Sejarah Tingkatan 3

Ujian Akhir Sesi Akademik Persediaan Awal Sebelum UASA Dicetak oleh: Swan Printing Sdn. Bhd. (274710-X) Lot 5249, Jalan BS7/1, Kawasan Perindustrian Bukit Serdang, 43300 Seri Kembangan, Sel. D.E. Lot 1 & 2, Jalan BS 7/1A, Taman Bukit Serdang, Seksyen 7, 43300 Seri Kembangan, Selangor Darul Ehsan. • Bhg. Penjualan: 03 – 8959 2001/ 3001/ 4003 • Faks: 03 – 8957 3611 • Bhg. Editorial: 03 – 6150 3009 • Faks: 03 – 6150 1007 • E-mel: [email protected] • Laman Web: www.pep-publications.com Sem. M’sia: RM6.90 Sabah/ S’wak: RM7.50 Dicetak oleh: Swan Printing Sdn. Bhd. (274710-X) Lot 5249, Jalan BS7/1, Kawasan Perindustrian Bukit Serdang, 43300 Seri Kembangan, Sel. D.E. Lot 1 & 2, Jalan BS 7/1A, Taman Bukit Serdang, Seksyen 7, 43300 Seri Kembangan, Selangor Darul Ehsan. • Bhg. Penjualan: 03 – 8959 2001/ 3001/ 4003 • Faks: 03 – 8957 3611 • Bhg. Editorial: 03 – 6150 3009 • Faks: 03 – 6150 1007 • E-mel: [email protected] • Laman Web: www.pep-publications.com Sem. M’sia: RM6.90 Sabah/ S’wak: RM7.50 Praktis Topikal ASPIRASI KSSM Praktis Topikal ASPIRASI KSSM 3 TINGKATAN Mustapha Kamal Abdullah 3 K S S M Praktis Topikal ASPIRASI SEJARAH Subjek Judul-judul dalam siri ini: Tingkatan Bahasa Melayu Reka Bentuk & Teknologi Geografi Sejarah Pendidikan Islam Matematik (Dwibahasa) Sains (Dwibahasa) English 123 Berdasarkan kehendak Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Memenuhi format, standard dan keperluan kertas UASA terkini Disusun mengikut topiktopik dalam buku teks Menggabungjalinkan elemen Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) dan i-Think Jawapan lengkap disediakan SEJARAH ISBN 978-629-7560-27-4 9 786297 560274 00-Cv Praktis Topikal Aspirasi SEJ.indd 3 14/3/2023 2:04:59 PM

1iii Kandungan 1 – 8 Praktis 1 Bab 1 Kedatangan Kuasa Barat 9 – 16 Praktis 2 Bab 2 Pentadbiran Negeri-negeri Selat 17 – 24 Praktis 3 Bab 3 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu 25 – 32 Praktis 4 Bab 4 Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu 33 – 40 Praktis 5 Bab 5 Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah 41 – 48 Praktis 6 Bab 6 Kesan Pentadbiran Barat Terhadap Ekonomi dan Sosial 49 – 56 Praktis 7 Bab 7 Penentangan Masyarakat Tempatan 57 – 64 Praktis 8 Bab 8 Kebijaksanaan Raja dan Pembesar Melayu Menangani Cabaran Barat Ujian Akhir Sesi Akademik (UASA) 65 – 74 Jawapan J1 – J12 Kand Praktis Top Sej T3 .indd 1 3/5/23 12:39:15 PM CONTOH

1 Nama: Tarikh: Praktis 1 Jawab semua soalan. Kedatangan Kuasa Barat Bab 1 Hal. Buku Teks: 2 – 27 BAHAGIAN A 1. Sebelum kedatangan Barat, kerajaan Melayu mengamalkan sistem pemerintahan beraja. Siapakah yang mengetuai pentadbiran pada peringkat negeri? A Sultan B Penghulu C Pembesar D Undang 2. Rajah berikut menunjukkan sistem pemerintahan di Sabah. Apakah X? A Sistem tirani B Sistem autokrasi C Sistem demokrasi D Sistem ketua bebas 3. Gambar berikut menunjukkan mata wang emas, iaitu duit kijang yang digunakan di negeri Melayu sebelum penjajahan Barat. Negeri Melayu yang manakah menggunakan mata wang tersebut? A Perak B Melaka C Kelantan D Terengganu 4. Maklumat berikut menunjukkan pantun yang digunakan dalam masyarakat untuk menyampaikan pendidikan secara tidak formal. Burung pipit burung kedidi, Hinggap di pokok di tepi sawah, Jika hidup tidak berbudi, Ibarat pokok tidak berbuah. Apakah didikan yang ingin disampaikan melalui pantun tersebut? A Ilmu agama B Cara berkawan C Menjaga maruah D Berpekerti mulia Sistem Pemerintahan Sistem kesukuan Sistem kesultanan X P01 Praktis Top Sej T3.indd 1 3/4/23 7:52:40 PM CONTOH

2 5. Jadual berikut menunjukkan institusi yang memberikan pendidikan formal kepada masyarakat Melayu. Apakah X? I Al-Quran II Bahasa Arab III Sistem politik IV Bacaan tajwid A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 6. Maklumat berikut berkaitan tahun penubuhan Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) di England. Tahun 1600 Apakah hak yang diberikan oleh kerajaan British kepada syarikat tersebut? A Meluaskan pasaran barang dagangan B Menguasai tanah jajahan di Tanah Melayu C Menjalin hubungan diplomatik dengan kerajaan tempatan D Hak monopoli perdagangan rempah di Kepulauan Melayu 7. Pilih padanan yang tidak betul tentang faktor kedatangan kuasa Barat di Alam Melayu. 8. Gambar berikut menunjukkan kain sutera dari China yang diperlukan oleh orang Eropah. Mengapakah orang Eropah memerlukan bahan tersebut? A Digemari golongan diraja B Dianggap barangan mewah C Penghasilannya sangat sukar D Dapat melindungi daripada kesejukan Institusi Pendidikan Formal Istana Hal pentadbiran negara Masjid Hadis, fekah dan usuludin Pondok X Abad Faktor A Abad ke-16 Penciptaan kapal wap yang dapat percepat perjalanan B Abad ke-16 Mahu menyebarkan agama Kristian C Abad ke-17 Berlaku Revolusi Perindustrian di Britain D Abad ke-19 Kemunculan industri mengetin yang meningkatkan keperluan terhadap bijih timah P01 Praktis Top Sej T3.indd 2 3/4/23 7:52:40 PM CONTOH

3 9. Siapakah jurutera Perancis yang mengetuai pembinaan Terusan Suez? A George Leith B Ferdinand Magellan C Ferdinand de Lesseps D William Hood Treacher 10. Peta berikut menunjukkan kawasan Alam Melayu yang dikuasai oleh kuasa Barat. Mengapakah kuasa Barat berbuat demikian? A Menamatkan penguasaan raja B Memodenkan ketamadunan manusia C Menjaga kepentingan ekonomi mereka D Memajukan penduduk yang dianggap mundur 11. Jadual berikut menunjukkan kuasa Barat dan tanah jajahan masing-masing. Apakah X? A Sarawak B Timor Leste C Ujung Salang D Kepulauan Hindia Timur 12. Apakah status kerajaan Kesultanan Brunei setelah dikuasai British? A Setaraf B Tanah peribumi C Negeri naungan D Tanah Jajahan Mahkota 13. Jadual berikut menunjukkan kuasa Barat lain yang berhasrat untuk mendapatkan tanah jajahan di Alam Melayu. Apakah X? A Sulu B Labuan C Kelantan D Pulau Langkawi 14. Rajah berikut menunjukkan perubahan dasar British yang memberi kesan kepada negeri-negeri Melayu. Apakah maksud dasar campur tangan British? A Terlibat secara langsung dalam pentadbiran di negeri-negeri Melayu B Memonopoli perdagangan di Alam Melayu C Menamatkan pemerintahan di negeri-negeri Melayu D Mengubah sosiobudaya masyarakat di negeri-negeri Melayu Kuasa Barat Tanah Jajahan Perancis Indochina Sepanyol Kesultanan Sulu Belanda X Kuasa Barat Tanah Jajahan Rusia Ujung Salang Jerman X Amerika Syarikat Terengganu British Petunjuk Perancis Belanda Sepanyol 1521 -1899 Amerika 1899- 1946 Portugis Dasar British Sebelum Tahun 1873 Selepas Tahun 1873 Mengamalkan dasar tidak campur tangan di negeri-negeri Melayu Mengamalkan dasar campur tangan di negeri-negeri Melayu U P01 Praktis Top Sej T3.indd 3 3/4/23 7:52:40 PM CONTOH

4 15. Dari siapakah syarikat dagang British, iaitu Syarikat Borneo Utara British (SBUB) telah membeli wilayah Sabah? I Pembesar Sarawak II Pembesar Sabah III Sultan Brunei IV Sultan Sulu A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 16. Peta alir berikut berkaitan strategi Belanda untuk menguasai negara kita. Apakah punca peperangan pada tahun 1784? A Mahu memonopoli bijih timah B Berselisih mengenai perdagangan C Perebutan perairan Selat Melaka D Berhasrat untuk menduduki Melaka 17. Ilustrasi berikut menunjukkan Stamford Raffles dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman menandatangani perjanjian pada 6 Februari 1819. Tahun 1763 Tahun 1782 Berperang dengan Selangor dan Rembau Berperang dengan Johor Tahun 1784 Berperang dengan Johor dan Selangor Apakah strategi yang digunakan oleh British untuk mendapatkan Singapura pada tahun 1871? A Ugutan B Pajakan C Pakatan D Manipulasi 18. Mengapakah Francis Light melakukan tipu helah kepada sultan Kedah? A Memonopoli perdagangan B Memperoleh pengiktirafan C Mahu menduduki Pulau Pinang D Mengiktiraf kedudukannya sebagai raja 19. Siapakah yang mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Sarawak yang merdeka? A Sultan Sulu B Sultan Brunei C Kerajaan British D Penduduk tempatan 20. Bagaimanakah cara British meluaskan pengaruhnya di Sabah? A Merangka undang-undang B Memberi piagam kepada SBUB C Menghapuskan pengaruh sultan D Melantik Pesuruhjaya Tinggi British Antara strategi yang digunakan oleh British untuk menguasai negara kita ialah manipulasi, ugutan/desakan, perjanjian, tipu helah, pajakan, mengadakan pakatan dengan kuasa Barat lain dan melakukan serangan fizikal. P01 Praktis Top Sej T3.indd 4 3/4/23 7:52:40 PM CONTOH

5 Jawab semua soalan. BAHAGIAN B 1. Rajah berikut menunjukkan sistem pemerintahan beraja yang diamalkan di negeri-negeri Melayu sebelum kedatangan kuasa Barat. SP 7.1.1 (a) Namakan peringkat pentadbiran yang diketuai oleh pentadbir yang berikut: (i) Sultan (ii) Pembesar (iii) Penghulu (b) Nyatakan peranan pembesar pada peringkat jajahan dan daerah. (c) Jelaskan peranan pemimpin dalam memastikan kestabilan sistem pemerintahan dan pentadbiran negara. KBAT Menganalisis Sultan Pembesar Penghulu P01 Praktis Top Sej T3.indd 5 3/4/23 7:52:40 PM CONTOH

