Sains Tahun 3

Khas untuk guru sahaja

Dengan setiap pembelian buku, guru boleh
dapatkan salinan lembut (softcopy) dalam
bentuk PDF untuk memudahkan proses
pengajaran dan pembelajaran di rumah (home-
based learning).

Sekiranya guru memerlukan PDF, sila
hubungi Bahagian Penjualan dan Pemasaran
Cemerlang Publications Sdn. Bhd. di talian:

03-89592001
03-89593001
016-3324137

CONTOH

CONTOH

Kandungan

Sains • Tahun 3

CONTOH1 Kemahiran Saintifik 7 Ketumpatan
• Kemahiran Proses Sains ................... 1 • Timbul dan Tenggelam ...................35
• Kemahiran Manipulatif .................... 4 • Air menjadi Lebih Tumpat................36
• Aplikasi Ketumpatan
2 Peraturan Bilik Sains.................. 5 Dalam kehidupan ...........................37
Latihan ............................38
3 Manusia
• Jenis gigi dan Fungsinya................... 6 8 Asid dan Alkali
• Kelas Makanan ..............................11 • Sifat Bahan ..................................39
• Proses Pencernaan ........................14 • Bahan Berasid, Beralkali dan
Neutral di sekeliling kita..................40
Latihan ............................16 • Pengganti Kertas Litmus .................41
Latihan ............................42
4 Haiwan
• Keperluan Asas Haiwan...................19 9 Sistem Suria
• Tabiat Pemakanan Haiwan................19 • Ahli Sistem Suria ...........................43
• Kegigian Haiwan ...........................20 • Orbit Planet .................................45
Latihan ............................46
Latihan ............................22
10 Mesin
5 Tumbuh-tumbuhan • Takal ..........................................47
• Cara Pembiakan Tumbuh-tumbuhan ...23 Latihan ............................49
• Kepentingan Pembiakan
Tumbuh-tumbuhan .........................25 Glosari
• Teknologi Pembiakan .....................27
Jawapan
Latihan ............................28

6 Pengukuran
• Luas ...........................................30
• Isi Padu Pepejal ............................31
• Isi Padu Cecair ..............................32
• Kepentingan Pengukuran Dalam
Kehidupan ....................................32

Latihan ............................33

Kemahiran 1 Kemahiran Saintifik
Saintifik
1

Kemahiran Proses Sains

MeCONTOH ngan lidahhat dengan matandengar dengan t
tanganM
Me1 MemerhatiMenghidu dengan hidung
elingaMeli
1nyentuh denganerasa de

Kita mengumpulkan maklumat tentang perubahan

yang berlaku di sekeliling dengan cara melihat,
menghidu, merasa, menyentuh dan mendengar.

2 Mengelas

Kita mengelas dengan cara mengasingkan dan mengumpulkan ciri-ciri sepunya dan berbeza
yang diperhatikan.

Herbivor Karnivor Omnivor

Sains Tahun 3 1

1 Kemahiran Saintifik

3 Mengukur dan Menggunakan Nombor

Mengukur ialah kemahiran membuat pemerhatian menggunakan nombor dan alat berunit piawai.

meter Akilogra m (kg)
sentimeter (cm) gram (g)
ng
(m) Unit piawa
1CONTOH nit piawai
j i U
mini Panja Jisim lat
t (s)
am (j) MengukurAlat
t (min) Alat
Unit piawai M Isi padu cecair Unit piawai
saa asa
mililiter (ml)

Alat liter

(l)

Cara mengukur dengan betul.
2 Kedudukan mata berada pada aras skala bacaan.
1 Hujung objek diletakkan pada senggat “0”.

2 Sains Tahun 3

1 Kemahiran Saintifik

4 Membuat Inferens

Membuat inferens ialah kemahiran menyatakan kesimpulan awal yang munasabah untuk
menerangkan sesuatu pemerhatian.

Langkah-langkah untuk membuat inferens:

+ Penerangan yang
munasabah terhadap
pemerhatian
CONTOHPemerhatian = Kesimpulan
1awal

Azam tergelincir
semasa berjalan di atas
lantai yang basah.

Inferens yang dibuat
terhadap sesuatu
pemerhatian mungkin
benar atau tidak benar.

Mungkin tapak
kasutnya sudah haus.

5 Meramal
Meramal ialah kemahiran membuat jangkaan tentang sesuatu peristiwa yang akan berlaku.

Hujan akan turun
selepas ini.

