuhan Bahan kumuh : Air kencing

Ginjal

Cara : Merembeskan peluh
Bahan kumuh : Peluh

Kulit

Penyahtinjaan:
Proses penyingkiran sisa-sisa makanan sebagai tinja melalui dubur.

usus besar

usus kecil 6
tinja

Sains • Tahun 4

Gerak Balas terhadap Rangsangan

Perubahan keadaan Ransangan Mata
di persekitaran
Cahaya
Tindakan yang Organ Hidung
dilakukan terhadap deria
rangsangan Bau
CONTOH Gerak balas Telinga

Meminum arak Gerak Balas Bunyi
terhadap Lidah
Menghidu gam
Menyalahgunakan Rangsangan Rasa
dadah Kulit
Tabiat
buruk yang
menggangu

Mengelakkan Kepentingan
kecederaan

Menyelamatkan
diri

Mendapatkan
maklumat dan
berkomunikasi

Sains • Tahun 4 Sentuhan

7

Latihan 1: Pernafasan Manusia
A Jawab soalan berikut.

1. Labelkan organ yang terlibat semasa proses pernafasan. SP 2.1.1 TP 1

(a) Hidung
(b) Trakea
(c) Peparu
CONTOH
2. Nyatakan laluan udara semasa: SP 2.1.2 TP 2 Peparu
(a) Menarik nafas: Hidung Hidung
Trakea

(b) Menghembus nafas: Peparu Trakea

B Bulatkan jawapan yang betul.

1. Bagaimanakah pertukaran gas berlaku semasa manusia bernafas? SP 2.1.2
(a) Semasa di peparu, [oksigen][karbon dioksida] akan masuk ke dalam peparu.

(b) Semasa di peparu, [oksigen][karbon dioksida] akan keluar dari peparu.
2. Apakah perbezaan kandungan oksigen dan karbon dioksida semasa manusia

menarik nafas dan menghembus nafas? SP 2.1.3 TP 4
(a) Udara yang disedut masuk mengandungi [ lebih , kurang ] oksigen berbanding

dengan udara yang dihembus keluar.
(b) Udara yang dihembus keluar mengandungi [ lebih , kurang ] karbon dioksida

berbanding dengan udara yang disedut masuk.

Sains • Tahun 4 8

C Perhatikan pergerakan dada berikut, bulatkan jawapan yang betul.

SP 2.1.4 TP 3

1. (a) [menarik nafas][menghembus nafas]
(b) dada [menaik][menurun]
(c) udara [masuk ke dalam][keluar dari] peparu

2. (a) [menarik nafas][menghembus nafas]
(b) dada [menaik][menurun]
(c) udara [masuk ke dalam][keluar dari] peparu

D Perhatikan aktiviti yang dilakukan, tandakan ✓ pada jawapan yang betul.
CONTOH
Membuat kraftangan Berjoging

1. Aktiviti yang manakah mempunyai kadar pernafasan yang lebih tinggi?
(a) Membuat kraftangan
(b) Berjoging ✓

2. Pilih kesimpulan yang betul. SP 2.1.5 TP 5 ✓
(a) Semasa melakukan aktiviti yang cergas, kadar pernafasan tinggi

(b) Semasa melakukan aktiviti yang cergas, kadar pernafasan rendah

3. Situasi yang manakah dapat memastikan manusia bernafas dengan lebih baik?

SP 2.1.6 TP 6

(a) Keadaan taman yang nyaman. ✓

(b) Dewan yang dipenuhi dengan orang.

Sains • Tahun 4 9

Latihan 2: Perkumuhan dan Penyahtinjaan
A Lengkapkan pernyataan berikut. SP 2.2.1 TP 1 TP 2

CONTOH
1. Makanan yang tidak tercerna semasa proses pencernaan akan menjadi
tinja .

2. Proses menyingkirkan tinja berlaku melalui dubur dan
dinamakan penyahtinjaan.

B Namakan organ perkumuhan, kemudian padankan organ perkumuhan

dengan bahan buangan yang betul. SP 2.2.2 TP 2 TP 3 TP 4
1. 2. 3.

Peluh Air kencing Karbon dioksida dan wap
air
Sains • Tahun 4 10

C Jawab soalan berikut mengikut situasi di bawah. SP 2.2.3 TP 5 SP 2.2.4

TP 6

Doktor, saya sukar
membuang air
besar.

CONTOH 1. Apakah masalah yang dihadapi Siti?
Sembelit

2. Bagaimanakah untuk memastikan penyahtinjaan tidak terganggu? SP 2.2.4 TP 6
Makan buah-buahan dan sayur-sayuran

3. Encik Chong menghadapi masalah sukar untuk membuang air kencing.

(a) Apakah penyakit yang mungkin dihidapi Encik Chong?
Batu karang

(b) Apakah amalan yang dapat dilakukan untuk mengelakkan masalah ini berlaku?