6 2. Peta berikut menunjukkan kawasan Alam Melayu yang dikuasai oleh kuasa Barat. (a) Terangkan faktor kedatangan kuasa Barat ke Alam Melayu pada abad ke-16. SP 7.1.2 (b) Senaraikan barangan mewah dari China yang mendapat permintaan dalam kalangan orang Eropah. (c) Mengapakah Alam Melayu menjadi sasaran utama kedatangan orang Eropah? Berikan pendapat anda. KBAT Menilai British Petunjuk Perancis Belanda Sepanyol 1521-1899 Amerika 1899-1946 Portugis U P01 Praktis Top Sej T3.indd 6 3/4/23 7:52:40 PM CONTOH

7 3. Kuasa-kuasa Barat telah menggunakan pelbagai strategi untuk menguasai negara kita. SP 7.1.4 (a) Bandingkan strategi yang digunakan oleh kuasa Barat yang berikut untuk menguasai negara kita: (i) Belanda (ii) British (b) Terangkan maksud strategi yang berikut berserta contoh: (i) Pakatan (ii) Manipulasi (iii) Pajakan (c) Mengapakah strategi yang digunakan oleh British dianggap lebih licik berbanding kuasa Barat yang lain? KBAT Menganalisis Langkah-langkah: 1. Murid dibahagikan kepada beberapa kumpulan. 2. Murid dihendaki membuat peta minda tentang faktor kedatangan kuasa Barat mengikut abad. • Kumpulan 1: Faktor kedatangan kuasa Barat pada abad ke-16 • Kumpulan 2: Faktor kedatangan kuasa Barat pada abad ke-17 dan 18 • Kumpulan 3: Faktor kedatangan kuasa Barat pada abad ke-19 dan 20 3. Persembahkan peta minda yang dihasilkan. Peta Minda P01 Praktis Top Sej T3.indd 7 3/4/23 7:52:41 PM CONTOH

8 Jawab semua soalan. BAHAGIAN C 4. Antara aspek penting dalam masyarakat tempatan sebelum kedatangan kuasa Barat ialah pendidikan. (a) Jelaskan bentuk sistem pendidikan yang diamalkan sebelum kedatangan kuasa Barat. SP 7.1.1 (b) Apakah tujuan pendidikan dalam masyarakat pada ketika itu? (c) Ilmu tanpa adab adalah sia-sia. Berikan pendapat anda. KBAT Menilai 5. Gambar berikut menunjukkan aktiviti di kilang semasa Revolusi Perindustrian. (a) Bilakah bermulanya Revolusi Perindustrian? (b) Bagaimanakah Revolusi Perindustrian dapat menjadi faktor kepada kedatangan kuasa Barat ke negara kita? SP 7.1.2 (c) Pada hari ini, dunia sedang bergerak ke arah Revolusi Perindustrian 4.0. Berdasarkan pengetahuan am anda, apakah teknologi baharu yang muncul kesan daripada revolusi tersebut? KBAT Mencipta 6. Sebelum tahun 1873, kerajaan Britain mengamalkan dasar tidak campur tangan di negeri-negeri Melayu. (a) Mengapakah dasar ini berubah selepas tahun 1873? (b) Huraikan strategi British untuk menguasai negeri-negeri Melayu, Sarawak dan Sabah. (c) Cadangkan cara untuk mengekalkan kedaulatan negara kita. KBAT Mencipta Setelah kerajaan British membuat keputusan untuk campur tangan, Sir Andrew Clarke telah dihantar ke Tanah Melayu bagi menggantikan Gabenor Harry Ord. Beliau telah mencipta alasan bagi memaksa pemerintah di negeri-negeri Melayu menerima naungan dan campur tangan British. P01 Praktis Top Sej T3.indd 8 3/4/23 7:52:41 PM CONTOH

65 1. Gambar berikut menunjukkan monumen di Pulau Pangkor, Perak. Kota Belanda Apakah tujuan kota tersebut dibina di Pulau Pangkor, Perak? A Kubu pertahanan B Memproses bijih timah C Melombong bijih timah D Menyimpan bijih timah 2. Maklumat berikut berkaitan sistem timbangan di negeri-negeri Melayu. 16 tahil = 1 kati 100 kati = 1 pikul Dari pedagang negara manakah orang Melayu mengambil sistem timbangan tersebut? A Siam C India B China D Gujerat 3. Maklumat berikut berkaitan pemerintahan Kesultanan Kelantan. Siam meluaskan pengaruhnya di Kelantan sehingga tahun 1909. Mengapakah perkara tersebut berlaku? A Memelihara kedaulatan kerajaan B Mengiktiraf Kesultanan Kelantan C Menjalinkan hubungan diplomatik D Mengelakkan ancaman Terengganu 4. Jadual berikut menunjukkan Residen British pertama di negeri Melayu. Pilih padanan yang betul. Nama: Tarikh: Bahagian A Masa: 2 jam [20 markah] Jawab semua soalan. Markah: Ujian Akhir Sesi Akademik (UASA) 80 Negeri Melayu Residen British A Perak J.W.W. Birch B Pahang J.G. Davidson C Selangor Martin Lister D Negeri Sembilan J.P. Rodger UASA Praktis Top Sej T3.indd 65 3/4/23 8:38:57 PM CONTOH

66 5. Gambar berikut menunjukkan pembesar tempatan di Sarawak. Datu Patinggi Ali Apakah sumbangan tokoh tersebut? A Menentang James Brooke B Menentang pentadbiran Brunei C Menyelesaikan masalah di Sarawak D Mencari peluang untuk mendapatkan Sarawak 6. Mengapakah kuasa Barat memerlukan pelabuhan singgah di Alam Melayu? I Berdagang II Mengisi bekalan air III Kemudahan membaiki kapal IV Berehat A I dan II B I dan IV C II dan III D III dan IV 7. Ilustrasi berikut menunjukkan kegiatan tradisional masyarakat di negara kita. Mendulang Apakah hasil bumi yang diperoleh daripada kegiatan tersebut? A Mutiara C Lada hitam B Bijih timah D Rumpai laut 8. Senarai berikut berkaitan dengan tuntutan Raja Melayu melalui Durbar. • Peluang perkhidmatan kepada buruh dari rumpun Alam Melayu • British memberi perhatian kepada masalah orang Melayu yang tidak mempunyai pekerjaan Durbar yang manakah berkaitan dengan tuntutan tersebut? A Durbar di Kuala Lumpur 1903 B Durbar di Pekan, Pahang 1932 C Durbar di Klang, Selangor 1937 D Durbar di Seri Menanti, Negeri Sembilan 1939 9. Jadual berikut berkaitan perjanjian antara British dengan Kedah. Mengapakah perjanjian tersebut ditandatangani? A Bantuan ketenteraan B Menghapus ancaman lanun C Menyekat pengaruh Belanda D Mengiktiraf pendudukan British di Pulau Pinang 10. Apakah faktor kemasukan buruh asing ke negara kita? A Mengurangkan kos upah B Mengurangkan penggunaan teknologi moden C Mengurangkan penggunaan tenaga buruh tempatan D Menampung kepesatan kegiatan perlombongan dan pertanian Tahun Peristiwa 1 Mei 1791 Perjanjian Persahabatan dan Keamanan British-Kedah UASA Praktis Top Sej T3.indd 66 3/4/23 8:38:57 PM CONTOH

67 11. Gambar berikut menunjukkan pemerintah Kedah. Sultan Abdul Hamid Halim Shah Apakah reaksi pemerintah tersebut terhadap Perjanjian Bangkok 1909? A Membantah tindakan Siam mengambil wilayah Sadao B Menegaskan Siam tidak mempunyai hak ke atas Kedah C Mengemukakan bantahan kepada Gabenor Negeri-negeri Selat D Menegaskan sempadan baharu perlu ditentukan mengikut kriteria sempadan yang sedia ada 12. Gambar berikut menunjukkan wang emas Kelantan semasa pemerintahan Che Siti Wan Kembang. Mengapakah kijang dijadikan simbol dalam mata wang kerajaan? A Bintang unik B Mudah dijumpai C Mempunyai kesaktian D Binatang kesayangan pemerintah 13. Peta berikut menunjukkan kawasan kebangkitan tokoh tempatan. Tokoh tempatan yang manakah berkaitan dengan kawasan pada peta tersebut? A Dol Said B Mat Salleh C Tok Janggut D Sharif Masahor 14. Rajah berikut menunjukkan struktur pentadbiran Negeri-negeri Selat di bawah Pejabat Tanah Jajahan di London. Apakah X? A Menggubal undang-undang B Meluluskan undang-undang C Mengeluarkan waran tangkap D Melindungi pedagang Negeri-negeri Selat Gabenor Negeri-negeri Selat Majlis Eksekutif Mengurus hal pentadbiran Majlis Perundangan X Kelantan Terengganu THAILAND Pasir Puteh Saring Laut China Selatan Petunjuk Tempat berlaku penentangan terhadap British U UASA Praktis Top Sej T3.indd 67 3/4/23 8:38:57 PM CONTOH

68 15. Senarai berikut menunjukkan perjanjian antara British dengan pemerintah tempatan. • Perjanjian British-Sungai Ujong 1874 • Perjanjian British-Pahang 1887 Apakah kesan daripada perjanjian yang ditandatangani tersebut? A Negeri Melayu menerima Gabenor British B Menyerahkan sebahagian hasil kutipan cukai kepada British C Negeri-negeri Melayu membentuk Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu D Pemerintah tempatan menerima nasihat British dalam hal ehwal pentadbiran dan ekonomi 16. Ilustrasi berikut menunjukkan kesan terhadap penentangan masyarakat tempatan di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang. Mengapakah berlaku keadaan tersebut? A Pemodenan negeri B Pelaksanaan Sistem Residen C Pengenalan pentadbiran berpusat D Pentadbiran dikuasai Penasihat British 17. Maklumat berikut berkaitan bentuk penentangan masyarakat tempatan. • Mencabar perjanjian • Penentangan bersenjata Mengapakah berlakunya penentangan masyarakat tempatan? A Menghalau keluar kuasa Barat B Menuntut kawasan perlombongan C Membentuk sebuah negara berdaulat D Mempertahankan hak dan kedudukan pembesar tempatan 18. Peta berikut menunjukkan kawasan pertanian di Sabah. Peta Sabah Apakah tanaman yang ditanam di kawasan berlorek? A Getah C Tembakau B Kelapa D Lada hitam 19. Bilakah draf Perjanjian Bangkok 1909 dirangka? A Januari 1907 C Januari 1909 B Januari 1908 D Mac 1909 20. Mengapakah perusahaan getah berkembang pesat pada awal abad ke-20? A Pelaburan asing B Harga meningkat C Kejatuhan harga kopi D Penggunaan teknologi moden Kudat Pantai Barat Pedalaman Sandakan Pantai Timur Pantai Barat Pedalaman Sandakan Pantai Timur Laut Sulu Laut Sulawesi Laut China Selatan U UASA Praktis Top Sej T3.indd 68 3/4/23 8:38:58 PM CONTOH