Ramalan yang dibuat mungkin
benar atau tidak benar.

Ramalan boleh dibuat berdasarkan pemerhatian, pengalaman lalu, data atau pola.

Sains Tahun 3 3

1 Kemahiran Saintifik

6 Berkomunikasi
Berkomunikasi ialah kemahiran memberikan penerangan tentang tindakan, objek atau peristiwa
menggunakan perkataan atau simbol grafik seperti jadual, graf, rajah atau model.

Ketumpatan syiling lebih
besar daripada air, oleh
itu, syiling tenggelam.
CONTOH 1
Lisan Lakaran

Nota Cara
Teknologi
Pembiakan Tumbuh-tumbuhan

1. spora
2. keratan batang
3. daun

Tulisan

Lemon Tomato Haiwan Pemakanan
Buaya Karnivor
Asid Lembu Herbivor
Monyet Omnivor
Air
Karbonat Jadual

Rajah

Mengendalikan spesimen
dengan betul dan selamat.

Melakar spesimen Kemahiran Menggunakan dan
dan peralatan sains Manipulatif mengendalikan

dengan betul. peralatan dan bahan
sains dengan betul.

Membersihkan Menyimpan peralatan
peralatan sains dengan dan bahan sains dengan

cara yang betul. betul dan selamat.

4 Sains Tahun 3

2 Peraturan
Bilik Sains

s ebeleubmkeenmbaairlasiknukSgaukMireneuslbasikleuikbkaeSnluaaminkstiviti dengan kebenaran guru

BeraturCONTOH 2
masMiuknta k
keMcaekdleumrakaanndkaenpkaderaogsuarkuanjipkaerbaelartlaaknuSains

tMeleamhbdeigrsuinhakkaann pera tan Sains yang
la maesmtaiksadnanbibliekrSsiah
DI kSeaednatainaska me
LARANG

mak
eralatan SanignhsidautnuabdnseaeprnbmaaamkrineainnbsugeemnmbaaadrhsiaaadnnbaglekaurimrmaudibaailitkdaiinnsdpdaasalaklamembbeinliakraSnaignusru
membawa keluar p berlari ata Sain
merasa

dan

me

Sains Tahun 3 5

3 Manusia manusia

3

JENIS GIGI DAN FUNGSINYA

Manusia mempunyai tiga jenis gigi, setiap gigi mempunyai fungsinya masing-masing.

1 Gigi kacip 2 Gigi taring
3CONTOH
3 Gigi gerahamme
1
memotong makanan

Gigi kacip

Jenis 2 Gigi tarin mengoyakkan ma
Gigi
lumatkan makanan kanan
3 Gigi geraham g

SP3.1.1 [TP1] Namakan jenis gigi.
SP3.1.1 [TP2] Memerihalkan fungsi setiap jenis gigi.

6 Sains Tahun 3

3 Manusia

Pertumbuhan gigi merupakan salah satu proses dalam perkembangan pergigian.
Manusia mempunyai 2 jenis gigi, iaitu gigi susu dan gigi kekal.

• Gigi susu mula tumbuh pada usia
6 bulan dan lengkap pada usia
3 tahun

CONTOH• Pada usia 6 tahun, gigi susu • Gigi kekal lengkap
3mula tanggal, dan digantikanpada usia 21 tahun
dengan gigi kekal
✿ Gigi kekal tidak akan tumbuh
semula sekiranya tercabut.

Keratan Rentas Struktur Gigi

Enamel Lapisan paling luar gigi, sangat keras

Dentin Merupakan bahagian utama gigi

Gusi Mengeliling gigi, merupakan bahagian
Saraf asas gigi

Membolehkan kita rasa panas, sejuk
dan sakit

Salur darah Membekalkan nutrien

SP3.1.2 [TP3] Melabelkan keratan rentas struktur gigi.