SP 2.2.4 TP 6

Minum air yang mencukupi

4. Mengapakah perkumuhan dan penyahtinjaan penting? SP 2.2.3 TP 5
Supaya bahan kumuh tidak terkumpul dalam badan yang boleh menyebabkan
penyakit

Sains • Tahun 4 11

Latihan 3: Gerak Balas terhadap Rangsangan
A Perhatikan situasi di bawah. Isi tempat kosong dengan maklumat yang

betul.

CONTOH
1. Rangsangan: SP 2.3.1 TP 2
Bekas air yang panas
2. Organ deria: SP 2.3.1 TP 1
Kulit
3. Gerak balas: SP 2.3.2 TP 3 TP 4
Mengangkat tangan dengan segera
4. Kepentingan: SP 2.3.3 TP 5
Mengelakkan kecederaan

B Amalan yang manakah akan mengganggu gerak balas manusia? Tandakan ✓.

SP 2.3.4 SP 2.3.5 TP 6

1. 2. 3. 4.

✓ ✓

Sains • Tahun 4 12

Praktis Pengukuhan Kuiz

A Bulatkan jawapan yang betul. Padanan yang manakah betul
tentang proses perkumuhan Y?
1. Rajah 1 menunjukkan organ
pernafasan manusia.

hidung A Organ Bahan Buangan
trakea B Ginjal
C Kulit Air kencing
Peparu
D Peluh
Ginjal
Karbon dioksida dan
wap air

Karbon dioksida dan
wap air
peparuCONTOH

Rajah 1 4. Apakah yang akan berlaku jika proses
Susun organ di atas mengikut laluan perkumuhan dan penyahtinjaan
terganggu?
penghembusan udara.
A Hidung → Trakea → Peparu A Berat badan meningkat dan
B Hidung → Peparu → Trakea menyebabkan pergerakan badan
C Peparu → Trakea → Hidung semakin perlahan
D Trakea → Peparu → Hidung
B Bahan kumuh terkumpul dalam
2. Maklumat berikut merujuk kepada badan dan menyebabkan
proses hidup manusia. masalah obesiti

Makanan yang tidak tercerna C Bahan kumuh terkumpul dalam
semasa proses pencernaan badan dan boleh menyebabkan
akan menjadi tinja dan disingkir penyakit
melalui dubur.
Yang manakah proses hidup D Bahan kumuh akan mengganggu
manusia yang dinyatakan di atas? proses pencernaan manusia
A Penyahtinjaan
B Menghembus nafas 5. Rajah 3 menunjukkan suatu situasi.
C Merembeskan peluh
D Menyingkirkan air kencing

3. Rajah 2 menunjukkan proses
perkumuhan Y.
Rajah 3

Apakah kepentingan gerak balas
yang dilakukan oleh Muthu?

A Menguatkan badan
B Mengelakkan kecederaan
C Otak menjadi lebih cergas
D Meningkatkan kepantasan
Rajah 2
pergerakan badan

Sains • Tahun 4 13

B Jawab semua soalan.

1. Sekumpulan murid sedang menjalankan penyiasatan berkaitan kadar pernafasan
manusia. Rajah 1 menunjukkan aktiviti berbeza yang dijalankan oleh mereka lalu
menghitung kadar pernafasan dalam masa satu minit.

Mendengar lagu Menyiram bunga Berjoging

CONTOH

(a) Berdasarkan penyiasatan di atas, padankan maklumat berikut dengan
pemboleh ubah yang berkenaan.

Maklumat Pemboleh ubah

(i) Jenis aktiviti yang Pemboleh ubah
dijalankan dimanipulasi

Pemboleh ubah
bergerak balas

(ii) Kadar pernafasan Pemboleh ubah
dimalarkan

[2 markah]

(b) Jadual 1 menunjukkan keputusan penyiasatan ini.

Aktiviti Mendengar lagu Menyiram bunga Berjoging

Kadar pernafasan Rendah Sederhana
Jadual 1

(i) Ramalkan kadar pernafasan selepas berjoging.

Tinggi
[2 markah]

(ii) Berikan inferens untuk menerangkan jawapan kamu di (b)(i).

Kerana aktiviti berjoging paling banyak menggunakan oksigen untuk
bernafas
[2 markah]

Sains • Tahun 4 14

3Unit Haiwan

Textbook: pp. 53 – 68

NotaMasteri

Organ Pernafasan Haiwan
CONTOH
Lipas Spirakel Peparu Burung
Nyamuk Ular

Rama-rama Organ Harimau
Pernafasan Ikan
Ketam
Haiwan
Berudu
Katak Kulit Insang
lembap

Cacing

Ada haiwan yang mempunyai lebih daripada satu organ
pernafasan, seperti katak, neut dan salamander.