69 1. (a) Senaraikan dua teknologi yang diperkenalkan dalam kegiatan perlombongan. (i) (ii) [2 markah] (b) Bagaimanakah kegiatan perlombongan dijalankan di negeri-negeri Melayu menggunakan teknologi moden? [4 markah] (c) Huraikan kesan perkembangan kegiatan perlombongan. [4 markah] Bahagian B [40 markah] Jawab semua soalan. UASA Praktis Top Sej T3.indd 69 3/4/23 8:38:58 PM CONTOH

70 2. Negara kita terkenal di persada antarabangsa kerana memiliki kekayaan hasil bumi dan sumber alam. (a) Buktikan kekayaan hasil bumi dan hasil alam di negara kita. [2 markah] (b) Satu daripada sistem ekonomi di negara kita adalah pengenalan mata wang. Jelaskan pernyataan tersebut. [4 markah] (c) Huraikan kebaikan hasil alam dan hasil bumi yang terdapat di negara kita. [4 markah] UASA Praktis Top Sej T3.indd 70 3/4/23 8:38:58 PM CONTOH

71 3. (a) Bagaimanakah Pulau Pinang berfungsi sebagai pusat pengumpulan barang dagangan? [4 markah] (b) Jelaskan cara Francis Light menggunakan tipu helah untuk menduduki Pulau Pinang. [3 markah] (c) Terangkan pengajaran yang boleh diambil daripada peristiwa tipu helah British di Pulau Pinang. [3 markah] UASA Praktis Top Sej T3.indd 71 3/4/23 8:38:58 PM CONTOH

72 4. Getah merupakan salah satu tanaman yang diusahakan secara besar-besaran di negara kita semasa penguasaan British. (a) Mengapakah perusahaan getah berkembang pesat pada awal abad ke-20? [2 markah] (b) Namakan pelabur Eropah yang melabur modal dalam industri getah di Tanah Melayu. [4 markah] (c) Cadangankan cara untuk meningkatkan lagi nilai tambah komoditi getah pada hari ini. [4 markah] UASA Praktis Top Sej T3.indd 72 3/4/23 8:38:58 PM CONTOH

73 1. Peta menunjukkan wilayah dan pulau yang menjadi milik Siam dan naungan British berdasarkan Protokol Sempadan Perjanjian Bangkok 1909. (a) Jelaskan reaksi pemerintah Negeri-negeri Melayu Utara terhadap Perjanjian Bangkok 1909 berikut: (i) Kedah (ii) Terengganu [4 markah] (b) Pemerintah Negeri-negeri Melayu Utara berusaha mempertahankan hak dan identiti negeri dan enggan menerima Penasihat British yang dilantik selepas Perjanjian Bangkok 1909. Jelaskan keengganan pemerintah Terengganu menerima Penasihat British. [8 markah] (c) Huraikan keberkesanan peranan pemerintah tempatan dalam menangani cabaran Barat. [8 markah] Bahagian C [20 markah] Jawab mana-mana satu soalan daripada bahagian ini. Pulau Pulau Terutau Butang Pulau Langkawi Pulau Pinang Setul Sadao Reman Perak Kelantan Terengganu S. Golok Tabal Kuala Tabal Petunjuk Sempadan sungai Sempadan darat Wilayah yang menjadi milik Siam Wilayah yang diletakkan di bawah naungan British Kedah Perlis Setul Sadao Reman Perak Kelantan Terengganu S. Golok Tabal Kedah Perlis U UASA Praktis Top Sej T3.indd 73 3/4/23 8:38:58 PM CONTOH

74 2. Peta menunjukkan kedudukan strategik Sabah di laluan maritim antarabangsa. (a) Jelaskan kemakmuran Sabah dari aspek berikut: (i) Kedudukan strategik (ii) Kekayaan ekonomi [4 markah] (b) Sebelum pertapakan dan perluasan kuasa SBUB, dua kawasan telah pun dimiliki oleh British. Jelaskan pernyataan tersebut. [8 markah] (c) Jelaskan perubahan pentadbiran di Sabah yang dilakukan oleh SBUB. [8 markah] Laut China Selatan Ke China dan Jepun Ke Australia Pulau Palawan Teluk Gaya Brunei Borneo Kepulauan Sulu Banda Lautan Hindi Sulawesi Jawa Sumatera Jambi Melaka Betawi New Guinea Borneo Sulawesi Jawa Sumatera Jambi Melaka Betawi New Guinea U UASA Praktis Top Sej T3.indd 74 3/4/23 8:38:59 PM CONTOH

J1 Jawapan PRAKTIS 3 Bahagian A 1. (i) paling terbaik – paling baik / terbaik (ii) paling terbaik – paling baik / terbaik (iii) paling terbaik – paling baik / terbaik (iv) paling terbaik – paling baik / terbaik PRAKTIS 3 Bahagian A 1. (i) paling terbaik – paling baik / terbaik (ii) paling terbaik – paling baik / terbaik (iii) paling terbaik – paling baik / terbaik (iv) paling terbaik – paling baik / terbaik PRAKTIS 1 Bahagian A 1. A 2. D 3. C 4. D 5. A 6. D 7. A 8. B 9. C 10. C 11. D 12. C 13. D 14. A 15. D 16. C 17. D 18. C 19. B 20. B Bahagian B 1. (a) (i) Negeri (ii) – Jajahan – Daerah (iii) Mukim (b) – Menjaga keamanan, kemakmuran dan kestabilan kerajaan. – Membantu mengekalkan kedaulatan negeri. (c) – Memerintah dengan bijaksana. – Berganding bahu bersama-sama rakyat memacu pembangunan negeri. – Sentiasa menambahbaik sistem pemerintahan dan pentadbiran selari dengan keperluan semasa. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 2. (a) – Orang Eropah mahu mendapatkan barangan mewah dari China. – Syarikat perdagangan memerlukan pusat pengumpulan barang yang terletak di tengahtengah laluan perdagangan di antara China dan India. – Mendapatkan pelabuhan persinggahan di Alam Melayu sebelum menyambung pelayaran ke Canton, China. – Mahu menyebarkan agama Kristian ke seberang laut. – Tempat berlindung sementara menunggu peralihan angin monsun. (b) – Teh – Tembikar – Kain sutera (c) – Alam Melayu kaya dengan hasil bumi dan hasil alam. – Kekayaan ini menyebabkan kuasa Barat lain saling berebut untuk menguasai Alam Melayu. – Kedatangan awal mereka ke Alam Melayu bermatlamat untuk mencari sumber rempahratus dan menguasainya demi memperoleh kekayaan. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 3. (a) (i) – Serangan fizikal – Pakatan – Perjanjian (ii) – Manipulasi – Ugutan/desakan – Tipu helah – Perjanjian – Pakatan – Pajakan – Serangan fizikal (b) (i) – Permuafakatan dan kerjasama antara dua pihak atau lebih dalam melaksanakan sesuatu perkara. – Contohnya, pakatan yang terjalin antara British dengan Belanda yang menyaksikan British memperoleh Melaka manakala Belanda memperoleh Bangkahulu melalui Perjanjian Inggeris-Belanda 1824. (ii) – Tindakan mengatur sesuatu dengan cara bijaksana atau mengambil kesempatan terhadap sesuatu perkara sehingga mencapai tujuan yang dihajati. – Contohnya, tindakan Stamford Raffles untuk mendapatkan Singapura daripada Sultan Hussein. (iii) – Kontrak yang membolehkan orang lain menggunakan atau menduduki tanah, bangunan dan sebagainya dalam tempoh dan bayaran tertentu. – Contohnya, Alfred dan Edward Dent yang memajak pantai timur Sabah daripada Sultan Sulu. (c) – Menggunakan pelbagai strategi untuk menguasai negara kita. – Termasuk strategi tipu helah. – Contohnya, memperdaya Sultan Kedah demi mendapatkan Pulau Pinang. [Mana-mana jawapan yang munasabah] Bahagian C 4. (a) – Pendidikan tidak formal. – Pendidikan awal atau asuhan dalam institusi keluarga. – Diajar tentang kemahiran, ilmu agama, cara berkawan, menjaga maruah dan berpekerti mulia. – Disampaikan melalui pantun, syair, cerita, pantang larang serta pepatah dan peribahasa. – Pendidikan formal. – Dalam masyarakat Melayu, pendidikan bercorak Islam dan menekankan ilmu keagamaan. – Dilaksanakan di istana, masjid/surau, pondok dan madrasah. (b) – Melahirkan individu yang berakhlak mulia. – Berkelakuan sopan – Bertatasusila – Berhemah tinggi – Berdikari (c) – Adab bermaksud tingkah laku serta tutur kata yang sopan dan berbudi bahasa. – Individu yang berilmu tetapi tiada adab akan bersikap biadab. – Contohnya, berkasar dengan guru atau ibu bapa. – Sebaliknya individu yang berilmu dan mempunyai adab akan bersikap terpuji. – Contohnya, menghormati guru dan ibu bapa seperti yang sepatutnya. [Mana-mana jawapan yang munasabah] Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 1 3/6/23 3:38:06 PM CONTOH