Sains Tahun 3 7

3 Manusia

GIGI SUSU DAN GIGI KEKAL

Jumlah: 20 gigi saiz kecil, kurang kuat

Gigi kacip: 8 mula tumbuh pada usia 6 bulan
lengkap pada usia 3 tahun
Gigi taring: 4
Gigi geraham: 8 tidak kekal
jangka hayat pendek
Lapisan enamel nipis3H
Lapisan dentin nip is
Gigi Susu
saiz besar, lebih kuat
m6utlaahtuunmbuh pada usia Jumlah: 32 gigi
lengkap pada usia 21 tahun
LapisanCBe ONTO Gigi kacip: 8

Gigi taring: 4
Gigi geraham: 20

kekal hayat panjang Lapisan enamel tebal
jangka
Gigi Kekal Lapisan detin tebal
SP3.1.3 [TP4]
dMaenmsbeat ngdigini gkedkaanl dmenegmabnepzaektaanmisnedtag. igPiAKs-u2s1u

Sangat keras Enamel

rwarpnearlpinudtuihngan paling Ciri-ciri puTlriidhoasskaekateklaanh Berlubang
luar Fungsi tamPepralu

umnadnalammaaSknaunpgaainygaiytalanepgrisltianendrlduaanlulgapmdaaannraisgpiaagtdiatauidssaieskajub-kseirsaasa sakit terkena
memlabnugaitgi
Sumpaakyaanlaanpidsaan k
apabila

8 Sains Tahun 3

PENJAGAAN KESIHATAN GIGI 3 Manusia

Struktur gigi rosak Lubang dua kali sehari
Punca sa men
makanan

Kerosakan gigi mengelluapisan enamel dikuman membiak
si
arkan bahan asid
penjagaanTOH
musnahkan memberus gigi 3
smiseanmgealkuaanraknan
Cara penjagaan

manis ggunakan flo
nis berkumur sel
kurangCOmakanNmaka nan semteiampbeunat p s
kurang minum minuman ma epas maka
makan makanan berkhasiat n
emamerbikuslaanan gigi

Cara mengosok gigi dengan betul.

Dari atas ke bawah Dari bawah ke atas Mengosok Dari dalam ke luar
permukaan dalaman
Sains Tahun 3 9

3 Manusia

Ada lubang pada Berasa sakit ketika
permukaan gigi mengunyak makanan

Simptom-simptom
3CONTOH Gigi berasa sakit semasa
Untuk mera makan makanan sejuk
akap gigi
Metenlaamhpraolspaekrmukaan gigi yang

Rawatan Tampalan
Rawatan

Gigi palsu akar

Pend Unytaung

wat kecacatan pada gigi Untuk menggantikan gigi ke sankgmatertaewrautkkerosakan gigi

Mari Menonton: kal yang telah

Tampalan gigi Pendakap gigi dicabut

https://m.youtube.com/ https://m.youtube.com/
watch?v=TtYWiioJqRg watch?v=vhWnOLD0BGY

SP3.1.4 [TP5] Apakah yang akan terjadi sekiranya kita tidak mengamalkan amalan harian penjagaan kesihatan gigi?
SP3.1.5 [TP6] Dapatkan video mengenai teknologi pendakap gigi daripada internet, kemudian berkongsi dengan rakan sekelas. PAK-21

10 Sains Tahun 3

3 Manusia

Mem Memanaskan badan

beri tenaga

Tumbesaran
MeCONTOHMenjaga kesihatan Karbohidrat Lemak
ncegah sembelit
Protein 3

Mineral Kelas
Makanan

Pelawas Vitamin Air Mengawal suh

Menjaga kesihatan u badan

SP3.2.1 [TP1] Nyatakan makanan yang kamu makan semalam.
SP3.2.1 [TP2] Menyenaraikan contoh makanan bagi setiap kelas makanan.
SP3.2.2 [TP3] Jelaskan kepentingan setiap kelas makanan kepada tubuh manusia.

Sains Tahun 3 11

3 Manusia

MAKANAN SEIMBANG

Kita boleh memastikan makanan yang dimakan adalah seimbang dengan mengikut saranan

Piramid Makanan Malaysia.

Lemak, minyak, garam dan gula
Makan sedikit

Ikan, daging, ayam
Makan sederhana

Sayur-sayuran
Makan banyak
CONTO3HSusu, kekacang, produk tenusu
Makan sederhana

Buah-buahan
Makan banyak

Nasi, mi, bijirin, produk
bijirin dan ubi-ubian
Makan secukupnya

Sumber:
(Kementerian Kesihatan Malaysia)

SP3.2.3 [TP5] Merancang satu hidangan makanan berdasarkan piramid makanan.