Sains • Tahun 4 15

Jawapan

Unit 1 Kemahiran Saintifik (b) menaik
Latihan 1 (pp 2–4) (c) masuk ke dalam

CONTOHA D 2. dubur
1. Silinder, Sfera
2. Memerhati 1. (b)
3. Silinder: J, L, N 2. (a)
Sfera: K, M, O 3. (a)

B Latihan 2 (pp 10–11)
1. 300 m
2. besar A
3. 430 m
1. tinja
C
Kedudukan bahan dalam air B

D 1. Air kencing
1. bertambah 2. Karbon dioksida dan wap air
2. (a) Saiz ais 3. Peluh
(b) Masa untuk ais melebur sempurna
3. mengecil C
4. R
1. Sembelit
Unit 2 Manusia 2. Makan buah-buahan dan sayur-sayuran
Latihan 1 (pp 8–9) 3. (a) Batu karang
(b) Minum air yang mencukupi
A 4. Supaya bahan kumuh tidak terkumpul dalam
1. (a) Hidung
(b) Trakea badan yang boleh menyebabkan penyakit
(c) Peparu
2. (a) Hidung Trakea  Peparu Latihan 3 (pp 12)
(b) Peparu  Trakea  Hidung
A
B
1. (a) oksigen 1. Bekas air yang panas
(b) karbon dioksida 2. Kulit
2. (a) lebih 3. Mengangkat tangan dengan segera
(b) lebih 4. Mengelakkan kecederaan

C B 2.
1. (a) menghembus nafas 4. ✓
(b) menurun 1. ✓
(c) keluar dari 3.
2. (a) menarik nafas
Praktis Pengukuhan (pp 13–14)
Sains • Tahun 4
A
1. C Semasa menghembus nafas, udara dari

peparu dikeluarkan mengikut trakea dan
akhirnya dikeluarkan melalui hidung
2. A Proses menyingkirkan tinja - penyahtinjaan
3. B Peluh dikeluarkan melalui kulit
4. C
5. B

J1

B CONTOH 2. C Belalang dan rama-rama: spirakel, burung
1. (a) (i) Pemboleh ubah dimanipulasi dan arnab: peparu
(ii) Pemboleh ubah bergerak balas
(b) (i) Tinggi 3. B Ikan dolfin bernafas dengan menggunakan
(ii) Kerana aktiviti berjoging paling banyak peparu

menggunakan oksigen untuk bernafas 4. A Obor-obor tidak mempunyai tulang
belakang
Unit 3 Haiwan
Latihan 1 (pp 17) 5. B Kelawar ialah mamalia

A B
Peparu: Q, U 1. (a) (i) Kumpulan A: M
Kulit lembap: P, W Kumpulan B: L
Spirakel: R, T (ii) A - Invertebrata
Insang: S, V B - Vertebrata
(b) Mamalia
B
1. darat, air Unit 4 Tumbuh-tumbuhan
2. peparu, kulit lembap Latihan 1 (pp 23 – 24)
3. Terdapat haiwan yang mempunyai lebih
A
daripada satu organ pernafasan 1. Sentuhan
2. Cahaya
Latihan 2 (pp 18–19) 3. Air
4. Graviti
A
1. ✗ B
2. ✓ Penyiasatan 1:
3. ✗ 1. kering
4. ✓ 2. kapas basah
5. ✗ 3. akar, air
6. ✓
Penyiasatan 2:
B 1. bawah
1. J, K, L, Q 2. akar, graviti
2. M, O, R, S
3. J, R, T Penyiasatan 3:
4. J, N, R, U 1. lubang kotak
5. J, M, P, R 2. pucuk, cahaya

C Penyiasatan 4:
Burung: D, F, O 1. menguncup
Ikan: B, G, K 2. daun, sentuhan
Reptilia: A, H, M
Mamalia: E, I, N Latihan 2 (pp 25)
Amfibia: C, J, L
A
Praktis Pengukuhan (pp 20 – 21) 1. makanan
2. cahaya matahari
A 3. Karbon dioksida, air
1. D Ikanjerungbernafasdenganmenggunakan 4. glukosa, oksigen
5. kanji
insang, penyu, ikan paus dan buaya
bernafas dengan menggunakan peparu

Sains • Tahun 4 J2

B C
1. Sebagai sumber makanan kepada manusia 1. 15 cm, 10 cm
2. jarak antara sumber cahaya dengan objek
dan haiwan 3. berkurang
2. Membekalkan oksigen untuk manusia dan
D (b)
haiwan bernafas 1. (a)