J2 5. (a) – Bermula pada abad ke-17 di Britain. – Menjelang tahun 1870-an, negara-negara Eropah lain turut menjadi negara perindustrian seperti Britain. – Contohnya, Jerman dan Perancis. (b) – Revolusi Perindustrian menyebabkan kuasakuasa Barat memerlukan bekalan bahan mentah yang berterusan untuk kilang perusahaan mereka. – Untuk itu, mereka perlu menguasai tanah jajahan yang kaya dengan sumber yang diperlukan. – Negara kita kaya dengan hasil bumi seperti bijih timah, emas dan arang batu. – Negara kita juga kaya dengan hasil hutan dan hasil laut yang dapat memenuhi keperluan mereka. – Pengeluaran oleh kilang menyebabkan barangan dapat dikeluarkan secara besar-besaran. – Kuasa Barat memerlukan kawasan pasaran yang luas untuk memasarkan barangan tersebut supaya keuntungan dapat dimaksimumkan. (c) – Robotik – Kecerdasan buatan (AI) – Kenderaan berautonomi – Internet kebendaan (IOT) [Mana-mana jawapan yang munasabah] 6. (a) – Pada tahun 1873, Parti Konservatif telah ambil alih pimpinan kerajaan Britain daripada Parti Liberal. – Perubahan ini telah mengubah dasar Britain daripada dasar tidak campur tangan kepada dasar campur tangan di negeri-negeri Melayu. – Perubahan ini bertujuan untuk menjaga kepentingan ekonomi mereka. – Hal ini kerana, pedagang Negeri-negeri Selat telah mendesak kerajaan British supaya campur tangan dan melindungi kepentingan pelaburan mereka. (b) – Strategi manipulasi yang digunakan untuk mendapatkan Singapura. – Strategi ini juga digunakan untuk campur tangan di Perak, Selangor dan Sungai Ujong, Negeri Sembilan. – Strategi tipu helah, iaitu Francis Light menipu Sultan Kedah untuk mendapatkan Pulau Pinang. – Strategi pakatan dimana British berpakat dengan Belanda untuk mendapatkan Melaka manakala Belanda memperoleh Bangkahulu. – Strategi ugutan/desakan agar Sultan Selangor dan Sultan Pahang menerima Residen British dalam pentadbiran negeri. – Di Sarawak, James Brooke mendesak Sultan Brunei agar mengiktirafnya sebagai Raja Sarawak. – Strategi perjanjian, dimana Sultan Perak, Selangor, Yamtuan Seri Menanti dan Sultan Pahang didesak supaya menandatangani perjanjian menerima naungan British. – Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Sarawak yang merdeka. – Strategi pajakan dan pemberian piagam kepada SBUB, British meluaskan pengaruhnya di Sabah. – Strategi serangan fizikal. – British menyerang Naning kerana Dol Said enggan tunduk kepada British pada tahun 1831 dan 1832. – Kuala Terengganu dibedil oleh British supaya Sultan Omar tidak campur tangan mengenai takhta Sultan Mahmud di Lingga dan perang saudara di Pahang. (c) – Mengambil iktibar daripada peristiwa sejarah yang pernah berlaku. – Tidak mengharapkan bantuan luar untuk menyelesaikan masalah dihadapi negara. – Memupuk perasaan cinta akan negara dalam diri semua rakyat Malaysia. – Tidak mudah terpengaruh dengan propaganda pihak luar. [Mana-mana jawapan yang munasabah] PRAKTIS 2 Bahagian A 1. C 2. D 3. D 4. D 5. A 6. D 7. A 8. A 9. C 10. B 11. C 12. C 13. B 14. A 15. B 16. A 17. B 18. C 19. A 20. C Bahagian B 1. (a) Tahun 1759 (b) Sebagai membalas jasa kerana orang Melayu Sumatera telah membantu kerajaan baginda menentang musuh Kedah, iaitu Siam. (c) – Merupakan pelabuhan terawal yang dibuka di Pulau Pinang. – Pelabuhan Batu Uban sering dikunjungi pedagang-pedagang dari Arab. 2. (a) – Mahu dijadikan sebagai pusat pengumpulan barangan dari Alam Melayu yang dapat ditukarkan dengan teh dari China. – Dapat menjadi pelabuhan persinggahan sebelum meneruskan penjelajahan ke rantau Asia Pasifik. – Menjadi pangkalan tentera laut British yang strategik supaya petempatannya di India terlindung daripada ancaman tentera Perancis dan saingan Belanda di Alam Melayu. (b) – Sultan Kedah memohon bantuan ketenteraan SHTI kerana berasa terancam dengan Siam. Oleh itu, baginda menawarkan Pulau Pinang sebagai pangkalan kepada SHTI sebagai syarat terhadap bantuan ketenteraan tersebut. – Francis Light yang menyedari tentang kedudukan Pulau Pinang yang strategik telah berjanji kononnya SHTI akan penuhi syarat tersebut dan beliau dibenarkan membuka petempatan di situ oleh sultan sementara menunggu keputusan daripada SHTI. – Apabila baginda tidak memperoleh bantuan ketenteraan daripada SHTI, baginda menuntut untuk mengambil semula Pulau Pinang namun angkatan tentera baginda telah ditewaskan oleh tentera SHTI. – Baginda dipaksa menandatangani perjanjian pada tahun 1791 yang mengiktiraf pendudukan British di Pulau Pinang. Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 2 3/6/23 3:38:06 PM CONTOH

J3 (c) – Bermulanya kemasukan kuasa British ke negeri Melayu. – Wilayah Pulau Pinang terpisah daripada kekuasaan Kesultanan Kedah. – Pulau Pinang menjadi tanah jajahan British. 3. (a) (i) Kerajaan British di India / India office (Pejabat India) (ii) Pejabat Tanah Jajahan British di London. (b) – Berlaku pemberontakan di India. – Pejabat India tidak dapat memberikan perhatian yang sewajarnya bagi melindungi pedagang Negeri-negeri Selat. (c) (i) Menguruskan hal pentadbiran Negeri-negeri Selat. (ii) Menggubal undang-undang sendiri untuk Negerinegeri Selat. Bahagian C 4. (a) British – Singapura berjaya dimajukan dalam masa yang singkat oleh British. – Berasa yakin yang Singapura dapat menjadi pelabuhan bebas dan pangkalan tentera terpenting di Alam Melayu. – Enggan melepaskan Singapura malah bertekad untuk mempertahankan kedudukan di Singapura. Belanda – Menuntut British berundur dari Singapura. – Mendakwa yang Singapura berada di bawah lingkungan pengaruhnya. – Berasa bimbang kemajuan di Singapura dapat menjejaskan perdagangannya di Betawi. (b) – Kedudukan Belanda dan British di Eropah berdekatan. Oleh itu, persahabatan antara kuasa ini penting. – British mengambil pengalaman lalu sewaktu Perang Napoleon di mana Perancis pernah menjadikan Belanda sebagai pangkalan untuk menyerang Britain pada tahun 1795. Bagi Belanda pula, British pernah menjaga jajahannya di timur sewaktu Perang Napoleon tercetus. – Kedua-dua kuasa ingin mengelakkan peperangan yang pernah berlaku pada abad ke-17 dan ke-18. – Belanda juga enggan terbeban dengan masalah kewangan yang semakin lemah selepas Perang Napoleon. – Rundingan ke arah perdamaian merupakan penyelesaian yang terbaik. (c) – Pakatan yang terjalin menyebabkan Perjanjian London 1824 termeterai antara British dan Belanda. – Tujuan perjanjian tersebut adalah untuk menamatkan pertikaian dan hubungan tegang di samping menjaga kepentingan mereka di Alam Melayu. – Melalui perjanjian tersebut, British dapat menguasai Melaka manakala Belanda memperoleh Bangkahulu. 5. (a) British – Berundur dari Sumatera. – Tidak membuka petempatan baharu di Kepulauan Riau Lingga dan kepulauan lain di selatan Singapura. – Menyerahkan Bangkahulu kepada Belanda. Belanda – Petempatan British di Singapura diiktiraf. – Melaka dan jajahan takluknya diserahkan kepada British. – Tidak akan membuka petempatan baharu di Tanah Melayu. (b) – Alam Melayu terbahagi kepada dua lingkungan pengaruh Barat, iaitu kawasan sebelah timur dan utara Selat Melaka berada di bawah pengaruh British manakala kawasan di sebelah Barat dan selatan Selat Melaka berada di bawah pengaruh Belanda. – Mewujudkan entiti geopolitik yang baharu, iaitu Tanah Melayu (British) dan Hindia Timur Belanda (Belanda). – Perpecahan empayar Kesultanan Johor Riau. – Kawasan empayar Kesultanan Johor Riau merangkumi Johor, Pahang, Singapura dan Kepulauan Riau Lingga telah berpecah belah. – Singapura menjadi tanah jajahan British. – Pahang mengisytiharkan negerinya bebas dan berdaulat. – Institusi Kesultanan Riau Lingga dihapuskan oleh Belanda. – British menguasai tiga pelabuhan strategik iaitu Pulau Pinang, Melaka dan Singapura sepenuhnya. (c) Tidak sah – British dan Belanda tidak boleh memindahkan pemilikan wilayah sesuka hati kerana tiada kebenaran daripada pemerintah yang sah. Sah dan tidak terbatal – Perjanjian hanya menetapkan pembahagian wilayah pengaruh dan bukannya wilayah kedaulatan. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 6. (a) (i) Tahun 1826 (ii) – Menjimatkan perbelanjaan – Menyeragamkan pentadbiran (b) – Menjadi pusat pengumpulan hasil-hasil dari Alam Melayu. – Keseluruhan Selat Melaka dapat dikuasai sebagai laluan utama perdagangan di Alam Melayu. – Status pelabuhan yang bertaraf pelabuhan bebas telah menarik minat pedagang tempatan dan luar untuk datang berdagang. – Menjadi pintu masuk bagi buruh luar untuk mempercepatkan pembangunan ekonomi British. – Negeri-negeri Selat berkembang dengan pantas kesan kemasukan pelaburan modal oleh pelabur luar. (c) – British dapat menguasai laluan perdagangan di antara India dengan China. – Hubungan ekonomi dengan negeri-negeri Melayu dapat diperkukuh. – Dapat menyaingi penguasaan Belanda di Alam Melayu. PRAKTIS 3 Bahagian A 1. C 2. A 3. C 4. B 5. B 6. D 7. D 8. B 9. B 10. C 11. D 12. A 13. A 14. B 15. B 16. A 17. A 18. A 19. A 20. D Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 3 3/6/23 3:38:07 PM CONTOH

J4 Bahagian B 1. (a) Long Jaafar (b) – Si Larut, iaitu gajah milik Long Jaafar terlepas ke dalam hutan. – Setelah ditemui semula, terdapat lumpur hitam yang bercampur dengan bijih terlekat pada kaki gajah tersebut. – Long Jaafar telah mengikuti jejak gajahnya semula dan menemui tempat gajahnya mendapat lumpur hitam tersebut. – Beliau membangunkan kawasan tersebut dengan aktiviti perlombongan bijih timah. (c) – Memajukan kawasan perlombongan bijih timah dengan membawa masuk pelombong dari China di Klian Pauh dan Klian Baru. – Kuala Sepetang dijadikan pelabuhan untuk mengangkut bijih timah dari Perak ke Pulau Pinang. 2. (a) Sistem Residen merupakan sistem pemerintahan British secara tidak langsung di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang. (b) – Menasihati Raja-raja Melayu dalam hal ehwal pentadbiran kecuali hal berkaitan agama Islam dan adat Melayu. – Semua nasihat Residen mesti diikuti dan dipatuhi. (c) (i) J.W.W. Birch (ii) J.G. Davidson (iii) Martin Lister (iv) J.P. Rodger 3. (a) Memberikan ruang kepada British untuk meluluskan undang-undang di Negeri-negeri Melayu Bersekutu. (b) – British dapat mengawal undang-undang dan kewangan negeri. – Pesuruhjaya Tinggi British diberikan kuasa pentadbiran. (c) Diletakkan sebagai ahli biasa dalam majlis tersebut. Bahagian C 4. (a) – Raub – Tui – Tersang – Selinsing – Penjom – Kechau – Hulu Dong (b) (i) – Orang Cina dari Kelantan, Perak dan Negeri Sembilan tertarik untuk datang ke Pahang kerana kekayaan emas yang terdapat di situ. – Kegiatan perlombongan emas menggunakan kaedah melampan. (ii) – Orang Eropah diberikan konsesi untuk memajukan kegiatan perlombongan emas di Pahang oleh Sultan Ahmad. – Kegiatan perlombongan oleh pelombong Eropah menggunakan kaedah lombong dedah dan lombong bawah tanah. (c) – Membangunkan produk berinovasi daripada hasil bumi kerana nilainya akan menjadi lebih tinggi berbanding menjual sumber bumi dalam bentuk bahan mentah sekali gus dapat memberi pendapatan kepada negara untuk perbelanjaan pembangunan. – Penerokaan sumber hasil bumi perlu disesuaikan dengan keperluan industri negara supaya tidak berlaku pembaziran sumber yang berharga dan merugikan. – Mempelbagaikan industri hiliran yang berupaya menambah nilai sumber mentah sekali gus mampu menyediakan lebih peluang pekerjaan. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 5. (a) – Perang Larut yang tercetus akibat pergaduhan antara pelombong Cina daripada kumpulan Ghee Hin dan Hai San. – Krisis dalam kalangan kerabat diraja Perak mengenai sistem pewarisan takhta Kesultanan Perak. (b) – Andrew Clarke, iaitu Gabenor Negeri-negeri Selat menggunakan peluang kekacauan tersebut untuk campur tangan di Perak dengan bertindak sebagai orang tengah bagi menamatkan kekacauan di Perak. – Tindakan tersebut diambil dengan alasan untuk menyelamatkan rakyat daripada keadaan huruhara. – Andrew Clarke telah memanggil ketua kumpulan Cina dan pembesar Melayu yang bertelagah untuk berunding di Pulau Pangkor bagi menamatkan perselisihan di Perak. – Hasil rundingan, Perjanjian Pangkor 1874 dimeterai yang menyaksikan British berjaya menguasai pentadbiran dan ekonomi Perak secara langsung. (c) – Kestabilan negara perlu dipertahankan bagi mengelak anasir luar mengambil kesempatan. – Mempertahankan keistimewaan dan kelebihan yang terdapat di negara kita daripada dieksploitasi orang asing. – Bersatu teguh bercerai roboh. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 6. (a) – Menyeragamkan pentadbiran di negeri Melayu yang terlibat kerana setiap negeri mempunyai undang-undangnya sendiri. Pentadbiran yang seragam memudahkan British untuk mengeksploitasi ekonomi negeri. – Mengatasi kelemahan Sistem Residen. – Mengatasi masalah kewangan Pahang. – Menjamin keselamatan negeri kerana penggabungan NNMB membolehkannya mempunyai pasukan keselamatan sendiri. (b) – Majlis Mesyuarat Negeri ditubuhkan oleh British setelah berjaya campur tangan dalam pentadbiran negeri Melayu. – Majlis ini dipengerusikan oleh Sultan/Raja Melayu. – Peranannya adalah untuk membantu pentadbiran negeri dan menggubal undang-undang. (c) – Kuasa perundangan beralih ke tangan Residen Jeneral. – Peranan Raja-raja Melayu dari aspek pentadbiran telah diambil alih oleh Residen Jeneral. – Kuasa Raja-raja Melayu juga terhakis kerana terpaksa mematuhi segala nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara pertadbiran kecuali berkaitan agama Islam dan adat Melayu. Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 4 3/6/23 3:38:07 PM CONTOH