12 Sains Tahun 3

3 Manusia

nutrien seimbang Seimbang Pengambilan SeTimidbaakng ketidankusteriimenbangan
badan sihat Makanan

mmenayseablaahbkkeansihpeatlbaangai

obesiti, diabetes
pekneyraoksitakjaanntguinggi,
Menyebabkan diabetes dan kerosakan gigiCONTOH
3
sembelit

Menyebabkan obesiti

Menyebabkan tekanan darah tinggi

Makanan Seimbang SP3.2.4 [TP4]
Rajah berikut menunjukkan makanan Saiful.
Adakah makanan ini seimbang? Nyatakan kesan pengambilan makanan yang tidak
berdasarkan piramid makanan.
Nasi Ayam
SP3.2.5 [TP6]
Tidak, kerana kekurangan buah-
buahan dan sayur- sayuran berdasarkan Siti seorang pesakit diabetes. Apakah jenis makanan yang
saranan Piramid Makanan Malaysia. perlu dielakkan oleh Siti?

Sains Tahun 3 13

3 Manusia

proses pencernaan

Pencernaan ialah proses menghancurkan makanan menjadi cebisan yang lebih kecil supaya

nutrien daripadanya boleh diserap semasa melalui urutan aliran makanan di dalam badan.

Makanan dihanc3H urkan Menelan makanan
Makanan diaduk M
dit elan1 Mulut Esofagus
Gigi, lidah, air liur
maSaTO 2 akanan d

ini nanMakanan mudah ihantar ke perut

iz mkiankmaneanngecil 3 Perut Usus mMaeknaynearnap nutrien
Mbeakrkanuamnp-umladkias
4 kecil

MCON Usus besar 6 Dubur

M daripeandyainbgkaidraknan tinja

5

Senisyaermapakaairnadnarmi emnajakdaintainnja

SP3.3.1 [TP1] Nyatakan fungsi gigi, lidah dan air liur semasa pencernaan.
SP3.3.1 [TP2] Melabelkan bahagian yang terlibat dalam pencernaan.
SP3.3.2 [TP3] Membuat urutan aliran makanan semasa pencernaan.
SP3.3.3 [TP4] Nyatakan apa yang berlaku kepada makanan tercerna yang tidak diperlukan oleh badan.
14 Sains Tahun 3

3 Manusia

MakanCONTOsambil berbual-buaH l
3
Makan sambil melompat

Makan sambil berlari Perbuatan Makan gelojah

Tercekik Perbuatan yang Muntah
Sakit perut Mengganggu
Pencernaan

Kesan

SP3.3.4 [TP5] Apakah maksud proses pencernaan?
SP3.3.4 [TP6] Berikan satu perbuatan yang boleh mengganggu pencernaan makanan dan kesannya.

Sains Tahun 3 15

3 Manusia

Latihan Latihan Latihan Latihan
Tambahan Tambahan Tambahan
A Bulatkan jawapan yang betul.

1. Ia terletak di bahagian hadapan rahang 3. Berikut menunjukkan bagaimanakah
dan berfungsi untuk memotong makanan. kerosakan gigi terjadi.

A Sisa-sisa Kuman
makanan membiak

CONTO3H Q Kerosakan
gigi
B
C Apakah Q?
A Mengeluarkan bahan asid
B Mengeluarkan bahan alkali
C Mengeluarkan bahan neutral

4. Rajah menunjukkan sejenis makanan.

2. Berikut menunjukkan struktur gigi.

M
Makanan ini mengandungi kelas makanan
berikut, kecuali

A mineral
B protein
C karbohidrat

Antara pernyataan berikut, yang manakah 5. Berikut merupakan makanan yang
benar mengenali bahagian M? dimakan oleh Siti. Makanan yang manakah
membantu Siti untuk mencegah sembelit?
A Bahagian asas yang mengelilingi gigi
B Bahagian badan manusia yang paling A B

keras C
C Merupakan bahagian utama gigi

16 Sains Tahun 3

6. Rajah berikut menunjukkan sejenis organ 3 Manusia
pencernaan.
7. Rajah menunjukkan sistem pencernaan
manusia.
K

Apakah fungsi organ ini?
A Menyerap air
B Menyerap nutrien makanan
C Menyingkirkan sisa makanan
CONTOH Apakah K?
3 A Mulut
B Esofagus
C Perut

B Jawab semua soalan.

1. (a) Rajah menunjukkan set gigi ibu Nadia. Nyatakan ciri-ciri set gigi ini.

(i) besar dan keras

mula tumbuh pada usia 6
(ii) tahun dan lengkap pada

usia 21 tahun.

(b) Antara berikut, yang manakah merupakan cara yang betul untuk mengeluarkan sisa-
sisa makanan yang terlekat di celah gigi. Tandakan ✓.