Praktis Pengukuhan (pp 26 – 27) 2. Orientasi objek

A Latihan 2 (pp 33–34)
1. D Akar tumbuhan bergerak balas terhadap
A
air 1. (b)
2. D Akar tumbuhan bertumbuh ke arah air 2. (a)
3. A Tumbuhan bergerak balas terhadap
B
cahaya dan air, kerana tumbuhan 2, 4, 6
memerlukan cahaya dan air untuk terus
hidup C
4. D Pucuk tumbuhan bergerak ke arah
cahaya matahari
5. C K ialah klorifil, klorofil berfungsi untuk
menyerap cahaya matahari
6. C A - oksigen ialah hasil fotosintesis, B -
hanya berlaku waktu siang, D - klorofil
menukarkan air dan karbon dioksida
kepada glukosa dan oksigen
CONTOH
B Cermin
1. (a) Untuk menyiasat gerak balas pucuk
1. licin
terhadap cahaya 2. rata
(b) 1. Jenis tumbuhan
2. Jumlah air yang dibekalkan D
(c) Pucuk tumbuhan bergerak ke arah lubang 1. cermin pergigian
2. cermin pandang belakang
kotak
(d) Untuk mendapatkan cahaya matahari Latihan 3 (pp 35–36)

yang mencukupi A
1. medium
Unit 5 Sifat Cahaya 2. arah pergerakan
Latihan 1 (pp 31–32) 3. pembiasan cahaya
4. dibiaskan
A 5. bengkok
lurus

B

PQR

Tidak jelas Jelas Tiada bayang- B
bayang 2, 4, 6

Objek P Objek Q tidak Objek R C
membenarkan membenarkan membenarkan 1. Cahaya dibiaskan
semua cahaya 2. Cahaya bergerak lurus
sebahagian cahaya 3. Cahaya dipantulkan
cahaya melaluinya melaluinya

melaluinya

Sains • Tahun 4 J3

D C
1. titisan air hujan 1. Ultrasonik
2. dibiaskan 2. Gema
3. Sonar
Praktis Pengukuhan (pp 37–38)
D
A 1.
2.
1. A Cahaya hanya boleh melalui paip yang 3.
lurus 4.
5.
2. D Semakin bertambah jarak antara objek 6.
dengan sumber cahaya, semakin
berkurang saiz bayang-bayang yang E
terbentuk 1. Menggunakan pelindung telinga
2. Menggunakan penyerap bunyi
3. C Faktor yang mempengaruhi bentuk 3. Menanam pokok di persekitaran
bayang-bayang: orientasi objek,
kedudukan sumber cahaya Praktis Pengukuhan (pp 43–44)

4. C A
CONTOH 1. C
B 2. A Bunyi boleh dipantulkan dan bunyi

1. (a) (i) Saiz objek bergerak ke semua arah
(ii) Jarak objek dengan sumber cahaya 3. B P - ultrasonik, S - sonar
(iii) Saiz bayang-bayang terbentuk 4. D
(b) Luas bayang-bayang (cm2) 5. D

36 Jarak objek B
32 1. (a) (i) Petikan
28 Q R dari sumber (ii) Tiupan
24 cahaya (cm) (b) Apabila seruling ditiup, udara di dalam
20
16 seruling bergetar
12 (c) Y, Tepukan yang lebih kuat akan

8 menyebabkan simbal bergetar dengan
4 lebih kuat
0P
Unit 7 Tenaga
Unit 6 Bunyi Latihan 1 (pp 47–48)
Latihan 1 (pp 41–42)
A
A 1. keupayaan
1. Ketukan 2. sumber tenaga
2. Gesekan
3. Tepukan B
4. Tiupan 1. Matahari
2. Ombak
B 3. Bahan api fosil
1. (a) diketuk 4. Angin
(b) bergetar 5. Nuklear
(c) bunyi 6. Biojisim
2. (a) bunyi
(b) kedudukan
(c) semua arah

Sains • Tahun 4 J4





Jadual Pentaksiran Bilik Darjah

Sekolah: Kelas:
Nama:

Aktiviti Standard Tahap Penguasaan (✓) Menguasai Tarikh
Pembelajaran (✗) Belum

menguasai

Unit 2: Manusia

2.1.1 TP1 Melabel organ yang terlibat semasa proses
pernafasan.

1 2.1.3 TP4 Membezakan kandungan oksigen dan karbon
dioksida semasa proses pernafasan.

2.1.4 TP3 Mengitlak pergerakan dada semasa proses
pernafasan.

Menilai kemahiran proses sains untuk

1.1.11 TP5 menyelesaikan masalah atau melaksanakan
sesuatu tugasan.

Merumuskan kadar pernafasan bergantung
2 2.1.5 TP5 kepada jenis aktiviti.

Menganalisis kemahiran proses sains untuk

1.1.10 TP4 menyelesaikan masalah atau melaksanakan
sesuatu tugasan.

1.1.6 TP3 Mengaplikasikan kemahiran proses sains.

2.2.2 Menyenaraikan hasil perkumuhan dan
TP2 penyahtinjaan.

Memadankan organ perkumuhan dengan
TP4 hasilnya melalui pengurusan grafik.