J5 PRAKTIS 4 Bahagian A 1. C 2. B 3. C 4. D 5. B 6. D 7. B 8. D 9. C 10. D 11. D 12. A 13. D 14. A 15. A 16. A 17. D 18. D 19. A 20. D Bahagian B 1. (a) – Berlaku pertelingkahan antara Kelantan dan Terengganu. – Sebagai strategi bagi mengelakkan ancaman Terengganu, Kelantan telah membuat persetiaan dengan Siam. (b) – Phya Pipit Pakdi – Gelaran diberikan bagi mengakui kedudukan baginda sebagai pemerintah Kelantan. (c) – Siam – Patani – Terengganu – Kedah – Negeri-negeri Melayu yang lain 2. (a) (i) Mempunyai kedudukan yang strategik kepada perdagangan British. (ii) Menghalang kemasukan kuasa Barat lain. (iii) Kekayaan sumber hasil. (iv) Menghubungkan Burma dengan Pulau Pinang. (v) Slogan “Beban Orang Putih” kerana Siam didapati melakukan kekejaman di negeri Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu. (b) Penguasaan negeri Melayu Utara dapat dijadikan penampan atau penyekat oleh British terhadap usaha kuasa Barat lain untuk campur tangan di wilayah kekuasaannya, iaitu di negeri Melayu. (c) (i) Memenuhi sumber bekalan makanan penduduk di Pulau Pinang yang dikuasai British kerana negeri tersebut kaya dengan hasil pertanian dan penternakan. (ii) Negeri tersebut menjalankan aktiviti pembuatan seperti pertukangan dan pembinaan kapal. Kedua-dua negeri ini turut membekalkan pelbagai barang dagangan kepada pedagang Singapura. 3. (a) – Johor maju dari segi ekonomi. – British bimbang taraf Johor sebagai sebuah negeri yang bebas akan menyebabkan Johor menjalinkan hubungan dengan kuasa Barat yang lain dan mengancam kepentingannya. (b) – British menawarkan pinjaman 200 000 dolar bagi membiayai pembinaan kereta api. – Strategi British tersebut gagal kerana Johor menolak tawaran tersebut memandangkan pinjaman tersebut akan menjejaskan ekonomi negeri. (c) – Sultan Ibrahim didesak menandatangani perjanjian dengan Gabenor Negeri-negeri Selat, iaitu Sir Arthur Henderson Young pada 12 Mei 1914. – Melalui perjanjian ini, jawatan Konsul telah ditukarkan kepada Penasihat Am British. – Taraf Johor bertukar daripada negeri bebas dan berdaulat kepada sebuah negeri naungan British. Bahagian C 4. (a) – Sebelum kehadiran British, negeri Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu berhadapan dengan pengaruh Siam. – Setelah kedatangan British, melalui Perjanjian Bangkok 1909, Siam bersetuju untuk menyerahkan negeri-negeri Melayu tersebut bernaung di bawah pemerintahan British. – Penasihat British ditempatkan di setiap negeri yang terlibat dan menentukan dasar pentadbiran negeri. – Hal ini telah mengurangkan kuasa sultan dan para pembesar tempatan. (b) – Pada April 1907, rundingan antara British dengan Siam bermula. Perjanjian ini diusahakan oleh Penasihat Am kerajaan Siam, iaitu E.H. Strobel dengan wakil British di Bangkok, iaitu Ralph Paget. – Pada Jun 1907, Usaha rundingan ini mendapat kebenaran Pejabat Tanah Jajahan. – Pada 13 September 1907, hasrat British ini disampaikan oleh E.H. Strobel kepada Putera Damrong, iaitu Menteri Dalam Negeri kerajaan Siam. – Pada November 1907, hal tersebut disampaikan kepada Raja Siam. – Pada Januari 1908 - Januari 1909, draf perjanjian dirangka dan seterusnya dipersetujui pada bulan Januari 1909. – Pada 10 Mac 1909, wakil British, iaitu Ralph Paget dan wakil Siam, iaitu Putera Devawongse Varaprakar menandatangani Perjanjian Bangkok 1909. (c) – British mempunyai kepentingan lain dengan Siam. Melalui perjanjian, British bukan sahaja dapat peroleh negeri Melayu Utara secara aman malah dapat menjaga kepentingannya yang lain dengan Siam seperti perdagangan. – British enggan menggunakan cara kekerasan yang akan merugikannya kerana terpaksa menanggung kos perang yang tinggi. – British menjaga hubungannya dengan Siam bagi memastikan wilayah penguasaannya terjamin tanpa campur tangan kuasa Barat lain yang berminat dengan bahagian utara negeri Melayu. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 5. (a) – Perlis – Kedah – Kelantan – Terengganu – Johor (b) – Pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu tidak ditadbir sebagai satu unit pentadbiran yang tunggal. – Tiada perjanjian khas yang mewujudkan “penggabungan”, sebaliknya hanya bersifat untuk membezakan pentadbiran negeri ini dengan Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB). – Diletakkan di bawah kawalan Pesuruhjaya Tinggi NNMB. – Raja di NNMTB ini mempunyai lebih kuasa berbanding raja di NNMB. – Pemerintahan beraja di negeri-negeri ini bebas dan mempunyai kuasa autonomi. Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 5 3/6/23 3:38:07 PM CONTOH

J6 – British tidak berjaya menggabungkan kedua-dua sistem pentadbiran ini kerana dibantah oleh raja dari Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu. – Pentadbiran berasingan antara Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu dengan NNMB berterusan sehingga Perang Dunia Kedua. (c) – Pentadbiran berlandaskan Undang-Undang Bagi Diri Kerajaan Terengganu yang diluluskan pada tahun 1911. – Undang-undang ini menetapkan bahawa ketetapan atau perundangan yang dilaksanakan tidak boleh dipinda. – Pelaksanaan pentadbiran kerajaan dilakukan oleh Jemaah Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri. – Penasihat British terlibat secara langsung dalam pentadbiran bersama pembesar tempatan. – Kakitangan perkhidmatan awam terdiri daripada orang Melayu manakala penglibatan pegawai Eropah dihadkan dalam pentadbiran. 6. (a) – Pengekalan kedudukan sultan. – Penerusan sistem pentadbiran tradisional. – Pengenalan birokrasi Barat. (b) – Penerusan sistem pentadbiran tradisional, iaitu sistem Jemaah Menteri, Majlis Negeri dan peraturan yang terdapat dalam Undang-Undang Tubuh Kerajaan. – Pembesar Melayu menjadi peneraju sistem pentadbiran negeri. – British membantu melalui peminjaman pegawai daripada Perkhidmatan Awam Negeri-negeri Melayu Bersekutu dan Negeri-negeri Selat. – Negeri-negeri ini mempunyai perkhidmatan awamnya sendiri. – Kedah membuat perjanjian dengan British yang menyatakan semua jawatan perkhidmatan awam mestilah diisi oleh pegawai Melayu Kedah. (c) – Setiap negeri diperkenalkan dengan jabatanjabatan baharu. – Pasukan polis diwujudkan. – Mahkamah sivil diperkenalkan. – Pengenalan urusan pentadbiran negeri mengamalkan cara Barat. – Kuasa sultan dan pembesar dikurangkan kerana segala dasar pentadbiran negeri ditentukan oleh Penasihat British. – Pegawai-pegawai British dibawa masuk sebagai pentadbiran kerajaan. PRAKTIS 5 Bahagian A 1. B 2. B 3. D 4. C 5. A 6. B 7. D 8. C 9. D 10. C 11. C 12. B 13. A 14. A 15. A 16. C 17. C 18. B 19. D 20. C Bahagian B 1. (a) (i) Sungai Kerajaan (ii) Sungai Tulin (iii) Sungai Kuripan (b) (i) – Datu Temenggung – Datu Bandar – Datu Patinggi (ii) – Orang Kaya Beti di Padeh – Orang Kaya Antau di Rimbas – Orang Kaya Jugah di Lundu – Orang Kaya Gasing di Skrang (c) – Sarawak mempunyai sistem pemerintahan yang teratur dan berkesan. – Sistem pemerintahan yang diamalkan membawa kestabilan kepada kerajaan. – Menyumbang kepada keharmonian dan kemakmuran kepada masyarakat tempatan. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 2. (a) Beliau mahu membebaskan Sarawak daripada cengkaman Pengiran Indera Mahkota. (b) – Mengenakan cukai yang tinggi pada penduduk. – Melaksanakan kerahan tenaga. (c) – Berhati-hati dalam membuat keputusan. – Tidak memohon bantuan asing untuk menyelesaikan masalah yang dihadapi. – Perpecahan memudahkan anasir luar mengambil kesempatan untuk campur tangan dan menguasai negara kita. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 3. (a) – Terdapat dua Residensi sahaja. – Residensi Pantai Timur berpusat di Sandakan. – Residensi Pantai Barat berpusat di Jesselton. (b) Residen (c) – Terdapat 17 buah daerah kesemuanya. – Pentadbiran daerah diketuai oleh Pegawai Daerah. – Beliau dibantu oleh Penolong Pegawai Daerah. – Pegawai Daerah dan Penolong Pegawai Daerah kebiasaannya berbangsa Inggeris atau Eropah. Bahagaian C 4. (a) – Mempunyai kuasa untuk mentadbir Sabah. – Membolehkannya meluaskan pengaruh dan kedudukan di Sabah. (b) – SBUB menerima Penasihat British. – Adat resam, agama dan undang-undang penduduk tempatan perlu dipelihara. – Memerintah Sabah dengan adil dan saksama. – Pegawai Tadbir yang dilantik terdiri daripada pegawai yang diakui British. – SBUB tidak boleh menyerahkan Sabah kepada pihak lain tanpa kebenaran British. (c) Setuju – Undang-undang tempatan diterima dan digunapakai bersama undang-undang Barat. – Melaksanakan pentadbiran berasaskan peribumi. – Ketua kaum yang berkelayakan diserap dalam pentadbiran SBUB. Tidak setuju – Matlamat utama SBUB adalah untuk mengeksplotasi kekayaan negeri Sabah. – Menggunakan cara kekerasan terhadap kaum peribumi di Sabah bagi mencapai matlamatnya. – Bersikap zalim dan menindas. [Mana-mana jawapan yang munasabah] Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 6 3/6/23 3:38:07 PM CONTOH