Menampal gigi.

Berkumur selepas makan.

Membuat pemeriksaan gigi di klinik setiap enam bulan.

Sains Tahun 3 17

3 Manusia

2. (a) Berdasarkan kelas makanan berikut, berikan contoh makanan yang berkenaan.

(i) Karbohidrat

(ii) Protein


(b) Makan makanan yang tidak seimbang akan menyebabkan pelbagai masalah
kesihatan. Nyatakan tiga masalah kesihatan yang akan dihadapi.

CONTO3H (i)

Makanan Masalah (ii)
tidak kesihatan (iii)

seimbang

3. Rajah menunjukkan organ pencernaan manusia.

(i) Q

M (ii)

NW
(a) Namakan organ pencernaan dalam Rajah di atas.
(b) Nyatakan urutan aliran makanan semasa proses pencernaan.



18 Sains Tahun 3

4 Haiwan

4 HAIWAN

Bernafas

❷ Air Keperluan ❸ Udara Memerlukan oksigen
❶ Ma Asas
Membekalkan air
Membantu pertumbuhan Haiwan

❹ Mcealihnadyuanmgiadtairhiadrai ripada

perlinTdeumngpaant
gaCONTOH
Membekalkan tena kananHaiwan yang makan tumbuh-tumbuMhuenagnnigdeilraikdkaarniphaudjaanbahayaMelind
4
Tabiat Haiwan
Pemakanan Herbivor

Haiwan KarHai

waninvor Haiwan yang makan haiwan lain
Haiwan
Omnivor

Haiw

an yang mak
an tumbuh-tumbuhan dan haiwan
SP4.1.1 [TP1]
SP4.1.2 [TP3]
Berikan satu contoh haiwan dan
Nyatakan makanan bagi haiwan herbivor, makanannya.
haiwan karnivor dan haiwan omnivor.
SP4.1.1, SP4.1.3 [TP2]

Dapatkan pelbagai gambar
haiwan daripada internet kemudian
mengelaskan haiwan-haiwan
tersebut berdasarkan tabiat
pemakanannya.

Sains Tahun 3 19

4 Haiwan

KEGIGIAN HAIWAN

Haiwan mempunyai kegigian yang sesuai dengan tabiat makannya.

Haiwan Herbivor p uat
k tutmummbebumhuohatn-ong
Gigi kaci
4H
n anbesarGigi geraham
metluummabtukha
aONTO
mengigit m aring Haiwan Karnivor

mmelaungGigi kaciptkan tulang mangsa
angsa
m
meluma
Gigi geraha
mbeesmarbudnaunhtmajaanmgs Gigi t samatkan daging

gingC
mengoyakkan da

20 Sains Tahun 3

Jawapan

3 Manusia B

m.s 13 1. (a) (i) gigi geraham
(ii) gigi kacip
TP4: (b) Haiwan herbivor
makanan tidak seimbang, mudah sakit

5 Tumbuh-tumbuhan

m.s 27

TP6:
teknologi kultur tisu: semua tumbuhan
teknologi tut: kebanyakan tumbuhan batang berkayu
CONTOHTP6:
Makanan berkarbohidrat

m.s 15 m.s 28

TP5: Latihan
Proses menghancurkan makanan kepada cebisan lebih kecil
supaya nutrien dari makanan boleh diserap oleh badan. A

m.s 16

Latihan 1. C 2. B 3. B
4. B 5. B 6. B
A

1. A 2. C 3. A 4. C
5. A 6. B 7. B

B B

1. (a) Lapisan enamel dan dentin yang lebih tebal / ada 32 1. (a) Jawapan Murid
batang gigi (b) (i) P: batang bawah tanah
Q: biji benih
(b) Berkumur selepas makan (ii) Q
2. (a) (i) nasi 1. kulit pokok
(ii) ikan 2 . tanah
(b) (i) kegemukan 3 . akar
(ii) kerosakan gigi (c) Tidak boleh.
(iii) sembelit
[Jawapan lain yang munasabah boleh diterima] 6 Pengukuran
3. (a) (i) mulut m.s 33
(ii) perut
(b) mulut ➞ Q ➞ perut ➞ M ➞ W ➞ N

4 Haiwan Latihan
m.s 22
A
Latihan
1. A 2. C 3. C 4. C
A 5. C 6. C 7. A

1. C 2. A 3. C 4. C

Sains Jawapan J1

CONTOH