3 TP1 Menyatakan maksud penyahtinjaan.
2.2.1 TP3 Memerihalkan perkumuhan dan penyahtinjaan.

2.2.3 TP5 Menaakul kepentingan manusia menjalani
perkumuhan dan penyahtinjaan.

2.3.1 TP2 Menyatakan manusia bergerak balas apabila
menerima rangsangan.

TP1 Menyatakan organ deria manusia.

2.3.2 Memberi contoh cara manusia bergerak balas
4 TP4 terhadap rangsangan yang diterima.

2.3.2 Memadankan rangsangan dengan gerak balas
TP3 dalam suatu situasi.

2.3.3 Merumuskan kepentingan gerak balas manusia
TP5 terhadap rangsangan.

Sains • Tahun 4 1

Unit 3: Haiwan
3.1.1 TP1 Melabelkan organ pernafasan pada haiwan.

Merumuskan bahawa terdapat haiwan
3.1.3 TP5 yang mempunyai lebih daripada satu organ

pernafasan.

5 Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif
tentang organ

3.1.2 TP6 pernafasan haiwan serta pengkelasan haiwan
vertebrata dan ciri khusus bagi setiap kelas

serta mempersembahkannya.
CONTOH
1.1.2 TP1 Mengingat kembali kemahiran proses sains.

3.2.2 TP2 Menyenaraikan contoh haiwan vertebrata dan
invertebrata.

6 Memberi contoh ciri khusus setiap kelas haiwan
vertebrata.
3.2.4 TP3

3.2.3 TP4 Mengelas haiwan vertebrata mengikut ciri
khusus.

7 Menganalisis kemahiran proses sains untuk

1.1.6 TP4 menyelesaikan masalah atau melaksanakan
sesuatu tugasan.

Unit 4: Tumbuh-tumbuhan

8 4.1.2 TP1 Menyatakan bahagian tumbuhan yang bergerak
balas terhadap rangsangan.

1.1.1 TP2 Memerihalkan kemahiran proses sains.

4.1.4 TP3 Menjelaskan dengan contoh gerak balas
bahagian tumbuhan terhadap rangsangan.

9 1.1.4 TP3 Mengaplikasikan kemahiran proses sains.
Menguji hipotesis bahawa tumbuhan bergerak

4.1.3 TP5 balas terhadap rangsangan.

1.1.5 TP2 Memerihalkan kemahiran proses sains.

4.2.2 TP2 Memerihalkan proses fotosintesis.
4.2.3

Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif

10 4.2.5 TP6 tentang kepentingan gerak balas tumbuhan
dalam membantu proses fotosintesis.

4.2.4 TP4 Menaakul kepentingan fotosintesis terhadap
hidupan.

Unit 5: Sifat Cahaya

11 5.1.1 TP1 Menyatakan cahaya bergerak lurus, boleh
5.1.4 dipantulkan dan dibiaskan.

Membuat kesimpulan tentang faktor yang

12 5.1.3 TP5 mempengaruhi saiz dan bentuk bayang-
bayang.

Sains • Tahun 4 2

5.2.1 TP1 Menyatakan cahaya bergerak lurus, boleh
5.2.3 dipantulkan dan dibiaskan.

13 5.2.2 TP2 Melakar gambar rajah sinar yang menunjukkan
pantulan cahaya pada cermin.
5.2.4
TP4 Menaakul kepentingan sifat cahaya dalam
5.3.1 kehidupan harian.
14 5.3.2
Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif
5.3.3
5.3.4 TP6 tentang inovasi alat yang mengaplikasikan sifat
cahaya bagi menyelesaikan masalah dalam
6.1.1
15 kehidupan harian.
CONTOH
6.1.1 Memberi contoh situasi dalam kehidupan harian
6.1.2 TP3 yang menunjukkan cahaya bergerak lurus,
16
6.1.3 boleh dipantulkan dan dibiaskan.

6.1.4 TP1 Menyatakan cahaya bergerak lurus, boleh
17 dipantulkan dan dibiaskan.

6.1.5 Memberi contoh situasi dalam kehidupan harian
TP3 yang menunjukkan cahaya bergerak lurus,
7.1.2
18 boleh dipantulkan dan dibiaskan.

7.1.3 Unit 6: Bunyi
7.1.4
19 TP2 Menyatakan bunyi dihasilkan oleh getaran.
7.1.6
TP1 Menyenaraikan cara untuk menghasilkan bunyi.
7.2.1
7.2.3 TP3 Mengitlak bunyi bergerak ke semua arah.

20 TP4 Menjelaskan melalui contoh fenomena yang
7.2.2 menunjukkan bunyi boleh dipantulkan.

Sains • Tahun 4 Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif
TP6 tentang kesan bunyi dalam kehidupan harian

serta mempersembahkannya.

TP5 Menyelesaikan masalah bagi mengurangkan
pencemaran bunyi dalam kehidupan harian.

Unit 7: Tenaga

TP1 Menyenaraikan sumber tenaga dan bentuk
tenaga.