J7 5. (a) – Rundingan – Ugutan – Perjanjian – Ketenteraan (b) – Membina benteng dan kubu yang dilengkapi dengan meriam di kawasan yang strategik bagi mengawal kawasan tersebut. – Selepas Perang Beting Maru berakhir, kubu dibina di Sungai Skrang pada tahun 1849 bagi mengawasi pergerakan kaum Iban Skrang agar tidak menentang pentadbiran Brooke di situ. Kubu ini kemudiannya dinamakan Fort James. – Renjer Sarawak ditubuhkan pada tahun 1862 bagi mengawasi keamanan dan pertahanan. (c) – Mampu menggunakan pelbagai strategi untuk mendapatkan Sarawak daripada Sultan Brunei. – Ketidakstabilan yang berlaku di Sarawak akibat perpecahan dan konflik masyarakat tempatan memudahkannya untuk menggunakan peluang tersebut untuk meluaskan kuasa. – Memperoleh banyak bantuan dari luar seperti bantuan ketenteraan dari British dan bantuan kewangan daripada pemodal Eropah untuk meluaskan kuasanya di Sarawak. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 6. (a) – Membuat pembahagian wilayah. – Mengekalkan penglibatan pembesar tempatan dalam pemerintahan. – Melaksanakan pentadbiran yang berhierarki. – Menjalankan pentadbiran berasaskan kaum. – Perundangan Barat dan tempatan digunakan. (b) – Pada peringkat awal, Sarawak dibahagikan kepada tiga bahagian untuk memudahkan pentadbiran. – Pada tahun 1885 dan 1890, Charles Brooke menambah dua bahagian lagi menjadikan keseluruhannya terdapat lima bahagian. – Bahagian Pertama – Sungai Sarawak dan Sadong – Bahagian Kedua – Batang Lupar, Saribas, Kalaka dan Simanggang – Bahagian Ketiga – Sungai Rajang, Oya, Mukah, Bintulu dan Matu – Bahagian Keempat – Sungai Baram – Bahagian Kelima – Limbang, Trusan dan Lawas – Setiap bahagian dipecahkan kepada daerah dan kampung. – Sempadan kawasan menjadi asas pemilikan dan kekuasaan Dinasti Brooke. (c) – Menjadikan pentadbiran lebih berkesan dan sistematik. – Memudahkannya untuk mengeksploitasi kekayaan negeri. – Mengubah sistem pemerintahan tempatan kepada sistem pemerintahan Barat dapat melemahkan usaha penentangan oleh penduduk tempatan terhadap pemerintahannya. [Mana-mana jawapan yang munasabah] PRAKTIS 6 Bahagian A 1. D 2. A 3. D 4. A 5. A 6. C 7. A 8. A 9. C 10. D 11. D 12. C 13. B 14. D 15. C 16. B 17. A 18. A 19. C 20. B Bahagian B 1. (a) Tembakau mendapat pasaran yang baik di Eropah. (b) (i) Pulau Banggi (ii) Teluk Marudu (iii) Sungai Labuk (iv) Sugut (v) Segama (vi) Kinabatangan (vii) Lahad Datu (viii) Tawau (ix) Sandakan [Pilih mana-mana empat] (c) – Menggalakkan rakyat membeli produk tani tempatan. – Mengubah kaedah pertanian menggunakan teknologi terkini. – Menawarkan sistem pemasaran tanpa orang tengah. – Memperkenalkan hasil pengeluaran pertanian ke luar negara [Mana-mana jawapan yang munasabah] 2. (a) – Negeri-negeri Selat – Negeri-negeri Melayu (b) – Mengeluarkan wang kertas di bawah Ordinan VIII. – Berkuasa untuk mengeluarkan mata wang kertas Negeri-negeri Selat di bawah Ordinan VIII. (c) – British menguasai ekonomi dan politik dan hal ini memberi kemudahan kepadanya untuk memperkenalkan mata wang baharu. – Sistem kewangan moden yang diperkenalkan oleh British selari dengan keperluan Barat. – British memperkenalkan mata wang kertas sedangkan mata wang negeri-negeri Melayu menggunakan perak atau emas. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 3. (a) – Memudahkan kekayaan ekonomi negeri-negeri Melayu dieksploitasi. – Membolehkan hasil bumi seperti bijih timah dan getah diangkut dari kawasan pengeluaran ke pelabuhan untuk dieksport. (b) (i) – Menghubungkan kawasan lombong dengan pelabuhan. – Bagi memudahkan bijih timah dieksport. – Landasan kereta api dibina bagi menghubungkan bandar. (ii) Menghubungkan utara Tanah Melayu dengan selatan Tanah Melayu setelah pembentukan NNMB. (c) – Jalan raya bagi menghubungkan kawasan perlombongan bijih timah dan kawasan pertanian dengan stesen kereta api. Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 7 3/6/23 3:38:07 PM CONTOH

J8 – Pengangkutan udara menawarkan perkhidmatan penerbangan domestik. – Pengangkutan laut menyediakan perkhidmatan kapal wap kepada pelabuhan negeri-negeri Melayu. – Kapal susur pantai yang membawa bekalan makanan, buruh dan jentera untuk industri perlombongan. Bahagian C 4. (a) – Modal yang besar diperlukan dalam industri perlombongan dan perladangan bagi tujuan eksport. – Tanah yang luas diperlukan untuk tanaman ladang secara besar-besaran. – Penggunaan teknologi moden digunakan dalam kegiatan perlombongan dan penanaman secara ladang. – Bilangan buruh dalam skala yang besar diperlukan dalam sektor perlombongan dan perladangan. – Kegiatan ekonomi berorientasikan eksport bagi memenuhi permintaan peringkat antarabangsa. (b) Negeri-negeri Melayu – Pengenalan kapal korek. – Pada tahun 1929, terdapat 107 buah kapal korek milik syarikat Eropah. – Contohnya, Syarikat Malayan Tin Dredging, Gopeng Consolidated dan Pahang Consolidated Company Limited. – Memperkenalkan perlombongan hidraulik. – Terdapat syarikat yang ditubuhkan untuk meleburkan bijih timah. – Contohnya, Straits Trading Company dan Eastern Smelting Company. Sarawak – Perlombongan antimoni dijalankan dengan menggunakan kaedah moden. – Kilang melebur antimoni didirikan di Bau dan Kuching. Sabah – Terowong Tanjung Kubong, Labuan merupakan tapak aktiviti perlombongan arang batu. (c) – Ekonomi yang dipacu oleh pengetahuan, kreativiti dan inovasi bagi menjana dan mengekalkan pertumbuhan ekonomi. – Meskipun teknologi maklumat merupakan alat penggerak utama, namun nadi utama ekonomi berasaskan pengetahuan ialah manusia. – Hal ini kerana manusia yang berpengetahuan berupaya untuk mencipta, menghasilkan pembaharuan, menjana fikiran baharu serta menggunakan teknologi dan kemahiran keusahawanan yang terbaik. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 5. (a) – Memenuhi keperluan buruh dalam ekonomi. – Buruh yang ramai diperlukan kesan daripada perkembangan pesat dalam perusahaan bijih timah dan getah. (b) (i) – Sistem yang membawa masuk buruh dari China oleh pihak majikan untuk bekerja di lombong bijih timah. – Majikan akan menyediakan makanan, pakaian, tempat tinggal dan tambang perjalanan. (ii) – Buruh dari India dibawa masuk untuk bekerja di ladang getah. – Kangani dihantar oleh majikan ke India untuk mencari tenaga buruh. – Tambang perjalanan buruh hingga ke ladang majikan akan diuruskan oleh Kangani. (c) – Pada tahun 1877, British menubuhkan Jabatan Hal Ehwal Cina (Chinese Protectorate). – Bertujuan untuk melindungi buruh-buruh dari China daripada dieksploitasi oleh mana-mana pihak. – Pada tahun 1882, Ordinan Buruh Kontrak diluluskan. – Bertujuan untuk melindungi pekerja. 6. (a) – Kewujudan masyarakat berbilang kaum. – Pentadbiran British yang tidak mempunyai dasar pendidikan yang tetap dan bermatlamat telah menyebabkan sekolah-sekolah vernakular berkembang mengikut kumpulan kaum masingmasing. (b) (i) – Didirikan oleh British namun British tiada niat untuk memajukan orang Melayu dalam pendidikan. – Pendidikan di sekolah hanya bertujuan untuk menjadikan orang Melayu tahu membaca, menulis dan mengira. (ii) – Dibuka oleh masyarakat Cina di bandar atau tempat tinggal mereka. – Kurikulum berorientasikan kurikulum dari sekolah China. – Guru dan buku-buku teks juga dibawa dari China. (iii) – Majikan ladang diwajibkan mendirikan sekolah Tamil berdasarkan Ordinan Buruh yang diperkenalkan British pada tahun 1912. – Kandungan kurikulum, guru dan buku-buku teks dibawa dari India. – Pendidikan hingga peringkat rendah sahaja. (c) – Sekolah ialah salah satu tempat pengintegrasian pelajar khasnya pelajar berlainan etnik dan budaya. – Sekolah bukan sahaja berfungsi sebagai pusat menimba ilmu pengetahuan malah juga untuk mewujudkan perpaduan dalam kalangan pelajar. – Pendidikan di sekolah ialah cara yang paling baik untuk menyemai semangat perpaduan dan muhibah antara kaum sejak dari kanak-kanak. [Mana-mana jawapan yang munasabah] PRAKTIS 7 Bahagian A 1. B 2. D 3. A 4. A 5. B 6. A 7. A 8. D 9. C 10. C 11. B 12. A 13. B 14. C 15. A 16. B 17. A 18. B 19. B 20. B Bahagian B 1. (a) – Abdul Said bin Omar / Dol Said – Dikenali juga sebagai Penghulu Naning Seri Merah Raja Dol Said. (b) – Menentang bayaran cukai hasil tahunan yang dikenakan oleh British terhadap Naning iaitu sebanyak 1/10. Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 8 3/6/23 3:38:07 PM CONTOH