TP1 Menyenaraikan sumber tenaga dan bentuk
tenaga.

TP3 Menjelas dengan contoh perubahan bentuk
tenaga.

TP5 Menjalankan aktiviti untuk membuktikan
perubahan bentuk tenaga yang berlaku dalam
kehidupan seharian.

Memerihalkan sumber tenaga yang boleh
TP2 dibaharui dan sumber tenaga yang tidak boleh

dibaharui.

Menaakul kepentingan langkah penjimatan
TP4 penggunaan tenaga untuk kelestarian sumber

tenaga.

Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif
TP6 tentang inovasi dalam penggunaan sumber

tenaga pada masa depan.

3

Unit 8: Bahan

TP1 Memadankan bahan dengan sumber asas.

8.1.1 TP2 Mencirikan objek berdasarkan jenis bahan dan
sumber asas.
21

8.1.2 TP3 Mengelaskan objek berdasarkan bahan atau
8.1.3 sumber asas.

8.2.1 TP4 Mengitlak sifat bahan dengan menjalankan
8.2.4 penyiasatan.
CONTOH
22 8.2.2 TP5 Membuat inferens tentang penggunaan bahan
setiap bahagian pada suatu objek.

8.2.3 Mereka cipta objek dengan mengaplikasikan
TP6 pengetahuan tentang sifat bahan dan

Mempersembahkan secara kreatif dan inovatif.

Unit 9: Bumi

9.1.1 TP2 Menjelaskan tentang daya graviti bumi.

23 9.1.2 TP4 Menaakul kepentingan daya graviti bumi.
9.1.3

Menyatakan Bumi berputar pada paksinya
9.2.1 TP1 dan pada masa yang sama beredar mengikut

orbitnya mengelilingi Matahari.

24 9.2.2 TP5 Merumus tentang putaran dan peredaran bumi
menggunakan lakaran grafik.

TP3 Memerihalkan kesan putaran bumi.

9.2.3 Berkomunikasi secara kreatif dan inovatif
TP6 tentang kesan lain yang disebabkan oleh

putaran dan peredaran bumi.

Unit 10: Mesin

10.1.2 TP3 Mengitlak hubungkait jarak beban dari fulkrum
10.1.3 dengan daya yang diperlukan.
25

10.1.1 TP1 Memberi contoh bagi setiap jenis mesin ringkas.

10.2.1 TP1 Memberi contoh bagi setiap jenis mesin ringkas.

10.2.2 TP2 Memerihalkan mesin ringkas yang terdapat
dalam satu mesin kompleks.

26 TP4 Menjana idea untuk menyelesaikan masalah
yang melibatkan penggunaan mesin.

10.2.4

TP5 Berkomunikasi untuk menunjukkan kepentingan
penciptaan mesin yang lestari.

Sains • Tahun 4 4

Unit 2: Manusia

Aktiviti 1: Pernafasan Manusia Textbook: pp. 24 – 36

1. Berikut menunjukkan model yang berfungsi seperti proses pernafasan manusia.
Z

CONTOH XY
Belon

Pemegang

Apakah organ yang diwakili oleh X, Y dan Z? SP 2.1.1 TP 1

(a) X : (b) Y : (c) Z :

2. Tandakan 3 pada ruangan yang berkenaan.

Kandungan udara Pergerakan dada

SP 2.1.3 TP 4 SP 2.1.4 TP 3

Aktiviti Lebih Lebih Dada Dada
(a) Menarik nafas oksigen karbon menaik menurun
dioksida

(b) Menghembus 1
nafas



Sains • Tahun 4

Unit 2: Manusia Textbook: pp. 24 – 36

Aktiviti 2: Pernafasan Manusia

Wei Meng menjalankan suatu aktiviti untuk menyiasat hubungan antara jenis aktiviti
dengan bilangan pergerakan turun naik dada dalam seminit.

1. Apakah hipotesis yang boleh dibuat? SP 1.1.11 TP 5 SP 2.1.5 TP 5




CONTOH
2. Nyatakan pembolehubah-pembolehubah dalam penyiasatan ini. SP 1.1.10 TP 4
(a) Pemboleh ubah dimanipulasi:
(b) Pemboleh ubah bergerak balas:

3. Jadual menunjukkan keputusan penyiasatan ini.

Aktiviti Bilangan pergerakan turun naik dada dalam seminit (kali)

Membaca 70

Berjalan 100

Melompat 140


Lukis satu carta palang berdasarkan maklumat dalam jadual di atas. SP 1.1.6

TP 3

2

Sains • Tahun 4

Unit 2: Manusia Textbook: pp. 37 – 42

Aktiviti 3: Perkumuhan dan Penyahtinjaan

1. Namakan tiga organ perkumuhan manusia di bawah. Kemudian, padankan dengan
hasil perkumuhan yang berkenaan. SP 2.2.2 TP 2 TP 4
(a) (b) (c)
CONTOH
Air kencing Peluh Karbon dioksida dan wap
air

2. Tandakan ✓ bagi pernyataan yang betul tentang proses penyahtinjaan. SP 2.2.1

TP 1 TP 3

(a) Makan makanan tidak seimbang boleh menyebabkan proses
penyahtinjaan terganggu.

(b) Penyahtinjaan ialah proses menyingkirkan bahan yang tidak
dicerna dari badan.

(c) Penyahtinjaan yang terganggu boleh menyebabkan serangan
jantung.

(d) Tinja terbentuk di dalam usus besar dan dikeluarkan melalui dubur.


3. Jawab soalan berikut.
Apakah penyakit yang mungkin dihidapi oleh seseorang apabila proses

penyahtinjaannya terganggu? SP 2.2.3 TP 5



Sains • Tahun 4 3

Unit 2: Manusia Textbook: pp. 43 – 49

Aktiviti 4: Manusia Bergerak Balas
Terhadap Rangsangan

1. Bulatkan jawapan yang betul. SP 2.3.1 TP 2
Manusia bergerak balas terhadap rangsangan. Rangsangan ialah [keadaan]

[persekitaran] atau perubahan yang dapat dikesan oleh manusia dan gerak balas
merupakan [perbuatan] [tindakan] yang diambil terhadap rangsangan.
CONTOH
2. Lengkapkan jadual berikut. SP 2.3.2 TP 1 TP 4

Organ Deria Contoh tindak balas

Mata Penglihatan (a)
Telinga
Pendengaran Menutup telinga apabila mendengar bunyi
Kulit yang kuat
(c)
(b) Badan menggigil apabila kesejukan
Hidung
Rasa Mengerutkan muka apabila makan makanan
yang masam

Bau (d)

3. Rajah menunjukkan tindak balas yang dibuat apabila kaki kita terpijak kaca yang
pecah.

(a) Padankan tindakan ini dengan rangsangannya yang betul. SP 2.3.2 TP 3

Tindakan Ransangan

Bunyi

Sentuhan



(b) Apakah yang akan berlaku jika kita tidak bertindak demikian? SP 2.3.3 TP 5


Sains • Tahun 4 4

Unit 3: Haiwan Textbook: pp. 54 – 57

Aktiviti 5: Organ Pernafasan Haiwan

1. Padankan haiwan berikut dengan organ pernafasan yang betul. SP 3.1.1 TP 1

Haiwan Organ pernafasan

CONTOH (i) Udang Peparu
(ii) Cicak Insang
(iii) Cacing tanah Kulit lembap
Spirakel

2. Haiwan ini boleh hidup di air dan darat. Mengapa? SP 3.1.3 TP 5

Haiwan ini mempunyai

organ pernafasan, iaitu

dan .

3. Rajah menunjukkan dua kumpulan haiwan yang dikelaskan mengikut organ

pernafasannya. SP 3.1.2 TP 6 SP 1.1.2 TP 1
Organ pernafasan

XY

Apakah haiwan yang boleh dikelaskan dalam kumpulan X dan Y? Berikan satu
contoh.

(a) X: (b) Y:

Sains • Tahun 4 5

Unit 3: Haiwan Textbook: pp. 58 – 64

Aktiviti 6: Haiwan Vertebrata dan Haiwan
Invertebrata

1. Apakah maksud haiwan vertebrata dan haiwan invertebrata? SP 3.2.1
(a) Haiwan invertebrata:
(b) Haiwan vertebrata:
CONTOH
2. Berikan dua contoh haiwan vertebrata dan haiwan invertebrata. SP 3.2.2 TP 2
(a) Haiwan vertebrata

(i)

(ii)

(b) Haiwan invertebrata
(i)
(ii)

2. Maklumat berikut menunjukkan ciri khusus bagi haiwan vertebrata. Padankan
maklumat berikut dengan kelas haiwan yang betul. SP 3.2.4 TP 3

Ciri-ciri Khusus Kelas haiwan
Mamalia
(i) • Boleh hidup di Reptilia
darat dan di air Amfibia
Ikan
• Bertelur Burung

(ii) • Kebanyakannya
melahirkan anak

• Badan berbulu

(iii) • Badan berbulu
pelepah

• Bernafas
menggunakan

paru-paru

Sains • Tahun 4 6

Unit 3: Haiwan

Aktiviti 7: Haiwan Vertebrata dan Haiwan Textbook: pp. 58 – 64
Invertebrata

1. Kelaskan haiwan berikut mengikut ciri-ciri khususnya. SP 3.2.3 TP 4 SP 1.1.6

TP 4

AyamCONTOH Buaya Kelawar Paus Ikan emas

Katak Ikan jerung Helang Kodok Kura-kura

Sains • Tahun 4 7

Unit 4: Tumbuh-tumbuhan

Aktiviti 8: Gerak Balas Tumbuh-tumbuhan Textbook: pp. 70 – 75

1. Lukis arah pergerakan akar tumbuhan selepas satu minggu. Kemudian, lengkapkan
ayat di bawah. SP 4.1.1

CONTOH Selepas satu minggu

Bahagian tumbuh-tumbuhan bergerak balas dan tumbuh ke
arah air.