J9 – Dol Said mendakwa Naning sebagai sebuah negeri yang merdeka. (c) (i) – Dol Said dan pengikutnya berjaya mengalahkan British. – Wujud permuafakatan dengan pemimpin Rembau dan orang Melayu dari wilayah lain. – Pakatan ini berjaya mengumpul 4000 orang hulubalang Melayu untuk menentang British. (ii) – Yamtuan Rembau dan pembesar lain enggan memberi bantuan kepada Dol Said. – Taboh, iaitu pusat pentadbiran Naning berjaya ditakluki oleh British. – British menyatukan Naning dengan Melaka. 2. (a) Orang Murut berasa terbeban dengan tindakan SBUB yang mengenakan pelbagai jenis cukai kepada mereka. (b) Orang Murut kekurangan bekalan beras untuk makanan harian. (c) – SBUB mengenakan bayaran menyukat tanah untuk menentukan sempadan terhadap orang Murut. – Pasangan suami isteri dipaksa tinggal berasingan dan dipisahkan oleh aliran sungai. – Mereka akan dikenakan denda $1.00 Dolar setiap kali ingin berjumpa. 3. (a) – Pakatan bertujuan untuk menyerang Kanowit. – Dua orang pegawai British terkorban dalam serangan tersebut. – Brooke tidak berjaya membuktikan penglibatan mereka dalam pakatan tersebut. (b) – Bukit Sadok terletak di kawasan curam dan perbukitan yang tinggi. – Dikelilingi oleh hutan rimba dan bukit batu kapur. – Kubu diperkukuh dengan kayu belian setebal dua kaki bagi mengelakkan ditembusi oleh peluru. (c) – Menggunakan strategi rundingan dan diplomasi. – Mengelakkan provokasi. – Menyatupadukan pemimpin tempatan. – Menentang menggunakan aspek perundangan. [Mana-mana jawapan yang munasabah] Bahagian C 4. (a) Latar belakang – Beliau berketurunan Daeng Salili, anak Raja Bugis dari daerah Luwuk, Sulawesi. – Merupakan Orang Besar Berlapan Perak yang mentadbir Pasir Salak. Sebab penentangan – Residen British ambil alih kuasa Sultan. – Ambil alih hak mengutip cukai. – Tindakan Residen yang mencabuli adat resam orang Melayu. (b) – Sultan Abdullah dan pembesarnya membincangkan pakatan untuk menghapuskan J.W.W. Birch. – J.W.W. Birch, Leftenan Abbott, Mat Arshad, jurubahasanya dan sepasukan askar tiba di Pasir Salak pada 2 November 1875 untuk menampal perisytiharan mengambil hak memungut cukai oleh British. – Dato’ Maharaja Lela dan pengikutnya menggunakan peluang tersebut untuk membunuh J.W.W. Birch. (c) – Mengekalkan kestabilan dan keamanan negara bagi mengelak anasir luar mengambil kesempatan. – Berfikiran proaktif sebelum mengambil sebarang tindakan. – Berhati-hati sebelum menandatangani sebarang perjanjian dengan pihak lain. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 5. (a) – Muafakat – Membina kubu pertahanan – Persenjataan – Perundangan (b) (i) – Pasukan beliau kehabisan peluru dan kekurangan ubat bedil. – Kubu pertahanannya berjaya dimusnahkan oleh British dengan menggunakan meriam besar. – Yamtuan Antah berundur ke Johor setelah Paroi dan Bukit Putus berjaya ditawan oleh British. (ii) – Rentap tewas dalam serangan ketiga yang dilancarkan oleh Brooke pada tahun 1861. – Brooke menggunakan meriam tembaga ‘Bukit Sadok’ dan bilangan askar yang besar untuk menawan Bukit Sadok. – Rentap berundur ke Entabai. (c) – Penentangan bersifat setempat dan tidak meluas ke seluruh negeri. – Kurang sokongan daripada pihak istana dan sokongan tidak menyeluruh. – Persenjataan Barat lebih canggih berbanding yang digunakan oleh masyarakat tempatan. – Pelbagai strategi digunakan oleh British untuk melemahkan kebangkitan masyarakat seperti memecahbelahkan pakatan, menggunakan tipu daya, persenjataan moden, menggunakan istana dan kekuatan tentera. – British dan Belanda menjalin pakatan bagi memadamkan kebangkitan masyarakat tempatan. – Istana dipergunakan oleh British untuk memadamkan kebangkitan rakyat. 6. (a) British – Menanggung kerugian akibat peperangan. – British mengambil langkah berhati-hati dalam sistem pentadbiran. – Skim penempatan pegawai dirombak semula. – Pemantapan kuasa Barat, iaitu British menguasai seluruh Tanah Melayu, Dinasti Brooke di Sarawak dan SBUB di Sabah. Masyarakat tempatan – Kehilangan jawatan dan kedudukan, terkorban atau dibuang negeri. – Kedudukan raja dan pembesar Melayu diberi perhatian oleh British. – Menjadi inspirasi kepada pejuang kemerdekaan tanah air. (b) – Pegawai yang ditempatkan mesti mengetahui adat istiadat Melayu. – Kolej Melayu Kuala Kangsar ditubuhkan untuk memberi peluang kepada aristokrat Melayu menyertai Perkhidmatan Awam Tanah Melayu. – Perkhidmatan Tadbir Melayu diwujudkan bagi melibatkan orang Melayu dalam pentadbiran kerajaan. Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 9 3/6/23 3:38:07 PM CONTOH

J10 (c) – Menghargai kemerdekaan yang diperoleh negara. – Menjadikan perjuangan mereka sebagai inspirasi untuk memberi sumbangan kepada negara. – Menjadikan perjuangan mereka sebagai iktibar dalam kehidupan. [Mana-mana jawapan yang munasabah] PRAKTIS 8 Bahagian A 1. C 2. B 3. B 4. B 5. A 6. D 7. B 8. B 9. A 10. B 11. D 12. D 13. D 14. D 15. A 16. C 17. D 18. A 19. B 20. B Bahagian B 1. (a) – Sebagai jurubicara. – Melindungi kepentingan bangsa melalui Durbar. – Menyuarakan pandangan untuk membela nasib rakyat. (b) – Mengkritik pemusatan kuasa di tangan Residen Jeneral. – Mendesak untuk mengembalikan semula kuasa kepada institusi raja. (c) – Durbar berperanan dalam menyuarakan pandangan memandangkan orang Melayu tidak mempunyai suara atau perwakilan dalam pentadbiran British. – Melambangkan kepekaan dan tanggungjawab Raja-raja Melayu sebagai pelindung rakyat. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 2. (a) Tindakan W.G. Maxwell yang dianggap melampaui dalam mencampuri urusan pentadbiran negeri. (b) – Menuntut supaya surat rasmi mesti melalui Residen Jeneral dan ditulis menggunakan bahasa Inggeris. – Mengetepikan nama Kedah dalam surat rasmi. – Mengibarkan bendera Union Jack dikediamannya. (c) – Bahasa Melayu digunakan dalam pentadbiran dan perundangan. – Cuti umum pada hari Jumaat. – Kalendar Hijrah digunakan. – Pelantikan pegawai Melayu diutamakan dalam pentadbiran. 3. (a) Penggubalan Undang-undang Bagi Diri Terengganu. (b) Undang-undang yang digubal tersebut telah menyatakan dengan tegas bahawa pemerintah tidak boleh menyerahkan negeri kepada kuasa asing. (c) – Bijaksana dalam diplomasi. – Mempunyai sikap patriotik. – Matang dalam berpolitik. – Berfikiran proaktif. – Tegas dalam membuat keputusan dan tindakan. [Mana-mana jawapan yang munasabah] Bahagian C 4. (a) – Garis sempadan berasaskan legeh dan lembah sungai. – Bermula dari utara muara Sungai Perlis di sebelah barat. – Berakhir di muara Kuala Tabal di sebelah timur. – Pulau Langkawi dan pulau-pulau di bahagian selatan menjadi kepunyaan British. – Pulau Terutau dan pulau-pulau di bahagian utara menjadi milik Siam. (b) – Perlis kehilangan wilayah Pujoh yang terletak di sebelah utara Sungai Perlis kepada Siam. – Kedah kehilangan wilayah Sadao, Setul, Pulau Terutau, Butang dan pulau-pulau sekitarnya kepada Siam. – Kelantan kehilangan wilayah Tabal kerana British menyerahkan wilayah tersebut kepada Siam. (c) – Berpendirian tegas dalam mempertahankan hak dan maruah bangsa agar pihak luar tidak mengambil kesempatan untuk menentukan hala tuju negara kita. – Penentangan perlu dilakukan secara kolektif dan berstrategi. – Pemerintah perlu sentiasa peka dengan keadaan sosiopolitik yang berubah. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 5. (a) – Sultan tidak boleh menyerahkan negeri kepada sebarang kuasa asing. – Begitu juga Menteri-menteri dan Jemaah Pangkuan Kerajaan. – Jemaah Menteri mesti berbangsa Melayu, rakyat Johor dan beragama Islam. – Ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan mesti rakyat Johor. – Agama Islam sebagai agama negeri selamanya. – Raja dan kerajaan Johor mengekalkan hubungan baik dengan kerajaan lain terutama British. (b) – Menyediakan asas kukuh kepada kerajaan untuk mengimbangi kuasa British dan mempertahankan identiti negeri. – Membentuk kerajaan yang berteraskan demokrasi bagi menggantikan pemerintahan bercorak mutlak. – Memberi kesan terhadap rancangan British untuk menguasai Johor. (c) – Pemerintah dilarang menyerahkan negeri kepada kuasa asing. – Mewujudkan keharmonian dalam kalangan pemerintah dan rakyat. – Mengelakkan daripada tercetus kekacauan yang dapat mengancam kestabilan kerajaan. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 6. (a) (i) – Long Jaafar – Tengku Menteri Ngah Ibrahim (ii) Dato’ Muhammad Salleh bin Perang (iii) Dato’ Muhammad Ibrahim Munsyi (b) – Membina terusan yang bermula dari Alor Setar hingga kaki Gunung Jerai, Gurun. – Pembinaan memberi kesan dalam bidang pertanian. – Banyak tanah dibuka untuk penanaman padi. – Terusan-terusan kecil juga banyak dibina untuk mengairi tanah-tanah sawah. (c) – Usaha untuk mengelakkan campur tangan British. Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 10 3/6/23 3:38:08 PM CONTOH