2. Rajah menunjukkan gerak balas tumbuhan.

Pucuk

Akar

Kapas basah

Berdasarkan rajah di atas, lengkapkan pernyataan berikut. SP 4.1.2 TP 1

(i) Pucuk tumbuhan bergerak balas ke arah .

(ii) Akar tumbuhan bergerak balas ke arah .

Sains • Tahun 4 8

Unit 4: Tumbuh-tumbuhan

Aktiviti 9: Gerak Balas Tumbuh-tumbuhan Textbook: pp. 70 – 75

1. Nancy menjalankan suatu penyiasatan untuk mengkaji gerak balas tumbuhan
terhadap cahaya matahari. Rajah menunjukkan pemerhatian yang diperolehi.

CONTOH Pokok K

(a) Nyatakan satu pemerhatian tentang arah pergerakan pucuk tumbuhan.

SP 1.1.1 TP 2



(b) Berikan inferens untuk menyokong jawapan kamu di (a). SP 4.1.4 TP 3

SP 1.1.4 TP 3



(b) Apakah kesimpulan yang boleh dibuat daripada penyiasatan di atas? SP 4.1.3

TP 5



2. Rajah menunjukkan satu penyiasatan lain. Lakarkan pertumbuhan pokok J dalam
rajah di bawah. SP 1.1.5 TP 2

Pokok J

Sains • Tahun 4 9

Jawapan

Aktiviti 1 (pp 1) 3. (a) Amfibia
(b) Mamalia
1. (a) Trakea (c) Burung
(b) Peparu
(c) Hidung Aktiviti 7 (pp 7)
2. (a)
3 3 Haiwan

(b) 3 3

Aktiviti 2 (pp 2) Mamalia Amfibia Ikan Burung Reptilia

1. Semakin bertambah kecergasan aktiviti yang dijalankan, Kelawar Katak Ikan Ayam Buaya
semakin bertambah bilangan pergerakan turun naik dada Paus Kodok emas
dalam seminit Ikan Helang Kura-kura
jerung
2. (a) Jenis aktiviti
(b) bilangan pergerakan turun naik dada dalam seminit
Aktiviti 8 (pp 8)
3. Membaca 1.

Bilangan pergerakan 140
dada (kali) 120 Berjalan

100 Melompat
80

60 akar

40 2. (i) cahaya matahari
(ii) graviti
20
Aktiviti 9 (pp 9)
0 Aktiviti
1. (a) Bergerak ke arah lubang kotak
Aktiviti 3 (pp 3) (b) Untuk mendapatkan cahaya matahari supaya

1. (a) Peparu, Karbon dioksida dan wap air menjalankan fotosintesis
(b) Kulit, Peluh (c) Pucuk tumbuhan bergerak balas terhadap cahaya
(c) Ginjal, Air kencing
matahari
2. (a) 3 (b) 3 2.
(c) (d) 3

3. Penyakit usus besar

Aktiviti 4 (pp 4)

1. persekitaran, tindakan Aktiviti 10 (pp 10)
2. (a) Menutup mata apabila terkena silau cahaya
(b) Sentuhan 1. proses tumbuh-tumbuhan membuat makanan dengan
(c) Lidah sendiri
(d) Menutup hidung apabila terbau busuk
3. (a) Sentuhan 2 (a) Keperluan:Cahaya matahari, klorofil, karbon dioksida,
(b) Kaki kita akan tercedera air

Aktiviti 5 (pp 5) Hasil: Oksigen, glukosa yang tersimpan dalam bentuk
kanji
1. (a) Insang
(b) Peparu (b) bergerak balas terhadap rangsangan
(c) Kulit lembap 3. 1. membekalkan sumber makanan
2. dua, peparu, kulit lembap 2. membekalkan oksigen
3. (a) Harimau [Terima haiwan lain yang bernafas dengan 3. mengekalkan keseimbangan udara di alam ini

menggunakan peparu] Aktiviti 11 (pp 11)
(b) Ikan emas [Terima haiwan lain yang bernafas dengan
1. Cahaya bergerak lurus
menggunakan insang] 2. (a) (i) Lut sinar
(ii) Legap
Aktiviti 6 (pp 6) (iii) Lut cahaya
(b) (i) Kad manila
1. (a) Haiwan yang tidak bertulang belakang (ii) Plastik berwarna
(b) Haiwan yang bertulang belakang (c) Plastik jernih, kerana membenarkan semua cahaya
2. (a) 1. Ular
2. Cicak melaluinya
(b) 1. Semut
2. Cacing

Sains • Tahun 4 J1