J11 – Pentadbiran yang cekap menyebabkan British tidak mempunyai alasan untuk campur tangan. – Menjadikan negeri maju dan makmur. – Teguh untuk berhadapan dengan tekanan dan ancaman daripada British. [Mana-mana jawapan yang munasabah] Ujian Akhir Sesi Akademik (UASA) Bahagian A 1. D 2. B 3. D 4. A 5. B 6. C 7. B 8. C 9. D 10. D 11. D 12. D 13. C 14. A 15. D 16. B 17. D 18. A 19. B 20. C Bahagian B 1. (a) (i) Kapal korek (ii) Perlombongan hidraulik (b) – Pada tahun 1929, terdapat 107 buah kapal korek di negeri-negeri Melayu. – Kesemuanya milik syarikat Eropah seperti Pahang Consolidated Company Limited, Syarikat Malayan Tin Dredging dan Gopeng Consolidated. – Syarikat tersebut memperkenalkan teknologi kapal korek dan perlombongan hidraulik. – Di samping itu, Eastern Smelting Company dan Straits Trading Company ditubuhkan untuk melebur bijih timah. (c) – Meningkatkan sumber pendapatan negara. – Sumber bahan mentah. – Membuka lebih banyak peluang pekerjaan. – Mengembangkan kawasan sekitar. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 2. (a) – Negara kita kaya dengan bahan galian seperti bijih timah, emas dan perak. – Negara kita juga dikenali sebagai pusat pengeluaran sumber hasil hutan seperti rempah-ratus, damar dan rotan. – Selain itu, terdapat juga hasil laut seperti sirip ikan yu, timun laut, rumpai laut dan mutiara. (b) – Pada mulanya, pedagang menggunakan sistem barter dalam urusan perdagangan. – Kemudian, mata wang logam yang diperbuat daripada emas dan timah digunakan. – Idea menggunakan mata wang daripada timah dan emas dalam urus niaga menjadi ikutan negeri-negeri Melayu yang lain untuk mengeluarkan mata wang masing-masing. (c) – Memanfaatkan hasil bumi dan hasil alam yang terdapat di negara kita. – Dapat mengembangkan ekonomi negara kita. – Membuka lebih banyak peluang pekerjaan. – Dapat memperdagangkan sumber negara ke seluruh dunia. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 3. (a) – British memerlukan barangan dari China terutama teh yang mendapat pasaran baik di Eropah. – China tidak memerlukan barangan British, sebaliknya memerlukan emas, perak, bijih timah dan rempahratus sebagai tukaran. – British memerlukan pusat untuk mengumpul barangan tersebut yang diperoleh di Alam Melayu untuk ditukarkan dengan teh dari China. (b) – Francis Light berjanji bahawa SHTI akan memenuhi syarat yang dipohon oleh Sultan Abdullah. – Sultan Abdullah menawarkan Francis Light membuka petempatan di Pulau Pinang pada tahun 1786. – Tawaran ini dibuat sementara menunggu jawapan daripada SHTI berhubung dengan syarat yang ditawarkan oleh baginda. (c) – Bijak membuat keputusan. – Menguatkan pertahanan negara. – Bersepakat untuk menyelesaikan masalah. – Jangan mudah percaya akan kuasa luar. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 4. (a) – Kejatuhan harga kopi di pasaran dunia pada penghujung abad ke-19. – Pengusaha tanaman komersial beralih kepada tanaman getah untuk dieksport. (b) – Guthrie – Sime Darby – United Plantations – Harrisons & Crosfield – Boustead Butterry Estate (c) – Meningkatkan penggunaan getah asli negara dalam industri tayar. – Mengembangkan pelbagai industri pembuatan barangan getah lateks. – Menghasilkan produk-produk baharu berasaskan getah. [Mana-mana jawapan yang munasabah] Bahagian C 1. (a) (i) – Sultan Abdul Hamid Halim Shah berasa tersinggung kerana tidak dibawa berunding perihal negeri baginda. – Baginda menegaskan sempadan baharu di antara Kedah dan Siam harus ditentukan mengikut kriteria sempadan yang sedia ada. – Baginda amat murka sehingga menyatakan tidak akan memaafkan pihak yang menjual negeri Kedah seperti menjual seekor kerbau. (ii) – Sultan Zainal Abidin III mengecam tindakan Siam menyerahkan Terengganu kepada British tanpa pengetahuan baginda. – Baginda menegaskan bahawa Siam tidak mempunyai sebarang hak ke atas Terengganu. – Baginda mengulangi kenyataan bahawa penghantaran bunga emas bukan menandakan Terengganu adalah jajahan Siam tetapi sebagai tanda persahabatan. – Baginda mengemukakan bantahan kepada Gabenor Negeri-negeri Selat pada 24 Mei 1909. (b) – Sultan Zainal Abidin III enggan menerima Penasihat British dan hanya menerima pelantikan wakil British yang tidak mempunyai kuasa dalam pentadbiran negeri pada tahun 1910. – Penguasaan British dalam pentadbiran Terengganu berlaku selepas kemangkatan baginda apabila Sultan Muhammad II menaiki takhta. – Sultan Muhammad II didesak untuk menandatangani Perjanjian Terengganu-British pada 24 Mei 1919. Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 11 3/6/23 3:38:08 PM CONTOH

J12 – Melalui perjanjian ini, status wakil British ditukarkan menjadi Penasihat British yang membolehkan British campur tangan dalam segala hal ehwal pentadbiran negeri kecuali agama Islam dan adat Melayu. – Sultan Muhammad II lebih banyak berunding dengan pembesar negeri berbanding merujuk Penasihat British. – Tindakan Sultan Muhammad II menimbulkan kemarahan British dan dianggap sebagai penghalang dasar British di Terengganu. (c) – Kebijaksanaan dan ketegasan pemerintah tempatan berjaya melambatkan peluasan kuasa dan penerimaan Penasihat British di negeri–negeri Melayu. – Penggubalan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor dan Undang-Undang Bagi Diri Terengganu membantutkan cita-cita British untuk meluaskan kuasa ke atas negeri Melayu tersebut. – Meskipun Johor menerima Penasihat Am British, Sultan Ibrahim tetap berpegang pada falsafah “Johor mesti jadi Johor”. – Usaha memajukan perlombongan bijih timah oleh Tengku Menteri Ngah Ibrahim di Larut dan peranan Sultan Ismail di Lembah Kinta memperkenalkan Perak sebagai pengeluar bijih timah utama dunia. – Pembaharuan pentadbiran Kedah sewaktu pemerintahan Sultan Abdul Hamid Halim Shah dan kewibawaan Wan Muhammad Saman berjaya menjadikan Kedah sebagai negeri jelapang padi. – Desakan berterusan Raja-raja Melayu melalui Durbar mengenai kepentingan pendidikan membawa kepada penubuhan sekolah di negeri-negeri Melayu termasuk sekolah perempuan. – Raja-raja Melayu dan pembesar Melayu mendesak melalui Durbar dan Majlis Perundangan Persekutuan tentang keperluan pasukan bersenjata. – Kemunculan generasi pentadbir Melayu bermula apabila skim Perkhidmatan Tadbir Melayu ditubuhkan untuk melatih orang Melayu menceburkan diri dalam pentadbiran negeri. [Mana-mana jawapan yang munasabah] 2. (a) (i) – Sabah berada di tengah-tengah laluan perdagangan di antara China dan Singapura. – Sabah juga terletak berhampiran dengan laluan Pulau Palawan yang merupakan laluan maritim bagi kapal-kapal dagang untuk belayar ke China dan Jepun. – Sabah penting dalam aktiviti perdagangan yang melibatkan kepulauan Sulu hingga New Guinea dan Australia. – Kapal juga boleh berlabuh dengan selamat daripada tiupan angin monsun. (ii) – Hasil-hasil ekonomi Sabah terutamanya sarang burung, sagu, rotan, getah perca, gamat dan sirip ikan yu telah lama memasuki pasaran antarabangsa. – Sarang burung mendapat permintaan yang tinggi dalam pasaran di China. – Di kawasan dataran dan lembah, tanaman seperti indigo dan kapas hidup subur. (b) – Pada tahun 1763, Alexandar Dalrymple yang membuat perjanjian dengan Kesultanan Sulu telah mengibarkan bendera British di Pulau Balambangan yang menandakan pulau tersebut menjadi milik British. – Namun, penempatan British di pulau tersebut menghadapi pelbagai masalah termasuk serangan lanun. – British meninggalkan pulau ini pada bulan November 1805. – James Brooke berusaha meluaskan daerah kekuasaan dengan mengadakan perjanjian dengan Sultan Brunei berhubung dengan Pulau Labuan. – Sultan Brunei menyerahkan Labuan kepada pihak British melalui perjanjian pada 18 Disember 1846 dan pihak British bertanggungjawab menumpaskan lanun di kawasan tersebut serta melindungi perdagangan. – James Brooke dilantik sebagai Gabenor yang pertama. (c) – Melaksanakan pentadbiran berasaskan kaum. – Pentadbiran berasaskan peribumi di Sabah. – Pentadbir dikenali sebagai Penolong Pegawai Daerah. – Memberikan kesan kepada pentadbiran kerajaan peringkat tempatan. – Ketua-ketua etnik berperanan dan dipilih berdasarkan personaliti dan kepakaran. – SBUB turut memantapkan perundangan di Sabah. – Menggunakan undang-undang barat dan tempatan. – Diwujudkan Mahkamah Majistret dan Mahkamah Anak Negeri. – Mahkamah Majistret menggunakan undang-undang Barat. – Mahkamah Majistret diadili oleh Pegawai Daerah. – Mahkamah Anak Negeri diadili oleh Ketua Anak Negeri. [Mana-mana jawapan yang munasabah] Jawapan Praktis Top Sej T3 .indd 12 3/6/23 3:38:08 PM CONTOH

Ujian Akhir Sesi Akademik Persediaan Awal Sebelum UASA Dicetak oleh: Swan Printing Sdn. Bhd. (274710-X) Lot 5249, Jalan BS7/1, Kawasan Perindustrian Bukit Serdang, 43300 Seri Kembangan, Sel. D.E. Lot 1 & 2, Jalan BS 7/1A, Taman Bukit Serdang, Seksyen 7, 43300 Seri Kembangan, Selangor Darul Ehsan. • Bhg. Penjualan: 03 – 8959 2001/ 3001/ 4003 • Faks: 03 – 8957 3611 • Bhg. Editorial: 03 – 6150 3009 • Faks: 03 – 6150 1007 • E-mel: [email protected] • Laman Web: www.pep-publications.com Sem. M’sia: RM6.90 Sabah/ S’wak: RM7.50 Dicetak oleh: Swan Printing Sdn. Bhd. (274710-X) Lot 5249, Jalan BS7/1, Kawasan Perindustrian Bukit Serdang, 43300 Seri Kembangan, Sel. D.E. Lot 1 & 2, Jalan BS 7/1A, Taman Bukit Serdang, Seksyen 7, 43300 Seri Kembangan, Selangor Darul Ehsan. • Bhg. Penjualan: 03 – 8959 2001/ 3001/ 4003 • Faks: 03 – 8957 3611 • Bhg. Editorial: 03 – 6150 3009 • Faks: 03 – 6150 1007 • E-mel: [email protected] • Laman Web: www.pep-publications.com Sem. M’sia: RM6.90 Sabah/ S’wak: RM7.50 Praktis Topikal ASPIRASI KSSM Praktis Topikal ASPIRASI KSSM 3 TINGKATAN Mustapha Kamal Abdullah 3 K S S M Praktis Topikal ASPIRASI SEJARAH Subjek Judul-judul dalam siri ini: Tingkatan Bahasa Melayu Reka Bentuk & Teknologi Geografi Sejarah Pendidikan Islam Matematik (Dwibahasa) Sains (Dwibahasa) English 123 Berdasarkan kehendak Dokumen Standard Kurikulum dan Pentaksiran (DSKP) Memenuhi format, standard dan keperluan kertas UASA terkini Disusun mengikut topiktopik dalam buku teks Menggabungjalinkan elemen Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT) dan i-Think Jawapan lengkap disediakan SEJARAH ISBN 978-629-7560-27-4 9 786297 560274 00-Cv Praktis Topikal Aspirasi SEJ.indd 3 14/3/2023 2:04:59 PM